Hyzmatdaşlyk. Haýsy dilde ýaňlanýandygyna garamazdan, bu ýekeje söze adamzat ir döwürlerden bäri diňe gowy zatlary siňdirmäge çalşypdyr. Bu sözde adamzadyň özara ynanyşmak, arkalaşmak, daýanyşmak, birek-birekden gowy zatlary öwrenmek hem-de paýlaşmak ýaly oňyn sypatlary jemländigi aýan. Şolary gazanmak üçin bolsa hyzmatdaşlyga girýän taraplaryň arasynda iň esasy zat — özara ynam gerek. Ynam — syýasatda, halkara gatnaşyklarda, diplomatiýada binýatlyk ýörelge. Şol bolmasa, özara bähbitli gatnaşyklary ýola goýmak howaýylygyna galýar. Şol hakykatdan ugur alynsa, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji mejlisinde ähli agza döwletler tarapyndan Türkmenistanyň öňe süren «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Kararnamasynyň biragyzdan kabul edilmeginiň hormatly Prezidentimiziň halkara gatnaşyklaryň arhitekturasyna täzeden garamak baradaky başlangyçlarynda öňe ädilen ädimdigini görmek bolýar.

Milli Liderimiziň daşary syýasat ugrundaky sebit — yklym — dünýä halkasynyň bitewi zynjyrynda sebitara hyzmatdaşlyga möhüm orun degişli. Bitarap Türkmenistan üçin şeýle hyzmatdaş düzümleriň biri-de Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasydyr (ŞHG). Türkmenistanyň oňyn halkara başlangyçlarynyň goldanylmagynda bu guramanyň mynasyp paýy bar. ŞHG-niň ýakynda Duşenbede geçen ýubileý sammitinde hormatly Prezidentimiziň öňe süren başlangyçlary diňe bir sebitde, yklymda däl, eýsem, tutuş dünýäde özara ynama esaslanýan hyzmatdaşlyga alternatiwanyň ýokdugyny ýene bir gezek subut etdi.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň ozalky Bişkek, Daşkent, Pekin sammitleri Türkmenistanyň halkara başlangyçlarynyň sebitara derejede ykrar edilmeginde möhüm tapgyr bolupdy. Ýurdumyzyň ŞHG-niň çäginde başlan şol syýasy dialogy bu gezek Duşenbede üstünlikli dowam etdirildi. Onda eden çykyşynda hormatly Prezidentimiz guramanyň geçen 20 ýylyň dowamynda dünýäde ykrarnama hem-de hormata eýe bolan, ählumumy syýasy we ykdysady ösüşiň barşyna, häsiýetine oňyn täsir edýän abraýly döwletara birleşmä öwrülendigini nygtady. Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistan üçin ŞHG bilen gatnaşyklar biziň daşary syýasy gatnaşyklarymyzyň giň geografik we düzümleýin diwersifikasiýasyna ygrarlylyga esaslanýan halkara hyzmatdaşlyk strategiýasynyň möhüm ugrudyr.

Howpsuzlygyň bitewüligi we bölünmezligi konsepsiýasyna laýyklykda, Türkmenistanyň Prezidentiniň halkara başlangyçlarynyň goldaw tapmagynda ŞHG möhüm geosyýasy giňişlik hasaplanýar. Şu jähetden alnanda, döwlet Baştutanymyzyň Duşenbe sammitinde Türkmenistanyň Bitaraplyk derejesiniň çäklerinde, ilki bilen, terrorçylyga, guramaçylykly jenaýatçylyga, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna garşy göreşmekde, maglumat hem-de biologik howpsuzlygy üpjün etmek ulgamlarynda halkara hyzmatdaşlyk ýaly ugurlarda ŞHG bilen işjeň gatnaşyklara taýýardygyny nygtamagy örän wajypdyr. Ilkibada howpsuzlyk, terrorçylyga, narkobiznese garşy göreşmek guramasy hökmünde döredilen ŞHG-niň giňişliginiň dünýäde täze dörän wehimiň — COVID-19-yň ýaýramagynyň öňüni almakda tagallalary birleşdirmekde mümkinçilikleri uludyr. Şundan ugur alyp, türkmen Lideri dünýäde howpsuzlygyň täze dörän görnüşini — biologik howpsuzlygy üpjün etmek baradaky ozal BMG hem-de beýleki halkara we sebitara düzümleriň çäklerinde öňe süren halkara başlangyçlaryna täzeden dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni çekdi.

Elbetde, ählumumy pandemiýa howpunyň artmagy dünýä döwletlerinden onuň zyýanly netijelerinden saplanmak üçin ykdysady hyzmatdaşlygyň gurallaryny işjeň herekete getirmegi, ykdysady hyzmatdaşlygy syýasylaşdyrmazlygy talap edýär. Dünýä ykdysadyýetiniň lokomotiwleri hasaplanýan Russiýa, Hytaý, Hindistan ýaly çig mal we ykdysady mümkinçilikleri uly bolan döwletleriň gatnaşmagynda ŞHG-niň çägindäki ykdysady kooperasiýanyň giňeldilmeginiň bolsa hut häzirki pandemiýa şertlerindäki dünýä çökgünligi döwründe ähmiýeti has artýar. Şol hakykatdan ugur alyp, Türkmenistan energetika, ulag-logistika babatdaky taslamalaryny gürrüňi edilýän halkara guramanyň geoykdysady giňişligini ýerlikli peýdalanmak arkaly, tutuş Ýewraziýa yklymynyň bähbitlerini özara sazlamaga gönükdirýär.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň geografiýasyny Merkezi Aziýasyz göz öňüne getirmek asla mümkin däl. Hut şonuň üçin-de hormatly Prezidentimiz sammitde ŞHG-ä gatnaşyjy döwletler tarapyndan BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, sebit we halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak» atly Kararnamasynyň taslamasynyň goldanylmagynyň möhüm ädim boljakdygyna ynam bildirdi. Türkmenistan bu resminamany kabul etmek baradaky başlangyjy Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisinde öňe sürmegi göz öňünde tutýar.

Energetika babatda alnanda, ýangyç geçirijileriň ugurlaryny we geografiýasyny diwersifikasiýalaşdyrýan Türkmenistan Ýewraziýa giňişliginde ägirt uly taslamany amala aşyrdy. Ilkinji tapgyry 2009-njy ýylyň ahyrynda ulanmaga berlen, häzirki wagtda 4-nji şahasy gurulýan Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisi Merkezi Aziýa — Hytaý aralygyndaky iri energetika halkasydyr. Bu gaz geçirijiniň ulanyşa girizilen döwründen bäri 300 milliard kub metr türkmen «mawy ýangyjy» Hytaýa eksport edildi. Merkezi Aziýa — Hytaý gaz geçirijisiniň dördünji şahasynyň (D) gurluşygynyň taslamasy iş ýüzünde amala aşyrylýar. Ol Türkmenistan — Özbegistan — Täjigistan — Gyrgyzystan ugry boýunça çekiler. Onuň işe girizilmegi bilen, gaz geçirijiniň umumy geçirijilik ukyby 85 milliard kub metre çenli, türkmen «mawy ýangyjynyň» HHR-e eksportynyň möçberi bolsa ýylda 65 milliard kub metre çenli artar. Şeýlelikde, Türkmenistan Hytaýa turba geçiriji arkaly tebigy gazy ibermekde liderligi saklaýar. Ýeri gelende bellesek, üstümizdäki ýylyň iýunynda Türkmenistan Hytaý tarapyndan 8 milliard amerikan dollaryndan gowrak karzyny doly yzyna gaýtardy. Bu karz serişdeleri dünýäde iri «Galkynyş» gaz käniniň gurluşygyna hem-de özleşdirilmegine gönükdirilipdi. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň gurluşygy bolsa Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agzalyga ymtylýan Owganystanyň ykdysadyýetini dikeltmekde, gurama 2017-nji ýylda agzalyga giren, Günorta Aziýada uly ykdysady kuwwata eýe bolan Pakistan hem-de Hindistan üçin örän möhüm ähmiýete eýedir.

