DÖM 7 Hemmeler üçin arzan, ygtybarly, durnukly we döwrebap energiýa çeşmeleriniň elýeterliligini üpjün etmek
Türkmenistanyň döwlet energetika syýasaty sarp edijileri energiýa bilen bökdençsiz we ygtybarly üpjün etmäge, şeýle hem eksport mümkinçiligini giňeltmäge gönükdirilendir.
Türkmenistan tebigy gazyň ätiýaçlyklary boýunça Russiýadan, Eýrandan we Katardan soň dünýäde 4-nji ýeri eýeleýär. Ýurduň umumy geologik ätiýaçlyklaryna 71,0 mlrd. tonna şertli ýangyç möçberde baha berilýär. Tebigy gazyň çig mal binýady ýurtda iri ýangyç-energetika pudagynyň ösmegi üçin esas bolup, bu pudak ýurduň tutuş ykdysadyýetini ösdürmekde möhüm bölek bolup durýar.
Ýurtda Türkmenistan–Eýran we Türkmenistan–Hytaý gaz geçirijisi guruldy we ulanmaga berildi, olaryň ýurduň uglewodorod sektoryny ösdürmekde möhüm ähmiýeti bardyr. Energiýa serişdelerini iberilýän ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrylmagyň ýene bir ugry Türkmenistan–Owganystan–Päkistan–Hindistan (TOPH) transmilli gaz geçirijisiniň gurluşygy bolup durýar, ol goňşy we beýleki ýurtlara energiýanyň ygtybarly, durnukly we döwrebap çeşmelerine elýeterlik almaga we olaryň zerurlyklaryny kanagatlandyrmaga mümkinçilik döreder.
Bitewi gaz geçiriş we elektroenergetika ulgamlarynyň döredilmegi netijesinde Türkmenistan ykdysadyýetiň tebigy gaza we elektrik energiýasyna bolan zerurlyklaryny doly derejede kanagatlandyrýar. Şeýle hem ýurtda şäherleri we ilatly ýerleri doly gazlaşdyrmak we elektrikleşdirmek amala aşyryldy.
Pudagyň kuwwatlyklaryny mundan beýläk hem giňeltmäge we eksport mümkinçiliklerini artdyrmaga aýratyn üns berilýär. Häzirki wagtda türkmen elektroenergiýasy Owganystana, Eýrana, Özbegistana we Gyrgyzystana eksport edilýär. 2022-nji ýylda elektrik energiýasynyň eksport möçberi 9 milliard kilowatt-sagatdan geçdi. Bu görkeziji 2019-njy ýyldakydan 5,2 esse ýokarydyr.
Elektrik energiýasynyň öndürilişi we eksport, mlrd. kilowatt-sagat
Türkmenistanyň energetika syýasatynyň geljegi bolan ugurlarynyň biri hem pes uglerodly ykdysadyýete geçmek we alternatiw energetikany ösdürmek bolup durýar. Ýurtda Gün energiýasyny peýdalanmagyň has uly geljegi bardyr, bu güneşli günleriň bir ýylda 300 günden hem köp bolýandygy bilen şertlendirilendir. Şunuň bilen baglylykda, Gün energiýasyny peýdalanmak bilen ekologiýa zyýansyz energetika enjamlaryny döretmek gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ösdürmegiň derwaýys ugurlarynyň biri bolup durýar.
Muňa Energiýany tygşytlamagyň 2018–2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegi hem ýardam eder, onda energiýa netijeliligi boýunça çäreler bilen bir hatarda energiýanyň alternatiw çeşmeleriniň tutýan ornuny ýokarlandyrmak göz öňünde tutulýar.
Içerki sarp edijileri elektrik energiýasy bilen ygtybarly we bökdençsiz üpjün etmek, ýurtda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň peýdalanylmagyny ýola goýmak maksady bilen, Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda kuwwatlygy 10 MWt bolan Günüň we ýeliň güýji bilen işleýän köpugurly elektrik bekediniň gurluşygy başlandy.
Energiýanyň alternatiw çeşmelerini ösdürmegiň ýene bir derwaýys ugry bolup wodorod energetikasy çykyş edýär, ol ýokary netijelilige eýedir. 2022-nji ýylda «Türkmenistanyň wodorod energetika ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça 2022–2023-nji ýyllar üçin ýol kartasy» işlenilip taýýarlandy.
Ýangyç-energetika ulgamynyň durnukly we öňegidişlikli ösüşiniň möhüm faktory bolup köptaraplaýyn hyzmatdaşlyk, energiýa serişdeleriniň eksport edilýän ugurlarynyň diwersifikasiýalaşdyrmak we global energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek çykyş edýär. Şunuň ýaly toplumlaýyn çemeleşme Türkmenistanyň energetika syýasatynyň esasynda ýatýar. Meselem, 2020-nji ýylyň ahyrynda «Türkmenistanyň energetika diplomatiýasyny ösdürmegiň 2021–2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» kabul edildi, ol energetika ulgamynda Türkmenistanyň halkara guramalary bilen hyzmatdaşlygyny güýçlendirmäge gönükdirilendir.