2021-nji ýylyň sekiz aýynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň jemleri

• 2021-nji ýylyň sekiz aýynda ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýän we ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň sazlaşykly ösüşiniň üpjün edilmegine gönükdirilen anyk işleriň netijesinde, oňyn netijeler gazanyldy. Şu ýylyň ýanwar-awgust aýlarynda jemi içerki önümiň durnukly ösüşi üpjün edildi. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, önümçiligiň mukdary 5,5 göterim, bölek satuw haryt dolanyşygy 17 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň möçberi 9,6 göterim artdy. Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 114,5 göterime, çykdajy bölegi bolsa 97,5 göterime deň boldy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk haky geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim köpeldi. Aýlyk haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary doly maliýeleşdirildi. Oba milli maksatnamasynyň rejelenen görnüşini ýerine ýetirmegiň çäklerinde, durmuş maksatly desgalaryň 102-sinde, şol sanda suw arassalaýjy desgalaryň 35-sinde, meýdany 129,1 müň inedördül metr bolan ýaşaýyş jaýlarynyň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy dowam etdi. 1 milliard 449,1 million manat möçberinde düýpli maýa goýum serişdeleri özleşdirildi.
• Benzin öndürmek boýunça meýilnama 107,5 göterim, polipropilen önümçiliginiň meýilnamasy 109,7 göterim, tebigy we ugurdaş gaz çykarmagyň meýilnamasy 122,1 göterim, «mawy ýangyjy» eksport etmegiň meýilnamasy 133,6 göterim, maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy bolsa 102,1 göterim berjaý edildi.
• Ýanwar-awgust aýlarynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, söwda dolanyşygynyň ösüşi 120,8 göterime, önüm öndürmegiň ösüşi bolsa 117,6 göterime deň boldy. Dokma senagaty ministrliginiň kärhanalarynda öndürilen nah ýüplügiň we matalaryň öndürilişi, degişlilikde, 116,8 göterim hem-de 104,4 göterim, tikin we örme önümleri boýunça 121,8 göterim, gön önümleri boýunça 104,3 göterim ýerine ýetirildi. Ýylyň başyndan bäri «Türkmenhaly» döwlet birleşigi boýunça önüm öndürmegiň meýilnamasy 110,1 göterim berjaý edildi, şunda ösüş 155,2 göterime deň boldy. Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça şu ýylyň sekiz aýynda birža söwdalarynyň 198-si geçirilip, şolarda 20 müň 866 şertnama bellige alyndy. Hasabat döwründe Söwda-senagat edarasy tarapyndan amala aşyrylan işleriň ösüşi 105,7 göterime deň boldy. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüşi 137,4 göterime, senagat önümçiligi boýunça bolsa 107 göterime barabar boldy.
• Gurluşyk, senagat hem-de energetika toplumlarynda hasabat döwründe öndürilen önümleriň hem-de gurluşyk-senagat pudagynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 129,2 göterim berjaý edildi. Gurluşyk we binagärlik ministrligi tarapyndan şu ýylyň ýanwar-awgust aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 110,5 göterime deň boldy. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi tarapyndan önümleri öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 124,9 göterim berjaý edildi. Ýylyň başyndan bäri Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120,4 göterim berjaý edildi. Elektrik energiýasyny öndürmegiň ösüşi 111 göterime, ony eksport etmegiň ösüşi bolsa 135,8 göterime deň boldy. «Türkmenhimiýa» döwlet konserni önümleri öndürmegiň hem-de hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasyny 136,2 göterim berjaý etdi. Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň hem-de hyzmatlaryň meýilnamasyna 165,8 göterim derejede amal edildi.
• Obasenagat toplumy boýunça önümçiligiň ösüşi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 108,3 göterime deň boldy. Şol sanda bu görkeziji Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça 109,1 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 102,1 göterime, «Türkmen atlary» döwlet birleşigi boýunça 102,6 göterime barabar boldy. Maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy 130,3 göterim ýerine ýetirildi.
• Bilim ulgamynda amala aşyrylýan özgertmelere laýyklykda, hasabat döwründe okuw işini kämilleşdirmek, ýaş nesillerimize döwrebap bilim bermek, olary milli we umumadamzat ruhy gymmatlyklary esasynda terbiýelemek babatda degişli işler geçirildi. Talyp ýaşlar hem-de mekdep okuwçylary halkara ders bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş edip, altyn, kümüş, bürünç medallara, dürli derejedäki diplomlara mynasyp boldular. Ýylyň başyndan bäri halkara guramalar hem-de hyzmatdaş ýokary okuw mekdepler bilen köpsanly onlaýn okuwlary we ylmy maslahatlar guraldy. Sanly ykdysadyýeti ösdürmek bilen baglylykda, toplumyň garamagyndaky ministrlikleriň hem-de Ylymlar akademiýasynyň merkezi edaralarynyň düzümi kämilleşdirildi. Ylymlar akademiýasynyň ylmy-barlag institutlarynda, ministrlikleriň garamagyndaky ylmy edaralarda hem-de ýokary okuw mekdeplerinde ylmyň we tehnologiýalaryň ileri tutulýan ugurlary boýunça ylmy-barlag işleri utgaşykly alnyp baryldy. Saglygy goraýyş ulgamynda «Saglyk» döwlet maksatnamasynyň rejelenen görnüşi, Türkmenistanyň ýiti ýokanç kesele taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň meýilnamasy, Türkmenistanda ilatyň kesellere garşy göreşmek ukybyny ýokarlandyrmak boýunça 2021 – 2025-nji ýyllar üçin Milli maksatnamasy hem-de «Sagdyn ene – sagdyn çaga – sagdyn geljek» atly Milli strategiýa tassyklanyldy. Agyr atletikaçy Polina Gurýewanyň Ýaponiýanyň Tokio şäherinde geçirilen XXXII tomusky Olimpiýa oýunlarynda üstünlikli çykyş etmegi şu ýylyň başyndan bäri ýurdumyzyň sportunyň gazanan uly üstünlikleriniň hatarynda görkezildi. Olimpiadanyň kümüş medalyna mynasyp bolan ýaş türgeniň uly ýeňşi mynasybetli, Olimpiýa şäherçesindäki başa-baş söweş sungaty sport toplumynda tapawutlanan türgene hem-de onuň tälimçilerine ýokary döwlet sylaglaryny gowşurmak dabarasy geçirildi. Şeýle hem ýanwar-awgust aýlarynda ýurdumyzyň içeri we daşary syýasatyna, taryhy özgertmelere bagyşlanan wagyz-nesihat işleri, halkara guramalary hem-de daşary ýurtlaryň degişli ministrlikleri bilen teleköpri arkaly maslahatlar, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy, Aşgabat şäheriniň 140 ýyllygy mynasybetli ylmy-amaly maslahatlar guraldy.
• 2021-nji ýylyň geçen sekiz aýynda dürli medeni çäreler, şol sanda iýun aýynda Lebap welaýatynda Medeniýet hepdeliginiň hem-de 6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda guralan Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde çäreler geçirildi. Täze desgalary ulanmaga bermek mynasybetli dabaralar guraldy, şanly seneleriň hormatyna döredijilik bäsleşikleri yglan edildi. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek boýunça degişli çäreler görüldi. Ýurdumyzyň köptaraplaýyn we milli hödürnamalaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça daşary işler ministrligi bilen bilelikde degişli işler alnyp baryldy. Döwrüň talaplaryna laýyklykda, medeniýet ulgamynyň edaralarynyň, şol sanda muzeýleriň, kitaphanalaryň we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça çäreler görülýär. Türkmen döwlet neşirýat gullugy boýunça haryt öndürmegiň meýilnamasy 112,6 göterim ýerine ýetirildi.
• Ýanwar-awgust aýlarynda ulag-kommunikasiýa toplumynda hyzmatlary ýerine ýetirmek we önüm öndürmek boýunça meýilnama 111,9 göterim berjaý edildi. Şu döwürde «Türkmendemirýollary» agentligi boýunça 107,3 göterime, «Türkmenawtoulaglary» agentliginde 140 göterime, «Türkmendeňizderýaýollary» agentliginde 141,1 göterime, «Türkmenaragatnaşyk» agentligi boýunça ösüş depgini 110,6 göterime deň boldy. «Türkmenhowaýollary» agentligi boýunça hem degişli işler alnyp baryldy. Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýük daşamagyň meýilnamasy 103,1 göterime, ýük dolanyşygynyň meýilnamasy 105,2 göterime barabar boldy.
• «Türkmenistan – parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň geçen döwründe Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruny yzygiderli durmuşa geçirmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek hem-de öňde goýlan wezipeleri çözmek boýunça degişli işler geçirildi. Ýokary derejedäki saparlar, duşuşyklar we gepleşikler halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde aýratyn orny eýeleýär. Ýurdumyzda Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Prezidenti, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti saparlar bilen boldy. 6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygy boldy. Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary hem-de Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň Baş sekretary, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy ýurdumyza geldiler. Döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly YHG-niň XIV sammitine, Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň resmi däl maslahatyna hormatly myhman hökmünde, «Durnukly ösüş üçin gazylyp alynýan senagatyň özgerişi» mowzugy bilen geçirilen ýokary derejeli ählumumy «tegelek soluň» başyndaky maslahata, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ylym we tehnologiýalar boýunça ikinji sammitine hem gatnaşdy. Hormatly Prezidentimiziň daşary ýurtlaryň döwlet Baştutanlarynyň birnäçesi bilen telefon arkaly gepleşikleri geçirildi. Sanly ulgam arkaly dürli derejedäki duşuşyklaryň 1 müň 173-si guraldy. Ýylyň dowamynda halkara resminamalarynyň 109-syna gol çekildi. DIM-niň ugry boýunça duşuşyklar we geňeşmeler yzygiderli guraldy. Şeýle hem Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we ABŞ-nyň arasyndaky «C5+1» köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ministrler derejesindäki nobatdaky duşuşyk, «Merkezi Aziýa – Hytaý» we Merkezi Aziýa – Russiýa derejesinde daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň duşuşyklary, Aziýa – Ýuwaş ummany sebiti ýurtlarynyň ýokary derejeli maslahaty, «Merkezi Aziýa – Ýewropa Bileleşigi» ýokary derejeli dialogyň nobatdaky tapgyry geçirildi. Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek boýunça yzygiderli çäreler görülýär. Hasabat döwründe ikitaraplaýyn Hökümetara toparlarynyň we beýleki degişli düzümleriň çäklerinde nobatdaky duşuşyklar hem-de daşary ýurtlaryň işewür toparlarynyň wekilleri bilen gepleşikler geçirildi.
• Şu ýylyň sekiz aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri, Ýer ýüzünde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy we onuň dünýä ykdysadyýetine ýetirýän ýaramaz täsiri sebäpli ýüze çykýan daşarky ýagdaýlara garamazdan, ýubileý ýylynda hem Garaşsyz döwletimiziň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda depginli ösmegini dowam edýändigini görkezýär. Ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi 6,2 göterim derejede saklanýar. Berkarar Watanymyzda iri senagat we durmuş desgalarynyň gurluşygy depginli dowam edýär. Bu desgalaryň hatarynda täze şäherçeleridir ýaşaýyş jaýlaryny, dynç alyş we sagaldyş merkezlerini, mekdepleridir çagalar baglaryny hem-de ençeme beýleki desgalary görkezmek bolar. Bellenen meýilnama laýyklykda, şu ýyl 30 sany iri desganyň ýerine 56 sany desga işe girizildi. Ýylyň ahyryna çenli ýene-de ençeme desgany ulanmaga bermek göz öňünde tutulýar. Hasabat döwründe umumy meýdany ýarym million inedördül metre golaý ýaşaýyş jaýlaryny ulanmaga berdik. Ylym-bilim ulgamlarynda hem özgertmeler dowam edýär, önümçilikler döwrebap ýagdaýa getirilýär. Bazar ykdysadyýeti emele gelýär. Nebitgaz ýataklary özleşdirilip, «Türkmenistan — Owganystan — Pakistan» elektrik we aragatnaşyk ulgamlarynyň hem-de «Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan» gaz geçirijisiniň gurluşygy alnyp barylýar. Beýleki halkara taslamalaryny amala aşyrmaga hem taýýarlyk görülýär. Ýurdumyzda hususy işewürligi ösdürmegi, telekeçileri ykdysadyýetimizde özgertmeleri geçirmäge giňden çekmegi goldamak syýasatyny dowam edýäris. Mähriban Arkadagymyz şu ýubileý ýyly üçin wezipeleriň Ministrler Kabinetiniň geçen ýarym ýylyň jemlerine bagyşlanan mejlisinde hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda anyk kesgitlenilendigini belledi. Bu wezipeler köp işleri amala aşyrmagy talap edýär we biz olaryň üstünde yhlas bilen tutanýerli zähmet çekmelidiris. Şoňa görä-de, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmegiň we beýleki döwletlere iberilýän harytlaryň möçberini artdyrmagyň Döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilişine goşmaça itergi bermelidiris. Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etmelidiris, ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň sanawyny we eksport edilýän ugurlaryny giňeltmelidiris.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyly içinde ýurdumyzyň dokma senagaty ägirt uly ösüşlere ýetdi. Ykdysadyýetiň möhüm bölegi bolan bu ugruň häzirki zaman ösüşleri Garaşsyzlygymyz bilen ýaşdaş diýen ýalydyr. Öňki döwürde paýtagtymyzda we welaýatymyzda barmak basyp sanaýmaly ýüpek-egriji we pagta arassalaýjy zawod-fabrikler bolan bolsa, Garaşsyzlygymyzyň ilkinji ýyllaryndan başlap, ýurdumyzyň dürli künjeklerinde dokma we jins toplumlary, ýüplük egriji kärhanalar we taýýar önümleri öndürýän tikinçilik we dokmaçylyk fabrikleri gurlup ulanylmaga berlip başlandy.

