«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» ýokary tehnologiýalara esaslanýan we bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmäge, şeýle hem sebitleriň ykdysady we durmuş infrastrukturasyny döretmäge gönükdirilen maýa goýum syýasatyny amala aşyrmak meýilleşdirilýär. Ýurdumyzda erkin bazar gatnaşyklarynyň ýörelgelerine gyşarnyksyz eýerilýän durmuş-ykdysady strategiýada maýa goýum syýasaty ähmiýetli orny eýeläp, onuň işjeň ýagdaýda alnyp barylmagyna aýratyn üns berilýär. 

Milli maksatnamada amala aşyrylmagy göz öňünde tutulan möhüm çäreleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegini gazanmak ýurdumyzyň maýa goýum syýasatynyň esasy wezipeleriniň hatarynda durýar. Häzirki wagtda Diýarymyzda içerki we daşary ýurt maýa goýumlarynyň hasabyna ähli pudaklarda täze önümçilik desgalary gurlup ulanmaga berilýär. Olaryň önüm berijiligi we önümiň hili ýurdumyzyň eksport kuwwatlylygyny artdyryp, goýlan maýa goýumlaryň bellenilen möhletlerde özüni ödemegine, halkyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň yzygiderli gowulandyrylmagyna şert döredýär. Bu ýagdaý nebit we gazhimiýa önümleri babatda hem, azyk we dokma, gurluşyk önümçiligi, dokma senagaty barada aýdylanda-da şeýledir. Saglygy goraýyş maksatly harytlar dünýäniň bu ugurda ösen ýurtlaryndan satyn alynýar. Şunuň bilen birlikde, milli derman senagatynyň ösüşleriniň hasabyna özümizde-de ýokary hilli derman önümleri, sargy serişdeleri we beýlekiler öndürilip, dürli ýurtlara eksport edilýär. 

Ýurdumyzda maýa goýum işleriniň özüne çekijiligini artdyrmagyň we netijeliligini ýokarlandyrmagyň ileri tutulýan ugurlary, ilkinji nobatda, munuň üçin amatly şertleri döretmek, maýadarlaryň hukuklaryny goramak ulgamyny kämilleşdirmek, döwlet serişdeleriniň goýumlarda peýdalanylyşynyň netijeliligini ýokarlandyrmagyň ýörelgelerini işläp düzmek, durmuşa geçirilýän özgertmelere maglumat goldawyny bermek we halkara derejede ýurduň abraýyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirmek, daşary ýurtly maýadarlar bilen ýerli kärhanalaryň arasynda söwda logistikasyny kämilleşdirmek we önümçilik-ýerlemek gatnaşyklaryny ösdürmek bolup durýar. Şeýle-de bu ugurdaky işler ilatyň wagtlaýyn erkin serişdelerini maýa goýumlaryň çeşmesi hökmünde çekmäge höweslendirmek, döwlet we paýdarlar täjirçilik banklaryny maýa goýum işlerine giňden çekmek, daşary ýurt maýalaryny çekmek üçin dünýäniň oňyn tejribesini giňden ornaşdyrmak, erkin ykdysady zolaklarda daşary ýurtly maýadarlar bilen bilelikdäki kärhanalaryň işini ýola goýmak, daşary ýurt maýasynyň pudaklaryň we sebitleriň ösüşiniň esasy ugurlaryna çekilmegini gazanmak ýaly wezipelerden ugur alýar. Döwlet tarapyndan amala aşyrylýan maýa goýum syýasaty makroykdysady görkezijileriň deňagramly ösüşini üpjün etmäge gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, ýurduň ykdysadyýetinde gaýtadan işleýän we ahyrky önümleri öndürýän senagat pudaklaryny ýokary depginlerde ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi yzygiderli ýokarlanýar. Senagat pudaklarynda öndürilýän we daşary ýurtlara eksport edilýän ýokary hilli önümleriň möçberidir görnüşleri artdyrylýar. 

Häzirki wagtda ykdysady ösüşlerimize uly itergi boljak iri taslamalar üçin daşary ýurt maýasyny giňden çekmek ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde çykyş edýär. Munuň üçin amatly syýasy we hukuk gurşawy emele getirilýär. Hukuk binýady halkara ölçeglerden ugur alýar. Daşary ýurt maýa goýujylar üçin ýeňilliklerdir kepillikler kesgitlenýär. Maksatnamada öňümizdäki 30 ýylda öňde durýan maksatlara ýetmek üçin Türkmenistanda uly möçberde maýa goýum taslamalaryny durmuşa geçirmek we olaryň netijeliligini artdyrmak göz öňünde tutulýar. Döwletiň maýa goýum syýasatynyň uzak möhlete niýetlenen maksatlarynyň hatarynda amatly maýa goýum ýagdaýyny yzygiderli kämilleşdirmek, ýurda çekilýän maýa goýumlaryň möçberini artdyrmak üçin netijeli çemeleşmeleri we gurallary ornaşdyrmak, hususylaşdyrmak maksatnamalarynyň we döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň gurallaryny daşary ýurt maýasyny çekmegiň ileri tutulýan ugurlary bilen utgaşykly alyp barmak, ykdysadyýetiň pudaklaryna innowasion-tehnologik taýdan goldaw bermek ýaly wezipeler bar. 

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň, ýurdumyzyň jemgyýetçilik wekilleriniň ýakynda geçirilen bilelikdäki mejlisinde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» bellenen esasy maksatlarymyz barada aýratyn durup geçdi. Hususan-da, birinjiden, raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş goraglylygyny kämilleşdirmek, iş bilen üpjünçiligini gowulandyrmak we her bir raýatyň bähbidini göz öňünde tutup, howpsuz ýaşaýşyny goramak; ikinjiden, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady mümkinçiliklerini peýdalanmak, milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmagyň derejesini ýokarlandyrmak, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly pudaklaryň we durmuş hyzmaty ulgamynyň yzygiderli ösdürilmegini gazanmak; üçünjiden, Türkmenistanyň Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregidigini, örän amatly şertlerde ýerleşendigini göz öňünde tutup, onuň geosyýasy we geoykdysady ýagdaýlaryny doly möçberde ulanmak; dördünjiden, Türkmenistany agrar döwlet bolanlygyndan ösen senagat ýurduna öwürmek ugrundaky tagallalarymyz netijesinde ýüze çykýan käbir meseleleri, mysal üçin, ýurdumyzyň azyk howpsuzlygyny üpjün etmek, geljekde ykdysady mümkinçiliklerini has-da berkitmek ýaly meseleleri çözmek; bäşinjiden, milli hünärmenlerimize, dünýä tejribesine daýanyp, Türkmenistanda sanly ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek, senagat ulgamyny innowasion esasda ösdürmek, ýokary tehnologiýaly, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek; altynjydan, telekeçiligi goldamak, hususy eýeçiligiň hukuklaryny we kepilliklerini ynamly goramagyň ulgamyny döretmek, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge ýardam etmek ýaly işler milli ykdysadyýetimizi bazar gatnaşyklaryna geçirmegi çaltlandyrmaga mümkinçilik berer. Şeýle-de bu işlere ähmiýet bermek arkaly halk hojalygyny ösdürmekde hususy pudagyň paýynyň artmagy üçin ähli şertleri döretmek; ýedinjiden bolsa ekologik abadançylygy üpjün etmek we «ýaşyl» ykdysadyýeti ösdürmek bolup durýar.  

Täze taryhy döwürde döwlet maýa goýum syýasaty yzygiderli ösüşlere eýe bolýar. Ykdysadyýetiň pudaklaryna maýa goýumlaryň çekilmegi halk hojalygyna bazar gurallaryny yzygiderli ornaşdyrmaga, her bir ulgamda okgunly ösüşleri gazanmaga mümkinçilik berýär. Döwlet Baştutanymyzyň baştutanlygynda alnyp barylýan maýa goýum syýasaty milli ykdysadyýeti döwrebaplaşdyrmak we diwersifikasiýalaşdyrmak ýaly asylly maksatlary özünde jemleýär. Önümçilik, durmuş maksatly ugurlara gönükdirilýän maýa goýumlar milli we halkara derejede iri taslamalary amala aşyrmaga giň mümkinçilikleri döredýär. Ykdysadyýetiň ileri tutulýan pudaklaryna düýpli maýanyň goýulmagyny ýokary depginde dowam etdirmek döwrüň möhüm talabydyr. 

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň öňdengörüjilikli baştutanlygynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe diňe bir milli ykdysadyýetimizde däl, eýsem, döwlet gurluşynda, jemgyýetçilik durmuşynda düýpli özgertmeleriň amala aşyrylýandygynyň, ata Watanymyzyň mundan beýläk-de ösüşini üpjün etmäge, halkymyzyň abadançylyk derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen giň gerimli maksatnamalaryň we taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň beýany boldy. 

23-nji ýanwarda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň welaýatlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri bilen baglanyşykly meselelere garaldy. Döwlet Baştutanymyz gowaça ekiljek ýerleri sürmegiň we tekizlemegiň depginini güýçlendirmegi, tehnikalardyr enjamlary taýýarlamagy hem-de kärendeçileri ýokary hilli tohum bilen üpjün etmegi tabşyrdy. Häkimlere bugdaýa ideg etmekde agrotehnikanyň kadalaryny berjaý etmek, ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişine talabalaýyk taýýarlyk görmek babatda anyk tabşyryklar berildi. 

Bulardan başga-da, döwlet Baştutanymyz medeni-durmuş maksatly desgalaryň ýyladyş ulgamlarynyň kadaly işledilmegini, etraplaryň, şäherleriň we şäherçeleriň elektrik energiýasy, suw, tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün edilmegini, Lebap hem-de Mary welaýatlarynyň çäginden geçýän derýalardaky suwuň kadaly akymyny almak boýunça geçirilýän işleri gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň çäklerinde durmuş we önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyklaryň ýokary hilli ýerine ýetirilmegini üpjün etmek babatda häkimlere degişli görkezmeler berildi. 

Iş maslahatyna gatnaşyjylar döwlet Baştutanymyzy şanly waka — Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döredilmegi hem-de Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň halk häkimiýetiniň bu ýokary wekilçilikli edarasynyň Başlygy wezipesine bellenilmegi we türkmen halkynyň Milli Lideri diýlip kanuny taýdan ykrar edilmegi mynasybetli tüýs ýürekden gutladylar. 

26-njy ýanwarda Mary welaýatynda iş saparynda bolan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu ýerde Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini geçirdi. Mejlisiň barşynda döwlet syýasatynyň möhüm meseleleri hem-de birnäçe resminamalaryň taslamalary ara alnyp maslahatlaşyldy. Milli kanun çykaryjylyk işini kämilleşdirmek boýunça parlamentiň alyp barýan işi, şu ýylyň mart aýynda geçirilmegi meýilleşdirilýän Mejlisiň deputatlarynyň saýlawlaryna taýýarlyk görlüşi garalan meseleleriň hatarynda boldy. 

