Logistika pudagy ýa-da ýükleriň üstaşyr daşalyşynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagy bilen baglanyşykly halkara taslamalaryň netijeleri dünýä ykdysadyýetindäki ornuny barha pugtalandyrýar. Bu bolsa eksport-import amallarynyň, ykdysady ösüşe täsir edýän beýleki çeşmeleriň bu pudaga bolan garaşlylygyny has-da artdyrýar. Şeýle bolansoň, logistika pudagy dünýäniň ähli döwletlerini barha özüne çekýär. Gerimi gün-günden giňeýän bu ugurda alnyp barylýan işleriň diwersifikasiýasy alyjylaryň, satyjylaryň we araçylaryň bähbitleri nukdaýnazaryndan alanyňda-da, juda ähmiýetli bolmagynda galýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Türkmenistanda-da bu ugra aýratyn ähmiýet berilýär. 

 Ykdysady we ekologik bähbitleri nazarlap 

Logistika pudagynda ulaglaryň görnüşleriniň utgaşmagy netijesinde amala aşyrylýan işler birnäçe topara bölünip, olaryň içinde ýükleri daşamagyň multimodal görnüşi aýratyn orun eýeleýär. 

Halkara telekeçilik işinde logistik hyzmatyň iň azyndan iki görnüşiniň ulanylýan, özara şertnamanyň we beýleki resminamalaryň ýeke-täk jogapkär adam tarapyndan satyjydan alyja gowşurylýan ulag hyzmatyna multimodal ulag hyzmaty diýilýär. Munuň üçin taraplar ýeke-täk şertnama gol çekýärler we geleşik onuň şertleriniň gyşarnyksyz ýerine ýetirilmegi netijesinde tamamlanýar. Şonuň üçin-de, halkara ýük daşamalaryň agramly böleginde, esasan-da, ürgün we konteýnerler bilen daşalýan ýükleri daşamakda multimodal ulag usuly has köp ulanylýar. Integrirlenen ulgam bolan multimodal ýük daşamalarda ýükler salnyp barylýan gabyndan, konteýnerinden we beýlekilerden başga birine geçirilip bilinýär. Muňa garamazdan, başlangyç nokatdan ahyrky nokada çenli ähli ýollar üçin şol bir şertnama öz güýjüni saklaýar. Bu bolsa eksportçynyň-da, importçynyň-da, araçynyň-da bähbitlerine hyzmat edýär. 

Umumylykda alnanda, ýükleriň multimodal usulda daşalmagy diýmek olaryň bu hyzmaty ýerine ýetirýän şol bir kärhana arkaly, hiç bir artykmaç täsire düşmezden, daşamagyň birden artyk usulynyň ulanylyp daşalmagy diýmekdir. Şunda ýükleri daşamagyň azyndan iki usulyndan peýdalanmak hökmany ýagdaýdyr. 

Daşky gurşawyň şertlerini, wagtyň tygşytlylygyny we bähbitleri netijeli utgaşdyrmak arkaly döredilen bu model birnäçe amatlyklara eýedir. Mysal üçin, hyzmatlar babatdaky nyrhlaryň öňünden kesgitlenýändigi sebäpli, ol maliýe bähbidini özünde jemleýär. Ýükleri ýüklemek, düşürmek we daşamak ulgamlarynyň yzygiderliligi netijesinde, ol aňsatlyk bilen gözegçilik edilip we dolandyrylyp bilinýär. Halkara bilermenleriň pikirine görä, multimodal ulag hyzmatlarynda kömürturşy gazynyň atmosfera goýberilişi 75 göterime çenli azalýar. Bu ýükleriň awtoulag ýollary arkaly daşalyşy bilen deňeşdirilende, diňe bir ykdysady däl, eýsem, ekologik taýdan-da juda ähmiýetli bolmagynda galýar. Mundan başga-da, bu usul hyzmaty howa we ýol şertlerinden täsirlenmezden ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär. Şonuň üçin-de, Türkmenistan multimodal ýük daşamalaryna bolan gyzyklanmasyny barha artdyryp, munuň üçin halkara derejede täze başlangyçlar bilen çykyş etmegini dowam etdirýär. 

 Merkezi Aziýa: şertler, mümkinçilikler, aýratynlyklar 

Üstaşyr ýükleriň daşalyşy babatda gümrük düzgünlerini kämilleşdirmek döwrüň derwaýys meseleleriniň birine öwrüldi. Çünki halkara bilermenleriň çaklamalaryna görä, gümrük amallaryndaky bökdençlikler sebäpli ýük ekspeditorlary haryt getirmek üçin sarp edilýän wagtyň 40 göterimini gümrük nokatlarynda ýitirýärler. Bu bolsa satyjy bilen alyjynyň, has dogrusy, öndüriji bilen sarp edijiniň arasyndaky hyzmatdaşlygyň peselmegine, bazar ykdysadyýetindäki kadalaryň bozulmagyna, haryt bolçulygy babatda bökdençlikleriň emele gelmegine, bazarda bahalaryň durnuksyzlaşmagyna esas döredýär. Şonuň üçin Türkmenistan goňşy hem-de sebit döwletleri bilen geçirilýän ýokary derejedäki gepleşiklerde, forumlarda gümrük amallaryny ýönekeýleşdirmegiň döwlet paçlarynyň bitewi nyrhyny emele getirmegiň, üstaşyr geçelgeleri diwersifikasiýalaşdyrmagyň, şunda multimodal ýük daşamalara aýratyn ähmiýet bermegiň tarapdary bolup çykyş edýär. 

Merkezi Aziýada sebit döwletleriniň milli hojalygynyň özara utgaşygyny, olaryň birleşmegini, ykdysady we önümçilik hyzmatdaşlygynyň giňelmegini gazanmak meselesine çözgüt tapmak bu ugurda möhüm orun eýeleýär. Şonuň üçin-de, häzirki döwürde Merkezi Aziýa ýurtlary üstaşyr ulag gatnawlarynyň mümkinçiligini mundan beýläk-de ösdürmek hem-de ulag pudagynyň milli ykdysadyýetiň düzümindäki paýyny artdyrmak meselesini çözmek üçin täze taslamalary öňe sürýärler. Şunda ýurdumyzyň bu babatdaky garaýşyna, hormatly Prezidentimiziň başlangyçlaryna aýratyn orun degişlidir. Türkmenistan ulag infrastrukturasyna häzirki zaman tehnologiýalaryny we daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmegiň, täze, geljegi uly ulag geçelgelerini emele getirmegiň bu meseläni iş ýüzünde çözmäge kömek etjekdigine ynanýar. Çünki BMG-niň hünärmenleriniň hasaplamalaryna, şeýle-de türkmen tarapynyň çaklamalaryna görä, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda bu ugurdaky hyzmatdaşlygyň netijeli ösdürilmegi sebitiň jemi içerki önüminiň ösüşini on ýylyň içinde azyndan iki esse artdyryp biler. Bu diňe bir sebitiň galkynmagy babatdan alanyňda-da uly üstünlikdir. Şu nukdaýnazardan seredeniňde, Aşgabat Ylalaşygynyň çäginde Russiýa — Gazagystan — Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman — Hindistan sebitleýin ulag geçelgesini döretmek bilen baglanyşykly taslama ykdysady taýdan ähmiýetlidigi, diňe bir döwletleriň ykdysady bähbitlerine däl, eýsem, parahatçylygyň pugtalandyrylmagyna hem hyzmat etjekdigi bilen tapawutlanýar. Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan aralygynda demir ýol şahasyny çekmek bilen baglanyşykly taslama durmuşa geçirilenden soňra, sebitiň bu ugurdaky mümkinçilikleri has-da artar. Çünki bu ugur geljekde Hytaýdan başlap, Gyrgyzystanyň, Özbegistanyň we Türkmenistanyň üstünden geçip, Hazar deňzi arkaly Baku — Tbilisi — Kars ugry boýunça Günorta hem Gündogar Ýewropa, Ýakyn Gündogar ýurtlaryna, Ortaýer deňziniň portlaryna eltjek täze ulag geçelgesiniň bir bölegine öwrüler. Şu taslamalaryň doly durmuşa geçirilmegi yklymlaryň arasynda-da möhüm baglanyşygy emele getirer. 

Türkmenistan sebitiň ulag geçelgelerini ösdürmek işine Owganystany çekmegiň möhümdigini aýratyn nygtaýar. Çünki bu ugur hem halkara ulag geçelgelerini diwersifikasiýalaşdyrmakda, haryt dolanyşygyny artdyrmakda juda derwaýys bolmagynda galýar. Hormatly Prezidentimiziň öňe sürýän bu başlangyjy durmuşa geçirilen ýagdaýynda Haýratan — Mazari-Şarif demir ýoly we indi gurulmaly Mazari-Şarif — Hyrat awtoulag ýoly Demirgazyk — Günorta geçelgesiniň çäginde Eýranyň, Pakistanyň we Hindistanyň demir ýollaryna barýan täze ulag geçelgelerini döretmäge mümkinçilik berer, şeýle-de dünýä ummanyna çykmaga şert döreder. Beýleki bir tarapdan alanyňda bolsa, bu taslamalaryň durmuşa geçirilmegi Aziýa yklymynda ulag geçelgeleri bilen baglanyşykly özboluşly halkanyň emele gelmegi diýmekdir. 

Sebit döwletleriniň halkara ulag, şol sanda deňiz arkaly ýük daşamak ulgamyna goşulyşmagy olaryň geljekki ösüşindäki esasy şertleriň biri bolmagynda galýar. Türkmenistan munuň üçin, ilkinji nobatda, Merkezi Aziýada ulaglary ösdürmäge bitewi garaýyşlaryň we çemeleşmeleriň kemala getirilmegini, bar bolan päsgelçilikleriň aradan aýrylmagyny, wiza düzgünleriniň ýönekeýleşdirilmegini, gümrük amallarynyň, nyrh syýasatynyň sazlaşygyny gazanmagy, sebit ýurtlarynyň üstaşyr ulag infrastrukturasyny gowulandyrmagy, şonuň ýaly-da, geljegi uly ulag geçelgelerini döretmegi öňe sürýär. 

 Hyzmatdaşlygyň möhüm ugry 

Ulag-logistika pudagy Türkmenistanda Merkezi Aziýa ýurtlary bilen oňyn we özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmekde möhüm ähmiýete eýe bolmagynda galýar. Şonuň bilen birlikde-de, iri halkara bazarlary birleşdirýän iň gysga ýollaryň — gadymy Beýik Ýüpek ýolunyň häzirki zaman şertlerinde dikeldilen görnüşiniň esasy ugurlarynyň ýaşaýan sebitimizden geçýändigine ünsi çekmek zerur. Çünki sebitiň üstaşyr ulag geçelgeleri babatdaky mümkinçilikleri we geostrategik ýagdaýy — Gündogar bilen Günbataryň arasynda köpri bolup hyzmat eden Beýik Ýüpek ýolunyň merkezidigi taýdan alanyňda, onuň özüne çekijiligini has-da artdyrýar. 