Beýik Ýüpek ýolunyň döremegi bilen dokmaçylykda örän uly netijeler gazanylypdyr. Hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly ajaýyp eserinde mysal getirilýän türkmen gelniniň Çyn-Maçyndan ýüpek gurçugynyň tohumyny topbusynda gizläp alyp gaýtmagy bilen bagly rowaýat aýratyn many-mazmuna eýedir. Munuň özi ene-mamalarymyzyň hem dokmaçylyk, ýüpekçilik hünäri bilen gadymdan tanyş bolandyklaryny aňladýar.

Hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda, ýurdumyzyň Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda açylyp ulanylmaga berlen täze dokma toplumy pagta çig malyny gaýtadan işläp, ondan taýýar önümi goýbermäge çenli bolan ähli dokmaçylyk tapgyrlaryny özünde jemleýär. Şeýle dokma toplumynyň gurluşygynyň Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda hem tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýandygyny buýsanç bilen bellemek bolar. Çig maly gutarnykly önüme çenli işleýän toplumyň gurulmagy we işe girizilmegi Gahryman Arkadagymyz tarapyndan halkymyza peşgeş berlen Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetiň we senagatyň ýeten sepgididir.

Ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürýän hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzda pagtanyň bol hasylyny öndürmek, ýüpekçiligi ösdürmek üçin berýän goldawlary netijesinde, ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda yzygiderli öňegidişlikler gazanylýar.

Ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi ajaýyp ösüşlere beslemekde döwletli işleri durmuşa geçirýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Merjen AKMYRADOWA,

S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň talyby.

Önümçiligiň durnukly we ýokary ösüş depginleri milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda diýen ýaly aýdyň görünýär. Ýurdumyzyň söwda we hyzmatlar ulgamynda, hemişe bolşy ýaly, ýokary ösüş depginleri saklanylyp gelinýär. Munuň özi bu pudaklarda işleriň sazlaşykly guralmagynyň aýdyň netijesi bolup durýar.

Türkmenistanyň energetika ulgamynyň düzümleri umumy önümçilik ösüşine mynasyp goşant goşýar. Gurluşyk serişdeleriniň önümçiliginde bolsa, okgunly ösüş saklanýar. Olaryň ýokary görkezijilere eýe bolmagy Türkmenistanyň ähli künjeginde gurluşyk işleriniň batly depginlerde dowam etmegini şertlendirýär.

Ykdysadyýetimize bazar gatnaşyklary guralyny ornaşdyrmagyň, onuň dünýä hojalyk gatnaşyklaryna işjeň gatnaşmagynyň pugta we ygtybarly kadalaşdyryjy-hukuk binýady döredilýär. Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasaty köpugurly ykdysady we serişde mümkinçilikleri bilen bilelikde, öňde durýan möhüm wezipeleriň oňyn çözgüdini üpjün edýär. Şeýlelikde, milli kanunçylygyň döwrebaplaşdyrylmagy halk hojalygy toplumynyň ähli pudaklarynda hil taýdan täze netijeleri gazanmakda milli we halkara ähmiýetli wajyp meseleleriň oňyn çözülmegine giň mümkinçilikleri açýar.

Döwlet edaralarynyň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmagyň, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlik derejesini artdyrmagyň, önümçiligi we eksporty köpugurly esasda ösdürmegiň hasabyna sazlaşykly we durnukly ykdysady ösüşiň möhüm guralyny döretmek häzirki döwrüň baş wezipesi bolup durýar.

Ykdysady syýasatyň täze tapgyry maksatnamalaýyn we uzak möhletleýin bähbitleri göz öňünde tutmak, ykdysady mümkinçilikleri artdyrmak maksady bilen, onuň maýa goýum ýagdaýynyň döredilmegi ykdysady we dolandyryş ähmiýetli çözgütleriň kabul edilmegini nazarlaýar. Şunlukda, bäsdeşlik esasynda döwlet-hususy hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmek ähmiýetli bolup durýar.

Arkadag Prezidentimiziň yzygiderli tagallalary netijesinde ýurdumyzyň sebitlerini hemmetaraplaýyn ösdürmek bilen baglanyşykly meseleler döwletimiziň ykdysady syýasatynyň möhüm ugurlarynyň birine öwrüldi. Durmuş-ykdysady taýdan ösüş, ilatyň abadançylygyny we ýurdumyzyň ekologiýa derejesini gowulandyrmak, welaýatlaryň ilatynyň durmuş derejesini ösdürmek, önümçilik pudaklaryny dolandyrmakda netijeliligi ýokarlandyrmak işlenip taýýarlanylan maksatnamalaryň baş wezipeleridir. Täzeçil usullara esaslanýan döwlet kadalaşdyryş ulgamynyň hil babatdaky görkezijilerine baha bermäge mümkinçilik döredýän bitewi ulgamyň emele gelmegi welaýatlary ykdysady taýdan ösdürmegiň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar.

Döwletimiziň ýokary makroykdysady görkezijilere eýe bolýandygyny bellemek bilen, ýurdumyzyň milli baýlyklarynyň toplanmagyny we olaryň netijeli peýdalanylmagyny höweslendirýän häzirki zaman salgyt ulgamynyň döredilmegine gönükdirilen salgyt syýasaty ykdysady strategiýa döwletiň we jemgyýetiň bähbitlerini utgaşdyrmaga, durmuş-ykdysady ösüşi üpjün etmäge mümkinçilik berýär.

Telekeçiligi ösdürmek milli Liderimiziň amala aşyrýan döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Hormatly Prezidentimiziň hemmetaraplaýyn goldawy we kiçi hem-de orta telekeçiligiň höweslendirilmegini nazarlaýan başlangyçlary netijesinde, ýurdumyzda telekeçilik ulgamynyň ösdürilmegine kuwwatly itergi berildi. Häzirki döwürde hususy bölegiň wekilleri daşary ýurt kompaniýalary bilen bir hatarda, gurluşyk pudagynda, gurluşyk serişdeleriniň önümçiliginde möhüm taslamalary durmuşa geçirmäge, azyk bolçulygynyň üpjün edilmegine gönükdirilen wezipeleri çözmäge işjeň gatnaşýarlar, gazanan serişdelerini öňdebaryjy tehnologiýalara esaslanýan önümçilige gönükdirýärler. Olar dünýäniň bazar ykdysadyýetiniň ýagdaýlaryny işjeň öwrenip, täze ugurlarda giň möçberli işleri amala aşyrýarlar. Bu bolsa önümçilik kuwwatynyň artmagyna, olaryň hiliniň ýokarlanmagyna we harytlaryň elýeterliliginiň, şeýle hem täze iş orunlarynyň döredilmegine mümkinçilik berýär. Döwlete dahylly bolmadyk pudagyň maýa goýum işjeňliginiň ýokarlanmagyny, ýurdumyzyň hususyýetçileriniň we daşary ýurt maýadarlarynyň kärhanalaryň döwrebaplaşdyrylmagyna çekilmegini şertlendirýän oňaýly ýagdaýyň döredilmegi, şeýle hem iri önümçilik we durmuş maksatly taslamalara döwlet tarapyndan goldaw berilmegi wajyp wezipeleriň üstünlikli çözülmegi üçin ygtybarly binýady emele getirýär.

Soňky ýyllarda Türkmenistan dünýäniň dürli döwletleri, öňdebaryjy maliýe we ykdysady düzümler bilen hyzmatdaşlygyň gerimini giňeldip, halkara gatnaşyklary ulgamyndaky eýeleýän ornuny pugtalandyrdy. Ozalky ýyllarda bolşy ýaly, Halkara pul gaznasy, Bütindünýä banky, Ýewropanyň Täzeleniş we Ösüş banky, Aziýa ösüş banky, Yslam ösüş banky we beýleki iri maliýe edaralar bilen netijeli gatnaşyklaryň ösdürilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Bu bolsa maliýe-bank ulgamynyň mundan beýläk-de ösdürilmeginiň, ýurdumyzyň halk hojalygy toplumynyň birnäçe pudaklaryna maýa serişdeleriniň çekilmeginiň möhüm şertidir.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, ykdysadyýetiň sanly ulgama geçmegini çaltlandyrmak möhümdir. Dünýä tejribesi döwlet ösdügiçe, onuň durmuşynda maglumat tehnologiýalarynyň möhüm orun eýeleýändigini görkezýär. Türkmenistanda bu ulgamy we täzeçil maglumat-kommunikasiýa tehnologiýasyny ornaşdyrmak boýunça zerur işler alnyp barylýar, maglumat-tehnologiýa ulgamy boýunça ýokary hünärli işgärler taýýarlanylýar. Sanly ulgam boýunça işgärleriň sowatlylygyny ýokarlandyrmak üçin ýörite maksatnama taýýarlanyldy. Ýokary okuw mekdepleriniň we okuw merkezleriniň hünäri kämilleşdiriş merkezlerinde bu ugurdan okuwlar geçirilýär.

Häzirki döwürde Türkmenistanyň ykdysadyýetinde amala aşyrylýan işler döwletiň we işewürlik düzümleriniň özara gatnaşyklarynyň sazlaşygyny döretmekde, häzirki zaman ylmyny we tehnologiýasyny ösdürmekde uly ähmiýete eýe bolup durýar. Hormatly Prezidentimiziň yzygiderli alyp barýan parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasaty we ylmy taýdan esaslandyrylan ykdysady strategiýasy möhüm wezipeleri üstünlikli çözmegiň wajyp şertini emele getirýär.

Serdar ARAZOW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty, Ykdysady meseleler baradaky komitetiň başlygynyň orunbasary.

Türkmenabatdaky galla önümleri kärhanasynyň döwrebap binalar toplumy şu aýda sekiz ýaşyny doldurdy. Yzda galan ýyllaryň dowamynda ýurdumyzda azyk garaşsyzlygyny berkarar etmäge uly goşant goşan kärhana şu günler täze ýylyň bugdaý hasylyny gaýtadan işläp, ak una öwürýär. Kuwwatly kärhanadaky zähmet depgini mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramyna hem mynasyp sowgatlar bilen barylýandygyny subut edýär.

Desterhanda müň bir nygmat bolsun, ýöne mele-myssyk nanyň orny başgadyr. Hut şonuň üçin hem «Azyk garaşsyzlygy» diýlende, ilki bilen çöregiň, unuň bolçulygy seriňe dolýar. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň ilkinji ýyllaryndan bäri türkmen gallaçylary ýyllyk borçnamalaryny her ýyl abraý bilen berjaý edip, Watan ammaryna million tonnadan gowrak bugdaý tabşyryp gelýärler. Hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň 1-nji sentýabrynda talyp ýaşlar we mekdep okuwçylary bilen geçiren duşuşygynda hem nygtaýşy ýaly, Türkmenistan gallany diňe bir bol öndürýän däl-de, eýsem, gerek bolsa eksport edýän döwlete hem öwrüldi.

Bu bolsa bugdaýy gaýtadan işleýän kuwwatly kärhanalaryň gurulmak zerurlygyny hem ýüze çykarýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzda şeýle kärhanalaryň onlarçasy guruldy. Şolaryň biri hem Türkmenabatdaky galla önümleri kärhanasydyr.

Ýadyňyzda bolsa, bu kuwwatly kärhana 2013-nji ýylyň sentýabr aýynda açylyp, ulanylmaga berlipdi. Kärhana 2014-nji ýylyň başyndan doly önümçilik güýjünde işläp başlady. Şeýle bolansoň, onuň önümçilik kuwwaty baradaky sanlardyr maglumatlar hem öz gözbaşyny şol ýyldan alyp gaýdýar.

Kärhananyň hünärmenleri mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramyny hem zähmet ýeňişleri bilen garşylaýarlar. Muny ýetilen sepgitler hem aýan edýär. Şu ýylyň ýanwar ― awgust aýlarynda kärhanada unuň ýokary hilli görnüşleriniň 30 müň 200 tonnasyny öndürmek meýilleşdirilen bolsa, öndürilen un göz öňünde tutulanyndan hem 119 tonna kändir. Şeýlelikde kärhanada ýylyň sekiz aýy üçin meýilnama 100,4 göterim berjaý edildi.

Dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynyň enjamlary ornaşdyrylan kuwwatly kärhanada ýokary hilli unuň önümçiligini bökdençsiz ýola goýmak üçin ähli mümkinçilikler bar. Gurluşygy Türkiýäniň kompaniýalarynyň biri tarapyndan alnyp barlan kärhana 5,2 gektar meýdanda guruldy. Onda oturdylan döwrebap enjamlar ýylda 80 müň tonna un öndürmäge mümkinçilik berýär.

Döwrebap enjamlar işleriň agramly bölegini awtomatlaşdyrylan ulgam bilen alyp barmaga mümkinçilik berýär. Şeýle-de bolsa, eýýäm sekiz ýyldan bäri işläp gelýän kärhana 250-den gowrak adamy iş orunlary bilen üpjün edýär.

Şu ýyl welaýatymyzda bugdaýyň 310 müň tonnadan gowragy öndürildi. Lebaply gallaçylar ýurdumyzda ilkinji bolup şertnamalaýyn borçnamasyny abraý bilen amal etdiler. Bu zähmet ýeňşi hormatly Prezidentimiziň welaýatymyza iýun aýyndaky saparyna mynasyp sowgat boldy. Häzir kärhanada şu ýylyň hasyly işlenilýär. Her gün onlarça tonna un öndürilip, ýurdumyzyň dürli künjeklerine ugradylýar.

Ýokarda-da ýazyşymyz ýaly, mele-myssyk nan desterhanlarymyzyň naýbaşy nygmatydyr. Şonuň üçin hem Türkmenabat galla kärhanasynyň agzybir işgärleri şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýuny mynasyp garşylamagyň, oňa zähmet sowgatlary bilen barmagyň höwesi bilen işleýärler. Üstüne halta-halta un ýüklenen ulaglaryň bu ýerden häli-şindi çykyp duran kerweni munuň şeýle boljakdygyna ynamyňy artdyrýar.

Irina HEMRAKULYÝEWA,

Türkmenistanyň Agrar partiýasynyň Türkmenabat şäher komitetiniň esasy hünärmeni.

Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň bimöçber aladasy bilen mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň bellenilýän ýylynda eziz Watanymyzyň ähli pudaklarynda netijeli işler durmuşa geçirilip, uly üstünlikler gazanylýar. Şeýle üstünliklere ýurdumyzyň ulag- logistika ulgamynda hem aýdyň göz ýetirmek bolýar.

Hormatly Belent Serkerdebaşymyz: «Biziň durmuşa geçirýän logistika strategiýamyz gözbaşyny gadymyýetden alyp gaýdýar. Türkmenistanyň çägi irki döwürlerde Beýik Ýüpek ýolunyň möhüm bölegi bolup, halklary we yklymlary birleşdiripdir. Bu ýagdaý Gündogaryň we Günbataryň arasyndaky gatnaşyklary ösdürmekde örän uly ähmiýete eýe bolýar» diýip belläp geçýär. Munuň özi ýurdumyzyň ulag düzümini düýpli döwrebaplaşdyrmak we toplumlaýyn ösdürmek boýunça giň gerimli taslamalary üstünlikli amala aşyrmakda möhüm ähmiýete eýe bolup durýar. Şonuň bilen baglylykda, täze taryhy döwrümizde berkarar Watanymyzda sebit we dünýä ähmiýetli möhüm ulag taslamalaryny amala aşyrmaga aýratyn üns gönükdirilýär. Bu bolsa, «Demirgazyk — Günorta» hem-de «Günbatar — Gündogar» ugurlary boýunça çäk taýdan örän amatly ýerleşýän ýurdumyzyň sebit hem-de yklym ähmiýetli wajyp üstaşyr ulag we logistik merkez hökmündäki ornuny ynamly pugtalandyrmaga mümkinçilik berýär.

BMG-niň çäklerinde ulag-logistika babatdaky ähli tagallalary birleşdirmäge uly goşant goşýan Türkmenistan köpugurly utgaşdyrylan ulag ulgamyny döretmäge gönükdirilen iri düzümleýin taslamalary öňe sürýär hem-de olary daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen üstünlikli amala aşyrýar. Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň geçen ýylyň sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynda wideo ýüzlenme arkaly çykyşynda adatdan daşary ýagdaýlar döwründe durnukly, howpsuz hem-de ygtybarly ýük daşalyşyny üpjün etmäge degişli teklipleri beýan edendigini bellemelidiris. Dünýäde koronawirus pandemiýasynyň dowam edýändigi hem-de onuň täsirlerini ýeňip geçmek boýunça ileri tutulýan wezipeleri çözmek bilen baglylykda onuň ähmiýeti aýratyn uludyr. BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan Türkmenistanyň başlangyjy boýunça öňe sürlen «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ulag daşamalary üpjün etmek maksady bilen ulagyň ähli görnüşleriniň arasyndaky arabaglanyşygy berkitmek» atly Kararnamanyň mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramy bellenilýän ýylda kabul edilmegi ählumumy durnukly ulag ulgamyny döretmäge, özara bähbitli ykdysady hem-de söwda gatnaşyklaryny giňeltmäge anyk goşant bolar. Bu bolsa, umumy abadançylygyň hem-de rowaçlygyň bähbitlerine laýyk gelýär. Onuň durmuşa geçirilmegi taslama gatnaşyjy ýurtlara özleriniň sebitiň we yklymlaryň söwda bazarlaryna çykyp bilmeklerini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge kömek eder.

Ýakynda sebit we dünýä ähmiýetli möhüm wakanyň şaýady bolduk, ýagny Hazaryň türkmen kenarynda — «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Merkezi Aziýa döwletleriniň döwlet Baştutanlarynyň duşuşygy geçirildi. Bu duşuşygyň çäklerinde ýurtlaryň ulag üstaşyr mümkinçiliklerini ösdürmek dogrusynda hem aýratyn bellenilip geçildi.

Ýurdumyzyň ulag üstaşyr mümkinçliklerini we ýük dolanyşygyny artdyrmaga Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy öz mynasyp goşandyny goşýar. Häzirki wagtda Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy bu taslamalaýyn özgertmeleriň durmuşa geçirilmeginde öňdebaryjy halkara tejribäniň hem-de iň täze tehnologiýalaryň, sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanyp, ýurdumyzyň gümrük serhediniň üstünden harytlaryň hem-de ulag serişdeleriniň geçirilmeginiň tertibiniň berjaý edilmeginde maksatnamalaýyn işleri ýokary derejede alyp barýar.

Gümrük gullugy harytlar we ulag serişdeleri serhetden geçirilende ýurdumyzyň kanunçylygynyň berjaý edilmegini üpjün etmek bilen, daşary ykdysady işi döwlet tarapyndan düzgünleşdirmekde möhüm wezipeleri durmuşa geçirýär. Häzirki taryhy eýýamda bu wezipeleri birkemsiz ýerine ýetirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugynyň işiniň kanunçylyk we maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmäge we kämilleşdirmäge gönükdirilen toplumlaýyn işler durmuşa geçirildi.

Ýurdumyzda ulag üstaşyr geçelgeleriniň emele gelmegi bilen baglylykda, Gullugyň düzüminde birnäçe täze gümrük edaralary döredildi. Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň yzygiderli tagallalary netijesinde gümrük nokatlary dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň iň kämil gümrük gözegçilik we barlag serişdeleri bilen doly üpjün edilýär.

Biz — harby gullukçylara döwrebap derejede işlemäge we ýokary amatly şertlerde ýaşamaga döredýän giň mümkinçilikleri üçin Hormatly Belent Serkerdebaşymyza köp sagbolsun aýdýarys. Goý, Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň jany sag bolsun, tutýan tutumly işleri hemişe rowaçlyklara beslensin!

Akmyrat ÇEPBÄÝEW,

Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugynyň Ahal welaýat gümrükhanasynyň harby gullukçysy, kapitan.

Garaşsyzlyk ýurdumyzyň ösüşinde bahasyz taryhy pursat bolup, beýleki ulgamlar bilen bir hatarda, milli ykdysadyýetiň ähli pudagynyň depginli ösmegine güýçli itergi berdi. Garaşsyzlygyň otuz ýylynyň içinde ýurdumyzyň ösüşini şöhlelendirýän iri möçberli meýilnamalar, giň möçberli, innowasion ösüşlere gönükdirilen öňdebaryjy özgertmeler durmuşa geçirildi. Şol özgertmeleriň netijesinde häzirki wagtda biziň ýurdumyz dünýä ykdysadyýetine okgunly goşulyşýar we onuň halkara abraýy barha artýar. Biziň ýurdumyz Halkara pul gaznasynyň berýän görkezijileri boýunça sebitdäki goňşy döwletleriň aglabasyndan öňe geçip, ilatyň jan başyna düşýän jemi içerki önümiň möçberi boýunça öňdeligi eýeleýär.

Şu ýylyň 10-njy sentýabrynda sanly ulgam arkaly geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde şu ýylyň 8 aýynda esasy makroykdysady görkeziji bolan jemi içerki önümiň durnukly ösüş depgininiň üpjün edilendigi — 6,2 göterim derejede saklanandygy bellenildi. Häzirki döwürde Oba milli maksatnamasynyň rejelenen görnüşini ýerine ýetirmegiň çäklerinde durmuş maksatly desgalaryň 102-siniň gurluşygynyň dowam etdirilmegi döwletimiziň ykdysady kuwwatyny, halkyň döretmek, gurmak mümkinçiligini aýdyň görkezýär. Olaryň hatarynda täze şäherçelerde ýaşaýyş jaýlary, dynç alyş we sagaldyş merkezleri, mekdepler, çagalar baglary we beýleki desgalar bar. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilýän bu ýylda meýilnamalaşdyrylan 30 sany iri desganyň ýerine 56 sany desganyň işe girizilmegi, ýylyň ahyryna çenli ýene-de ençeme desganyň ulanylmaga berilmeginiň göz öňünde tutulmagy milli ykdysadyýetiň kuwwatly ösüşine şaýatlyk edýär.

Şol mejlisde milli Liderimiz ýurdumyzyň Döwlet býujeti boýunça teklipleri taýýarlamagy tabşyrdy, bu baş maliýe meýilnamasynyň taslamasynda geljek ýylda aýlyk haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň ortaça 10 göterim köpeldilmeginiň göz öňünde tutulmalydygyny belledi. Gahryman Arkadagymyz 2022-nji ýyl üçin maýa goýum maksatnamasyny taýýarlamagyň zerurdygyna hem üns çekip, geljek ýylda ýurdumyzda gurluşyk işleriniň möçberiniň düýpli artjakdygyny bellemegi ykdysady özgertmeleriň yzygiderli häsiýete eýedigini tassyklaýar.

Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistan çig mal ýurdy bolanlygyndan senagat taýdan ösen ýurda öwrülmek ýolunda şanly sepgitleri eýeledi. Bu döwürde milli senagat uly ösüşi başdan geçirdi, senagat önümçiliginiň möçberi esseläp artdy. Döwrebaplaşdyrylan, ýokary tehnologik senagat pudagy döredilip, bäsdeşlige ukyply taýýar önümleriň görnüşleri we möçberi yzygiderli artdyrylyp, milli ykdysadyýetiň geljek ösüş ýoly kepillendirildi. Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzda dürli ugurlara gönükdirilen senagat pudaklary ösdürildi.

Ykdysady özgertmeler ýerli tebigy we beýleki serişdeleri ulanýan täze pudaklaryň döremegine şert döretdi. Bu pudaklarda bäsdeşlige ukyply ýokary hilli önümler öndürilýär. Nebithimiýa önümçiliginde düýpli gaýtadan işlenen önümleri, hususan-da, polipropilen we polietilen ýaly nebithimiýa önümlerini öndürmek ýola goýuldy. Gurluşyk materiallaryny öndürmegiň möçberleri hem yzygiderli artýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda elektrik energiýasynyň, suwuklandyrylan tebigy gazyň öndürilişi onlarça esse artdy, mineral dökünleriň öndürilişi hem ep-esli artdy.

Milli senagatyň täze mümkinçiliklerini durmuşa geçirmäge gönükdirilen önümçilik desgalarynyň bina edilmegi bilen, ykdysadyýetiň köpugurly ösüşi üpjün edildi. Gurluşyk serişdeleriniň, himiýa senagatynyň, dokma we haly önümleri boýunça önümçilik kuwwatlyklary bilen birlikde, ýurdumyz üçin täze hasaplanylýan dag-magdan we metallurgiýa pudaklarynyň esasy goýuldy. 2017-nji ýylda Garlyk dag-magdan kombinaty işi girizilip, ýurtda kaliý dökünlerini öndürmekde ilkinji önümçiligiň başy başlandy. Elektron senagaty, aýna önümçiligi, tebigy gazdan suwuklandyrylan benzin önümçiligi boýunça iri kärhanalar toplumy, dürli gurallaryň önümçiliginiň pudagy emele getirildi. 2019-njy ýylyň tomsunda Ahal welaýatynda senagat möçberinde tebigy gazy suwuk ýangyja öwürýän dünýäde ilkinji GTL-zawody işe girizildi. Milli ykdysadyýetiň täze ösýän pudaklarynyň biri-de elektron senagaty bolup, ýurdumyzda kompýuterleriň, smart telewizorlaryň, smartfonlaryň, monobloklaryň, split-kondisionerleriň, LED-lampalaryň dürli görnüşleriniň önümçiligi ýola goýuldy.

Garaşsyzlyk ýyllary içinde kuwwatly ösüşe eýe bolan pudaklaryň biri-de ýeňil senagatdyr. Bu döwürde ýurdumyzda ýerli çig malda işleýän häzirki zaman dokma senagaty düýbünden täzeden döredildi. Dokma pudagynyň kärhanalarynda öndürilýän dokma önümleriň 70 göterimi eksporta ugradylýar. Ýakynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda ulanylmaga berlen iri dokma toplumy hem kämil enjamlar bilen üpjün edilip, täze önümçilige niýetlenendir.

Garaşsyzlyk ýyllarynda telekeçilik giň gerim bilen ösdürildi, bu ugurda ýörite maksatnamalaýyn işler durmuşa geçirildi. Hormatly Prezidentimiziň ykdysadyýetiň hususy ulgamynyň ösdürilmegine goldaw bermegi netijesinde, hususy gurluşyk kärhanalaryna döwlet maksatnamalarynyň çäklerinde iri buýurmalary ýerine ýetirmek ynanyldy. Telekeçiler paýtagtymyzy, ýurdumyzyň şäherlerini we obalaryny abadanlaşdyrmak, awtoulag ýollaryny, gidrotehniki hem-de beýleki desgalary gurmaga, halkara bäsleşiklere işjeň gatnaşýarlar.

Diwersifikasiýa strategiýasyny yzygiderli amala aşyrýan ýurdumyz soňky ýyllarda hyzmatdaşlar bilen bilelikde gündogar we günorta ugurlary boýunça birnäçe iri turbageçiriji taslamalaryny durmuşa geçirdi. Energiýa serişdeleriniň möçberi boýunça Türkmenistan iň baý döwletleriň biri bolup durýar, elektrik energiýasynyň öndürilişi dünýäde iň girdejili önümçilikleriň biri hasaplanylýar. Bu möhüm pudaga goýulýan maýa goýumlarynyň möçberleri yzygiderli artdyrylyp, pudagyň eksport mümkinçiligi barha ösýär. Soňky ýyllarda pudagyň düzüminiň üsti dünýäniň esasy önüm öndürijileriniň iň döwrebap enjamlary bilen üpjün edilen gazturbina elektrik beketleriniň birnäçesi bilen ýetirildi.

Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistan iň ýokary halkara ülňülerine laýyk gelýän täsin inžener-ulag kommunikasiýalaryny gurmak we işe girizmek boýunça öň görlüp-eşidilmedik derejedäki ösüşe eýe boldy. Ýurdumyzyň gündogaryny günbatary, günortasyny demirgazygy bilen baglanyşdyrýan ýollaryň durky täzelenýär, halkara standartlara laýyk gelýän täze awtomobil ýollary, estakadalar, köprüler gurulýar, dünýäniň ösen döwletlerinden müňlerçe awtomobil ulaglary satyn alynýar. Döwlet Baştutanymyzyň kesgitlän şähergurluşyk syýasatynda döwrebap ýaşaýyş toplumlaryny döretmek bilen bir wagtda, köçeleri we şaýollary giňeltmek we abadanlaşdyrmak, täze ýol aýrytlaryny gurmak, iri ulag düzümlerini döwrebaplaşdyrmak hem möhüm orun eýeleýär.

