Ýurdumyzda daşky gurşawy gorap saklamak, ekologiýa abadançylygyny berjaý etmek hormatly Prezidentimiziň öňe sürýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Gahryman Arkadagymyzyň tagallalary netijesinde başy başlanan we döwlet Baştutanymyzyň başlangyçlary bilen dowam etdirilýän bu syýasatyň durmuşa geçirilmeginde lagym suwlaryny arassalaýjy desgalaryň işe girizilmegi hem-de täzeleriniň gurluşygyna badalga berilmegi aýratyn ähmiýete eýedir. Ekologiýa howpsuzlygynyň talaplary nazarda tutulyp gurulýan lagym suwlaryny arassalaýjy desgalar tebigatyň hapalanmagynyň öňüni almakda hem-de suwy tygşytly ulanmakda juda derwaýys taslama bolup durýar. Lagym suwlary zerur bolan goşundylaryň goşulmagy netijesinde arassalanyp, gaýtadan ulanmaga ýaramly ýagdaýa getirilýär. Şeýle desgalaryň biri-de, ýakynda Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynyň Arçman geňeşliginde gurlup ulanmaga berildi. Onuň işe girizilmegi geňeşligiň hem-de onuň töweregindäki ýerleriň galyndy suwuny arassalap, tebigata gaýtaryp bermekde, ýerleriň şorlaşmagynyň öňüni almakda, şeýle-de ekinleriň dürli görnüşlerini suw bilen üpjün etmekde diýseň ähmiýetlidir.  

Täze açylan desganyň bir gije-gündiziň dowamynda şeýle suwuň 20 müň kub metrini arassalap, ulanmaga ýaramly ýagdaýa getirýändigini nygtamak zerur. Onuň düzümine girýän edara, hlor öndürme, filtrleri dolandyryş, palçygyň suwuny aýryjy, suw arassalaýjy, barlaghana, kompressor, transformator, arassalanan suw binalary, hlor bilen garyşdyrma rezerwuary, ýuwuş suwunyň nasos bekedi, ussahana, ammar ýaly desgalar bu taslamanyň talabalaýyk işlemegi hem-de tebigata gaýtarylyp berilýän lagym suwunyň ulanyş ýaramlylygynyň ýokary bolmagy üçin ähli tagallalaryň edilendigini görkezýär. Onuň gurluşygynyň ýokary derejede alnyp barlandygyny we ähli şertleriň göz öňünde tutulandygy hem aýratyn bellärliklidir. 

Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde welaýat häkimliginiň buýurmasy esasynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşiginiň agzasy bolan «Mukaddes toprak» hususy kärhanasy tarapyndan gurlan bu desga Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň, Türkiýäniň, Daniýanyň Şwesiýanyň, Polşanyň ýokary tehnologiýalary bilen doly üpjün edilen. Bu täze desga «Arçman» şypahanasyndan, Arçman we Keletdag obalaryndan akyp gelýän lagym suwuny ýygnap, arassalap, ony oba hojalyk maksatlary üçin peýdalanmaga mümkinçilik berer.  

Ýurdumyzda suw hojalygyny ösdürmegiň esasy ugurlarynyň biri bolan oba hojalyk önümleriniň käbir görnüşlerini ösdürip ýetişdirmekde az duzlaşan zeýkeş suwlaryny gaýtadan peýdalanmak maksady bilen lagym suwlaryny arassalamagyň tehnologiýasynyň kämilleşdirilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Munuň özi Diýarymyzda ykdysadyýetiň ösmegi, täze tehnologiýalaryň önümçilige ornaşdyrylmagy, ilat sanynyň we halk hojalygynyň suwa bolan isleginiň artmagyna getirýär. Şeýle döwrebap desgalary gurduryp, halkymyzyň ýaşaýyş durmuş şertlerine uly ähmiýet berýän hormatly Prezidentimiziň döwletli işleri rowaçlyklara beslensin! 

Orazmyrat TOÝLYÝEW,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmekde gazanylýan oňyn netijeleriň ýurdumyzyň Bitaraplyk derejesiniň döredýän amatly şertleriniň esasynda mümkin bolýandygy guwandyryjy ýagdaýdyr. Türkmen Bitaraplygynyň 27 ýyllyk tejribesi halkara hukuk derejesiniň abadan ösüşimizi üpjün edýän şertleriň birine öwrülendigini görkezmek bilen bir hatarda, ol ýurdumyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegine gönükdirilen milli maksatnamalary we halkara taslamalary amala aşyrmagyň, ykdysady kuwwatymyzy mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmagyň mäkäm binýadyny emele getirýär. 

Bu gün Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan ykdysadyýeti durnukly ösýän döwlet hökmünde dünýäde giňden tanalýar. Ykdysady ulgamda ýetilýän sepgitleriň, gazanylýan üstünlikleriň syýasy garaşsyzlygymyzyň, ykdysady taýdan özygtyýarlylygymyzyň, hemişelik Bitaraplyk hukuk derejämiziň berýän datly miweleridigi her birimizi buýsandyrýar.  

Türkmenistanyň syýasatda, ykdysadyýetde, ynsanperwer ugurlarda gazanan we gazanýan oňyn netijeleriniň bitaraplyk ýörelgesiniň esasynda mümkin bolandygyny nygtamak zerur. Hususan-da, döwlet berkararlygynyň pugtalandyrylýan häzirki tapgyrynda daşary ykdysady syýasatymyzda öňe sürülýän we durmuşa geçirilýän milli, sebit hem-de dünýä ähmiýetli başlangyçlar ýurdumyzyň bitaraplyk syýasy ugrunyň ykdysady jähetleriniň ýüze çykmagyna getirdi.  

Bitaraplygyň oňyn häsiýeti ýurdumyzyň ykdysady ösüşlerinde öz aýdyň beýanyny tapýar. Soňky birnäçe ýylyň dowamynda dünýädäki maliýe-ykdysady çökgünligiň milli ykdysadyýetlere edýän amatsyz täsirine garamazdan, ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň ortaça 6 göterimden gowrak derejede üpjün edilmegi, jan başyna düşýän girdejiniň möçberiniň ýylsaýyn artmagy, Döwlet býujetiniň çykdajylarynyň 75 göterime golaý böleginiň durmuş maksatlaryna gönükdirilmegi özbaşdak ösüş ýolunyň döredýän amatlyklary bolup durýar. Halkyň bähbitleri, isleg-hajatlary ileri tutulýan ýurtda abadançylygyň höküm sürýändigine bu gün mähriban Watanymyzyň mysalynda göz ýetirmek bolýar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda «Açyk gapylar» syýasatynyň işjeň häsiýetde alnyp barylmagy ýurdumyzyň dünýä döwletleri bilen syýasy, ykdysady we medeni-gumanitar ugurlarda halkara hyzmatdaşlygynyň ýola goýulmagyna hem-de ösdürilmegine getirdi. Şunuň bilen baglylykda, Diýarymyzda döwrebap ulag infrastrukturasynyň döredilmegi barha ýygjamlaşýan halkara gatnaşyklaryň ösmegine ýardam berýär. Hususan-da, Türkmenistanyň köpugurly daşary syýasat strategiýasynyň amala aşyrylmagy ýurtlary ýakynlaşdyrýan, halklary dostlaşdyrýan ulag gatnawlarynyň artmagyna getirdi. Dünýä ülňülerine laýyk gelýän täze ulag ulgamynyň döredilmegi gadymy döwürlerde döwletimiziň üstünden geçen Beýik Ýüpek ýolunyň gaýtadan dikeldilýändiginiň subutnamasydyr. Netijede, Türkmenistan amatly geografik ýagdaýyny peýdalanmak bilen, mundan beýläk-de halkara ulag taslamalaryny ösdürmekde möhüm orny eýeleýän döwlet hökmünde öz ornuny yzygiderli pugtalandyrýar. 

Barha ählumumylaşýan dünýäde ýurtlaryň arasyndaky özara baglanyşygyň artmagy söwda-ykdysady gatnaşyklaryň işjeňleşmegine itergi beren sebäpleriň biridir. Şunuň bilen baglylykda, dünýä bileleşiginde öz ornuny pugtalandyrmak isleýän islendik döwletiň üstaşyr ulag geçelgelerine gyzyklanmalarynyň ýokarlanmagy tebigy ýagdaýdyr.  

Türkmenistanyň ykdysady strategiýasynda ulag-aragatnaşyk pudagynyň ösüşine aýratyn ähmiýet berilmegi birnäçe sebäpler bilen delillendirilýär: birinjiden, syýasy taýdan özygtyýarly we ykdysady taýdan özbaşdak türkmen döwletiniň ykdysadyýetini diwersifikasiýalaşdyrmak syýasatynyň durmuşa geçirilmegi pudagyň çalt depginlerde ösdürilmeginiň baş şerti bolup durýar. Ikinjiden, munuň özi ýurdumyzyň Ýewropa bilen Aziýanyň çatrygynda geografik taýdan amatly ýerleşmegi bilen baglanyşyklydyr. Çünki bu yklymlaryň döwletleriniň arasynda söwda-ykdysady gatnaşyklaryň soňky döwürde işjeň häsiýete eýe bolmagy ýük dolanyşygynyň we ýolagçy gatnadylyşynyň möçberleriniň artmagyna getirdi. Bu ýagdaý täze halkara ulag geçelgeleriniň gurulmagynyň zeruryýetini ýüze çykarýar. Ýurdumyza daşary ýurt maýadarlarynyň serişdelerini çekmek üçin döredilen amatly hukuk şertleri Türkmenistanda halkara ulag taslamalarynyň amala aşyrylmagyny özüne çekiji edýän sebäpleriň ýene-de biridir. Watanymyzda höküm sürýän syýasy durnuklylygyň daşary ýurt maliýe serişdelerini çekmekde ähmiýetli sebäpleriň biri bolup durýandygy-da aýratyn bellärliklidir.  

Häzirki döwürde döwletimiz tarapyndan öňe sürlen milli bähbitleriň köp babatda ählumumy ösüşe degişli iri halkara taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilmegi ýurdumyzyň Bitaraplyk hukuk derejesiniň sebitleýin ösüşi üpjün etmekde amatly şertleri döredýändiginiň subutnamasydyr. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan halkara gaz geçirijisini gurmak boýunça alnyp barylýan işler Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan we Arkadagly Serdarymyz tarapyndan üstünlikli dowam etdirilýän «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesiniň dünýäde dabaralanýandygynyň aýdyň görkezijisidir.  

Makroykdysady görkezijileriň gowulanmagynda milli ykdysadyýetimize gönükdirilýän maýa goýum serişdeleriniň ähmiýetiniň örän uludygy aýratyn bellärliklidir. Milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşini üpjün etmäge gönükdirilen uzak we orta möhletli maksatnamalarda ýurdumyzda maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmagyň netijeli ugurlaryny ösdürmäge möhüm ähmiýet berilýär. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», şeýle-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasynda» senagat pudagyna hem-de hyzmatlar bazaryny ösdürmek üçin iri maýa goýumlaryny gönükdirmek göz öňünde tutulýar. Bu ýagdaý, ilkinji nobatda, önümçilik ähmiýetli desgalaryň gurluşygyna köp möçberde maýa serişdeleriniň gönükdiriljekdigini aňlatmak bilen, ol orta möhletde ýurdumyzda importyň ornuny çalyşýan we eksporta niýetlenen önümleriň öndüriljekdigine, ahyrky netijede, ykdysady kuwwatymyzyň has-da pugtalandyryljakdygyna esas döredýär.  

Baky Bitarap Türkmenistan bütin dünýäde, hususan hem, Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, howpsuzlygy we hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak boýunça bilelikdäki halkara tagallalara işjeň gatnaşýar. Türkmenistan halkara gatnaşyklarda ynanyşmak dialogynyň filosofiýasyny ilerletmek maksady bilen, BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Dialog — parahatçylygyň kepili» diýen Kararnamasynyň taslamasyny işläp taýýarlamagyň başyny başlady hem-de Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 27 ýyllygy mynasybetli, Aşgabat şäherinde 2022-nji ýylyň 11-nji dekabrynda «Dialog — parahatçylygyň kepili» atly halkara maslahaty guramaçylykly we ýokary derejede geçirmek göz öňünde tutulýar. 

Döwletimiziň daşary syýasatynyň bu täze filosofik ýörelgesi ýurdumyzyň ykdysady strategiýasynyň hem binýatlaýyn ýörelgeleriniň hataryna girip, ol türkmen Bitaraplygynyň ykdysady jähetlerini baýlaşdyrýar.  

Baýram TAŇRYBERDIÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň rektory

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde adam hakyndaky alada hiç wagt ünsden düşürilmeýär. Halkyň ýaşaýyş derejesiniň, hal-ýagdaýynyň gün-günden gowulanmagy bolsa onuň aýdyň mysalydyr. Esasy Kanunymyzda hem: «Türkmenistanda jemgyýetiň we döwletiň iň gymmatly hazynasy adamdyr» diýip bellenilýär. Hut şondan ugur alnyp, ýurdumyzda zähmetsöýer halkyň abadan ýaşamagyna, şahsyýetiň hemmetaraplaýyn ösmegine gönükdirilen döwlet syýasaty alnyp barylýar. Şonuň netijesinde bolsa Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ähli ugurlarda belent sepgitlere ýetilýän zamana öwrülýär.  

Bazar gatnaşyklarynyň ösmegi bilen durmuşa geçirilýän ykdysady özgertmeler durmuş üpjünçiliginiň ýokarlandyrylmagyny göz öňünde tutýar. Hormatly Prezidentimiz tarapyndan alnyp barylýan ykdysady syýasat diňe bir ýurdumyzyň ykdysady, önümçilik kuwwatyny artdyrman, eýsem durnukly baha ulgamyny üpjün etmeklige hem mümkinçilik berýär. Baha ulgamynyň esasy şahalarynyň biri bolan baha kesmek işi hem Türkmenistanyň durnukly ykdysady ösüşini üpjün etmeklige özüniň oňaýly täsirini ýetirýär. Baha kesmek işi Esasy Kanunymyzda, «Baha kesmek işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda, şeýle hem Türkmenistanyň baha kesmek işiniň çygryndaky beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalarynda öz beýanyny tapýar. Baha kesmek işi ýurdumyzda baha ulgamynyň kämil nusga eýe bolmagyna, ussat hünärmenleri ýetişdirmäge, olaryň başarjaňlygyny kämilleşdirmäge we jemgyýetde ykdysady ilerlemeleri höweslendirmäge kuwwatly itergi berýär. Ýeri gelende bellesek, baha hojalygyň bazar mehanizmini dolandyrmagyň alamatlarynyň biri bolup, ykdysadyýetiň ösüşiniň kanunalaýyklygyny we haryt bazarynyň şertlerini şöhlelendirýär. Has takygy, baha ykdysady kategoriýa hökmünde her bir degişli kärhana üçin girdejiniň, peýdanyň we maliýe taýdan doly üpjünçiligiň göwrümini kesgitleýän möhüm görkeziji bolup çykyş edýär. Baha kesmek işi bolsa, bir zadyň (harydyň, hyzmatyň we ş.m.) bazar gymmadyny kesgitlemek boýunça garaşsyz ekspertleriň, baha kesijileriň hyzmatyny aňladýar. Baha kesmek işi milli ykdysadyýetiň dürli ugurlaryna täsir etmek bilen, bu babatda işiň ýokary netijeli bolmagyny talap edýär.  

Häzirki wagtda ýurdumyzda baha kesmegiň we baha bilen işlemegiň özboluşly aýratynlygy emele geldi. Ýurdumyzyň baha kesmek işi hakyndaky kanunçylygynyň çäklerinde baha kesmek işiniň obýektlerine görä gymmatyny kesgitlemek mazmuny boýunça düýpli tapawutlanýar. Dünýädäki çylşyrymly ykdysady we syýasy ýagdaýlaryň häzirki zaman şertlerinde işewürligiň gymmatyny bahalandyrmak baha kesmek işi çygrynda döwrüň iň bir derwaýys görkezijileriniň biridir. Görkeziji kärhananyň maýa goýum babatda özüne çekijiligini ýokarlandyrmaga, önümçilige zerur bolan karz serişdeleri çekmäge, ätiýaçlandyryş işini amala aşyrmaga we beýleki birnäçe ykdysady amallara öz täsirini ýetirýär. 

Her bir telekeçi, her bir ýolbaşçy üçin kärhananyň işine ýetirjek täsirini deslapky bahalandyrmak möhümdir. Çünki, ol ýa-da beýleki ýagdaýlarda, ylaýta-da, işewürligiň gymmadyny bahalandyrmakda ahyrky görkezijä oňyn täsir etjek çözgütler gözlenilýär. Bu bolsa häzirki zaman şertlerinde işewürligi esaslandyryjylar üçin iň bir derwaýys meseleleriň biridir.  

Hususan-da, işewürligiň gymmadyna baha kesmekde girdejili çemeleşme çaklama ýörelgesine esaslanýar. Baha kesmekligiň bu çemeleşmesi maýa goýum höweslendirmeler nukdaýnazaryndan has amatly hasaplanylýar. Çünki hereket edýän kärhana pul goýýan islendik maýadar ahyrky netijede işjeňleriň toplumyny däl-de, eýsem goýan serişdelerini ödemäge, peýda almaga we özüniň ýagdaýyny gowulandyrmaga mümkinçilik berýän geljekki girdejileriň akymyny satyn alýar. 

Deňeşdirmeli çemeleşmesi bilen kärhananyň gymmakyna baha kesmek çalşyrma ýörelgesine esaslanýar. Baha kesilýän kärhananyň gymmakynyň ähtimallygyny bazarda bellige alnan birmeňzeş kärhananyň hakyky satuw bahasy bolup çykyş edýär. Harajatly çemeleşmesine esaslanyp, işewürligiň bazar gymmakyna baha kesmek usulyýeti, ykdysady şertleriň üýtgemegini we wagt ýagdaýyny hasaba almak bilen, esaslandyryjynyň kärhanany döretmek ýa-da satyn almak we işe girizmek bilen bagly bolan, erkin bazarda eýelik edilýän obýekti ýerlemek bilen hususy harajatlaryň öwezini dolup bilijilik ukybyna esaslanýar. Kärhanany döretmek ýa-da satyn almak we ony işe girizmek bilen bagly bolan harajatlara: esaslandyryş, guramaçylyk, meýilnamalaşdyryş we beýleki işleriň gymmaty, kärhananyň önümçilik serişdeleriniň satyn alyş gymmaty, şeýle hem intellektual eýeçiliginiň beýleki görnüşleriniň gymmaty, kärhananyň obýektleriniň gurluşygy üçin ýeriň (kärendäniň) gymmaty, kärhananyň maddy däl aktiwlerini goşmak bilen aktiwleriniň gymmaty we beýlekiler degişlidir. 

Bazar ykdysadyýeti şertlerinde milli modeli ulanmak, ýurdumyzyň ykdysadyýetinde gazanylýan ösüşlere goşant bolmak bilen, oňa oňyn täsir etmegiň netijeliligini artdyrar. Halkyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmak bolsa hormatly Prezidentimiziň häzirki amala aşyrýan özgertmeleriniň baş maksadydyr. Özgertmeler strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, ýurdumyzy ykdysady taýdan ösdürmäge, halkymyzyň abadançylygyny ýokarlandyrmaga hem-de Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegine gönükdirilen ägirt uly işleri rowaçlyklara beslensin! 

Jennet ROZYÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň  talyby.

Gahryman Arkadagymyzyň beýik başlangyçlaryny mynasyp dowam etdirýän Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda adam hakda alada ýurdumyzda alnyp barylýan durmuş ugurly döwlet syýasatynyň baş ugrudyr. Munuň özi ähli ulgamlarda, ilkinji nobatda, halkyň bähbidine gönükdirilip amala aşyrylýan beýik işlerde, döwletli tutumlarda, Gahryman Arkadagymyzyň nusgalyk göreldesi bilen berk eýerilýän we jemgyýetimiziň agzybirligini has-da pugtalandyrýan ynsanperwer ýörelgelerde aýdyň ýüze çykýar. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň 23-nji noýabrda geçirilen mejlisinde Gahryman Arkadagymyz adamlar hakynda alada etmek üçin bizde ähli mümkinçilikleriň bardygyny, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň netijesinde munuň üçin serişdeleriň hem ýeterlikdigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, geljek ýylyň Döwlet býujetinde zähmet haklaryny, pensiýalary, döwlet kömek pullaryny, talyp we diňleýji haklaryny ýokarlandyrmak baradaky soraga ýene-de bir gezek seretmek, ilatyň durmuş taýdan goraglylygy, iş orunlary, ýaşaýyş jaýlary bilen üpjünçiligi, beýleki meseleler babatda öňe sürlen teklipler ýurdumyzda «Döwlet adam üçindir!», «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen ynsanperwer şygarlar esasynda durmuş ugurly döwlet syýasatyna möhüm ähmiýet berilýändiginiň nobatdaky aýdyň mysaly boldy. 

Ýurdumyz durmuş-ykdysady ösüş babatda dünýäniň ýokary depgin bilen ösýän döwletleriniň hatarynda. Ykdysady we syýasy bähbitleri gazanmak, ykdysady özbaşdaklygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak, sanly ykdysadyýeti ösdürmek babatda möhüm işler durmuşa ornaşdyrylýar. 

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» amala aşyrylýan döwründe döwlet syýasatynda, ilkinji nobatda, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlandyrylmagyna, ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň durnukly ösüşine uly orun berilýär. Alymlaryň belleýşi ýaly, bazar gatnaşyklary şertlerinde halkyň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmek döwlet kadalaşdyryşy bolmazdan mümkin däldir. 

Ilatyň girdejileriniň derejesi jemgyýetiň maddy hal-ýagdaýynyň iňňän möhüm görkezijisi bolup hyzmat edýär. Hojalyklaryň jemi girdejileriniň tas hemmesi diýen ýaly pul girdejileriniň hasabyna emele gelýär. Pul girdejileriniň esasy we kesgitleýji çeşmesi zähmet girdejileridir. Girdeji çeşmeleriniň arasynda durmuş häsiýetli tölegler (pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary) möhüm orun eýeleýär. 

Pul girdejileriniň düzüminde olaryň beýleki görnüşleri uly bolmadyk paýy eýeleýär. Düşewündiň emele gelmeginiň çeşmesi gozgalmaýan emlägi satmakdan, ýaşaýyş jaýyny, tehnikany kärendesine bermekden alnan girdejiler, beýleki satuwlardan düşen we garyndaşlardan, tanyşlardan gelip gowşan serişdeler bolup durýar. Ilatyň maddy hal-ýagdaýynyň gowulanmagy onuň pul çykdajylaryna-da baglydyr. Pul çykdajylarynyň düzüminde agramly paýy azyk önümlerini, azyk däl harytlary satyn almak we hyzmatlara tölemek üçin çykdajylar eýeleýär. Ýurdumyzyň ykdysady ösüşinde iň möhüm çeşmeleriň biri hem hojalyklaryň süýşürintgileridir. 

Durmuşa gönükdirilen syýasat ykdysadyýetiň durnukly ösüşini we adamlaryň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmagy gazanmaga, şeýle hem ilatyň goldawa mätäç böleginiň durmuş kepilliklerini üpjün etmäge gönükdirilendir. Eneligiň we çagalygyň durmuş taýdan goldanylmagy döwletimiziň aýratyn ileri tutýan ugry bolup durýar. Türkmenistanda öz-özüne hyzmat etmek mümkinçiligini doly ýa-da bölekleýin ýitiren adamlara durmuş taýdan hyzmat etmäge uly üns berilýär. 

  Gartaşan we maýyplygy bolan adamlara durmuş taýdan hyzmat edýän döwlete degişli edaralar — Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň garamagynda bolan, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň çäginde ýeke ýaşaýan (özlerine gözegçilik we hyzmat edilmegi üçin maşgala agzalary hem-de ýakyn garyndaşlary bolmadyk gartaşan adamlar, şeýle hem maşgala agzalaryndan, ýakyn garyndaşlaryndan aýry ýaşaýan, olar bilen bilelikde ýaşaýyş jaýlarynda ýazgyda durmadyk gartaşan adamlar), gartaşan (57 ýaşdan ýokary aýal maşgalalar, 62 ýaşdan ýokary erkek adamlar) we maýyplygy bolan adamlara (18 ýaşdan ýokary durnukly fiziki, ruhy, aň-düşünje ýa-da duýgurlyk bozulmalary zerarly jemgyýetiň durmuşyna doly, netijeli gatnaşmaga mümkinçiligi çäkli bolan adamlara) durmuş-hojalyk, maslahat beriş, lukmançylyk kömeginden öň berilýän saglygy goraýyş hyzmatyny etmegi, olara durmuş ýagdaýyna uýgunlaşmaga, saglygyny dikeltmäge ýardam etmegi amala aşyrýan durmuş edaralary bolup durýar. 

Raýatlaryň durmuş taýdan goraglylygy üçin zerur şertleriň döredilmegi ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Şunda ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň işini öňdebaryjy maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny ornaşdyrmagyň esasynda sanlylaşdyrmagyň uly durmuş-ykdysady ähmiýeti bar. Ilatyň durmuş goraglylygy ulgamyny ösdürmek syýasaty maksatnamalaýyn esasda alnyp barylýar. Durmuş taýdan goraglylyga şeýle çemeleşme jemgyýetiň ösüş mümkinçiliklerine çuňňur düşünmäge, bu ugurda öňde durýan wezipelere aýdyň göz ýetirmäge we ylmy taýdan esaslandyrylan çözgütleri kabul etmäge mümkinçilik berýär. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» maglumat tehnologiýalaryny giňden ulanmagyň hasabyna ýurdumyzyň dürli pudaklarynyň we durmuş ulgamynyň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Konsepsiýanyň maksatlaryna laýyklykda, durmuş hyzmatlarynyň düzümini we hilini kämilleşdirmek arkaly ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen baglylykda, durmuş pudaklarynyň işine iň gowy tejribäni ornaşdyrmagyň netijesinde ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň işini döwrebap we ýokary derejede guramak babatda täze mümkinçilikler döredilýär. 

«Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Döwlet maksatnamasynyň» tassyklanmagy ýurdumyzyň mundan beýläk-de durmuş-ykdysady ösüşini, uzak möhletleýin geljegini nazara almak bilen, ilatyň abadan durmuşy üçin ygtybarly binýadyň döredilmegini şertlendirdi. Şeýle syýasatyň ileri tutulmagy döwrebap sanly ulgamy döretmek we ösdürmek, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň işine täzeçil usullary, sanly hyzmatlary, intellektual ulgamlary ornaşdyrmak, olaryň kanunçylyk binýadyny kämilleşdirip, halkara hukugyň umumy ykrar edilen ýörelgelerine hem-de kadalaryna laýyk getirmek, raýatlaryň durmuş goraglylygyny sanlylaşdyrmak babatda uly mümkinçilikleri döredýär. Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň web saýtynda täze sanly hyzmat, ýagny boş iş orunlary hem-de iş gözleýän adamlar baradaky maglumatlary özünde jemleýän «Türkmenistanyň ilatynyň iş bilen üpjünçiligi» atly interaktiw sahypa döredildi. Bu sahypanyň kömegi arkaly iş gözleýän ildeşlerimiz bar bolan iş orunlary baradaky maglumatlar bilen tiz wagtda tanyşmak, iş berijiler bolsa gerekli hünärmenler baradaky maglumatlary öwrenmek we işgärleri saýlap almak mümkinçiligine eýe bolýarlar. 

Pensiýa gaznasy ulgamynda Aşgabat şäheriniň, welaýatlaryň Pensiýa gaznasy müdirlikleri we etrap, şäher pensiýa gaznasy bölümleri bilen optiki-süýümli aragatnaşyk ýola goýlup, pensiýalary, döwlet kömek pullaryny alýanlaryň, pensiýa ulgamynda ätiýaçlandyrylýanlaryň maglumatlar binýady emele getirildi. Ulgamda ätiýaçlandyrylýanlara, pensiýalary we döwlet kömek pullaryny alýanlara SMS habary arkaly maglumat bermek işi ýola goýuldy. Bir söz bilen aýdylanda, türkmenistanlylaryň bagtyýar durmuşy üçin ähli şertler döredilýär. Olaryň bilim almaga, saglygyny berkitmäge hukuklary berjaý edilýär. Ruhy, aň-paýhas hem-de döredijilik babatda ukyp-başarnygyny doly açmagy üçin zerur şertler üpjün edilýär. Munuň özi her bir maşgalanyň abadançylygyna gönükdirilen toplumlaýyn özgertmeleriň aýdyň netijesidir.  

Kakageldi HÜMMÄÝEW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň prorektory.

Amyderýanyň sag kenary soňky döwürde çalt depginlerde ösýär. Hojambaz etrabyndaky «Bagtyýarlyk» şertnamalaýyn çäginde nebitdir gazyň täze-täze gorlarynyň üsti açylyp, bu ýerde gazy arassalaýjy we gysyjy desgalar gurulsa, Köýtendag etrabynda dag magdanlaryny gaýtadan işleýän hem-de magdan däl daşlardan gurluşyk pudagy üçin zerur bolan önümleri öndürýän senagat kärhanalary işe girizildi. Elbetde, bu pudagyň mundan beýläkki ösüşini gazanmak üçin, onuň elektrik energiýasy bilen kadaly üpjünçiligi gazanyldy. Şu maksat bilen derýanyň sag kenarynda, Köýtendag etrabynyň çäginde täze, kuwwatly elektrik stansiýasy gysga wagtda gurlup, 2016-njy ýylyň iýulynda işe girizildi. 

“Watan” diýlip atlandyrylan, ýyllyk kuwwaty 254 megawatt bolan döwlet elektrik stansiýasy okgunly ösýän Lebap welaýatyny elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmekde möhüm ähmiýete eýedir. Ol diňe bir sag kenara däl, eýsem, çep kenardaky ilatly ýerlere, kärhanalara, desgalara hem öz öndürýän elektrik toguny iberip başlady. Sebäbi çep we sag kenardaky asma elektrik ulgamynyň halkalaýyn usulda birleşdirilip, bitewi ulgama öwrülmegi iki kenarda hem elektrik energiýasynyň üznüksiz ýagdaýda bolmagyny üpjün etdi. Bu elektrik stansiýasy Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe-de ýurdumyzyň gündogar sebitinde gurlan we gurulýan senagat kärhanalarynyň önümçilik kuwwatynyň artmagy üçin zerur şertleri döredýär. Iki sany gazturbinaly desgadan we energoblokdan, iki sany kuwwatly transformatordan, elektrik toguny 220 kw we 110 kw paýlaýjy beketlerden ybarat bolan bu desgada ABŞ-nyň «General Electric» kompaniýasynyň ýokary tehnologiýalara esaslanýan enjamlary oturdyldy. Şeýle enjamlar häzirki wagtda köp ýurtda iň kämil enjamlar hökmünde ulanylýar. Elektrik stansiýasy, ýurdumyzda gurlan beýleki elektrik stansiýalary ýaly, kompýuterler arkaly dolandyrylýar. Bu bolsa stansiýanyň merkezinden, ýagny dispetçerlik nokadyndan ähli tehnologik işlere gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär. Bu ýerde zähmet çekýän 81 adamyň ählisiniň-de ýerine ýetirýän işleri biri-biri bilen berk baglanyşykly. Energetika ugrundan ýokary okuw we ýörite orta hünär okuw mekdeplerini tamamlan hünärmenler gysga wagtyň içinde öz işleriniň ussatlary bolup ýetişdiler. Hut şolaryň birleşen tagallalary netijesinde bu stansiýa 2022-nji ýylyň on aýynda elektrik energiýasyny öndürmek baradaky meýilnamasyny 110 göterim berjaý etdi. Olar şu döwürde meýilleşdirilen 1155000 kilowatt-sagat elektrik energiýasyna derek 1270599 kilowatt-sagat elektrik energiýasyny öndürmegi başardylar.  

— Stansiýada «Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasyna» laýyklykda, toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. Amyderýanyň sag kenarynda gurlan iň uly we ýeke-täk elektrik stansiýasynyň geljek ýyllarda şu sebitde guruljak senagat kärhanalaryny-da elektrik togy bilen üpjün etmäge niýetlenendigi ýöne ýerden däl. Ýurdumyzyň dag-magdan senagaty örän çalt depginler bilen ösýär. Şu günki günde Lebap sement zawody, Künjek kän müdirligi, Garlyk kaliý dag-magdan toplumy hut biziň öndürýän elektrik energiýamyz bilen işleýär. Geljekde bu sebitde senagat kärhanalarynyň ýene-de birnäçesi gurulmaly. Olaryň köpüsi telekeçileriň gurjak kärhanalary bolar. Öndürýän elektrik energiýamyz ýörite gurlan energoköpri arkaly çep kenara-da birikdirildi we ol halkalaýyn häsiýete eýe boldy — diýip, elektrik stansiýasynyň baş inženeriniň orunbasary Begenç Geldiýew aýdýar.  

Hudaýberen ABRAÝEW.

Gojaman Amyderýanyň kenaryny etekläp oturan gadymy obalarymyzyň hersi özüniň özboluşly aýratynlygy bilen meşhurdyr. Olaryň käbiri beýik şahsyýetleri bilen tanalsa, ýene-de biri tebigy ýadygärlikleri, beýleki biri bolsa baý taryhy bilen bellidir. Ýöne islendik obanyň hem, ilkinji nobatda, öz zähmet adamlary bilen adygýandygyny-da aýtmak gerek. Çärjew etrabynyň Kölaryk geňeşliginiň obalary-da ynsan zähmetiniň netijesinde gözel görke gelýär. Geňeşligiň döwrüň belent ruhuna beslenen obalarynyň hersiniň soňky ýyllarda özgeren durmuşy barada aýratyn söhbet edere-de näçe diýseň gürrüň bar. Obalaryň tekiz we giň köçelerinden ýöräp barşyňa oba durmuşynyň gözellikleri ünsüňi özüne çekýär. Hojalyklaryň her biriniň döwletlilikden, rysgal-bereketden, agzybirlikden, bagtdan paýlydyklaryny aňmak kyn däl.  

Oba durmuşynyň göze gelüwliligi, abadançylygy bilen gyzyklanyp, biz Geňeşligiň arçyny Jora Bazarow bilen gürrüňdeş bolduk. Ol:  

― Men obalarymyzyň bagtyýarlygyny, ilki bilen, ilatymyzyň işjanlylygynda görýärin. Ildeşlerimiziň hersi bir işiň başynda. Kimsi öz rysgyny ene toprakdan gazanýar, kimsi senagat kärhanasynda, bilim-terbiýeçilik edarasynda ýa-da medeniýet ojagynda netijeli zähmeti bilen nusgalyk görelde görkezýär. Bir zada aýratyn ünsüňizi çekesim gelýär. Häzirki wagtda obalarymyzda jemi hojalyklaryň 2429-sy bolup, şolaryň 2 müňden gowragy ýyladyşhana şertlerinde önüm öndürmek bilen meşgullanýar. Ynha, «Herekete ― bereket» diýleni. Yhlas edip, ene ýere hyzmat edene sahy toprak hem öz berekedini bolluk bilen eçilip dur. Ýurdumyzyň ähli sebitlerindäki söwda nokatlaryna gök-bakja ekinlerimiziň onlarça tonnasy tapgyrma-tapgyr ugradylýar. Önümlerimiziň goňşy ýurtlaryň halklarynyň hem saçaklaryny bezeýändigi biziň buýsanjymyza buýsanç goşýar. Oba ýaşlarynyň köpüsiniň döwrebap ýyladyşhanalarda işlemäge höwesekdikleri bizi has-da begendirýär. Hojalyk agzalarynyň biri-birinden öwrenip, tejribe alyşmaklary, agzybirligi netijesinde oba ilatynyň durmuşy ýyl-ýyldan gowulanýar. Bu bolsa maşgalalaryň diňe bir maddy hal-ýagdaýyny berkitmän, eýsem, döwletimiziň azyk bolçulygyna hem şahsy goşandymyzdyr — diýip, ýürek buýsanjyny biziň bilen paýlaşdy.  

Döwrebap, sazlaşykly ýaşaýşy geňeşligiň Kölaryk, Könegulançy, Joraýew, Asudalyk, Balykçy, Araplar, Uçbaş, Esgi, Ýalkym ýaly obalarynyň hersiniň mysalynda hem görmek bolýar. Bu oba ilaty üçin döwlet derejesinde edilýän giň möçberli aladalara jogap edilip, oba durmuşynyň döwrebap keşbini emele getirmek ugrunda tutanýerli zähmet çekýän ilatyň yhlasynyň ýerine düşýändigidir. Obalaryň hemmesinde ýollary abatlamak, yşyklandyrmak, daş düşemek işleri-de doly durmuşa geçirilen. Zähmetden taplanýan oba ilatynyň döwrebap durmuşyň hözirini görüp ýaşaýandyklaryny, işleýändiklerini, önüm öndürýändiklerini ýakyndan synlap buýsanmazlyk mümkin däl. Olar indi şahsy hojalyklaryndaky ýyladyşhanalarynda önümçiligiň öňdebaryjy iş usullaryny guramak bilen dürli şitillerden, gök otlardan başlap, aýratyn howa şertlerini talap edýän banandyr papaýýa, apelsin agaçlaryny ösdürmekligi we olardan bol hasyl almaklygy hem başarýarlar. Idegi ýetirilen hyýardyr pomidorlaryň, bolgar burçlarynyň, limondyr bakja ekinleriniň hyrydarlarynyň ýetik bolmagy önümleriň ýokary hilinden we datly tagamyndan habar berýär. Her möwsümde pomidoryň saýlama görnüşleriniň Russiýa, Gazagystana, Gyrgyzystana eksportunyň yzygiderli artmagy-da işine ökde ekerançy daýhanlaryň islegli önümleri ýetişdirmekde ýeterlik tejribe toplandyklaryny görkezýär. Olar indi ýurdumyzyň beýleki sebitlerine gidip, otag güllerini, palma we beýleki bezeg agaçlaryny, miweli baglaryň nahallaryny ekip bermek hyzmatyny hem ýerine ýetirýärler.  

Geňeşligiň çägindäki ähli zerur işleriň sazlaşykly alnyp barylmagynda Geňeş agzalarynyň hem aýratyn hyzmatynyň bardygy görnüp dur. Olar obalarda bagtyýar ýaşaýşyň birsydyrgyn dowam etmegini gazanmak, maşgalalarda abadançylygy we agzybirligi saklamak maksady bilen ilat arasynda düşündiriş işlerini yzygiderli geçirýärler. Toýdur märekelerde däp-dessurlaryň dogry berjaý edilişi oba kethudalarynyň aýratyn gözegçiliginde. Geňeş agzalarynyň aýdyşlary ýaly, hojalyk hajatlary üçin ýoluň gyrasyna düşürilýän çägedir kerpiji, otdur samany bir günüň dowamynda aýyrmagy, köçä has ýakyn alnyp barylýan gurluşyklarda bolsa daşyna haýat çekdirmegi eýýäm oba ilatyna ýatlatmak zerurlygy ýok. Şu günler ýaplary gazmak we olary zir-zibillerden arassalamak, ýagyşdyr gar suwlaryny zeý kanallara akdyrmagy ýola goýmak maksady bilen hojalyk agzalaryndan düzülen toparlar meýletin esasda işleriň ýene bir ujundan girişdiler. Bu işlerde etrabyň jemagat hojalygy edaralarynyň tehnikalarynyň hyzmatyndan hem ýerlikli peýdalanylýar.  

― Pederlerimiziň «Oba abat ― il abat» diýen pähimine eýerip, durmuşy gözelleşdirmegi, abadanlaşdyrmagy biz özümizden başlaýarys. Obalarymyzda saglyk öýleriniň 9-sy, orta mekdepleriň 4-si, alyjylar jemgyýetleriniň dükanlarynyň 6-sy, 1 sany çagalar bagy hereket edip, olaryň hersinde-de şu günüň talaplaryna laýyk gelýän ýaşaýyş-durmuş şertleri üpjün edilen. Olaryň hyzmatlaryndan ýaşaýjylarymyz giňden peýdalanýarlar. Obalaryň çäklerinde arassaçylyk işlerini ünsden düşürmeýäris. Ýaşlaryň maşgala abadançylygyny goramakda, ýaramaz endikleriň jemgyýetimize ýanaşmagyny aradan aýyrmakda mährem enelerimizdir kethudalarymyzyň aýratyn hyzmaty bar — diýip, geňeşligiň kätibi Ýunus Ereşow hem arçynyň sözüniň üstüni ýetirdi.  

― Gün-günden görke gelýän owadan durmuşymyz obalarymyzyň şäher derejesinde ösýändigini görkezýär. Ýylyň-ýylyna bagtyýar maşgalalaryň-da sanynyň artmagy guwandyryjy ýagdaýdyr. Bu ugurda Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde geňeşligimizde mellek ýerlerini bölüp bermek işleri-de utgaşykly alnyp barylýar. Diňe soňky 3-4 ýylyň içinde etrabymyzyň Talhanbazar geňeşliginiň çäginde döredilen mellek ýer gorundan ýaş maşgalalaryň 460-sy mellek ýerli boldular. Nesip bolsa, ol ýerlerde hem ýene-de sanlyja ýyllardan bagtly durmuşyň möwç alyp ugrajakdygyna biz pugta ynanýarys. Çünki Arkadagly Serdarymyzyň «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen şygaryny ýörelge edinýän ildeşlerimiz özleri üçin edilýän bimöçber aladalara zähmet üstünlikleri bilen jogap berýärler — diýip, arçyn Jora Bazarow sözüni jemledi.  

Merjen KADYROWA

Öňdebaryjy tehnologiýalaryň günsaýyn kämilleşýän döwründe ýurdumyzda ykdysadyýetiň ähli pudaklaryna sanly ulgam giňden ornaşdyrylýar. Ilata edilýän hyzmatlaryň tölegleri sanlylaşdyrylyp, sanly marketing, sanly täjirçilik, sanly aragatnaşyk ýaly möhüm ähmiýetlii işler durmuşa geçirilýär. Sanly ulgamyň amatly mümkinçilikleriniň hatarynda elektron söwda hyzmaty halkymyz üçin örän bähbitli hem elýeterlidir. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň», şeýle-de Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegi bilen, ýurdumyzda internet söwda dükanlary döredilip, onlaýn söwda hyzmatlary giň gerimde ýola goýuldy. 

Elektron söwda ýurdumyzda milli ykdysadyýetiň dürli ugurlaryny öz içine almak bilen, örän ýokary depginlerde ösdürilýär. Häzirki wagtda paýtagtymyzdaky we ýurdumyzyň welaýatlaryndaky internet dükanlarynyň üsti bilen dürli azyk önümlerini, hojalyk harytlaryny satyn alyp bolýar. Döwrebap söwda hyzmatyndan peýdalanýan müşderiler öýde oturan ýerlerinden, internet arkaly haýsy dükanda nähili önümleriň hödürlenýändigi, olaryň görnüşleri we bahalary bilen tanşyp, sargyt edip bilýärler. Şäheriçi eltip bermek hyzmatlarynyň mugt amala aşyrylmagy elektron dükanlaryň müşderileriniň artmagyna getirýär. Bu hyzmatlaryň ýola goýulmagynyň, esasan hem, öý bikeleri üçin amatlydygyny bellemeli. Öý bikesi, zerurlyk ýüze çykanda, gerek önümini öýde, işden elini sowatmazdan satyn alyp bilýär we gymmatly wagtyny tygşytlaýar. 

Ilatyň gündelik sarp edýän azyk we hojalyk harytlaryny sanly ulgamyň üsti bilen üpjün etmekde ýurdumyzyň hususyýetçileri aýratyn işjeňlik görkezýärler. Onlaýn arkaly azyk önümlerine edilýän sargytlar gysga wagtda ýerine ýetirilip, azyk önümleri ter we täze görnüşde müşderilere gowşurylýar. Olar üçin hasaplaşyklar nagt we nagt däl görnüşde, şeýle-de onlaýn arkaly kabul edilýär. 

Bu döwrebap hyzmatlar paýtagtymyzda uzak ýyllardan bäri hereket edýän «Halk market» dükanlaryna hem giňden ornaşdyrylandyr. Ýokary hilli, ekologiýa taýdan arassa, dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply azyk önümlerini we hojalyk harytlaryny müşderilere hödürleýän dükanlar mydama köp adamly. Onuň daşyndan onlaýn arkaly sargyt edýän müşderileriň-de sany gün-günden artýar. Şonuň ýaly-da, alyjylary höweslendirmek maksady bilen, ýurdumyzda giňden bellenilýän baýramçylyklarda, şanly senelerde harytlaryň bahalarynyň arzanladylmagy, dürli aksiýalaryň geçirilmegi müşderilerde ýokary isleg döredýär. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň has-da gowulandyrylmagy ugrunda tagalla edýän Arkadagly Serdarymyza alkyşlarymyz bimöçberdir. 

Kerim SERDAROW,

Aşgabat şäheriniň ýaşaýjysy.

23-nji noýabrda Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisi geçirildi.  

 DÖWLET BÝUJETI YKDYSADY ÖSÜŞE ÝARDAM ETMELIDIR 

Gahryman Arkadagymyz mejlise Halk Maslahatynyň 56 agzasyndan 54-siniň gatnaşýandygyny aýdyp, mejlisi açyk diýip yglan etdi. Mejlisiň gün tertibinde «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanuna garaldy. Hormatly Arkadagymyzyň nygtaýşy ýaly, ony taýýarlamak boýunça ýeterlik işler geçirildimi? Milli Geňeşiň Mejlisi tarapyndan teklip edilen bu resminama ýurdumyzy mundan beýläk-de ösdürmek boýunça wezipelere laýyk gelýärmi, onda döwletimizi ösdürmek we adamlaryň abadançylygyny gowulandyrmak boýunça işleri doly we bökdençsiz maliýe taýdan üpjün etmegiň soraglary göz öňünde tutuldymy, bu işleri kämilleşdirmek boýunça ýene-de näme etmeli? 

 BAR BOLAN MÜMKINÇILIKLER DOLY ULANYLÝAR 

Soňra Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň ykdysadyýet we maliýe ulgamlaryna gözegçilik edýän orunbasary, maliýe we ykdysadyýet ministri, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Aşgabat şäherinden we welaýatlardan agzalary çykyş edip, Döwlet býujetinde bar bolan serişdeleri we mümkinçilikleri has doly ulanmagyň esasynda milli ykdysadyýetiň yzygiderli ösüşini üpjün etmäge gönükdirilen zerur çäreleriň göz öňünde tutulandygyny bellediler. Nygtalyşy ýaly, Döwlet býujetinde durmuş ulgamyna gönükdirilýän serişdeleriň paýy 74,9 göterime deňdir. Şunuň bilen baglylykda, bilimi, saglygy goraýşy, medeniýeti ösdürmäge, durmuş üpjünçiligine, ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna, umumy häsiýetli döwlet hyzmatlaryna, halk hojalygyna meýilleşdirilen pul serişdeleri barada giňişleýin habar aýdyldy.  

 YKDYSADY MEÝILNAMALAŞDYRMAGYŇ MÖHÜM GURALY 

Bu ýere ýygnananlara ýüzlenip, Gahryman Arkadagymyz häzirki zaman şertlerinde ykdysadyýeti dogry we talabalaýyk dolandyrmagyň ählumumy derejede örän möhüm sorag bolup durýandygyny belledi. Döwlet býujeti ähli ýerde ykdysady meýilnamalaşdyrmagyň möhüm guraly hasaplanýar. Biziň Döwlet býujetimiz ýurduň maliýe serişdelerini emele getirmegiň usullaryny we görnüşlerini kesgitleýär. Şeýle hem bu serişdeleriň talabalaýyk we maksatlaýyn ulanylmagyny üpjün edýär. Şoňa görä-de, hormatly Arkadagymyz Döwlet býujeti işlenip taýýarlananda, ýurduň ykdysady ösüşiniň geljegi, daşary ýurt pul gorlary, milli puluň hümmeti, maýa goýum syýasaty, maliýe bazarynyň ýagdaýy ýaly soraglaryň göz öňünde tutulmalydygyny belledi. 

 BAŞ MALIÝE MEÝILNAMASY DÜÝPLI SELJERILMELIDIR 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy: «2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti bu resminamalarda öňde goýlan wezipeleri durmuşa geçirmäge mümkinçilik berýärmi?» diýen sowal bilen ýüzlendi. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň baş maliýe meýilnamasyny seljerip görmegi teklip etdi. Döwlet býujetiniň kadaly işlemegi üçin, ilkinji nobatda, onuň girdeji bölegini üpjün etmek möhümdir. Elbetde, onuň girdeji bölegi Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, bellenen fiziki we ýuridik şahslardan alynýan salgytlardan we ýygymlardan, şeýle hem hökmany töleglerden we çeşmelerden emele gelýär. Şunuň bilen baglylykda, häzirki döwürde serişdeleriň býujete gelip gowuşmagyna edilýän gözegçiligiň kanagatlanarsyz ýagdaýdadygy bellenildi. Nygtalyşy ýaly, muňa islendik ulgamdan mysal getirip bolar. Ine, ýönekeý bir mysal: ilatyň agyz suwundan, elektrik energiýasyndan, tebigy gazdan peýdalanyşyna, edilýän hyzmatlaryň tölegine gözegçilik etmek wezipesi öňde goýuldy. Bu işe başlandy, ýöne ol ahyryna çenli ýerine ýetirilmedi we köp ýerlerde şeýle ýagdaý häzire çenli hem dowam edýär. Agyz suwunyň, elektrik energiýasynyň, tebigy gazyň sarp edilişini hasaplaýan enjamlaryň oturdylmadyk ýerleri bar. Şeýle ýagdaý bilen hiç wagt ylalaşyp bolmajakdygyny aýdyp, hormatly Arkadagymyz bu ugurlarda tertip-düzgüniň ýola goýuljakdygyny berk duýdurdy.  

 SERIŞDELER MAKSATLAÝYN WE TYGŞYTLY ULANYLMALYDYR 

Mundan başga-da, Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň dürli ugurlar boýunça býujet serişdeleriniň bölünmegini, bu serişdeleriň maksatlaýyn we tygşytly ulanylmagyny üpjün etmelidigi hem-de häzirki döwürde bu talabyň ýeterlik derejede ýerine ýetirilmeýändigi bellenildi. Gahryman Arkadagymyz 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň çykdajy bölegi barada hem aýdyp, şunuň bilen baglylykda, «Zähmet haklaryny we beýleki kömek pullaryny 10 göterim ýokarlandyrmak ýeterlikmi, bu halkymyzyň talabalaýyk ýaşamagy üçin ýetýärmi?» diýen sowallaryň ýüze çykýandygyny nygtady. 

 DÜÝPLI MAÝA GOÝUMLARYŇ MÖÇBERI ARTDYRYLÝAR 

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» 2023-nji ýylda ortaça aýlyk zähmet hakyny 2506,3 manada çenli ýokarlandyrmagyň göz öňünde tutulandygy, ilkinji nobatda, hut şundan ugur almalydygy nygtaldy. Ýurdumyzda düýpli maýa goýumlarynyň möçberleri her ýyl artdyrylýar. Ýokarda agzalan Maksatnama laýyklykda, 2023-nji ýylda 1 milliard 354,59 million manat möçberde düýpli maýa goýumlaryny goýmak göz öňünde tutuldy. Elbetde, bu serişdeler 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende has artykdyr. Şunuň bilen bir hatarda, ilatyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberleri hem artdyrylýar. Düýpli maýa goýumlaryň kesgitli möçberi önümçilik we durmuş-medeni maksatly binalaryň we desgalaryň gurluşygyna gönükdirilmelidir.  

 ESASY MAKSAT — ÝAŞLARY GOLDAMAK 

Hormatly Arkadagymyzyň aýdyşy ýaly, ýaşlar biziň geljegimizdir! Geljekde eziz Watanymyzyň ösüşi, gazanjak üstünlikleri we bütin dünýäde halkara abraýy ýaşlara baglydyr. Şoňa görä-de, 2023-nji ýylda 5 hassahana, 11 sany mekdebe çenli çagalar edarasy, 8 sany umumybilim berýän edara, 1 sany ýokary okuw mekdebi we 1 teatr gurlar. Ýöne, gynansak-da, bu işleriň azdygyny nygtap, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy: «Şol işleri amala aşyrmak üçin ýeterlik serişde bölünip berildimi?!» diýen sowal bilen bu ýere ýygnananlara ýüzlendi. Gahryman Arkadagymyzyň aýdyşy ýaly, eger býujetiň girdeji bölegi ýerine ýetirilmese, bu desgalaryň gurluşygy bilen bagly soraglaryň ýüze çykjakdygy düşnükli dälmi?! Şeýle hem hormatly Arkadagymyz Ylymlar akademiýasynyň işi seljerilende, ylym ulgamyny ösdürmäge gönükdirilýän köp möçberdäki býujet serişdelerinden garaşylýan netijeleriň görünmeýändigini aýdyp, bizde ýokary bilimli, ukyply ýaşlaryň bardygyny hem-de köpdügini nygtady. Bellenilişi ýaly, esasy maksat olary goldamak we degişli ugra gönükdirmek bolup durýar. Ylymlar akademiýasynyň esasy wezipesi hut şu bolmalydyr.  

 ULY NETIJELERI GAZANMAK ÜÇIN 

Soňra Gahryman Arkadagymyz oba hojalygyny, aýratyn hem, ekerançylygy we maldarçylygy ösdürmek, işiň bu görnüşleriniň Döwlet býujetindäki orny bilen bagly soraglar barada durup geçdi, geçen mejlisde bu işleriň 2022-nji ýylda pes derejä düşendigi we bu ugurda bar bolan kemçilikleri gysga wagtyň içinde düzetmegiň zerurdygy barada jikme-jik aýdandygyny belledi. Oba hojalyk işleriniň häzirki ýagdaýynyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetine täsir etjekdigini aýdyp bolar. Hormatly Arkadagymyzyň nygtaýşy ýaly, 2023-nji ýylda uly netijeleri gazanmak üçin maýa goýumlaryny, esasan, diwersifikasiýanyň, innowasion esasda önümçilikleri döretmegiň hasabyna ykdysadyýeti ösdürmäge gönükdirmek maksadalaýyk bolar.  

 HUSUSY PUDAK — ÖSÜŞIŇ MÖHÜM UGRY 

Çykyşyň dowamynda telekeçiligi we hususy pudagy ösdürmegiň milli ykdysadyýetimiziň ösüşiniň möhüm ugurlarynyň biridigi bellenildi. Şoňa garamazdan, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň nygtaýşy ýaly, Döwlet býujetinde telekeçileri goldamak, ýurdumyzda öndürilýän önümleriň möçberini artdyrmak üçin serişdeler ýeterlik mukdarda göz öňünde tutulmandyr. Şunuň bilen baglylykda, täze önümçilikleri we iş orunlaryny döretmegi dowam etmegiň zerurdygyna üns çekildi. Ahyrky netijede bolsa, bu işleriň ählisi býujetde jemlenýän girdejileriň möçberleriniň artdyrylmagyna getirmelidir.  

 ÝAŞAÝYŞ JAÝ ÜPJÜNÇILIGI — BAŞ WEZIPELERIŇ BIRI 

Mähriban halkymyzy ýaşaýyş jaýlary bilen üpjün etmek esasy wezipeleriň biridir. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, 2023-nji ýylda 2687 sany täze iş ornuny döretmek, döwlet serişdeleriniň hasabyna 14,44 müň inedördül metr we hususy pudagyň hasabyna 436,38 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýyny gurmak göz öňünde tutulýar. Şonuň netijesinde her bir adama ýaşaýyş meýdanyny 23,4 inedördül metre çenli artdyrmak meýilleşdirilýär. 

 70 GÖTERIMDEN ÝOKARY GEÇMELIDIR 

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, geçen ýyllardaky ýaly, Döwlet býujetinden durmuş ulgamyna gönükdirilýän serişdeleriň möçberi onuň 70 göteriminden ýokary geçmelidir. Şu aýdylanlar 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasyna bildirilýän esasy talaplardyr. Şoňa görä-de, hormatly Arkadagymyz ähli ugurlar boýunça edilen bellikleri göz öňünde tutup, ýene-de bir gezek anyk we takyk hasaplamalary geçirip, 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakyndaky Kanunyň taslamasynyň üstünde işlemek üçin Milli Geňeşiň Mejlisine gaýtarmagy, şondan soňra ony Milli Geňeşiň Halk Maslahatyna gaýtadan seretmäge bermegi teklip etdi. 

 YHLASLY, NETIJELI WE DÖREDIJILIKLI IŞLEMELIDIRIS 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň aýdyşy ýaly, bellenen maksatlary durmuşa geçirmek üçin biziň her birimiz öz ýerimizde ak ýürekli, yhlasly, netijeli we döredijilikli işlemelidiris. Şoňa görä-de, Arkadagly Serdarymyza berk jan saglyk, uzak ömür arzuw edip, Gahryman Arkadagymyz: «Goý, onuň alyp barýan beýik we taryhy işleri hemişe üstünliklere beslensin!» diýen sözler bilen çykyşyny tamamlady. Şunuň bilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisi ýapyk diýlip yglan edildi. 

"Nesil".

Ýurdumyzy dünýäniň senagat taýdan ösen döwletleriniň hataryna deňeşdirmäge gönükdirilen işleriň gerimi barha giňelýär. Bu il-ýurt bähbitli işler hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda täze belentliklere göterilýär. Ösüşleri çaltlandyrmak maksady bilen täze desgalary gurmak işleriniň depgini yzygiderli ýokarlandyrylýar. Şeýle möhüm işde «Türkmengündogarnebitgurluşyk» gurluşyk-gurnama trestiniň 5-nji gurluşyk-gurnama müdirliginiň agzybir işgärleri tutanýerlilik görkezýärler. Olar «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda has netijeli zähmet çekýärler.  

Şanly ýylyň geçen döwründe müdirligiň işgärleri möhüm taslamalaryň birnäçesiniň durmuşa geçirilmegine netijeli gatnaşdylar. Olaryň arasynda uzynlygy 125 kilometre barabar bolan Üçajy gaz käninden «Lebap» döwlet elektrik stansiýasyna çekilen ýokary basyşly gaz geçirijisi hem bar. Bu işiň üstünlikli tamamlanmagy kuwwatly desgany tebigy gaz bilen ygtybarly üpjün etmäge hem-de elektrik energiýasynyň öndürilişini düýpli artdyrmaga mümkinçilik berdi. Häzirki günlerde bolsa Gazojak şäherindäki suwuklandyrylan gazy kabul edip, demirýol we awtomobil çeleklerine ýükläp ugradýan desganyň gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda dowam edýär. Bulardan başga-da Naýyp gaz käninde gaz guýularyny özleşdirmek işleri güýçli depginde alnyp barylýar. Möhüm işlerde müdirligiň Baýramgeldi Bazarbaýew, Gurbanýaz Gurbanpoladow, Tahyr Koçyýew tarapyndan ýolbaşçylyk edilýän gurluşyk-gurnama meýdançalarynyň işgärleri has tapawutlanýarlar.  

Müdirlikde tehniki howpsuzlyk we zähmeti goramak meselelerine ilkinji derejeli ähmiýet berilýär. Bu babatda müdirligiň zähmeti goramak we tehniki howpsuzlyk bölüminiň başlygy Çarypolat Saparowyň edýän tagallalary bellärliklidir. Şeýle möhüm meselelere müdirligiň kärdeşler arkalaşygy guramasynyň başlygy Timur Möwlamow hem ýakyndan gatnaşýar. Möhüm meselede tagallalary birleşdirmek arkaly agzalarymyzyň saglygyny berk goramagy, işde üstünlikleriň gazanylmagyny üpjün etmegi maksat edinýäris.   

Akmyrat HUDAÝAROW,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Darganata etrap birleşmesiniň başlygy.

Gahryman Arkadagymyz ýurdumyza ýolbaşçylyk eden ýyllarynda alyp baran il-günümiziň bagtyýar şu gününe we nurana geljegine gönükdirilen işlerini bu gün Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy hökmünde dowam etdirýär. Hormatly Prezidentimiziň tabşyryklary bilen watandaşlarymyzyň arasynda ýygy-ýygydan bolup, olaryň hal-ýagdaýy bilen ýakyndan gyzyklanýan, berkarar Diýarymyzyň bähbitlerine iri halkara forumlara gatnaşyp, tutuş adamzadyň geljegine gönükdirilen teklipleri orta atýan eziz Arkadagymyzyň ýolbaşçylygynda düýn geçirilen maslahat halkymyzy öz Arkadagyna ýene bir gez ýakynlaşdyrdy.  

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň wekilleriniň, ýurdumyzyň welaýatlarynyň ýaşaýjylarynyň, ýaşlaryň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, syýasy partiýalaryň jogapkär işgärleriniň gatnaşmaklarynda geçirilen bu maslahatyň esasy meselesi öňümizde duran ýylyň esasy maliýe meýilnamasy — «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanuny boldy. 

Düýnki maslahat pederlerimiziň «Ýedi ölçäp, bir kes!», «Maslahatly biçilen don gysga bolmaz» diýen ýaly parasatly sözlerini ýene bir gezek ýatlatdy. 2023-nji ýylyň baş maliýe meýilnamasyna Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň 12-nji noýabrda paýtagtymyzda geçirilen ýigrimi birinji maslahatynda seredilipdi. Düýn bolsa bu Kanunyň taslamasyny Gahryman Arkadagymyz ýene bir ýola gözden geçirip, ony has kämil görnüşde kabul etmek baradaky teklip bilen çykyş etdi. 

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan özüniň ösüş ugruny «Döwlet adam üçindir!», «Watan diňe halky bilen Watandyr, döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen şygarlara laýyklykda alyp barýar. Diýmek, «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakyndaky» Kanun, ilkinji nobatda, il-günüň abadan we bolelin durmuşda ýaşamagyna hyzmat etmeli. Aslynda, bu häzir hem şeýle. Döwlet býujetiniň serişdeleriniň agramly bölegi her ýyl watandaşlarymyzyň has gowy durmuşda ýaşamagyna, muňa şert döredýän tutumlaryň amala aşyrylmagyna, täze durmuş-medeni maksatly binalaryň gurulmagyna sarp edilýär. Her ýyl ildeşlerimiziň müňlerçe maşgalasy täze jaýlara göçüp barýarlar, her ýyl ýaş nesillerimiz üçin täze mekdepleriň, çagalar baglarynyň we beýleki terbiýeçilik-bilim edaralarynyň ençemesiniň gapylary giňden açylýar, ýurdumyzda aýlyk haklaryndan başlap, pensiýalara, talyp haklaryna we döwlet kömek pullaryna çenli yzygiderli artdyrmak ajaýyp döwrümizde asylly däbe öwrüldi.  

Elbetde, ýetilen we ýetilýän sepgitler juda belent, ýöne Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Serdarymyz il-günümizi häzirkisinden hem gowy şertlerde ýaşadyp boljakdygyna ynanýarlar we munuň üçin gije-gündiz aladalanýarlar. Täze ― 2023-nji ýyla has kämil we oýlanyşykly işlenilip taýýarlanylan Döwlet býujeti bilen gadam goýmak bosagadaky ýylyň düşümlere beslenmeginiň ilkinji ädimi bolar. 

2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasynda, geçen ýyllarda bolşy ýaly, pul serişdeleriniň agramly bölegini durmuş ulgamyny, hususan-da, bilimi, saglygy goraýyş, medeniýet, döwlet durmuş üpjünçilik ulgamyny, ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny, umumy häsiýetli döwlet hyzmatlaryny ösdürmäge gönükdirmek göz öňünde tutulýar. Geljek ýyl maýa goýumlarynyň belli bir möçberi ýaşaýyş jaýlaryny hem-de önümçilik we durmuş-medeni maksatly desgalary gurmaga gönükdiriler. 

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisi tarapyndan ýakynda «Türkmenistanyň 2021-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda» karar biragyzdan kabul edildi. Milli Geňeşiň Mejlisi Türkmenistanyň 2021-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň girdejiler boýunça 91 075 686,0 müň manat we çykdajylar boýunça 90 097 999,0 müň manat möçberinde ýerine ýetirilendigini tassyklady. Baş maliýe meýilnamasy bilen bagly oýlanyşykly we dünýä tejribesine esaslanýan syýasat geljek ýyllarda hem üstünlikli alnyp barlar. 

Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti bosagada duran ýylyň il-günümiz üçin ýene bir düşümli ýyllaryň biri bolmagyna hyzmat eder. Arkadagly Serdarymyzyň ýolbaşçylygynda Watanymyzyň bagtyýar şu güni we nurana geljegi babatynda alnyp barylýan işlere mynasyp goşant goşmak her birimiziň mukaddes borjumyzdyr. 

Türkmen gündogary.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty amala aşyrylýan beýik işleriň netijesinde has-da ýokarlanýar. Şunda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» aýratyn möhüm ähmiýete eýedir. Ykdysadyýetde bazar gatnaşyklaryny özgertmek, tebigy baýlyklardan netijeli we rejeli peýdalanmak, her bir adamyň abadan durmuşyny, durmuş goraglylygyny, saglygy üçin amatly şertleri döretmek babatda alnyp barylýan özgertmeleriň esasy maksady «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgede jemlenýär. Prezident Maksatnamasynyň esasy wezipelerine laýyklykda, ýurdumyzda geljek 7 ýylda raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak, durmuş goraglylygyny we iş üpjünçilik ulgamyny kämilleşdirmek bilen 2022 — 2028-nji ýyllarda ilatyň zähmet öndürijiligi ýokarlanyp, zähmet haklarynyň möçberlerini artdyrmak, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda goşmaça iş orunlaryny döretmek, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň we hemişelik Bitaraplygymyzyň binýadyny has-da berkitmek babatda bitirilýän beýik işler özüniň oňyn netijelerini berýär.  

Häzirki wagtda Halkara maliýe guramalarynyň bilermenleriniň pikirine görä, ýurdumyzyň ykdysady strategiýasy Türkmenistana diňe bir ykdysady durnuklylygy saklamaga däl, eýsem, ýokary durmuş-ykdysady ösüşi üpjün etmäge, ýurdumyzy dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna çykarmaga mümkinçilik berdi. Diwersifikasiýa ýoluna düşen ýurdumyzda senagat ulgamyny ösdürmek, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek, elektron senagatyny döretmek boýunça döwlet maksatnamalary üstünlikli amala aşyrylýar. Milli ykdysadyýetde döwletiň paýyny azaltmak, işewürlik ulgamyny gowulandyrmak we göni daşary ýurt maýalaryny çekmek meseleleri üstünlikli çözgüde eýe bolýar. Döwrebap enjamlar we öňdebaryjy tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan kärhanalaryň gurulmagy we ulanylmaga berilmegi türkmenistanlylary köp isleg bildirilýän senagat önümleri bilen üpjün etmek üçin giň mümkinçilikleri döredýär. Bazar ykdysadyýeti şertlerinde daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan hem-de eksporta ugrukdyrylan önümleriň önümçiligini giňeltmek boýunça pudaklaryň bar bolan mümkinçiliklerini doly peýdalanmak babatda bitirilýän beýik işler häzirki wagtda uly rowaçlyklara beslenýär.  

Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň durmuş ulgamyny kämilleşdirmek bilen, her bir raýatyň abadan durmuşda ýaşamagy kepillendirilýär, şeýle hem ilatyň durmuş mümkinçilikleri we bähbitleri berk üpjün edilýär. Ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny maliýe taýdan üpjün etmek, raýatlara pensiýalary we döwlet kömek pullaryny tölemegi kämilleşdirmek, ilaty durmuş taýdan goramak ulgamyna öňdebaryjy halkara tejribesini milliligimiz bilen utgaşykly ornaşdyrmagyň kanunçylyk binýady berkden tutulýar. Munuň şeýledigini Türkmenistanyň Konstitusiýasynda jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy diýlip berkidilen adamyň, ony goramagyň, goldamagyň we oňa hyzmat etmegiň baş wezipe bolup durandygy, ilatyň durmuş goraglylygyny pugtalandyrmagyň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridigi hem doly äşgär edýär. Ýurdumyzda ýetilýän belent sepgitler, gazanylýan beýik ösüşler milli we döwlet maksatnamalarynyň üstünlikli berjaý edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.  

 Goý, ýurdumyzy ösüşleriň aýdyň ýoly bilen öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! 

Maral ATAKLYÇEWA,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Ykdysadyýet, maliýe we durmuş syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

«Hal­kyň Ar­ka­dag­ly za­ma­na­sy» ýy­ly­myz­da ýur­du­myz­da uly üs­tün­lik­ler ga­za­nyl­ýar hem-de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­miz has-da ös­dü­ril­ýär. Döw­re­bap ösü­şiň esa­sy ugur­la­ry­nyň ha­ta­ryn­da dur­ýan yl­my-teh­ni­ki ugur­la­ryň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi, äh­li ul­gam­lar­da in­no­wa­si­ýa­la­ryň or­naş­dy­ryl­ma­gy, öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ra da­ýan­ýan ösen se­na­ga­tyň ke­ma­la ge­ti­ril­me­gi berk bin­ýat bo­lup dur­ýar.  

Hä­zir­ki dö­wür­de mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň iň tä­ze ga­za­nan­la­ry­na esas­lan­ýan ösen yk­dy­sa­dy­ýe­ti ke­ma­la ge­tir­mek ba­bat­da­ky al­nyp ba­ryl­ýan uly iş­ler aý­ra­tyn bel­len­mä­ge my­na­syp­dyr. Elekt­ron se­na­ga­ty ös­dür­mek, mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň soň­ky ga­za­nan­la­ry­na esas­lan­ýan ösen, in­no­wa­sion, ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly we bäs­deş­li­ge ukyp­ly san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti dö­ret­mek hem-de ös­dür­mek Ga­raş­syz Türk­me­nis­ta­nyň döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň mö­hüm ugur­la­ry­nyň ha­ta­ryn­da dur­ýar. Bu we­zi­pä­ni üs­tün­lik­li ber­jaý et­mek üçin, esa­san, üç şert ze­rur bo­lup dur­ýar: inf­rast­ruk­tu­ra, elekt­ron işe­wür­li­gi we elekt­ron tä­jir­çi­li­gi.  

San­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ösü­şi san­ly we yk­jam teh­no­lo­gi­ýa­lar bi­len gö­nü­den-gö­ni bag­la­ny­şyk­ly bo­lan bir­nä­çe ba­zar dü­züm­le­ri­niň kä­mil­leş­me­gi bi­len şert­len­di­ril­ýär. Bu­la­ra on­laýn söw­da, ma­li­ýe hyz­mat­la­ry, san­ly­laş­dy­ry­lan bi­lim, sag­ly­gy go­ra­ýyş hem-de döw­let hyz­mat­la­ry de­giş­li­dir. Hä­zir­ki wagt­da nagt däl ha­sap­la­şy­gyň iş­jeň dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän­di­gi­ni bel­le­mek bol­ýar. In­di müş­de­ri­ler in­ter­net to­ru­na bi­ri­gip, gö­wün sö­ýen ha­ryt­la­ry­ny is­len­dik wagt­da we ähli ýer­den sa­tyn alyp bil­ýär. San­ly ul­ga­myň kö­me­gi ar­ka­ly söw­da alyp bar­ýan fi­zi­ki şahs­lar­dyr kär­ha­na­lar hem kä­ren­de tö­le­gi we iş­gär­le­re hak tö­le­mek ýa­ly ugur­lar­da çyk­da­jy­la­ry­ny azald­ýar. 

Yk­dy­sa­dy­ýe­tiň dür­li pu­dak­la­ry bi­len bir ha­tar­da, san­ly teh­no­lo­gi­ýa­lar ul­ga­my­nyň hem güýç­li dep­gin­ler­de ös­me­gi, ila­ty­my­za hä­zir­ki za­man ýo­ka­ry hil­li in­ter­net hyz­mat­la­ry­nyň el­ýe­ter­li bol­ma­gy mag­lu­mat­la­ryň giň ge­ri­mi­ni sel­jer­mä­ge we ara­gat­na­şy­gyň tä­ze hem yk­jam gör­nüş­le­ri­ni dur­mu­şa or­naş­dyr­ma­ga oňyn şert­le­ri dö­red­ýär. Şo­nuň üçin bu ugur­da ýö­ri­te hü­när­men­le­riň taý­ýar­la­nyl­ýan­dy­gy­ny, yl­my iş­le­riň has-da ös­dü­ril­ýän­di­gi­ni bel­le­mek ge­rek. Bu bol­sa san­ly ul­ga­myň di­ňe şu gününiň däl-de, eý­sem, gel­je­gi­niň hem ösüş­li bol­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär. Ýur­du­myz­da hä­zir­ki wagt­da ösen teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň önüm­çi­li­gi ýo­la go­ýul­dy. Mu­nuň özi bu ug­ruň ös­dü­ril­me­gin­de tä­ze müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär. 

San­ly ul­ga­my or­naş­dyr­mak bi­len bag­ly hü­när­le­re dün­ýä ba­za­ryn­da we ýur­du­myz­da ýa­kyn gel­jek­de is­leg has-da ar­tar. Döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­lar iş­gär­le­re, şol san­da sag­lyk taý­dan müm­kin­çi­lik­le­ri çäk­len­di­ri­len adam­la­ra hü­när de­re­je­le­ri­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga we goş­ma­ça en­dik­le­ri ös­dür­mä­ge-de müm­kin­çi­lik ber­ýär. Şeý­le hem ýer­li hü­när­men­le­re is­le­giň ýo­ka­ry bo­lan se­bit­le­rin­de we mer­kez­ler­den uzak­da­ky ýer­ler­de iş bi­len üp­jün­çi­li­giň ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ber­ýär.  

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ta­gal­la­la­ry­nyň ne­ti­je­sin­de ara­gat­na­şyk ul­ga­my­ny top­lum­la­ýyn kä­mil­leş­dir­mek, pu­da­ga öň­de­ba­ry­jy en­jam­la­ry, in­no­wa­si­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak ba­bat­da uly iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Mu­nuň özi ýur­du­myz­da san­ly ul­ga­myň mun­dan beý­läk-de ös­dü­ril­me­gi­ne, döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň müm­kin­çi­li­gi­niň has-da art­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam eder. Şeý­le hem ýur­du­myz­da ra­ýat­la­ryň her bi­ri­niň san­ly ul­ga­myň ýe­ňil­lik­le­rin­den peý­da­lan­ma­gy­na äh­li müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär.  

Dür­dä­ne ŞA­MY­ÝE­WA,

Türk­me­nis­ta­nyň Te­le­kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar we in­for­ma­ti­ka ins­ti­tu­ty­nyň uly mu­gal­ly­my.