Milli standartlaşdyrmak ulgamyny halkara standartlara laýyklykda ösdürmek, nebithimiýa senagatyny döwrebaplaşdyrmak we diwersifikasiýalaşdyrmak, suw serişdelerini rejeli peýdalanmak, obasenagat toplumyndaky işleriň ýagdaýy, Türkmenistanda we Özbegistanda bilelikdäki söwda öýlerini açmak boýunça geçirilýän işler barada habar berildi. Bulardan başga-da, 2023-nji ýylyň «Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly» diýlip yglan edilmegi mynasybetli geçiriljek çäreler, şeýle hem şu ýylyň fewral aýynda Watanymyzyň ýeten belent sepgitlerine, Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna we Türkmenistanyň diplomatik işgärleriniň gününe, ÝUNESKO-nyň Maddy däl medeni miras boýunça Konwensiýasynyň kabul edilmeginiň 20 ýyllygyna bagyşlanyp geçiriljek maslahatlar, söhbetdeşlikler, döredijilik duşuşyklary, mediaforumlar, aýdym-sazly dabaralar we beýleki çäreler barada habar berildi. Şeýle-de ýurdumyzda Eýran Yslam Respublikasynyň Medeniýet günlerini we ýöriteleşdirilen sergisini geçirmek meýilleşdirilýär. 

Halkara ýaşlar hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça alnyp barylýan işlere aýratyn üns berildi. Nygtalyşy ýaly, ýaşlar bilen bagly wezipeler Birleşen Milletler Guramasynyň gün tertibiniň esasy ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi, munuň şeýledigine kabul edilen birnäçe resminamalar hem şaýatlyk edýär. Bu ugurda hyzmatdaşlygy giňeltmek üçin türkmen ýaşlarynyň uzak möhletleýin halkara hyzmatdaşlyk Strategiýasyny taýýarlamak baradaky meselä seretmek, hususan-da, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň binýadynda Halkara ýaş diplomatlar merkezini döretmek, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň ýanynda daşary ýurtlaryň ýokary okuw mekdepleriniň şahamçalaryny açmak maksadalaýyk hasap edildi. 

Şeýle hem bilim ulgamynda öňdebaryjy tejribäni alyşmak maksady bilen, abraýly halkara guramalar, şol sanda BMG, ÝHHG, Ýewropa Bileleşigi, GDA bilen bu ulgamda hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek teklip edildi. Ýaşlaryň ylym ulgamynda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara gatnaşyklaryny çuňlaşdyrmak bilen baglylykda, ýokarda agzalan Strategiýada Türkmenistanda ýokary tehnologiýalaryň Milli merkezini, şeýle-de degişli ulgamy döretmek boýunça toplumlaýyn çäreleri göz öňünde tutmak teklip edildi. Mundan başga-da, bu Strategiýanyň taslamasyna medeniýet ulgamynda netijeli gatnaşyklary işjeňleşdirmek boýunça anyk çäreleri girizmek teklip edilýär. Hususan-da, “Ýaş zehinler” atly maksatnamany taýýarlamak we ony beýleki ýurtlaryň ýaşlar syýasatyny durmuşa geçirmäge jogapkär döwlet we jemgyýetçilik edaralary bilen hyzmatdaşlykda amala aşyrmak maksadalaýyk hasaplanýar. Sport barada aýdylanda, Türkmenistanda yzygiderli esasda Halkara ýaşlar oýunlaryny guramak teklip edildi. 

Şeýle-de mejlisde deňiz we derýa ulagy pudagynyň dolandyrylmagyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek, bu ulgama dünýäniň öňdebaryjy tejribesini ornaşdyrmak, halkara ýük daşamagy amala aşyrýan daşary ýurt kompaniýalary bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak bilen bagly meselelere garaldy. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow “Balkan” gämigurluşyk we abatlaýyş zawody” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ýurdumyzyň gämi gurluşyk ulgamyny ösdürmek üçin esas bolup durýandygyny nygtap, milli deňiz flotunyň giňeldilmegini, dürli görnüşli gämileriň gurluşygynyň özleşdirilmegini üpjün etmek boýunça zerur çäreleri görmegi tabşyrdy. 

Mejlisde döwlet Baştutanymyz “Türkmenistanda 2023-nji ýylda gowaçanyň ýokary hasylyny ýetişdirmek hakynda” Karara gol çekdi. Şu ýyl ýurdumyz boýunça jemi 580 müň gektar meýdanda gowaça ekilip, şondan 1 million 250 müň tonna hasyl öndürmek meýilleşdirilýär. Şunuň bilen birlikde, Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi tarapyndan oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny hem-de olar üçin ätiýaçlyk şaýlary satyn almak göz öňünde tutulýar. 

Geçen hepdede hormatly Prezidentimiz Ahal welaýatynyň Arkadag şäher kazyýetini we prokuraturasyny döretmek hakynda degişli resminamalara gol çekdi. 

27-nji ýanwarda Türkmenistanda Watan goragçylarynyň güni mynasybetli dabaralar geçirildi. Bu şanly senäniň öňüsyrasynda Türkmenistanyň Mejlisiniň karary bilen, Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Gurbangulyýewiç Berdimuhamedowa goşun generaly harby ady dakyldy. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň harby gullukçylaryny hem-de işgärlerini hünär baýramy bilen gutlap, Milli goşunymyzyň kämil söweşjeň ýaraglar, harby tehnikalar, sanly ulgamyň mümkinçilikleri bilen yzygiderli üpjün ediljekdigini, ähli amatlyklary bolan täze, döwrebap ýaşaýyş jaýlarynyň, harby şäherçeleriň gurlup ulanmaga beriljekdigini, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň goranmak ukybyny we harby kuwwatyny pugtalandyrmak boýunça işleriň hemişe üns merkezinde saklanjakdygyny nygtady. 

Türkmenistanyň Prezidenti, Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedowyň gol çeken Permanlaryna laýyklykda, berkarar Watanymyza, merdana halkymyza köp ýyllaryň dowamynda birkemsiz gulluk edendiklerini, çeken halal we göreldeli zähmetini hem-de döwletiň we jemgyýetiň öňünde bitiren aýratyn hyzmatlaryny, önjeýli döwlet we jemgyýetçilik işlerinde gazanan uly üstünliklerini nazara alyp, şeýle hem Watan goragçylarynyň güni mynasybetli Türkmenistanyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň harby gullukçylarynyň we işgärleriniň uly topary Türkmenistanyň medallary bilen sylaglanyldy, olara harby we ýörite atlar dakyldy, şeýle hem hünär derejeleri berildi. 

Milli senenamamyzdaky şanly günüň öňüsyrasynda “Çoganly” ýaşaýyş toplumyndaky Içeri işler ministrliginiň Mälikguly Berdimuhamedow adyndaky kottejler toplumynyň nobatdaky tapgyrynyň açylyş dabarasy geçirildi. Jaýlaryň gurluşygyny IIM-niň buýurmasy esasynda ministrlige degişli gurluşyk düzümleri ýerine ýetirdiler. Has tapawutlanan gurluşykçylara hormatly Prezidentimiziň adyndan sowgatlar gowşuryldy. 

Dabara gatnaşyjylar täze jaýlaryň birine baryp gördüler we onuň abadanlaşdyrylyşy, öýlerde döredilen şertler bilen tanyşdylar, öý eýelerini gutladylar. Kottej jaýlarynyň gurluşygynda ýerli çig mallar esasynda taýýarlanan ýokary hilli gurluşyk serişdeleri ulanyldy, ekologik talaplar berk berjaý edildi. Jaýlaryň mellek ýerleri bolup, olarda bakjaçylyk we bagbançylyk bilen meşgullanmak üçin mümkinçilikler bar. Şeýle hem bu ýerde çagalaryň wagtlaryny şadyýan geçirmeklerine niýetlenen ýerler göz öňünde tutulypdyr. Täze jaýlara göçüp gelen maşgalalara hormatly Prezidentimiziň adyndan sowgatlar gowşuryldy. 

27-nji ýanwarda Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon bilen telefon arkaly söhbetdeşligi geçirildi. Iki dostlukly döwletiň Baştutanlary birek-biregi iki ýurduň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň 30 ýyllygy bilen gutlap, özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň geljegini ara alyp maslahatlaşdylar, şeýle-de halkara we sebit syýasatynyň özara gyzyklanma bildirilýän wajyp meseleleri boýunça pikir alyşdylar. 

Geçen hepdede Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat şäheriniň töwerekleri boýunça amala aşyran iş saparynyň dowamynda Garagum derýasynyň hem-de beýleki akabalaryň suwuny rejeli peýdalanmak, derýanyň kadaly akymyny üpjün etmek, onuň kenarlaryny berkitmek meselelerine aýratyn üns berdi. Gahryman Arkadagymyz iş saparynyň dowamynda Garagum derýasynyň 798-nji kilometrinde ýerleşýän köpriniň üstünde saklandy. 

Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän köpriniň gurluşygy ynanylan “Altkom” kompaniýasynyň ýolbaşçysy A.Tislenko häzirki wagtda desgada alnyp barylýan işleriň ýagdaýy barada hasabat berdi. “Interbudmontaž” gurluşyk assosiasiýasynyň müdiriýetiniň başlygy W.Petruk bolsa Türkmenistanda lagym ulgamlarynyň gurluşygynyň barşy barada maglumat berdi. Hormatly Arkadagymyz ylmyň soňky gazananlaryny ulanmak arkaly suw serişdelerini rejeli peýdalanmak meselelerine jogapkärçilikli çemeleşmegiň zerurdygyny nygtap, degişli ýolbaşçylara birnäçe maslahatlary berdi. 

Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde “Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň, ýurdumyzyň jemgyýetçilik wekilleriniň bilelikdäki mejlisi — döwlet Garaşsyzlygynyň, agzybirligiň, jebisligiň, döwletliligiň, halk demokratiýasynyň dabaralanmagy” atly çäre geçirildi. Oňa Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy, ýurdumyzyň syýasy partiýalarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri, hormatly ýaşulular, ýaşlar, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işgärleri gatnaşdylar. Ýygnananlar Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň kabul eden taryhy çözgütlerini, ýurdumyzyň syýasy, ykdysady we medeni taýdan mundan beýläk-de ösüşi bilen baglylykda, olaryň ähmiýetini ara alyp maslahatlaşdylar. 

Aşgabatda sanly ulgam arkaly saglygy goraýyş boýunça X türkmen-german forumy geçirildi. Onda köpýyllyk hyzmatdaşlygyň jemleri, bu ulgamyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy, hyzmatdaşlygyň täze ugurlary kesgitlenildi. 

28-nji ýanwarda paýtagtymyzyň “Mekan” köşgünde Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň nobatdaky VIII gurultaýy geçirildi. Oňa Aşgabatdan hem-de ýurdumyzyň ähli welaýatlaryndan guramanyň wekilleri gatnaşdylar. Gurultaýyň gün tertibine ýaşlar syýasatynyň meseleleriniň giň toplumy, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hem-de Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýaş nesilleriň öňünde goýan häzirki we geljekki wezipelerini çözmegiň ýollaryny ara alyp maslahatlaşmagyň meseleleri girizildi. 

Bu ýere ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gurultaýa gatnaşyjylara, ýurdumyzyň bagtyýar ýaşlaryna iberen Gutlagyny uly ruhubelentlik bilen diňlediler. Döwlet Baştutanymyz Watana bolan beýik söýgä, ynsanperwerlige, hoşniýetlilige, dostluk ýörelgelerine ygrarly ýaşlarymyzyň ykbalynda uly orun aljak bu gurultaýyň ähmiýetini nygtady. 

Foruma gatnaşyjylar “Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň ähmiýetine ünsi çekdiler. Kanunda ýaşlar telekeçiligine döwlet goldawyny bermek, ýaşlaryň bilim almagynyň üznüksizligini gazanmak maksady bilen, mekdep uçurymlary üçin harby gulluga çagyryş möhletini wagtlaýyn yza süýşürmek ýaly ýeňillikler göz öňünde tutulandyr. Çykyş edenler ýaşlaryň Gahryman Arkadagymyzyň türkmen halkynyň Milli Lideri diýlip kanuny taýdan ykrar edilmegini we Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy wezipesine bellenilmegini uly ruhubelentlik bilen kabul edendiklerini nygtadylar. Munuň özi Gahryman Arkadagymyzyň ata Watanymyzyň özygtyýarlylygyny pugtalandyrmakda, halkara abraýyny belende galdyrmakda we ykdysady kuwwatyny artdyrmakda bitiren hyzmatlarynyň ykrar edilmeginiň nyşany boldy. 

Gurultaýyň dowamynda oňa gatnaşyjylar Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Tertipnamasyna üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmegi ara alyp maslahatlaşdylar we biragyzdan kabul etdiler. Bu jemgyýetçilik guramasynyň Tertipnamasyna girizilen üýtgetmelerdir goşmaçalar “Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşinden gelip çykýan wezipeleri, hormatly Prezidentimiziň we Gahryman Arkadagymyzyň ýaşlaryň öňünde goýan wezipelerini göz öňünde tutýar. Gurultaýa gatnaşyjylar täze tapgyrda Ýaşlar guramasynyň öňünde goýlan wezipelerden gelip çykýan Kararnamany biragyzdan kabul etdiler. 

Guramanyň öňdebaryjylaryny sylaglamak dabarasynda olara hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hem-de türkmen halkynyň Milli Lideri, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyndan sowgatlar gowşuryldy. 

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Türkmenistanyň ykdysady kuwwatyny mundan beýläk-de pugtalandyrmaga gönükdirilen strategiýasynyň netijeli durmuşa geçirilýändiginiň hem-de Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň belent ynsanperwer ýörelgelere, saýlap alan parahatçylyk döretmek we ösüş ýoluna berk ygrarlydygynyň nobatdaky subutnamasy boldy. 

(TDH)

Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň Daşoguz şäherindäki «Çeper» tikin fabriginde Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň ilkinji günlerinden täze görnüşli önümler öndürilip başlandy. Çagalar hem-de uly ýaşly adamlar üçin iň täze biçüwdäki egin-eşikler, dürli reňkli keltekçelerdir iş geýimleri ilatyň ýokary islegine mynasyp boldy. 

Fabrik boýunça geçen ýylda jemi bahasy 19 million 695 müň manada deň bolan önüm öndürilip, ýyllyk meýilnama artygy bilen berjaý edildi. Döwrebap tikin enjamlarynyň sazlaşykly işledilmegi, işleriň göwnejaý guralmagy netijesinde önümçiligiň ähli ugurlary boýunça 181,9 göterim ösüş gazanyldy. Häzirki wagtda fabrikde tikinçileriň, dürli hünärli işgärleriň 200-e golaýy zähmet çekip, şolaryň agramly bölegini ýaşlar düzýär. 

Welaýat merkeziniň gözel künjeginde hereket edýän senagat kärhanalarynyň hatarynda ýerleşýän bu fabrik adyna kybap çeper hem-de ýokary hilli önümleri, ýylyň-ýylyna gazanýan oňat zähmet netijeleri bilen tapawutlanýar. Halkara hil ölçegleriniň ösen talaplaryna laýyk gelýän, dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmek arkaly oňat ykdysady görkezijilere eýe bolmak, innowasion işläp taýýarlamalara we ýokary tehnologiýalara daýanmak, döwrebap enjamlaryň sazlaşykly işledilişini gazanmak babatda bu ýerde göwnejaý işler alnyp barylýar. Fabrigiň ykdysatçysy Dilfuza Allaniýazowa Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe önümçilige innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak, işgärleriň netijeli zähmet çekmekleri üçin oňaýly şertleri döretmek boýunça yzygiderli geçirilýän hojalyk-tehniki çäreleriň önüm öndürilişini ýokarlandyrmaga, uly islegli önümleriň görnüşlerini artdyrmaga, fabrigiň ykdysady taýdan ösüşini üpjün etmäge mümkinçilik berýändigini maglumatlar arkaly delillendirýär.  Häzirki wagtda bu ýerde 100-den gowrak görnüşli tikin önümleri öndürilip, şolaryň aglaba bölegi buýurmalar esasynda taýýarlanylýar. Geçen ýylyň dowamynda fabrik boýunça ýurdumyzyň senagat, gurluşyk, oba hojalygy pudaklarynyň, bilim, saglygy goraýyş, medeniýet ulgamlarynyň, şonuň ýaly-da Döwlet serhet gullugynyň, Goranmak ministrliginiň buýurmalaryna laýyklykda öndürilen tikin önümleriniň mukdary ep-esli artdy. Fabrigiň çeper elli tikinçileriniň täze biçüwdäki tikin önümleri gözelligi, nepisligi, özüne çekijiligi, öwşün atýan reňkleri, döwrebaplygy bilen ilat arasynda ýokary islege eýe bolýar. Şu ýylyň ilkinji aýynda täze eýýamymyzyň talaplaryna laýyk gelýän täze görnüşli egin-eşikler, öý hojalygy üçin zerur bolan ýorgan-düşekler we beýleki tikin önümleri üçin dürli ýerlerden buýurmalaryň hem ýüztutmalaryň sany has-da köpeldi. Dürli ulgamlardyr kärhanalar bilen ygtybarly hyzmatdaşlyk etmek bolsa işiň netijeliligini ýokarlandyrmaga oňaýly şertleri döredýär. Ýokary önümçilik netijesini gazanmak, dürli görnüşli tikin önümlerini öndürmek üçin fabrikde düýpli önümçilik-tehniki, guramaçylyk işleri geçirildi, kärhana doly döwrebaplaşdyryldy, onuň ähli önümçilik ulgamlaryna häzirki zamanyň talaplaryna laýyk gelýän iň kämil tehnologiýalar ornaşdyryldy.

 Bu ýerde halypa-şägirtlik ýoly mynasyp dowam etdirilip, fabrige täze işe gelýän ýaş tikinçiler halypalara berkidilýär. Çeper elli tikinçiler Täzegül Ataýewa, Dilber Hudergenowa, Aýmanjan Maşaripowa, Aýna Kulbaýewa gündelik gazanýan iş netijeleri bilen has-da tapawutlanýarlar, geçirilýän pudagara bäsleşiklere gatnaşyp, öňdäki orunlary eýeläp gelýärler. «Çeper» tikin fabriginiň binasyndaky «Altyn asyr» atly dükanda kärhanada bölek-satuw üçin täze biçüwde tikilen önümleriň dürli görnüşleri, şeýle-de pudagyň beýleki kärhanalarynyň dokma önümleri müşderilere ýetirilýär. Öňdebaryjy fabrigiň ussat tikinçileri netijeli zähmet çekmäge, bagtyýar durmuşda ýaşamaga giň mümkinçilikleri döredýän Arkadagly Serdarymyza tüýs ýürekden alkyş aýdýarlar. 

Amanmyrat SAPAROW.

«Türkmenistan».

Türkmenabadyň S.A.Nyýazow adyndaky himiýa zawody Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylyna belent maksatlar bilen gadam basan kuwwatly kärhanalaryň biridir. Şol maksatlar bolsa gönezligini 2022-nji ýylda gazanylan zähmet üstünliklerinden alyp gaýdýar. 

Welaýat merkeziniň bir çetinde ençeme gektar meýdany eýeläp oturan kuwwatly kärhana «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylyny üstünlikli jemledi. Muny önümçilikleriň agramly böleginde meýilnamanyň wagtyndan öň berjaý edilip, ýyl tamamlanýança, käbir önümleriň meýilnamadan has artyk öndürilmegi hem görkezýär. 

Hususan-da, bu kuwwatly kärhanada oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny ýokarlandyrýan fosforly mineral dökünleriň önümçiliginiň göwnejaý dowam edýändigi guwandyrýar. Çünki tutuş sebitiň çägindäki boý alyp barýan ýaşyl maýsalar hut şu zawodda öndürilen dökünler bilen iýmitlendirilýär. Şeýle dökünler ýurdumyzyň beýleki sebitlerine-de ugradylýar. 

Anyk mysallara ýüzlensek, 2022-nji ýylda bu kärhanada fosforly mineral dökünleriň 224 müň tonnasyny öndürip, sarp edijilere ugratmak göz öňünde tutulypdy. Şanly ýylda öndürilen dökün bolsa 270 müň 500 tonna çenli ýetdi. Munuň özi döküni ýerli sarp edijilerden başga-da ýurdumyzyň has uzak sebitlerine hem ibermäge mümkinçilik berýär. 

 Şeýlelikde, zawodyň bu önümhanasynda ýyllyk meýilnama 120,8 göterim ýerine ýetirildi.  

Şeýle üstünlik diňe bir dökün önümçiliginde göze ilmän, eýsem, onuň çägi giňeýär. Zawodda Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermegi bilen işe girizilen kükürt kislotasy önümhanasynda geçen ýylda ýurdumyzyň himiýa kärhanalary üçin zerur bolan bu serişdäniň 111 müň tonnasy öndürildi. Bu bolsa 2021-nji ýylyň degişli döwründäkiden ep-esli kändir. Türkmenabadyň S.A.Nyýazow adyndaky himiýa zawody gündogar sebitde iş alyp barýan hususyýetçiler bilen hem hyzmatdaşlyk edip, önümleriň birnäçesini öndürýär. 

Häzirki wagtda kuwwatly himiýa kärhanasynda täze önümhanalary açmak babatynda hem degerli işleriň alnyp barylýandygyny nygtamak gerek. Bu ugurda dünýä tejribesi öwrenilip, degişli gepleşikler geçirilýär. 

Agageldi ITALMAZOW

Aşgabat, 30-njy ýanwar (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministri A.Altyýewiň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň welaýatlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri bilen baglanyşykly meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Ol welaýatyň ekin meýdanlarynda oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan hem-de Oba milli maksatnamasyndan gelip çykýan wezipeleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, bugdaýa ideg etmek agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilýär, 2023-nji ýylyň pagta hasyly üçin gowaça ekiljek ýerleri ekişe taýýarlamak işleri guramaçylykly dowam edýär hem-de pagta öndürijileri ýokary hilli tohumlar bilen üpjün etmek boýunça zerur işler geçirilýär. Ýazky ekiş möwsümi üçin oba hojalyk tehnikalary abatlanylýar we gözden geçirilýär, ýeralmany, beýleki gök-bakja ekinlerini ekmek işine taýýarlyk görülýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, oba hojalyk işleriniň bellenilen agrotehniki möhletlerde geçirilmeginiň möhüm talap bolup durýandygyna hem-de bereketli, bol hasylyň özenidigine ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz welaýatyň gowaça ekiljek ýerlerini sürmek we tekizlemek işleriniň, ýazlyk ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerini taýýarlamagyň depgininiň ýokarlandyrylmagy, bugdaýa ideg etmek işleriniň agrotehnikanyň talaplaryny berk berjaý etmek arkaly alnyp barylmagynyň gözegçilikde saklanylmagy babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz welaýatda medeni-durmuş maksatly desgalaryň ýyladyş ulgamlarynyň kadaly işledilmegi, etraplaryň, şäherleriň we şäherçeleriň elektrik energiýasy, suw, tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün edilmegi boýunça zerur çäreleriň görülmelidigini häkime tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatda gurulmagy göz öňünde tutulan medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň talabalaýyk ýerine ýetirilmegi boýunça häkime degişli tabşyryklary berdi. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew ýurdumyzyň günbatar sebitinde alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň gidişi, hususan-da, bugdaý ekilen meýdanlarda geçirilýän ideg işleri barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, bugdaýa ideg etmek agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilýär, gowaça ekiljek ýerlerde sürüm we tekizleýiş işleri dowam edýär, ýazky ekiş möwsüminde ulanyljak tehnikalary möwsüme doly taýýar etmek boýunça degişli işler ýerine ýetirilýär. Ýazlyk ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerini taýýarlamak, welaýatyň pagtaçy daýhanlaryny ýokary hilli gowaça tohumy bilen üpjün etmek boýunça degişli işler geçirilýär. Şeýle-de häkim Oba milli maksatnamasynda, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda göz öňünde tutulan wezipeleriň durmuşa geçirilişi barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýerine ýetirilişine jogapkärçilikli çemeleşmegiň möhümdigine ünsi çekdi we bugdaýa ideg etmek işleriniň agrotehniki möhletlerde geçirilmegini berk gözegçilikde saklamagy häkime tabşyrdy. Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň pagta hasyly üçin gowaça ekiljek ýerlerde sürüm we tekizleýiş işleriniň agrotehnikanyň talaplaryny berjaý etmek arkaly geçirilmegi, ýazlyk ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerini möwsüme taýýarlamagyň depginleriniň güýçlendirilmegi babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Mundan başga-da, döwlet Baştutanymyz welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, ilatly ýerleri elektrik energiýasy, suw we tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün etmek ugrunda ähli zerur çäreleriň durmuşa geçirilmelidigini häkime tabşyrdy. 

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda hem-de Oba milli maksatnamasynda gurulmagy göz öňünde tutulan dürli maksatly desgalardaky we binalardaky gurluşyk işleriniň barşyny gözegçilikde saklamagy häkime tabşyrdy. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň ýurdumyzyň demirgazyk sebitiniň ekin meýdanlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi. Bellenilişi ýaly, oba hojalyk işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilýär, hususan-da, welaýatyň gowaça ekiljek meýdanlarynda sürüm, tekizleýiş işleri guramaçylykly alnyp barylýar, pagtaçy kärendeçileri ýokary hilli gowaça tohumy bilen üpjün etmek boýunça zerur çäreler görülýär. Ýazky ekiş möwsümi üçin oba hojalyk tehnikalary we gurallary gözden geçirilýär, ýazlyk ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişine taýýarlyk görmek boýunça degişli işler ýerine ýetirilýär. Şeýle hem häkim ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryna laýyklykda, welaýatda gurulmagy meýilleşdirilen medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, oba hojalygynyň milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudaklarynyň biridigini belledi we häzirki wagtda dowam edýän oba hojalyk işleriniň, hususan-da, gowaça ekiljek ýerleri sürmek we tekizlemek işleriniň, pagtaçy kärendeçileriň ýeterlik derejede ýokary hilli tohum bilen üpjün edilmeginiň talabalaýyk guralmagy babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. Şunuň bilen bir hatarda, hormatly Prezidentimiz welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, ilatly ýerleri elektrik energiýasy, tebigy gaz we agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün etmek ugrunda ähli zerur çäreleriň görülmegi babatda häkime tabşyryklary berdi. Bulardan başga-da, döwlet Baştutanymyz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatda gurulmagy meýilleşdirilen dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew şu günler welaýatda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda göz öňünde tutulan wezipeleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatyň ak ekin meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar, şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek ýerlerde sürüm, tekizleýiş işleri geçirilýär. Pagtaçy daýhanlary ýeterlik mukdarda ýokary hilli gowaça tohumy bilen üpjün etmek boýunça zerur çäreler görülýär. Öňümizdäki oba hojalyk möwsüminde ulanyljak tehnikalary abatlamak, ýazlyk ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişine taýýarlyk görmek boýunça degişli işler guramaçylykly alnyp barylýar. Şeýle hem häkim ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna, Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatda gurulmagy meýilleşdirilen dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, şu günler dowam edýän oba hojalyk işleriniň talabalaýyk geçirilmeginiň geljekde bol we bereketli hasyl almagyň binýadydygyny belledi hem-de gowaça ekiljek ýerleri möwsüme taýýarlamak, pagta öndürijileri ýokary hilli gowaça tohumy bilen üpjün etmek, oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalary we gurallary möwsüme taýýarlamak babatda häkime tabşyryklary berdi. Şeýle-de hormatly Prezidentimiz bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilmeginiň, ýazlyk ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişine talabalaýyk taýýarlyk görmegiň möhümdigini belläp, häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Döwlet Baştutanymyz welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň we beýleki medeni-durmuş maksatly desgalaryň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, etraplarda, şäherlerde, şäherçelerde ilaty elektrik energiýasy, tebigy gaz we suw bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça ýerine ýetirilýän işleri gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryna laýyklykda, welaýatda gurulmagy meýilleşdirilen medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalarda alnyp barylýan gurluşyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi we bu işleriň gözegçilikde saklanylmagy babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew şu günler welaýatda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna we Oba milli maksatnamasyna laýyklykda meýilleşdirilen işleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda gowaça ekiljek ýerlerde sürüm, tekizleýiş işleri geçirilýär, ýazky oba hojalyk möwsüminde ulanyljak tehnikalar we gurallar taýýarlanylýar, pagtaçy daýhanlary ekiş möwsümine çenli ýokary hilli gowaça tohumy bilen üpjün etmek boýunça ähli zerur tagallalar edilýär. Şeýle hem häkim welaýatyň ak ekin meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehnikanyň talaplaryny berk berjaý etmek bilen ýerine ýetirilýändigi, ýazlyk ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişine ykjam taýýarlyk görülýändigi barada habar berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, şu günler alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehniki möhletlerde geçirilmeginiň möhümdigini belledi we şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek ýerlerde sürüm we tekizleýiş işleriniň depginini güýçlendirmek, ýazky ekişde ulanyljak tehnikalary taýýarlamak, pagta öndürijileri ýokary hilli gowaça tohumy bilen ýeterlik mukdarda üpjün etmek babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Şunuň bilen bir hatarda, döwlet Baştutanymyz welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehnikanyň talaplaryny berk berjaý etmek bilen ýerine ýetirilmeginiň, ýazlyk ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişine doly taýýarlyk görmegiň zerurdygyny nygtady we häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, ilatly ýerleri elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça ýerine ýetirilýän işleri berk gözegçilikde saklamagy häkime tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalarynda göz öňünde tutulan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň möhüm talap bolup durýandygyny belledi we bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministri A.Altyýew möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, ýurdumyzyň welaýatlarynyň ak ekin meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly alnyp barylýar. Şeýle hem şu ýyl gowaça ekiljek ýerleri möwsüme taýýarlamak, hususan-da, topragy mineral dökünler bilen gurplandyrmak boýunça degişli işler geçirilýär, pagta öndürijileri ýokary hilli gowaça tohumlary bilen üpjün etmek maksady bilen, pagta arassalaýjy kärhanalarda gowaça tohumlaryny taýýarlamak işleri alnyp barylýar. Öňümizdäki oba hojalyk möwsüminde ulanyljak tehnikalary we gurallary abatlap, olary doly taýýar edip goýmak, şu ýyl welaýatlarda ekilmegi meýilleşdirilýän ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerini taýýarlamak boýunça zerur çäreler durmuşa geçirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, oba hojalyk pudagynyň milli ykdysadyýetimizdäki möhüm ornuna ünsi çekdi hem-de şu günler dowam edýän oba hojalyk işleriniň, hususan-da, bugdaýa ideg etmek işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmagynyň zerurdygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz şu ýyl gowaça ekiljek meýdanlary möwsüme doly taýýarlamak we bu işleriň depginini güýçlendirmek, ekişde ulanyljak tehnikalary abatlamak, ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişine taýýarlyk görmek, pagtaçy daýhanlary ýokary hilli gowaça tohumlary bilen üpjün etmek boýunça ähli zerur işleriň geçirilmelidigini belledi we bu babatda ministre birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrine hem-de welaýatlaryň häkimlerine häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň, hususan-da, bugdaýa ideg etmegiň, gowaça ekiljek ýerleri ekişe taýýarlamagyň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek bilen geçirilmegini guramak babatda anyk tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň, mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň, ýurdumyzyň jemgyýetçilik wekilleriniň bilelikdäki mejlisi Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda halk häkimiýetliliginiň dabaralanýandygyny, döwletlilik ýörelgeleriniň mynasyp dowam etdirilýändigini aýdyň görkezdi. «Türkmenistanyň Konstitusiýasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Konstitusion kanunyň kabul edilip, Türkmenistanyň Mejlisiniň kanun çykaryjy häkimiýeti amala aşyrýan wekilçilikli edara diýlip ykrar edilmegi hem-de ýurdumyzyň halkynyň bähbitlerine wekilçilik edýän, demokratiýa, aýanlyk, adalatlylyk, kanunyň hökmürowanlygy, halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryny ileri tutmak, adamyň we raýatyň kanunyň öňündäki deňligi, adamyň hukuklaryna, azatlyklaryna hormat goýmak, çözgütleri erkin ara alyp maslahatlaşmak we kabul etmek, jemgyýetçilik pikirini nazara almak ýaly dünýä jemgyýetçiliginde giňden ykrar edilen ýörelgelere eýerýän ýokary wekilçilikli edaranyň — Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döredilmegi ähli halkymyzda ýokary ruhubelentlik döretdi. 

Döwletli maslahatda halkymyzyň göwün islegleri, haýyşlary nazara alnyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Permany bilen, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy wezipesine bellenilmegi hem-de kanun esasynda türkmen halkynyň Milli Lideri diýlip ykrar edilmegi ähli halkymyzyň göwün islegini beýan edýän taryhy çözgüt boldy. Munuň özi halkymyzyň Gahryman Arkadagymyza mizemez ynamynyň ýene-de bir gezek ýokary derejede ýüze çykmasydyr. Bu belent ynamyň aňyrsynda köp ýyllaryň dowamynda halkyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmekde amal edilen uly işler — täze zawod-fabrikleriň, ylym-bilim ojaklarynyň, saglygy goraýyş desgalarynyň, ýaşaýyş jaýlarynyň, muzeýleriňdir kitaphanalaryň müňlerçesi, şol döwrüň içinde gurlan awtomobil ýollarynyň we polat ýollarynyň, energiýa geçirijileriň onlarça müň kilometri, Türkmenistanda öndürilen, dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply önümleriň millionlarça tonnalary, asyryň iri taslamalaryna goýlan milliardlarça maýa goýumlary ýaly döwletli tutumlar durandyr. Bularyň hemmesi Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde amala aşyrylyp, ýurdumyzyň keşbini düýpli özgertdi, abadan durmuşyň esaslaryny pugtalandyryp, halkymyzy rowaç ýaşaýşa eýe etdi. 

Özygtyýarly döwletiň Lideri hökmünde halk tarapyndan üstüne ýüklenen ägirt uly borjuň hem-de jogapkärçiligiň näderejede uludygyna çuňňur düşünmek bilen, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow, turuwbaşdan, öz belent borjuny ýurdumyzyň üstünlikli ilerlemegi, halkymyzyň agzybirliginiň we jebisliginiň hemmetaraplaýyn berkemegi üçin ähli şertleri döretmekde gördi. Ýurdumyza baştutanlyk eden ýyllarynda Milli Liderimiziň alyp baran syýasaty parahatçylyk, durnuklylyk, ynsanperwerlik, durmuş adalatlylygy, ruhubelentlik, anyk netijäni gazanmak ýaly aýdyň ýörelgelerden ugur aldy. Bu syýasat adamlaryň ertirki gününe ynamyny berkitdi, eziz Watanymyzyň bagtly geljeginiň bähbidine bellenilen meýilnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmegi üçin güýç-kuwwat berdi. Şol ýyllarda içeri we daşary syýasatda ýola goýlan ynsanperwer ýörelgeler Arkadagly Serdarymyzyň baştutanlygyndaky täze döwrüň — Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň hem binýadyny berkden tutdy. Bu bolsa Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine ygtybarly esas bolup durýar. 