Häzirki wagtda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň öňünde durýan möhüm meseleleriň biri-de harytlaryň öz çäklerinden daşalmagy üçin şertleriň döredilmegidir. Bu ýerde ulag infrastrukturasyny döwrebaplaşdyrmak we logistik hyzmatlaryň mümkinçiliklerini giňeltmek esasy wezipe bolup durýar. Elbetde, bu babatda sebitiň deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryny başga-da bir mesele gyzyklandyrýar. Ol hem uly depginlerde döredilýän awtoulag, demir ýollaryny öz içine alýan üstaşyr ulag geçelgeleri arkaly ýükleriň daşalyşyndaky wagtyň dowamlylygynyň hem-de tygşytlylygynyň deňiz ulaglary bilen aňsat bäsleşmäge ukyplylygyny ýokarlandyrmak mümkinçiligidir. Sebäbi gürrüňi edilýän döwletler üçin deňiz portlaryna göni çykalganyň ýokdugy harydyň özüne düşýän gymmatyny ýokarlandyrýandygy sebäpli esasy kynçylyklaryň biri bolmagynda galýar. Hünärmenleriň pikiriçe, häzirki wagtda Aziýa bilen Ýewropanyň arasyndaky yklymara ýükleriň 90 göterime golaýy deňiz arkaly daşalýar. 

Häzirki zaman şertleri we talaplary Türkmenistanyň hem-de sebit döwletleriniň ulag-logistika pudagyny ösdürmek ugrundaky tagallalaryna işjeňlik berýär. Şonuň üçin-de, Merkezi Aziýa döwletleri syýasy, ykdysady we beýleki meseleleriň amala aşyrylmagyna goldaw berip biljek ulag ulgamyny döretmäge çynlakaý çemeleşýärler. Bu ugurdaky giň gerimli tagallalary Gahryman Arkadagymyz turuwbaşdan ýola goýdy we öňe sürlen başlangyçlar halkara giňişlikde gyzgyn goldaw tapdy. Bu babatdaky köptaraplaýyn işler häzirki wagtda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda mynasyp dowam etdirilýär. 

Ysmaýyl TAGAN.

«Türkmenistan».

Halk arasyndaky gürrüňlere görä, ata-babalarymyz bulutlaryň dagdyr düzlere çöküşinden çen tutup, nirede ýerasty suwly ýataklaryň bardygyny anyklap bilipdirler. Şol ýerlerde dürli çuňlukdaky guýulary gazyp, ekerançylyga ýaramly hem-de içimlik suwy alypdyrlar. Häzirki döwürde ýerasty suwly ýataklary gözläp tapmakda we ilatyň arassa agyz suwuna bolan isleglerini kanagatlandyrmakda ýörite edaradyr hünärmenler nusgalyk işleri bitirýärler. Olar Garagum sährasynyň dürli ýerlerinde bolup, geologiýa-gözleg işlerini amala aşyrýarlar.  

Şeýle asylly işler barada gürrüň gozgalanda, «Marygidrogeologiýa» ekspedisiýasy ýadyňa düşýär. Bu ekspedisiýanyň gidrogeologlary özleriniň toplan baý iş tejribelerini ylmyň gazananlary bilen utgaşdyryp, ýerasty suwly ýataklary ýüze çykarmakda gowy netijeler gazanýarlar. Muny bu edaranyň zähmetsöýer geologlarynyň Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň geçen alty aýynda gazanan iş netijeleriniň mysalynda-da aýdyň görmek bolýar. Olar ýanwar — iýun aýlarynda meýilnamada görkezilen 12 300 pogonometr sütünleýin buraw işleriniň ýerine, 15 633 pogonometr burawlaýyş geçirip, meýilnamany 127,1 göterim berjaý etdiler.  

— Biz — geologlar döredilýän giň şertlerden, berilýän kömek-goldawlardan ruhlanyp, her bir işe döredijilikli çemeleşýäris. Munuň özi iş öndürijiligimizi artdyryp, önümçiligiň öňe gitmegine oňyn täsirini ýetirýär. Şu döwürde Mary we Lebap welaýatlarynyň çäklerinde iş alyp barmak bilen, ilata arassa agyz suwunyň täze ýataklary hödürlenildi. Häzirki wagtda bolsa hünärmenler Mary welaýatynda «Gündogar — Baýramaly», «Günbatar — Baýramaly», «Täze oba» hem-de Lebap welaýatynyň çäginde «Nazarym» meýdançalarynda ýerasty agyz suwuny gözlemek işlerini talabalaýyk ýola goýdular. Şeýle möhüm işde Annagylyç Rejebow, Şatlyk Jumaýew, Çary Söýünow, buraw ussalarymyz Kakamyrat Atajanow, Aşyr Allanazarow ýaly hünärmenlerimiz tutanýerlilik görkezýärler. Olar ýerine ýetirýän işlerinden lezzet alyp zähmet çekýärler. Şeýle öndürijilikli zähmetiň netijesinde, ümzügimiz öňe. Biz geljekde-de depginimizi gowşatman, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 32 ýyllyk şanly toýuna mynasyp sowgatly bararys — diýip, «Marygidrogeologiýa» ekspedisiýasynyň başlygy Amangylyç Çaryýew gürrüň berýär.   

Welmuhammet GALANDAROW.

Tebigy baýlyklarymyzy rejeli peýdalanmak, olary gaýtadan işlemekde we eksport etmekde amatly taslamalary durmuşa geçirmegi dowam etdirmek, uglewodorod çig mal serişdeleriniň ýangyç görnüşinde eksport mümkinçiliklerini artdyrmak bilen bir hatarda, olaryň gaýtadan işlenilýän we ekologik taýdan arassa ahyrky önümleriniň möçberini ýokarlandyrmak, şeýlelikde, ýurdumyzyň eksport kuwwatyny has-da artdyrmak «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» esasy wezipeleriniň hataryndadyr. 

Maksatnama laýyklykda, ýurdumyzda gazyň çykarylýan möçberi, esasan, «Galkynyş» gaz käniniň özleşdirilmeginiň hasabyna artdyrylar. Ol «Ýaşlar» we «Garaköl» ýataklarynyň golaýynda ýerleşýär. Şolar bilen umumylykda bu käniň tebigy gaz gorlary 27,4 trillion kub metr möçberinde bahalandyrylýar. Bu gaz ýatagy tebigy gazyň daşary ýurtlara iberilýän ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmaga mümkinçilik berýär. Dünýäde iri gaz gorlarynyň biri bolan bu käni senagat taýdan özleşdirmegiň ikinji, üçünji we dördünji tapgyrlarynyň çäklerinde gaz arassalaýjy desgalar toplumynyň gurluşygyny tamamlamak meýilleşdirilýär.  

Gaz senagatynda täze taslamalary durmuşa geçirmek döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň hatarynda durýar. Ýurdumyzda uglewodorod çig malyny gaýtadan işleýän döwrebap kärhanalaryň kuwwatlylygy artdyrylýar. Şolaryň hatarynda Balkan welaýatynyň Gyýanly şäherçesindäki polimer zawodyny, Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawody görkezmek bolar. Gyýanlydaky zawodda polietileniň we polipropileniň dürli görnüşleri öndürilýär. Şeýle-de ýokary dykyzlykdaky polietileniň önümçiligi ýola goýuldy. Bu önüm pes basyşda etileniň polimerizasiýasynyň reaksiýasy esasynda alynýar we berkligi, aşgarlara himiki taýdan durnuklylygy bilen tapawutlanýar. 

Gaz pudagynda özara baglanyşykly ulgamlaýyn işleri durmuşa geçirmek göz öňünde tutulýar. Bu işler Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygyny tamamlamaga, gazyň bütindünýä sanawyna goşulan gorlaryny çalt depginler bilen özleşdirmäge, Hazar deňziniň ýalpaklygynda we kenarýaka zolagynda «mawy ýangyjyň» çykarylyşyny düýpli artdyrmaga, bu babatda iri taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilendir. Şeýle hem ýokary netijeli innowasion tehnologiýalary yzygiderli ornaşdyrmak, gaz ylmyny ösdürmek we tejribesini artdyrmak boýunça işler dowam etdiriler. Maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary, olaryň howpsuzlygy boýunça hünärmenleriň hünär derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak we kämilleşdirmek babatda öňdebaryjy kompaniýalar bilen tejribe alyşmaga aýratyn üns berler. 

Nebitiň, tebigy gazyň, gaz kondensatynyň täze ýataklaryny ýüze çykarmak, möçberini artdyrmak hem-de gözleg-buraw işleriniň depginini güýçlendirmek maksady bilen, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy tarapyndan Uzynada, Demirgazyk Goturdepe, Günorta Uzynada ýaly meýdançalarda gözleg-barlag gazuw işleri alnyp barylýar. Geljekde Demirgazyk Goturdepe, Uzynada we Altyguýy ýataklarynda täze açylan gatlaklary burawlamak işini çaltlandyrmak arkaly nebitiň çykarylyşynyň häzirki derejesini saklamak göz öňünde tutulýar. 

Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy tarapyndan içerki bazary ýokary hilli nebit önümleri bilen üpjün etmek we olaryň eksport ugurlaryny artdyrmak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Toplumda öndürilýän esasy önümlere ýokary oktanly awtoulag benzinleri, uçar, yşyklandyryş we tehniki kerosin, suwuklandyrylan gaz, dizel ýangyjynyň dürli görnüşleri, tehniki çalgy ýaglary, polipropilen, elektrodly taplanan koks, ýol we gurluşyk bitumy, galyňlygy 20, 25 we 30 mikrometr bolan gaplama, konditer önümçiliginde ulanylýan polipropilen örtükleri degişlidir. «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasyna» laýyklykda, ýakyn wagtda ýurdumyzyň sebitlerinde täze gazhimiýa toplumlaryny, şol sanda pes dykyzlykly polietilen, izobutan, metanol, poliwinilasetat, suwuk hlor, natriý sulfatyny öndürmek boýunça toplumlary gurmak meýilleşdirilýär.  

Diýarymyzyň nebitgaz pudagynyň önümçilik kuwwatlyklarynyň mundan beýläk-de artdyrylmagy energetika howpsuzlygyny, dünýä we sebit derejesinde durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmäge goşant goşar. 

Maýa KELOWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň uly mugallymy.

Ykdysady kuwwatyny döwletiň, halkyň bähbidine gönükdirýän ýurduň gülläp ösüşlere beslenýändigi dünýäniň tejribesi bilen subut edilen hakykatdyr. Hormatly Prezidentimiziň 14-nji iýulda geçiren Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde biz bu hakykata ýene bir gezek göz ýetirdik. Milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda şu ýylyň alty aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, ýurdumyzy ösdürmegiň maksatnamalarynyň durmuşa geçirilişi we ikinji ýarym ýyllyk üçin ileri tutulýan wezipeler eziz  Watanymyzyň rowaçlygyň röwşen ýolunda batly gadamlar bilen ilerleýändigini tassyklaýar. 

