Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistanyň nebitgaz pudagyny ösdürmek ileri tutulýan möhüm wezipeleriň biri bolup durýar. Amatly geosyýasy ýerde ýerleşýän Türkmenistan köp möçberdäki uglewodorod serişdelerine eýedir. Biziň ýurdumyz uglewodorod çig malynyň halkara bazarlaryna iberilmeginiň ygtybarlylygyna we goraglylygyna durnukly ösüşiň möhüm ugry hökmünde garaýar.

Häzirki döwürde ýurdumyzyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin maksatnamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär. Türkmenistan energetika ulgamynda Ýewropa, Aziýa, Uzak Gündogar we Günorta — Gündogar ugurlary boýunça göni gepleşikleriň gerimini giňeldýär, dünýäniň öňdebaryjy nebitgaz kompaniýalary bilen ýakyn gatnaşyklary ýola goýýar. Daşary ýurt maýadarlary bilen uglewodorod çig malyny agtarmak, çykarmak we gaýtadan işlemek ulgamyndaky taslamalary durmuşa geçirmek, şeýle hem ulag düzümini ösdürmek boýunça döwletara ylalaşyklary we şertnamalary baglaşylýar. Bu ugurda CNPC, «Dragon Oil», “Hyundai”, LG, “Lukoýl”, ARETI we başga-da köp sanly abraýly kompaniýalar bilen hyzmatdaşlyk alnyp barylýar. Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan, ýurdumyzyň ygtybarly we durnukly ösüşiniň uly geljegini üpjün edýän taslamalaryň üstünlikli amala aşyrylmagy bu günki gün ösüşiň täze many-mazmunyna öwrülýär.

Garaşsyz bilermenleriň geçiren barlaglarynyň netijesi boýunça Türkmenistanyň uglewodorod serişdeleriniň goruna dünýäde baý ýurtlaryň hatarynda ykrar edilmeginiň esasynda ýurdumyzda nebitiň we gazyň çykarylýan we gaýtadan işlenilýän möçberlerini artdyrmaga, energiýa serişdeleriniň eksportynyň çäklerini tapgyrlaýyn giňeltmäge gönükdirilen energetika strategiýasy üstünlikli durmuşa geçirilýär. Bu işleriň geçirilmegi ýurdumyzyň tebigy baýlyklarynyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmaga, ýakyndaky we alysdaky döwletler bilen gatnaşyklary çuňlaşdyrmaga, uglewodorod serişdelerini iberijiler we sarp edijiler üçin amatly şertleriň döremegine, Türkmenistan üçin täze sarp edijileriň bazarlaryny açmaga oňyn şertleri döredýär we biziň ýurdumyzda işlemek isleýän daşary ýurt maýa goýujylaryň gyzyklanmalaryny has-da artdyrýar.

Dünýäde iň iri gaz ýataklarynyň biri bolan «Galkynyş» gaz käninde gaz arassalaýjy zawodlaryň işe girizilmegi ýurdumyzyň nebitgaz pudagynda soňky döwürde amala aşyrylan uly işleriň biridir. Soňky ýyllarda iri möçberli Türkmenistan — Hytaý halkara gaz geçirijisiniň, Türkmenistan — Eýran gaz geçirijisiniň ikinji şahasynyň taslamalary üstünlikli durmuşa geçirildi. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasyny durmuşa geçirmekde hem uly öňegidişlikler bar. Ýerli gurluşykçylaryň güýji bilen Gündogar — Günbatar içerki magistral gaz geçirijisini gurmak boýunça işler alnyp barylýar. Mary, Ahal we Balkan welaýatlarynyň çäginden geçjek bu gaz geçirijisiniň energetika strategiýamyzy amala aşyrmakda örän uly ähmiýeti bardyr. Bu gaz geçiriji ýurdumyzda halkalaýyn gaz akdyryjy ulgamy emele getirmäge hem-de gündogar we günbatar ugurlarynda tebigy gazyň uly möçberini göni geçirmäge ýardam eder.

Hormatly Prezidentimiziň 11-nji iýulda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisini gurmaga we «Galkynyş» gaz känini tapgyrlaýyn özleşdirmäge gönükdirilen taslamalary durmuşa geçirmek üçin «Türkmengaz» döwlet konserni tarapyndan çekilen daşary ýurt karz serişdeleriniň doly gaýtarylandygy barada habar berildi. Bu biziň döwletimiziň halkara giňişliginde ynamly we ygtybarly hyzmatdaşdygyny nobatdaky gezek görkezýär.

Hormatly Prezidentimiziň kabul edýän we gol çekýän her bir Karary, Maksatnamalary uzak geljegi nazarlaýar. 2007-nji ýylyň 29-njy awgustynda hormatly Prezidentimiz Amyderýanyň sag kenaryndaky Samandepe meýdançasyndan öz gözbaşyny alýan Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisine ak pata beripdi. Şeýlelikde, milli Liderimiziň «Bagtyýarlyk şertnamalaýyn sebiti» diýip at beren, Amyderýanyň sag kenaryndaky nebitli-gazly ýataklary özüne birleşdirýän sebitde uly işleriň başy başlandy.

«Asyryň taslamasy» adyny alan iri maýa goýum taslamasy bolan Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisiniň gurluşyk ýoly Özbegistanyň, Gazagystanyň ymgyr çölleriniň, dag- düzleriniň içi bilen geçip, ol iki ýyldan sähelçe gowrak wagtyň içinde Hytaýyň bellenilen çäklerine baryp ýetdi. 2009-njy ýylyň 14-nji dekabrynda Amyderýanyň sag kenarynyň Samandepe meýdançasynda Türkmenistan — Hytaý halkara gaz geçirijisine türkmen tebigy gazynyň ilkinji akymy goýberildi we bu ýerdäki gazy gaýtadan işleýän zawodyň işe girizilmegine badalga berildi.

Mälim bolşy ýaly, bu işler hormatly Prezidentimiziň daşary ýurtlar bilen energetika hyzmatdaşlygyny giňeltmek boýunça öňde goýýan maksatnamalary esasynda ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň ykdysadyýetini berkitmekde uly ähmiýete eýe bolup durýan Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisiniň halkara derejesindäki ähmiýeti-de uludyr. Bu uly transmilli gaz geçirijisini öz üstünden üstaşyr geçirýän ýurtlar halkara energetika ulgamyna goşulmaga-da mümkinçilik aldylar. Bu babatda türkmen-hytaý hyzmatdaşlygy olar üçin-de nusga alarlykdyr. Häzirki wagtda türkmen «mawy ýangyjy» bu iri gaz geçiriji arkaly Hytaý halk Respublikasynyň senagat taýdan ösen künjeklerine baryp ýetýär. Energetika babatda özara hyzmatdaşlyk Türkmenistany we Hytaý halk Respublikasyny durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge goşmaça itergi berdi.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda Hazar deňzindäki «Dostluk» ýatagynyň uglewodorod serişdelerini bilelikde gözlemek we özleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Özara düşünişmek hakynda Ähtnamanyň baglaşylmagy hem bu ugurdaky halkara hyzmatdaşlygyň oňyn ösüşlere beslenýändiginiň bir beýanydyr.

Eziz Watanymyzyň ykdysady taýdan mundan beýläk-de pajarlap ösmegi üçin hormatly Prezidentimiziň ýadawsyz aladalary we durmuşa geçirýän il-ýurt bähbitli işleri üçin köp sagbolsun aýdýarys.

Serdar GELDIÝEW,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.

Aşgabat — Türkmenabat, 22-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Lebap welaýatyna iş saparyna ugrady.

Döwlet Baştutanymyzyň uçary paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinden uçup, biraz wagtdan soň, Türkmenabat şäheriniň Halkara howa menziline gondy. Bu ýerde milli Liderimiz mähirli garşylandy.

Welaýat häkimi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa sebitiň gallaçylarynyň döwlete däne tabşyrmak boýunça şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirendikleri barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz hoş habary kabul edip, welaýatyň ekerançylarynyň bu sebitde Medeniýet hepdeliginiň geçirilýän günlerinde gazanan zähmet ýeňşiniň ähmiýetini nygtap, hemmeleri goşa baýram bilen gutlady. Ýurdumyzda ilkinji bolup, şertnamalaýyn borçnamasyny ýerine ýetiren lebaply gallaçylaryň Watan harmanyna 310 müň tonnadan gowrak ak bugdaý tabşyrandyklaryny belläp, döwlet Baştutanymyz bu üstünligiň gallaçy daýhanlaryň, kombaýnçylaryň, däne daşaýan awtoulag sürüjileriniň, welaýatyň ähli oba hojalyk işgärleriniň yhlasly zähmetiniň netijesidigini aýratyn nygtady.

Häzirki döwürde oba hojalygynyň ösdürilmegine möhüm ähmiýet berilýär diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi. Bu ugurda esasy maksadymyz ýokary hilli önümleriň öndürilişini artdyrmakdan, ýurdumyzyň azyk howpsuzlygyny has-da berkitmekden ybaratdyr.

Zähmetsöýer daýhanlaryň öňde durýan wezipeleri abraý bilen berjaý edýändiklerini kanagatlanma bilen belläp, döwlet Baştutanymyz Lebap welaýatynyň ekerançylarynyň yhlasly zähmet çekip, pagta taýýarlamak baradaky borçnamalaryny hem üstünlikli ýerine ýetirjekdiklerine ynam bildirdi.

Hormatly Prezidentimiz daýhanlary mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň baýram edilýän ýylynda gazanan zähmet ýeňşi bilen tüýs ýürekden gutlap, olara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, eziz Watanymyzyň gülläp ösmeginiň bähbidine alyp barýan işlerinde üstünlik arzuw edip, bu ýerden ugrady.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Lebap welaýatyna iş sapary dowam edýär.

Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramy golaýlap gelýär. Biz hem bu mukaddes baýrama uly taýýarlyk görýäris. Dürli çäreleri, bäsleşikleri geçirýäris. Dynç alyş we sagaldyş merkezinde Garaşsyzlyk baýramy mynasybetli bäsleşik geçirildi. Bu çärä ykjam taýýarlyk görüp başladyk. Bäsleşige her kim öz başarnygyna görä çykyş taýýarlady. Men hem Türkmenistanyň halk ýazyjysy Atamyrat Atabaýewiň:

— Goý, güller açylsyn sähraň ýüzünde,
Asmanam, goý, rehnet nuruny saçsyn,
Müň dokuz ýüz togsan biriň güýzünde,
 Türkmenistan — ata mekan Garaşsyz!