Milli Liderimiziň tagallasy bilen amala aşyrylan ägirt uly işleriň, giň gerimli taslamalaryň umumadamzat ähmiýeti energetika pudagynda gazanylan ösüşleriň mysalynda hem aýdyňlygy bilen açylýar. Türkmenistanyň energetika diplomatiýasy tehnikadyr tehnologiýanyň çalt ösýän, ylmyň we öňdebaryjy ylmy barlaglaryň gazananlarynyň ornaşdyrylýan häzirki zaman şertlerinde halkara bileleşigiň toplumlaýyn tagallalaryny ählumumy durnukly ösüşe gönükdirmek bilen berk baglanyşyklydyr. Dünýä ýurtlaryny energiýa bilen adalatly üpjün etmek, öndüriji, üstaşyr geçiriji we sarp ediji ýurt hökmünde gyzyklanmalary sazlamakda öňe sürlen, düýpli esaslandyrylan başlangyçlaryň esas goýujy ähmiýeti bar. Bu başlangyçlar dünýä bileleşiginiň doly goldawyna eýe bolup, olar BMG-niň 2008-nji we 2013-nji ýyllarda kabul edilen «Energiýa serişdeleriniň ygtybarly we durnukly üstaşyr geçirilmegi hem-de durnukly ösüşi we halkara hyzmatdaşlygy üpjün etmekde onuň hyzmaty» hakynda Kararnamalar bilen berkidildi. 

Tebigy gazyň gorlary boýunça dünýäde dördünji orny eýeleýän, özüniň ägirt uly serişde mümkinçiligini tutuş adamzadyň bähbidine peýdalanmaga çalyşýan Türkmenistan bu ugurda anyk ädimleri ätmek bilen, ýangyç-energetika toplumyny düýpli döwrebaplaşdyrmaga hem-de energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ýetirmegiň ýollaryny diwersifikasiýalaşdyrmaga esaslanýan işjeň syýasaty durmuşa geçirýär. Soňky ýyllarda ýurdumyzda ýangyç-energetika serişdeleriniň önümçiliginiň we gazylyp alnyşynyň depgini düýpli ýokarlandyryldy, energiýa serişdeleriniň ugradylyş ýollary hem diwersifikasiýalaşdyrylýar. Türkmenistan energetika ulgamynda sebit we sebitara ähmiýetli iri taslamalary yzygiderli durmuşa geçirýär. Pudaga ornaşdyrylýan innowasiýalar, şeýle-de häzirki zaman şertlerinde elektrik beketler üçin ýangyjyň iň netijeli we ekologiýa taýdan howpsuz görnüşi bolan ýurtdaky tebigy gazyň ägirt uly gorlary ykdysadyýetiň strategik pudagynyň öňünde duran wezipeleri netijeli çözmäge ýardam berýär. 

Şu nukdaýnazardan, soňky ýyllarda amala aşyrylan giň gerimli maýa goýum taslamalarymyza, hususan-da, Hytaýa we Eýrana täze gaz geçirijileriň gurulmagyna, şeýle hem Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygyna berkarar döwletimiziň halkara energetika hyzmatdaşlygyna goşan hakyky goşandy hökmünde garamak bolar. Bu bolsa Merkezi Aziýa sebitiniň umumy ýagdaýyna we ösüşine oňyn täsir edýär, ony dünýä ähmiýetli energetika merkezleriniň birine öwürýär. 

Ýurdumyzda ýangyç-energetika toplumynyň önümçilik kuwwatyny ösdürmek bilen bir hatarda, energiýa serişdeleriniň öndürilýän, gaýtadan işlenilýän we eksport edilýän möçberlerini artdyrmaga hem uly ähmiýet berlip, giň gerimli taslamalar amala aşyryldy. Şu maksat bilen, «Galkynyş» gaz känini senagat taýdan özleşdirmäge milliardlarça amerikan dollaryna barabar maýa goýumlar gönükdirildi. Balkan welaýatynyň Gyýanly şäherçesinde ýylda 386 müň tonna polietilen we 81 müň tonna polipropilen öndürýän gazhimiýa toplumy, Ahal welaýatynda tebigy gazdan benzin öndürýän ilkinji zawod açylyp ulanylmaga berildi. 

Daşary ýurtly maýadarlar bilen Lebap welaýatynda ýylda 1 million 400 müň tonna kaliý hloridini öndürýän kärhana guruldy. Mary şäherinde hem ýyl-da 400 müň tonna ammiak we 640 müň tonna karbamid öndürýän döwrebap zawod işe girizildi. Garabogaz şäherinde ýapon we türk kompaniýalarynyň gatnaşmagynda gurlan, ýylda 1 million 155 müň tonna karbamid öndürýän zawod işleýär. 

Sebit we ählumumy howpsuzlygyň dürli ugurlaryny pugtalandyrmaga, şol giň ykrarnama we goldawa eýe bolan energetika howpsuzlygyna gönükdirilen täzeçil daşary syýasy başlangyçlar bähbitleriň utgaşdyrylmagyna, sazlaşmagyna esaslanýan syýasy we ykdysady hyzmatdaşlygyň nusgalaryny bilelikde işläp düzmek üçin giň mümkinçilikleri açdy. Bu başlangyçlar durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge kuwwatly itergi berýär. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Milli Geňeşiň jemgyýetçilik wekilleriniň bilelikdäki mejlisindäki taryhy çykyşynda üstünlikleriňdir şanly sepgitleriň halkymyzyň agzybirlikde, jebislikde, ýurtda alnyp barylýan syýasaty goldap, yhlasly zähmet çekmekleri netijesinde gazanylandygyny nygtady, geljek üçin maksatnamalar kabul edilende-de, özgertmeler meýilleşdirilende-de, ilkinji nobatda, mähriban halkymyza daýanylyp, ähli işlerimiziň halkymyzyň bähbitlerine gönükdiriljekdigini aýtdy. 

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, ýaşlar ýurdumyzyň geljegi hasaplanýar. Biziň ösüşlerimiz, ata Watanymyzyň berkararlygy, ýurdumyzyň asudalygy, abadançylygy köp derejede ýaşlarymyza baglydyr. Ykdysadyýetimiziň pudaklaryny ýokary derejeli hünärmenler bilen üpjün etmäge hem aýratyn üns berilýär. Ýaşlarymyzyň dünýäniň abraýly ýokary okuw mekdeplerinde okamaklary üçin şertler döredilýär, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde bilim berlişini halkara derejelere çykarmak boýunça netijeli işler alnyp barylýar. Munuň şeýledigini uniwersitetimizde döredilen şertleriň, giň mümkinçilikleriň mysalynda hem görkezmek bolar.  

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe kuwwatly döwletimiz gazanylan üstünlikler bilen çäklenmän, öňe barýar, ösüşleriň täze belentliklerine çykýar. Ýurdumyzda ýokary tehnologiýaly, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti, senagat ulgamyny innowasion esasda ösdürmek boýunça işler alnyp barylýar, köp sanly önümçilik maksatly we ýaşaýyş-durmuş ugurly desgalar gurlup ulanylmaga berilýär. Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezi bolan Arkadag şäheri şol iri taslamalaryň biridir. Gahryman Arkadagymyzyň hut özüniň işjeň gatnaşyp, maslahatlaryny bermeginde, ýolbaşçylyk etmeginde amala aşyrylýan bu taslamada «akylly» jaýlary we öýleri gurmaga, energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerini ornaşdyrmaga aýratyn üns berilýär. 

Häzirki döwürde amala aşyrylýan tutumly işlere ýaşlaryň işjeň çekilmegi boýunça öňde goýlan wezipelere laýyklykda, Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymlarydyr talyplary Arkadag şäheriniň gurluşygynda sanly enjamlary ornaşdyrmak we olaryň kadaly işlemegini üpjün etmek işlerine gatnaşýarlar. Bu ugurda «akylly» şäher ulgamyny dolandyrmakda ulanyljak programma üpjünçiliklerini ornaşdyrmak boýunça Ahal welaýatynyň Arkadag şäher häkimligine anyk teklipler berildi. 

Milli Liderimiziň taryhy maslahatda eden çykyşynda geljekde ýurdumyzy ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda daşky gurşawa, tebigy baýlyklarymyza aýawly çemeleşmek, olary tygşytly ulanmak, tebigatyň arassalygyny saklamak, ekologik abadançylygy üpjün etmek we «ýaşyl» ykdysadyýeti ösdürmek ýaly ugurlara hem uly ornuň degişlidigi nygtaldy. Bellenilişi ýaly, toplumlaýyn işleriň geçirilmegi netijesinde ýangyç-energetika toplumynda gury ýerde we deňizde nebitgaz känlerini özleşdirmek, köp mukdarda maýa goýumlary çekmek, dürli önümçilik desgalaryny gurmak arkaly olaryň çykarylýan hem-de gaýtadan işlenilýän möçberi artdyrylar. Bu işleriň netijeleri ýurdumyzyň, halkymyzyň hem-de dünýä halklarynyň bähbitlerine hyzmat eder. Öňde goýulýan belent wezipeler, aýdyň maksatlar giň dünýäragaýyşly, kämil ylym-bilimli, watansöýüji hünärmenleriň taýýarlanylmagyna bolan talaby hem artdyrýar. 

Baýrammyrat ATAMANOW,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň rektory, tehniki ylymlaryň doktory.

Türkmenistanyň Konstitusiýasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda 

I. 1992-nji ýylyň 18-nji maýynda kabul edilen, 2016-njy ýylyň 14-nji sentýabrynda Türkmenistanyň Konstitusion kanuny bilen rejelenen görnüşde tassyklanan Türkmenistanyň Konstitusiýasyna (Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2016 ý., № 3, 131-nji madda; 2017 ý., № 4, 130-njy madda; 2020 ý., № 3, 68-nji madda) şu üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmeli: 

 1) 6-njy maddadan soň şu mazmunly maddany goşmaly: 

 «6¹-njy madda. Türkmenistanyň Halk Maslahaty Türkmenistanyň halkynyň bähbitlerine wekilçilik edýän ýokary wekilçilikli edaradyr, ony döretmegiň tertibi we ygtyýarlyklary Konstitusion kanun bilen kesgitlenýär.»; 

 2) 66-njy maddada «Milli Geňeşi (Halk Maslahaty we Mejlis)» diýen sözleri «Mejlisi» diýen söze çalşyrmaly; 

 3) 71-nji maddada: 

9-njy we 13-nji bentlerde «Milli Geňeşiniň» we «Milli Geňeşiniň palatalarynyň» diýen sözleri «Mejlisiniň» diýen söze çalşyrmaly; 

 10-njy bendi şu görnüşde beýan etmeli: 

«10) kanunlara gol çekýär, ylalaşmadyk halatynda, gaýra goýmak weto hukugyny peýdalanyp, özüniň närazylyklary bilen kanuny iki hepdeden gijä goýman, Türkmenistanyň Mejlisine gaýtadan ara alyp maslahatlaşmak we sese goýmak üçin gaýtarmaga haklydyr. Eger Türkmenistanyň Mejlisi deputatlarynyň umumy sanynyň azyndan üçden iki böleginiň ses bermegi bilen ozal kabul eden çözgüdini tassyklaýan bolsa, onda Türkmenistanyň Prezidenti şol kanuna gol çekýär. Türkmenistanyň Prezidentiniň Konstitusiýany kabul etmek, oňa üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda kanunlar babatda gaýra goýmak weto hukugy ýokdur;»; 

 11-nji bentde «Milli Geňeşine» diýen sözleri «Mejlisine» diýen söze çalşyrmaly; 

16-njy we 17-nji bentlerde «Halk Maslahatynyň» we «Mejlise» diýen sözleri degişlilikde «Türkmenistanyň Mejlisiniň» we «Türkmenistanyň Mejlisine» diýen sözlere çalşyrmaly; 

 4) 73-nji maddada «Milli Geňeşiniň agzasy ýa-da» diýen sözleri «Mejlisiniň» diýen söze çalşyrmaly; 

 5) 75-nji maddany güýjüni ýitiren diýip ykrar etmeli; 

 6) 76-njy maddada «Halk Maslahatynyň» diýen sözleri «Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň» diýen sözlere çalşyrmaly; 

 7) III baby şu görnüşde beýan etmeli: 

 «III BAP. TÜRKMENISTANYŇ MEJLISI 

 77-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisi (parlamenti) kanun çykaryjy häkimiýeti amala aşyrýan wekilçilikli edaradyr. 