Şu ýylyň birinji ýarymynda ykdysadyýetiň ösüşini kesgitleýän esasy görkezijileriň oňyn häsiýete eýe bolmagy — jemi içerki önümiň, jemi öndürilen önümiň, bölek-satuw haryt dolanyşygynyň, daşary söwda dolanyşygynyň geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende ýokarlanmagy, ortaça aýlyk zähmet hakynyň 9,9 göterim ýokarlanmagy halk hojalygynyň galkynyşyndan habar berýär. Edara-kärhanalaryň işgärleriniň zähmet haklarynyň, raýatlaryň pensiýalarynyň hem-de döwlet kömek pullarynyň, diňleýji we talyp haklarynyň doly maliýeleşdirilip, yzygiderli artdyrylmagy «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgämizden ugur alnyp, gazanylýan her bir ösüşlerimiziň halkyň bähbidine, bolelin ýaşaýşyna gönükdirilýändigine şaýatlyk edýär. 

 Halk hojalygynyň esasy pudaklarynda gazanylan ösüşleriň we ýerine ýetirilen işleriň görkezijileri hem ykdysadyýetiň galkynýandygyndan nyşandyr. Ýylyň birinji ýarymynda ýurdumyzyň karz edaralarynyň gazanan peýdasynyň 1,7 göterim artmagy, nebitgaz, gurluşyk, senagat toplumlaryna degişli düzümlerde göz öňünde tutulan meýilnamalaryň artygy bilen ýerine ýetirilmegi bu ugurdaky işleriň netijeliligini şertlendirýär. Elektrik energiýasyny öndürmegiň depgininiň 106,7 göterime, ony eksport etmegiň ösüşiniň 107,7 göterime, ulag we aragatnaşyk toplumy boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň depgininiň 124,8 göterime, söwda dolanyşygynyň ösüşiniň 109,5 göterime, obasenagat toplumy boýunça önümçiligiň ösüşiniň 105,2 göterime deň bolmagy hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan öňdengörüjilikli ykdysady strategiýanyň ajaýyp miwesidir. Bu görkezijiler «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», Oba milli maksatnamasynda kesgitlenilen wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň netijesinde senagat-innowasion ösüşe we sanly ulgama daýanýan kuwwatly ykdysadyýetiň döredilýändigini tassyklaýar.  

  «Akylly» şäher konsepsiýasyna laýyk gelip, halkara sylaglaryň 21-sine mynasyp bolan Arkadag şäheriniň gurulmagy ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny, döredijilik mümkinçiliklerini, eşretli zamanamyzyň bagtyýarlygyny Ýer ýüzüne aýan edýär. Şeýle iri taslamanyň taryh üçin örän gysga döwürde türkmen gurluşykçylary tarapyndan durmuşa geçirilmegi bolsa has-da buýsandyrýar. 

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzy mundan beýläk-de ösdürmek ugrunda giň gerimli işler dowam etdirilýär. Diýarymyzda bäsdeşlige ukyply, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan ýokary hilli önümleri öndürýän täze kärhanalar döredilýär. Ýurdumyzyň energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek üçin Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär. Elektron senagaty döretmek, eksport mümkinçilikleri artdyrmak, iş bilen üpjünçiligi ýokarlandyrmak, pudaklara sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça netijeli çäreler alnyp barylýar. Bularyň ählisi Arkadagly Serdarymyzyň hem-de Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary esasynda Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzyň ähli babatda gülläp ösmegine we halkymyzyň bagtyýar durmuşda ýaşamagyna gönükdirilen asylly işleriň rowaçlanmagyna giň ýol açýar. 

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Okgunly ösüşi äşgär edýän görkezijileriň gazanylmagyna döwletimiziň ykdysadyýeti ösdürmäge gönükdirýän maýa goýumlary hem güýçli itergi berýär. Şu ýylyň ýanwar — iýun aýlarynda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 24,6 göterim artyp, jemi içerki önümiň 16 göterimine deň boldy. Düýpli maýa goýumlaryň 49,4 göterimi önümçilik, 50,6 göterimi bolsa durmuş we medeni maksatly desgalaryň gurluşygyna gönükdirildi. Önümçilik we durmuş-medeni maksatly desgalaryň gurluşygyna deňeçerräk möçberde maýa goýumlaryň goýberilmegi döwletimiziň ykdysady strategiýasynyň halkymyzyň bolelin durmuşyny üpjün etmegi nazara alýandygyny tassyklaýar. Halkyň hal-ýagdaýyny we durmuş derejesini ýokarlandyrmak, ýurduň adam kuwwatyny artdyrmak hem şol strategiýanyň möhüm maksatlarydyr. 

Gurýan döwlet gurpludyr diýen ýörelgä eýerip, iri taslamalary durmuşa geçirýän ýurdumyzda ykdysadyýetiň önümçilik kuwwatyny artdyrmaga we halkyň durmuş zerurlyklaryny üpjün etmäge gönükdirilen desgalaryň, durmuş düzümleriniň gurluşygynyň gerimi giňeýär. Paýtagtymyzda we ýurdumyzyň sebitlerinde döwrebap ýaşaýyş jaýlary, önümçilik kärhanalary, mekdeplerdir çagalar baglary, saglygy goraýyş merkezleri, sport toplumlary, ýollar we köprüler yzygiderli gurlup ulanylmaga berilýär. Muny Hökümetiň golaýda geçiren giňişleýin mejlisinde beýan edilen maglumatlar hem bütin aýdyňlygy bilen tassyklaýar. Şu ýylyň 1-nji iýulynyň ýagdaýyna görä, Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ýurdumyzda inženerçilik ulgamlarynyň we desgalarynyň 82,3 kilometriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň 244,4 müň inedördül metriniň, aragatnaşyk ulgamynyň 360,3 kilometriniň gurluşygy tamamlandy. Ýurdumyzyň welaýatlarynda, şäherlerinde we etraplarynda meýdany 1 million 400 müň inedördül metre barabar bolan ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berildi. Aşgabat şäheriniň Parahat  7 we Çoganly ýaşaýyş jaý toplumlarynda, Büzmeýin etrabynda döwrebap ýaşaýyş jaýlarynyň tutuş toplumlary açyldy. Şeýle hem, ençeme medeni-durmuş, önümçilik we düzümleýin maksatly desgalaryň gurluşyklarynda işler ýokary depginlerde dowam edýär. Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda paýtagtymyzda saglygy goraýyş ulgamyna degişli desgalaryň üçüsiniň — Halkara onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň, Stomatologiýa merkeziniň we Halkara pediatriýa merkeziniň düýbüniň tutulmagy hem halkymyzyň sagdyn we bagtyýar durmuşy hakyndaky aladalardan nyşandyr.

Milli ykdysadyýetimiziň ýangyç-energetika toplumynyň iri düzümleriniň biri bolan «Türkmennebit» döwlet konserniniň iň baýry ýataklarynda iş alyp barýan «Goturdepenebit» nebit-gaz çykaryş müdirliginiň hünärmenleri Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylyny görnükli netijelere beslemekde göreldeli işleri bitirýärler. Şu ýylyň arka atylan birinji ýarymynda nebit berýän guýulardan çykarylan «gara altynyň» umumy möçberi 534 müň tonna barabar boldy. Munuň özi, geçen ýylyň degişli döwrüniň önümçilik görkezijisi bilen deňeşdirilende, bu hazynalar mesgeninden gymmatly uglewodorod çig malynyň jemi 10 müň 125 tonnasynyň artyk alnandygyna şaýatlyk edýär. Önümçilik tabşyryklaryny artygy bilen berjaý etmekligi baş maksatlaryna öwren goturdepeli «gara altyn» ussatlarynyň geçen hasabat döwründe tutuş konsern boýunça alnan nebitiň üçden birine barabaryny taýýarlamagy başarandyklaryny aýratyn nygtamak gerek. 

Kuwwatly desgalardyr enjamlara başarjaň erk edýän hünärmenleriň asylly zähmeti bilen önüm berýän guýulara tehniki hyzmat öz wagtynda we döwrebap ýola goýulýar. Hut şu ýagdaýyň özem kärhanada ýokary önümçilik görkezijilerini gazanmaga mümkinçilik berýär. Müdirlik boýunça geçen alty aýda 216 million kub metre barabar ugurdaş gazlary çykarmak baradaky meýilnamanyň 107 göterime golaý berjaý edilmegi hem muny doly tassyklaýar. 

Hojaberdi BAÝRAMOW.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda halkymyzyň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna gönükdirilen giň gerimli özgertmeler amala aşyrylyp, milli ykdysadyýetiň pudaklarynyň oňat we uzak möhletleýin ösüşine niýetlenen giň gerimli maksatnamalar üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzy ähli babatda ösdürmegi nazarlaýan maksatlaryň myrat tapmagy döwlet Baştutanymyzyň çuňňur oýlanyşykly ykdysady syýasatynyň möhüm bölegi bolan maýa goýum strategiýasy bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Esasy maliýe serişdelerini çekmek we olary innowasiýalaryň ösdürilmegine, ýokary goşmaça bahaly önümçiliklere, adam maýasyna gönükdirmek bu strategiýanyň wajyp wezipeleridir. 

Maýa goýumlar jemi içerki önümiň umumy ösüşine güýçli täsirini ýetirýär. Olaryň netijeli özleşdirilmegi ykdysadyýetiň pudaklarynda oňyn özgertmeleri üstünlikli durmuşa geçirmäge, önümçiligiň gerimini giňeltmäge, ylmy-tehniki ösüşi çaltlandyryp, täze tehnologiýalary kärhanalara ornaşdyrmaga mümkinçilik berýär. Önümçiligiň giňelmegi täze iş orunlaryny döretmäge, ilatyň iş bilen üpjünçiligini gowulandyrmaga, halkyň maddy hal-ýagdaýyny ýokarlandyrmaga ýardam edýär. Şunuň bilen birlikde, Döwlet býujetine girýän serişdeleriň artmagy bilim, ylym, saglygy goraýyş, medeniýet, ekologik abadançylyk ýaly möhüm ugurlary ösdürmäge şert döredýär. Çünki ylmy-tehniki öňegidişlik, saýlap alan ugrundan kämillige ýeten hünärmenler, ilatyň sagdynlygy we daşky gurşawyň abadanlygy islendik ýurduň durnukly ösüşi üçin zerur bolan wajyp şertlerdir. 

Häzirki döwürde ýurdumyzda amala aşyrylýan maýa goýum syýasaty ykdysadyýeti ählitaraplaýyn ösdürmäge mümkinçilik berýär. Watanymyzyň geografik taýdan amatly ýerleşmegi, ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durnuklylygy, ykdysadyýetiň depginli ösmegi, kuwwatly serişde we çig mal binýadynyň bolmagy, emele gelen amatly maýa goýum ýagdaýy, iň esasysy-da, hormatly Prezidentimiziň durmuşa geçirýän döredijilikli daşary syýasaty dünýä ýurtlaryndan uly möçberli maýa goýumlary çekmegiň esasy şertleridir. Milli ykdysadyýetimize goýberilýän maýa goýumlaryň möçberiniň yzygiderli ýokarlanmagy bilen birlikde, paýtagtymyzda hem-de welaýatlarda durmuş we önümçilik maksatly desgalaryň gurluşygy artýar. 2022-nji ýylda ýurdumyzda täze iş orunlarynyň 4 müňe golaýy döredilip, maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň 76-sy gurlup ulanmaga berildi. Eksport harytlarynyň möçberi bolsa, 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 43,6 göterim ýokarlandy. Şeýle görkezijiler geljekki ösüşlere giň ýol açýar. 