— diýip, başlanýan ajaýyp goşgusyny ýat tutdum. Bäsleşik başlandy. Birinji tapgyryň şertine görä, labyzly goşgy okamalydyk. Çykyş etmek gezegim ýetdi. Biri-birinden gowy taýýarlyk gören deň-duşlarymdan soňra, tolgunma bilen sahna çykdym. Şol pursat şahyryň şanly Garaşsyzlygymyza bagyşlan bu buýsançly goşgusyna döredilen aýdymyň owazy gulagymda ýaňlanýan ýaly bolup, ýakymly duýgy kalbyma doldy. Goşgynyň her setirini joşgun bilen aýdyp başladym. Ýaşyl Baýdagymyzyň pasyrdap duran keşbi, ýurdumyzyň Garaşsyzlyk ýyllaryndaky beýik ösüşleri, öz etrabymyzyň çäginde bina bolan täze desgalar göz öňümde janlandy. Buýsançdan ýaňa özümi ganatly ýaly duýdum. Goşgynyň soňuna nädip ýetenimi-de bilmändirin. Zalda oturan okuwçylaryň, mugallymlarymyzyň el çarpyşmalaryna ukudan oýanan ýaly boldum.

Bäsleşigiň ähli tapgyry tamamlanyp, biziň toparymyz ýeňiji boldy. Biz muňa diýseň begendik, Bu ýakymly pursat mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň dabaralanýan ýyly bilen bagly ýatdan çykmajak ajaýyp waka boldy.

Aýläle GYLYJOWA,

Ýolöten etrabyndaky 6-njy orta mekdebiň 8-nji synp okuwçysy.

Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň Daşoguz şäherindäki «Demirbetonönümleri» zawody hususy kärhanalary hem-de telekeçileri işe çekmek esasynda welaýat merkezinde hem-de welaýatyň dürli künjeklerinde ýokary amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşyk işlerini alyp barýar. Häzirki wagtda Akdepe şäherinde bir gatly, bäş otagly jaýlaryň 4-siniň, Gurbansoltan eje şäherinde 2 gatly jaýlaryň 3-siniň, Köneürgenç etrabynyň «Täze ýol» geňeşligindäki täze döredilen şäherçede hem 10-a golaýynyň gurluşygy dowam edýär.

Welaýatyň iri senagat düzümleriniň biri hasaplanylýan bu kärhanada şu ýylyň bäş aýynda öndürilen gurluşyk serişdeleriniň hem-de ýerine ýetirilen dürli görnüşli önümçilik işleriniň pul mukdaryndaky möçberi 9 million manatlyga golaý boldy. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň başyndan bäri bu ýerde gurnama demir-beton önümleriniň 10 müň kub metrden gowragy öndürilip, ösüş depgini üpjün edildi. Döwrümiziň ösen talaplaryna laýyklykda hojalygy ýöretmegiň täzeçe usullarynda işleýän zawodda iň kämil hem innowasion enjamlar ornaşdyrylan täze ulgamda köp gatly ýaşaýyş jaýlarynyň içki diwarlarynyň taýýarlanyşynyň, şeýle-de ýerli gurluşyk önümleriniň esasylarynyň biri bolan hekiň öndürilişiniň möçberi artdy. Ýerli gurluşyklary ýokary hilli senagat önümleriniň zerur möçberi bilen üpjün etmäge uly goşant goşýan kärhanada häzirki wagtda gerekli serişdeleriň 20 görnüşi öndürilýär.

Kärhananyň önümçilik kuwwatlylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen geçirilýän düýpli abatlaýyş işleri, önümçilige ornaşdyrylan ýokary öndürijilikli enjamlar önümleriň görnüşlerini köpeltmäge, olaryň hilini gowulandyrmaga täze şertleri döredýär.

Amanmyrat SAPAROW.

(Öz habarçymyz).

Aşgabat, 21-nji iýun (TDH). Şu gün ir bilen hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasarynyň hem-de Mary welaýatynyň we etraplarynyň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onuň gün tertibine möwsümleýin oba hojalyk işleriniň geçirilişi, hususan-da, galla oragy bilen bagly meseleler girizildi.

Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýewe söz berdi. Wise-premýer galla oragynyň alnyp barlyşy, ýetişdirilen hasyly bellenen möhletlerde we ýitgisiz ýygnap almak maksady bilen görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Häzire çenli ýurdumyz boýunça 1 million 232 müň 753 tonna däne ýygnalyp, bu babatdaky meýilnama 88,05 göterim ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň welaýatlarynda galla oragynda işledilýän däne ýygýan kombaýnlary we bugdaý daşaýan awtoulaglary doly güýjünde işletmek hem-de ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul etmek boýunça hemme zerur çäreler görülýär.

Wise-premýer galladan boşan meýdanlarda sürüm geçirmek, welaýatlaryň ýerli toprak-howa şertlerine laýyklykda, aralyk ekinleri bolan noýba, mäş, künji we gök-bakja ekinlerini ekmek, Balkan we Mary welaýatlarynda güýzlük gant şugundyryny hem-de Lebap welaýatynda şaly ekinini ekmek işleriniň alnyp barylýandygyny habar berdi.

Şeýle hem wise-premýer şu günler ýurdumyzyň welaýatlarynyň gowaça meýdanlarynda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda gowaçalara ideg etmek işleriniň dowam edýändigini aýtdy.

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew oba hojalyk pudagynda öňde goýlan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, şu ýyl welaýatda 170 müň gektar meýdanda gallanyň bol hasylynyň ösdürilip ýetişdirilendigi we ýitgisiz ýygnap almak boýunça zerur işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Möwsümde welaýat boýunça däne ýygýan kombaýnlaryň 507-si we galla daşaýan ýük awtoulaglarynyň 2 müň 535-si sazlaşykly işledilýär. Gündelik ýygnalýan hasyl galla kabul ediş bölümleriniň 45-sinde bökdençsiz kabul edilýär hem-de hasylyň ammarlarda we elewatorlarda talabalaýyk saklanylmagy üçin zerur işler geçirilýär.

Şu güne çenli Watan harmanyna 320 müň 766 tonna däne tabşyrylyp, bellenilen meýilnama 92,98 göterim ýerine ýetirildi.

Hasabatyň çäklerinde galladan boşan meýdanlarda sürüm işleriniň talabalaýyk gurnalyp, tehnikalaryň iki çalşykda işledilýändigi, şonuň ýaly-da, tabşyrylan hasyl üçin önüm öndürijiler bilen hasaplaşyklaryň öz wagtynda geçirilmegi boýunça degişli işleriň alnyp barylýandygy habar berildi.

Orak möwsüminde gallaçylary, mehanizatorlary zähmet üstünliklerine ruhlandyrmak maksady bilen, meýdan düşelgelerinde medeni çäreler we göçme söwda guralýar.

Soňra hormatly Prezidentimiz Mary welaýatynyň etraplarynyň häkimlerine söz berdi.

Ilki bilen, Mary etrabynyň häkimi S.Gylyjow hasabat bilen çykyş edip, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň giňden bellenilýän ýylynda ýetişdirilen galla hasylyny ýygnamak boýunça alnyp barylýan işler barada habar bermek bilen, milli Liderimiziň yzygiderli alyp berýän ýokary öndürijilikli kuwwatly tehnikalarynyň kömegi bilen etrapda şu ýyl 18 müň 800 gektar meýdanda gallanyň bol hasylynyň ösdürilip ýetişdirilendigini aýtdy.

Häzire çenli etrap boýunça 33 müň 184 tonna däne ýygnaldy we bellenen meýilnama 89,2 göterim ýerine ýetirildi.

Ýetişdirilen hasyly gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak üçin, etrapda 57 sany däne ýygýan kombaýnlary hem-de 285 sany galla daşaýan awtoulaglary sazlaşykly işletmek boýunça zerur işler alnyp barylýar.

Häkim ak ekin meýdanlarynda ýetişdirilen bugdaý hasylyny iň soňky dänesine çenli ýygnap almakda döredip berýän amatly şertleri üçin, edermen daýhanlaryň adyndan milli Liderimize tüýs ýürekden sagbolsun aýdyp, öňde goýlan ähli wezipeleri ýerine ýetirmek bilen bilelikde, mundan beýläk-de güýç-gaýratlaryny gaýgyrman işlejekdiklerine ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, azyklyk gallanyň şu ýyl üçin taýýarlanylýan mukdaryny üpjün etmek ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigini bellemek bilen, bu ugurda alnyp barylýan işlerde tijenmegi tabşyrdy.

Soňra döwlet Baştutanymyz Garagum etrabynyň häkimi B.Ballyýewe söz berdi. Häkim milli Liderimiziň ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek barada öňde goýan wezipelerini ýerine ýetirmek maksady bilen, Garagum etrabynyň gallaçylarynyň 20 müň 800 gektar meýdanda ýetişdiren galla hasylyny ýygnap almak boýunça zerur işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Häzire çenli etrap boýunça 38 müň 948 tonna däne ýygnalyp, Watan harmanyna tabşyryldy we bu babatdaky meýilnama 89,33 göterim ýerine ýetirildi.

Galla oragynda işledilýän däne ýygýan kombaýnlaryň 61-sini we bugdaý daşamakda ulanylýan ýük awtoulaglarynyň 305-sini doly güýjünde işletmek hem-de ýygnalan hasyly galla kabul ediş bölümlerinde gije-gündiziň dowamynda bökdençsiz kabul etmek üçin zerur işler geçirilýär.

Häkim etrabyň daýhanlary tarapyndan ýetişdirilen galla hasylyny iň soňky dänesine çenli ýygnap almak hem-de döwlet harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli çäreleriň görüljekdigine hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy ynandyryp, edermen daýhanlaryň öndürijilikli işlemegine döredilen giň mümkinçilikler, hemaýat-goldawlar üçin etrabyň agzybir ilatynyň adyndan tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, azyklyk gallany taýýarlamak boýunça bellenen meýilnamany doly ýerine ýetirmek üçin depgini has-da güýçlendirmegi tabşyrdy.

Murgap etrabynyň häkimi A.Agamyradow milli Liderimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýetişdirilen bereketli galla hasylyny ýygnamak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berip, şu ýylda 20 müň 900 gektar meýdanda dänäniň bol hasylynyň ösdürilip ýetişdirilendigini aýtdy.

Döwlet derejesinde edilýän hemmetaraplaýyn aladalaryň we berilýän kömek-goldawlaryň netijesinde etrap boýunça häzirki güne çenli 36 müň 760 tonna hasyl ýygnaldy we bellenen meýilnama 89,22 göterim ýerine ýetirildi.

Hasyly gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak üçin, etrapda 63 sany däne ýygýan kombaýnlary hem-de 310 sany galla daşaýan awtoulaglary sazlaşykly işletmek boýunça zerur işler alnyp barylýar. Şeýle-de ýygnalan hasyl etrabyň galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul edilýär.

Häkim ekin meýdanlarynda ýetişdirilen dänäni ýitgisiz ýygnap almak ugrunda hem-de işlemäge döredip beren ähli şertleri we giň mümkinçilikleri üçin etrabyň agzybir ilatynyň adyndan milli Liderimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, döwlete galla tabşyrmak boýunça şertnamalaýyn borçnamany üstünlikli ýerine ýetirmek bilen, Watan harmanyna mynasyp goşant goşjakdyklaryna ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, yhlasly zähmet bilen ekin meýdanlarynda ýetişdirilip, ýygnalyp alnan hasylyň ammarlarda we elewatorlarda talabalaýyk saklanylmagy üçin hemme zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Soňra Oguzhan etrabynyň häkimi B.Öwezow galla hasylyny ýygnap almak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berip, milli Liderimiziň hemaýat-goldawlary netijesinde alnyp berlen kuwwatly tehnikalaryň kömegi bilen, şu ýyl 17 müň 350 gektar meýdanda dänäniň bol hasylynyň ösdürilip ýetişdirilendigini aýtdy.

Häzire çenli etrap boýunça 29 müň 446 tonna hasyl ýygnalyp, bellenen meýilnama 95,73 göterim berjaý edildi. Öňde goýlan döwlet borçnamasyny ýerine ýetirmekde etrapda däne ýygýan kombaýnlaryň 43-siniň hem-de galla daşaýan awtoulaglaryň 230-synyň hyzmatyndan peýdalanylýar. Tehnikalary sazlaşykly işletmek boýunça zerur işler alnyp barylýar. Ýygnalan hasyl etrabyň galla kabul ediş nokatlarynda bökdençsiz kabul edilýär.

Häkim gallaçy daýhanlaryň öndürijilikli zähmet çekmekleri ugrunda döredip berýän giň mümkinçilikleri üçin etrabyň agzybir ilatynyň adyndan döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, ekin meýdanlarynda ýetişdirilen hasyly iň soňky dänesine çenli ýygnap almak hem-de döwlet harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli gujur-gaýratlaryny gaýgyrman işlejekdiklerine ynandyrdy.

Milli Liderimiz hasabaty diňläp, ýetişdirilen hasyly ýitgisiz ýygnap almak ugrunda mundan beýläk-de ähli zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Sakarçäge etrabynyň häkimi T.Kakajanow şu ýyl 21 müň 350 gektar meýdanda gallanyň bol hasylynyň ösdürilip ýetişdirilendigi barada hasabat berip, häzirki günlerde işleriň gyzgalaňly depginler bilen barýandygyny aýtdy.

Milli Liderimiziň türkmen halkynyň abadan we bolelin durmuşda ýaşamagyny üpjün etmäge gönükdirilen giň gerimli başlangyçlary netijesinde zähmetsöýer gallaçylarymyzyň ýetişdiren hasylyny ýygnamak boýunça etrapda sazlaşykly işler toplumlaýyn alnyp barylýar.

Döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli alyp berýän döwrebap we kuwwatly tehnikalarynyň kömegi bilen şu güne çenli etrap boýunça 42 müň 701 tonna galla ýygnalyp, bu baradaky bellenen meýilnama 96,09 göterim berjaý edildi.

Möwsümde däne ýygýan kombaýnlaryň 66-synyň hem-de ýük daşaýan awtoulaglaryň 335-siniň hyzmatyndan ýerlikli peýdalanylýar. Ýygnalan hasyl etrabyň galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul edilýär.

Häkim ekin meýdanlarynda ýetişdirilen gallany iň soňky dänesine çenli ýygnap almakda döredip berýän ýeňillikleri üçin, etrabyň gallaçy kärendeçileriniň adyndan döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden sagbolsun aýdyp, öňde goýlan wezipäni abraý bilen ýerine ýetirjekdiklerine ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häkime gallaçy daýhanlaryň arasynda ýygy-ýygydan bolup, galla oragy möwsüminiň depginini has-da güýçlendirmek üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Wekilbazar etrabynyň häkimi G.Amanowyň hasabaty bilen dowam etdi. Häkim häzirki günlerde öňde duran jogapkärli oba hojalyk möwsüminiň alnyp barlyşy barada aýdyp, şu ýyl etrabyň çäklerindäki 17 müň 900 gektar meýdanda gallanyň bol hasylynyň ösdürilip ýetişdirilendigi barada hasabat berdi.

Milli Liderimiziň alyp berýän ýokary öndürijilikli tehnikalarynyň kömegi bilen häzire çenli etrapda 31 müň 515 tonna hasyl ýygnaldy we bellenen meýilnama 89,28 göterim ýerine ýetirildi.

Ýetişdirilen hasyly gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak üçin 54 sany däne ýygýan kombaýnlary hem-de 275 sany ýük daşaýan awtoulaglary sazlaşykly işletmek boýunça zerur işler alnyp barylýar. Ýygnalan hasyl etrabyň galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul edilýär.

Häkim daýhanlaryň ene topraga yhlas siňdirip, bol hasyly öndürmäge we belent sepgitlere ýetmäge döredip beren ähli şertleri üçin etrabyň edermen babadaýhanlarynyň adyndan milli Liderimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, döwlete galla tabşyrmak boýunça şertnamalaýyn borçnamany doly berjaý etmek ugrunda möwsüme dahylly hemme adamlaryň agzybirlik bilen zähmet çekjekdiklerine ynandyrdy.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, etrapda orak möwsüminiň barşynyň depginini güýçlendirmegi, öňde goýlan wezipäni ýerine ýetirmek ugrunda has-da tijenip zähmet çekmegi tabşyrdy.

Soňra Ýolöten etrabynyň häkimi M.Goşaýew hasabat bilen çykyş etdi. Häkim milli Liderimiziň oba hojalygyny ösdürmek ugrunda amala aşyrýan işlerinden we döredýän giň mümkinçiliklerinden ruhlanan babadaýhanlaryň 12 müň gektar meýdanda gallanyň bol hasylyny ösdürip ýetişdirendikleri hem-de etrap boýunça 25 müň 213 tonna hasyl ýygnalyp, bellenen meýilnamanyň 100,05 göterim ýerine ýetirilip, öňde goýlan wezipä abraý bilen hötde gelnendigi barada hasabat berdi.

Möwsümde etrap boýunça däne ýygýan kombaýnlaryň 34-si we galla daşamakda ýük awtoulaglarynyň 170-si netijeli işledilip, ýygnalan hasyl galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul edildi.

Häkim ekin meýdanlarynda galan hasylyň iň soňky dänesine çenli ýygnap alyp, Watan harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli gujur-gaýratlaryny gaýgyrman işlejekdiklerine döwlet Baştutanymyzy ynandyrdy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Ýolöten etrabynyň daýhanlaryna “Berekella!” aýdyp, meýdanlarda bar bolan iň soňky dänä çenli ýygnap almak üçin hemme çäreleri görmegi tabşyrdy.

Türkmengala etrabynyň häkimi M.Saryýew ýurdumyzda azyk üpjünçiligini pugtalandyrmak ugrunda alnyp barylýan işleri üstünlikli durmuşa geçirmek hem-de bu babatda öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmek maksady bilen, etrabyň gallaçy daýhanlary tarapyndan 14 müň 800 gektar meýdanda ýetişdirilen bugdaý hasylyny ýitgisiz ýygnap almak boýunça işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Häzire çenli etrap boýunça jemi 28 müň 437 tonna hasyl ýygnalyp, Watan harmanyna tabşyryldy, bu babatdaky meýilnama 91,44 göterim berjaý edildi.

Ýetişdirilen bereketli bugdaýy gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak üçin etrapda däne ýygýan kombaýnlaryň 43-sini we ýük daşaýan awtoulaglaryň 215-sini sazlaşykly işletmek boýunça zerur işler alnyp barylýar, şeýle-de, ýygnalan hasyl galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul edilýär.

Häkim hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli syýasaty esasynda amala aşyrylýan beýik tutumly işlere mynasyp goşantlaryny goşup, etrabyň babadaýhanlary tarapyndan ýetişdirilen hasyly iň soňky dänesine çenli ýygnap almak hem-de döwlet harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli çäreleriň görüljekdigini ynandyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, gallanyň etrap boýunça şu ýyl üçin taýýarlanylmaly mukdaryny üpjün etmek ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigini belläp, bu babatda depgini has-da güýçlendirmegi tabşyrdy.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatynda Tagtabazar etrabynyň häkimi B.Gökçeýew hem etrabyň daýhanlary tarapyndan döwlete galla tabşyrmak baradaky şertnamalaýyn borçnamanyň artygy bilen berjaý edilendigi baradaky hoş habary milli Liderimize ýetirdi.

Häkim hormatly Prezidentimiz tarapyndan oba hojalyk pudagyny ösdürmek boýunça öňde goýlan wezipelerden ugur alnyp, etrabyň gallaçy daýhanlary tarapyndan 7 müň 500 gektar meýdanda ýetişdirilen hasyly gysga wagtda ýitgisiz ýygnap almak üçin zerur işleriň dowam edýändigini aýtdy.

Şu güne çenli etrabyň gallaçylary tarapyndan döwlet harmanyna 17 müň 311 tonna hasyl tabşyryldy we bu babatdaky meýilnama 100,06 göterim ýerine ýetirildi. Şeýle üstünligi gazanmakda etrap boýunça galla oragynda däne ýygýan kombaýnlaryň 26-synyň we galla daşamakda ulanylýan ýük awtoulaglarynyň 130-synyň hyzmatyndan doly güýjünde peýdalanyldy. Ýygnalan hasyly galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul etmek boýunça zerur işler geçirilýär.

Häkim oba hojalyk pudagyny ösdürmek ugrunda durmuşa geçirilýän giň gerimli işler, pudagyň işgärlerine döredip berýän hemmetaraplaýyn mümkinçilikleri hem-de hemaýat-goldawlary üçin döwlet Baştutanymyza etrabyň ilatynyň adyndan tüýs ýürekden sagbolsun aýdyp, meýdanda galan galla hasylyny hem doly ýygnap alyp, Watan harmanyna tabşyrmak üçin daýhanlaryň we möwsüme gatnaşýan ähli işgärleriň ýadawsyz zähmet çekjekdiklerine ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Tagtabazar etrabynyň gallaçy-kärendeçilerini hem gazanan zähmet ýeňişleri bilen mähirli gutlady hem-de olara mundan beýläk-de üstünlikleri arzuw edip, galla meýdanlaryndaky hasyly iň soňky dänesine çenli ýitgisiz ýygnamak üçin ähli zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Baýramaly etrabynyň häkimi A.Ýagmurow häzirki wagtda etrapda 18 müň 600 gektar meýdanda ýetişdirilen hasyly ýitgisiz ýygnap almak boýunça işleriň gyzgalaňly dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyzyň oba hojalyk pudagyny ösdürmek boýunça öňde goýan wezipelerine laýyklykda, azyklyk dänäni taýýarlamak babatda bellenen meýilnamany ýerine ýetirmek ugrunda etrap boýunça 56 sany däne ýygýan kombaýnlar we 280 sany ýük awtoulaglary işledilýär, ýygnalýan hasyl galla kabul ediş bölümlerinde gije-gündiziň dowamynda bökdençsiz kabul edilýär. Häzire çenli Baýramaly etraby boýunça 37 müň 251 tonna galla hasyly ýygnaldy we bellenen meýilnama 95,76 göterim berjaý edildi.