ŞHG-niň giňişligi birwagtlar Aziýany Ýewropa bilen baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýolunyň başlanan sebitidir. Bu ýoluň başlangyjynda oturan Hytaý, onuň ýüreginde ýerleşip, birwagtlar hereketlendirijisi bolan Türkmenistan üçünji müňýyllygyň başynda özara tagallalary birleşdirip, bu taryhy ýoly dikeltmegiň gözbaşynda durlar. Türkmenistan ŞHG-ä agza ýurtlaryň hem bähbitlerini araýan Demirgazyk — Günorta, Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça ulag geçelgeleri babatda ençeme taslamalary amala aşyrdy. Olar Ýuwaş ummanyndan Baltika deňzine, Demirgazyk Ýewropadan Hindi ummanyna çenli aralygy baglanyşdyrmaga mümkinçilik berýär.

Türkmenistanyň başlangyjy bilen gurlan Tejen — Sarahs — Maşat (1996), Gazagystan — Türkmenistan — Eýran (2014) demir ýollarynyň işe girizilmeginiň diňe üç ýurduň gatnaşyklarynyň has ilerlemegine ýardam etmän, eýsem, bu gurama agza döwletleriň ykdysady ösüşine-de oňyn täsirini ýetirýändigi aýdyňdyr. Ýurdumyzyň başlangyjy boýunça eýýäm bu ýoluň geografiýasyny Merkezi Aziýanyň we Orta Gündogaryň çygryndan çykarmak üçin anyk işler edildi. Hytaý-gazak-türkmen-eýran dörttaraplaýyn ulag diplomatiýasy babatda deslapky çärelere badalga berildi. 2016-njy ýylyň başynda bu ýoly peýdalanmak arkaly, Hytaý — Gazagystan — Türkmenistan — Eýran ugry boýunça konteýner otlusynyň synagdan geçirilmegi ýoluň ykdysady bähbidiniň tutuş Ýewraziýa yklymy üçin uly boljakdygyny görkezýär.

Beýik Ýüpek ýolunyň häzirki zamanyň ösen kommunikasiýa ulgamlary esasynda dikeldilmegi — hormatly Prezidentimiziň syýasy öňdengörüjiliginden dömüp çykan pikir. Şunlukda, türkmen Lideriniň başlangyjy, tagallasy hem-de uly töwekgelçiligi bilen, Beýik Ýüpek ýoly hakyky manyda gaýtadan dikeldildi. Ulag-kommunikasiýa babatda Türkmenistanyň öňe sürýän başlangyçlary geljekde Pekinden Stambula, ondan aňryk Ýewropa tarap ulag geçelgeleriniň üstünlikli amala aşyryljakdygyna ynam döredýär.

Duşenbe sammitinde milli Liderimiz ŞHG-ä agza döwletleri BMG-niň howandarlygynda 2022-nji ýylyň aprelinde Türkmenistanda geçiriljek Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ministrleriniň halkara maslahatyna gatnaşmaga çagyrdy. Bu forum Merkezi Aziýanyň ulag-logistika mümkinçiliklerini sebitiň çygryndan çykaryp, ony Ýewraziýa yklymynyň dürli sebitleri bilen baglanyşdyrýan multimodal üstaşyr ulag geçelgelerini döretmäge gönükdirmek boýunça başlangyçlary durmuşa geçirmek babatda gepleşikler üçin amatly meýdança bolar. Umuman alnanda, Türkmenistanyň energetika, ulag-logistika babatdaky halkara başlangyçlary hyzmatdaşlyk boýunça integrasiýalaryň ençemesiniň — Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň bähbitlerini bir ýere jemleýär. Bu bolsa tutuş Aziýa yklymynda ykdysady ösüşi we söwdany ösdürmek nukdaýnazaryndan derwaýysdyr.

Jumamyrat GURBANGELDIÝEW,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň rektory, taryh ylymlarynyň kandidaty.

Türkmenistan mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramyny syýasy durnukly ýagdaý, ykdysadyýetiň sazlaşykly ösüşi, halkymyzyň ýokary ýaşaýyş-durmuş derejesini üpjün etmek bilen garşylaýar. Geçen hepdäniň wakalary ýurdumyzyň okgunly täzeçil ösüşini we ähli ulgamlarda ýetilen sepgitleri, ilata berilýän durmuş goldawynyň ýokary derejesini, türkmen döwletiniň halkara abraýynyň ýokarlanýandygyny we daşary syýasat başlangyçlarynyň üstünliklere beslenýändigini görkezdi.

13-nji sentýabrda milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat şäheriniň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly nobatdaky iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryny durmuşa geçirmek, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramyna, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň öňde boljak mejlisine görülýän taýýarlyk, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy we şanly sene mynasybetli ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalardaky alnyp barylýan işleriň ýagdaýy bilen baglanyşykly meselelere garaldy.

Hususan-da, beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň Köpetdagyň gözel künjeginde ýerleşýän ýadygärlikler toplumynda alnyp barylýan işleriň depginleri barada hasabat berildi.

Döwlet Baştutanymyz türkmen halkynyň beýik akyldarynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli dabaralara taýýarlyk görülýän döwürde bu desganyň açylmagynyň aýratyn ähmiýete eýedigini belledi. Akyldar şahyryň özygtyýarly döwlet, erkinlik we ynsanperwer ýörelgeler baradaky arzuwlary biziň günlerimizde, ajaýyp zamanada hasyl boldy. Magtymguly Pyragynyň çuňňur many-mazmuna eýe bolan şygryýeti halkymyzy halal zähmete, beýik maksatlara ruhlandyryp, biziň bahasyz gymmatlygymyza öwrüldi diýip, milli Liderimiz belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda azyk bolçulygynyň üpjün edilmegi üçin obasenagat toplumynyň ösüşiniň ähmiýetlidigini belläp, önümçilige öňdebaryjy tehnologiýalaryň, ylmyň gazananlarynyň işjeň ornaşdyrylmagynyň, seçgiçilik işini höweslendirmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiz welaýatlaryň durmuş-ykdysady taýdan ösüşiniň möhüm ugurlary barada aýdyp, gurluşygy alnyp barylýan desgalardaky işleriň ýokary hil derejesinde ýerine ýetirilmelidigini we olaryň bellenen möhletlerde gurlup tamamlanylmalydygyny, mähriban Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk dabaralaryna, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine toplumlaýyn esasda taýýarlyk görülmelidigini tabşyrdy.

14-nji sentýabrda milli Liderimiz ykdysady we maliýe-bank ulgamlarynyň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Maslahatda geljek ýyl üçin Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň taslamasyny işläp taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işleriň barşy barada hasabatlar diňlenildi. Şeýle hem Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça maksatnamalaryň amala aşyrylmagynyň, halk hojalyk toplumynyň öňünde durýan wezipeleriň ýerine ýetirilişine garaldy.

Döwlet Baştutanymyz 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetini taýýarlamak bilen baglanyşykly meseleleri jikme-jik gözden geçirmegiň zerurdygyny belledi. Makroykdysady görkezijilere yzygiderli gözegçilik etmegiň, geljek ýyl üçin çaklamalaryň düzülmeginiň möhümdigine üns çekildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2022-nji ýylda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň durnuklylygyny üpjün etmegiň, durnukly ykdysady ösüşi saklamagyň, şeýle hem bazar edaralaryny özgertmegi dowam etmegiň zerurdygyny belledi. Eksport ugurly kärhanalara goldaw bermek arkaly, olaryň goşmaça maliýeleşdirilişini ösdürmek, söwdany maliýeleşdirmegiň häzirki zaman serişdelerini giňden peýdalanmak, daşary ykdysady işleri höweslendirmek möhüm wezipeleriň hatarynda görkezildi.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň durmuş ulgamyny kämilleşdirmegiň esasy wezipelerini kesgitläp, bilim ulgamyny ösdürmek, saglygy goraýyş we beýleki pudaklaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça maksatnamalary doly derejede ýerine ýetirmek üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 15-nji sentýabrda geçiren iş maslahatynda milli kanunçylygy mundan beýläk-de ösdürmek bilen baglanyşykly meselelere garaldy.

Döwlet Baştutanymyz tehnologiýa taýdan döwrebaplaşdyrmagyň ählumumy derejesinde ýurdumyzyň energetika ulgamyndaky bähbitleriniň goragyna gönükdirilen kanunçylyk namalaryny işläp taýýarlamagy möhüm wezipeleriň hatarynda kesgitledi. Saglygy goraýyş ulgamynda we ählumumy pandemiýa ýaly umumy wehimlere garşy durmakda kanunçylygy kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler dowam etdirilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Türkmenistanyň eksport mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak, üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek boýunça döwlet maksatnamalaryny üstünlikli amala aşyrmak bilen baglanyşykly milli bähbitleri goramak maksady bilen, söwda ulgamynda we ulag syýasatynda zerur bolan hukuk çärelerini taýýarlamagyň wajypdygyna üns berildi.