Maýa goýumlaryň özleşdirilişi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň gysga we uzak möhletleýin ösüş ugruny kesgitleýär. «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasyna» laýyklykda, maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna ýurdumyzyň ykdysadyýetine 37 milliard 400 million manat möçberde düýpli maýa goýumlary goýmak göz öňünde tutuldy. Ýurdumyz boýunça maýa goýumlaryň umumy möçberiniň 55,6 göterimi önümçilik maksatly desgalaryň, 44,4 göterimi bolsa durmuş maksatly desgalaryň gurluşygyna gönükdirildi. Şol serişdeleri özleşdirmegiň hasabyna ýylyň dowamynda ýaşaýyş jaýlarynyň 1 million 58,5 müň inedördül metrini, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň binalar toplumyny, «Parahat — 7» ýaşaýyş toplumynda ýaşaýyş jaýlarynyň 23-sini, kuwwatlylygy 150 müň kub metr bolan agyz suwuny arassalaýjy desgany ulanmaga bermek, Aşgabat şäherinde 160 orunlyk Halkara pediatriýa merkeziniň, Stomatologiýa merkeziniň, 500 orunlyk Halkara onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň hem-de 4000 orunlyk Medeniýet merkeziniň gurluşygyna başlamak, Ahal — Balkan we Balkan — Daşoguz ýokary woltly asma elektrik geçiriji ulgamlaryny, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary bölegini, orta mekdepleriň 15-sini we çagalar baglarynyň 3-sini işe girizmek meýilleşdirildi. Şol wezipeleriň bir bölegi eýýäm berjaý edildi.  

Ministrler Kabinetiniň 14-nji iýulda geçirilen giňişleýin mejlisinde berlen hasabatlardan görnüşi ýaly, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, şu ýylyň birinji ýarymynyň jemleri boýunça maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi 24,6 göterim artdy we jemi içerki önümiň 16 göterimine deň boldy. Özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 49,4 göterimi önümçilik, 50,6 göterimi durmuş we medeni maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirildi.  

Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, hasabat döwründe ýurdumyzda 1 milliard 400 million manatdan gowrak möçberde düýpli maýa goýumlar özleşdirildi. 2023-nji ýylyň 1-nji iýuly ýagdaýyna görä, maksatnamany durmuşa geçirmegiň çäklerinde inženerçilik ulgamlarynyň we desgalarynyň 82,3 kilometriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň 244,4 müň inedördül metriniň, aragatnaşyk ulgamynyň 360,3 kilometriniň gurluşygy tamamlandy. Häzirki wagtda dürli medeni-durmuş, önümçilik we düzümleýin maksatly desgalaryň gurluşygynda işler dowam edýär.  

Soňky ýyllarda ýurdumyzda emele getirilen işewürlik gurşawy önüm öndürijileriň we maýadarlaryň özara bähbitli hyzmatdaşlygy üçin zerur bolan ähli şertleri döretmäge mümkinçilik berýär. Milli ykdysadyýetiň gaýtadan işleýän pudaklaryny döwrebaplaşdyrmak we diwersifikasiýalaşdyrmak, şeýle hem senagatyň täze ugurlaryny döretmek boýunça netijeli işler durmuşa geçirilýär. Watanymyzyň tebigy baýlyklaryň ägirt uly gorlaryna eýe bolmagy zawoddyr fabrikleri, önümçilik toplumlaryny ýokary hilli we ekologik taýdan arassa çig mal bilen üpjün etmäge şert döredýär. Şeýle şertlerde geljegi uly taslamalaryň amala aşyrylmagy milli senagatymyzy meýilnamalaýyn esasda okgunly ösdürmäge, ykdysadyýetimiziň binýadyny berkitmäge ýardam edýär.  

Biziň geljekki ösüşlerimiz ýaş nesliň hünär kämilligi, ukyp-başarnygy, işjeňligi bilen berk baglanyşyklydyr. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda eziz Diýarymyzda ýaşlaryň öz mümkinçiliklerini, ukyp-başarnyklaryny durmuşa geçirmegi üçin giň şertler döredilýär. Ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylýan döwründe ýaş nesliň bilimlerini we başarnyklaryny peýdalanmak aýratyn ähmiýete eýedir. Ýaşlar telekeçiligini ösdürmek üçin döredilýän kanunçylyk binýady we bu ugra goýberilýän maýa goýum serişdeleri işewürligiň innowasion ösüşine, önümçilige täzeçil çözgütleriň ornaşdyrylmagyna, milli önümleriň dünýä bazaryndaky bäsdeşlige ukyplylygynyň artmagyna itergi berer. 

Watanymyzyň gülläp ösüşi we halkymyzyň bolelin ýaşaýşy ýurdumyzyň ykdysadyýet, senagat, ylym-bilim, saglygy goraýyş, medeniýet ýaly ugurlarda bäsdeşlige ukyplylygy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Maýa goýumlaryň netijeli özleşdirilmegi we çuňňur oýlanyşykly maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi degişli ugurlarda uzak geljegi nazarlaýan ösüşi gazanmakda esasy şertlerdir.  

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Üstümizdäki ýylyň alty aýy tamamlandy. Diýmek, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça şu ýyl öňde goýlan jogapkärli wezipeleri ýerine ýetirmek üçin bellenilen möhletiň ýarysy yzda galdy. Eýsem, geçen döwürde nähili işlenildi, nähili netijeler gazanyldy? Şu barada hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň geçen anna güni geçiren giňişleýin mejlisinde jikme-jik durup geçdi. Döwlet Baştutanymyz şu ýylyň geçen alty aýynda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň netijeli ösdürilendigini we hasabat döwründe jemi içerki önümiň ösüşiniň 6,2 göterime barabar bolandygyny kanagatlanma bilen belledi. Şeýle oňyn netijeleriň gazanylmagyna welaýatymyzyň senagat kärhanalarynyň agzybir işgärleri hem mynasyp goşant goşdular. 

Has takygy, geçen hasabat döwründe welaýatymyzda öndürilen senagat önümleriniň möçberi hereket edýän nyrhlarda 10 milliard 967,2 million manada barabar boldy. 2023-nji ýylyň ýanwar ― iýun aýlarynda geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende senagat önümleriniň öndürilişiniň artyş depginleri elektrik energiýasy, nah matalar, çig ýüpek, çörek we çörek önümleri we beýleki görnüşler boýunça bellenildi. Geçen alty aýda senagat kärhanalary tarapyndan sarp edijilere ugradylan senagat önümleriniň möçberi (ýylyň başyna önümleriň galyndylaryny goşmak bilen) 2 milliard 904 million manada golaý boldy, şol harytlaryň umumy möçberiniň 70,8 göterimi ýurduň daşyna ugradyldy. Şeýle-de şu ýylyň tamamlanan alty aýynda sarp ediş harytlarynyň öndürilişi 2 milliard manada golaý bolup, şonuň döwlete degişli bölegi 279,6 million manat boldy. Bu görkezijiler senagat önümçiliginde hem hususy önüm öndürijileriň paýynyň barha artýandygyna şaýatlyk edýär.  

Bedew batly ösüşleri üpjün etmekde, ilatyň ýaşaýşynyň täze hil derejesini gazanmakda ýurdumyzyň ýangyç-energetika pudagy örän möhüm orny eýeleýär. Garaşsyzlyk ýyllarynda bu pudak düýpli özgerişlere eýe boldy. Hut biziň welaýatymyzda hem häzirkizaman önümçilik desgalarynyň birnäçesi üstünlikli işe girizildi. Olara «Lebap» we «Watan» döwlet elektrik stansiýalary, Seýdiniň durky düýpli täzelenen ýylylyk elektrik merkezi degişlidir. Bu desgalarda diňe bir ýurdumyzyň däl, eýsem, daşary ýurtlaryň sarp edijilerini-de elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek wezipesiniň üstünlikli çözülmegine saldamly goşant goşulýar. Şu ýylyň geçen aýlarynda welaýatymyz boýunça öndürilen elektrik energiýasy 2,1 milliard kilowat sagada golaý boldy we geçen ýylyň degişli döwrüne görä 17,7 göterim artyş depgini üpjün edildi. 

Hasabat döwründe pagta süýüminiň 40,4 müň tonnasy, çig ýüpegiň 51,8 tonnasy, nah matalaryň 36,1 million manatlygy, gaplanan miweleriň we gök önümleriň 25 million 899,6 müň şertli gaby, çörek we çörek önümleriniň 98,7 müň tonnasy öndürildi hem-de bu görkezijiler boýunça geçen ýylyň degişli döwründen artyş depgini üpjün edildi.  

Welaýatymyzyň oba hojalyk pudagynyň işgärleri ýurdumyzyň okgunly ösmegi, ilatyň eşretli durmuşda ýaşamagy üçin zerur bolan önümleriň öndürilişini artdyrmak ugrundaky göreşiň öň hatarlarynda bolýarlar. Olar şanly ýylyň birinji ýarymyny hem gowy görkezijilere beslediler. Geçen döwürde welaýatymyzyň ähli hojalyklary boýunça gök önümleriň 47,6 müň tonnasy, azyklyk bakjanyň 15,1 müň tonnasy, miweleriň we ir-iýmişleriň 14,5 müň tonnasy, ýeralmanyň 74 müň tonnasy öndürildi. Bu netijeler hem geçen ýylyň deňeşdirilýän döwründen ýokarydyr.  

Lebaply maldarlar önüm bolçulygyny döretmek işiniň öň hatarlarynda bolýarlar. Olar tarapyndan häzirki wagtda iri şahly mallaryň 556,5 müň başy, dowarlaryň 2 million 932,5 müň başy, guşlaryň 4 million 258,7 müň başy, düýeleriň 5,9 müň başy, gylýallaryň hem 2,8 müň başy idedilýär. Olara göreldeli ideg etmegiň hasabyna şu ýylyň geçen alty aýynda welaýatymyzyň ähli hojalyklary boýunça etiň 68,3 müň tonnasy (diri agramda), süýdüň 303 müň tonnasy, ýumurtganyň hem 117,4 million sanysy öndürildi. Bu zerur önümleriň aglaba böleginiň hususy hojalyklarda öndürilendigi bellärliklidir.  

Ýurdumyzda nygmat bolçulygynyň döredilmegini gazanmakda oba adamlaryna döwletimiz tarapyndan giň goldaw, ýakyndan hemaýat berilýär. Döredilýän salgyt we beýleki ýeňillikler zähmetkeşleri has yhlasly we netijeli zähmet çekmäge ruhlandyrýar. Olar iş depginlerini birjik-de gowşatman Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylyny zähmet ýeňişlerine beslemegi maksat edinip, barha gaýratly zähmet çekýärler. 

Hawa, şanly wakalara, ýatda galyjy pursatlara baý ýylyň alty aýy üstünlikli tamamlandy. Geçen döwürde eýelenilen sepgitler, gazanylan netijeler tutuş ýyl üçin bellenilen meýilnamalaryň abraý bilen ýerine ýetiriljekdigine şaýatlyk edýär. Hormatly Prezidentimiziň Hökümet mejlisinde kesgitlän wajyp wezipeleriniň iş ýüzünde amala aşyrylmagy ata Watanymyzy gülläp ösüşlere, ilatyň ýaşaýşyny bolsa abadançylyga beslär.  