 78-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisi 125 deputatdan ybarat bolup, olar saýlawçylarynyň sany takmynan deň bolan saýlaw okruglary boýunça bäş ýyl möhlete saýlanýarlar. Saýlawlar gününe çenli ýigrimi bäş ýaşy dolan we soňky on ýylyň dowamynda Türkmenistanda hemişelik ýaşaýan Türkmenistanyň raýaty Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlygyna saýlanyp bilner. 

 79-njy madda. Türkmenistanyň Mejlisi aşakdaky halatlarda möhletinden öň ýatyrylyp bilner: 

 1) ählihalk sala salşygynyň çözgüdi esasynda; 

2) Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň umumy sanynyň üçden iki böleginden az bolmadyk sesleriniň köplügi bilen kabul eden karary esasynda (öz-özüni ýatyrmagy); 

 3) alty aýyň dowamynda Türkmenistanyň Mejlisiniň ýolbaşçy düzümi düzülmedik halatynda, Türkmenistanyň Prezidenti tarapyndan. 

 80-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisi deputatlaryň ygtyýarlyklaryny özbaşdak kesgitleýär, olaryň arasyndan Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygyny, onuň orunbasaryny saýlaýar, komitetleri we toparlary düzýär. 

Türkmenistanyň Mejlisiniň öňki çagyrylyşynyň deputatlary Türkmenistanyň Mejlisiniň täze çagyrylyşynyň birinji maslahaty açylýança öz ygtyýarlyklaryny saklaýarlar. 

 81-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisi: 

1) Konstitusiýany we kanunlary kabul edýär, olara üýtgetmeler we goşmaçalar girizýär, olaryň ýerine ýetirilişine gözegçiligi we olara resmi düşündiriş bermegi amala aşyrýar; 

 2) Ministrler Kabinetiniň işiniň maksatnamasyny makullamak barada meselä garaýar; 

 3) Türkmenistanyň Döwlet býujetini we onuň ýerine ýetirilişi hakynda hasabaty tassyklamak barada meselelere garaýar; 

4) döwletiň içeri we daşary syýasatynyň esasy ugurlaryna hem-de ýurdy syýasy, ykdysady, durmuş we medeni taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryna garaýar; 

 5) ählihalk sala salşyklaryny geçirmek hakynda meseleleri çözýär; 

6) Türkmenistanyň Prezidentiniň, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň, welaýat, etrap we şäher halk maslahatlarynyň we Geňeşleriň agzalarynyň saýlawlaryny belleýär; 

7) Türkmenistanyň Prezidentiniň teklibi boýunça Türkmenistanyň Ýokary kazyýetiniň başlygyny, Türkmenistanyň Baş prokuroryny, Türkmenistanyň içeri işler ministrini, Türkmenistanyň adalat ministrini wezipä bellemek we wezipeden boşatmak barada meselelere garaýar; 

 8) Türkmenistanyň Prezidentiniň teklibi boýunça Türkmenistanda adam hukuklary boýunça ygtyýarly wekili — Adalatçyny saýlaýar; 

9) döwlet sylaglaryny döredýär, Türkmenistanyň Prezidentini döwlet sylaglary bilen sylaglaýar, oňa harby atlary we gaýry döwlet atlaryny dakýar; 

 10) döwlet häkimiýet edaralarynyň kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň Konstitusiýa laýyklygyny kesgitleýär; 

 11) halkara şertnamalary tassyklaýar we ýatyrýar; 

 12) Türkmenistanyň Döwlet serhedini we dolandyryş-çäk bölünişigini üýtgetmek meselelerini çözýär; 

 13) parahatçylyk we howpsuzlyk meselelerine garaýar; 

 14) Konstitusiýa we kanunlar bilen Türkmenistanyň Mejlisiniň ygtyýarlylygyna degişli edilen gaýry meseleleri çözýär. 

 82-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisi aýry-aýry meseleler boýunça Türkmenistanyň Prezidentine kanunlary çykarmak hukugyny berip biler, soňra şol kanunlary tassyklamak barada meselä Türkmenistanyň Mejlisi tarapyndan hökman garalmalydyr. 

 Türkmenistanyň Mejlisi aşakdaky meseleler boýunça kanunlary çykarmak hukugyny hiç kime berip bilmez: 

 1) Konstitusiýany kabul etmek we ony üýtgetmek; 

 2) jenaýat we administratiw kanunçylygy; 

 3) kazyýet önümçiligi. 

 83-nji madda. Kanun çykaryjylyk başlangyjyna bolan hukuk Türkmenistanyň Prezidentine, Türkmenistanyň Halk Maslahatyna, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlaryna, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetine we Türkmenistanyň Ýokary kazyýetine degişlidir. 

 84-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty Ministrler Kabinetine, ministrlere, beýleki döwlet edaralarynyň ýolbaşçylaryna resmi sowal bilen ýüz tutmak, şeýle hem dilden we hat üsti bilen sorag bermek hukugyna eýedir. 

 85-nji madda. Döwlet Türkmenistanyň Mejlisiniň her bir deputatyna onuň öz ygtyýarlyklaryny päsgelçiliksiz we netijeli amala aşyrmagy üçin ähli şertleriň döredilmegini, onuň hukuklarynyň we azatlyklarynyň, janynyň, at-abraýynyň we mertebesiniň goralmagyny, şeýle hem şahsy eldegrilmesizligini kepillendirýär. 

 86-njy madda. Deputat deputatlyk ygtyýarlyklaryndan diňe Türkmenistanyň Mejlisi tarapyndan mahrum edilip bilner. Şu mesele boýunça çözgüt Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň umumy sanynyň üçden iki böleginden az bolmadyk sesleriniň köplügi bilen kabul edilýär. 

Türkmenistanyň Mejlisiniň razylygy bolmasa, deputat administratiw we jenaýat jogapkärçiligine çekilip, tussag edilip ýa-da başga hili ýol bilen onuň azatlygy çäklendirilip bilinmez. 

 87-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty şol bir wagtda Ministrler Kabinetiniň agzasy, häkim, arçyn, kazy, prokuror wezipelerini eýeläp bilmez. 

 88-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy gizlin ses bermek bilen saýlanýar. Ol Türkmenistanyň Mejlisine hasabat berýär hem-de Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň umumy sanynyň üçden iki böleginden az bolmadyk sesleriniň köplügi bilen kabul eden çözgüdi boýunça wezipesinden boşadylyp bilner. 

Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygynyň orunbasary açyk ses bermek arkaly saýlanýar, ol Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygynyň tabşyrmagy boýunça onuň aýry-aýry wezipelerini ýerine ýetirýär, Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygynyň bolmadyk halatynda ýa-da onuň öz ygtyýarlyklaryny amala aşyrmagy mümkin bolmasa, onuň borçlaryny ýerine ýetirýär. 

 89-njy madda. Türkmenistanyň Mejlisiniň Prezidiumy Türkmenistanyň Mejlisiniň işini guramagy amala aşyrýar. 

 Prezidiumyň düzümine Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy, onuň orunbasary, komitetleriniň we toparlarynyň başlyklary girýärler. 

 90-njy madda. Türkmenistanyň Mejlisiniň, onuň Prezidiumynyň, komitetleriniň we toparlarynyň, deputatlarynyň iş tertibi, olaryň wezipeleri we ygtyýarlyklary kanun bilen kesgitlenýär.»; 

8) 94-nji maddanyň 1-nji bendinde, 113-nji we 129-njy maddalarda «Milli Geňeşiniň palatalarynyň» diýen sözleri «Mejlisiniň» diýen söze çalşyrmaly; 

 9) 120-nji maddany şu görnüşde beýan etmeli: 

 «120-nji madda. Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlygyna, welaýat, etrap we şäher halk maslahatlarynyň we Geňeşleriň agzalygyna dalaşgärlere bildirilýän talaplar Türkmenistanyň kanunlary bilen kesgitlenýär.»; 

10) 125-nji maddada «Halk Maslahatynyň agzalarynyň» we «Halk Maslahatyna» diýen sözleri degişlilikde «Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň» we «Türkmenistanyň Mejlisine» diýen sözlere çalşyrmaly; 

11) 142-nji maddada «Halk Maslahatynyň agzalarynyň umumy sanynyň azyndan üçden iki bölegi we Mejlisiň» diýen sözleri «Türkmenistanyň Mejlisiniň» diýen sözlere çalşyrmaly. 

 II. Şu Konstitusion kanun gol çekilen pursadyndan herekete girizilýär. 

 III. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahaty şu Konstitusion kanunyň herekete girizilen gününden öz işini bes edýär. 

IV. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Kararlary Türkmenistanyň Konstitusiýasyna we kanunlaryna garşy gelmeýändigine görä hereket edýärler. 

V. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Kararlaryny üýtgetmäge we ýatyrmaga bolan hukugy Türkmenistanyň Mejlisiniň ygtyýarlylygyna degişli etmeli. 

VI. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň agzalarynyň ygtyýarlyklaryny şu Konstitusion kanunyň herekete girizilen gününden, möhletinden öň ýatyrmaly. 

VII. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň deputatlarynyň ygtyýarlyklary kanunlarda bellenen möhletiň dowamynda Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň täze çagyrylyşynyň birinji maslahaty açylýança saklanyp galýar. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2023-nji ýylyň 21-nji ýanwary.

Türkmenistanyň Halk Maslahaty hakynda 

 Türkmen halkynyň döwlet gurluşy babatda köp asyrlyk taryhynda toplan tejribesini hemmetaraplaýyn nazara alyp, ata-babalarymyzyň ygtyýarly jemgyýetçilik wekilleri bilen ählihalk ýygnaklaryny geçirip, iň wajyp syýasy, ykdysady, durmuş meseleleri çözmek baradaky asylly däplerinden ugur alyp we umumy ykrar edilen demokratik ýörelgelere eýerip, şeýle hem ilatyň giň gatlaklarynyň möhüm jemgyýetçilik-syýasy çözgütleriň kabul edilmegine gatnaşmagyny üpjün etmek maksady bilen, halk häkimiýetiniň ýokary wekilçilikli edarasy — Türkmenistanyň Halk Maslahaty hakynda şu Konstitusion kanun kabul edilýär. 

 I BAP. UMUMY DÜZGÜNLER 

 1-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahaty 

1. Türkmenistanyň Garaşsyzlyk ýyllarynda gazananlaryny has-da berkitmek, ýurdumyzy ösüşiň has ýokary derejelerine çykarmak üçin ählihalk hereketini ýaýbaňlandyrmak, jemgyýetçilik-syýasy, durmuş-ykdysady, medeni-ynsanperwer we kanunçylyk-hukuk ulgamlarda täze sepgitlere ýetirmek, iň täze taryhymyzda gazanylan üstünlikleri wagyz etmek maksady bilen Türkmenistanyň Halk Maslahaty döredilýär. 

2. Döwlet ähmiýetli meseleleri çözmäge, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän özgertmeleriň we durmuş-ykdysady maksatnamalaryň durmuşa geçirilmegine halk köpçüligini giňden çekmek, teklipleri işläp taýýarlamak, maslahatlary bermek, halkymyzyň agzybirligini, bitewüligini, jebisligini, asudalygyny, abadançylygyny berkitmäge hem-de Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň täze döwürde beýik özgerişler ýoly bilen depginli ösmegine, has-da kuwwatlanmagyna ýardam bermek, hyzmat etmek Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň baş maksady we esasy wezipeleri bolup durýar. 

3. Türkmenistanyň Halk Maslahaty Türkmenistanyň Konstitusiýasyna, şu Konstitusion kanuna laýyklykda hereket edýän we Türkmenistanyň halkynyň bähbitlerine wekilçilik edýän ýokary wekilçilikli edaradyr. 

 2-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň düzümi 

1. Döwrümiziň Beýik şahsyýeti, Türkmenistanyň Gahrymany, Türkmenistanyň Hormatly Il ýaşulusy, halkyň Arkadagy, Türkmen halkynyň Milli Lideri diýen belent derejesi kanun esasynda ykrar edilen Hormatly Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň düzüminde hemişelik agza bolup durýar. 

 2. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň düzümine şular girýärler: 

 1) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy; 

 2) Türkmenistanyň Prezidenti; 

 3) Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy; 

 4) Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň agzalary; 

 5) Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary; 

 6) Türkmenistanyň Ýokary kazyýetiniň başlygy; 

 7) Türkmenistanyň Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň Sekretary; 

 8) Türkmenistanyň Baş prokurory; 

 9) Türkmenistanda adam hukuklary boýunça ygtyýarly wekil — Adalatçy; 

 10) welaýatlaryň, etraplaryň we şäherleriň häkimleri; 

 11) welaýatlaryň, etraplaryň we şäherleriň halk maslahatlarynyň başlyklary; 

 12) etraplaryň edara ediş merkezleri bolup durýan şäherleriň, şäherçeleriň arçynlary; 

 13) syýasy partiýalaryň, kärdeşler arkalaşyklarynyň we beýleki jemgyýetçilik birleşikleriniň ýolbaşçylary; 

14) welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň halk maslahatlary tarapyndan teklip edilýän jemgyýetçiligiň, şol sanda ýaşulularyň wekilleri. Olaryň sebitleýin bölünişigi we wekillere bildirilýän talaplar Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan kesgitlenýär. 

3. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň düzümine welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň halk maslahatlary tarapyndan teklip edilýän jemgyýetçilik wekillerini hödürlemegiň Tertibi Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan tassyklanýar. 

4. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine gatnaşmak üçin döwleti goramaga we pugtalandyrmaga, halkyň agzybirligini berkitmäge, adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramaga saldamly goşant goşan, ykdysadyýeti, ylmy, medeniýeti, durmuş ulgamyny ösdürmekde, jemgyýetçilik, ynsanperwer, haýyr-sahawat işinde we işiň gaýry görnüşlerinde uly hyzmatlary bitiren adamlary, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň we dini guramalaryň wekillerini, şeýle hem halkara guramalaryň we daşary ýurt döwletleriniň wekillerini, şol sanda diplomatik wekilhanalaryň baştutanlaryny çagyryp biler. 

 3-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy 

 1. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Türkmenistanyň Prezidenti tarapyndan wezipä bellenilýär we wezipeden boşadylýar. 

2. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işine Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy ýolbaşçylyk edýär we ol Türkmenistanyň Halk Maslahatyna hasabat berýär. 

3. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy haýsydyr bir sebäbe görä öz borçlaryny ýerine ýetirip bilmese ýa-da öz islegi boýunça ygtyýarlyklaryny tabşyran halatynda, onuň ygtyýarlyklary Türkmenistanyň Prezidentine geçýär. 

 4-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahaty hakynda Türkmenistanyň kanunçylygy 

Türkmenistanyň Halk Maslahaty hakynda Türkmenistanyň kanunçylygy Türkmenistanyň Konstitusiýasyna esaslanýar we şu Konstitusion kanundan we Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryndan ybaratdyr. 

 5-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işiniň ýörelgeleri 

 Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işi aşakdaky ýörelgelere esaslanýar: 

 1) demokratiýa; 

 2) aýanlyk; 

 3) adalatlylyk; 

 4) kanunyň hökmürowanlygy; 

 5) halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryny ileri tutmak; 

 6) adamyň we raýatyň kanunyň öňündäki deňligi; 

 7) adamyň hukuklaryna we azatlyklaryna hormat goýmak; 

 8) çözgütleri erkin ara alyp maslahatlaşmak we kabul etmek; 

 9) jemgyýetçilik pikirini nazara almak. 

 II BAP. TÜRKMENISTANYŇ HALK MASLAHATYNYŇ IŞINIŇ GURALYŞY 

 6-njy madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisleri 

1. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işi mejlisler görnüşinde amala aşyrylýar. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisine onuň agzalarynyň umumy sanynyň azyndan üçden iki bölegi gatnaşýan bolsa, ol ygtyýarlydyr.  

2. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisleri zerurlygyna görä, ýöne ýylda azyndan bir gezek onuň Başlygy tarapyndan ýa-da Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň agzalarynyň umumy sanynyň üçden bir böleginiň teklibi boýunça çagyrylýar. 

 7-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň garamagyna teklipleri girizmäge bolan hukuk 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň garamagyna teklipleri girizmäge Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň, Türkmenistanyň Prezidentiniň, Türkmenistanyň Mejlisiniň, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň, Türkmenistanyň Ýokary kazyýetiniň, şeýle hem Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň agzalarynyň umumy sanynyň azyndan dörtden bir böleginiň hukugy bardyr. 

 8-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň çözgütleri 

1. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň çözgütleri kararlar görnüşinde onuň mejlisine gatnaşýan agzalarynyň umumy sanynyň ýönekeý köplüginiň ses bermegi bilen kabul edilýär. 

 2. Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan kabul edilen kararlaryň Türkmenistanyň bütin çäginde hökmany güýji bardyr. 

 3. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň kararlary diňe onuň özi tarapyndan üýtgedilip ýa-da ýatyrylyp bilner. 

 4. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň kararlaryny çap etmegiň we güýje girizmegiň tertibi kanun bilen kesgitlenýär. 

 9-njy madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň çözgütleriniň ýerine ýetirilmegi 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň çözgütlerini özleriniň Türkmenistanyň Konstitusiýasynda we Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalarynda bellenilen ygtyýarlyklaryna laýyklykda Türkmenistanyň Prezidenti, Türkmenistanyň Mejlisi, Türkmenistanyň Ministrler Kabineti we beýleki döwlet edaralary ýerine ýetirýärler. 

 III BAP. TÜRKMENISTANYŇ HALK MASLAHATYNYŇ WE ONUŇ BAŞLYGYNYŇ YGTYÝARLYKLARY 

 10-njy madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň ygtyýarlyklary 

 Türkmenistanyň Halk Maslahaty: 

1) Türkmenistanyň Konstitusiýasyny we Konstitusion kanunlaryny kabul etmegiň, olara üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmegiň meseleleri boýunça tekliplere garaýar we makullaýar; 

2) döwletiň içeri we daşary syýasatynyň esasy ugurlaryna, şeýle hem ýurdy syýasy, ykdysady, durmuş we medeni taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryna we kanunlaryna garaýar we makullaýar; 

 3) Türkmenistanyň Prezidentiniň her ýylky ýüzlenmelerini diňleýär; 

 4) parahatçylyk we howpsuzlyk meselelerine garaýar; 

 5) kanun çykaryjylyk başlangyjyna bolan hukugyny amala aşyrýar; 

 6) Türkmenistanyň kanunlarynda göz öňünde tutulan gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýar. 

 11-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň ygtyýarlyklary 

 Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy: 

 1) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işine ýolbaşçylygy amala aşyrýar; 

 2) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlislerinde başlyklyk edýär; 

 3) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň çözgütleriniň ýerine ýetirilişine gözegçiligi guraýar; 

4) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döwlet edaralary we jemgyýetçilik birleşikleri bilen bilelikde hereket etmegini amala aşyrýar; 

 5) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň kararlaryna gol çekýär; 

6) Türkmenistanyň Prezidentiniň tabşyrmagy boýunça onuň Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 71-nji maddasynyň 2-nji, 15-nji, 18-nji bentlerinde göz öňünde tutulan ygtyýarlyklaryny amala aşyrýar; 

7) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanyny düzýär, onuň işine gözegçiligi amala aşyrýar, işgärlerini wezipä belleýär we olary wezipeden boşadýar; 

 8) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň kararlary bilen garamagyna degişli edilen beýleki meseleleri çözýär. 

 12-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň namalary 

1. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy döwlet ähmiýetli aýratyn wajyp meseleleri öwrenmegi we degişli kararlaryň taslamalaryny işläp taýýarlamagy Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň agzalaryna, döwlet häkimiýet edaralaryna tabşyryp biler. 

 2. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy kararlary we buýruklary çykarýar. 

3. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 76-njy maddasyna laýyklykda, Türkmenistanyň Prezidentiniň Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 71-nji maddasynyň 2-nji, 15-nji, 18-nji bentlerinde göz öňünde tutulan, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygyna berlip bilinýän ygtyýarlyklary babatynda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy kadalaşdyryjy hukuk häsiýetli kararlary kabul edip biler. 

 IV BAP. TÜRKMENISTANYŇ HALK MASLAHATYNYŇ PREZIDIUMY 

 13-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumy 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumy (mundan beýläk — Prezidium) Türkmenistanyň Halk Maslahatyna hasabat berýän hemişelik hereket edýän kollegial edaradyr. 

 14-nji madda. Prezidiumyň düzümi 

 1. Prezidium aşakdaky agzalardan ybaratdyr: 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy, Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy, Türkmenistanyň Ýokary kazyýetiniň başlygy, Türkmenistanyň Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň Sekretary, Türkmenistanyň Baş prokurory, Türkmenistanyň Adalat ministri we welaýatlaryň hem-de Aşgabat şäheriniň halk maslahatlarynyň başlyklary. 

 2. Prezidiuma Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy baştutanlyk edýär. 

 15-nji madda. Prezidiumyň ygtyýarlyklary 

 Prezidium: 

 1) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlislerine taýýarlyk görmek boýunça işi guraýar; 

2) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisleriniň gün tertibiniň taslamasyna meseleleri girizmek hakynda çözgütleri kabul edýär; 

3) eger Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan başga çözgüt kabul edilmedik bolsa, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisiniň geçiriljek senesini, wagtyny we ýerini kesgitleýär; 

4) Türkmenistanyň Halk Maslahatyny çagyrmak we geçirmek bilen baglanyşykly we öz ygtyýarlyklaryna degişli beýleki meseleleri çözýär; 

 5) Türkmenistanyň Mejlisiniň gün tertibindäki aýry-aýry kanun taslamalary boýunça garaýyşlaryny beýan edýär we makullaýar; 

 6) zerur bolan halatynda Türkmenistanyň Halk Maslahatyna iş toparlaryny döretmek hakynda teklipleri girizýär; 

 7) iş toparlarynyň işiniň meseleleri boýunça habarlary diňleýär; 

 8) Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan öz ygtyýarlygyna degişli edilen gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýar. 

 16-njy madda. Prezidiumyň mejlisleri 

 1. Prezidiumyň mejlisleri Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy tarapyndan çagyrylýar we alnyp barylýar. 

 2. Prezidiumyň mejlisi onuň agzalarynyň azyndan üçüsiniň çözgüdi boýunça hem çagyrylyp bilner. 

 3. Prezidiumyň mejlisine onuň agzalarynyň ýarysyndan köpüsi gatnaşýan bolsa, ol ygtyýarlydyr. 

 4. Prezidiumyň mejlisleri açyk geçirilýär. Prezidium mejlisi ýapyk geçirmek barada çözgüt kabul edip biler. 

 5. Prezidiumyň mejlisiniň gün tertibi oňa gatnaşýan agzalarynyň köplüginiň sesi bilen tassyklanylýar. 

6. Prezidiumyň kararlary onuň mejlisine gatnaşýan agzalarynyň sesleriniň ýönekeý köplügi bilen kabul edilýär, olara Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy gol çekýär. 

 17-nji madda. Prezidiumyň mejlisiniň teswirnamasy 

 1. Prezidiumyň we iş toparlarynyň mejlislerinde teswirnama düzülýär, olara mejlisde başlyklyk ediji tarapyndan gol çekilýär. 

2. Mejlisiň teswirnamasynda onuň geçirilen senesi, wagty we ýeri; gün tertibi; mejlisde başlyklyk ediji we çykyş edenler; ses bermäge girizilen teklipler; ses berlişiniň netijeleri we kabul edilen çözgütler görkezilýär. 

 V BAP. TÜRKMENISTANYŇ HALK MASLAHATYNYŇ IŞINI ÜPJÜN ETMEK 

 18-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwany 

1. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň, onuň wezipeli adamlarynyň we agzalarynyň işini guramaçylyk, dolandyryş, tehniki we beýleki taýdan üpjün etmek Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwany tarapyndan amala aşyrylýar. 

 2. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanyna Iş dolandyryjy ýolbaşçylyk edýär. 

 19-njy madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanynyň wezipeleri 

 1. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanynyň esasy wezipeleri şular bolup durýar: 

 1) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlislerine, onuň beýleki çärelerine guramaçylyk we maddy-tehniki taýdan hyzmat etmek; 

2) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň garamagyna meseleleri taýýarlamak we resminamalaryň taslamalaryny deslapdan ara alyp maslahatlaşmagy guramak; 

 3) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň kararlarynyň ýerine ýetirilişine gözegçiligi amala aşyrmak; 

4) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlislerinde meseleler ara alnyp maslahatlaşylanda gelip gowuşýan teklipleri we bellikleri hasaba almak we umumylaşdyrmak; 

5) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň garamagyna döwlet edaralary we jemgyýetçilik birleşikleri tarapyndan hödürlenilýän meseleler boýunça teklipleri taýýarlamak; 

 6) welaýatlaryň, etraplaryň we şäherleriň halk maslahatlarynyň işine guramaçylyk-usulyýet taýdan ýolbaşçylyk etmek; 

 7) raýatlaryň tekliplerine we beýleki ýüztutmalaryna garamak, olary umumylaşdyrmak; 

 8) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň resminamalaryny çap etmegi guramak; 

9) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işini köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde beýan etmek bilen bagly zerur maglumatlary taýýarlamak; 

 10) Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanynyň alyp barmagyna degişli edilen beýleki meseleleri çözmek. 

2. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işine degişli meseleler boýunça borçlary ýerine ýetirmek üçin onuň Diwanynyň döwlet edaralaryndan, jemgyýetçilik birleşiklerinden we wezipeli adamlardan zerur maglumatlary we resminamalary almaga hukugy bardyr. 

 20-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işini maliýeleşdirmek 

1. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň işini maddy-tehniki taýdan üpjün etmek boýunça çykdajylar Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň serişdeleriniň hasabyna maliýeleşdirilýär. 

2. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanynyň işgärleriniň iş hakynyň möçberleri Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda bellenýär. 

 VI BAP. JEMLEÝJI DÜZGÜNLER 

 21-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döwlet häkimiýetiniň ýerli wekilçilikli we beýleki edaralary bilen özara gatnaşygy 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň döwlet häkimiýetiniň ýerli wekilçilikli we beýleki edaralary bilen özara gatnaşygy Türkmenistanyň kanunlaryna laýyklykda amala aşyrylýar. 

 22-nji madda. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň jemgyýetçilik birleşikleri bilen özara gatnaşyklary 

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň syýasy partiýalar, kärdeşler arkalaşyklary we beýleki jemgyýetçilik birleşikleri bilen özara gatnaşyklary Türkmenistanyň kanunçylygy bilen kesgitlenýär. 

 23-nji madda. Şu Konstitusion kanunyň herekete girmegi 

 Şu Konstitusion kanun gol çekilen pursadyndan herekete girizilýär. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2023-nji ýylyň 21-nji ýanwary.

Türkmen halkynyň Milli Lideri hakynda 

 Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň dünýäde öz ösüş ýoly bilen häzirki zaman we kuwwatly döwlet hökmünde okgunly öňe gitmeginde we döwletliligiň milli nusgasyny döretmekde ägirt uly hyzmatlary bitiren, adyl, adalatly, öňdengörüji, parasatly, ynsanperwer garaýyşlary bilen halk içinde ägirt uly abraýdan peýdalanýan, halkyň çäksiz sylagyna, hormatyna eýe bolan görnükli şahsyýetleriň jemgyýetdäki ornuna uly ähmiýet bermek bilen, türkmen halkynyň asyrlaryň jümmüşinden gelýän özboluşly däp-dessurlaryna, ata-babalarymyzyň döwleti dolandyrmakda toplan baý tejribesine daýanýan hem-de häzirki zaman jemgyýetinde durmuş hakykatyna we halkymyzyň erk-islegine laýyk gelýän şu Konstitusion kanun türkmen halkynyň Milli Liderini ykrar edýär, syýasy we hukuk ýagdaýyny kesgitleýär. 

 1-nji madda. Döwlet we jemgyýetçilik işinde, Türkmenistanyň Prezidenti wezipesinde uzak ýyllaryň dowamynda işlemek bilen, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistany hemmetaraplaýyn ösdürmekde, halkara abraýyny ýokarlandyrmakda, «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwer syýasaty üstünlikli durmuşa geçirmekde, jemgyýetimiziň bitewüligini, halkyň agzybirligini we jebisligini berkitmekde bitiren aýratyn hyzmatlary üçin halkymyzyň çäksiz sylagynyň, belent sarpasynyň, uly hormatynyň we söýgüsiniň beýany hökmünde görnükli hem abraýly döwlet, syýasy we jemgyýetçilik işgäri hökmünde milli hem-de halkara derejede ykrar edilen döwrümiziň Beýik şahsyýeti, Türkmenistanyň Gahrymany, Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy hormatly Gurbanguly Berdimuhamedowy türkmen halkynyň Milli Lideri diýip kanun esasynda ykrar etmeli. 

 2-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň şulara hemişelik hukugy bardyr: 

1) Türkmenistanyň döwlet gurluşynyň, ýurduň içeri we daşary syýasatynyň hem-de howpsuzlygynyň, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalarynyň möhüm meseleleri boýunça Türkmenistanyň halkyna ýüzlenmäge, döwlet edaralaryna, şeýle hem wezipeli adamlara degişliligi boýunça seredilmegi hökmany bolan başlangyçlar bilen çykyş etmäge; 

2) Türkmenistanyň Mejlisiniň maslahatlarynda döwlet we jemgyýetçilik durmuşyna degişli möhüm meselelere garalanda, kanunçylyk namalary ara alnyp maslahatlaşylanda çykyş etmäge; 

3) Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan ýurdumyzy syýasy, durmuş-ykdysady, medeni-ynsanperwer taýdan ösdürmegiň ugurlaryna degişli maksatnamalar işlenip taýýarlanylanda, durmuşa geçirilende, möhüm ähmiýetli meseleler ara alnyp maslahatlaşylanda gatnaşmaga, teklipleri bermäge, öz garaýyşlaryny beýan etmäge; 

4) Syýasy partiýalaryň, jemgyýetçilik birleşikleriniň maslahatlarynda we gurultaýlarynda Türkmenistanyň Prezidentiniň döwlet berkararlygyny üpjün etmek, adalatly, parasatly, öňdengörüjilikli we ynsanperwer içeri we daşary syýasatyny, halkymyzyň agzybirligini, jebisligini has-da berkitmek, adamyň we raýatyň hukuklaryny, azatlyklaryny üpjün etmek, maşgala agzybirligini, ýaşlaryň milli däp-dessurlary hormatlamak, ýurdumyzyň Garaşsyzlyk hem Bitaraplyk syýasatyny, hoşniýetli goňşuçylyk, raýdaşlyk, ynsanperwerlik we adalatlylyk ýörelgelerini hem-de ynsan mertebesini belende galdyrmaklygy göz öňünde tutýan wagyz-nesihatlary bilen, şeýle hem syýasy-jemgyýetçilik çagyryşlary bilen çykyş etmäge. 

 3-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideri we onuň maşgala agzalary eldegrilmesizlik hukugyna eýedirler. 

 Eldegrilmesizlik hukugy onuň eýeçiligine we maşgala agzalarynyň eýeçiliginde duran emläklere hem degişli bolup durýar. 

 4-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň işini üpjün etmek döwletiň ygtyýarly edaralarynyň üsti bilen amala aşyrylýar. Türkmen halkynyň Milli Liderine gulluk, ýaşaýyş, durmuş, ulag, aragatnaşyk, lukmançylyk, şypahana we beýleki hyzmatlaryň edilmegi, şeýle hem maddy taýdan üpjünçiligi ygtyýarly döwlet edaralary tarapyndan amala aşyrylýar. 

 5-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideri Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň hemişelik agzasy bolup durýar. 

 6-njy madda. Türkmen halkynyň Milli Liderine onuň hemişelik ýa-da wagtlaýyn bolýan ýerinde, şeýle hem onuň maşgala agzalaryna döwlet goragy üpjün edilýär. 

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň we onuň maşgala agzalarynyň döwlet goragy döwletiň howpsuzlyk gulluklary tarapyndan amala aşyrylýar. 

 7-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň öz işini päsgelçiliksiz we netijeli amala aşyrmagy üçin ähli şertleriň döredilmegi, onuň hukuklarynyň we azatlyklarynyň, janynyň, at-abraýynyň hem-de mertebesiniň goralmagy döwlet tarapyndan amala aşyrylýar. 

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň kanuny işine päsgelçilik berilmegi, onuň kemsidilmegi, abraýyna we mertebesine garşy hereket edilmegi Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda jogapkärçilige eltýär. 

 8-nji madda. Şu Konstitusion kanunda göz öňünde tutulan çykdajylary maliýeleşdirmek Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň serişdeleriniň hasabyna amala aşyrylýar. 

 9-njy madda. Şu Konstitusion kanun gol çekilen pursadyndan herekete girizilýär. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2023-nji ýylyň 21-nji ýanwary.