IŞ DEPGINI ÝOKARY

Daşoguz şäherindäki motor abatlaýyş kärhanasy welaýatymyzyň iri senagat kärhanalarynyň biri hasaplanýar. Bu ýerde 60-a golaý işçi-hünärmen agzybirlikli zähmet çekýär. Olar oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny düýpli abatlamak,  zerur bolan ätiýaçlyk şaýlary ýasamak bilen meşgullanýarlar. Kärhanada «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň ilkinji aýynda 220 müň manatlykdan gowrak iş edildi.  Öndürilýän önümleriň arasynda ýetip gelýän ekiş möwsüminde ulanylmagy zerur bolan borona dişleri, çil ýumşadyjylaryň dişi, azalyň lemehleri, dürli ölçegdäki nurbatlar, podşipnikler bar. Kärhananyň işçilerinden ussalar Ýagşygeldi Atanepesow, Döwletmyrat Jumabaýew, Ruslan Ýaňabaýew, Atabaý Amanow, kebşirleýjiler Atagurban Atagurbanow, Ökdem Reýimbaýew dagy öndürijilikli işlemek bilen köplere görelde görkezýärler.

* * *

AGYZ SUW ÜPJÜNÇILIGI GOWULANÝAR

«Daşoguzagyzsuw» birleşigi boýunça «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň ilkinji aýynda 670 müň kub metrden gowrak arassa içimlik agyz suwy öndürildi. Birleşik öz düzümine Daşoguz hem Köneürgenç şäher agyz suw müdirliklerini, şeýle hem etrap agyz suw bölümleriniň 9 sanysyny birleşdirýär. Olarda dik guýularyň 424 sanysy öndürijilikli işledilýär. Birleşigiň müdirlikleriniň we bölümleriniň suw çeşmelerinde bir gije-gündiziň dowamynda 21902 kub metr arassa agyz suwy öndürilip, sarp edijilere ýetirilýär.

* * *

ÜMZÜGI ILERLEÝÄN KÄRHANA

Häzirki wagtda ýurdumyzyň ähli ýerlerinde bolşy ýaly, welaýatymyzda hem  hususy telekeçilik işi has giň gerime eýe bolýar. Hormatly Prezidentimiziň gaýtadan işleýän önümçiligi işjeň ýola goýmak barada berýän maslahatlaryndan ugur alyp, bu babatda döredilen mümkinçiliklerden peýdalanýan telekeçiler pudaga dahylly möhüm wezipeleri durmuşa geçirýärler. Olaryň hatarynda «Çemenli daglar» hususy kärhanasynyň durmuşa geçirýän işleri bellenmäge mynasypdyr. Kärhanada her günde gök we beýleki önümleri salmak üçin niýetlenen gaplaryň 2500-den gowragynyň öndürilýändigini bellemek ýerliklidir. Kärhananyň önümleri welaýatymyzdaky we ýurdumyzyň beýleki welaýatlaryndaky ýyladyşhanalaryna ugradylýar.

iri taslama üstünlikli amala aşyrylýar

Hormatly Prezidentimiziň 18-nji ýanwarda Ahal welaýaty boýunça amala aşyran iş saparynyň barşynda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary böleginiň gurluşygyna ak pata bermegi, 17-nji fewralda bolsa ýoluň bu böleginde asfaltyň ilkinji gatynyň düşelmegine badalga bermegi «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň şatlykly wakalarynyň birine öwrüldi. Bu wakalar Beýik Ýüpek ýolunyň täzeden dikeldilýän şertlerinde bu ýoluň gurluşygyna aýratyn üns berilýändigini aňladýar.

Bilşimiz ýaly, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegi geçen ýylyň 29-njy oktýabrynda döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda açylyp ulanmaga berildi. Ýoluň 203 kilometre barabar bu böleginiň gurluşygyny «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň düzümine girýän hususy kärhanadyr hojalyk jemgyýetleriniň gurluşykçy hünärmenleri ýerine ýetirdiler. Bu iri taslamany durmuşa geçirmäge gatnaşýan kärhanalaryň biri-de «Altyn nesil» hojalyk jemgyýetidir. Häzirki günlerde agzalan hojalyk jemgyýetiniň işine ezber gurluşykçy hünärmenleri ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary böleginiň gurluşygyny ýokary depginde alyp barýarlar.

 — Ýol-ulag düzümine degişli iri taslamany durmuşa geçirmäge gatnaşýandygymyza diýseň begenýäris. Hojalyk jemgyýetimiz ýokary tizlikli awtoulag ýolunyň ilkinji böleginde özüne ynanylan işleri ýokary hil derejesinde ýerine ýetirdi. Şonda gurluşyk-inženerçilik talaplaryna aýratyn ähmiýet berildi, ýoluň ugrunda degişli desgalar ýokary talaplara laýyklykda guruldy hem-de enjamlar ornaşdyryldy. Bu bolsa halkara derejeli ýollary gurmak boýunça tejribämizi baýlaşdyrmaga mümkinçilik berdi hem-de ýoluň ikinji tapgyrynyň, ýagny Tejen — Mary böleginiň gurluşygyna uly ruhubelentlikde girişmäge ýardam etdi. Hormatly Prezidentimiziň bu ýere gelip, iş şertlerimiz bilen tanyşmagy we ýoluň bu böleginde asfalt düşemek işine badalga bermegi asylly we sogaply işe has-da hyjuwly ýapyşmaga itergi berdi — diýip, «Altyn nesil» hojalyk jemgyýetiniň hünärmeni Meretmuhammet Çaryýew aýdýar. 

Ýoluň halkara ülňülere laýyk gelýän hil derejesiniň üpjün edilmeginiň we onuň ugrundaky desgalaryň bellenen möhletlerde gurlup ulanmaga berilmeginiň esasy talap bolup durýandygyna oňat düşünýän gurluşykçy hünärmenler wagtyň her bir pursadyndan netijeli peýdalanýarlar. Işleriň sazlaşykly ýola goýulmagy olara gündelik göz öňünde tutulan iş meýilnamalaryny ýerine ýetirmäge şert döredýär.

Gurluşyk işleriniň ýaýbaňlandyrylan ýerinde bolanymyzda, hojalyk jemgyýetiniň hünärmeni Akmyrat Döwletow alyp barýan işleri bilen tanyşdyrdy. Hünärmeniň aýtmagyna görä, häzirki wagtda hojalyk jemgyýeti boýunça işçileriň müňüsi, dürli kysymly awtoulaglaryň 500-e golaýy bu işe gatnaşýar. Toprak, geotekstil düşeklerini ýazmak, çagyl-çäge garyndysyny düşemek işlerine aýratyn ähmiýet berilýär. Bu işlerde inženerçilik talaplaryna uly üns gönükdirilip, öňi bilen, çägeden düşek ýazylýar. Soňra 1-nji, 2-nji gat daş düşeginiň hersiniň galyňlygynyň 30 santimetr, 3-nji hem-de 4-nji gatlaryň hersiniň galyňlygynyň 20 santimetr bolmagy gazanylýar. Häzirki günlerde ýoluň gürrüňi edilýän hojalyk jemgyýetine degişli böleginiň 40 kilometrine çäge düşemek işleri tamamlanyp, onda degişli işler alnyp barylýar. Ýoluň daş-çagyl düşegi doly taýýar edilen ýerinde hormatly Prezidentimiziň badalga bermeginde asfalt düşemek işine girişildi. Ýeri gelende, daş-çagyl düşegi taýýar bolan ýerde 1-nji gatyna 10 santimetr, 2-nji gatyna 7 santimetr, 3-nji gatyna 5 santimetr galyňlykda, jemi 3 gat asfalt düşelýändigini bellemek gerek.

Häzirki wagtda ýoluň 222-nji, 223-nji, 225-nji, 227-nji, 230-njy kilometrlerinde taslama çözgütlerine laýyklykda, göz öňünde tutulan dürli ölçegdäki demir-beton ötükleri gurnamak, demir dokamak we betonlama işlerine uly ähmiýet berilýär.

Ýoluň gürrüňi edilýän hojalyk jemgyýetine degişli aralygyndaky böleginde ýolüsti köprüler, aýlawly köpri, beýleki birnäçe çylşyrymly desgalar, şeýle-de ýol ugrundaky töleg terminallary, ulag serişdelerine hyzmat ediş nokatlary, ýangyç bekedi gurlar.