Häkim daýhanlaryň öndürijilikli zähmet çekmegi üçin döredýän uly mümkinçilikleri hem-de hemaýat-goldawlary üçin etrabyň agzybir halkynyň adyndan hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden sagbolsun aýdyp, ekin meýdanlarynda ýetişdirilen bereketli bugdaý hasylyny iň soňky dänesine çenli ýygnap alyp, Watan harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli gujur-gaýratlaryny gaýgyrman zähmet çekjekdiklerine milli Liderimizi ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häkime gallaçy kärendeçileriň ýetişdiren hasylyny ýitgisiz ýygnamak maksady bilen, galla oragy möwsüminiň depginini gowşatman, öňde goýlan wezipäni ýerine ýetirmek üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatynyň barşynda Mary welaýatynyň Baýramaly etrabynyň “Täze ýol” daýhan birleşiginiň kärendeçisi Ýagmyrgeldi Oratdyýew bilen söhbetdeş boldy.

Milli Liderimiz kärendeçiniň armasyny ýetirip, öý-içerileri, oba durmuşynyň, ýetişdirilen şu ýylky galla hasylynyň ýagdaýy bilen gyzyklandy.

Ý.Oratdyýew milli Liderimiziň işlemäge döredip berýän hemmetaraplaýyn oňaýly şertleri üçin taňryýalkasyn aýtdy. Ol döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde, şu ýyl etrapda bugdaýyň ýokary hasylynyň ýetişdirilendigini we hasyllylygynyň gowudygyny aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Ý.Oratdyýewiň kärendeçilik bilen näçe wagt bäri meşgullanyp ýörendigini, näçe gektar kärende ýeriniň bolup, şol ýerlerde bugdaý tohumynyň haýsy görnüşini ekendigini, näçeräk hasyla garaşýandygyny, galla ýetişdirmekde dökün, suw we beýleki serişdeler bilen üpjünçilik barada sorady.

Ý.Oratdyýew 37 ýyldan bäri kärendeçi bolup işleýändigini, kärende ýerinde bugdaýyň “Ýolöten-3” görnüşini, gowaça we beýleki oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirýändigini habar berip, özüniň 20 gektar kärende ýeriniň bardygyny, nesip bolsa, onuň her gektaryndan 30 sentnere, ortaça 60 tonna golaý bugdaý hasylyna garaşýandygyny guwanç bilen aýtdy.

Şeýle hem ol milli Liderimiziň hemaýat-goldawlary netijesinde, bugdaý meýdanlarynyň mineral dökünler, himiki serişdeler, suw we tehniki hyzmatlar bilen ýeňillikli bahalardan öz wagtynda doly üpjün edilýändigini belläp, döredip berýän şeýle şertleri üçin Arkadag Prezidentimize köp sagbolsun aýtdy.

Mundan başga-da, döwlet Baştutanymyz orakdan soň, kärende ýerinde aralyk ekini hem ösdürip ýetişdirmegiň ýagdaýy bilen gyzyklandy. Kärendeçi bugdaý oragyndan soň, öz ýerinde güýzlük gant şugundyryny ekmegi meýilleşdirýändigi barada habar berdi.

Kärendeçi milli Liderimiziň tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklaryň nähili geçirilişi hem-de şu ýyl näçeräk girdejä garaşýandygy baradaky sowalyna döwlet harmanyna tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklaryň wagtly-wagtynda geçirilýändigini aýdyp, şu ýylky bugdaý hasylynyň bir gektaryndan ortaça 1 müň 545 manada we jemi 20 gektaryndan 31 müň manada golaý arassa girdeji almaga garaşýandygyny habar berdi.

Şeýle hem söhbetdeşligiň dowamynda Ý.Oratdyýew kärende ýerindäki işlerden başga-da, mellek ýerinde gök-bakja ekinlerini ösdürip ýetişdirýändigi we mallaryna seredýändigi, şonuň ýaly-da, maşgalasynda iki oglunyň we bir gyzynyň bolup, kiçi oglunyň daýhan birleşikde kärendeçi bolup işlemek bilen, 2 gektar ýerde gowaça ösdürip ýetişdirýändigi barada aýtdy.

Söhbetdeşligiň ahyrynda gallaçy kärendeçi işlemek we toprakdan bol hasyl öndürmek üçin döredip beren ähli zerur şertleri üçin hormatly Prezidentimize köp sagbolsun aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz ata-babalarymyzyň bugdaý ösdürip ýetişdirmek bilen, gadymy wagtlardan bäri meşgullanyp gelip, bol galla hasylyny alandyklaryny belledi. Galla — Watanyň baýlygy, ýaşaýşyň gözbaşy. Şoňa görä-de, türkmeniň daýhançylyk kärini ýaş ösdürimlere-de öwretmeli. Ýaşlarymyzda daýhançylyk kärine höwesi we söýgini artdyrmaly diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Ý.Oratdyýew hormatly Prezidentimiziň berýän öwüt-nesihatlaryny ýaşlaryň arasynda wagyz-nesihat etmek we olarda daýhançylyk kärine bolan höwesi artdyrmak, görelde bolmak ugrunda ähli zerur işleri geçirjekdiklerine ynandyrdy.

Söhbetdeşligiň ahyrynda gallaçy kärendeçi şygyr setirlerinde bereketli türkmen topragyna we Watanymyza söýgüsini beýan etdi hem-de halkymyzyň bagtyýarlygy we Türkmenistanyň gülläp ösmegi baradaky hemmetaraplaýyn aladasy üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi:

Hoşalaryň sesi, göýä bir aýdym,
Bereketli topragy janymdan söýdüm,
Watanyma ser salyp, jennetdir diýdim,
Sag bol, Prezidentim, sag bol, Arkadag!
Alkyş Size, şöhrat Size, Arkadag!

Soňra hormatly Prezidentimiz maslahata gatnaşyjylara birnäçe tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz welaýatda galla oragyny guramaçylykly geçirmek, ösdürilip ýetişdirilen bugdaý hasylyny gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak üçin ähli zerur işleriň geçirilmelidigine ünsi çekip, bu ugurda etraplarda alnyp barylýan işleriň depginini güýçlendirmegi tabşyrdy.

Welaýatyň galla meýdanlarynda däne ýygýan kombaýnlaryň we awtoulaglaryň doly güýjünde işledilmegini gazanmak zerurdyr. Galla kabul ediş nokatlarynda bugdaý hasylynyň önüm öndürijilerden bökdençsiz kabul edilmegini guramaly diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz halkymyzyň rysgal-berekedi hem-de ýurdumyzyň azyk üpjünçiliginiň kepili bolan bugdaý hasylynyň ammarlarda we elewatorlarda talabalaýyk saklanmagyny üpjün etmek barada görkezme berdi, şeýle hem welaýatyň bugdaý öndürijileri bilen döwlete tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilmelidir.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, bugdaý oragyndan boşan meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek we ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak üçin zerur çäreleri görmeli. Sürümde traktorlary doly güýjünde işletmeli.

Milli Liderimiz sözüni dowam edip, galla oragy bilen birlikde, welaýatyň gowaça meýdanlarynda ideg işleriniň hem agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda öz wagtynda geçirilmegini üpjün etmek barada tabşyryk berdi. Gowaçalaryň hatarara bejergisiniň, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek we ösüş suwuny tutmak işleriniň talabalaýyk geçirilmegi berk gözegçilikde saklanylmalydyr.

Hormatly Prezidentimiz welaýatda gant şugundyrynyň ekişiniň öz wagtynda we talabalaýyk geçirilmegini hem-de onuň ýokary hasylynyň ösdürilip ýetişdirilmegini gazanmak barada hem görkezme berdi.

Milli Liderimiz Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýewe hem-de etraplarynyň häkimlerine ýüzlenip, häzirki gyzgalaňly orak döwründe alyp barýan işlerinde, ýurdumyzyň azyk howpsuzlygyny üpjün etmekde uly zähmet üstünliklerini arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow edermen daýhanlarymyz bilen bilelikde galla taýýarlamak baradaky şertnamalaýyn borçnamanyň abraý bilen ýerine ýetirilip, Watan harmanyna ak bugdaýyň bol hasylynyň tabşyryljakdygyna berk ynam bildirdi.

Döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlaryň ählisine zähmet üstünliklerini arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiziň: «Taryhda köp sanly şöhratly wakalaryň şaýady bolan türkmen topragy täze eýýamda has-da belent ösüşlere, özgerişlere, şan-şöhrata beslenýär, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleri yzygiderli gowulanýar. Häzirki döwürde ýurdumyz ykdysady taýdan çalt depginler bilen ösýär, şäherlerimiziň we obalarymyzyň keşbi düýpgöter özgerýär» diýşi ýaly, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli pudaklaryny ösdürmekde düýpli özgertmeler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe her bir raýatyň bagtyýar ýaşaýşyny we ajaýyp durmuşyny üpjün etmek maksady bilen köpsanly binalar gurlup ulanylmaga berilýär.

Taryhy wakalara şaýat bolup ýaşamak ömrüňi uzaldýar. Onda-da, dürli maksatly beýik ymaratlaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň düýbüniň tutulyş ýa-da açylyş dabaralaryna gatnaşmagyň ynsanlara edýän ýakymly täsiriniň näderejede belentdigi hemmelere mälimdir. Täsin binalary bilen Ginnesiň Bütindünýä rekordlar kitabyna giren döwletimizde açylyp ulanylmaga berilýän dürli maksatly binalar, ýaşaýyş jaýlary ýurdumyzyň ösüşleriniň, halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň kepili. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen ýyl-ýyldan hatar gurap, çägini giňeldýän owadan binalar milli binagärlik ýörelgelerini özünde jemleýär.

Milli Liderimiz her bir geçirýän iş maslahatlarynda il-ýurt bähbitli işlere badalga berýär. Şeýlelikde, beýik-beýik binalar oba-kentlerimizi gurşap alyp, hatar guraýar. Munuň şeýledigine ýurdumyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk baýramyna taýýarlyk görülýän günlerde Aşgabady hemmetaraplaýyn ösdürmek ugrunda alnyp barylýan giň möçberli işler bilen tanyşmak üçin golaýda, has takygy 15-nji iýunda hormatly Prezidentimiziň paýtagtymyza iş saparyny amala aşyrmagy we gurluşygy alnyp barylýan hem-de täze gurulmaly binalar boýunça degişli tabşyryklaryny bermegi hem aýdyň subutnamadyr.