Mämmetgylyç KÜTIÝEW

Golaýda «Türkmennebit» döwlet konserniniň Balkan welaýatynyň merkezindäki «Nebitgazdüýpliabatlaýyş» trestine Hytaý Halk Respublikasyndan satyn alnan ýöriteleşdirilen kuwwatly göteriji tehnikalaryň nobatdaky tapgyry gelip gowuşdy. Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da artmagyna goşant goşmagy maksat edinip, nebitgaz pudagynda yhlasly zähmet çekýän hünärmenler kämil «XJ — 450» hem-de «XJ — 650» kysymly göteriji tehnikalaryň 9-syny ýokary ruhubelentlikde kabul etdiler. 

Önümçilikde aýratyn möhüm ähmiýete eýe bolan bu döwrebap enjamlar milli däplerimize eýerilip, garşy alyndy. «Türkmennebit» döwlet konserniniň ozal baglaşan şertnamasyna laýyklykda, Hytaýdan gelip gowşan bu köpugurly we kuwwatly göterijiler önüm bermesini kemelden ýa-da bütinleý bes eden guýularda düýpli abatlaýyş işlerini ýokary hilli amala aşyrmaga giň mümkinçilik berýär. Olaryň kömegi arkaly wagtlaýyn hereketsiz duran we guýynyň içinde gaýry zatlaryň galmagy netijesinde emele gelen çylşyrymly bökdençlikleri aradan aýyrmak işi ygtybarly ýerine ýetirilýär. Şeýle-de kuwwatly göterijileriň ýardamy bilen, bökdençsiz we hereket edýän nebitgaz guýularynda çylşyrymly abatlaýyş işlerini ýokary hilli amala aşyrmak, düýpli abatlanylmaga degişli guýulary bolsa öz wagtynda dikeldip, ulanyşa tabşyrmak ýaly wezipeler ýerine ýetiriler.  

Bu täze göteriji enjamlar konserniň uglewodorod çig mallaryna baý ýataklaryna dabaraly ýagdaýda ugradyldy. Dessine işe girizilen tehnikalarda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň Balkanabatdaky bölüminiň talyplarynyň tomusky önümçilik tejribelerini geçmekleriniň ýola goýulmagy hem aýratyn bellärliklidir. Şeýlelikde, bagtyýar talyp ýaşlar täze kuwwatly tehnikalar hem-de bu ugurda alnyp barylýan işler bilen dolulygyna tanyşmaga mümkinçilik aldylar.  

şu ýylyň alty aýynyň jemlerinde aýdyň görünýär 

 Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň 2023-nji ýylyň 14-nji iýulynda geçirilen giňişleýin mejlisinde şu ýylyň 6 aýynda ýerine ýetirilen işlere seljerme berildi, geljekki ösüşlere badalga berjek wajyp wezipeler kesgitlendi. Şu döwürde ýetilen sepgitler durnukly ykdysady ösüşiň üpjün edilýändigini ýene-de bir gezek tassyklaýar. Mejlisde 2024-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan başlap, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna göni täsir edýän we maddy üpjünçilik derejesini kesgitleýän şertleriň biri bolan aýlyk zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberini 10 göterim artdyrmak babatda kabul edilen çözgüt raýatlaryň abadan durmuşyny üpjün etmekde berk maddy binýadyň döredilendigini aňladýar. 

Mälim bolşy ýaly, jemi içerki önüm, eksport we import dolanyşygy, maýa goýumlar bilen baglanyşykly görkezijiler milli ykdysadyýetiň häzirki zaman ösüşini alamatlandyrýar. Hökümetiň giňişleýin mejlisinde şu ýylyň iki çärýeginde jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,2 göterime deň bolandygy bellenildi. Munuň özi dünýäde emele gelen häzirki amatsyz ýagdaýlarda-da ýurdumyzyň ykdysady pudaklarynyň durnukly ösýändigini görkezýär. Gazanylýan oňyn netijeler ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmagyň maddy binýady bolup, durmuş özgertmelerini işjeň amala aşyrmak üçin oňyn şertleri döredýär.  

Şu ýylyň ýanwar — iýun aýlarynyň netijeleri boýunça daşary söwda dolanyşygynyň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 8 göterim artmagy daşary ykdysady strategiýanyň oýlanyşykly durmuşa geçirilýändiginiň, abadançylygy üpjün etmekde daşary söwdanyň tutýan möhüm ornunyň aýdyň beýanydyr. Bilşimiz ýaly, daşary söwdany düzgünleşdirmek ykdysady ösüşiň döwlet strategiýasynyň möhüm düzüm bölegi bolup durýar. Şu ýerde milli ykdysadyýetiň önümçilik we eksport mümkinçiliklerini mundan beýläk-de ýokarlandyrmakda «Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda Strategiýasynyň» ähmiýetiniň uludygyny aýratyn bellemeli.  

 Milli ykdysadyýetiň häzirki ösüşi seljerilende, ýurdumyzyň baş maliýe resminamasy bolan Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişine baha bermek zerur bolup durýar. Çünki ol durmuş-ykdysady ösüşiň hakyky maliýe ýagdaýyny görkezýär. 2023-nji ýylyň iki çärýeginde esasy maliýe meýilnamasynyň girdeji böleginiň 113,1 göterim, çykdajylaryň 97,6 göterim ýerine ýetirilendigi bellenildi. Ýerli býujetleriň girdeji bölegi 100,6 göterim, çykdajy bölegi 98,2 göterim berjaý edildi. Bu maglumatlar hasabat döwründe ýurdumyz boýunça maliýe-hojalyk işleriniň netijeli alnyp barlandygynyň, girdeji çeşmeleriniň ählisi boýunça göz öňünde tutulan sepgitlere ýetilendiginiň ýene-de bir güwäsine öwrüldi. Merkezleşdirilen tertipde jemlenen maliýe serişdeleriniň ep-esli böleginiň ilatyň ýaşaýyş-durmuşynyň hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilmegi eziz Watanymyzyň ykdysady taýdan durnukly ösýän ýurt hökmündäki ornunyň has-da pugtalanýandygyna şaýatlyk edýär. 2023-nji ýyl üçin tassyklanan Döwlet býujetinde, geçen ýyllarda bolşy ýaly, çykdajylaryň umumy möçberiniň 75 göterimine golaýynyň durmuş maksatlaryna gönükdirilmegi bu maliýe resminamasynyň durmuş ugurlylygyny saklaýandygyny görkezýär.  

Häzirki döwürde ilatyň girdejileri ykdysadyýet bilen durmuş ulgamynyň arasyndaky aragatnaşygy üpjün edýän görkeziji bolup durýar. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, şu ýylyň ilkinji alty aýynda iri we orta kärhanalarda ortaça aýlyk zähmet haklarynyň 9,9 göterim ýokarlanmagy ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň artýandygyndan nyşan. Ilatyň girdejileriniň ösüş meýline eýe bolmagy durnukly we sagdyn ykdysady ösüşiň üpjün edilýändigini, ilatyň ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagy, durmuş taýdan goraglylyk derejesiniň kepillendirilmegi üçin amatly şertleriň döredilendigini alamatlandyrýar.  

Amala aşyrylýan maksatnamalaryň ählisinde ykdysadyýetde bolup geçýän özgertmeler nazara alnyp, ilatyň girdejilerini yzygiderli ýokarlandyrmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Ilatyň girdejileri ykdysadyýet bilen durmuş ulgamynyň arasyndaky gatnaşygy üpjün edýär. Şunda zähmet haky ilatyň pul girdejileriniň esasy çeşmesi bolmak bilen, ol işgärleriň zähmete höwesini artdyrmakda esasy orny eýeleýär. Netijede, zähmet haky ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda önümçiligiň netijeliligini artdyrmak üçin maddy taýdan höweslendiriji şert hökmünde-de çykyş edýär. Şol bir wagtda bu girdeji çeşmeleriniň býujetiň I derejesindäki goralýan maddalar diýlip kesgitlenmegi hem ilatyň girdejilerini döwlet tarapyndan kepillendirmek meselesiniň näderejede wajypdygyny we bu ugurda anyk işleriň amala aşyrylýandygyny görkezýär. 

Saýlanyp alnan ykdysady nusgada durmuş ulgamynyň ösdürilmegine, hususan-da, ilatyň ýaşaýyş jaý bilen üpjünçiliginiň ýokarlanmagyna aýratyn ornuň berilmegi durnukly ösüşi saklamakda bu pudagyň ähmiýetiniň ýokarydygyny görkezýär. Dünýä hojalygynda kemala gelen häzirki daşarky amatsyz şertlerde-de býujet çykdajylar böleginden durmuş ugurly iri taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilýän maliýe serişdeleriniň möçberiniň ýylsaýyn artmagy milli ykdysady ulgamyň ösüşe ukyplydygyndan habar berýär. Amala aşyrylýan giň möçberli durmuş özgertmeleri dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan ýurdumyzyň durmuş derejeli döwlet hökmünde ykrar edilmegini şertlendirdi.  

  Türkmenistan bu gün diňe bir durmuş ähmiýetli iri desgalardyr binalary gurýan däl, eýsem, döwrebap infrastrukturaly şähergurluşyk taslamalaryny üstünlikli amala aşyrýan ýurt hökmündäki ornuny barha pugtalandyrýar. 29-njy iýunda dabaraly ýagdaýda ulanyşa berlen Arkadag şäheri munuň aýdyň güwäsidir. Türkmenistanlylaryň buýsanjyna öwrülen bu şäher özüniň binagärlik aýratynlyklary, tebigy gözelligi, döwrebaplygyň sazlaşygy bilen özüne çekiji taslamalaryň biri bolup, oňa şähergurluşyk maksatnamasy boýunça şu döwre çenli ýerine ýetirilen işleriň we häzirki döwürde gazanylýan üstünlikleriň naýbaşysy hökmünde baha bermek mümkin. Sebitde deňi-taýy bolmadyk bu iri taslama «akylly» şäher konsepsiýasynyň, elektron resminama dolanyşygynyň netijeli işiniň ýola goýulmagyna möhüm ähmiýet berlendigi bilen tapawutlanýar. Bu bolsa şäheriň durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösmegine hem-de onda häzirki zaman işewürlik we durmuş düzüminiň kemala gelmegine oňyn şertleri döredýär. Döwrüň talaplaryna laýyk enjamlaşdyrylan «akylly» şäherde dolandyryş, işewürlik, durmuş, ulag-aragatnaşyk ulgamlarynyň hem-de beýleki pudaklaryň döredilmegi, ilatyň iş bilen üpjünçiliginiň has-da gowulanmagyna mümkinçilik bermek bilen, şähergurluşyk taslamasynyň ýokary ykdysady we durmuş netijeliliginden habar berýär.  

Şu ýylyň birinji ýarymynda ýurdumyzyň welaýatlarynda, şäherlerinde we etraplarynda meýdany 1 million 400 müň inedördül metre barabar ýaşaýyş jaýlarynyň ulanylmaga berilmegi döwlet syýasatynda adam bähbitleriniň ileri tutulýan ugurlaryň biri bolup durýandygyny aýdyňlyk bilen görkezýär. Türkmenistan bu gün gurujylyk kuwwaty bilen tapawutlanýan ýurtlaryň biridir. Hasabat döwründe Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde inženerçilik ulgamlarynyň we desgalarynyň 82,3 kilometriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň 244,4 müň inedördül metriniň, aragatnaşyk ulgamynyň 360,3 kilometriniň gurluşygynyň tamamlanmagy, şeýle-de häzirki wagtda medeni-durmuş, önümçilik we düzümleýin maksatly desgalarda işleriň dowam etdirilmegi oba ýerlerini döwrebaplaşdyrmak hem-de ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak babatda giň möçberli işleriň amala aşyrylýandygynyň aýdyň beýanydyr. Maksatnama laýyklykda, şu döwürde ýurdumyzda 1 milliard 400 million manatdan gowrak möçberde düýpli maýa goýumlaryň özleşdirilmegi munuň şeýledigini aňryýany bilen tassyklaýar.  

Geçen döwürde maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýeti ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberiniň 24,6 göterim artmagy we jemi içerki önümiň 16 göterimine deň bolmagy işjeň maýa goýum syýasatynyň durmuşa geçirilýändigini görkezýär. Şu döwürde özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 49,4 göteriminiň önümçilige, 50,6 göteriminiň bolsa durmuş we medeni maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirilmegi halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak, iri önümçilikleri ösdürmek ugrunda döwlet tarapyndan amal edilýän işleriň yzygiderli häsiýete eýedigini tassyklaýar.  

Bu gün köpugurly ösüş, öndürilýän harytlaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, täze senagat kärhanalaryny gurmak we bar bolanlarynyň durkuny täzelemek milli ykdysadyýetiň senagat-innowasion ösüş ýolundaky ynamly gadamlaryndan habar berýär. Senagat-innowasion ösüş strategiýasynyň esasy maksady innowasiýalara esaslanýan we durnukly ösüşi nazarlaýan häzirki zaman senagat düzümini kemala getirmekden ybarat bolup durýar. Soňky ýyllarda goşulan gymmaty ýokary bolan önümleri öndürýän gaýtadan işleýän pudaklary ösdürmäge ünsi güýçlendirmek milli ykdysadyýeti ösdürmegiň strategik maksady hökmünde kesgitlendi. Bu, öz gezeginde, gaýtadan işleýän senagat ulgamynyň, önümleriň köpdürlüligini üpjün etmegiň hasabyna Türkmenistanyň ýangyç-energetika serişdeleriniň ählumumy bazarynda islegleriň üýtgäp durmalaryna baglylygyny peseltmegiň netijeli ýoly bolup durýar. Senagat pudagynyň depginli ösüşi eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan önümçiligini çalt depginde ösdürmäge itergi berdi. 2023-nji ýylda senagat önümçiliginiň ep-esli artmagy, içerki bazaryň ýerli önümler bilen üpjünçiliginiň gowulanmagy we täze kärhanalaryň ençemesiniň gurulmagy bu ugurda oňyn netijeleri berdi. Hökümetiň giňişleýin mejlisinde Arkadagly Serdarymyzyň häzirki wagtda ykdysady we maliýe durnuklylygyny gazanmak, iş bilen üpjünçiligi ýokarlandyrmak boýunça zerur işleri durmuşa geçirmek, ýurdumyzyň eksport mümkinçiligini artdyrmak, pudaklara sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak meseleleri öňde duran möhüm wezipeler hökmünde kesgitlemegi durnukly ösüşi gazanmakda bu ugurlaryň näderejede wajyp bolup durýandygyny görkezýär.  

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Mälim bolşy ýaly, Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň 14-nji iýulynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Şu ýylyň birinji ýarymynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen mejlisde milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda hasabat döwründe ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, Prezident maksatnamasynyň hem-de Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň beýleki maksatnamalarynyň durmuşa geçirilişi we ikinji ýarym ýyl üçin ileri tutulýan wezipeler ara alnyp maslahatlaşyldy. Onda nygtalyşy ýaly, şu ýylyň alty aýynda gazanylan makroykdysady görkezijiler ýurdumyzda amala aşyrylýan maksatnamalaýyn özgertmeleriň oňyn netijesini berýändiginiň güwäsidir. 

Häzirki döwrüň ruhuna laýyk özgertmeleridir anyk maksatlary nazarlaýan Türkmenistanyň ykdysady strategiýasy beýleki döwlet maksatnamalary bilen bilelikde üstünlikli ýerine ýetirilýär. Munuň şeýledigini şu ýylyň ýanwar — iýun aýlarynda amal edilen işleriň netijesinde makroykdysady görkezijileriň durnukly ösüş depgininiň üpjün edilýändigi doly subut edýär. Has takygy, hasabat döwründe ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterime deň boldy. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 6,2 göterim, bölek-satuw haryt dolanyşygy 9,3 göterim, daşary söwda dolanyşygy 8 göterim ýokarlandy. 

Maýa goýumlar ykdysadyýetiň pudaklarynda ýokary ösüş görkezijilerini gazanmaga mümkinçilik berýän gurallaryň biridir. Ýurdumyzda 2023-nji ýylyň birinji ýarymynda ýetilen belent sepgitlerde hem maýa goýumlaryň örän möhüm orny bardyr. Şu ýylyň birinji ýarymynyň jemleri boýunça, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi 24,6 göterim artdy. Özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 49,4 göterimi önümçilik, 50,6 göterimi bolsa durmuş we medeni maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirildi. 

Arkadagly Serdarymyzyň nygtaýşy ýaly, Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, hasabat döwründe ýurdumyzda 1 milliard 400 million manatdan gowrak möçberde düýpli maýa goýumlar özleşdirildi. Durmuş we medeni maksatly binalaryň gurluşygyna serişdeleriň gönükdirilmegi netijesinde ýurdumyzyň welaýatlarynda, şäherlerinde we etraplarynda meýdany 1 million 400 müň inedördül metre barabar bolan ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berildi. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe şähergurluşyk ulgamynda örän baý tejribe toplan ýurdumyzda bütin dünýä nusgalyk işler bitirilýär. Şähergurluşygynyň dünýä tejribesiniň we milli nusgasynyň sazlaşygyndan emele gelen, «akylly» şäher konsepsiýasyna laýyk gelýän Arkadag şäheri açyldy. Şu ýylyň birinji ýarymynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen mejlisde döwlet Baştutanymyz ösen maglumat we kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy esasynda täze şäheriň halkara sylaglaryň 21-sine mynasyp bolandygyny kanagatlanma bilen belledi. Şeýle-de ýerli gurluşykçylarymyz tarapyndan bary-ýogy dört ýyldan gowrak wagtda şular ýaly şäheriň döredilmeginiň ýurdumyzyň ykdysady taýdan kuwwatlydygynyň aýdyň nyşanydygyny nygtady. 

Bulardan başga-da, 2023-nji ýylyň 1-nji iýuly ýagdaýyna görä, Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde inženerçilik ulgamlarynyň we desgalarynyň 82,3 kilometriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň 244,4 müň inedördül metriniň, aragatnaşyk ulgamynyň 360,3 kilometriniň gurluşygy tamamlandy. Bu ugurda dürli medeni-durmuş, önümçilik we düzümleýin maksatly desgalaryňdyr binalaryň gurluşygy batly depginler bilen dowam etdirilýär. Munuň özi agzalan maksatnama laýyklykda ilatyň ýaşaýyş şertlerini has-da gowulandyrmak we durmuş çygrynda amatly mümkinçilikleri döretmek babatda gazanylýan üstünlikleriň nyşanydyr. 

Häzirki günde milli ykdysadyýetimiziň köpugurly ösdürilmegi dürli pudaklarda özüniň miwesini berýär. Uglewodorod serişdeleriniň gorlaryna baý ýurdumyzda energiýa serişdelerini dünýä bazaryna diwersifikasiýa ýoly bilen eksport etmek boýunça işler dowam etdirilýär. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasy muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Şeýle hem ýurdumyzda daşary ýurt harytlarynyň ornuny tutýan önümçiligi ösdürmegiň, eksport harytlarynyň möçberini artdyrmagyň hem-de elektron senagaty döretmegiň döwlet maksatnamalary we ileri tutulýan wezipeler üstünlikli durmuşa geçirilýär. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň kuwwatly durmuş syýasaty ösüş ýolumyzyň tapawutly aýratynlygyna öwrüldi. Bu barada mejlisde Arkadagly Serdarymyz aýratyn bellemek bilen, 2024-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan pensiýalaryň we döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberini 10 göterim ýokarlandyrmak hakynda degişli Permana gol çekdi. Degişli ugurda şu ýylyň alty aýynda aýlyk zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary doly maliýeleşdirilip, ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,9 göterim ýokarlandy.  

Öz nobatynda, bularyň ählisi ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini hem-de durmuş taýdan goraglylygyny mundan beýläk-de ýokarlandyrmak babatda bimöçber işleriň yzygiderli durmuşa geçirilýändiginiň, milli ykdysady ösüşi gazanmakda anyk maksatlara tarap ynamly ädimler ädilýändiginiň güwäsidir. 

Jumamyrat GUTLYÝEW,

«Nesil» gazetiniň ykdysady synçysy.

Hökümetiň giňişleýin mejlisinden soňky oýlanmalar 

 Biz wagtyň örän tiz geçýändigini ýanjaýarys. Munuň özi ýaşaýşyň abadanlygyndan, ýurduň asudalygyndan nyşan. Durmuşyň gyzygy-gyzgalaňy düýrmegiň bilen gurşap alanda, wagtyň neneň-niçik geçeni-de aňşyrtmaýar. Nurana arzuw-niýetler bilen garşylanan 2023-nji ýylyň eýýäm ýarpy menzili arka atyldy. 

Eýsem, ýylyň geçen döwründe biz nähili üstünlikleri gazandyk, neneňsi sepgitlere ýetdik? Döwür ýene nähili wezipeleri öňde goýýar? Ine, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda Ministrler Kabinetiniň geçen anna güni geçirilen giňişleýin mejlisi şu sowallaryň anyk-aýdyň jogaplaryny özünde jemledi. Şol jogaplar bolsa diňe ýarym ýylda ýetilenlere däl, eýsem, tutuş döwrüň ruhuna, zamananyň ynamly gadamlaryna göz ýetirmäge hem mümkinçilik berýär. Hakykatdan-da, ýarym ýylda gazanylanlar hakyndaky söhbet, şol bir wagtyň özünde, “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň”, Oba milli maksatnamasynyň durmuşa geçirilişi baradaky söhbetdir. Uly hasapda alanyňda bolsa, bitirilýän işleriň, ýetilýän sepgitleriň her biri «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyny» amal etmegiň ýolundaky ädimlerdir. Aýdylyşy ýaly, ädim-ädimden ýol önýär. Niýetler tämiz, maksatlar asylly, möhletler anyk, hereketler aýgytly bolanda, her geçen gün basgançaga öwrülýär-de, täze belentliklere göterýär. 

Biziň döwrümiz — hem-ä ösüşiň ozalky tapgyrlarynda başy başlanan asylly işleriň mynasyp dowam etdirilýän, hemem düýpgöter täze belentlikleriň nazarlanýan, giň mümkinçilikleriň açylýan döwri. Hökümetiň giňişleýin mejlisinde berlen hasabatlardyr getirilen maglumatlar, kabul edilen çözgütler muny aýdyňlygy bilen tassyklaýar. Mejlisde bellenilişi ýaly, hasabat döwründe ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi 6,2 göterim ýokarlanypdyr. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýeti ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi 24,6 göterim artyp, jemi içerki önümiň 16 göterimine deň bolupdyr. Özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 49,4 göterimi önümçilik, 50,6 göterimi durmuş we medeni maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirilipdir. Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, hasabat döwründe ýurdumyzda 1 milliard 400 million manatdan gowrak möçberde düýpli maýa goýumlar özleşdirilipdir. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasy, şeýle hem beýleki sebit taslamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär. Köpetdagyň eteginde döwrüň täsin gudraty bolup dörän Arkadag şäheriniň dabaraly açylmagy bolsa diňe birinji ýarym ýyllygyň däl, eýsem, garaşsyz ösüşiň bütin taryhynyň iň şanly wakalarynyň biri hökmünde hem nygtalmaga mynasyp. Bu iri şähergurluşyk taslamasy bilen bir hatarda, ýurdumyzyň ähli ýerlerinde gurluşyk işleriniň bökdençsiz amala aşyrylandygy guwandyryjydyr. Geçen ýarym ýylda Diýarymyzyň welaýatlarynda, şäherlerinde we etraplarynda meýdany 1 million 400 müň inedördül metre barabar bolan ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berlipdir... Asla, geçen ýylyň ahyrynda geçirilen ilat ýazuwynyň şu mejlisde yglan edilen netijeleriniň görkezişi ýaly, soňky 10 ýylda ýaşaýyş binalarynyň sanynyň 12,4 göterim, ýaşaýyş jaýlarynyň sanynyň 13,6 göterim, olaryň umumy meýdanynyň bolsa 24,5 göterim artandygy bu ugurdaky işleriň yzygiderli hem toplumlaýyn häsiýete eýedigini alamatlandyrýar. 

Döwrüň ösüş badyny görkezýän deliller başga-da kän. Iň esasy zat, döwletiň, Hökümetiň köpugurly tagallalarynyň miwesini raýatlaryň öz durmuşynda anyk görüp-duýup ýaşaýanlygydyr. “Döwlet adam üçindir!” diýen ýörelge esasynda amal edilýän syýasatyň baş maksady hem şol: halkyň abadan, bagtyýar durmuşy, nesilleriň röwşen geljegi. 

Ählumumy tejribeleriň görkezişi ýaly, ykdysady ösüşiňdir mümkinçilikleriň diňe öz-özlüginde adamlaryň hal-ýagdaýyny gowulandyrmagy kepillendirip bilmeýändigi hakykatdyr. Eýsem, ol munuň üçin diňe zerur şertleri döredýär. Abadan ýaşaýyş, ahyrky netijede, oýlanyşykly ýöredilýän syýasata, durmuş meselelerini çözmäge gönükdirilen aňly-başly tagallalara gönüden-göni bagly bolýar. 

Gahryman Arkadagymyz geçen ýylky çykyşlarynyň birinde ýurdumyzda 2007-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 2021-nji ýylda ortaça zähmet hakynyň möçberiniň 366,3 göterim ýokarlanandygyny, pensiýalary we döwlet kömek pullaryny tölemek üçin 2008 — 2021-nji ýyllarda goýberilen maliýe serişdeleriniň bolsa 1054 göterim artandygyny belläpdi. Geçen ýylyň 1-nji ýanwaryndan köp çagaly eneleriň maddy hal-ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça hem anyk çäreler durmuşa geçirilip başlandy. Ministrler Kabinetiniň şu gezekki giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň 2024-nji ýylyň ýanwaryndan başlap zähmet haklaryny, pensiýalary, döwlet kömek pullaryny we talyp haklaryny ýene-de 10 göterim ýokarlandyrmak hakynda Permana gol çekmegi durmuş ugurly ynsanperwer ýörelgäniň dowamy hökmünde ulus-iliň uly hoşallygyny gazandy. Munuň şeýledigini şu günler dürli kärdäki, dürli ýaşdaky ildeşlerimizden redaksiýamyza yzygiderli gelýän hatlardyr telefon jaňlary hem tassyk edýär. 

Häzirki döwür — durmuşyň elektronlaşýan, ykdysadyýetiň sanlylaşýan, ýokary tehnologiýalaryň ähli ugra barha we barha giňden ornaşýan döwri. Ýöne, elbetde, ahyrky netijede, ösüşiň çarhyny aýlaýan güýç adam we onuň aňy, zähmeti bolmagynda galýar. Şoňa görä-de, adamlaryň ählitaraplaýyn alada bilen gurşalyp, olaryň zähmetine mynasyp hak tölenilmegi ähli ugurdaky ösüşlere rowaçlyk berýär. 

Ýurdumyzyň ilatynyň gylla ýaryndan gowragy oba ýerlerinde ýaşaýar. Sebitlerde amala aşyrylýan işler bolsa obasenagat toplumynyň ösüşine degişli wezipeler bilen içgin baglanyşyklydyr. Bu toplum milli ykdysadyýetiň möhüm ugry, döwletiň azyk garaşsyzlygynyň esasy bolmak bilen çäklenmän, irki döwürlerden bäri ekerançylyk hem-de maldarçylyk bilen meşgullanan türkmenleriň däbe öwrülen ýaşaýşynyň gurluşydyr we görnüşidir. Şoňa görä-de, oba hojalyk özgertmeleri hemişe-de möhüm ähmiýete eýe bolmagynda galýar. Döwlet Baştutanymyzyň Hökümetiň giňişleýin mejlisinde Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligini bölmek, onuň binýadynda Oba hojalyk ministrligini hem-de Daşky gurşawy goramak ministrligini döretmek barada karara gelendigini aýdyp, degişli Permana gol çekmegi hem bu özgertmeleriň mynasyp dowamy boldy. Şol bir wagtyň özünde, daşky gurşawy goramak işiniň mundan beýläk Hökümetiň aýratyn düzümi derejesinde amala aşyryljakdygy Türkmenistanyň ekologik abadançylygy üpjün etmekdäki tagallalarynyň yzygiderli we toplumlaýyn häsiýete eýedigini tassyklaýar. Bu ugruň halkara giňişlikde hem barha we barha möhüm ähmiýete eýe bolýandygy, şunda türkmen döwletiniň wajyp başlangyçlarynyň ählumumy derejede goldaw tapýandygy mälimdir. 

2023-nji ýyl — Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly. Bu şygar ýaşlar baradaky aladanyň döwlet syýasatynyň möhüm ugrudygyna ýene bir gezek ünsi çekýär. Biziň ýurdumyzda ýaşlar baradaky döwlet syýasaty olaryň kämil ylym-bilim almagy, iş bilen üpjünçiligi, sagdyn durmuş ýörelgelerine eýerip, sport bilen meşgullanmagy, özbaşyna öý-ojak gurup, maşgala abadançylygyna eýe bolmagy babatdaky giň gerimli tagallalary öz içine alýar. Hökümetiň giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň dürli okuw mekdeplerinde okuwa kabul etmäge degişli resminamalara gol çekmek bilen, bilime höwesek, hünäre yhlasly ýaşlaryň durmuşynda gyzgalaňly möwsüme badalga berdi. Geljege gönükdirilen uly maksatlaryň amaly hakyky hünär eýelerine, öz işiniň ussatlaryna bagly bolýar. Şoňa görä-de, döwrebap hünärmenleriň ýetişdirilmegi bilen bagly bu möwsümiň tutuş ýurduň geljekki ösüşine dahyllylykda örän möhüm ähmiýete eýedigi öz-özünden düşnüklidir. Şundan ugur alnyp, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerine zehinli, mynasyp ýaşlary kabul etmek, giriş synaglaryny guramaçylykly we adalatly geçirmek, jemgyýetçilik gözegçiligini ýola goýmak barada degişli ýolbaşçylara tabşyryklar berildi. 

“Bu günki üstünlik — ertirki kada” diýlişi ýaly, ýetilen sepgitler geljek üçin täze gözýetimleri açýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde öňde duran möhüm wezipeleri kesgitledi. Häzirki wagtda ykdysady we maliýe durnuklylygyny gazanmak, iş bilen üpjünçiligi ýokarlandyrmak boýunça zerur işleri geçirmek; ýurdumyzyň eksport mümkinçiligini artdyrmak, pudaklara sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak meselelerine möhüm ähmiýet bermek; milli bilim ulgamyny ösdürmäge we ýaşlar syýasatyny amala aşyrmaga köp möçberde serişde goýmagy dowam etdirmek şu günüň wajyp wezipeleriniň hatarynda durýar. 

Ýurt abadançylygy, halkyň bagtyýarlygy bilen baglanyşykly wezipeler her bir raýatyň öz maksat-matlabyny ählumumy maksatlar bilen baglanyşdyryp, asylly zähmet çekmegini talap edýär. Ýeri gelende nygtasak, Gahryman Arkadagymyzyň türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygy hökmünde ýurdumyzyň giňişliklerine yzygiderli sapar edip, ýagdaýlar bilen ýerinde tanyşmagy, mal yzyndaky çopanlardyr ekin üstündäki daýhanlardan başlap, iri taslamalary durmuşa geçirýän hünärmenlere çenli, dürli kärdäki adamlar bilen ýürekdeş söhbet etmegi halkyň arzuw-islegleriniň, maksatlarynyň kabul edilýän döwlet maksatnamalarynyň özeninde goýulmagyna ýardam berýär. 

Aýdylyşy ýaly, syýasat tutuş adamzadyň hem-de dünýädäki her bir ynsanyň ömri, ykbaly, hal-ýagdaýy bilen pugta baglanyşykly inçe aň işi bolup, oňa kalbyň yssy mähri bilen çemeleşmek zerur. Syýasatçy diňe taryhy dörediji şahsyýet däldir. Ol ýaşaýşy özgerdip bilýän, durmuşy ösdürip bilýän dörediji, gurujy şahsyýetdir. Gahryman Arkadagymyz, Arkadagly Serdarymyz bu hakykaty anyk işleri bilen subut edýärler. 

Kakamyrat REJEBOW.

“Türkmenistan”

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň döwlet syýasatynyň netijesinde ata Watanymyzyň ähli künjeklerinde düýpli özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar, gurmagyň we döretmegiň röwşen ýoly dabaralanýar, dünýä jemgyýetçiliginiň ykrarnamasyna eýe bolýar. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň,  hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň çuň parasaty bilen berkarar Diýarymyzda döwrüň beýik ösüşlerini aýdyň şöhlelendirýän Arkadag şäheri döredi. Täze döwrebap şäherçeler, obalar guruldy, olaryň ýene-de onlarçasynyň gurluşygy üstünlikli dowam etdirilýär. Döwrebap desgalaryň, iri zawodlaryň hem-de fabrikleriň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň, hassahanalaryň, has oňaýly we otaglarynyň ýerleşişi gowulandyrylan ýaşaýyş toplumlarynyň we beýleki möhüm desgalaryň ýüzlerçesiniň gurluşygy güýçli depginlerde alnyp barylýar. Ýurtlary hem-de sebitleri birleşdirýän, awtomobil we demir ýollarynyň, gaz geçirijileriniň hem-de elektrik geçirijileriniň, aragatnaşyk ulgamlarynyň iri gurluşyklarynyň gerimi dünýä ýaň salýar. 

 Ýurdumyzda bu ulgamdaky bitirilen beýik işleriň many-mazmuny, taryhy ähmiýeti dogrusynda gürrüň gozgalanda Gahryman Arkadagymyzyň jöwher paýhasyndan dörän «Ömrümiň manysynyň dowamaty», «Türkmenistanyň elektroenergetika kuwwaty» atly kitaplaryna ýüzlenmek aýratyn ýakymlydyr. Gahryman Arkadagymyz golaýda çap edilen «Ömrümiň manysynyň dowamaty» atly kitabynda: «Türkmenistanyň Döwlet energetika instituty ýurdumyzyň çalt depginlerde ösýän energetikasy, senagaty üçin bilimiň öňdebaryjy usullary esasynda ýokary hünärli işgärleri taýýarlamak maksady bilen döredildi. Elektrik energiýasy ykdysadyýetimiziň ähli ulgamlaryny ösdürmek üçin iň esasy binýatlaýyn zerurlyk bolup durýar. Institutyň ýaşlary bilen duşuşykda elektrik energiýasy, energetika ulgamy, onuň şu güni, geljekki mümkinçilikleri barada gürrüň berdim. Ýaşlaryň ruhy we beden taýdan sagdynlygy, hünärli, kämil şahsyýet bolmagy, döredijilik ukyby, pikirlenmek başarnygy jemgyýetimiziň kämilleşmegine hem-de döwletimiziň ösüşine uly itergi berýän güýçdür» diýip belläp geçýär. Gahryman Arkadagymyzyň beýik ynamyny ödemek üçin institutymyzda professorlardyr mugallymlaryň agzybirlikli zähmetiniň netijesinde öňdebaryjy tehnologiýalaryň, tejribeleriň esasynda döwrebap bilimlere eýe bolan hünärmenleri taýýarlamak babatda möhüm işler üstünlikli alnyp barylýar. Talyplarymyz halkara derejesinde, ýurdumyzyň çäginde geçirilýän dürli bäsleşiklerde öňdebaryjy orunlary eýeleýär.  

Häzirki wagtda Aşgabatda, Ahalda, Balkanabatda, Lebapda, Daşoguzda we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda dünýäniň öňdebaryjy enjamlary, tehnologiýalary bilen üpjün edilen täze kuwwatly elektrik stansiýalary hereket edýär. 

  Marydaky Döwlet elektrik bekediniň çäginde 1574 megawatt kuwwaty bolan ýurdumyzda ilkinji garyşyk bug-gaz elektrik bekedi türkmen elektroenergetikasynyň eksport mümkinçilikleriniň artdyrylmagyna, düzüminiň mundan beýläk-de ösüşine gönükdirilendir. Bu ýerde ABŞ-nyň dünýä belli «General Electric» kompaniýasynyň dört gaz we iki bug turbinalary oturdylandyr. Onuň esasy aýratynlygy elektrik öndürmek üçin ýangyç hökmünde diňe bir tebigy gaz däl, eýsem, bug hem ulanylýar.  

Bu ýerde suw gyzdyrylyp, buga öwrülýär. Soňra bolsa ýokary basyş bilen bug turbinasyna geçirilip, ony aýlanmaga mejbur edýär. Netijede, bug turbinasy bilen toguň generatoryny baglanyşdyrýan rotor hem aýlanýar. Şeýlelikde, elektroenergiýanyň goşmaça mukdary işlenip çykarylýar. Desgada ýangyç hökmünde ulanylýan tebigy gazyň harçlanmasy üzül-kesil azalýar. Bug-gaz elektrik stansiýalary diňe bir ykdysady babatda bähbitli bolman, ekologiýa babatda hem amatlydyr. Çünki ýangyjyň ýanmagyndan emele gelýän, adatça, atmosfera zyňylýan galyndylar bu ýerde goşmaça elektrik energiýasyny öndürmeklige harçlanýar. 

Döwrebap paýlaýjy elektrik beketleriniň onlarçasynyň gurulmagy bilen, paýtagtymyzyň, beýleki şäherleriň we ilatly ýerleriň energiýa üpjünçilik hem-de yşyklandyryş ulgamlary täzelenildi. Bu ulgamda geçirilýän giň gerimli işler ýurdumyzda her ýyl gurulýan iri senagat toplumlaryny we köpsanly durmuş maksatly desgalary elektrik energiýasy bilen durnukly üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, elektrik energiýasyny goňşy döwletlere hem ibermäge mümkinçilik berýär. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamyny çekmegiň taslamasy hem şolaryň iň möhümleriniň biridir. Köp ýyllaryň dowamynda   Türkmenistan parahatçylykly durmuşy gurmakda doganlyk owgan halkyna hemmetaraplaýyn ýardam berip gelýär. Ymamnazar — Andhoý we Serhetabat — Hyrat, Rabatkaşaň — Kalaýnau elektrik geçirijileriň gurulmagy munuň aýdyň subutnamasydyr. Şol ulgamlar goňşy döwletiň energetika düzüminiň möhüm bölegine öwrüldi. Bularyň ählisi tutuş sebitiň hem durmuş-ykdysady ösüşine oňyn täsirini ýetirýär. 

Türkmenistan häzirki wagtda energiýa serişdeleriniň möçberi we sebit derejeli ähmiýeti jähetden dünýäde giňden tanalýar. Türkmen energetika senagatynyň durnukly we ýokary depginlerde ösdürilmegi elektrik energiýasynyň eksportyny, ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň kuwwatyny artdyrmaga mümkinçilik berýär. Önümçilik pudagynyň batly depginler bilen döwrebaplaşdyrylmagy hem-de diwersifikasiýalaşdyrylmagy netijesinde ýurdumyzda strategik pudaklaryň, şol sanda energetika senagatynyň durnukly ösüşleri üpjün edildi. Çünki her bir edaradyr kärhananyň, önümçilik desgasynyň işiniň öňe ilerlemeginiň gönüden göni elektrik energiýa ulgamy bilen bagly bolup durýandygy hemmämize mälimdir. Berkarar Diýarymyzda dünýäde iň öňdebaryjy tilsimatlar, tehniki enjamlar bilen üpjün edilen täze elektrik beketleriniň, elektrik geçiriji ulgamlaryň, döwrebap transformator podstansiýalarynyň, paýlaýyş ulgamlary toplumlarynyň gurulmagy bu ugurdaky birnäçe wajyp wezipeleriň netijeli çözgüdini hem şertlendirdi. Milli ykdysadyýetiň we halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna giň gerimli mümkinçilikleri döretdi.  

Gahryman Arkadagymyzyň çuň parasaty bilen dörän, türkmen döwletiniň beýik ösüşlerini dabaralandyrýan, jahana ýaň salýan Arkadag şäheri bu gün elektrik energetikasynyň «akylly» tilsimatlarynyň howpsuzlygyny, ygtybarlylygyny, eşretini äleme äşgär edýär. Arkadag şäheriniň ýaşaýyş jaýlarynda «akylly» tehnologiýalar esasynda umumy gözegçilik ulgamy gurulýar, onuň kömegi bilen her bir ýaşaýjy öýüniň ýagdaýyna gözegçilik edip bilýär. Bu ulgam energiýa serişdelerine gözegçiligiň we dolandyryşyň awtomatik ulgamynyň (ESGDAU) hasaplaýjylaryny, metanyň syzyşynyň, suwuň syzyşynyň enjamyny, gaz we suw ýapýan nurbatlary, sazlaýjylary öz içine alýar. «Akylly öý» maksatnama üpjünçiligi energiýanyň sarp edilişine gözegçilik etmäge we heläkçilik barada habarnamany almaga mümkinçilik berýär.  

Arkadag şäherinde Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň «Arkadagenergo» önümçilik birleşigi korporasiýanyň «Döwletenergogözegçilik» kärhanasynyň Arkadag şäheri bölümi üçin ähli şertler döredilen täze edara binasynyň gurlup ulanylmaga berilmegi bu ugurdaky işleriň talabalaýyk alnyp barylmagyna mümkinçilik berýär. Arkadag şäherinde ähli binalarda «akylly» elektrik hasaplaýjy enjamlar gurnalan. Bu elektrik hasaplaýjylar elektrik energiýasynyň mukdaryny ölçemek we kesgitlemek, ölçeg netijelerini ýygnamak, saklamak, gaýtadan işlemek we geçirmek, öndürilen we sarp edilen elektrik energiýanyň möçberi barada maglumatlary emele getirmek ýaly amallary takyk ýerine ýetirýär. Şäheriň yşyklandyryjylarynyň, LED ýazgylarynyň, salgy ýazgylarynyň ýagtylygy, şuglalylygy, täsinligi köpleri haýran galdyrýar. Arkadag şäheri eziz Watanymyzyň beýik ösüşleriniň, türkmen ykdysadyýetiniň batly gadamlarynyň aýdyň dabaralanmasydyr. 

Goý, berkarar Diýarymyzy kuwwatly elektroenergetika ýurduna öwürýän Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, il-ýurt ähmiýetli beýik işleri rowaç bolsun!  

Serdar NAZAROW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň rektory, tehniki ylymlaryň kandidaty.

Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzy ösdürmek babatdaky toplanylan oňyn tejribe Türkmenistany kuwwatly döwlete öwürdi, dünýä tanatdy. Şunda milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösüşiniň ýurdumyzyň elektrik energetikasynyň kuwwatlyklarynyň yzygiderli artdyrylmagynyň zerurlygyny talap edýändigini nazarda tutup, Gahryman Arkadagymyzyň çuň parasaty bilen bu ugurda geçen sanlyja ýylyň içinde toplumlaýyn işler üstünlikli amala aşyryldy. Soňky ýyllarda pudagyň düzüminiň üsti Aşgabatda, Ahal, Balkan, Lebap we Daşoguz welaýatlarynda gurlan gazturbinaly elektrik beketleriniň birnäçesi bilen ýetirildi. Hemmämize mälim bolşy ýaly, Gahryman Arkadagymyzyň 2022-nji ýylyň sentýabrynda Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň talyplary we mugallymlary bilen taryhy duşuşygy boldy. Gahryman Arkadagymyz duşuşykda eden çuň mazmunly çykyşynda ýurdumyzyň elektroenergetikasynyň kemala gelmeginiň taryhy, ony döwrebaplaşdyrmak, alnyp barylýan döwlet syýasatynyň maksatlary hem-de wezipeleri, ykdysadyýetiň bu pudagynyň köpugurly döwrebap düzümlerini döretmek boýunça amala aşyrylýan beýik işler dogrusynda giňişleýin gürrüň berdi.