Ýoluň gurluşygynda ulanylýan çäge-çagyl garyndysynyň Kaka etrabynyň Duşak şäherçesindäki Kän müdirliginden getirilmegi ýol üçin sarp edilýän wagtyň tygşytlanmagyna we işiň bökdençsiz alnyp barylmagyna mümkinçilik berýär. Hormatly Prezidentimiziň sowgat eden asfalt zawodlarynyň ikisi bolsa hojalyk jemgyýetiniň işgärlerine ýoluň gurluşygynda gerek möçberdäki asfalty ýokary hil derejesinde taýýarlamaga ýardam edýär. Ýol gurluşyk işleriniň gowşamaýan depginde alnyp barylýandygy gurluşykçy hünärmenleriň özlerine ynanylan işleri bellenilen wagtda tamamlajakdyklaryna bolan ynamy artdyrýar.

Aýdo ŞEKEROW.

(Öz habarçymyz). Surata düşüren awtor.

Geçilen menzillere ser salmak, il-ulus bilen maslahatlaşyp, ýurduň geljekki ösüş ugurlaryny kesgitlemek türkmen halkyna mahsus häsiýetleriň biri bolup, ol döwletlilik esaslarymyzyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna ýardam berýär. 2022-nji ýylyň 11-nji fewralynda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde garalan meseleleriň many-mazmuny-da, halkyň abadan durmuşynyň mundan beýläk-de üpjün edilmegine ýardam berjek çözgütleriň köpugurly häsiýeti-de munuň şeýledigini tassyklaýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» atly şygar bilen taryha giren 2021-nji ýylda gazanylan üstünlikler, ýetilen sepgitler ýurdumyzyň ykdysady mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanmakda ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmakda uly işleriň bitirilendigini delillendirmek bilen, ol berkarar döwletimiziň ösüşini üpjün etmäge gönükdirilen täze maksatlary kesgitlemegiň, aýdyň wezipeleri öňde goýmagyň döwrüň talaby bolup durýandygyny hem görkezdi. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisinde geljek 30 ýyla niýetlenen «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» kabul edilmegi ýurdumyzyň taryhynda täze eýýamyň başlanýandygyny alamatlandyrdy.

Daşarky şertleriň amatsyz täsirine garamazdan, durnukly ykdysady ösüşiň üpjün edilmegi ýurdumyzda durmuş-ykdysady syýasatyň oýlanyşykly alnyp barylýandygyny görkezýär. 2021-nji ýylyň netijeleri boýunça jemi içerki önümiň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 6,2 göterim ýokarlanmagy-da munuň şeýlediginden habar berýär. Milli ykdysadyýetiň ösüşe ukyplylygyny aňladýan bu möhüm makroykdysady görkezijiniň ösüş depgininiň soňky birnäçe ýylyň dowamynda ortaça 6 göterim derejesinde saklanmagy onuň daşary wehimlere, howplara garşy goraglylygynyň ýokarydygyna şaýatlyk edýär. Şunuň bilen birlikde, gazanylan ykdysady görkezijiler ýurdumyzyň durmuş taýdan ösmegine we durnukly ösüş görkezijileriniň ýokarlanmagyna ýardam berýär.

Dünýä ykdysadyýetinde maliýe-ykdysady çökgünligiň dowam edýän, ählumumy pandemiýanyň ýaýran döwründe hem Diýarymyzyň ykdysadyýetinde oňyn netijeler gazanyldy. Ol köp babatda, ýurtda içerki mümkinçiliklere daýanýan döwlet strategiýasyny işläp taýýarlamagyň we durmuşa geçirmegiň, şeýle-de ählumumy pandemiýa garşy toplumlaýyn çäreleri amala aşyrmagyň hasabyna mümkin boldy.

Milli ykdysadyýeti çalt üýtgeýän şertlere uýgunlaşdyrmak möhüm wezipeleriň biri bolup, bu ugurdaky strategiýa öz wagtynda degişli düzedişleriň girizilmegi ykdysady ulgama döwrüň çagyryşlaryna tiz seslenmäge mümkinçilik berýär. Şu ýerde Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan geçirilen toplumlaýyn işleriň, ýagny birnäçe guramaçylyk, hukuk, maliýe we ykdysady çäreleriň geçirilmeginiň ykdysadyýetiň pudaklarynyň oňyn ösüş depginlerini saklap galmaklaryna hem-de pudagy toplumlaýyn diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça işleri dowam etdirmäge mümkinçilik berendigini nygtasymyz gelýär.

Soňky ýyllarda goşulan gymmaty ýokary bolan önümleri öndürýän gaýtadan işleýän pudaklara ünsi güýçlendirmek milli ykdysadyýetimizi ösdürmegiň strategik maksady hökmünde kesgitlendi. Bu, öz gezeginde, gaýtadan işleýän senagat ulgamynyň, önümleriň köpdürlüligini üpjün etmegiň hasabyna Türkmenistanyň ýangyç-energetika serişdeleriniň ählumumy bazarynda islegleriň üýtgäp durmalaryna garaşlylygyny peseltmegiň netijeli ýoly bolup durýar. Senagat pudagynyň depginli ösüşi ýurdumyzda eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan önümleriň önümçiligini çalt depginde ösdürmäge itergi berdi. 2021-nji ýylda senagat önümçiliginiň ep-esli artmagy, içerki bazaryň ýerli önümler bilen üpjünçiliginiň gowulanmagy we täze kärhanalaryň ençemesiniň gurulmagy bu ugurda oňyn netijeleri berdi.

Aslynda, milli ykdysady kuwwaty pugtalandyrmakda hususyýetçilige möhüm orun degişli. Häzirki döwürde ýurdumyzda öndürilýän jemi içerki önümde bu bölegiň paýynyň 70 göterim töweregidigi nazara alynsa, onuň ykdysady ösüşi üpjün edýän iteriji güýç bolup durýandygyna düşünmek kyn bolmasa gerek. Ýurdumyzda ykdysady işiň bir görnüşi hökmünde telekeçiligiň giňden ýaýbaňlandyrylmagy üçin döwlet tarapyndan berilýän goldaw ýylyň-ýylyna hususy kärhanalaryň sanynyň artmagyna, öndürilýän önümleriň we hyzmatlaryň möçberleriniň ýokarlanmagyna hem-de görnüşleriniň köpdürlüligine ýardam berýär. Mundan başga-da, häzirki döwürde türkmen telekeçileri tarapyndan döredilýän täze iş orunlary ildeşlerimiziň iş üpjünçiligini we girdejilerini ýokarlandyrmagyň ygtybarly çeşmesi hem bolup durýar. Bu deliller hususyýetçiligi ösdürmegiň ykdysady we durmuş ähmiýetiniň ýokarydygyny tassyklamak bilen, onuň islendik döwleti durnukly ösdürmegiň möhüm bölegi bolup durýandygyny hem görkezýär.

Ählumumy pandemiýa şertlerinde ýurtda hususy bölegi höweslendirmek boýunça goşmaça çäreleriň durmuşa geçirilendigini hem bellemek zerur. 2021-nji ýylda Türkmenistanyň Prezidentiniň «Türkmenistanyň eksport edijilerini goldamak hakynda», «Telekeçilige döwlet maliýe goldawyny bermek hakynda» kabul eden Kararlary kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge döwlet tarapyndan berilýän ünsüň aýdyň subutnamasydyr.

Diwersifikasiýa esasynda ösdürilýän ykdysadyýetler özüniň durnuklylygy bilen tapawutlanýarlar. Durnukly ösüşi saklamak üçin zerur çäräleriň biri bolsa gaýtadan işleýan senagaty we hyzmatlar bazaryny ösdürmek syýasatyny amala aşyrmakdan ybaratdyr. Mundan başga-da, ýurdumyzda döwrebap sanly gurşawyň döredilmegi ykdysadyýetiň pudaklaryny çalt depginde tehnologiýa taýdan döwrebaplaşdyrmaga itergi berdi. Soňky iki ýylda ýurdumyzda sanly ulgamyň ösüşiniň ep-esli işjeňleşmegi onuň ykdysadyýeti ösdürmekde we ilatyň durmuş şertlerini gowulandyrmakda döredýän artykmaçlyklaryndan habar berýär.

Ykdysady ösüş hemişe ýurtda alnyp barylýan maýa goýum syýasaty bilen baglydyr. Bu kanunalaýyklyk Türkmenistan üçin hem häsiýetli bolup, häzirki döwürde ol üstünlikli amala aşyrylýar. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda geçirilen Hökümet mejlisinde milli ykdysadyýete uly möçberlerde maýa goýumlaryny gönükdirmek, esasy pudaklary tehnologiýa taýdan döwrebaplaşdyrmaga maýa goýmak barada döwlet Baştutanymyzyň beren tabşyryklary ýurdumyzyň senagat kuwwatyny artdyrmak üçin has netijeli gurallary peýdalanmaga mümkinçilik berer. Mejlisde «Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Maýa goýum maksatnamasynyň» kabul edilmegi milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüş depginlerini üpjün etmekde işjeň maýa goýum syýasatynyň ähmiýetiniň uludygyna şaýatlyk etmek bilen, şu ýylda hem ýurdumyzda bäsdeşlige ukyply, dünýäniň iň ösen tehnikalary we tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrylan, innowasiýalary özünde jemleýän ýokary ykdysady ulgamy döretmek we ösdürmek boýunça işleriň dowam etdiriljekdigini aňladýar.

2022-nji ýylyň 11-nji fewralynda geçirilen Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisinde «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» kabul edilmegi döwrümiziň ruhuna gabat gelýän il bähbitli, döwlet ähmiýetli tutumly işleriň uzak geljegi nazarlaýan döwürde hem yzygiderli durmuşa geçiriljekdigine ynam döredýär.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Gahryman Arkadagymyz eziz Diýarymyzda ýokary derejeli belent sepgitleri nazarlaýan halk bähbitli, döwlet ähmiýetli tutumly işleri bedew bady bilen öňe alyp barýar. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylymyzyň üstünliklere beslenýän günlerinde hormatly Prezidentimiziň il-ýurt, döwlet ähmiýetli tutumly işleri elmydama halkymyzyň bähbidine gönükdirilýär. Muny şu ýylyň fewral aýynyň 11-ine ýurdumyzyň Maslahat köşgünde döwlet Baştutanymyzyň başlyklyk etmeginde Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisiniň geçirilmegi hem dolulygyna tassyklaýar. Onda Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň syýasy, ykdysady, durmuş we medeni taýdan ýokary depginli ösüşini üpjün etmek, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň we hemişelik Bitaraplygymyzyň binýadyny has-da berkitmek, Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösen döwlete öwürmek, bilimlere we innowasiýalara daýanýan, ekologiýa taýdan amatly tehnologiýalary özünde jemleýän ykdysadyýetiň pudaklaryny durnukly we toplumlaýyn ösdürmek, dolandyryşyň täze, has netijeli usullaryny bazar ykdysadyýeti şertlerinde ornaşdyrmagy dowam etdirmek, ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak hem-de bagtyýar we abadan ýaşaýşyny üpjün etmek maksady bilen hormatly Prezidentimiz degişli Karara gol çekip, ýurdumyzyň geljekki 30 ýyllyk döwri üçin taryhy çözgüt kabul etdi.

Şoňa görä-de, düýn Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Mukamlar köşgünde «Halk Maslahaty — demokratiýanyň milli nusgasy» atly maslahat geçirilip, oňa ýurdumyzyň medeniýet ulgamynyň işgärleri — ýazyjy-şahyrlar, aýdymçylar, sungat, döredijilik işgärleri, ussat halypalar gatnaşdylar. Maslahata gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiziň Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň geljegini nazarlaýan halk bähbitli, döwlet ähmiýetli işleri barada çykyş edip, Gahryman Arkadagly ilimiziň geljegini nazarlaýan şöhratly gadamlaryň tarypyny ötgür galamyndan dörän setirlerdir şirin owazly aýdym-sazlary bilen ýetirjekdiklerini belläp geçdiler. Şeýle-de maslahatyň dowamynda çykyş edenler milli Liderimize tüýs ýürekden çykýan alkyş sözlerini aýdyp, oňa gatnaşyjylar ýörite bagşylar toparynyň ýerine ýetirmeginde

«Arkadagym bar!» atly aýdymyň belent owazyna goşulyp, milli Liderimize bolan çäksiz buýsançlaryny gyzgyn el çarpyşmalary bilen beýan etdiler.

Baýmyrat MUSAÝEW,

«Esger».

«Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» häzirki zaman bazar gatnaşyklary şertlerinde ylmy çemeleşmelere esaslanýan durmuş-ykdysady syýasatyň ähli ugurlary, ýakyn we uzak geljek üçin öňde durýan wezipeler, olary ýerine ýetirmegiň ýollary öz beýanyny tapýar. Şunda Döwlet býujetiniň oýlanyşykly işlenip taýýarlanylmagy bilen bagly meselä uly orun degişlidir.

Milli Geňeşiň Mejlisiniň geçen ýylyň 30-njy oktýabrynda geçirilen nobatdaky maslahatynda milli kanunçylygyň kämilleşdirilmegine we döwrebaplaşdyrylmagyna gönükdirilip taýýarlanylan birnäçe kanunçylyk namalary bilen bir hatarda, «Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanun hem deputatlar tarapyndan ara alnyp maslahatlaşyldy we biragyzdan kabul edildi. Onda 2022-nji ýylda Türkmenistanyň durmuş üpjünçiligi syýasatynda raýatlaryň hal-ýagdaýyny we ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmak, ilata edilýän hyzmatlaryň hilini gowulandyrmak, adam mümkinçiliginiň artmagy üçin şertleri döretmek ýaly möhüm işleri durmuşa geçirmäge uly üns berilýär. Hormatly Prezidentimiziň dürli ugurlarda işleýän raýatlarymyzyň zähmet haklaryny, pensiýalaryny we döwlet kömek pullaryny, talyp we diňleýji haklaryny ýokarlandyrmak boýunça beren tabşyryklaryna laýyklykda, degişli serişdelerdir kanunçylykda göz öňünde tutulan beýleki tölegler Döwlet býujetinde dolulygyna orun aldy. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň 2021-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda geçirilen mejlisinde milli Liderimiziň öňde goýan wezipelerinden ugur alnyp, döwlet kömek pullarynyň möçberine täzeden seredilmegi, bäş we şondan köp çagany terbiýeläp ýetişdiren zenanlara berilýän döwlet kömek pullarynyň möçberiniň artdyrylmagy, köp çagaly maşgalalara ýeňillikleriň berilmegi üçin degişli serişdeleriň hem göz öňünde tutulmagy örän guwandyryjydyr.

Maýa goýum syýasaty barada aýdylanda, ol 2022-nji ýylda degişli milli maksatnamalarda kesgitlenen ileri tutulýan ugurlary hasaba almak bilen, ýurdy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmekde anyk netijeleri gazanmaga, ykdysadyýetiň düzümini kämilleşdirmäge, hereket edýän önümçilikleri çalt depginde döwrebaplaşdyrmaga we tehniki taýdan gaýtadan enjamlaşdyrmaga, ýokary tehnologik önümçilikleri döretmäge gönükdirilendir. 2022-nji ýylda köp möçberdäki maýa goýumlary nebitgaz, gurluşyk, obasenagat toplumlaryna, durmuş-medeni we beýleki ulgamlara gönükdirmek meýilleşdirildi. Olaryň ösmegi ýurduň ykdysady howpsuzlygyny üpjün etmäge, ykdysadyýetiň öz-özüni üpjün edişiniň we goýlan serişdeleriň netijeliliginiň ýokarlanmagyna ýardam berer.

Gazhimiýa pudagynyň kuwwatlyklarynyň pugtalandyrylmagy netijesinde dürli önümleriň önümçiligi artdyrylar. Ulag ulgamynyň ähli ugurlarynda döwrebaplaşdyrmak we ösüş işleri boýunça toplumlaýyn çäreler göz öňünde tutulýar. Şähergurluşyk, ýaşaýyş jaý maksatnamalaryny durmuşa geçirmäge ep-esli möçberdäki maýa goýumlary goýuldy. Üstümizdäki ýylda gündelik sarp edilýän harytlaryň önümçiligini has-da artdyrmaga hem uly üns berilýär. Senagatlaşmaga we senagaty hil taýdan kämilleşdirmäge alnan ugur mineral serişdeleriň baý düzümine esaslanýar. Onuň gazylyp çykarylýan önümçilik bilen bir hatarda, himiýa, gurluşyk materiallary, derman önümçiligi, ýeňil, azyk senagatynyň, balykçylygyň we beýleki pudaklaryň mundan beýläkki ösüşlerine ýardam etjekdigi gümansyzdyr.

2022-nji ýylyň Döwlet býujetine laýyklykda, elektroenergetika ulgamy hem depginli ösdüriler. Türkmenbaşynyň nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumyndaky elektrik bekediniň durkuny täzelemek we giňeltmek, Aşgabat şäherinde energetika enjamlaryny bejermek hem-de hyzmat etmek boýunça merkezi gurmak göz öňünde tutulýar. Ýurdumyzda halkalaýyn energoulgamyň döredilmegi bolsa energiýany netijeli we ýerlikli ulanmak bilen çäklenmän, onuň öndürilişini ýokarlandyryp, eksport mümkinçiligini-de has artdyrar.

Obasenagat önümçiliginde gaýtadan işleýän pudaklary ösdürmek dowam etdiriler. Täze kärhanalary döretmek, önümçiligi döwrebaplaşdyrmak öňde duran wezipeleriň hatarynda kesgitlenendir. Oba hojalyk pudagynyň ösüşini üpjün etmek üçin ählitaraplaýyn goldaw berilýär. 2022-nji ýylda 1 million 402 müň 500 tonna bugdaý we 1 million 250 müň tonna pagta hasylyny ýetişdirmek maksat edinilýär. Gök-bakja, şeýle-de beýleki oba hojalyk önümlerini öndürmegiň möçberini artdyrmak, olaryň käbiriniň eksport mümkinçiliklerine ýol açmak ugrunda uly işler amala aşyrylar. Şunda et önümlerini öndürmekde we gaýtadan işlemekde telekeçileriň mümkinçilikleri aýratyn orun eýeleýär.

Ýurdumyzyň ähli sebitlerinde raýatlaryň durmuş goraglylygyny has-da pugtalandyrmak maksady bilen, hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer ýörelgelerinden we tabşyryklaryndan ugur alnyp, aýratyn mätäçlik çekýän adamlar üçin welaýatlarda ýaşaýyş jaýlaryny gurmak işleri-de dowam etdirilýär.

Görnüşi ýaly, 2022-nji ýyl üçin Türkmenistanyň Döwlet býujeti milli ykdysadyýetiň pudaklaryny, şeýle-de sebitleri has depginli we sazlaşykly ösdürmegi, ilatyň durmuş hal-ýagdaýynyň has-da gowulanmagyny göz öňünde tutýar. Döwletiň ýakyn we uzak geljek üçin maksatlaryna hyzmat etjek durnukly we depginli ykdysady ösüş halkyň abadançylygynyň ýokarlanmagy üçin ygtybarly binýady döredýär. Bu bolsa hormatly Prezidentimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň has-da dabaralanmagyna oňyn şertleri döretmek bilen, Watanymyzyň durmuş-ykdysady ösüşini täze belentliklere ýetirmekde uly ähmiýete eýedir.

Serdar ARAZOW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň başlygynyň orunbasary.

Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistanyň ýangyç-energetika toplumyny kadaly ösdürmek boýunça örän uly işler durmuşa geçirildi. Ýakynda geçirilen Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynda Gahryman Arkadagymyz taryhy çykyşynda nebitgaz pudagyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň dowam etdiriljekdigini we bu ugurda öňde duran wezipeler barada aýratyn belläp geçdi. Bu babatda «Türkmenistan — Hytaý» halkara gaz geçirijisiniň kuwwatyny tapgyrlaýyn artdyrmak, «Bagtyýarlyk» käninde täze ýataklary işe girizmek, känleri senagat taýdan özleşdirmek, tebigy gazy gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen, şol sanda gazhimiýa we himiýa pudaklaryna, elektrik energiýasyna degişli iri senagat desgalaryny gurmak, pudak boýunça geologiýa-gözleg işlerini giňeltmek wezipeleri esasy ugurlaryň hatarynda görkezildi. Her bir welaýatda täze gazhimiýa toplumlaryny — polietilen, polipropilen, kauçuk we polistirol, poliwinil asetat, metonal öndürýän toplumlary gurmak, dokma pudagy üçin sintetik süýümleri öndürmek boýunça başlangyçlar hem guwandyryjydyr.

Gahryman Arkadagymyz bu pudak boýunça uglewodorod däl ugurlary — wodorod ýangyjy we bioýangyç ýaly ugurlaryň hem ösdürilmelidigine örän ýerlikli üns çekdi. Her bir işde ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegine üns berýän hormatly Prezidentimiz bu pudakda amala aşyrylýan taslamalaryň daşky gurşawa edýän täsirine baha bermek boýunça işleriň durmuşa geçirilmelidigini hem belledi.

Ýangyç-energetika toplumyny ösdürmegiň geljegi uly bolan ugurlary kämil, ýaş hünärmenleri taýýarlamak işleri bilen gönüden-göni baglydyr. Çünki nebitgaz pudagynda düýbi tutulan we geljekde işe girizilmegi göz öňünde tutulýan önümçilik toplumlar ylmyň we inženerçilik pikiriniň iň soňky gazananlaryny özünde jemleýär. Milli Liderimiziň ýurdumyzyň nebitgaz pudagynyň öňünde uglewodorod çig malynyň çykarylýan möçberlerini artdyrmak, täze ýataklary özleşdirmek, toplumyň kärhanalaryny tehniki taýdan enjamlaşdyrmak, döwrebap tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, gazy gaýtadan işleýän täze önümçilikleri döretmek boýunça goýan wezipeleri ylmy, bilimi we önümçiligi utgaşdyryp alyp barmak arkaly çözülýär. Milli ylym-bilim we innowasion tehnologiýalar esasynda öz tebigy baýlyklarymyzy netijeli özleşdirmek ykdysadyýetimizi ösdürmegiň iň ygtybarly girewidir.

Hormatly Prezidentimiz «Garaşsyzlyk — bagtymyz» atly kitabynda: «Diňe Garaşsyzlygymyz bize öz mümkinçiliklerimizi öz eşretlerimiz üçin ulanmak, öz baýlyklarymyza eýe bolmak bagtyny berendir» diýip, milli baýlygymyzy halkymyzyň abadançylygy üçin ulanmak mümkinçiliginiň uly bagtdygyny beýan edýär. Gahryman Arkadagymyzyň halkymyzyň eşretli durmuşyny, durnukly ösüşini üpjün etmek ugrundaky tutumly başlangyçlary, milli ykdysadyýetiň esasy sütünleriniň biri bolan nebitgaz senagatyny ösdürmek babatda alyp barýan işleri geljekde-de kuwwatly dowamata eýe bolar.

Gyzylgül MEZILOWA,
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.

* * *

Döwrebap ösüşleriň aýdyň beýany

Ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi okgunly ösdürmek hem-de eksport mümkinçiliklerini artdyrmak boýunça meýilleşdirilen maksatnamalarda elektrik energetikasy pudagyna aýratyn orun degişlidir. Häzirki hereket edýän, şeýle hem bina edilýän täze senagat we durmuş maksatly desgalaryň elektrik energiýasy bilen bökdençsiz üpjün edilmegi boýunça işler toplumlaýyn we yzygiderli häsiýete eýedir.

Energetika pudagynyň häzirki zaman ösen düzümini döretmek tutuş halk hojalyk toplumynyň üstünlikli ösdürilmeginiň möhüm şertidir. Bu ulgamy döwrebaplaşdyrmak, oňa iň gowy dünýä tejribesini, innowasiýa tehnologiýalaryny giňden ornaşdyrmak şu günüň esasy wezipeleriniň biridir. Sebitlerde häzirki zaman gazturbina elektrik stansiýalary, elektrik geçirijileri, paýlaýjy kiçi elektrik beketleri gurulýar, paýtagtymyzyň, beýleki şäherleriň we ilatly ýerleriň elektrik üpjünçilik we yşyklandyryş ulgamy täzelenýär. Bu çäreleriň netijesinde energetika senagatynyň kuwwatlyklary birnäçe esse ýokarlandy. Ýurdumyzda elektrik energiýasyny daşary ýurtlara eksport etmegi giňeltmek üçin hem ähli mümkinçilikler bar.

Kabul edilen milli maksatnamalaryň çäklerinde ýurdumyzyň şäherlerinde we obalarynda binagärligiň gadymy milli däpleri, şeýle hem häzirki zaman şähergurluşyk tejribesi nazara alnyp, senagat, işewür, durmuş we medeni ähmiýetli desgalar bina edilýär. Gahryman Arkadagymyz golaýda Daşoguz welaýatyna iş saparynyň çäklerinde Görogly etrabyndaky «Işewür topar» hojalyk jemgyýetiniň guşçulyk jemgyýetine baryp gördi we işleriň alnyp barlyşy bilen tanyşdy. Milli Liderimiziň telekeçileriň netijeli işlemegi, täze önümçilikleriň ýola goýulmagy üçin mundan beýläk-de zerur şertleriň dörediljekdigini bellemegi milli ykdysadyýetimiziň altyn gaznasyna öwrülen hususyýetçileri has-da döredijilikli işlemäge ruhlandyrdy.

Ýurdumyzyň sebitleriniň köpugurly ösmegine, milli ykdysadyýetiň döwrebap derejede öňe ilerlemegine, bu ösüşlere ýaşlaryň mynasyp goşant goşmagyna döredilýän şertler üçin Gahryman Arkadagymyza alkyş aýdýarys. Hormatly Prezidentimiziň jany sag bolsun, döwletli işleri mundan beýläk hem rowaçlyklara beslensin!

Koýumberdi ALLABERDIÝEW,
Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda «akylly şäher» taslamasy esasynda ägirt uly gurluşyklar üstünlikli durmuşa geçirilýär. «Akylly öý» taslamasy esasynda ilkinji durmuşa geçirilen gurluşyklar hökmünde paýtagtymyzy ösdürmegiň 16-njy tapgyrynyň çäklerinde gurlup ulanylmaga berlen döwrebap ýaşaýyş jaýlaryny mysal getirmek bolar. Bu döwrebap öýlerde häzirki zaman enjamlar we Internet ulgamy arkaly işleýän döwrebap tehnologiýalar giňden ornaşdyryldy. «Akylly şäher» maksatnamasy esasynda häzirki wagtda gurluşygy batly depginde alnyp barylýan Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkezi bu ugurda ägirt uly toplumlaýyn taslamalaryň biridir. Özi hem, bu dolandyryş merkeziniň ilkinji tapgyrynyň ýakyn wagtda, ýagny «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň dekabr aýynda ulanylmaga berilmeginiň meýilleşdirilýändigi has-da guwandyryjydyr. Täze dolandyryş merkeziniň gurluşygynyň birinji tapgyrynda durmuş maksatly 336 sany desganyň açylyp ulanylmaga berilmegi göz öňünde tutulýar.

Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkezi 950 gektar çäkde ýerleşip, onda 70 müňe golaý ilatyň döwrebap ýaşamagy üçin şertleri döretmäge niýetlenendir. Bu ýagdaý türkmen döwletiniň döwrebap şäherleri gurup, döredip, halkymyzyň eşretli durmuşy ugrunda dünýäni haýrana goýup bilýän beýik işleri durmuşa geçirýändiginiň aýdyň mysalydyr. Şäher gurluşygynda döwrebap aragatnaşyk we maglumat ulgamlarynyň, «ýaşyl tehnologiýalaryň» giňden ulanylmagy bu ýerde geljekde zamanabap, ähli mümkinçilikleri özünde jemleýän şäher gurşawynyň kemala geljekdigini buşlaýar.

Geçen ýyl, Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygynyň uly dabaralara beslenip bellenilen günlerinde, hormatly Prezidentimiz ýene-de bir ägirt uly taslamanyň — «Aşgabat-sitiniň» gurluşygyna ak pata berdi. Bu gurluşyk taslamasyny paýtagtymyzyň demirgazyk künjeginde gurmak bellenilip, ol özüniň uly möçberi we sanly innowasiýalary özünde jemleýänligi bilen aýratyn tapawutlanýar. «Aşgabat-sitiniň» baş meýilnamasynyň taslamasyna laýyklykda, bu ýerde 200-den gowrak binany öz içine alýan 12-den 35 gata çenli belent binalaryň gurulmagy göz öňünde tutulýar. Täze döwrebap şäheriň taslamasy 744 gektar çäkde 107 müň ilatyň bagtyýar we döwrebap durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilendir. Ýakynda bu ägirt uly taslamanyň Internet ulgamynda resmi internet saýty hem işläp başlady. Internet ulanyjylar «www.ashgabatcity.gov.tm» salgysy arkaly bu taslama baradaky maglumatlar, täzelikler bilen ýakyndan tanşyp bilerler. Şeýle hem, iň häzirki zaman programma usullarynyň ýerlikli ulanylmagy bilen döredilen Internet saýtynda okyjylar geljegiň ägirt uly şäherinde wirtual görnüşde «gezelenç» edip, janly görnüşe ýakyn şekilde has içgin tanşyp bilerler.

Hasaplamalara görä, häzirki wagtda dünýä ilatynyň ýarysyndan gowragy şäherlerde ýaşaýar. Birleşen Milletler Guramasynyň bilermenleriniň çaklamalaryna görä, 2050-nji ýyla çenli bu sanyň 70 göterime çenli artjakdygy habar berilýär. Şeýlelikde, şäherleşme hadysasynyň ösmegi bilen, köp ilatly şäherlerde dolandyryşyň kadaly, döwrebap we ekologik talaplaryň berjaý edilmegi üçin döwrebap tehnologiýalaryň mümkinçilikleri zerur bolup durýar. Eýsem, şu talaplary özünde jemleýän «akylly şäherler» hökmünde, ilkinji nobatda, dünýäniň haýsy şäherleri göz öňüne gelýär? Ada şäher döwleti bolan Singapur, Günorta Koreýanyň paýtagty Seul, Norwegiýanyň paýtagty Oslo, Finlandiýanyň paýtagty Helsinki, ABŞ-nyň iň iri şäherleriniň biri Nýu-Ýork, dünýä bank we maliýe merkezleriniň biri bolan Şweýsariýanyň Zurik şäherini «akylly şäher» maksatnamasy esasynda yzygiderli ösýän şäherleriň hataryna goşýarlar. Geljekde, bu şäherleriň hataryna biziň ýurdumyzdan hem şäherleriň goşuljagy barada oýlananyňda, hormatly Arkadagymyzyň amala aşyrýan beýik işlerine buýsanjyň, guwanjyň artýar.

Halkymyzy bir başa jemläp, belent üstünliklere tarap ynamly öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, tutýan tutumly işleri rowaç bolsun!

Begli ABDYKADYROW,

«Aşgabat».

Her bir güni guwandyryjy wakalardan doly Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly başlangyçlary bilen amala aşyrylýan özgertmeler buýsançly başymyzy gök diredýär. Ajaýyp zamanamyzda yzda galýan ýyllary, dost-doganlyk baýdagynyň astynda geçilýän ýollaryň her birine nazar aýlanyňda, ilki bilen, halkymyzyň bagtyýarlygy üçin amala aşyrylan işler göz öňüňe gelýär. Dürli ugurlardan durmuşa geçirilýän täzeçillikler halkymyzyň hal-ýagdaýynyň mundan beýläk-de gowulanmagyna gönükdirilse, şol ajaýyp maksatlar üçin gurulýan belentden-belent binalar türkmen bagtyýarlygynyň nyşany bolup, ýüreklere şatlyk duýgularyny paýlaýar.

Sahawatlylyk, ynsanperwerlik, dostluk ýollary haýsydyr bir döwrüň çäginde dowam etmän, eýsem, döwürlere, eýýamlara barabar bolýar. Agzybir il-ulsumyzyň bagtyýarlyk menzilleriniň alyslara uzamagy ugrunda bu Watanda asyrlara barabar işler durmuşa geçirilýär. Sagdyn durmuşy her birimiz üçin ajaýyp ýörelgä öwren milli Liderimiziň iň uly sport baýramçylygynyň — XXIV gyşky Olimpiýa oýunlarynyň geçirilýän ýerine — Hytaý Halk Respublikasyna iş sapary hem şeýle wakalara baýlygy bilen taryha girdi.

Olimpiadanyň asyrlaryň aňyrsyna alyp gidýän taryhyna nazar aýlanymyzda, onuň düýp özeninde parahatçylyga we dostanalyga ymtylyşyň ýatandygyna göz ýetirmek bolýar. Şu nukdaýnazardan, milli Liderimiziň dünýä halklaryny bir ýere jemlän, planetanyň iň iri sport baýramynyň açylyş dabarasyna gatnaşmagy halkymyzyň asuda durmuşa söýgüsiniň beýanyna öwrüldi. Şonuň bilen bir wagtda-da milli Liderimiziň Hytaý Halk Respublikasyna iş sapary Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlary, Agyr atletika boýunça dünýä çempionaty, «Amul — Hazar» halkara awtorallisi ýaly iri ýaryşlar üstünlikli geçirilen ýurdumyzda özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmäge we ählumumy parahatçylygy, dostlugy, hoşniýetli goňşuçylygy pugtalandyrmaga uly ähmiýet berilýändigini görkezdi.

Hoşniýetlilik — her bir ädilen ädimiň şowlulyga, üstünlige, goldawa eýe bolmagynyň ilkinji şerti. Hut şonuň üçin-de Türkmenistanyň hoşniýetliligi ýörelge edinip alan daşary syýasat ugry özüniň ajaýyp miwelerini berip gelýär. Muny dünýäniň ykdysady taýdan iň iri döwletleriniň biri bolan Hytaý Halk Respublikasy bilen gatnaşyklaryň mysalynda-da görmek bolýar. Hormatly Prezidentimiziň bu ýurda iş saparynyň dowamynda Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpi bilen ýokary derejedäki söhbetdeşligi hem birek-birege hormat goýmak arkaly dowam edýän gatnaşyklaryň mundan beýläk-de ösdürilmegine taraplaryň taýýardygynyň tassyknamasyna öwrüldi.

Şu ýerde bir zady — Garaşsyzlyk ýyllary içinde iki dostlukly ýurduň arasynda ykdysadyýetiň ähli ugurlarynda diýen ýaly netijeli hyzmatdaşlygyň ýola goýlandygyny aýratyn nygtasymyz gelýär. Ýyllara uzap gidýän we barha ýygjamlaşýan türkmen-hytaý hyzmatdaşlygy barada gürrüň açylanda, ilkinji nobatda, ýangyç-energetika ulgamynda ýetilen sepgitler göz öňüne gelýär. Hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-hytaý komiteti bolsa bu ugurda işleriň netijeliliginiň ýokarlanmagyny şertlendirýän gurala öwrüldi. Bu komitetiň geçen ýylyň noýabr aýynda geçirilen mejlisinde 5 resminama, şol sanda Türkmenistanyň Hökümetiniň we Hytaý Halk Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk Maksatnamasyna gol çekilmegi-de iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň geljekde has belent derejelere galjakdygyndan habar berýär.

Hormatly Prezidentimiziň golaýda Hytaý Halk Respublikasynyň «CCTV», «CGTN in Russian» telekompaniýalarynyň, «Ženmin žibao» gazetiniň hem-de «Sinhua» habarlar agentliginiň wekilleri bilen sowal-jogap söhbetdeşliginde-de: “Türkmenistan üçin Hytaý diňe bir beýik döwlet, dünýäniň örän kuwwatly ykdysady we senagat merkezi, giň we geljegi uly bazar däl-de, wagtyň synagyndan geçen ygtybarly dostdur. Bu gün biziň gatnaşyklarymyz uzak möhletleýin, strategik häsiýete eýedir. Bu hyzmatdaşlyk wagtyň synagyndan geçdi, öz netijeliligini görkezdi we häzirki wagtda Ýewraziýa giňişliginde durnuklylygyň hem-de ösüşiň möhüm şertine öwrüldi” diýip bellemegi hem gatnaşyklaryň ysnyşykly häsiýete eýe bolandygyndan habar berýär.

Ikitaraplaýyn ykdysady gatnaşyklarda ileri tutulýan ugurlarynyň biri hem nebitgaz pudagydyr. Türkmen gazynyň Hytaýa ugradylmagyny üpjün edýän gaz geçirijiniň gurluşygy özara bähbitli gatnaşyklaryň üstünliklere beslenýändigini aňladýar. Bu taslama sebit we ählumumy energiýa howpsuzlygynyň pugtalandyrylmagyna mynasyp goşantdyr. Şu ýyl Garaşsyz Türkmenistan bilen Hytaý Halk Respublikasynyň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýlanyna 30 ýyl dolýar. Ýurdumyzyň geçen 30 ýyldaky ösüşli ýollaryna nazar aýlanyňda-da, Hytaý Halk Respublikasy bilen dürli ugurlarda — syýasatda, ykdysadyýetde, söwdada, ulag ulgamynda we energetikada, maýa goýumlarda, ýokary tehnologiýalar ulgamynda, medeni-ynsanperwer ugurlarda alnyp barlan hyzmatdaşlygyň miwelerine, oňyn netijelerine göz ýetirmek bolýar. Strategik ähmiýetli Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisi bolsa deňhukuklylyk, özara bähbitlere düşünişmek ýörelgelerine esaslanýan hakyky hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň aýdyň mysalydyr. Amyderýanyň sag kenaryndaky nebitli-gazly ýataklary özüne birleşdirýän bu sebitde uly işler amala aşyrylýar. Uly maýa goýum taslamasy bolan Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisiniň gurluşygy barada hormatly Prezidentimiziň: «Türkmen mawy ýangyjynyň Hytaýa akdyrylmagy dünýä belli behişdi bedewleriň ýyndamlygy ýaly okgunly we birkemsiz bolmalydyr...» diýen sözleri türkmen we hytaýly hünärmenler üçin gaz geçirijiniň gurluşygynyň bütin dowamynda baş şygar bolup hyzmat etdi. «Asyryň taslamasy» adyny alan bu gaz geçirijiniň gurluşygy Özbegistanyň, Gazagystanyň ymgyr çölleriniň, dag-düzleriniň içi bilen geçende-de gowşamady. Netijede, ol iki ýyldan sähelçe gowrak wagtyň içinde Hytaýyň içindäki bellenilen çäklere baryp ýetdi.

2009-njy ýylyň 14-nji dekabrynda Amyderýanyň sag kenaryndaky Samandepe meýdançasynda Türkmenistan — Hytaý transmilli gaz geçirijisine türkmen tebigy gazynyň ilkinji akymynyň goýberliş dabarasy bolup geçdi. Taryhyň sahypasyna altyn harplar bilen ýazylan bu waka dünýä ýaň saldy. Bu gaz geçirijiniň 4-nji şahasynyň gurluşygynyň taslamasy boýunça hormatly Prezidentimiziň Hytaý Halk Respublikasyna iş saparynyň dowamynda geçirilen gepleşiklerde ylalaşygyň gazanylmagy we Hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-hytaý we hytaý-türkmen komitetlerine bu ugurda bilelikdäki degişli işleri geçirmegiň tabşyrylmagy geljekki ýyllarda hem hyzmatdaşlyklaryň ýygjam we depginli häsiýete eýe bolmagynda galjakdygynyň guwandyryjy güwäsidir. Sebäbi haýsydyr bir ugurda hyzmatdaşlygyň uzak ýyllaryň dowamynda yzygiderli alnyp barylmagy, ilkinji nobatda, birek-birege ynamdan, taraplaryň ygtybarlylygyndan habar berýär. Garaşsyz ýurdumyz dünýä ýüzünde ähli babatda ygtybarly döwletiň abraýyna eýedir. Milli Liderimiziň parasatly syýasatynyň miwesi bolan parahatçylyk, asudalyk bolsa hyzmatdaşlyk ygtybarlylygynda esasy şertleriň biridir.

Ýagşy niýet bilen ädilen ädimler özüniň oňyn miwesini, döwlet-berekedini eçilýär. Munuň şeýledigini geçilen menzillere nazar aýlanymyzda-da görüp bilýäris. Gahryman Arkadagymyzyň ak lybasda sport baýramçylygyny toýlaýan Pekine sapary hem ak geljegiň uzak menzilleriniň şowly gadamlarynyň başlangyjy bolar. Ýokary derejedäki duşuşyklaryň netijesinde iki dostlukly ýurduň arasyndaky söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk bilen bir hatarda, ylym-bilim, medeniýet, sungat ugurlaryndaky ýola goýlan netijeli gatnaşyklaryň mundan beýläk hem berkidiljekdigine biziň ählimiz ynanýarys.

Gahryman Arkadagymyzyň dostlukly syýasaty alyslary ýakyn etmek bilen arka atylýan ýyllary ösüşlere besleýär.

Goý, biziň ýüreklerimizde mukaddes ynam daragtyny ekip, bagt ýollarymyzy dünýä sary uzaldýan Gahryman Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, mukaddes tutumlary rowaç bolsun!

Gaýgysyz ATAÝEW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň okuw işleri boýunça prorektory.

Islendik ýurduň ykdysady kuwwatynyň artmagynda ykdysadyýetiň beýleki gurallary bilen birlikde pul-karz syýasatyna-da aýratyn orun degişlidir. Şoňa görä-de, ýurdumyzyň banklary tarapyndan edara-kärhanalara we ilata berilýän karzlaryň möçberleri yzygiderli artdyrylýar, möhleti uzaldylýar. Şeýlelikde, kärhanalaryň maliýe mümkinçilikleri ýokarlanýar, göz öňünde tutulan maksatnamalar üstünlikli ýerine ýetirilýär, önümçiligi düşewüntli dolandyrmaga zerur bolan amatly şertler döredilýär.

Karz edaralary tarapyndan berilýän karzlar bir gezekde ýa-da karz ugruny açmak görnüşlerinde berilýär. Karz ulgamy tarapyndan ykdysadyýetiň pudaklaryna, şol sanda döwlete dahylsyz bölege berilýän karzlar olara ýeterlik möçberde dolanyşyk serişdelerini almaga, önümçilik maksatly işleri çaltlandyrmaga, öňdebaryjy tehnikalary we innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmaga, ýokary ykdysady netijeliligi gazanmaga, durnukly ösüşe saldamly goşant goşmaga mümkinçilik berýär. Raýatlara ýeňillikli şertlerde berilýän karzlar olaryň harytlara, hyzmatlara ösen isleglerini kanagatlandyrmaga, has oňaýly ýaşaýyş jaýlaryny satyn almaga amatly şertleri döredýär. Şundan ugur alyp, ýurdumyzyň karz edaralary soňky ýyllarda karz syýasatyny döwrüň talabyna laýyklykda we dünýäniň ösen döwletleriniň tejribelerine esaslanyp, yzygiderli kämilleşdirýärler. Bu ugurda karz edaralarynyň hyzmatlar bazarynda halkara karz institutlarynyň tejribesini öwrenmekleri, milli ösüş aýratynlyklarymyzy göz öňünde tutup, olary bank önümçiligine ornaşdyrmaklary maksadalaýyk ýagdaýdyr. Şunda «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» aýratyn ähmiýete eýedir. Karz amallarynyň sanlylaşdyrylmagy diňe wagty we serişdeleri tygşytlaman, eýsem, karzyň maksada görä ulanylyşyna gözegçiligi ýola goýmaga, ýüze çykarylan kemçilikleri çalt düzetmäge, karzyň ykdysady ösüşdäki ornuny we ähmiýetini ýokarlandyrmaga täze mümkinçilikleri döredýär. Milli ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna tapgyrlaýyn geçirilýän döwründe banklaryň karz gatnaşyklarynyň gerimi giňeýär we täze görnüşleri peýda bolýar. Olaryň arasynda şahsy hojalygyny ýöredýän müşderilere goldaw bermek maksady bilen, kiçi göwrümli karz hyzmatlarynyň ýola goýulmagy aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Kiçi göwrümli karzlar mellek ýeri, kömekçi hojalygy ýa-da bellenilen tertipde bölünip berlen ýer bölegi bar bolan raýatlara 30 müň manada çenli ýyllyk 10 göterimine, 6 aý ýeňillikli döwür bilen, 3 ýyla çenli möhlete berilýär. Karzyň üpjünçiligi hökmünde tölege ukyply üçünji tarapyň zamunlygy ýa-da girew emlägi kabul edilýär. Bu karzlaryň berilmegi ýurdumyzyň welaýatlarynyň oba ýerlerindäki kiçi önümçilikleriniň ýa-da önüm öndürijileriň ýerli çig mallar bilen üpjün edilmegine amatly şertleri döredýär.

Soňky ýyllarda banklar tarapyndan ýurdumyzyň raýatlaryna karzyň täze görnüşleri hödürlenýär. Olardan «Overdraft», «Talyp karzyny», ipoteka, ýaş maşgalalar üçin, sarp ediş we kiçi göwrümli beýleki karzlary görkezmek bolar. Täze ýola goýulýan döwrebap hyzmatlar nagt däl hasaplaşyklar arkaly bank kartlaryndan goşmaça girdeji almaga mümkinçilik berýär. Olaryň ykjam telefonlara ornaşdyrylan ýörite programma arkaly dolandyrylmagy, bank kartynda ýeterlik serişde ýok mahalynda, indiki aý geljek serişdeleriň 50 göterimine çenli karz berilmegi, tölegli esasda bilim alýan talyplaryň okuw üçin tölegleriniň, banka barmazdan, internetiň üsti bilen geçirilmegi we karzlaryň dürli görnüşlerini almak üçin resminamalaryň bankyň resmi internet sahypasynda onlaýn ýüzlenme arkaly ýollanmagy müşderileriň wagtyny ep-esli tygşytlamaga mümkinçilik berýär.

Ýurdumyzyň banklary tarapyndan karz gatnaşyklaryny kämilleşdirmek bilen bagly geçirilýän çäreleriň ählisi kärhanalaryň we raýatlaryň karz serişdelerine isleglerini öz wagtynda, doly derejede kanagatlandyrmaga, durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmäge, ilatyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir.

Baýramdurdy TAÝHAROW,

Milli Liderimiziň baştutanlygynda döwrümiziň bagtyýarlygy, durmuşyň belent derejesi, giň möçberli tutumlar ildeşlerimiziň ýagty ertirlere bolan ynamyny artdyrýar. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda ýene uly tutumlara badalga berilýär.

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň ilkinji mejlisinde Gahryman Arkadagymyz fewral aýynyň başynda Halk Maslahatynyň nobatdan daşary mejlisini geçirmegi hem-de geljek 30 ýylda ýurdumyzy ösdürmegiň Maksatnamasyna seretmegi we tassyklamagy teklip etdi. Maksatnamada geljek 30 ýylda ýurdumyzy mundan beýläk-de ähli ugur boýunça ösdürmäge, ilatyň durmuş goraglylygyny berkitmäge gönükdirilen wezipeler kesgitleniler. Ykdysadyýetiň düzümlerini üýtgedip gurmak arkaly durnukly ösüşi üpjün etmek, munuň üçin ähli serişdeleri we mümkinçilikleri doly peýdalanmak, dolandyryşyň täze, has netijeli usullaryny bazar gatnaşyklary şertlerinde ornaşdyrmagy çaltlandyrmak, hususan-da, ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz pudagyny mundan beýläk-de ösdürmek babatdaky wezipeler uly ähmiýetlidir.

Täze ösüşleri nazarlaýan Maksatnamanyň taslamasynda sanly ykdysadyýeti we sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmaga aýratyn orun berilýär. Ýurdumyzyň ykdysady-geografik ýerleşişiniň amatlyklaryndan netijeli peýdalanyp, multimodal ulag geçelgelerini we ugurlaryny döretmäge, bu ulgamyň ösmegi üçin amatly şertleri üpjün etmäge uly üns gönükdirilýär. Geljek döwürde netijeli maýa goýum syýasatyny durmuşa geçirmek, amatly şertlerde daşary ýurt maýa goýumlaryny giňden çekmek işlerini dowam etmek bellenilýär.

Geljek 30 ýyla gönükdiriljek Maksatnamanyň düýp özeninde Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesi durýandyr. Bu Maksatnama halkymyzyň döredijilikli işi, oňaýly ýaşaýşy we dynç alşy üçin amatly şertleriň döredilmegine, adamlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini düýpli ýokarlandyrmaga gönükdiriler.

Nesip bolsa, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň nobatdan daşary mejlisinde 2021-nji ýylda alnyp barlan işleriň jemi jemlenip, şu ýyl üçin wezipeleri kesgitlemek boýunça meseleler hem ara alnyp maslahatlaşylar. Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen amala aşyrylýan özgertmeler-ösüşler beýik maksatlary nazarlaýar. Bu bolsa halkymyzyň döredijilik mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmeginiň üpjün edilmegini özünde jemleýän ýokary ösüşi bolan kuwwatly döwletde amal edilýän beýik işlerdir.

Oguljan ATDAÝEWA,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ekologiýa babatdaky we adamzadyň howpsuz ýaşamagynyň beýleki ugurlary boýunça başlangyçlarynyň çuňňur ylmy we amaly esasy umumadamzat bähbidine gönükdirilendir.

Ýurdumyzda hereket edýän kadalaşdyryjy hukuk namalar, şol sanda energiýa üpjünçiligi çygrynda ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýän hukuk namalary gözbaşyny Türkmenistanyň Konstitusiýasyndan alyp gaýdýar. Esasy Kanunymyzyň kadalarynda energiýa üpjünçiligi çygryny düzgünleşdirýän düzgünler öz beýanyny tapýar. Esasy Kanunymyzda energiýanyň çeşmeleri bolup durýan ýerüsti we ýerasty baýlyklaryň, suwuň, ösümlikleriň we haýwanat dünýäsiniň şeýle hem beýleki tebigy baýlyklaryň Türkmenistanyň umumymilli baýlygy bolup durýandygy, döwlet tarapyndan goralýandygy we rejeli peýdalanylmaga degişlidigi berkidilendir. Şeýle hem döwletiň ilatyň sagdyn ýaşaýyş şertlerini goramak we üpjün etmek, daşky gurşawy goramak we onuň durnukly ýagdaýyny saklamak maksady bilen, tebigy baýlyklaryň rejeli peýdalanylyşyna gözegçilik edýändigi, her bir adamyň tebigaty goramaga, daşky gurşawa we tebigy baýlyklara aýawly çemeleşmäge borçludygy görkezilendir.

Häzir Türkmenistanyň gazhimiýa we nebiti gaýtadan işleýän pudagynyň geljekki ösüşine onuň ekologiýa ugruny göz öňünde tutmazdan garamak mümkin däldir. Dünýäde uglewodorod serişdelerini ýokary ekologiýa talaplaryna laýyklykda çykarmak häzirki wagtda onuň netijeliligine baglydyr. Hazar deňziniň türkmen bölegini goşmak bilen, Türkmenistanyň çäginde uglewodorod serişdeleriniň gözleginiň, gazylyp alnyşynyň we nebit işleriniň beýleki görnüşleriniň ýerine ýetirilişiniň barşynda ýüze çykýan gatnaşyklaryň hukuk esaslaryny kesgitleýän we uglewodorod serişdeleriniň oýlanyşykly peýdalanylmagyny we Türkmenistanyň tebigy baýlyklarynyň geljekki nesiller üçin goralyp saklanylmagyny üpjün etmäge gönükdirilen «Uglewodorod serişdeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny hereket edýär.

Energiýa üpjünçiligi islendik ýurduň ykdysadyýetiniň esasy serişdeleriniň biri bolmak bilen, ähli pudaklaryň işine we ösmegine uly täsir edýär. Şol sebäpli energetikany kadaly ösdürmek we energiýa çeşmelerini rejeli ulanmak hemmeler üçin möhüm ähmiýetli wezipe bolup durýar. Ýurdumyz hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda diňe bir öz milli kanunçylygyny kämilleşdirmek bilen çäklenmän, eýsem, halkara hukuk kadalarynyň hem döredilmegi üçin oňyn başlangyçlar bilen çykyş edýär, ýagny öz milli bähbitlerini nazara almak bilen, sebit hem-de halkara jemgyýetçiliginiň parahatçylykly ösüşine gönükdirilen umumadamzat meselelerini çözmäge işjeň gatnaşýar.

Bu Kanun gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri babatda işiň hukuk, guramaçylyk, ykdysady we durmuş esaslaryny kesgitleýär hem-de gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini peýdalanmak bilen baglanyşykly ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýär.

Türkmenistanyň Prezidentiniň energiýa howpsuzlygynyň strategik meselelerini energiýa üpjünçiligi we ekologiýa taýdan arassa, şol sanda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini işläp taýýarlamak bilen pugta baglanyşdyrmagy wajyp ähmiýete eýedir. Gaýtadan dikeldilýän energetikany ösdürmekde Türkmenistanyň maýa goýum özüne çekijiligi, ozaly bilen, Günüň we ýeliň özgerdilen energiýasynyň binýadynda alynýan tebigy energiýanyň tükeniksiz gory bilen şertlendirildi. Häzirki wagtda dünýäniň onlarça ýurdy, şol sanda Türkmenistan energiýa we energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalary işläp taýýarlamaga uly maýa goýumlaryny goýýar, olaryň hatarynda daşky gurşawy goraýan we durmuş-ykdysady ösüşini gazanmaga ýardam edýän «ýaşyl energetika» taslamalaryny — ykdysadyýetiň täze pudaklaryny döretmek, hususy telekeçilik işini ösdürmek, täze iş orunlaryny döretmek bilen baglydyr.

Döwletiň ekologik wezipelerini amala aşyrmakda tebigy gurşawy goramagyň we rejeli peýdalanmagyň hukuk esaslarynyň ähmiýeti has uludyr. Ýurdumyzda hereket edýän kanunlar tebigatdan rejeli peýdalanmaga we ony goramaga ýardam bermäge gönükdirilendir. Kanunlarda görkezilen kadalar ähli adamlar, kärhanalar we guramalar tarapyndan berk berjaý edilmelidir. Häzirki wagtda ýurdumyzyň ekologiýa kanunçylygyny ösdürmäge we kämilleşdirmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Milli Liderimiz tarapyndan ýurdumyzyň energiýa serişdelerini tygşytly ulanmak arkaly milli we halkara bähbitlerine laýyk gelýän durnukly ösüşi üpjün etmek baradaky öňe süren başlangyçlary, ilkinji nobatda, halkymyzyň durmuş hal-ýagdaýyny mundan beýläk hem ýokarlandyrmaga we milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny has-da artdyrmaga gönükdirilendir.

Aziza IŞBAÝEWA,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.

Milli ykdysadyýetimizde hususyýetçileriň paýy artýar. Olar diňe içerki däl, eýsem, daşarky bazara-da geçginli önümlerini iberýärler.

Halkyň Arkadagly zamanasy ýylynyň ilkinji aýynda welaýatyň hususyýetçileri tarapyndan ter pomidorlaryň 488, ot-iýmlik darynyň 850, bitumlyk mastikanyň 1277, regenirlenilen pagta süýüminiň 42 tonnasy eksport gümrük düzgüninde ýerleşdirildi. «Altyn saraý», «Döwrebap çözgüt», «Altyn bürgüt», «Mizemez gadam» ýaly hususy kärhanalar ýurdumyzyň eksport kuwwatynyň artmagyna goşant goşýarlar. Döwlet tarapyndan hususy eýeçiligi ösdürmegiň we goldamagyň hukuk binýadynyň hem-de innowasion tehnologiýalara esaslanýan hojalyk ulgamynyň hereket etmeginiň netijesinde eksporta gönükdirilen we importy çalyşýan önümçilikler ösüşlere eýe bolýar. Welaýatyň çägindäki döwlet kärhanalarynyň nah ýüplük, buýan köki we ondan alynýan dürli önümleriň eksporty boýunça görkezijiler hem artýar.

Kurbandurdy ÇARYÝEW

welaýat gümrükhanasynyň harby gullukçysy, maýor.