Hormatly Prezidentimiz paýtagtymyza iş saparynyň barşynda täze binalaryň, desgalaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary, ýurdumyzyň baş şäheriniň çäginde gurulmagy we döwrebaplaşdyrylmagy meýilleşdirilýän ulag ýollarynyň, ugurdaş desgalaryň işlenip taýýarlanylan taslamalary hem-de ýerleşjek ýerleri, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň bezeg aýratynlyklary, ýagny Bitarap Türkmenistan şaýolunyň günbatar tarapynda gurulmagy teklip edilýän döwrebap Döredijilik merkeziniň taslamalary, şol sanda “Nusaý” myhmanhanasynyň gurulmagy teklip edilýän ýerleriniň çyzgylary, binanyň baş meýilnamasy, Aşgabat şäheriniň çäginde beýleki gurulmagy we döwrebaplaşdyrylmagy meýilleşdirilýän binalaryň, ýollaryň taslamalary hem-de ýerleşjek ýerleriniň, olaryň bezegleriniň çyzgylary bilen tanyşdy.

Häzirki wagtda paýtagtymyzyň demirgazygynda «Aşgabat-siti» iri ýaşaýyş toplumynyň düýbi tutulyp, milli Liderimiziň başlangyjy esasynda işlenip taýýarlanylan ägirt uly, täzeçil mega-taslamanyň durmuşa geçirilmegine hem badalga berildi. Bu taslamada dünýä tejribesinde giňden ulanylýan şähergurluşyk çözgütleri we milli binagärlik ýörelgeleri öz beýanyny tapýar. «Aşgabat-sitiniň» gurluşygynyň ýokary derejesini üpjün etmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 24-nji maýynda geçirilen giňişleýin mejlisinde gol çeken Kararyna laýyklykda, degişli Pudagara topar döredildi we onuň düzümi tassyklanyldy. Umumy meýdany 744 gektara barabar bolan bu ägirt uly toplumy «şäher içindäki şäher» diýip atlandyrmak bolar. Çünki ol dürli maksatly binalaryňdyr desgalaryň 240-dan gowragyny öz içine alyp, ýaşamak we dynç almak üçin ähli zerurlyklary üpjün edilen tutuş şäher düzümini emele getirer.

Bu ýerde etrap häkimliginiňdir beýleki edara binalarynyň we durmuş ulgamyna degişli desgalaryň köpsanlysy gurlar. Düýpli maýa goýum serişdeleriniň hasabyna 1200 orunlyk dört sany çagalar bagy, 3000 orunlyk umumybilim berýän dört sany orta mekdep, Medeniýet öýi hem-de 5000 orunlyk stadionly sport toplumy bina ediler.

Şeýle hem, bu ýerde Türkmen milli konserwatoriýasynyň we ýöriteleşdirilen sazçylyk mekdebiniň täze, döwrebap binalaryny, köpugurly hassahanany, iki sany Saglyk öýüni, iki sany söwda-dynç alyş merkezini, dükanlardyr naharhanalary, toý mekanyny, köpgatly awtoduralgalaryň dördüsini, «Türkmenbaşy» we «Halkbank» döwlet täjirçilik banklarynyň şahamçalaryny gurmak göz öňünde tutulandyr.

Täze dörediljek şäherçede hormatly Prezidentimiziň yglan eden «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesinden ugur alnyp, has oňaýly we otaglarynyň ýerleşişi gowulandyrylan ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygyna aýratyn ähmiýet berlendigini hem belläp geçmek zerurdyr. Bu ýerde kaşaň, şol sanda has belent, ýagny köpgatly, 107 müňden gowrak ilata niýetlenen, 17 müň 836 öýli, sekiz görnüşli 180 sany ýaşaýyş jaýyny gurmak meýilleşdirilendir. Bulardan başga-da, çagalar döredijilik merkeziniň, seýilgähiň, düzümleýin ýol-ulag ulgamynyň desgalarynyň, jemagat hojalygyna degişli binalaryňdyr inžener-kommunikasiýa ulgamlarynyň, ýollaryň gurluşygy göz öňünde tutulandyr.

Paýtagtymyzyň täze desgalary, ýaşaýyş jaý we beýleki binagärlik toplumlary şäheriň ajaýyp tebigaty bilen oňyn sazlaşygy emele getirýär. Gözel paýtagtymyz Aşgabady bu gün görmäge göz, taryplamaga söz gerek. Arkadag Prezidentimiziň beýik başlangyçlary bilen gün-günden gözelleşýän Aşgabadymyzy näçe taryplasaň-da az. Ak şäherimiz Aşgabadyň milli öwüşginli ajaýyp keşbinde ýurdumyzyň okgunly ösüşi öz beýanyny tapýar.

Goý, Watanymyzy ösüşleriň täze belentliklerine alyp barýan, beýik işleri üstünlikli durmuşa ornaşdyrýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli işleri hemişe rowaç bolsun!

Jeren ÝEGENOWA,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty, Kada-kanunçylyk baradaky komitetiniň agzasy.

Üçün­ji müň­ýyl­ly­gyň ba­şyn­da adam­zat jem­gy­ýe­ti­niň ýüz­be-ýüz bol­ýan eko­lo­gi­ýa me­se­le­le­ri­niň üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi äh­li döw­let­le­riň ta­gal­la­la­ry­nyň bir­leş­di­ril­me­gi­ni ta­lap ed­ýär. Bu ba­ra­da mil­li Li­de­ri­miz 25-nji maý­da ge­çi­ri­len BMG-niň ga­zy­lyp alyn­ýan se­na­gat bo­ýun­ça ýo­ka­ry de­re­je­li äh­lu­mu­my fo­ru­myn­da eden çy­ky­şyn­da: «Dün­ýä­de iri se­riş­de ön­dü­ri­ji ýurt­la­ryň bi­ri bo­lan we bu ugur­da öz jo­gap­kär­çi­li­gi­ne do­ly dü­şün­ýän Türk­me­nis­tan önüm­çi­lik mak­sat­la­ry bi­len daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak bo­ýun­ça we­zi­pe­le­riň ara­syn­da de­ňe­çer­li­gi sak­la­mak ug­run­da ta­gal­la­la­ry­ny gaý­gyr­ma­ýar» diý­mek bi­len, mö­hüm baş­lan­gyç­la­ry öňe sür­di.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da Türk­me­nis­tan daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak, onuň ha­pa­lan­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak, jan­ly te­bi­ga­tyň bio­lo­gik köp­dür­lü­li­gi­ni sak­lap gal­mak we­zi­pe­le­ri­ne jo­gap­kär­çi­lik­li çe­me­leş­ýär we bu ugur­da aý­ra­tyn iş­jeň­lik gör­kez­ýär. Aral ba­ra­da aý­dy­lan­da, bu me­se­le ge­çen asy­ryň 50-60-njy ýyl­la­ryn­da Or­ta Azi­ýa se­bi­tin­de ör­bo­ýu­na gal­dy. Mil­li Li­de­ri­miz Ara­lyň eko­lo­gi­ýa bi­te­wü­li­gi­ni gaý­ta­dan di­kelt­mek, deň­ziň gu­ra­ma­gy­nyň se­bi­tiň ho­wa gur­şa­wy­na ýa­ra­maz tä­si­ri­niň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça top­lum­la­ýyn çä­re­le­riň ze­rur­dy­gy­ny yzy­gi­der­li nyg­ta­ýar we ýur­du­myz­da bu ugur­da bel­le­nen we­zi­pe­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek üçin köp möç­ber­de ma­li­ýe se­riş­de­le­ri goý­be­ril­ýär. Şu ýy­lyň 25-nji few­ra­lyn­da döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Mej­li­si­niň de­pu­tat­la­ry bi­len ge­çi­ren du­şu­şy­gyn­da-da Aral deň­zi, onuň eko­lo­gi­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len bag­ly eme­le ge­len ýag­daý­la­ryň ýur­du­my­za, goň­şy döw­let­le­re ýe­tir­ýän zy­ýan­ly tä­si­ri­niň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça bi­le­lik­dä­ki tä­ze, kä­mil ka­nun­lar­dyr ka­rar­la­ryň ka­bul edil­me­gi ba­bat­da tek­lip­le­ri taý­ýar­la­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ni nyg­ta­dy.

Ara­lyň gu­ra­ma­gy adam­zat ta­ry­hyn­da iň iri te­bi­gy bet­bagt­çy­lyk­la­ryň bi­ri­dir. Hä­zir­ki dö­wür­de onuň gu­rap, do­lu­ly­gy­na ýi­tip git­mek how­py sak­la­nyp gal­ýar. Bu ýag­daý, tu­ruw­baş­dan, te­bi­gy ha­dy­sa­la­ryň ne­ti­je­si ha­sap­lan­ma­ýar. Alym­lar onuň su­wu­nyň yk­dy­sa­dy bäh­bit­ler üçin çen­de­na­şa köp ula­ny­lan­dy­gy­ny aýd­ýar­lar. Aral su­wu­nyň hä­zir­ki wagt­da 17 metr çe­me­si pe­se­len­di­gi, suw meý­da­ny­nyň 80 gö­te­rim­den gow­ra­gy­nyň ýi­ten­di­gi, deň­ziň 75 gö­te­rim de­re­je­de gu­rap, or­ta­ça duz­lu­ly­gy­nyň 8 g/l-den 30 g/l-e ýe­ten­di­gi yl­my jem­gy­ýet­çi­li­giň we­kil­le­ri­ni çyn­la­kaý ala­da­lan­dyr­ýar. Ozal de­ňiz­de ba­lyk­la­ryň 34 gör­nü­şi ha­sa­ba al­nyp­dyr, de­ňiz­ýa­ka çäk­ler­de se­na­gat önüm­çi­ligini üp­jün et­me­giň çäk­le­rin­de her ýyl­da 40 müň ton­na­dan gow­rak ba­lyk we beý­le­ki de­ňiz jan­dar­la­ry aw­la­nyp­dyr. Hä­zir­ki wagt­da bu ýer­de suw bio­se­riş­de­le­ri düý­bün­den peý­da­la­nyl­ma­ýar. Deň­ziň çe­kil­me­gi bi­len gu­ran 3 mil­li­on gek­ta­ra go­laý ýer­den her ýyl­da 75 mil­li­on ton­na go­laý duz dür­li ta­rap­dan öwüs­ýän şe­mal bi­len gö­te­ri­lip, tu­tuş se­bi­te ýaý­ra­ýar. Ne­ti­je­de, de­ňiz­ýa­ka se­bi­tiň 500 ki­lo­met­re çen­li ara­ly­gyn­da ýer­le­şen çö­lüň köp bö­le­gin­de top­ra­gyň dü­zü­mi düýp­li şor­la­şyp, top­rak-ho­wa şert­le­ri bar­ha ýa­ra­maz­laş­ýar. Bu oňaý­syz te­bi­gy ha­dy­sa­lar bi­ziň ýur­du­myz­dan hem so­wa geç­me­di. Türk­me­nis­ta­nyň Da­şo­guz we­la­ýa­ty Aral­dan 390 km ara­lyk­da ýer­leş­ýär. Se­bit­de ýe­liň tiz­li­gi­niň or­ta­ça se­kunt­da 6 met­re çen­li öwüs­ýän­di­gi­ni na­za­ra al­saň, şe­mal aky­my bi­len gö­te­ril­ýän gu­ry hi­mi­ki ji­sim­ler, tak­my­nan, 15 sa­gat 3 mi­nu­dyň do­wa­myn­da ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zyk çäk­le­ri­ne ge­lip ýet­ýär. Da­şo­guz, Bal­kan we­la­ýat­la­ry­nyň de­mir­ga­zyk-gün­do­gar et­rap­la­ry­nyň, Le­bap we­la­ýa­ty­nyň de­mir­ga­zyk et­rap­la­ry­nyň me­de­ni we öri meý­dan­la­ry­na to­zan­ly duz bö­le­jik­le­ri­niň düş­me­gi ýer­le­riň şor­laş­ma­gy­na alyp bar­ýar. Ýe­ras­ty hem-de ýe­rüs­ti süý­ji suw gor­la­ry­nyň dü­zü­min­de du­zuň sak­la­ny­şy ar­typ, se­bit­de te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­le­riň how­py ýo­kar­lan­ýar.

Eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­nyň has-da ýi­ti­leş­me­gi­ne ag­rar önüm­çi­li­giň hem tä­si­ri ýet­ýär. Se­bit­de eki­şe ýa­ram­ly eke­ran­çy­lyk meý­dan­la­ry­nyň her gek­ta­ry­na ýyl­da 55 — 60 kg hi­mi­ki se­riş­de­ler, 300 — 400 kg mi­ne­ral dö­kün­ler ula­nyl­ýar. Üs­te­si­ne-de, Aral­dan duz­ly ji­sim­le­riň sow­rul­ma­gy ne­ti­je­sin­de, oba ho­ja­lyk önüm­le­ri­niň we olar­dan taý­ýar­lan­ýan azyk ha­ryt­la­ry­nyň dü­zü­min­de pes­ti­sid­le­riň 15, nit­rat­la­ryň 13, fe­no­lyň 10, gek­sah­lo­ra­nyň 5 es­se tö­we­re­gi ar­tyk bol­ma­gy­na ge­tir­ýär. Bu ýer­de çöl­leş­me ha­dy­sa­sy­nyň bar­ha ýo­kar­lan­ýan­dy­gy­ny-da bel­le­mek ge­rek. Şo­ňa gö­rä-de, oba ho­ja­lyk meý­dan­la­ryn­da top­ra­gy go­ra­mak, ekin do­la­ny­şy­gy­ny peý­da­lan­mak bi­len bag­ly me­se­le­le­riň äh­mi­ýe­ti art­ýar. Ola­ryň üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi bol­sa goş­ma­ça ma­li­ýe se­riş­de­le­ri­ni ta­lap ed­ýär.

Soň­ky çär­ýek asy­ryň do­wa­myn­da se­bi­tiň ösüm­lik we haý­wa­nat dün­ýä­si­niň bio­dür­lü­li­gi düýp­li üýt­ge­di, jan­ly te­bi­ga­tyň we­kil­le­ri­niň 200-den gow­rak gör­nü­şi ýi­ti­ri­len ha­sap edil­ýär, ola­ryň kä­bir gör­nüş­le­ri bu ýe­re düş­le­me­gi­ni bes et­di. Ge­çen asy­ryň 90-njy ýyl­la­ryn­dan bä­ri Aral­ýa­ka se­bi­tiň 98 gö­te­rim çä­gin­de su­wuň mi­ne­ral­laş­ma­gy 3 es­se­den-de köp ýo­kar­lan­dy. Mu­nuň özi ba­lyk tu­tul­ýan suw­lar­da bak­te­ri­al taý­dan ha­pa­lan­ma ha­dy­sa­la­ry­na alyp bar­ýar. Ara­lyň ýa­ra­maz eko­lo­gi­ýa­sy ze­rar­ly ýa­kyn­da ýer­leş­ýän ilat­ly ýer­ler­de howp­ly ýo­kanç ke­sel­le­riň ýaý­ra­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak, te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­le­riň de­re­je­si­ni pe­selt­mek­ babatda hyz­mat­daş­ly­gy iş­jeň­leş­dir­mek bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­la­ýyn çä­re­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. In­di bir­nä­çe ýyl bä­ri se­bit­de ýa­şa­ýyş-dur­muş gur­şa­wy­ny sag­dyn­laş­dyr­mak, eko­lo­gi­ýa de­ňag­ram­ly­ly­gy­ny gaý­ta­dan di­kelt­mek ug­run­da BMG-niň bi­ler­men­le­ri hem ne­ti­je­li iş alyp bar­ýar­lar. Ýe­ri ge­len­de bel­le­sek, 1993-nji ýy­lyň mar­tyn­da Ga­za­gys­ta­nyň Gy­zy­lor­da şä­he­rin­de Mer­ke­zi Azi­ýa döw­let­le­ri­niň Baş­tu­tan­la­ry­nyň te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­li çäk bi­len bag­ly iş­le­ri öz wag­tyn­da, mak­sa­da­la­ýyk ýe­ri­ne ýe­tir­mek me­se­le­le­ri­ne ba­gyş­la­nan ýo­ka­ry de­re­je­li du­şu­şy­gy ge­çi­ri­lip, on­da Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy we onuň Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji ko­mi­te­ti dö­re­dil­di.

BMG ta­ra­pyn­dan Aral­ýa­ka se­biti ýo­ka­ry te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­li se­bit diý­lip yg­lan edil­di hem-de eme­le ge­len ýag­da­ýy ýe­ňip geç­mek bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­la­ýyn çä­re­ler iş­le­nip dü­zül­di. Türk­me­nis­tan her ýyl­da Ara­la ýa­kyn ýer­ler­de ila­ty aras­sa agyz su­wy bi­len do­ly üp­jün et­mek, adam­la­ryň ömür do­wam­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak mak­sa­dy bi­len, Döw­let býu­je­tin­den iri möç­ber­li ma­li­ýe se­riş­de­le­ri­ni goý­ber­ýär. Şol se­riş­de­le­ri Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji ko­mi­te­ti­niň Da­şo­guz şa­ham­ça­sy ta­ra­pyn­dan ýur­du­my­zyň Da­şo­guz, Bal­kan we Le­bap we­la­ýat­la­ry­nyň se­bi­te ýa­kyn ýer­le­şen et­rap­la­ryn­da şo­ra çy­dam­ly ekin­le­ri ek­mek, in­no­wa­si­on kol­lek­tor-zeý­keş ul­ga­my­ny esas­lan­dyr­mak bi­len ka­da ge­tir­mek hem-de ekin do­la­ny­şy­gy­na gi­riz­mek, şeý­le-de Aral deň­zi­niň se­bi­ti­niň me­se­le­le­ri bo­ýun­ça 1999 — 2015-nji ýyl­lar­da üç mak­sat­na­ma (Aral deň­zi­niň bas­seý­ni­niň PBAM-1, PBAM-2, PBAM-3 mak­sat­na­ma­la­ry) esa­syn­da dü­züm­le­ýin gur­lu­şyk-gur­na­ma iş­le­rin­de öz­leş­dir­mek bel­le­nil­di.

Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len 2018-nji we 2019-njy ýyl­lar­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň «Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň we Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň ara­syn­da hyz­mat­daş­lyk» at­ly Ka­rar­na­ma­la­ry ka­bul edil­di. Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň 2018-nji ýy­lyň 24-nji aw­gus­tyn­da «Awa­za» mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da ge­çi­ri­len sam­mi­tin­de te­bi­gat­dan jo­gap­kär­çi­lik­li peý­da­lan­mak, eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­ny go­wu­lan­dyr­mak ug­run­da bi­le­lik­dä­ki ta­gal­la­la­ry bir­leş­dir­mek ar­ka­ly Aral deň­zi­niň gi­ňiş­li­gin­de ýer­le­şen ýurt­la­ra kö­mek ber­mek bo­ýun­ça (PBAM-4) mak­sat­na­ma­ny taý­ýar­la­ma­gyň ze­rur­dy­gy nyg­tal­dy. De­giş­li mak­sat­na­ma­nyň şu ýy­lyň üçün­ji çär­ýe­gin­de tas­syk­la­nyp, işe gi­ri­zil­me­gi ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zyk we­la­ýa­ty­nyň eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­nyň has-da ka­da­laş­ma­gy­na ge­ti­rer. Şeý­le hem Türk­me­nis­tan­da se­bi­te ýa­kyn eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri­ni ne­ti­je­li peý­da­lan­mak, top­ra­gyň ha­syl­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak, ag­ro­teh­ni­ka, me­lio­ra­si­ýa ka­da­la­ry­nyň ber­jaý edil­me­gi­ni üp­jün et­mek üçin Aral deň­zin­de to­par­la­ýyn bar­lag­la­ry ge­çir­mek bo­ýun­ça gu­ra­ma­çy­lyk çä­re­le­ri­niň me­ýil­na­ma­sy­ny taý­ýar­la­mak göz öňün­de tu­tul­ýar. Bu ugur­da mil­li ka­nun­çy­ly­gy kä­mil­leş­dir­mek bo­ýun­ça hem ne­ti­je­li iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. 2009-njy ýyl­da «Ozon gat­la­gy­ny go­ra­mak ha­kyn­da», 2012-nji ýyl­da «Aý­ra­tyn go­ral­ýan te­bi­gy çäk­ler ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nun­la­ry, 2012-nji ýyl­da «Ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li stra­te­gi­ýa­sy» ka­bul edil­di. Mil­li stra­te­gi­ýa­nyň çä­gin­de yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ne­bit­gaz, ener­ge­ti­ka, gur­lu­şyk, oba ho­ja­lyk, suw üp­jün­çi­li­gi, ulag ýa­ly mö­hüm ugur­la­ryn­da ahyr­ky ne­ti­je­le­ri azalt­mak we uý­gun­laş­dyr­ma­gy üp­jün et­mek, «ýa­şyl» yk­dy­sa­dy­ýe­tiň or­nu­ny ýo­kar­lan­dyr­mak bo­ýun­ça se­bit­le­ýin çä­re­ler bel­le­nil­di. 2019-njy ýyl­da onuň re­je­le­nen gör­nü­şi­niň ka­bul edil­me­gi ze­rur bo­lan hu­kuk, gu­ra­ma­çy­lyk we teh­no­lo­gik şert­le­ri üp­jün et­di. Mu­nuň özi eko­lo­gi­ýa we­zi­pe­le­ri­ni ýe­ri­ne ýe­tir­mek üçin wa­jyp­dyr we uý­gun­laş­ma çä­re­le­ri­niň sa­na­wy­ny düýp­li gi­ňelt­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär.