Ýurdumyzyň TRASEKA-nyň taslamalaryna gatnaşmagy sebitiň möhüm ulag merkezi derejesini pugtalandyrmak, şeýle hem iň täze ulag tehnologiýalaryny ornaşdyrmak maksady bilen, Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmek boýunça goşmaça ädimleri yzygiderli we işjeň ätmäge mümkinçilik berýär. Türkmenbaşy şäherinde gurlan Halkara deňiz porty Aziýanyň we Ýewropanyň arasyndaky söwda gatnaşyklaryny täze derejä çykarmakda öz ornuny pugtalandyrýar.

Ykdysady ösüşiň yzygiderli üpjün edilmeginde döwletimizi ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalaryň öz wagtynda, dowamly ýerine ýetirilmelidigi örän ähmiýetlidir. Gahryman Arkadagymyzyň döredijilikli başlangyçlary, öňdengörüjilikli maksatnamalary ýurdumyzyň has-da ösmegini, halkyň abadan durmuşynyň dowamat-dowam bolmagyny üpjün etmek maksatlaryndan gözbaş alýar. Garaşsyz ýurdumyzy ähli pudaklar, ulgamlar boýunça ösdürmek ugrunda uly aladalar edip, döwletli tutumlary öňe sürýän Gahryman Arkadagymyzyň ähli işleriniň rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris.

Kaýumberdi ALLABERDIÝEW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallym-öwrenijisi.

Döretmek — döwletliligiň, bolçulygyň, ösüşiň alamaty. Türkmenistan bu gün döredýän döwlete öwrüldi. Kabul edilýän milli maksatnamalaryň çäklerinde güneşli ülkämizde dürli maksatly desgalar yzygiderli gurulýar. Şol gurluşyklarda telekeçilerimiziňem mynasyp paýy bar. Olar ýurtda azyk bolçulygyny döretmäge hem saldamly goşant goşýarlar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň hususy ulgamy höweslendirmek, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek ugrunda edýän taýsyz tagallalary ýurdumyzyň telekeçilerini öndürijilikli işlemäge ruhlandyrýar. Telekeçilige aýratyn üns berilmegi ýurduň eksport mümkinçiligini we gaýtadan işleýän senagatyň ygtybarlylygyny artdyrýar. Ykdysady taýdan ösen ýurtlaryň tejribesiniň görkezişi ýaly, döwletiň durnukly durmuş-ykdysady ösüşi gönüden-göni kiçi we orta telekeçiligiň işjeňligine bagly bolýar. Şeýle bolansoň, döwletimiz hususyýetçilere guramaçylyk we maliýe goldawyny berýär. Bu bolsa diňe bir ýeňillikler we karz bermek görnüşinde bolman, eýsem, oňaýly ýagdaýy döretmek, bazar ulgamynyň zerur bolan düzüm bölegi hökmünde güýçli işewür jemgyýetçiligini kemala getirmek üçin hukuk we beýleki şertleri üpjün etmekde jemlenýär.

Döwlet tarapyndan hususyýetçilere edilýän goldaw-hemaýat özüniň oňat netijesini berýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda oba hojalyk azyk önümleriniň 90 göterimden gowragy, senagat harytlarynyň 60 göterimden gowragy hususyýetçiler tarapyndan öndürilýär. Şonuň ýaly hem, söwda we hyzmatlar ulgamynda hyzmatlaryň 90 göterimden gowragyny telekeçilerimiz amala aşyrýarlar.

Häzir ýurdumyzyň ilatynyň ete, şol sanda, towuk etine, ýumurtga, süýde bolan islegleri hususy önüm öndürijiler tarapyndan kanagatlandyrylýar. Şeýle-de, ýurdumyzyň hususy önüm öndürijileri ilatymyzy gök-bakja we miwe önümleriniň, şerbetleriň esasy bölegi bilen üpjün edýärler.

Milli Liderimiz olaryň bitirýän işlerine: «Telekeçilerimiz söwda we hyzmatlar ulgamynda hem möhüm orny eýeleýärler. Siz diňe bir ýokary derejede hyzmatlary etmek bilen çäklenmän, eýsem, köp sanly täze iş orunlaryny hem döredýärsiňiz. Bu bolsa örän möhüm durmuş wezipesidir.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe türkmen halkynyň durmuş-ykdysady derejesi günsaýyn gowulanýar. Bu bolsa, elbetde, halk hojalygynyň ähli pudaklarynyň sazlaşykly we durnukly ösüşiniň ajaýyp netijesidir.

Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak boýunça gazanylýan üstünliklere telekeçilerimiz uly goşant goşýarlar. Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň hususy pudagynyň wekillerine döwletimiziň uly ynam bildirýändigini we bil baglaýandygyny bellemek isleýärin» diýip, ýokary baha berýär.

Türkmenistanda diňe bir daşary ýurtlarda öndürilýän önümleriň däl, eýsem, şol önümleri öndürýän kärhanalaryňam ornuny tutup biljek kärhanalary gurmaga hem uly üns berilýär. Hususyýetçileriň örän işjeň gatnaşmaklarynda ýurdumyzda elektron senagat ösýär. Mundan başga-da, dürli görnüşdäki durmuş tehnikalary bolan gaz we elektrik peçleri, tozan sorujylary, sowadyjylary... öndürmek boýunça önümçilikler döredilýär. Bularyň ählisi daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň sanyny azaltmaga we ilaty köpçülikleýin isleg bildirilýän harytlar bilen elýeterli bahadan üpjün etmäge mümkinçilik berýär.

2018-nji ýylyň 16-njy martynda hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bilen geçiren duşuşygynda «Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny» we degişli döwre niýetlenen çäreleriň meýilnamasyny tassyklady. Bu maksatnama milli ykdysadyýetimiziň bäsleşige ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagyna, ýurdumyzyň eksport mümkinçiliginiň artdyrylmagyna, azyk howpsuzlygynyň pugtalandyrylmagyna, hususy bölegiň önümçilik, innowasiýa we maýa goýum işjeňliginiň höweslendirilmegine gönükdirilendir.

Döwletimiziň pul-karz syýasaty-da hususyýetçileriň erkin işlemekleri üçin edilýän aladanyň bir mysalydyr. Hususy pudagyň giň gerime eýe bolmagyny gazanmak maksady bilen, hormatly Prezidentimiziň görkezmesi boýunça ýurdumyzyň banklary tarapyndan telekeçilere örän pes göterimli karz berilýär. Olar döwlet tarapyndan berilýän şol amatly karzyň hasabyna degişli tehnikalary, esasy serişdeleri satyn alyp bilýärler, halk hojalygynyň pudaklaryna öz biznes-taslamalaryny ornaşdyryp bilýärler.

Geçen ýyllaryň dowamynda paýtagt şäherimiz Aşgabatdan başlap, welaýatlarymyzyň hemmesinde biri-birinden gözel ymaratlaryň onlarçasy peýda boldy. Bu ýerli telekeçileriň gurluşyk işinde ýeterlik tejribe toplandygyny aňladýar. Olar indi gurluşyk-gurnama we abatlaýyş işlerini amala aşyrmak boýunça halkara bäsleşiklere işjeň gatnaşýarlar. Altyn elli ussalar gurluşyk işini ýokary hilli geçirmekde daşary ýurtly gurluşykçylardan birjigem kem duranoklar. Ýurdumyzyň hususy gurluşykçylary diňe bir kaşaň ymaratlary bina etmän, eýsem, şol iş üçin zerur bolan her dürli materiallary-da öndürýärler.

Häzirki wagtda biziň hususyýetçilerimiziň Hytaý Halk Respublikasynda, Awstriýa Respublikasynda, Birleşen Arap Emirliklerinde we beýleki ýurtlarda Söwda öýleri hereket edýär. Bu bolsa türkmen telekeçileriniň daşary ýurtlarda uly islege eýe bolan harytlary öndürmegiňem hötdesinden gelýändigini aňladýar.

Mälim bolşy ýaly, 2016-njy ýylyň 8-nji iýunynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bilen duşuşypdy. Onda milli Liderimiz birleşmäniň agzalarynyň ykdysadyýetiň dürli ugurlaryna degişli taslamalary bilen tanşyp, garamaga hödürlenen işleriň geljegi uly meýilnamalaryny oňlap hem-de ykdysadyýetiň döwlete degişli däl ulgamynda mundan beýlägem iş alyp barmagyň ileri tutulýan ugurlarynyň birnäçesini kesgitläp, «Türkmenistanda telekeçiligi ösdürmek boýunça çäreler hakynda» Karara hem-de Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalaryna dürli maýa goýum-gurluşyk taslamalaryny ýerine ýetirmek üçin ýer böleklerini bölüp bermek hakda Buýruga gol çekipdi. Şol taslamalar öz möçberi we gerimi boýunça ýurdumyzyň telekeçiliginiň ösüşiniň täze tapgyrynyň başlanýandygynyň alamaty bolupdy.

Hawa, işeňňir hususyýetçileriň Watanymyzyň gülläp ösmegi üçin bitirýän işleri öwgä mynasyp. Goý, olara geljek ýyllarda-da üstünlik, at-abraý miýesser etsin!

Amanmyrat KIÇIGULOW,

«Balkan».

Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilýän ýylynda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylýan üstünlikler her birimizde buýsanç duýgusyny döredýär. Şu ýylyň 8 aýynyň jemlerine bagyşlanyp, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň 10-njy sentýabrynda wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen mejlisinde geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi içerki önümiň 5,5 göterim ýokarlanandygy bellenildi. Bu görkeziji dünýäde ýiti ýokanç keseliň ýaýramagy bilen bagly ýüze çykan amatsyz ýagdaýlarda hem milli ykdysadyýetimizde durnukly ösüşiň üpjün edilýändigini ýene-de bir gezek tassyklady. Ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylan oňyn netijeleriň köp babatda döwletiň oýlanyşykly we işjeň alyp barýan hereketleriniň, hususan-da, milli ykdysady ulgamyň ýagdaýyny yzygiderli derňemegiň esasynda ileri tutulýan pudaklaryň, milli öndürijileri höweslendirmegiň, goramagyň usullaryny dogry kesgitlemegiň esasynda mümkin bolandygy aýratyn nygtalmaga mynasypdyr.

Häzirki döwür dünýä ykdysadyýetiniň ählumumylaşmagy bilen häsiýetlendirilýär. Bu umumy ykdysady giňişlikde ýüze çykýan ýiti bäsdeşlik her bir döwletiň onda tutýan ornuny pugtalandyrmak üçin, ilkinji nobatda, milli ykdysadyýetiniň ösüşe ukyplylygyny üpjün etmegi gün tertibiniň wajyp meselesine öwürdi.

Jemi içerki önümiň depginli ösüşi ykdysadyýetiň ösüşe ukyplylygyny, durnukly ösýändigini aňladýan görkezijileriň biri bolup durýar. Anyk sanlar bilen aňladylýan bu statistiki görkezijiniň binýady her birimiziň asylly zähmetimizden başlap, ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda ýerine ýetirilýän işlerdir döwlet derejesinde kabul edilýän dürli çözgütleriň esasynda emele gelýär. Netije hemişe döwrüň çagyryşlaryna wagtynda düşünmek, bar bolan mümkinçiliklerden ugur almak bilen bagly. Bu durmuşda subut edilen hakykat bolup, ykdysadyýet babatda hem ol öz manysyny ýitirmeýär.

Dünýä giňişliginde we ýurduň içinde emele gelen täze şertleri nazara alyp, döwrüň talaplaryna laýyklykda ykdysady strategiýa düzedişleriň girizilmegi onuň oýlanyşykly alnyp barylýandygyndan nyşan. Şunda onuň ileri tutulýan ugurlarynyň dogry kesgitlenmegi ösüşlerde we oňyn özgertmelerde öz aýdyň beýanyny tapýar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň sekiz aýynyň dowamynda ýurdumyzyň ykdysadyýetinde gazanylan netijeler munuň şeýledigine doly şaýatlyk edýär. Bu oňyn netijeleriň milli Liderimiz tarapyndan oýlanyşykly amala aşyrylýan diwersifikasiýa syýasatynyň esasynda mümkin bolandygy guwanarlykly ýagdaýdyr. Geçen Hökümet mejlisinde hormatly Prezidentimiziň: «Dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etmelidiris» diýip bellemegi bu ösüş ugrunyň uzak menzilleri nazarlaýan ugurdygyny, onuň ýurdumyzyň şu günki we ertirki abadan durmuşyny üpjün etmekde ähmiýetiniň uludygyny görkezýär.

Aslynda, mazmuny boýunça, «ykdysadyýet» diýlip girdeji almagyň çeşmesine düşünilýär. Ykdysadyýetiň diwersifikasiýalaşdyrylmagy bolsa harytlary öndürmekden we hyzmatlary ýerine ýetirmekden gelýän girdeji çeşmeleriniň ugurlarynyň artdyrylmagyny aňladýar. Ýagny ykdysady sektorlaryň sanynyň artdyrylmagy netijesinde, milli ykdysadyýet köpugurly ösüşe eýe bolýar. Şunda diwersifisirlenen ýa-da köpugurly ösdürilýän ykdysadyýet diýlip, haýsy-da bolsa bir haryda, hyzmata ýa-da ykdysadyýetiň bir pudagyna garaşsyzlygy aňlatmak bilen, ol bir wagtda goşulan gymmaty döredýän birnäçe pudaklaryň ösdürilmegi esasynda kemala gelýär.

Dünýä ýurtlarynyň aglabasynyň häzirki zaman syýasy we ykdysady ýagdaýynda durnuksyzlygyň dowam edýän şertlerinde ýurdumyzyň ykdysady ulgamyny pugtalandyrmak möhüm wezipeleriň biri bolup durýar. Dünýä tejribesinden görnüşi ýaly, diwersifikasiýa esasynda ösdürilýän ykdysadyýetler özüniň durnuklylygy bilen tapawutlanýar. Çünki ykdysadyýetiň diwersifikasiýalaşdyrylmagy makroykdysady deňagramlylygy saklamaga päsgel berýän ýurduň ol ýa-da beýleki önümçilik we eksport ýöriteleşmesine garaşlylygy azaldýar, içerki we daşarky amatsyz şertlerde hem ykdysady howpsuzlygy pugtalandyrýar, täze, tehnologik taýdan has çylşyrymly bolan önümleri, şeýle-de importy çalyşýan önümleri öndürmek üçin şertleri döredýär.

Häzirki dowam edýän maliýe-ykdysady çökgünlik, şeýle-de dünýäde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy bilen bagly daşarky amatsyz täsirler ykdysadyýeti köpugurly ösdürilýän ýurtlaryň köp artykmaçlyklardan peýdalanýandygyny äşgär etdi. Ýurdumyzda esasy makroykdysady görkezijileriň biri bolan jemi içerki önümiň ösüş depgininiň ortaça 5-6 göterim derejede saklanmagy strategik ugruň dogry kesgitlenendigini alamatlandyrýar.

Ýurdumyzda her ýyl gurlup, işe girizilýän önümçilik kuwwatlyklary we durmuş maksatly desgalardyr binalar amala aşyrylýan diwersifikasiýa syýasatynyň anyk netijeleri bolup durýar. Diňe şu ýylyň dowamynda olaryň 50-den gowragynyň ulanylmaga berilmegi, şeýle-de Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilýän aýynda ýene-de 4-sini ulanmaga bermek boýunça häzirki döwürde degişli işleriň alnyp barylmagy Türkmenistanyň diňe bir Merkezi Aziýada däl, eýsem, tutuş dünýäde gurujy döwlet hökmündäki ornunyň has-da pugtalanýandygynyň aýdyň güwäsidir.

Milli derejede ykdysadyýetiň diwersifikasiýasy gorlary çäkli ykdysady binýada garaşlylygy azaltmak ýoly bilen gazanylýar. Tebigy serişdelere baý ýurtlarda diwersifikasiýa syýasaty gazylyp alynýan pudagyň önümçilik binýadyny azaldyp, önümçilik we tebigy serişdelere dahylly bolmadyk pudaklary ösdürmegi maksat edinýär. Bu syýasaty senagatlaşdyrmak syýasaty diýip hem atlandyryp bolar. Senagatlaşdyrmak syýasaty senagaty döwrebaplaşdyrmakdan, şol sanda bar bolan tebigy we ykdysady serişdeleri dolanyşyga çekmekden, senagatyň däp bolan pudaklary bilen bir hatarda önümçiligiň ileri tutulýan täze ugurlaryny döretmekden, sebitleriň senagat kuwwatyny güýçlendirmekden we innowasiýalaryň esasynda olaryň ösüşini üpjün etmekden ybaratdyr. Ýurdumyzyň ykdysady strategiýasynda gaýtadan işleýän, dokma, gazhimiýa senagatlarynyň ösüşiniň ileri tutulýan ugur hökmünde kesgitlenmegi we bu ugurlarda gazanylan üstünlikler köpugurly ösdürilýän ýolda ýetilen menzillerdir.

Häzirki döwürde Gahryman Arkadagymyz tarapyndan senagatlaşdyrmak syýasatynyň milli ykdysadyýetimiziň diwersifikasiýalaşdyrylmagy bilen utgaşyklylykda alnyp barylmagy oňyn durmuş-ykdysady netijeleri gazanmakda biri-biri bilen baglanyşykly bolan we biri-birini şertlendirýän bu iki ugruň ähmiýetiniň ýokarydygyny görkezýär. Şunda importyň ornuny tutýan eksporta gönükdirilen senagat strategiýalarynyň amala aşyrylmagy netijesinde, ýurdumyzda ykdysadyýetiň köpugurly ösüşiniň üpjün edilýändigi äşgär bolýar. Importy çalyşýan önümçiligiň esasy maksady daşary ýurtlarda öndürilýän önümleri ýurduň içinde öndürmek üçin öndürijileri höweslendirmekden ybaratdyr. Eksporta gönükdirilen senagatlaşdyrmak bolsa eksport önümlerini öndürýän pudaklara goldaw bermek bilen, daşary ýurt bäsdeşleri üçin ýerli bazarlary açýar we munuň netijesinde senagatlaşdyrmak çaltlandyrylýar. Mundan başga-da, eksporty höweslendirmäge gönükdirilen maliýe serişdeleriniň beýleki pudaklara garanyňda has netijeli we çalt özüni ödemegi bu ugry özüne çekiji edýär.

Ýurdumyzda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini artdyrmak we daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça häzirki döwürde amala aşyrylýan maksatnamalaýyn işleriň dowam etdirilmegi döwrüň talabydyr. Daşary söwda ulgamyndaky häzirki ýagdaýyň durnuksyz häsiýeti importyň ornuny tutýan önümçiligi ösdürmegiň ähmiýetini artdyrýar. Geçen Hökümet mejlisinde Gahryman Arkadagymyzyň hususy işewürligi ösdürmek, telekeçileri ykdysadyýetimizde özgertmeleri geçirmäge giňden çekmek boýunça döwlet syýasatynyň dowam edýändigini bellemegi bu ugurda öňde goýlan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekde telekeçilik ulgamyna aýratyn ornuň degişlidigine şaýatlyk edýär.

Mälim bolşy ýaly, milli öndürijileriň tutýan ornunyň pugtalanmagy ýurduň ykdysady ösüşine döwletiň goşulyşmagynyň derejesini azaltmaga mümkinçilik döredýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda öndürilýän jemi içerki önümde hususy bölegiň paýynyň 70 göterime golaý bolmagy bazar ykdysadyýetiniň ösdürilýändigini alamatlandyrýan görkezijileriň biridir. Bu anyk maglumat döwlet derejesinde kabul edilýän çözgütleriň, maksatnamalaryň ýurdumyzda bazar gatnaşyklaryny ösdürmäge ýardam berýändigini görkezýär.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Mukaddes Garaşsyzlyk döwründe ýurdumyzyň ähli ugurlarynda düýpli özgerişlikler amala aşyryldy we ýokary depginli durmuş-ykdysady ösüşler gazanyldy. Gazanylýan üstünliklerde, beýleki pudaklar bilen bir hatarda, gurluşyk, energetika we jemagat hojalygy pudaklarynyň hem uly orny bardyr. Bu pudaklar boýunça ýurdumyzda kabul edilen Prezident Maksatnamasynda bellenilen wezipeler üstünlikli ýerine ýetirilýär. Sebitlerde ýaýbaňlandyrylan gurluşyk işleriň öz wagtynda, ýokary hilli amala aşyrylmagy işjeň maýa goýum syýasatyny talap edýär. Ahal welaýatynda hem täze dolandyryş merkeziniň, täze döwrebap obalaryň, dürli desgalaryň, ýaşaýyş-durmuş maksatly binalaryň gurluşygy alnyp barylýar. Şeýle uly möçberli gurluşyk işleriniň amala aşyrylmagy ýurdumyzyň keşbini düýpgöter özgerdýär we önümçilik-durmuş ulgamlarymyzyň ýokary depginli ösüşini kepillendirýär, şeýle hem ýurdumyzyň önümçilik pudagyny, ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini halkara derejelerine ýetirmekde ähli amatlyklary döredýär. Biziň ýurdumyzda gurulýan we gurulmagy meýilleşdirilýän köpugurly desgalaryň we binalaryň taslamasyna örän ýokary talaplar bildirilýär. Diňe ýokary hilli taslamalaryň işlenilip düzülmegi, olarda ylmyň, tehnikanyň, tehnologiýanyň gazanan iň soňky üstünlikleriniň göz öňünde tutulmagy, taslamalaryň halkara talaplaryna laýyk getirilmegi döwrebap gurluşyk işlerini amala aşyrmaga mümkinçilik berýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe giň gerimde we ýokary depginler bilen alnyp barylýan iri gurluşyklaryň taslamalary ýurt Baştutanymyzyň il-ýurt bähbitli taýsyz tagallalaryndan gözbaş alýar. Ine, Garaşsyzlyk baýramynyň öň ýanynda Ahal welaýatynyň merkezinde dört gatly, 24 we 32 öýli ýaşaýyş jaýlarynyň dabaraly ýagdaýda açylmagy hem bu işleriň yzygiderli dowam etdirilýändigine şaýatlyk edýär. Garaşsyzlyk ýyllarynda milli gurluşyk senagaty bilen bilelikde milli binagärlik mekdebiniň hem kemala gelendigi aýratyn bellärliklidir. Gurluşygyň depginlerini güýçlendirmek, ýurdumyzda bäsleşige ukyply gurluşyk toplumyny emele getirmek, onuň maddy-enjamlaýyn binýadyny şol sanda ony gurluşyk materiallaryny ösdürmek arkaly pugtalandyrmak boýunça giň möçberli işler alnyp barylýar.

Milli ykdysadyýetimiziň ösüş depginlerini ýokarlandyrmakda elektroenergetika pudagynyň uly täsiri bar. Ýurdumyzyň sebitlerinde häzirki zaman gazturbina elektrik beketleri, gaz geçiriji ulgamlar, paýlaýjy elektropodstansiýalar gurulýar. Ahal welaýatynda hem beýleki sebitlerde bolşy ýaly, gazturbinaly elektrik beketleri gurlup, ulanmaga berildi. Energetika pudagynda iri taslamalar dünýäniň ösen ýurtlary bilen hyzmatdaşlykda durmuşa geçirilýär. Şu ýylyň 3-nji sentýabrynda türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň nobatdaky subutnamasy bolan täze desga — Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda kuwwatlylygy 432 megawat bolan gazturbinaly elektrik stansiýasy ulanylmaga berildi. Pudaklaýyn düzümiň toplumlaýyn döwrebaplaşdyrylmagy we köpugurly esasda ösdürilmegi netijesinde ýurdumyzyň elektroenergetika kuwwatlyklary birnäçe esse artdy. Bu bolsa diňe bir içerki sarp edijileri üpjün etmek däl, eýsem, elektroenergiýany eksport etmäge mümkinçilik berdi.

Ykdysadyýeti köpugurly ösdürmegiň çäklerinde elektron senagatyny döretmek boýunça Döwlet Maksatnamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär. Innowasion esasda elektron pudagyny döretmek we ösdürmek, bäsdeşlige ukyply, ösen tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan, serişde we energiýa tygşytlaýan, ekologiýa taýdan arassa elektron we elektrotehniki senagatynyň ösdürilmegi dowam etdirilýär. Içerki we daşarky bazarlara gönükdirilen elektron we elektrotehniki harytlary öndürmek, ykdysadyýetiň gaýtadan işleýän we bazar üçin ahyrky önümleri öndürýän önümçilik pudaklaryny hem-de üpjünçilik ulgamlaryny döretmek işleri alnyp barylýar. Elektrik energiýasyny paýlaýjy we elektrik toguny hasaba alyjy enjamlaryň önümçiligi ýola goýuldy. Ähli welaýatlarda halkyň sarp edýän elektron we elektrotehniki abzallaryny öndürýän kiçi kärhanalary döretmek Prezident Maksatnamasynyň möhüm ugry bolup durýar. Bu meýilnamalar döwlet-hususyýetçilik hyzmatdaşlygynyň çäklerinde durmuşa geçirilip, sebitleriň ykdysadyýetiniň ösmegini we täze iş orunlarynyň döremegini üpjün eder. Geljekde ýurdumyzda alnyp barylýan köpýyllyk ylmy-barlag işleriniň esasynda ýerli çig maldan hem-de Gün energiýasyny elektrik energiýasyna öwürýän serişdeleriň önümçiligini döretmek maksat edinilýär.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan işlenip taýýarlanylan döwlet gurluşynyň konsepsiýasynda, milli ösüş maksatnamalarynda esasy orun çuňňur nazary bilimlere hem-de netijeli tehnologiýalarda birleşen giňişleýin amaly tejribä esaslanýan ykdysadyýeti ösdürmegiň innowasion ýoluna berilýär. Bu tehnologiýalara “ýokary” diýilmegi hem, olarda diňe bir iň täze sanly ulgamlaryň we öňdebaryjy inženerçilik çözgütleriniň ulanylýandygy üçin däl, eýsem, ilkinji nobatda, önümçilikde, jemgyýetçilik durmuşynda we ýaşaýyşda, adam gatnaşygynda olaryň ýokary anyk netije berýändigini göz öňünde tutup atlandyrylýar. Häzirki döwürde dünýäde durnukly ösüşiň aýratynlygynda durmuş maksatly taslamalar goýulýar. Olar energetikadan başlap, ekologiýa çenli ykdysadyýetiň dürli pudaklaryny ösdürmegiň nazary we amaly meselelerini gurşap alýar. Çünki jemgyýetiň durnukly ösüşiniň özeni ykdysadyýetden, adam maýasyndan we ilatyň gündelik durmuş zerurlyklaryndan düzülýär.

Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistanda durmuşa geçirilýän düýpli özgertmeler umumy jemgyýetiň — adamlaryň bähbitlerine gönükdirilendir. Ýurdumyzyň ykdysady mümkinçilikleri bolsa, şol meseleleriň durmuşa geçirilmeginde möhüm gural bolup hyzmat edýär. Bu meseleler jemagat hojalygy pudagynyň hem yzygider ösdürilmegini nazarlaýar. Ilatyň jemagat hyzmatlaryna bolan isleglerini kanagatlandyrmaga gönükdirilen bu pudagyň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli pugtalandyrylýar. Bu ugurda zerur bilimlere eýe bolan hünärmenler taýýarlanylýar. Binagärlik gurşawynyň dizaýny, tehnologik maşynlar we enjamlar, ýaşaýyş-durmuş howpsuzlygy, tebigy abadanlaşdyryş we daşky gurşawy goramak ýaly jemagat hojalygy üçin zerur ugurlar boýunça kämil hünärmenleriň taýýarlanylmagyna üns gönükdirilýär.

Ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň ýokary depginleri halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilýän iri möçberli maksatnamalaryň öz wagtynda amala aşyrylmagyna giň mümkinçilikleri döredýär. Gurluşyk, energetika, jemagat hojalygy pudaklary biri-biri bilen sazlaşykda utgaşýan, milli ykdysadyýetimiziň tiz depginler bilen ösýän we kämilleşýän ugurlary bolup durýar. Hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli, giň dünýägaraýyşly, ylmy taýdan esaslandyrylan syýasatynyň netijesinde Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetimiziň ähli ugrunda uly ösüşler gazanylýar. Her bir gazanylýan öňegidişlikler halkyň röwşen geljegini, abadan durmuşyny kepillendirýär.

Şamämmet GURBANNYÝAZOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Häzirki zaman şertlerinde islendik döwletiň senagat taýdan ösmeginde milli ykdysadyýetiň gurluşyny we ugurlaryny kämilleşdirmek, ileri tutulýan ugurlarda maýa we adam mümkinçiliklerini özleşdirmek, esasy pudaklary tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrmak, hususy telekeçiligi ösdürmek, işçi güýjüni netijeli peýdalanmak, zähmet bazarynyň meselelerini çözmek ýaly wajyp jemgyýetçilik-durmuş wezipeleriň döwrüň talabyna laýyklykda amal edilmegi möhüm orny eýeleýär. Dünýä ösüşiniň häzirki şertlerinde döwrüň strategik meseleleriniň biri hökmünde ýurduň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak ileri tutulýar. Munuň şeýledigini, 2021-nji ýylyň 25-nji fewralynda hormatly Prezidentimiziň Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary bilen geçirilen duşuşykda eden çykyşynda bazar ykdysadyýeti şertlerinde pudaklaryň netijeliligini ýokarlandyrmaga, dünýä ykdysady giňişligine işjeň goşulmagyna gönükdirilen täze kanunçylyk namalaryny kabul edip, hereket edýän kanunlary kämilleşdirmek boýunça işleri dowam etdirmegiň wajyplygyny nygtamagy aýdyň tassyklaýar. Munuň özi, halkymyzyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmakda, ýaşaýyş durmuş derejesini ýokarlandyrmakda täze menzillere ýetmäge itergi berýär. Şu maksatdan ugur alyp, ýurdumyz dünýä döwletleri bilen hyzmatdaşlykda häzirki zamanyň öňdebaryjy bilimlerini we dolandyryş çözgütlerini çekmäge ünsi güýçlendirip, söwda-ykdysady gatnaşyklary geografiýa we gurluş taýdan diwersifikasiýalaşdyrmaga uly ähmiýet berýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistanyň bar bolan tebigy serişdeleriniň senagat taýdan netijeli özleşdirilmegi, döwletimiziň geografik taýdan amatly ýerleşmegi we ulag-üstaşyr mümkinçilikleri dünýä bazarlaryndaky bäsdeşlik artykmaçlyklaryna giň ýol açýan maýa goýum syýasatynyň möhüm ugurlaryny emele getirýär. Şol bir wagtda, döwletimizde halk hojalygyny dolandyrmakda bazar ykdysadyýetiniň kadalaryna laýyk usullar giňden özleşdirilýär, ykdysady we senagat zolaklary döredilýär, şol sanda dokma pudagy, dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürýän önümçilik kärhanalary artdyrylýar. Şeýle hem telekeçiligiň mümkinçilikleriniň giňden peýdalanylmagy we bu ugruň diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmegi üçin maliýe, guramaçylyk we hukuk şertler üpjün edilýär. Bularyň ählisi döwlet serişdeleriniň oýlanyşykly peýdalanylmagy, býujet-salgyt we pul-karz syýasatynyň netijeli ýola goýulmagy nukdaýnazaryndan ýurdumyzyň maliýe-ykdysady ulgamynyň durnuklylygy arkaly dünýädäki ykdysady çökgünlikden daşda durmaga ýardam berýär.

Şunuň bilen baglylykda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy», «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasy», «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet Maksatnamasy», «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy», «Türkmenistanda dürli görnüşli elektron enjamlary öndürýän kärhanalary döretmegiň Döwlet maksatnamasy» ýaly döwletimiziň toplumlaýyn ösüşini ileri tutýan konsepsiýalar milli ykdysady ösüşiň durnukly häsiýetini üpjün etmekde maksatnamalaýyn esasy emele getirýär.

Ýurdumyzyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmakda eksport-import amallarynyň kämilleşdirilmegi, milli eksport kuwwatlylygyny artdyrmak we daşary söwda dolanyşygynyň oňyn aratapawudyny üpjün etmek wezipesi häzirki döwrüň durmuş-ykdysady ösüşiniň wajyp ugruny kesgitleýär. Çünki daşarky bazarlaryň islegleri ýurdumyzda döredilýän önümçilik kuwwatlyklarynyň doly derejede ulanylmagyna we iş bilen üpjünçiligiň artmagyna şert döredip, durnukly ykdysady ösüşiň şerti bolup çykyş edýär. Şunda, ykdysady ösüşiň hereketlendiriji güýji hökmünde telekeçiligiň ösdürilmegi aýratyn orny eýeleýär. Şu jähetden, ýurdumyzda işewürligiň ösdürilmegini nazarlaýan «Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin döwlet Maksatnamasynyň» netijeli amala aşyrylmagy kanunalaýyk ýagdaýdyr.

Dünýäniň ösen ýurtlarynyň tejribesinden belli bolşy ýaly, ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk ulgamy bazarda bolup geçýän özgerişleri çalt duýmaga we oňa uýgunlaşmaga hem-de täze görnüşli harytlary we hyzmatlary öndürmäge aýratyn üns bermäge, bazar isleglerini öz wagtynda kanagatlandyrmaga, şeýle hem maglumatlaryň, serişdeleriň, çig mallaryň netijeli ulanylmagyny gazanmaga ukyply bolup durýar. Şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli telekeçilik pudagynyň toplumlaýyn ösdürilmegi netijesinde ýurdumyzyň «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasynyň», «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegine itergi berýändigi bellenilmäge mynasyp. Munuň özi, milli önümçiligi ýola goýmaga gönükdirilen ýerli öndürijileriň goraglylygynyň, döwlet tarapyndan berilýän goldawyň üpjün edilmegi bilen baglanyşyklydyr.

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 25-nji awgustynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Diýarymyzyň şanly Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy toýunyň öňüsyrasynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda täze iri dokma toplumynyň işine badalga berildi. Bu bolsa, ýurdumyzyň içerki bazaryny dürli görnüşli dokma önümleri bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge giň mümkinçilikler döredýär.

Döwlet Baştutanymyzyň ykdysady strategiýasynyň durmuşa geçirilmeginiň düýp mazmuny daşarky bazary göz öňünde tutup, içerki bazaryň güýç-kuwwatyny ýokarlandyrmaga çalyşýan we diwersifikasiýa ýoly bilen ösýän milli ykdysadyýeti täze ugra gönükdirmekden ybaratdyr. Şunda dokma toplumy esasy orunlaryň birini eýeleýär. Çünki kuwwatly önümçilik düzümine we uly çig mal binýadyna eýe bolan ýurdumyzyň dokma pudagy üçin döwletimiz tebigy-howa şertleri boýunça orta we inçe süýümli pagtanyň iň gymmatly görnüşlerini öndürmek üçin has oňaýly zolak bolup durýar. Öňdebaryjy tehnologiýalaryň hem-de nou-haularyň esasynda işleýän, geljekde bäsdeşlige ukyply önümleriň önümçiligini artdyrjak köp pudakly senagaty kemala getirmekde dokma pudagy diňe bir içerki bazarda däl, eýsem, halkara bazarlarda bäsdeşlige ukyplylygyny yzygiderli ýokarlandyrýar.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň dokma senagaty milli ykdysadyýetimiziň gaýtadan işleýän pudagynyň okgunly ösüşiniň mysalyna öwrüldi. Täzeçil tehnologiýalara esaslanýan önümçiligiň häzirki zaman şertlerine laýyk derejede guralmagy netijesinde arassa pagta süýümi iň gymmatly we bähbitli eksport harytlarynyň biri bolup çykyş edýär. Şunuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiz ykdysadyýetiň senagat taýdan ösmeginde öndürilýän önümleriň halkara ölçeglerine we ekologiýa howpsuzlygyna laýyk gelmegine aýratyn üns berilmelidigini yzygiderli nygtaýar. Ýurdumyzyň dokma senagatynda «çig mal — taýýar önüm» tehnologik ulgamynyň ornaşdyrylmagy milli önümlerimiziň bäsdeşlige ukyplylygynyň kämilleşýändiginiň nyşanydyr.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň senagat önümçiligini çig mal bilen üpjün etmek, zähmet serişdelerini we enjamlary netijeli peýdalanmak, önümleriň görnüşlerini giňeltmek we olaryň hilini ýokarlandyrmak, milli telekeçilik ulgamynyň ösdürilmegi boýunça öňde goýýan wezipeleri häzirki zaman şertlerinde ileri tutulýan ykdysady ösüşiň döwrebap nusgasyny şöhlelendirýär.

Welimyrat ÖWEZOW,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.

Aşgabat, 10-njy sentýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda halk hojalyk toplumynyň pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri jemlenildi hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň wajyp meselelerine garaldy.

Milli Liderimiz mejlisiň gün tertibine geçip, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowa söz berdi. Wise-premýer 2021-nji ýylyň sekiz aýynyň makroykdysady görkezijileri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýän we ykdysadyýetiň sazlaşykly ösüşiniň üpjün edilmegine gönükdirilen anyk işleriň netijesinde oňyn netijeler gazanyldy. Şu ýylyň ýanwar — awgust aýlarynda jemi içerki önümiň durnukly ösüşi üpjün edildi. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, önümçiligiň mukdary 5,5 göterim ýokarlandy.

Şu ýylyň sekiz aýynda bölek satuw haryt dolanyşygy 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 17 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň möçberi 9,6 göterim artdy.

Hasabat döwrüniň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 114,5 göterime, çykdajy bölegi bolsa 97,5 göterime deň boldy.

Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk haky geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim köpeldi. Aýlyk haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary doly maliýeleşdirildi. Oba milli maksatnamasynyň rejelenen görnüşini ýerine ýetirmegiň çäklerinde, durmuş maksatly desgalaryň 102-siniň, şol sanda suw arassalaýjy desgalaryň 35-siniň, meýdany 129,1 müň inedördül metr bolan ýaşaýyş jaýlarynyň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy dowam etdi. 1 milliard 449,1 million manat möçberinde düýpli maýa goýum serişdeleri özleşdirildi.

Şeýle hem wise-premýer Ýokary gözegçilik edarasynyň Türkmenistanyň Prezidentiniň 2021-nji ýylyň 30-njy iýulyndaky degişli Kararyna laýyklykda, ulanmaga berilmeli binalaryň we desgalaryň gurluşygynyň öz wagtynda, ýokary hilli tamamlanmagyny berk gözegçilikde saklaýandygy barada hasabat berdi. Gurluşyk işleriniň hil derejesi hemişelik üns merkezinde durýar.

Şu ýylyň 6-njy sentýabryndaky ýagdaýa görä, ýurdumyzda iri önümçilik we durmuş maksatly binalaryň 50-den gowragy ulanylmaga berildi. Şu aýyň dowamynda ýene-de 4 sany bina ulanylmaga berler. Olaryň hatarynda A.Nyýazow şaýoly bilen Hoja Ahmet Ýasawy köçesiniň demirgazyk-günbatar tarapynda döwrebap seýilgäh, ýerasty geçelgeler bar. Döwlet münberiniň toplumy, paýtagtymyzyň Tähran köçesiniň ugrunda Söwda we dynç alyş, işewürlik merkezlerinde hem-de döwrebap ýaşaýyş jaýlarynda gurluşyk-gurnama işleri tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň Döwlet býujeti boýunça teklipleri taýýarlamagy we ony Ministrler Kabinetiniň garamagyna bermegi tabşyrdy. Baş maliýe meýilnamasynyň taslamasynda geljek ýylda aýlyk haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň ortaça 10 göterim köpeldilmegi göz öňünde tutulmalydyr.

Milli Liderimiz ykdysadyýetimiziň ýagdaýyny seljermegi dowam etmek hem-de emele gelýän ýagdaýlardan ugur alyp, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň garaşylýan netijelerini anyk kesgitlemek barada wise-premýere degişli tabşyryklary berdi. Şol bir wagtyň özünde, döwletimizi ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalaryň ýerine ýetirilmeginiň wajypdygy bellenildi. Munuň özi dünýä ykdysadyýetinde emele gelen ýaramaz ýagdaýlaryň ýurdumyzyň ykdysadyýetine ýetirýän täsirini gysga we orta möhletde azaltmaga mümkinçilik berer.

Döwlet býujetiniň girdejilerini artdyrmak üçin zerur çäreleri görmek, kabul edilen maksatnamalary maliýeleşdirmegiň goşmaça çeşmelerini gözlemek öňde durýan işleriň möhüm ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Döwlet Baştutanymyz kabul edilen maksatnamalary maliýeleşdirmek üçin köp mukdarda maliýe serişdelerini çekmegiň möhümdigi barada aýdyp, wise-premýere bu ugurda maksatnamalaýyn işleri alyp barmagy we ilkinji nobatda, döwlet serişdeleriniň möçberlerine hem-de onuň netijeli peýdalanylyşyna berk gözegçiligi ýola goýmagy tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Hasabatyň çäklerinde nebiti we gaz kondensatyny çykarmagyň hem-de nebiti gaýtadan işlemegiň tehniki-ykdysady görkezijileri barada maglumat berildi. Benzin öndürmek boýunça meýilnama 107,5 göterim, polipropilen önümçiliginiň meýilnamasy 109,7 göterim, tebigy we ugurdaş gaz çykarmagyň meýilnamasy 122,1 göterim, mawy ýangyjy eksport etmegiň meýilnamasy 133,6 göterim, maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy bolsa 102,1 göterim berjaý edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýere ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň pudaklaýyn edaralarynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça anyk tabşyryklary berdi. Milli Liderimiz bu ugurda öňde durýan anyk wezipeler barada aýdyp, nebitiň çykarylýan möçberlerini artdyrmagyň, nebiti gaýtadan işleýän kärhanalaryň doly güýjünde işledilmeginiň, suwuklandyrylan gazyň we beýleki önümleriň öndürilýän mukdaryny köpeltmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz bu ugra degişli ylmy düzümleriň wekilleriniň gatnaşmagynda alymlar bilen bilelikde maslahat geçirip, bar bolan meseleleri ara alyp maslahatlaşmak, nebitiň baý gorlary bolan geljegi uly känleriň mümkinçiliklerini seljermek, şeýle hem “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasynyň we “Türkmennebit” döwlet konserniniň öňünde durýan wezipeleri ýerine ýetirmek bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşmagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz nebiti gaýtadan işleýän kärhanalary döwrebaplaşdyrmaga döwlet tarapyndan goldaw berilýändigini belläp, olary doly güýjünde işletmek bilen baglanyşykly meseleleri degişli derejede çözmegi tabşyrdy.

Nebitgaz toplumyna maýa goýumlaryny çekmek boýunça işleri işjeňleşdirmegiň zerurdygy nygtaldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýere gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işleri doly seljermegi we olaryň durnukly ösüşini üpjün etmek boýunça zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow gözegçilik edýän söwda we dokma toplumlarynda hem-de telekeçilik ulgamynda şu ýylyň sekiz aýynda alnyp barlan işleriň jemleri barada hasabat berdi.

Ýanwar — awgust aýlarynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, söwda dolanyşygynyň ösüşi 120,8 göterime, önüm öndürmegiň ösüşi bolsa 117,6 göterime deň boldy.

Dokma senagaty ministrliginiň kärhanalarynda öndürilen nah ýüplügiň we matalaryň öndürilişi, degişlilikde, 116,8 göterim hem-de 104,4 göterim, tikin we örme önümleri boýunça 121,8 göterim, gön önümleri boýunça 104,3 göterim ýerine ýetirildi.

Ýylyň başyndan bäri “Türkmenhaly” döwlet birleşigi boýunça önüm öndürmegiň meýilnamasy 110,1 göterim berjaý edildi, şunda ösüş 155,2 göterime deň boldy.

Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça şu ýylyň sekiz aýynda birža söwdalarynyň 198-si geçirilip, şolarda 20 müň 866 şertnama bellige alyndy.

Hasabat döwründe Söwda-senagat edarasy tarapyndan amala aşyrylan işleriň ösüşi 105,7 göterime deň boldy.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüşi 137,4 göterime, senagat önümçiligi boýunça bolsa 107 göterime barabar boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, kiçi we orta telekeçiligi goldamak, milli ykdysadyýetimiziň hususy böleginiň ösdürilmegine ýardam bermek, häzirki zaman işewürlik ulgamyny döretmek, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksport ugurly önümçilikleriň möçberlerini artdyrmakda usulyýet goldawyny bermek, şeýle hem harytlary ýerlemegiň täze bazarlaryny we usullaryny gözlemäge ýardam bermek boýunça işleri dowam etmek barada görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow gözegçilik edýän gurluşyk, senagat hem-de energetika toplumlarynyň, “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň we paýtagtymyzyň häkimliginiň şu ýylyň sekiz aýynda alyp baran işleriniň jemleri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe öndürilen önümleriň hem-de gurluşyk-senagat pudagynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 129,2 göterim berjaý edildi.

Gurluşyk we binagärlik ministrligi tarapyndan şu ýylyň ýanwar — awgust aýlarynda bellenilen işleriň meýilnamasy 110,5 göterim ýerine ýetirildi.

Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi tarapyndan önümleri öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 124,9 göterim berjaý edildi.

Ýylyň başyndan bäri Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120,4 göterim berjaý edildi.

Elektrik energiýasyny öndürmegiň ösüşi 111 göterime, ony eksport etmegiň ösüşi bolsa 135,8 göterime deň boldy.

“Türkmenhimiýa” döwlet konserni önümleri öndürmegiň hem-de hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasyny 136,2 göterim berjaý etdi.

Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň hem-de hyzmatlaryň meýilnamasy 165,8 göterim derejede amal edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, 2022-nji ýyl üçin maýa goýum maksatnamasyny taýýarlamagyň zerurdygyna ünsi çekip, geljek ýylda ýurdumyzda gurluşyk işleriniň möçberiniň düýpli artjakdygyny belledi hem-de gurluşyk senagatynyň ösdürilmegine, täze önümhanalaryň hem-de kärhanalaryň gurluşygyna aýratyn üns bermegi tabşyrdy.

Gurluşyk toplumynyň zerurlyklaryny doly derejede üpjün etmek üçin ähli önümçilik düzümleriniň sazlaşykly işlemegini gazanmak zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Şeýle hem ýaşaýyş jaýlarynyň, döwrebap şäherçeleriň, durmuş maksatly desgalaryň, aýratyn-da, Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkezinde meýilleşdirilen desgalaryň gurluşygy boýunça işleriň depginini güýçlendirmegiň möhümdigine üns çekildi.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň içinde energetika halkasyny döretmegiň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamyny gurmak işini dowam etdirmegiň zerurdygyny nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gurluşyk we senagat pudaklaryna uly möçberde maýa goýumlarynyň çekilmeginiň möhümdigi barada aýdyp, wise-premýere bu ugurda alnyp barylýan işleri düýpli seljermegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Obasenagat toplumy boýunça önümçiligiň ösüşi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 108,3 göterime deň boldy. Şol sanda bu görkeziji Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça 109,1 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 102,1 göterime, “Türkmen atlary” döwlet birleşigi boýunça 102,6 göterime barabar boldy. Maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy 130,3 göterim ýerine ýetirildi.

Wise-premýer 13-14-nji sentýabrda Daşkent şäherinde geçiriljek Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-özbek toparynyň nobatdaky 16-njy mejlisine hem-de Suw hojalyk meseleleri boýunça bilelikdäki türkmen-özbek hökümetara toparynyň nobatdaky mejlisine taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzir möhüm möwsümiň — pagta ýygymynyň we bugdaý ekişiniň başlanandygyny aýtdy. Bu işleri ýokary derejede we guramaçylykly geçirmek möhümdir.

Döwlet Baştutanymyz oba hojalyk önümleriniň öndürilýän möçberini köpeldip, daşary ýurtlardan getirilişini azaltmagyň, şonuň ýaly-da, içerki bazarlarymyzy özümizde öndürilen önümler bilen üpjün etmegiň zerurdygyny aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda maldarçylygy ösdürmek we mallaryň baş sanyny artdyrmak boýunça hem zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Milli Liderimiz Türkmenistanyň we Özbegistanyň birek-birege hormat goýmak hem-de ynanyşmak ýörelgelerine esaslanýan döwletara gatnaşyklarynyň okgunly ösýändigini kanagatlanma bilen belläp, netijeli söwda-ykdysady we işewür gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmek üçin uly kuwwatyň bardygyny aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz bilelikdäki hökümetara toparlaryň işiniň ähmiýeti barada aýdyp, bu tejribäniň özara bähbitlilik we uzak möhletleýinlik esasda guralýan hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň netijeli guraly hökmünde özüni görkezendigini nygtady hem-de bu babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Toýlyýew bilim, ylym, saglygy goraýyş we sport ulgamlarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bilim ulgamynda amala aşyrylýan özgertmelere laýyklykda, hasabat döwründe okuw işini kämilleşdirmek, ýaş nesillerimize döwrebap bilim bermek, olary milli we umumadamzat ruhy gymmatlyklary esasynda terbiýelemek babatda degişli işler geçirildi.

Talyp ýaşlar hem-de mekdep okuwçylary halkara ders bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş edip, altyn, kümüş, bürünç medallara, dürli derejedäki diplomlara mynasyp boldular.

Ýylyň başyndan bäri halkara guramalar hem-de hyzmatdaş ýokary okuw mekdepleri bilen köp sanly onlaýn okuwlar we ylmy maslahatlar guraldy.

Sanly ykdysadyýeti ösdürmek bilen baglylykda, toplumyň garamagyndaky ministrlikleriň hem-de Ylymlar akademiýasynyň merkezi edaralarynyň düzümi kämilleşdirildi.

Ylymlar akademiýasynyň ylmy-barlag institutlarynda, ministrlikleriň garamagyndaky ylmy edaralarda hem-de ýokary okuw mekdeplerinde ylmyň we tehnologiýalaryň ileri tutulýan ugurlary boýunça ylmy-barlag işleri utgaşykly alnyp baryldy.

Saglygy goraýyş ulgamynda “Saglyk” Döwlet maksatnamasynyň rejelenen görnüşi, Türkmenistanyň ýiti ýokanç kesele garşy taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň meýilnamasy, Türkmenistanda ilatyň kesellere garşy göreşmek ukybyny ýokarlandyrmak boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli maksatnama hem-de “Sagdyn ene — sagdyn çaga — sagdyn geljek” atly Milli strategiýa tassyklanyldy.

Agyr atletikaçy Polina Gurýewanyň Ýaponiýanyň Tokio şäherinde geçirilen XXXII Tomusky Olimpiýa oýunlarynda üstünlikli çykyş etmegi şu ýylyň başyndan bäri ýurdumyzyň sportunyň gazanan uly üstünlikleriniň hatarynda görkezildi.

Şeýle hem ýanwar — awgust aýlarynda ýurdumyzyň içeri we daşary syýasatyna, taryhy özgertmelere bagyşlanan wagyz-nesihat işleri, halkara guramalar hem-de daşary ýurtlaryň degişli ministrlikleri bilen teleköpri arkaly maslahatlar, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy, Aşgabat şäheriniň 140 ýyllygy mynasybetli ylmy-amaly maslahatlar guraldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýaşlaryň öz mümkinçiliklerini amala aşyrmaklary, şahsyýet hökmünde başarnyklaryny görkezmekleri üçin ähli şertleri döretmegiň zerurdygyny nygtady. Milli Liderimiz bu ileri tutulýan ulgama maýa goýumlaryny gönükdirmegiň wajypdygyna ünsi çekip, munuň ýaş nesliň sebitleri hem-de tutuş ýurdumyzy dolandyrmak we ösdürmek işine mundan beýläk-de işjeň gatnaşmagyna mümkinçilik berjekdigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz ýaşlary goldamak boýunça maksatnamalar toplumyny taýýarlamagyň, eger zerur bolsa, bu maksatnamalara kanunçylyk derejesinde Milli Geňeşiň Mejlisinde garamagyň möhümdigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýere şu meseleleri seljermek hem-de zerur çäreleri görmek tabşyryldy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa gözegçilik edýän ulgamlarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe dürli medeni çäreler, şol sanda iýun aýynda Lebap welaýatynda Medeniýet hepdeligi hem-de 6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda guralan Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde çäreler geçirildi. Täze desgalary ulanmaga bermek mynasybetli dabaralar guraldy, şanly seneleriň hormatyna döredijilik bäsleşikleri yglan edildi.

Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek boýunça degişli çäreler görüldi. Ýurdumyzyň köptaraplaýyn we milli hödürnamalaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça Daşary işler ministrligi bilen bilelikde degişli işler alnyp baryldy.

Döwrüň talaplaryna laýyklykda, medeniýet ulgamynyň edaralarynyň, şol sanda muzeýleriň, kitaphanalaryň we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça çäreler görülýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýeriň ünsüni gözegçilik edýän ulgamlarynyň öňünde durýan wezipelere çekdi. Bu wezipeler Garaşsyz ýurdumyzda bolup geçýän wakalary köpräk döredijilikli beýan etmekden, baýramçylyklar we şanly seneler mynasybetli göz öňünde tutulan medeni çäreleri ýokary derejede guramaçylykly geçirmekden ybaratdyr.

Milli Liderimiz teleradioýaýlymlarda öwrediji we gyzykly gepleşikleri köpräk goýbermegiň wajypdygyny nygtady. Şonuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz ykdysadyýetimize sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça geçirilýän işleri düşündirmek bilen düýpli meşgullanmagyň wajypdygyny belledi we bu babatda degişli görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew şu ýylyň sekiz aýynda ulag-kommunikasiýa toplumynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Ýanwar — awgust aýlarynda bu toplumda hyzmatlary ýerine ýetirmek we önüm öndürmek boýunça meýilnama 111,9 göterim berjaý edildi.

Hasabat döwründe ösüş depgini “Türkmendemirýollary” agentligi boýunça 107,3, “Türkmenawtoulaglary” agentliginde 140, “Türkmendeňizderýaýollary” agentliginde 141,1, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi boýunça 110,6 göterime deň boldy. “Türkmenhowaýollary” agentligi boýunça hem degişli işler alnyp baryldy.

Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýük daşamagyň meýilnamasy 103,1, ýük dolanyşygynyň meýilnamasy 105,2 göterim berjaý edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, geljekde hem ulag we aragatnaşyk ulgamynyň işini sazlaşykly, netijeli üpjün etmek üçin ähli tagallalary etmegiň zerurdygyny belledi hem-de bu ulgamyň ýurdumyzyň okgunly durmuş-ykdysady ösüşiniň möhüm şerti bolup durýandygyny aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz öňde durýan wezipeleri kesgitläp, bu ulgamyň işiniň düşewüntliligini ýokarlandyrmak, agentlikleriň işlerini, şol sanda öňdebaryjy sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly kämilleşdirmek üçin bar bolan mümkinçilikleri doly herekete getirmegiň zerurdygyny belledi hem-de agentligiň ýolbaşçysyna anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow şu ýylyň sekiz aýynda Daşary işler ministrligi tarapyndan ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Ýanwar — awgust aýlarynda Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruny yzygiderli durmuşa geçirmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek hem-de öňde goýlan wezipeleri çözmek boýunça degişli işler geçirildi.