Ýurdumyzyň energetika serişdeleriniň eksport möçberleriniň yzygiderli artýandygyny nazara alyp, olary ugratmagyň kepilliklerini üpjün etmek üçin ygtybarly hukuk binýady zerur bolup durýar diýip, milli Liderimiz nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sebitleýin ykdysady we maliýe guramalary bilen işjeň goşulyşmak üçin kanunçylyk binýatlaryny işläp taýýarlamagy milli ykdysadyýetimizi ösdürmek boýunça möhüm çäreleriň hatarynda görkezdi. Şeýle hem Türkmenistanyň Halkara zähmet guramasynyň konwensiýalaryna, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň söwda hyzmatdaşlygy boýunça Çarçuwaly ylalaşygyna goşulyşmagy bilen baglanyşykly meseleleriň jikme-jik öwrenilmeginiň zerurdygy nygtaldy.

Dünýä tejribesine esaslanyp, içerki we daşarky maýadarlary çekmek maksady bilen, hökümete degişli bolmadyk halkara täjirçilik arbitraž kazyýetlerini döretmek üçin, Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň ýanynda Halkara täjirçilik arbitraž merkezini döretmek işleri geljegi uly ugurlar hökmünde kesgitlendi.

Milli Liderimiz raýatlara ýokary hilli hukuk kömegini bermek, fiziki we ýuridik şahslaryň hukuklaryny hem-de kanuny bähbitlerini netijeli we ygtybarly goramak, dünýäniň ykdysady taýdan ösen döwletlerinde, goňşy ýurtlarda ulanylýan “Bir penjire” tehnologiýasynyň goşundysyna elýeterliligi kämilleşdirmek üçin hukukçylaryň hünär derejesini ýokarlandyrýan merkezi döretmek barada tabşyryk berdi.

16-njy sentýabrda, Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda paýtagtymyzda täze desgalaryň açylyş dabarasy boldy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda, Köpetdag şaýolunyň ugrunda bina edilen Döwlet münberiniň toplumy açyldy. Bu ýerdäki granit daşy bilen örtülen meýdançada ýurdumyzyň taryhynda möhüm ähmiýeti bolan şanly seneler mynasybetli dabaralar geçiriler.

Ýurdumyzyň iň gowy döredijilik toparlarynyň we belli artistleriň çykyşlary bu ýerde guralan dabara baýramçylyk öwüşginini çaýdy. Çykyşlar Garaşsyz, Bitarap ýurdumyzyň milli gymmatlyklarynyň, döwlet nyşanlarynyň dürli yşyklar arkaly asmanda «janlandyrylan» şekilleri bilen utgaşdy. Dron şüweleňiniň ýakymly pursatlary älemgoşar öwüşginli feýerwerk bilen bir bitewi sazlaşygy döretdi.

Döwlet münberi toplumynyň açylyş dabarasynyň öňüsyrasynda Fransiýanyň “Bouygues Batiment International” kompaniýasynyň wekili milli Liderimiziň garamagyna ozalky döwlet münberiniň durkuny täzeläp, ony Türkmenistanyň Prezidentiniň “Oguz han” köşkler toplumynyň Işewürleri kabul ediş merkezine öwürmek boýunça taýýarlanan taslamalary görkezdi.

Ýakynda paýtagtymyzyň A.Nyýazow şaýoly bilen Hoja Ahmet Ýasawy köçesiniň düýpli özgeren we Halkara howa menziline çenli uzaýan böleginde täze seýilgähiň hem-de ýerasty geçelgeleriň açylyp, ulanmaga berlendigini bellemek gerek. Umumy meýdany 10 gektar bolan täze seýilgähiň merkezi böleginde Oguz hanyň ýyldyzy şekilindäki suw çüwdürimler toplumy ýerleşdirildi. Şeýle hem bu ýerde suw howdanlary, bassyrmalar, dynç alyş üçin niýetlenen ýerler göz öňünde tutuldy. Ýaşyl zolak landşaft dizaýny usulynda bezelipdir. Umumy meýdany 6 müň 270 inedördül metre barabar bolan 4 sany täze ýerasty geçelgelerde dükanlar we ulag duralgalary ýerleşdirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça taslamalar amala aşyrylanda, milli binagärlik ýörelgeleri bilen häzirki zamanyň ösen tejribesi utgaşdyryldy.

Ministrler Kabinetiniň 16-njy sentýabrda sanly ulgam arkaly geçirilen nobatdaky mejlisinde döwletimiziň durmuşyna degişli wajyp meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Garalan meseleleriň hatarynda Türkmenistanyň Garaşsyzlyk gününe bagyşlanan baýramçylyk maksatnamasyny taýýarlamak, milli Liderimiziň Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna (ŞHG) agza döwletleriň Baştutanlarynyň sammitine hormatly myhman hökmünde gatnaşmak üçin Täjigistan Respublikasyna saparyna taýýarlyk meseleleri bar.

Ýurdumyzyň wekiliýetiniň 27-nji awgust — 2-nji sentýabr aralygynda Birleşen Arap Emirliklerine amala aşyran iş saparynyň jemlerine garaldy. Onuň çäklerinde BAE-niň Premýer-ministriniň orunbasary we Prezidentiň işleri boýunça ministri bilen, şeýle hem Milli howpsuzlyk boýunça Ýokary Geňeşinde, Daşary işler we halkara hyzmatdaşlyk ministrliginde, Energetika we senagat ministrliginde duşuşyklar geçirildi. Birnäçe degişli Ähtnamalaryň taslamalaryny taýýarlamagyň meseleleri ylalaşyldy.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň iri önümçilik taslamalary we Türkmenistanda Maýa goýum edarasyny döretmek boýunça degişli işleri geçirmek üçin Abu-Dabiniň Ösüş gaznasy bilen bilelikde maýa goýumlary çekmäge ýurdumyzyň Döwlet daşary ykdysady iş bankyna ygtyýarnamany bermek hakyndaky teklibi makullady we göz öňünde tutulan çäreleriň öz wagtynda, takyk ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Nebitgaz pudagyny mundan beýläk-de okgunly ösdürmek, onuň serişde binýadyny berkitmek, pudaklaýyn kärhanalar we edaralar tarapyndan önümçilik meýilnamalaryny ýerine ýetirmek üçin degişli çäreleri görmegi tabşyryp, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasyna Günbatar Türkmenistanyň Balkanýaka zolagynyň Goturdepe ýatagynyň gündogar böleginde 3D ölçegli hem-de Günorta Burun meýdançasynda 2D ölçegli gözleg-barlag işlerini geçirmek üçin “Yug-Neftegaz Private Limited” (Singapur) kompaniýasy bilen şertnama baglaşmaga ygtyýar berildi.

Döwlet Baştutanymyz Karara gol çekdi. Oňa laýyklykda, “Türkmen atlary” döwlet birleşigine “Berk ýol” hojalyk jemgyýeti bilen Balkan atçylyk sport toplumynyň çapuw ýodasynyň durkuny täzelemek üçin şertnama baglaşmaga ygtyýar berildi. Bu ýerde geljek ýylda Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli dabaralary we at çapyşyklaryny geçirmek meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň himiýa toplumlarynyň bökdençsiz işiniň, olaryň doly önümçilik kuwwatyna çykarylmagynyň wajypdygyny belledi we daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen “Tejenkarbamid” zawodynyň durkuny täzelemek boýunça şertnama baglaşmak hakyndaky meseläni jikme-jik öwrenmegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz demir ýol ulaglarynda edilýän hyzmatlaryň görnüşleriniň giňeldilmegini we hiliniň gowulandyrylmagyny öz içine alýan “Türkmenistanyň demir ýol ulagynyň Tertipnamasynyň” taslamasy bilen tanşyp, bu düzümiň pudaklaýyn döwrebaplaşdyrylmagynyň we oňa täzeçil tehnologiýalary ornaşdyrmagyň zerurdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiz bilim ulgamyny kämilleşdirmek, hususan-da, döwlet hünär bilim edaralary hakynda Düzgünnamalaryň taslamasyny işläp taýýarlamak boýunça geçirilen işler bilen tanyşdy. Hormatly Prezidentimiz ýaş nesle halkara ölçeglere gabat gelýän ýokary hilli bilim berilmeginiň Watanymyzyň nurana geljegine goýlan düýpli maýa goýumdygyny aýdyp, bu ugurda alnyp barylýan işleriň barşyna berk gözegçilik etmegi tabşyrdy.

Aral boýunça Türkmenistanyň Milli maksatnamasynyň taslamasynyň taýýarlanylandygy barada hasabat berildi. Sekiz bölümden ybarat bu resminama Aral sebitiniň durmuş-ykdysady we ekologik ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça hereketleriň esasy ugurlaryny kesgitleýär. Ol işler milli derejede alnyp barlar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Aral deňzini halas etmek boýunça hereketleriň toplumlaýyn strategiýasyny taýýarlamaga işjeň gatnaşýandygyny belledi we bu ugurda alnyp barylýan işleri dowam etmegi tabşyrdy.

Mejlisiň dowamynda döwlet Baştutanymyz “Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky (Nýu-Ýork şäheri) Türkmenistanyň Hemişelik wekilhanasynyň meseleleri hakynda” Karara gol çekdi.

17-nji sentýabrda milli Liderimiz hormatly myhman hökmünde Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň Täjigistan Respublikasynyň paýtagty Duşenbe şäherinde geçirilen mejlisine gatnaşdy. Hormatly Prezidentimiz sammitde çykyş edip, Türkmenistan üçin ŞHG bilen gatnaşyklar biziň daşary gatnaşyklarymyzyň giň geografik we düzümleýin diwersifikasiýasyna ygrarlylyga esaslanýan halkara hyzmatdaşlyk strategiýasynyň möhüm ugrudyr diýip belledi.

Biz Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň işine gyzyklanma we hormat goýmak bilen garaýarys, energetika hem-de ulag ulgamlarynda, söwda we maýa goýumlarda, senagatda, obasenagat toplumynda, ýokary tehnologiýalar, innowasiýalar ulgamynda hyzmatdaşlygymyzyň uly kuwwata eýedigine düşünýäris diýip, milli Liderimiz nygtady.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, bu gurama girýän ýurtlaryň Türkmenistanyň öňden gelýän däp bolan hyzmatdaşlary, onuň goňşulary we dostlary bolup durýandygy hem wajypdyr. Şoňa görä-de, biz ŞHG bilen gatnaşyklara ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň yzygiderli ösüşi hem-de özümiziň dünýä we kontinental işlere gatnaşygymyzyň umumy ugry bilen sazlaşykly arabaglanyşykda garaýarys.

Türkmenistan Bitaraplyk derejesiniň çäklerinde ŞHG bilen bu möhüm wezipeleriň durmuşa geçirilmeginde, ilkinji nobatda bolsa, terrorçylyga, guramaçylykly jenaýatçylyga, neşeleriň bikanun dolanyşygyna garşy göreşe, maglumat we biologik howpsuzlygyň üpjün edilmeginde özara gatnaşyklaryň işjeň ýola goýulmagyna taýýardyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň häzirki döwrüň wehimlerine hem-de howplaryna garşy göreşmek meselelerindäki jogapkärli garaýyşlaryna möhüm orun degişlidigini belledi. Elbetde, bilelikdäki işiň däp bolan ulgamlaryndan başga-da, onuň mümkinçilikleri, toplan tejribesi pandemiýanyň täsirini azaltmak, kontinental ykdysady we ulag gatnaşyklaryny, düzümleri hem-de logistikany dikeltmek bilen baglanyşykly wezipeler babatda örän zerurdyr.

Milli Liderimiz Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasy bilen bilelikde 2022-nji ýylyň aprelinde Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň halkara maslahatyny özünde guramagy meýilleşdirýändigini aýdyp, ŞHG-ä agza döwletleriň wekillerini halkara maslahata gatnaşmaga çagyrdy. Türkmen tarapy oňa adatdan daşary şertlerde hem-de çökgünlikden soňky döwürde halkara ulag hyzmatdaşlygy meseleleri boýunça anyk we iş ýüzündäki gepleşikler üçin oňat mümkinçilik hökmünde garaýar.

Döwlet Baştutanymyz Türkmenistan bilen ŞHG-niň arasynda köpugurly, yzygiderli, maksadalaýyk hyzmatdaşlygyň ýola goýulmagynyň ösüşe täze, kuwwatly itergi bermäge, tutuş Ýewraziýa giňişliginde syýasy, ykdysady, durmuş, ynsanperwer işleriň okgunly hem-de ýokary hilli bolmagyna ýardam etmäge ukyplydygyna ynam bildirdi we ýurdumyzyň bu ugurda bilelikde iş alyp barmaga taýýardygyny nygtady.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisiniň çäklerinde Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon bilen duşuşdy. Iki ýurduň Liderleri ikitaraplaýyn hem-de sebit derejesinde üstünlikli ösdürilýän döwletara gatnaşyklaryň möhüm ugurlary boýunça pikir alyşdylar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Prezident Emomali Rahmony Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Türkmenistanyň başlyklyk etmeginde 28-nji noýabrda Aşgabatda geçiriljek 15-nji sammitine gatnaşmaga çagyrdy we onuň sebitiň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň bähbidine sebitara we halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga mynasyp goşant boljakdygyna ynam bildirdi.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti Seýed Ebrahim Raisi bilen duşuşdy. Milli Liderimiz pursatdan peýdalanyp, eýranly kärdeşini EYR-nyň Prezidenti wezipesine saýlanylmagy bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlady we oňa jogapkärli döwlet işinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Döwlet Baştutanlary häzirki döwürde milli ykdysadyýetleriň ösüşiniň geljekki ugurlaryny nazara alanyňda, söwda-ykdysady gatnaşyklary hil taýdan täze derejä çykarmak üçin oňyn mümkinçilikleriň bardygyny we eksport-import harytlarynyň görnüşlerini artdyrmak üçin ägirt uly mümkinçilikleriň açylýandygyny nygtadylar. Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmekde Bilelikdäki türkmen-eýran hökümetara toparynyň işiniň ähmiýeti barada aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow eýranly kärdeşini ýurdumyzda geçiriljek Hazarýaka döwletleriň Baştutanlarynyň VI sammitine hem-de Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň ýokary derejeli 15-nji duşuşygyna gatnaşmaga hem-de özi üçin islendik amatly wagtda Türkmenistana resmi sapar bilen gelmäge çagyrdy.

Geçen hepdäniň beýleki wakalary barada aýdylanda, Daşoguz welaýatynyň kärendeçileriniň pagta ýygymyna girişendiklerini bellemek gerek. Ýurdumyzyň demirgazyk sebitinde gowaça meýdany 155 müň gektary tutýar. Şonça ýerden “ak altynyň” 275 müň tonnasyny ýygnap almak maksat edinilýär. Soňky ýyllarda milli Liderimiziň tagallasy bilen satyn alnan “John Deere” kysymly ýokary öndürijilikli kombaýnlaryň we beýleki tehnikalaryň ýüzlerçesi ýygymda bökdençsiz işlediler.

Geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösüşine, halkymyzyň abadançylyk derejesiniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen parahatçylyk söýüjilik we döredijilikli syýasatynyň oňyn netijelere beslenýändigini aýdyň görkezdi.

(TDH)

«Özygtyýarlylyk», «Garaşsyzlyk» diýen sözler juda giň many-mazmuny özünde jemleýär. Özygtyýarly döwlet aýratyn häsiýetlere eýedir. Özygtyýarlylyk gadymy alymlaryň, filosoflaryň nazaryýetlerine laýyklykda, tebigy häsiýetdir. Bu häsiýet etniki toparlara, millete, halka we döwlete mahsusdyr. Bu taglymat Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň esasy ýörelgeleriniň sanawynda hem öz ornuny tapdy.

Döwlet dörän döwründen ol özygtyýarly häsiýete eýedir. Çäginiň eldegrilmezligi, döwlet häkimiýetiniň we milli kanunlaryň hökmürowanlygy, özbaşdak içeri we daşary syýasaty ýöretmek özygtyýarly döwletiň esasy häsiýetleridir.

Garaşsyzlyk hem öz häsiýeti aýratynlyklary bilen tapawutlanýar. Mysal üçin, garaşsyz döwlet, ilkinji nobatda, daşary ýurtlar hem-de halkara bileleşik tarapyndan ykrar edilen, onuň syýasy garaşsyzlygy, içerki we daşarky garaşsyzlygy, maksatlarydyr wezipelerini (döwlet strategiýasyny) özbaşdak kesgitlemek, halkara gatnaşyklary amala aşyrmak, halkara şertnamalara gol çekmek, bileleşiklere goşulyşmak ýaly hukuklara eýedir.

1990-njy ýylyň 22-nji awgustynda ýurdumyzda «Türkmenistanyň döwlet özygtyýarlylygy hakynda» Jarnama kabul edildi. Garaşsyzlyk üçin şeýle Jarnamanyň ähmiýeti örän uludyr. Jarnamada ilkinji gezek döwlet häkimiýetiniň kanun çykaryjy, ýerine ýetiriji we kazyýet häkimiýetlerine bölünmek arkaly amala aşyrylýandygy, şeýle hem adam hukuklary beýan edildi. Adam hukugy baradaky taglymatyň esasy ýörelgeleriniň many-mazmuny 1992-nji ýylda kabul edilen Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 3-nji maddasynda: «Türkmenistanda jemgyýetiň we döwletiň iň gymmatly hazynasy adamdyr» diýlip ykrar edildi. Konstitusiýamyzyň täze redaksiýasynyň 4-nji maddasynda bolsa «Türkmenistanda jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy adamdyr. Adamy goramak, goldamak we oňa hyzmat etmek döwlet häkimiýet edaralarynyň baş wezipesidir» diýlip bellenildi.

Gürrüňi edilýän Jarnamada Türkmenistanyň öz çäklerini ýadro, himiýa, bakteriologiýa ýaraglaryndan we köpçülikleýin gyryjy ýaraglaryň beýleki görnüşlerinden azat zolaga öwürmegi maksat edinýändigi baradaky syýasy-harby ýörelgesi beýanyny tapdy. Mundan başga-da, onda Türkmenistanyň eýeçiligi ykrar edilip, gazylyp alynýan peýdaly baýlyklary hem-de çig maly ýurduň çäginden çykarmagyň möçberlerini we olary ibermegiň (başga ýerlere äkitmegiň) şertlerini özbaşdak çözýändigi berkidildi. Daşary ykdysady işi düzgünleşdirmek işini amala aşyrýandygy, gümrük gullugyny dolandyrýandygy ykrar edildi. Jarnama türkmen halkynyň milli-medeni taýdan täzeden rowaçlanmagyny, milli duýgusynyň ösmegini, halkyň däp-dessurlaryny we aýratynlyklaryny, döwlet dili hökmünde türkmen diliniň ulanylmagyny üpjün edýändigini-de jar etdi.

Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň birnäçe esaslary bar. Garaşsyzlygyň syýasy, ykdysady, hukuk, ideologik hem-de halkara esaslary barada bolsa aýratyn durup geçmek mümkin. Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň syýasy esaslary, ilkinji nobatda, dünýäniň syýasy kartasynda täze döwletiň emele gelendigi, onuň içeri we daşary syýasatyny özbaşdak amala aşyrýandygy bilen ýüze çykýar.

Garaşsyzlygyň ykdysady esaslary bolsa bazar gatnaşyklary, şeýle hem täze döwlet dolandyryşynyň döredilmegi bilen baglydyr. Türkmenistan Garaşsyzlygynyň ilkinji günlerinden başlap, bazar gatnaşyklaryna geçmegi esasy ýörelgeleriň biri hökmünde saýlap aldy, şeýle hem täze ykdysady gatnaşyklara tapgyrlaýyn geçmegiň ugurlaryny kesgitledi. Şeýlelikde, 1991-nji ýylda ykdysady gatnaşyklaryň kanunçylyk binýady döredilip başlandy. 1991-nji ýylyň 27-nji oktýabrynda «Türkmenistanyň Garaşsyzlygy we döwlet gurluşynyň esaslary hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanuny kabul edildi. Kanunda Türkmenistanyň bazar ykdysadyýetine geçýändigi, döwletiň eýeçilige bolan hukugyň dürli görnüşlerini ykrar edýändigi we olary deň derejede goraýandygy baradaky düzgünler, şeýle hem Türkmenistanyň maliýe syýasatyny we pul ulgamyny özbaşdak kesgitleýändigi, bank edaralaryny döredýändigi-de öz beýanyny tapdy. Mundan başga-da, ýurduň çägindäki ýer, ýerasty baýlyklar, howa giňişligi, suw hem beýleki tebigy serişdeler we deňiz ykdysady zolagy halkyň milli baýlygy we eýeçiligi bolup, Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň maddy esaslary hökmünde hyzmat edýär diýlip kesgitlenildi.

Garaşsyzlyk biziň jemgyýetimizde täze aňyýetiň esaslaryny, syýasy köpdürlüligi emele getirdi. 1991-nji ýylda Türkmenistanyň Demokratik partiýasy döredildi. Soňky ýyllarda Senagatçylar we telekeçiler partiýasy, Agrar partiýa döredildi. Netijede, Türkmenistanda syýasy köpdürlülik, raýat jemgyýeti ykrar edildi. Konstitusiýanyň täze redaksiýasynyň 17-nji maddasynda bolsa Türkmenistanda syýasy köpdürlüligiň we köppartiýalylygyň ykrar edilýändigi bellenilýär. Mundan başga-da, bazar ykdysadyýetiniň aňyýeti hem emele geldi. Garaşsyzlyk döwründe bazar gatnaşyklaryna geçmegiň usullary we onuň hukuk binýady türkmen işewürlerindedir telekeçilerinde täze garaýyşlary emele getirdi.

Garaşsyzlygyň halkara esaslary-da aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. 1992-nji ýylyň 2-nji martynda Türkmenistan biragyzdan BMG-niň deňhukukly agzalygyna saýlanyldy. Şol döwürden başlap, türkmen döwleti halkara gatnaşyklarda özüniň ornuny berkidip başlady. 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamasyna laýyklykda, Türkmenistan hemişelik bitarap döwlet hökmünde ykrar edildi. 2015-nji ýylyň 3-nji iýunynda BMG-niň Baş Assambleýasy Türkmenistany ikinji gezek hemişelik Bitarap döwlet hökmünde ykrar etdi.

Garaşsyzlyk ýyllarynda konstitusion özgertmeler hem tapgyrlaýyn amala aşyryldy. 2020-nji ýylda geçirilen özgertmeleriň netijesinde, ýurdumyzyň häzirki zaman taryhynda ilkinji gezek iki palataly parlament — Türkmenistanyň Milli Geňeşi döredildi. Türkmenistanyň Konstitusiýasynda türkmen jemgyýetiniň aýratynlyklarynyň, häsiýetiniň, ösüş ugurlarynyň we onuň halkara gatnaşyklardaky işjeňliginiň, ruhy hem ahlak gymmatlyklarynyň esasy many-mazmunlary beýan edilýär. Türkmenistanyň Konstitusiýasy halkymyzyň köpasyrlyk tejribesine esaslanýar we adamzat paýhasynyň, şeýle hem dünýä ösüşiniň ýolunda ädilen ädimdir. Ol döwletimiziň ösüşiniň syýasy-hukuk binýady bolup çykyş edýär.

Myrat HAITOW,

hukuk ylymlarynyň doktory, professor, Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy.

Mähriban halkymyz milli Liderimiziň başda durmagynda, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny joşgunly zähmet üstünliklerine besleýär. Ýene-de sanlyja günlerden şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramy uly dabaralara beslenip bellenilip geçiler.

Hormatly Prezidentimiz: «Biz ata Watanymyza belent buýsanjymyz, geljege berk ynamymyz, aýdyň maksatlarymyz bilen has uly sepgitlere ýeteris» diýip belleýär. Gahryman Arkadagymyzyň başda durmagynda, halkymyzyň hal-ýagdaýy ýyldan-ýyla gowulandyrylýar, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesi yzygiderli ýokarlanýar. Her ýylda aýlyk zähmet haklary, pensiýalar hem-de döwlet kömek pullary, talyp we diňleýji haklary 10 göterim ýokarlandyrylýar. 2021-nji ýyl üçin Döwlet býujeti işlenilip taýýarlanylanda, onuň çykdajylar böleginiň 70 göterimden gowragy durmuş ulgamyna gönükdirilýär. Bu hakykat ýurdumyzda jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygynyň adamdygyny aýdyň edýär.

Ýurdumyzda ykdysady ösüşi alamatlandyrýan esasy makroykdysady görkezijileriň derejesi durnukly saklanylýar. Pul-karz syýasaty kämilleşdirilýär. Önümçilik hem-de eksport ugurly we daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän pudaklara yzygiderli goldaw berilýär. Halkara maliýe edaralary bilen netijeli hyzmatdaşlyk ösdürilýär. Bank ulgamyna döwrebap we innowasion tehnologiýalar giňden ornaşdyrylýar.

Ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň ýolunda durmuşa geçirilýän işleriň hatarynda paýtagtymyz Aşgabatda we welaýatlarymyzda gurlup ulanylmaga berilýän täze-täze binalardyr desgalary buýsanç bilen agzap geçmek bolar. Ýaşamak üçin ähli amatlyklary bolan häzirki zaman ýaşaýyş binalary bilen bir hatarda, ilatyň gündelik zerurlygyny üpjün etmek maksady bilen gurulýan suw süýjediji desgalary, elektrik beketlerini, ýollary, köprüleri, geçelgeleri synlanyňda, ýurdumyzyň ösüşlerine guwanýarsyň. Bu ýetilen eşretli durmuşyň Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen binýat bolýandygyna buýsanjyň artýar.

Goý, Garaşsyz ýurdumyzy ösüşlerden-ösüşlere alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, il-ýurt ähmiýetli işleri hemişe rowaç bolsun!

Abdylla ANNAGYLYJOW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda eziz Diýarymyz milli buýsanjymyz bolan Garaşsyzlygymyzyň binýadyny pugtalandyrýan ägirt uly ösüşlere beslenýär. Şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýunyň toýlanýan ýylynda ýurdumyzyň welaýatlarynda Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny açyp görkezýän täze binalaryň, desgalaryň hem-de döwrebap obalaryň gurlup ulanylmaga berilmegi türkmen döwletliliginiň aýdyň nyşanydyr. Munuň özi sazlaşykly durmuş-ykdysady ösüşiň, ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlanýandygynyň anyk beýany bolup durýar. Şonuň bilen bir hatarda, döwletimiziň yzygiderli durmuş-ykdysady ösüşleriniň her bir ugrunyň dünýä bileleşiginiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Durnukly ösüş maksatlarynyň wezipeleri bilen utgaşykly sazlaşýandygy aýratyn bellenmäge mynasypdyr.

Häzirki wagtda türkmen halky mukaddes Garaşsyzlygyň 30 ýyllyk şanly baýramyny ýokary ruhubelentlikde garşylamaga taýýarlyk görýär. Taryh üçin juda gysga döwürde Türkmenistan Watanymyz ösüşiň belent sepgitlerine ýetmek bilen, milli Liderimiziň baştutanlygynda ýurdumyz tutuş jemgyýetimizi gurşap alýan kuwwatly, oňyn özgertmeleriň ýoly bilen ynamly öňe barýar. «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelge her bir raýatyň bagtyýar ýaşaýşynyň üpjün edilmeginiň kepili bolup çykyş edýär. Munuň özi halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň ýokarlanmagyna, adamlaryň döredijilikli zähmet çekmegi, ukyp-başarnygyny durmuşa geçirmegi üçin iň gowy şertleriň döredilmegine gönükdirilen döwlet syýasatynyň derwaýys ugruny şöhlelendirýär.

Garaşsyz döwlet — munuň özi diňe bir özygtyýarlylygy we öz ykbalyňy özüň kesgitlemegi aňlatman, eýsem, dünýä bilen döwrebaplygy hem alamatlandyrýar. Döwlet Baştutanymyzyň durmuş-ykdysady strategiýasynyň çäklerinde ýurdumyzyň ýokary depginli durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen eksport mümkinçiliklerini artdyrmak we düzümini diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça ylmy taýdan esaslandyrylan ugurlary kesgitlemek ileri tutulýar. Bazar gatnaşyklaryny ugur edinýän döwletimiziň milli ykdysadyýetiniň innowasion senagatlaşmagy, senagat pudagy ösdürmekde tebigy serişdeleriň rejeli peýdalanylmagy, olaryň gaýtadan işlenilmegi netijesinde halk hojalygy üçin zerur ekologiýa taýdan arassa önümleriň öndürilmegi döwletimiziň «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» kesgitlenen wezipeleriň durmuşa geçirilmegine oňyn şert döredýär. Bularyň ählisi ählumumy ösüşiň ykdysady wezipeleri bolan iş bilen üpjünçiligi netijeli alyp barmak, hemmeler üçin mynasyp we önümçilikli zähmete ýardam bermek babatyndaky ileri tutulýan maksatlary bilen hem utgaşýar.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň syýasy, ykdysady, medeni durmuşy ösüş-özgerişlere beslenmek bilen, baky Bitarap Watanymyz sebitde we dünýäde ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge uly goşant goşýan döwlet hökmünde ýokary abraýdan peýdalanýar. Türkmenistanyň parahatsöýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk ýaly taglymatlary milli döwletliligiň binýadynyň berkdigini şöhlelendirýär. Bularyň ählisi hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen, döwlet Garaşsyzlygymyzyň esaslaryny pugtalandyrmakda amala aşyrylýan oýlanyşykly hem-de öňdengörüjilikli özgertmeler syýasatynyň netijesi bolup durýar.

Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistan döwletimizde amala aşyrylan ägirt uly işler, ýetilen sepgitler, geçilen ösüşli ýollar asyrlara barabar gymmatlyklara eýedir. Dünýä medeniýetine, ylmyna saldamly goşant goşan merdana pederlerimiziň parahatsöýüjilik, watansöýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgeleriniň halkara derejede dowam etdirilmegi, binýady berkden tutulan döwletimiziň ykdysady taýdan kuwwatly ýurda öwrülmegine, dünýäniň ösen döwletleriniň hatarynda möhüm orun eýelemegine uly itergi berdi.

Häzirki wagtda Türkmenistanyň ýeten sepgitlerine nazar aýlanymyzda, ýurdumyzda ylym-bilim, oba hojalyk, söwda, ulag-aragatnaşyk, medeniýet, saglygy goraýyş we beýleki ulgamlarda alnyp barylýan sazlaşykly işleriň, gazanylýan ösüşleriň şaýady bolýarys. Günsaýyn gözelleşip, ajaýyp keşbe girip, «Aziýanyň merjeni» diýip at alan, ak mermere beslenen gözel paýtagtymyz Aşgabadyň we beýleki şäherlerdir şäherçelerimiziň, obalarymyzyň keşplerini synlaýan her bir adam Garaşsyzlyga eýe bolup galkynan jebis halkymyzyň bir supranyň başyna jem bolup, bir döwlete gulluk edilende beýik işleri amala aşyrmaga ukyplydygyna aýdyň göz ýetirýär. Köşkdür bina galdyrmakda, ýoldur köpri gurmakda soňky nesillere mizemez miras galdyran ata-babalarymyzyň binagärlik sungaty bilen häzirki zaman ülňüleriniň özara sazlaşdyrylmagyndan emele gelen nurana binalar döwletimiziň ýeten belent derejesini, ýurdumyzyň şöhratly gadamlarynyň bedew badyny äleme buşlap, göreni haýrana galdyrýar.

Berkarar döwletimizde milli Liderimiziň durmuşa geçirýän oňyn özgertmeler syýasaty milli ykdysadyýeti ösdürmäge we halkyň ýaşaýyş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir. Ýurdumyzda amala aşyrylýan bu toplumlaýyn özgertmeler Garaşsyzlygymyza aýratyn öwüşgin berýär.

Daýanç ANNADURDYÝEW,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.

Döwlet münberi toplumynyň açylyş dabarasyndan soňky oýlanmalar

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň şanyna açylyp ulanylmaga berlen täze Döwlet münberiniň toplumy tutuş sebitde deňsiz-taýsyz binalaryň biri bolup, medeni çäreleri guramakda ösen tehnologiýalardyr köpugurly mümkinçilikleri özünde jemleýär.

16-njy sentýabrda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda bu toplumy ulanmaga bermek dabarasy bäş müňýyllyk taryhly halkymyzy bir ýere jemläp, bagtyýarlygyň, agzybirligiň, ruhubelentligiň dabaralanýan toý döwresine öwrüldi. Täze toplumyň keşbinde milli binagärligiň iň gowy däpleri hem-de häzirki zamanyň ösen çözgütleri ajaýyp sazlaşygy emele getirmek bilen, bu ýerde medeni dabaralary, uly baýramçylyk ýörişlerini, gerçek ýigitlerimiziň at üstündäki baýramçylyk çykyşlaryny geçirmek hem-de olary onlaýn görnüşde şöhlelendirmek üçin zerur şertler we giň mümkinçilikler döredilendir. Toplumyň umumy meýdanynyň 20 müň 450 inedördül metre barabardygy türkmeniň toý döwresiniň örän giňdiginden habar berýär.

Bu ýerde Merkezi Aziýada iň uly, ýagny 120 metrlik LED ekranyň hem-de 8 sany 30 metrlik maçtalaryň oturdylmagy ýurdumyzda gazanylýan beýik zähmet ýeňişlerini, ýetilen şanly menzilleri, oba-şäherlerimiziň döwrebap görküni, tebigatymyzyň gözelliklerini, pederlerimiziň dünýä medeniýetine hem-de ylmyna goşan naýbaşy goşantlaryny... wideoşekiller arkaly giňden şöhlelendirmäge mümkinçilik berýär. Munuň özi medeniýet we sungat ussatlarymyzy baýramçylyk dabaralaryny täzeçil usullar arkaly guramak üçin döredijilik gözleglerine atarýar.

Bu ägirt uly toplumy synlanyňda, alym Arkadagymyzyň şan-şöhratly taryhymyzyň dünýä ýaň salan ruhy däplerini döwrebap röwüşde dikeldýändigine, ol däpleriň dowamatyna täze ömür goşýandygyna buýsanjyň artýar. Mälim bolşy ýaly, parasatly pederlerimiz medeniýete, ylym-bilime, nesil terbiýesine aýratyn ähmiýet berişleri ýaly, toý-baýramlary hem nusgalyk derejede geçirmegi başarypdyrlar. Köp müň adamlyk ýörite toýhanalar gurlup, toý döwresine jemlenen ähli ýaşdaky adamlaryň medeni-ruhy taýdan kämilleşmegi, lezzetli dynç almagy, ruhlanmagy üçin ähli zerur şertleri döredipdirler. Munuň şeýledigine Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmen medeniýeti» atly kitabynda şeýle ähmiýetli maglumatlary okanymyzda, has magat göz ýetirýäris: «Türkmenler Oguz handan gaýdýan däp-dessurlaryny ähli döwür-zamanlarda saklap gelýär. Obamyz Yzgandyň golaýyndaky gumuň eteginde «Hatyja» diýlip atlandyrylýan giň ýaýla bar. Bu ýaýlany kalby sähra deý nurana, ýüregi ak öýüniň işigi dek açyk obadaşlarymyz toý tutmak üçin amatly ýer hasap edýärdi. Biziň neberämiz hem bu atgaýtarym ýaýlada at çapdyryp, göreş tutdurýardy. Keçe-keçe ýa-da ýaglyga towusmak ýaly oýunlar toý şowhunyna şowhun goşýardy. Köpügören garrylarymyz häli-şindi: «Ýüwrük görjek bolsaň, sahy görjek bolsaň, göreş görjek bolsaň, Hatyja bar» diýerdiler».

Şanly taryhymyza ser salsak, parfiýalylaryň ilkinji paýtagt şäheri Köne Nusaýda Mitridat şa tarapyndan toý-baýramlary geçirmek, dessurlary berjaý etmek üçin ýörite binagärlik köşk toplumy gurulýar. Ol etnografiýa ylmynda “Nusaýyň Togalak zally köşgi” diýlip atlandyrylýar. Hut şu köşk binagärlik toplumyndan häzirki wagtda dünýäniň sungaty öwrenijilerini haýrana goýýan Mitridatyň gyzy Rodogunanyň we beýleki keramatly adamlaryň mermer heýkelleri, äpet sütünler hem-de beýleki arheologik gymmatlyklar ýüze çykaryldy. Patyşanyň gatnaşmagynda geçirilen toý-baýramlarda Köne Nusaýyň daşyny gurşap oturan şäher galasynyň 43 diňiniň depesinde toý dowullary kakylyp, halkyň bagtyýarlyk buýsanjynyň çawyny alyslara aşyrypdyr. Antik döwrüň alymlary Arrianyň, Plininiň, Diadoryň, Plutarhyň ýatlamalarynda beýik serkerde Aleksandr Makedonly biziň eýýamymyzdan öňki 330-njy ýyldan 329-njy ýyla geçilen Täze ýyl baýramyny Nusaýda toýlap, ýerli ilatyň ruhy däbine laýyklykda harby baýramçylyk ýörişini guradypdyr hem-de milli toý-baýramlaryň many-mazmunynyň iňňän çuňdugyna hormat bildiripdir.

Bilşimiz ýaly, 2017-nji ýylda Aşgabatda geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň şanyna guralan atly ýörişiň badalga dabarasynda Nusaýyň diňleriniň arheologiýa depeleriniň 17-sinde gadymy döwürlerdäki ýaly toý dowullary kakyldy.

Toý-baýramlary agzybirlikde geçirmekde gadymy oguz däp-dessurlary Beýik Seljuklar şadöwletinde hem dowam edipdir. Taryhy maglumatlarda beýan edilişine görä, Soltan Sanjar döwletiň tanymal alymlaryny, ýazyjy-şahyrlaryny, meşhur adamlaryny köşgüne çagyryp, uly toý tutupdyr. Olaryň täze döreden eserleri, ylmy açyşlary bilen tanşyp, halat-serpaý ýapypdyr. Soltan Sanjaryň döwründe baýramçylyk harby ýörişleriň guralandygy, olary dabaralandyrmak üçin ýörite sazandalar toparlarynyň bolandygy barada anyk maglumatlar saklanyp galypdyr. Baýramçylyk ýörişlerinde ýaňlanan şol dabaraly sazlar sungaty öwreniş ylmynda «Sanjary sazlary» ady bilen meşhurdyr.

Halkymyzyň toý döwresinde milli oýunlaryň örän guramaçylykly geçirilip, aýdym-saz diňlemegiň özboluşly däp-dessurlarynyň bolandygy barada XX asyryň başynda Diýarymyzda etnografik gözlegleri alyp baran akademik A.Samoýlowiç şeýle ýazýar: «Gökdepede tutulan toýda berjaý edilen milli ýörelgeler mende diýseň täsir galdyrdy. Göreş tutmagyň nobaty gelende, tomaşaçylar pälwanlaryň daşyna döwre guradylar. Birinji hatardakylar aýbogdaşyny gurup oturdylar; ikinji hatardakylar dik durdular; üçünjidäkiler at üstünde synladylar, dördünji hatar selçeňräkdi, olar düýäniň üstünde oturan janköýerlerdi. Iň öňdäki hatarda obanyň ýaşululary, eminler we jarçy orun aldy. Halypa pälwanlar öz şägirtlerini öňe alyp çykýardy we olary göreş tutmaga taýýarlaýardy. Gyrmyzy donuň daşyndan guşalan guşakdan ýapyşan pälwanlar biri-biriniň ahmalyny peýläp, garşydaşyndan üstün çykmaga maý gözlediler, öwrüm edip, tilsim-tär ulanyp, örän çekeleşikli göreşdiler. Ýeňijiler yzly-yzyna yglan edildi. Göreş örän täsirli we şüweleňli geçdi. Soňra toýçular aýdym-saz, söhbetdeşlik eden bagşy-sazandalaryň çykyşlaryna tomaşa etdiler».

Görnüşi ýaly, gözel paýtagtymyzyň Köpetdag şaýolunyň ugrunda gurlan täze Döwlet münberiniň binagärlik toplumy Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe mähriban halkymyzyň abadan we eşretli durmuşynyň özboluşly nyşanydyr. Şonuň bilen birlikde ol şöhratly taryhymyzy, nusgalyk ruhy ýörelgelerimizi dünýä ýüzüne giňden ýaýjak medeni ojakdyr.

Agamyrat BALTAÝEW,

Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň bölüm müdiri, etnograf. Surata düşüren Hasan MAGADOW.

2021-nji ýylyň 15-nji sentýabrynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherindäki birža boýunça «NASDAQ DUBAI» şereketiniň ýolbaşçylary bilen göni wideo aragatnaşyk arkaly iş duşuşygy geçirildi. Iş duşuşygyna Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň ýolbaşçylary hem-de Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň we «Aşgabat gazna biržasy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň wekilleri gatnaşdylar.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda Türkmenistanda gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek boýunça döwlet we milli maksatnamalar kabul edildi.«Türkmenistanda gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmegiň 2012-2016-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» şeýle-de 2014-nji ýylda kabul edilen «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmekde möhüm ädim boldy.Bu hukuk namalary ýurdumyzda maliýe bazarynyň düzgünlerini we aýratynlyklaryny özünde jemleýär.2016-njy ýylda «Aşgabat gazna biržasy» esaslandyryldy.Bu maliýe ulgamy geljekde ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň ownuk we iri maýadarlarynyň pul serişdelerini bir ýere çekmekde uly mümkinçilikleri döreder.

Iş duşuşygynyň maksady birža ugry boýunça özara bähbitli hyzmatdaşlygyň ýola goýulmagyny ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Duşuşyk hoşniýetli we özara bähbitli ugurlar boýunça düşünişmek ýagdaýynda geçdi.

Duşuşygyň ahyrynda Mähriban Watanymyzyň halkara giňişliginde abraý-mertebesiniň belende galmagynda ägirt uly işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

2021-nji ýylyň 15-nji sentýabrynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda «JCB Sales Ltd.» kompaniýasynyň ýolbaşçylary bilen göni wideoaragatnaşyk arkaly iş duşuşygy geçirildi.

Iş duşuşygynyň esasy maksady «JCB Sales Ltd.» kompaniýasynyň ýer gazýan tehnikalaryny satyn almak hem-de olary maliýeleşdirmek bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Mejlisiň başynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow we Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we doly ygtyýarly Ilçisi Hýu Filpot öz giriş sözleri bilen çykyş etdiler.

Ministr Muhammetgeldi Serdarow, öz çykyşynda kompaniýa bilen hyzmatdaşlygy dowam etmäge, ýurdumyzda kompaniýa tarapyndan sebitleýin okuw merkezini gurmak bilen bagly teklibi boýunça gyzyklanmanyň bardygyny aýtdy.

Şeýle hem, şu ýylyň 12-nji martynda gol çekilen «Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň hem-de Beýik Britaniýanyň «JCB Sales Limited» kompaniýasynyň arasynda Özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama» laýyklykda, «JCB Sales Ltd.» kompaniýasy bilen degişli işleriň alnyp barylýandygy barada beýan edildi.

Mundan başga-da, 2020-nji ýylyň 8-nji dekabrynda gol çekilen «Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň hem-de «JCB Sales Limited» kompaniýasynyň arasynda Özara düşünişmek hakynda Ähtnamasyna» laýyklykda, «JCB Sales Limited» kompaniýasy tarapyndan Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň zerurlyklary üçin hyzmatdaşlyk alnyp barylýar.

Ilçi Hýu Filpot öz çykyşynda bu taslamanyň iki ýurduň arasynda hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin wajypdygyny belläp geçdi, şeýle hem taslamalar bilen bagly degişli şertnamalara ýakyn wagtda gol çekiljekdigine ynam bildirdi.

Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň müdirýetiniň başlygy Rahymberdi Jepbarow, öz çykyşynda, bank tarapyndan daşary ýurt karzlar bilen bagly gysgaça maglumatlary beýan etdi hem-de ýurdumyz bilen kompaniýanyň we «UK Export Finance» döwlet karz-eksport agentliginiň arasyndaky hyzmatdaşlyk iki tarap üçin hem peýdaly boljakdygyna ynam bildirýändigini aýtdy.

Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň başlygynyň orunbasary Joşmyrat Sedekow, öz çykyşynda, ýurdumyzyň suw hojalygynda alnyp barylýan işler barada gürrüň berip, bu işleri durmuşa geçirmek üçin satyn alynýan tehnikalaryň synagdan geçirilýändigini aýtdy. Mundan başga-da, bu kompaniýa degişli taslamany durmuşa geçirmezden öň, onuň önümlerini ýurdumyzyň toprak we howa şertlerinde synagdan geçirmegi teklip etdi. Şeýle hem hünärmen taýýarlamak boýunça hyzmatdaşlyk etmäge we degişli maslahatlaşmalary geçirmäge taýýardygy barada aýtdy.

Britan tarapyndan ýurdumyzda JCB kompaniýasynyň sebitleýin okuw merkezini gurmak boýunça taslamanyň oňyn çözülmegine garaşylýandygy barada bellenip geçildi we ýüzbe-ýüz duşuşyp bu meseleler ara alnyp maslahatlaşylar diýip umyt edildi.

Gepleşikleriň ahyrynda, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow öz ahyrky sözi bilen bu gepleşikleriň iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ösmegine itergi berjekdigini nygtady we iş duşuşygyny jemledi.

Iş duşuşygy hoşniýetli we özara bähbitli ugurlar boýunça düşünişmek ýagdaýynda geçdi.

Iş duşuşygyň ahyrynda Mähriban Watanymyzyň halkara giňişliginde abraý-mertebesiniň belende galmagynda ägirt uly işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda milli ykdysadyýetiň düzüminde amala aşyrylýan maksatnamalaýyn özgertmeler ykdysady ösüşiň täze çeşmelerini gözlemegiň we ulanylman duran mümkinçilikleri herekete girizmegiň çäklerini giňeltdi. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» bu ugurda nobatdaky ädime öwrüldi. Çünki innowasion ýokary tehnologiýaly, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi ýurtda uzak möhletleýin ykdysady ösüşi we ýokary öndürijiligi gazanmaga ýardam edýän netijeli ulgamlaryň ornaşdyrylmagyny göz öňünde tutýar.

Sanly ykdysadyýet häzirki döwürde dünýä ykdysadyýetiniň örän möhüm bölegine öwrülýär. Ykdysadyýetiň sanly ulgama geçmeginiň sebäbi döwlet dolandyryşynyň, maliýe ulgamynyň, lomaý we bölek söwdanyň, jemagat we durmuş hyzmatlarynyň ösmegi bilen baglydyr. Munuň özi dürli pudaklaryň bäsleşige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga itergi berýär, işewürler we telekeçiler üçin täze mümkinçilikleri döredýär, dünýä bazarlaryna çykmagyň täze ýollaryny açýar.

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen, telekeçilik giň gerimde ösdürilýär. Dünýä bazarlaryna çykmak üçin döredilýän esaslaryň biri hem Türkmenistanyň «Salgytlar hakynda» Bitewi Kanunynda bellenen salgyt ýeňillikleridir. Salgyt salmagyň ýeňillikli ulgamyna degişli iş görnüşleri bilen meşgullanýan telekeçiler üçin goşmaça patent töleginiň möçberi bary-ýogy umumy girdejiniň 2 göterimine barabar. Hasabat döwürleri hem salgyt ýylynyň dowamynda iki gezek, ýagny 1-nji ýanwardan 30-njy iýuna we 1-nji iýuldan 31-nji dekabra çenli bolan döwürleri öz içine alýar.

Salgyt ulgamynda sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagy degişli konsepsiýa laýyklykda alnyp barylýar. Bu ugurda degişli resminamalar işlenip taýýarlanyldy we salgyt töleýjiler bilen guralýan maslahatlarda giňişleýin düşündirmek üçin ara alnyp maslahatlaşylýar. Ýurdumyzyň telekeçileri, eýeçiligiň ähli görnüşindäki edara-kärhanalar bilen sanly ulgamda aragatnaşygyň internet arkaly amala aşyrylmagy ýola goýlandyr. Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Salgyt müdiriýetiniň sanly hyzmatlary hödürleýän web-saýty: fineconomic.gov.tm we tax.gov.tm. Elektron poçtasy: info@tax.gov.tm.

Salgyt töleýjiler biziň internet saýtlarymyza öz şahsyýetini tassyklaýan resminamadaky maglumatlary doly we dogry girizip, goşulyp bilerler.

Zeýnep HOJAMYRATOWA,

S.A.Nyýazow adyndaky etrap salgyt bölüminiň baş salgyt inspektory.