Türk­me­nis­tan, öz ge­ze­gin­de, se­bi­te ýa­kyn eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri ne­ti­je­li peý­da­lan­mak, top­ra­gyň ha­syl­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak, ag­ro­teh­ni­ka, me­lio­ra­si­ýa ka­da­la­ry­nyň ber­jaý edil­me­gi­ni üp­jün et­mek üçin Aral deň­zin­de to­par­la­ýyn bar­lag­la­ry ge­çir­mek bo­ýun­ça gu­ra­ma­çy­lyk çä­re­le­ri­niň me­ýil­na­ma­sy­ny taý­ýar­la­ma­gy mak­sat edin­ýär. Dur­mu­şa ge­çi­ril­jek tas­la­ma­nyň çä­gin­de dür­li döw­let­le­riň hü­när­men­le­rin­den dü­zü­len to­pa­ryň we­kil­le­ri ta­ra­pyn­dan Aral deň­zi­niň su­wu­nyň we de­giş­li hi­mi­ki, eko­lo­gi­k ga­lyn­dy­la­ryň, jan­ly bio­dür­lü­li­giň ant­ro­po­gen hem-de te­bi­gy tä­sir­le­re se­ze­war bo­lan çäk­le­re duý­gur­ly­gy­nyň de­re­je­si­ni öw­ren­mek bo­ýun­ça yl­ma esas­lan­ýan iş­ler al­nyp ba­ry­lar. Şu mak­sat bi­len aý­ry-aý­ry çäk­ler­de de­ňiz gur­şa­wy­nyň fi­zi­ki-hi­mi­ki hä­si­ýet­le­ri kö­pu­gur­ly öl­çeý­ji­le­riň hem-de de­ňiz gur­şaw pro­fi­log­ra­fy­nyň kö­me­gi ar­ka­ly bar­la­ny­lar.

Ýur­du­my­zyň «Eko­gö­zeg­çi­lik» gul­lu­gy­nyň hü­när­men­le­ri­ne, bu ug­ra de­giş­li ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de bi­lim al­ýan ýaş alym­la­ra, bi­ler­men­le­re bar­lag nus­ga­la­ryny saý­lap al­ma­gyň, kon­ser­wa­si­ýa et­me­giň we de­giş­li bar­lag der­ňew­le­ri­ni taý­ýar­la­ma­gyň hal­ka­ra usul­la­ry­nyň hem-de tär­le­ri­niň öw­re­dil­me­gi­niň göz öňün­de tu­tul­jak­ly­gy aý­ra­tyn bel­lär­lik­li­dir.

Bar­lag nus­ga­la­ry­ny saý­lap al­mak­da, sak­la­mak­da we soň­ky der­ňew bar­lag­la­ry­ny ge­çir­mek­de dün­ýä­de ile­ri tu­tul­ýan usu­ly­ýe­tiň peý­da­la­nyl­ma­gy onuň hal­ka­ra ka­da­la­ra do­ly la­ýyk gel­me­gi­ni üp­jün eder. Şu­nuň bi­len bir­lik­de, bu çä­rä­niň ne­ti­je­li ama­la aşy­ryl­ma­gy mil­li bi­ler­men­le­riň iş tej­ri­be­si­niň düýp­li baý­laş­ma­gy­na, hü­när taý­ýar­ly­gy­nyň kä­mil­leş­di­ril­me­gi­ne sal­dam­ly go­şant bo­lup, gel­jek­de şu­nuň ýa­ly bar­lag-gö­z­leg iş­le­ri­ni öz­baş­dak alyp bar­mak üçin ze­rur bo­lan bi­lim­le­ri we tej­ri­bä­ni top­la­ma­ga giň ýol açar. Bar­lag­la­ryň ge­çi­ril­jek zo­la­gy­nyň hök­ma­ny ýag­daý­da se­bi­te de­giş­li eko­lo­gik gul­lu­gyň jo­gap­kär­çi­li­gin­de bo­lan meý­dan-çä­giniň düýp­li esas­da saý­la­nyp alyn­ma­gy, saý­la­ma der­ňew üçin ni­ýet­le­nen bar­lag be­ket­le­ri­niň ýer­leş­di­ri­li­şi­niň gün­de­lik bar­lag­la­ryň­ky­dan düýp­li ta­pa­wut­lan­dy­ryl­ma­gy iş­le­riň has-da iler­le­me­gi­ne iter­gi be­rer.

Bar­lag be­ket­le­ri­niň her bi­rin­de ho­wa ýag­daý­la­ry­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry­ny bi­rin-bi­rin bel­li­ge al­mak, her bir be­ket­de al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri to­pa­ryň žur­na­lyn­da jik­me-jik bel­le­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Şeý­le çe­me­leş­me işiň ahyr­ky ne­ti­je­le­ri­ne esas­lan­mak bi­len, bar­lag der­ňew­le­ri­niň ozal­ky usu­ly­ýe­ti­ni has-da kä­mil­leş­dir­mä­ge, bu ugur­da­ky mil­li mak­sat­na­ma­nyň Ara­lyň de­ňiz gur­şa­wy­nyň hil gö­zeg­çi­li­gi bo­ýun­ça Se­bit mak­sat­na­ma­sy­na do­lu­ly­gy­na uý­gun­laş­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam eder. Ozal şeý­le saý­la­ma bar­lag nus­ga­la­ry­ny, ola­ry ge­çir­me­giň usu­ly­ýet bin­ýa­dy­ny taý­ýar­la­mak we ýaý­rat­mak, şeý­le-de der­ňew bar­lag­la­ry­nyň ne­ti­je­le­ri­ni ba­ha­lan­dyr­mak çä­re­si Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len Ha­zar se­bi­tin­de 2008-nji ýy­lyň ýaz aý­la­ryn­da al­nyp ba­ryl­dy. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň bel­leý­şi ýa­ly, ýa­kyn ýyl­lar­da dün­ýä äh­mi­ýet­li şeý­le eko­lo­gi­ýa çä­re­le­ri­ni ge­çir­mek üçin se­bit döw­let­le­ri­niň we ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň oňyn ta­gal­la­la­ry­ny bir­leş­dir­me­giň äh­mi­ýe­ti has-da ýo­kar­la­nar.

Aral deň­zi­niň gu­ra­ma­gy bi­len bag­ly­lyk­da ýü­ze çyk­ýan oňaý­syz eko­lo­gi­k tä­sir­le­ri ýe­ňip geç­mek me­se­le­le­ri mil­li stra­te­gi­ýa­nyň mö­hüm ug­ru­ny düz­ýär. Bu we­zi­pe­ler mil­li Li­de­ri­mi­ziň he­mi­şe üns mer­ke­zin­de bol­ma­gyn­da gal­ýar.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz 26-njy maý­da Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Halk Mas­la­ha­ty­nyň ag­za­la­ry bi­len ge­çi­ren mas­la­ha­tyn­da-da Aral me­se­le­si­ne aý­ra­tyn ün­si çe­kip, Aral deň­zi­niň howp sal­ýan se­bit­le­rin­de eko­lo­gi­ýa­ny dur­nuk­laş­dyr­mak bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş­le­ri alyp bar­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ni nyg­ta­dy. Mu­nuň özi te­bi­ga­ty go­ra­mak ýa­ly umu­ma­dam­zat äh­mi­ýet­li iş­le­riň döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň esa­sy ugur­la­ry­nyň bi­ri­ne öw­rü­len­di­gi­ni aý­dyň­ly­gy bi­len tas­syk­la­ýar. Şol sy­ýa­sa­tyň esa­sy mak­sa­dy hal­ky­my­zyň ýa­şa­ýyş-dur­muş şert­le­ri­ni go­wu­lan­dyr­mak ar­ka­ly äh­lu­mu­my de­re­je­de aba­dan­çy­ly­gy üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir.

Han­gel­di GUR­BAN­GEL­DI­ÝEW.

Türk­me­nis­ta­nyň Ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mi­nistr­li­gi.

Maliýe edaralarynyň işini kämilleşdirmekden ötri maliýe usullarynyň görnüşini giňeltmegiň hasabyna ykdysadyýetde bu serişdeleri amatly paýlamak, şeýle hem durnukly esasda uzak möhletli maýa goýumlary çekmek maksady bilen, milli gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek boýunça giň gerimli işler amala aşyrylýar. Hususan-da, ýurdumyzyň paýdarlar jemgyýetlerine gymmatly kagyzlar babatda geleşikleriň amala aşyrylyşy boýunça degerli maslahatlar berilýär. Munuň özi gazna biržasynyň işiniň halkara tejribäniň talaplaryna laýyklykda guralmagyny üpjün edip, diňe döwlete dahylly gymmatly kagyzlaryň ýerlenmegi bilen çäklenmän, eýsem, hususy taraplaryň hem paýnamalaryny dolanyşyga çekmegiň ýola goýulmagyna itergi berýär.

Sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça ykdysady taýdan ösen ýurtlaryň birnäçesinde toplanan tejribe sanly gurşawyň döredilmegi bilen, milli ösüşde birnäçe artykmaçlyklaryň gazanylýandygyny görkezýär. Hususan-da, şeýle tehnologiýalaryň ösmegine gönükdirilýän maýa goýumlaryň möçberi näçe köp boldugyça, şonça-da maliýe ulgamynyň we onuň esasy düzümi hökmünde çykyş edýän gazna bazarynyň halkara ülňülere laýyk gelmegine ýardam berýär.

Aslynda, gazna bazary maliýe bazarynyň esasy düzüm bölegi bolup, döwletiň maýa goýum syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Bazar ykdysadyýetine geçýän döwletleriň ykdysady ösüşi we bäsdeşlige ukyplylygy gymmatly kagyzlar bazarynyň ösüş derejesine bagly bolup durýar, ýöne olaryň gazna bazary entek emele gelmek ýa-da başlangyç derejesinde hereket edýär.

Gazna bazarynyň ösüş derejesi bilen ykdysady ösüşiň arasyndaky özara baglanyşyk hünärmenler tarapyndan öwrenildi. Şunda maliýe araçyllaryň (banklar) maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmäge serişdeleri çekmek we özleriniň iş ukyplaryny töwekgelçiligi dolandyrmaga gönükdirmek bilen, kärhanalaryň menejerleriniň hereketine gowy gözegçilik edip bilýändikleri anyklanyldy. Munuň özi ykdysadyýetde geleşikleriň möçberini artdyrmak bilen, tehnologik innowasiýalara we ykdysady ösüşe öz täsirini ýetirýär.

Türkmenistanda hem gazna bazarynyň herekete getirilmegi häzirki döwürde, ýagny eýeçiligiň dürli görnüşiniň we telekeçilik işiniň kämilleşýän döwründe örän wajyp gurallaryň biri hökmünde öňe çykdy. Çünki gymmatly kagyzlaryň kömegi arkaly şahsy we edara görnüşli taraplaryň pul süýşürintgileri hakyky maddy obýektlere, enjamlara we tehnologiýalara öwrülýär. Milli ykdysadyýeti berkitmegiň häzirki zaman tapgyrynda esasy meseleleriň biri maliýe gurallary arkaly artýan pul serişdeleriniň paýlanylmagyny amala aşyrýan gymmatly kagyzlar bazaryny emele getirmek we kämilleşdirmekdir.

Gymmatly kagyzlar diýmek näme? «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda gymmatly kagyzlar bazary fiziki we ýuridik şahslaryň gymmatly kagyzlaryň emissiýasy we dolanyşygy bilen baglanyşykly gatnaşyklarynyň jemi hökmünde görkezilýär. Gymmatly kagyzlar bazarynyň emele gelmegi haryt önümçiligini giňeltmek zerurlygy bilen bagly boldy (paýnamalaryň we obligasiýalaryň çykarylmagy arkaly). Maýa goýumlaryny çekmek we birleşdirmek meselesiniň oňyn çözülmegi täze kärhanalary döretmek we kämilleşdirmek işine uly täsir edýär. Şol sebäpli, gazna biržalarynyň kämilleşmegi bazar ykdysadyýetli döwletlerde ykdysady ösüşiň esasy şertleriniň biri bolup çykyş edýär. Dünýä tejribesinde gymmatly kagyzlar bazary, adatça, gazna bazary diýen düşünje bilen bile ulanylýar.

Gazna bazarynyň ösüşiniň dürli tapgyrynda «birža» sözüne hem ykdysatçylar dürli kesgitleme berýärler. Birža — bu söwdany amala aşyrýan hünärmenler, ýagny dilerler we dellallar üçin niýetlenen, ýörite enjamlaşdyrylan bazar ýeri diýmekdir.

Gazna biržasy bolsa söwda ýeri bilen berk bellenen guramaçylykly, bähbitli gymmatly kagyzlary we operatorlary saýlamak mümkinçilikli, geleşikleriň we olar boýunça hasaplaşyklaryň bellige alnyşynyň merkezleşdirilenligi, resmi nyrh kesmegiň (kotirowka) berkidilmegi bilen tanalýan we biržanyň agzalaryna gözegçilik edýän merkezi bazardyr. Gazna birža hökmünde diňe gymmatly kagyzlar bazarynda söwdany guran we öz işini ygtyýarnama (lisenziýa) esasynda amala aşyran ýagdaýynda ykrar edilýär.

Halkara tejribeden belli bolşy ýaly, başlangyç tapgyrda ygtybarly, halkyň ynamyny gazanan hem-de maliýe taýdan durnukly kärhanalaryň paýnamalary gazna biržalarynyň resmi sanawyna goşulýar. «Aşgabat» gazna biržasy ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetinde «Halkbank» PTB-niň, «Senagat» PTB-niň we «Rysgal» PTB-niň paýnamalary resmi sanawa goşuldy. 2021-nji ýylyň ýanwar — maý aýlarynda «Aşgabat» gazna biržasynda birža söwdalary geçirilip, olarda agzalan banklaryň paýnamalaryny satyn almak-satmak boýunça geleşikler amala aşyryldy.

Hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 9-njy oktýabryndaky Karary boýunça ýurdumyzyň gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek hem-de maliýe ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen, «Halkbank» döwlet täjirçilik banky «Halkbank» paýdarlar täjirçilik bankyna öwrülip, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan «Halkbank» täjirçilik bankynyň esaslyk maýasyndaky paýnamalary bellenen tertipde gazna biržasynda dessin ýerleşdirildi we uly islege eýe boldy.

Maliýe we ykdysady toplumyň wekilleri bilen Ýewropanyň täzeleniş we ösüş bankynyň ýurdumyzdaky wekilhanasynyň ýolbaşçysynyň gatnaşmagynda milli gymmatly kagyzlar bazaryny hem-de gazna biržasyny halkara maliýe edaralarynyň tejribeleri we seljermeleri esasynda ösdürmek boýunça onlaýn görnüşinde duşuşyk geçirildi. Şeýle özara bähbitli ikitaraplaýyn gatnaşyklar gymmatly kagyzlar bazarynyň has-da işjeňleşmegine itergi berer. Häzirki wagtda gymmatly kagyzlar bazarynyň emissiýasy kanuna laýyklykda hasaba alynýar. Dolanyşygyň ýöredilişi boýunça aýdyňlaşdyrma işleri dowamly geçirilýär. Munuň özi gymmatly kagyzlar bazarynyň netijeli işlemeginiň möhüm ugry bolup durýar.

Gymmatly kagyzlar bazarynyň häzirki zaman maliýe bazarynyň iň işjeň bölegine öwrülmegini gazanmak üçin bu işe gatnaşyjylaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça özbaşdak okuw sapaklaryna synaglar geçirilip, olaryň netijeleri boýunça Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan şahadatnamalar gowşurylýar. Şeýlelikde, öňdebaryjy innowasion tehnologiýalaryň esasynda ýokary depginler bilen ösýän ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň işi has kämilleşmek, bazar ykdysadyýetine tapgyrlaýyn geçmek işiniň kanunçylyk binýady barha berkemek bilen. Bu bolsa halkymyza gymmatly kagyzlar bazarynda täze mümkinçilikleri açýar.

Serdar HUDAÝGULIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ygtyýarlylandyryş we ygtyýarlylandyrmak işine gözegçilik bölüminiň ygtyýarlylandyryş işine gözegçilik bölümçesiniň başlygy.

2021-nji ýylyň 8-nji iýunynda Türkmenistanyň ykdysadyýet toplumynda maliýe, ykdysady we bank toplumynyň guramagynda — Hormatly Prezidentimiziň mähriban käbesi Ogulabat ejäniň işläp bejeren kürtesiniň Türkmenistanyň Döwlet muzeýine gowşurylmagyna bagyşlanan “El hünäri ýörelge, ulus ile görelde” atly maslahat geçirildi.
Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşi bilen bilelikde guralan bu çärä maliýe, ykdysadyýet bank toplumynda zähmet çekýän zenanlar we ugurdaş ýokary okuw mekdepleriniň mugallymlary we talyp ýaşlary gatnaşdylar.
Mälim bolşy ýaly şu ýylyň 18-nji maýynda «Türkmenistanyň konstitusiýasynyň we döwlet baýdagynyň bellenilýän güni» hormatly Prezidentimiziň käbesiniň on barmagynyň hünäri bolan, sünnälenip bejerilen kürte Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýiniň Türkmenistanyň

Prezidentiniň muzeýine gowşuryldy.
1971-nji ýylda Ogulabat eje tarapyndan keşdelenen bu kürte “gyýak”, “okgözi”, “içýan agyz”, “tazy guýruk” nagyşlary bilen bezelipdir. Aragerbisi alaja düýe ýüň bilen örülip, merkezinde çatylypdyr. Ýakasynyň sag tarapynda “1971 ýyl” diýen iňňe bilen ýerine ýetirilen ýazgy köjeme usulynda tikilipdir. Ogulabat eje bu kürtäni ýarym asyr mundan ozal baldyzy üçin niýetläp tikipdir hem-de kürtäni 20 günüň içinde taýýarlapdyr.
Mundan başga-da, Ogulabat ejäniň öz eli bilen ören joraby hem muzeýe gowşuryldy. Bu jorap ussatlyk bilen örülipdir, oňa hem öz döwrüniň mahsus nagyşlary salnypdyr. Şeýle nepis el işleriniň bu ajaýyp zenan tarapyndan ýerine ýetirilmegi onuň işeňňirliginden, zähmetsöýerliginden habar berýär.
Ýarym asyr mundan ozal ýerine ýetirilen bu ajaýyp el işlerini muzeýe gowşurmak dabarasynyň Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň we Türkmenistanyň Döwlet baýdagynyň gününe gabat gelmegi halkymyzyň durmuşynyň onuň milli mirasy bilen aýrylmaz baglanyşyklydygyny aýdyň görkezmek bilen birlikde, Watanymyzyň döwletlilik binýadyny hem özünde jemleýändigini subut edýär.

Türkmenistanyň ykdysadyýet toplumynda geçirilen maslahatda çykyş edenler Ogulabat ejäniň bejeren bu kürtesiniň üstünden ýarym asyr geçse-de, onuň özüniň asyl nusgasyny saklap galandygyny belläp, reňkleriniň ýitiligini, nagyşlarynyň nepisligini, özüniň ajaýyplygyny ýitirmändigi bilen biziň günlerimize çenli saklanyp galmagynyň bu kürtä Ogulabat ejäniň ýürek mährini siňdirendigini, el işlerinden ussatlyk bilen baş çykarýandygyny, millilige aňryýany bilen düşünýändigini görkezýändigini, munuň bolsa ähli türkmen gelin-gyzlaryna nusga alarlykdygyny aýratyn nygtadylar.

Türkmenistanyň ykdysadyýet toplumynda geçirilen bu günki ajaýyp waka mynasybetli görnükli estrada aýdymçylary, bagşylar, belli aýdym-saz we tans döredijilik toparlary joşgunly çykyşlaryny tomaşaçylara ýetirdiler.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüni, Diýarymyzda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan beýik işleri wasp edýän joşgunly çykyşlara giň orun berildi. Aýdym-sazlaryň owazy ajaýyp maslahat mynasybetli guralan dabara utgaşyp, oňa baýramçylyk öwüşginini çaýdy.

Milli däp-dessurlarymyzy, gelin-gyzlarymyzyň on barmagynyň hünärini, asylly edep-ekramyny wasp edýän aýdymlar çykyşlaryň içinden eriş-argaç bolup geçdi.

Maslahatyň ahyrynda milli mirasymyzy gorap saklamakda nesillere nusgalyk görelde mekdebi bolýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak alyp barýan il-ýurt bähbitli, umumyadamzat ähmiýetli tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi