DÖM 16 Durnukly ösüşiň hatyrasyna global hyzmatdaşlygyň çäklerinde amala aşyryjy serişdeleri pugtalandyrmak we işleri tizleşdirmek

Her bir adamyň syýasy, ykdysady, durmuş we beýleki raýat hukuklaryny we azatlyklaryny durmuşa geçirmek, döwletiň we jemgyýetiň demokratik ýörelgelerini we hukuk esaslaryny pugtalandyrmak Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan wezipeleriniň biri bolup durýar.

Türkmenistanda adamyň we raýatyň hukuklary we azatlyklary halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryna laýyklykda ykrar edilýär hem-de Türkmenistanyň Konstitusiýa we kanunlar bilen kepillendirilýär. Türkmenistan adamyň we raýatyň hukuklarynyň we azatlyklarynyň deňligini, şeýle hem milletine, teniniň reňkine, jynsyna, gelip çykyşyna, emläk hem wezipe ýagdaýyna, ýaşaýan ýerine, diline, dine garaýşyna, syýasy ynam-ygtykadyna ýa-da gaýry ýagdaýlara garamazdan, adamyň we raýatyň kanunyň we kazyýetiň öňündäki deňligini kepillendirýär.

Türkmenistan adam hukuklaryny goramak ulgamynda köp taraplaýyn işleri alyp barýar, adam hukuklaryny goramagyň milli ulgamyny özgertmegi amala aşyrýar, şeýle hem şu ugurda öz üstüne alan halkara borçnamalaryny durmuşa geçirýär.

Häzirki wagtda, döwlet kepillendiriş ulgamyny pugtalandyrmaga, Türkmenistanda adam hukuklaryny we azatlyklaryny üpjün etmäge we goramaga, ýurduň şu ugurdaky halkara borçnamalarynyň ýerine ýetirilmegine gönükdirilen «Türkmenistanda adam hukuklary boýunça 2021-2025-nji ýyllar üçin Hereketleriň milli Meýilnamasy» hereket edýär.

Türkmenistan halkara hukuk goraýjy mehanizmler bilen konstruktiw hyzmatdaşlygy amala aşyrýar we BMG-niň olaryň çäklerinde degişli halkara işi amala aşyrylýan birnäçe komissiýalarynyň, komitetleriniň we geňeşleriniň agzasy bolup durýar. Şu komissiýalaryň çäklerinde Türkmenistan BMG-niň şertnamalaýyn edaralaryna adam hukuklaryny goramak meselesine degişli Milli nutuklary berýär.

Yzygiderli esasda şahsy hukuklary goramak, hukuk goraýjy edaralaryň netijeliligini ýokarlandyrmak we korrupsiýa garşy göreş syýasaty durmuşa geçirmegiň mehanizmi kämilleşdirilýär. Raýatlaryň konstitusion hukuklaryny we azatlyklaryny goramak ulgamynda ýurduň kanunçylygyny kämilleşdirmek maksady bilen, 2017-nji ýyldan garaşsyz we döwlet edaralaryna tabyn bolmadyk Adalatçynyň Edarasy hereket edýär we onuň mandaty Pariž prinsiplerine gabat gelýär.

Türkmenistanda çagalar barada alada döwlet syýasaty derejesine çykaryldy. Çagalaryň hukuklaryny goramaga aýratyn üns berilýär, bu çaganyň iň gowy bähbitlerini we ýaşamaga bolan hukugyny üpjün etmäge, şeýle hem erkinlik we mertebäniň saklanýan şertlerinde ösmegi üçin amatly şertleri döretmek ýörelgesine esaslanýar. Türkmenistanyň Konstitusiýasyna laýyklykda, maşgala, enelik, atalyk we çagalyk döwlet tarapyndan goralýar.

Türkmenistan Çaganyň hukuklary hakynda konwensiýa goşuldy we şol wagtdan bäri ähli çagalaryň abadançylygyny üpjün etmekde möhüm üstünlikleri gazandy.

Çagalaryň hukuklaryny üpjün etmek ulgamynda halkara şertnamalary boýunça Türkmenistanyň üstüne alan borçnamalaryna ygrarlylygyny tassyklamak maksady bilen, 2023-nji ýylyň iýunynda «Türkmenistanda çagalaryň hukuklaryny durmuşa geçirmek boýunça 2023-2028-nji ýyllar üçin Hereketleriň Milli Meýilnamasy» tassyklandy. Bu meýilnama jemgyýetçilik-syýasy, durmuş-ykdysady, milli-medeni ulgamlarda çagalaryň hukuklaryny goramaga we gowulandyrmaga, ösüp gelýän nesliň durmuş-ýaşaýyş şertlerini gowulandyrmaga, çagalary okatmagyň we olary durmuşa taýýarlamagyň hilini ýokarlandyrmaga, olaryň hukuklaryny iş ýüzünde durmuşa geçirmäge gönükdirilendir.

Çaganyň doglandygyny bellige almak çaganyň hukuklaryny goramagyň, onuň jemgyýetiň durmuşyna doly derejede gatnaşmagy üçin mümkinçilikleri üpjün etmegiň, şeýle hem onuň üçin bilimi, işe ýerleşmegi we durmuş üpjünçiligini elýeter etmegiň aýrylmaz bölegi bolup durýar. «Türkmenistanyň Maşgala kodeksine» laýyklykda, çaga doglan mahalynda onuň bellige alynmagy hökmanydyr.

Şu günki günde doglandygy raýat edaralarynda bellige 5 ýaşa çenli çagalaryň paýy, ýaşy boýunça bölmek bilen (16.9.1 görkeziji) 99,9%-e deňdir.