Ýokary derejedäki saparlar, duşuşyklar we gepleşikler halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde aýratyn orny eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, hasabat döwründe ýurdumyza Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Prezidentiniň gelendigi bellenildi. Şeýle hem Gyrgyz Respublikasynyň Prezidentiniň Türkmenistana resmi sapary, Täjigistan Respublikasynyň Prezidentiniň döwlet sapary boldy. 6-njy awgustda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygy boldy. Şeýle hem Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary hem-de Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň Baş sekretary, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy ýurdumyza geldiler.

Hasabat döwründe onlaýn tertipde hormatly Prezidentimiziň birnäçe ýurtlaryň Liderleri bilen duşuşyklary geçirildi. Döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly YHG-nyň XIV sammitine, Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň resmi däl maslahatyna hormatly myhman hökmünde, “Durnukly ösüş üçin gazylyp alynýan senagatyň özgerişi” mowzugy bilen geçirilen ýokary derejeli ählumumy “tegelek stoluň” başyndaky maslahata, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ylym we tehnologiýalar boýunça ikinji sammitine hem gatnaşdy.

Hormatly Prezidentimiz daşary ýurtlaryň döwlet Baştutanlarynyň birnäçesi bilen telefon arkaly söhbetdeş boldy.

Sanly ulgam arkaly dürli derejedäki duşuşyklaryň 1 müň 173-si guraldy. Ýylyň dowamynda halkara resminamalaryň 109-syna gol çekildi.

DIM-niň ugry boýunça duşuşyklar we geňeşmeler yzygiderli guraldy. Şeýle hem Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we ABŞ-nyň arasyndaky köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ministrler derejesindäki nobatdaky duşuşygy, “Merkezi Aziýa — Hytaý” we “Merkezi Aziýa — Russiýa” derejesinde daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň duşuşyklary, Aziýa — Ýuwaş umman sebiti ýurtlarynyň ýokary derejeli maslahaty, “Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” ýokary derejeli dialogyň nobatdaky tapgyry geçirildi.

Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek boýunça yzygiderli çäreler görülýär. Hasabat döwründe ikitaraplaýyn Hökümetara toparlaryň we beýleki degişli düzümleriň çäklerinde nobatdaky duşuşyklar hem-de daşary ýurtlaryň işewür toparlarynyň wekilleri bilen gepleşikler geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, oňyn Bitaraplyk, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de “Açyk gapylar” ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasy strategiýany durmuşa geçirmek bilen, Türkmenistanyň mundan beýläk-de sebitiň we dünýäniň ýurtlary bilen köpugurly hyzmatdaşlygy, abraýly halkara guramalar bilen netijeli gatnaşyklary ösdürjekdigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Daşary işler ministrliginiň ugry boýunça netijeli döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmaga ýardam edýän yzygiderli duşuşyklaryň ähmiýetini belledi. Döwlet Baştutanymyz özara gatnaşyklaryň möhüm ugurlary boýunça yzygiderli pikir alyşmak, şol sanda sebit we halkara ähmiýetli çäreleri geçirmegiň, olaryň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegiň meselelerini ara alyp maslahatlaşmak maksady bilen, Daşary işler ministrlikleriniň arasynda syýasy maslahatlaşmalary yzygiderli geçirmegiň wajypdygyny aýdyp, wise-premýer, daşary işler ministrine anyk tabşyryklary berdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, Ýer ýüzünde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy we onuň dünýä ykdysadyýetine ýetirýän ýaramaz täsiri sebäpli ýüze çykýan daşarky ýagdaýlara garamazdan, ýubileý ýylynda hem Garaşsyz döwletimiziň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda sekiz aýyň dowamynda depginli ösmegini dowam edendigini belledi.

Hasabat döwründe ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi 6,2 göterim derejede saklandy. Berkarar Watanymyzda iri senagat we durmuş desgalarynyň gurluşygy depginli dowam edýär. Bu desgalaryň hatarynda täze şäherçelerdir ýaşaýyş jaýlaryny, dynç alyş we sagaldyş merkezlerini, mekdepleridir çagalar baglaryny hem-de ençeme beýleki desgalary görkezmek bolar.

Bellenen meýilnamalara laýyklykda, şu ýylda 30 sany iri desganyň ýerine 56 sany desga işe girizildi. Ýylyň ahyryna çenli ýene-de ençeme desganyň ulanylmaga berilmegi göz öňünde tutulýar.

Hasabat döwründe umumy meýdany ýarym million inedördül metre golaý ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berildi.

Döwlet Baştutanymyz ylym-bilim ulgamlarynda özgertmeleriň dowam edýändigini, önümçilikleriň döwrebaplaşdyrylýandygyny, bazar ykdysadyýetiniň emele gelýändigini kanagatlanma bilen belledi. Nebitgaz ýataklary özleşdirilip, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we aragatnaşyk ulgamlarynyň hem-de Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy alnyp barylýar. Şeýle hem beýleki halkara taslamalary amala aşyrmaga taýýarlyk görülýär.

Milli Liderimiz ýurdumyzda hususy işewürligi ösdürmek, telekeçileri ykdysadyýetimizde özgertmeleri geçirmäge giňden çekmek boýunça döwlet syýasatynyň dowam etdirilýändigini aýtdy.

Biz şu ýubileý ýyly üçin wezipelerimizi Ministrler Kabinetiniň geçen ýarym ýylyň jemlerine bagyşlanan mejlisinde hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda anyk kesgitledik. Bu wezipeler köp işleri amala aşyrmagy talap edýär diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi. Şoňa görä-de, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmegiň we beýleki döwletlere iberilýän harytlaryň möçberini artdyrmagyň Döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilişine goşmaça itergi bermelidiris. Dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etmelidiris. Ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň sanawyny we eksport edilýän ugurlaryny giňeltmelidiris diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Hormatly Prezidentimiz esasy wezipeleriň biri barada aýdyp, kabul edilen Maksatnamalara laýyklykda, bu wezipeleriň ykdysadyýetimizi bazar şertlerine geçirmekden ybaratdygyny belledi. Bütin dünýä şu usulda işleýär we ykdysadyýetimizi bazar şertlerine näçe tiz geçirsek, mähriban halkymyz şonça-da çalt gowy durmuşda ýaşar.

Eger siziň käbiriňizde aýry-aýry pudaklar bazar şertlerinde işläp bilmez diýen düşünje bar bolsa, onda bu pikir ýalňyşdyr diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi we şol pudaklar üçin ýaş, sowatly, gujur-gaýratly, häzirki döwrüň talaplaryna laýyklykda işläp we ýolbaşçylyk edip biljek başarnykly adamlary saýlap almagy tabşyrdy.

Mälim bolşy ýaly, ýylyň ahyryna çenli biziň öňümizde birnäçe möhüm çäreler bar. Sentýabr aýynda biz berkarar döwletimiziň baş baýramyny — Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyny dabaraly belläris, Halk Maslahatynyň mejlisini geçireris diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Göreldeli we yhlasly zähmet çekip, ýurdumyzyň ösüşine uly goşant goşan mynasyp zähmetkeşler döwlet sylaglary bilen sylaglanar. Şeýle hem, ata Watanymyzyň ýubileýine bagyşlap, dabaraly harby ýörişi geçireris. Dekabr aýynda bolsa Garaşsyz Türkmenistanyň Bitaraplyk gününi belläris diýip, milli Liderimiz aýtdy we bu çäreleriň ählisini ýokary derejede geçirmek üçin gowy taýýarlyk görmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Ýurdumyzyň energetika senagaty milli ykdysadyýetimiziň iri pudaklarynyň biri hökmünde Watanymyzyň bedew batly ösüşlerinde möhüm orna eýedir. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe bu ulgamy düýpli ösdürmäge uly üns berilýär. Munuň şeýledigine Balkan welaýatynda amala aşyrylan we dowamat tapýan ägirt uly işleriň mysalynda-da aýdyň göz ýetirmek bolýar. Mundan bary-ýogy birnäçe ýyl öň, Hazar deňziniň kenarynda dünýäniň ösen ýurtlarynyň iň kämil enjamlary bilen birkemsiz üpjün edilen täze «Awaza» Döwlet elektrik stansiýasy gurlup, hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda işe girizildi. Şonuň yzysüre bolsa welaýat merkezindäki öň hereket edýän Balkanabat Döwlet elektrik stansiýasynyň düzüminde täze gurlan energobloklaryň birbada ikisiniň herekete girizilmegi netijesinde, bu bekediň kuwwatlylygy düýpli artdyryldy. Kenarýaka Türkmenbaşy şäherindäki ýylylyk elektrik merkeziniň bölekleýin döwrebaplaşdyrylyp, täzeden enjamlaşdyrylmagy bilen bolsa tutuş welaýatda elektrik energiýasynyň öndürilýän möçberleri has-da artdyryldy.

Döwlet Baştutanymyzyň kabul eden «Balkan welaýatynyň birnäçe etraplaryny durmuş-ýaşaýyş taýdan toplumlaýyn ösdürmegiň meseleleri hakynda» Kararyna laýyklykda, welaýatda bu ulgamda il-ýurt bähbitli işleriň ýene ençemesiniň amala aşyrylmagy günbatar sebitiň ösüşlerinde möhüm ähmiýete eýe bolar.

Aslynda, elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjünçilik eşretli ýaşaýşyň möhüm şertidir. Geçen ýylyň 9-njy sentýabrynda Gahryman Arkadagymyzyň Balkan welaýatyna amala aşyran iş saparynda Türkmenbaşynyň nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda taslama kuwwaty 70 MWt/sagat bolan iki sany täze gazturbinaly elektrik stansiýasynyň gurluşygyna we hereket edýän elektrik bekediniň durkuny täzelemek işlerine badalga bermegi hem bu möhüm ulgamyň kuwwatynyň barha artýandygyndan nyşandyr. Dabaraly ýagdaýda düýbi tutulan täze energiýa desgalarynyň işe girizilmegi bilen, geljek ýyllarda Balkan welaýatynda toguň öndürilişi has hem artar. Çünki islendik önümçiligiň elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün edilmegi döwrüň möhüm talabydyr. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde, diňe bir öz ýurdumyzy elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek bilen çäklenilmän, eýsem, ony eksport etmäge gönükdirilen taslamalar hem üstünlikli amala aşyrylýar.

Balkanly energetikler «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň ruhuna mynasyp zähmet çekip, tutuş ýurt derejesinde ählihalk tarapyndan toýlanýan hünär baýramlaryna hem mynasyp sowgatlary bilen geldiler. «Balkanenergo» önümçilik birleşigimiz boýunça şu ýylyň geçen sekiz aýynda 43 million 755 müň manatlyk elektrik energiýasyny üstaşyr geçirmek baradaky meýilnama artygy bilen berjaý edildi. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna ykjam taýýarlyk görülýän döwürde birleşigimiz boýunça gazanylan ýokary ykdysady görkezijiler başga-da az däl. Şu ýylyň gürrüňi edilýän ýanwar — awgust aýlarynda önümçilik birleşigimiz boýunça öndürijilerden kabul edilip, sarp edijilere üstaşyr geçirilen elektrik energiýasynyň möçberi millionlarça kilowat-sagada ýetdi. Diňe bir «Awaza» Döwlet elektrik stansiýasynda geçen sekiz aýda 705 million kilowat-sagat elektrik energiýasyny öndürmek baradaky meýilnama 110 göterime barabar amal edildi. Bu ugurda Balkanabat Döwlet elektrik stansiýasynda gazanylan üstünlikler hem öwgä mynasypdyr. Hasabat döwründe elektrik desgalaryny we geçirijilerini düýpli abatlamagyň meýilnamalaryna hem artygy bilen hötde gelindi. Gazanylýan üstünliklerde birleşigimiziň welaýatyň etrapdyr şäherlerindäki düzümlerinde yhlasly zähmet çekýän aýry-aýry işgärleriň hem mynasyp paýy bar. Olardan Balkanabat şäher elektrik ulgamlarynyň dispetçeri, «Watana bolan söýgüsi üçin» medalynyň eýesi Sapargeldi Nepesowyň, Serdar elektrik ulgamlary kärhanasynyň elektromontýory Söýün Kütiýewiň, Gumdag şäher elektrik ulgamlarynyň ussasy Aşyrguly Haladowyň, Türkmenbaşy elektrik ulgamlary kärhanasynyň dispetçeri Durdy Hojaýewiň, 35 kw we ýokary elektrik geçiriji howa ulgam gullugynyň elektromontýory Dmitriý Aksýutiniň, Esenguly etrap elektrik ulgamynyň elektromontýory Begenjaly Amanalyýewiň, transformator beketleri gullugynyň ussasy Ýegenmämmet Begjanowyň, Etrek etrap elektrik ulgamynyň elektromontýory Benni Benniýewiň we beýlekileriň atlaryny görkezmek bolar. Hünärmenlerimiziň öndürijilikli işleýişleri ýaly, olaryň medeniýetli dynç alyp, saglyklaryny berkitmekleri barada-da yzygiderli alada edilýär. Diňe bir şu ýylyň başyndan bäri önümçilik birleşigimiziň Balkanabatdaky «Energetik» şypahanasynda ýeňillikli ýollanmalar esasynda döwrebap dynç alyp, saglyklaryny dikelden işgärlerimiziň sany 350-den hem geçýär.

Gaýratly işleri bitirip, ilata nur paýlamak bagtyna eýe bolan ýurdumyzyň energetika ulgamynyň ähli işgärlerini hünär baýramlary bilen tüýs ýürekden gutlaýarys. Döwletimiziň ykdysady kuwwatyny has-da ýokarlandyrmaga hem-de bize döredijilikli zähmet çekmäge ähli mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, tutumly işleri hemişe rowaç bolsun!

Çary TAÝLYÝEW,

«Balkanenergo» önümçilik birleşiginiň kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy.