Uglewodorod çig malyna baý ýataklardan alynýan «gara altynyň» we «mawy ýangyjyň» çykarylýan möçberini durnukly artdyrmak milli ykdysadyýetimiziň ýangyç-energetika toplumynyň baş wezipesidir. Bu möhüm işiň üstünlikli amala aşyrylmagyna «Türkmennebit» döwlet konserniniň nebitgaz çykaryş, buraw işleri müdirlikleri bilen bir hatarda, kömekçi kärhanalarydyr beýleki hyzmat ediş gulluklary hem saldamly goşant goşýar. Olar gündelik gelip gowuşýan sargytlar arkaly işläp, konserniň önümçilik düzümlerinde bökdençligiň ýüze çykmazlygyny ygtybarly üpjün edýärler.  

Balkanabatdaky Abatlaýyş-mehaniki zawodyny hem şolaryň hatarynda görkezmek bolar. 1951-nji ýylda ýardam beriji düzümleri bilen işe girizilen bu kärhanada zähmet çekýänler iň bir jogapkärli hünärleriň 30-a golaýyna ussatlarça erk edýärler. Olaryň irginsiz tagallalary bilen, awtoulaglaryňdyr ýöriteleşdirilen tehnikalaryň, önümçilikde ulanylýan desgalaryň we enjamlaryň ätiýaçlyk şaýlaryny ýasamak, taýýar demir önümlerini, metal gurluşlary, ulgamlary, bloklary, rezerwuarlary, dürli göwrümli gaplary, rezin önümleri öndürmek, çoýun, alýumin, bürünç galyndylaryny eredip, zerur ülňülere laýyk guýmak, ýekedaban-basgyç bilen demir önümlerini ýasamak, peç we peç gyzdyryjylary taýýarlamak, hatardan çykan ätiýaçlyk şaýlarydyr dürli enjamlary düýpli abatlap, gaýtadan dikeltmek, dürli kuwwatlykdaky sorujylary abatlamak ýaly juda möhüm işler öz wagtynda nusgalyk derejede berjaý edilýär.  

  Önümçilik bölümlerinde ulanylýan enjamlaryň 150-ä golaý görnüşiniň mydama gurat saklanmagy sargytlaryň öz wagtynda we ýokary hilli bitirilmegine ygtybarly ýardam berýär. Zawodyň hünärmenleri geologiýa-gözleg işlerinde hem-de uglewodorod çig malyny çykarmakda peýdalanylýan buraw desgalaryny, gurallardyr enjamlary, dürli kuwwatlyklardaky sorujylary abatlap, olaryň ulanyş möhletini uzaldýarlar. Bu ýerde nebitgaz çykaryş, burawlaýyş müdirlikleriniň önümçilikde ulanýan enjamlaryny, awtoulaglarydyr ýöriteleşdirilen tehnikalary üçin ätiýaçlyk şaýlaryny ýasamak we abatlamak, eýeçiligiň görnüşine garamazdan, gaýry edara-kärhanalaryň, telekeçileriň, Diýarymyzda iş alyp barýan daşary ýurt kompaniýalarynyň sargytlaryny ýerine ýetirmek hem üstünlikli ýola goýulýar. Ýeri gelende aýtsak, şeýle giň mümkinçiliklere eýe bu önümçilik düzümi ýurdumyzyň tutuş nebitgaz toplumynda ýeke-täkdir. Ýene bir bellemeli zat, konserniň beýleki düzümlerindäki, ulanyş möhletiniň geçmegi bilen hatardan çykan alýumin, çoýun, demir, rezin enjamlarynyň kärhananyň bitirýän işlerinde esasy çig mal bolup hyzmat edýändigidir. Olar gaýtadan eredilip, zawodyň öz hünärmenleri tarapyndan taýýarlanýan ýörite galyplarda hem-de ülňülerde zerur harytlyk görnüşine getirilýär.  

Pudakda bar bolan goşmaça mümkinçilikleri ýüze çykarmak, önümçilik çykdajylaryny azaltmak, heniz peýdalanylmaýan içki mümkinçiliklere aýratyn üns bermek, ylaýta-da, daşary ýurtlardan satyn alynýan harytlaryň ornuny tutýan önümleri öz ýurdumyzda taýýarlamak boýunça hormatly Prezidentimiziň tabşyryklary kärhanada öz oňyn çözgüdini tapýar. Zawodda daşary döwletlerden getirilýän harytlaryň, esasan hem, dürli enjamlaryň ätiýaçlyk şaýlarynyň ornuny tutýan önümleri ýasamak, olaryň hatardan çykanyny gaýtadan dikeltmek ygtybarly ýola goýulýar. Hut şu oňyn ýagdaý konserne, şonuň ýaly-da, kärhananyň sargytçylaryna köp möçberde gyzyl puly tygşytlamaga mümkinçilik berýär. Bu ýerde ýokary hil derejesinde taýýarlanýan rezin önümleriniň görnüşi 300-den geçýär. Zerur çig maly öz ýerinde gaýtadan işlemekden başlap, şeýle köp görnüşli rezin önümlerini taýýarlaýan önümhana hem milli ykdysadyýetde ýeke-täkdir. Kärhana bitirýän işi, taýýarlaýan dürli ätiýaçlyk şaýlary bilen ýurdumyzda geçirilýän halkara derejedäki sergilere-de yzygiderli gatnaşýar. Şonda daşary ýurtly ugurdaş düzümleriň hünärmenleri bu ugurda kärhanada baý iş tejribesiniň toplanandygyny aýratyn nygtaýarlar. Abatlaýjylar şu günler 2023-nji ýyly hem zähmet üstünliklerine beslemek ugrunda iş depginini has-da ýokarlandyrýarlar. 

Hojaberdi BAÝRAMOW.

3-4-nji maýda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmen Forum» hojalyk jemgyýeti bilen bilelikde guran, dünýäniň 40 ýurdundan 400-den gowrak wekil gatnaşan, paýtagtymyzda ýerleşýän Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň binasynda «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş — 2023» atly II halkara maslahat we sergi geçirildi. 

Halkara ulag-logistika ulgamyna döwrebap täzelikleri girizmek hem-de ornaşdyrmak, hyzmatdaşlygy utgaşykly görnüşde pugtalandyrmak, netijeli söwda-ykdysady giňişlikleri döretmek, üstaşyr ulag hyzmatdaşlygyny diwersifikasiýalaşdyrmak wezipeleri forumyň möhüm çözgüdine öwrüldi.  

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkara maslahata we sergä gatnaşyjylara iberen Gutlagynda ýurdumyzy ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça üstaşyr ulag geçiriji merkeze öwürmek, bu ugurda iri maýa goýumlary çekmek, onuň ygtybarly binýadyny döretmek barada nygtalýar. 

Sergide goýlan diwarlyklar ýurdumyzyň üstaşyr ulag geçirijiliginiň kuwwatlyklaryny açyp görkezdi. Bu bolsa olary synlanlarda hyzmatdaşlygyň täze görnüşlerine bolan gyzyklanmany döretdi. Maslahat we sergi tamamlanandan soň, oňa gatnaşyjylar Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoluna baryp gördüler, şeýle hem paýtagtymyzyň Halkara howa menzili boýunça gezelenç etdiler, Türkmenbaşydaky Halkara deňiz portunyň ägirt kuwwatlyklary bilen tanyşdylar. Munuň özi Türkmenistan Watanymyzda Milli Liderimiziň, Arkadagly Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde, ulag-logistika ulgamynyň dünýäde we sebitde uly ähmiýetli rowaç menzilleriniň anyk subutnamasydyr.

Ýurdumyzyň paýtagtynda «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş — 2023» atly II halkara maslahat we sergi öz işine başlady. Ulag-üstaşyr geçelgeleriniň adamlaryň we harytlaryň ondan-oňa amatly geçirilmeginde hem-de durnukly ösüşi goldamakda, ýurtlaryň we halklaryň arasyndaky özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmekde ähmiýeti iňňän uludyr. Häzirki döwürde emele getirilýän halkara ulag-üpjünçilik ulgamy ählumumy durnukly ösüşiň möhüm şertidir.  

Bu şerti döretmekde Türkmenistan uly işleri bitirýär. Türkmenistanyň ulag ulgamynda öňe sürýän oňyn teklipleri dünýä jemgyýetçiliginde giň goldaw tapýar. Hormatly Prezidentimiziň maslahata we sergä gatnaşyjylara iberen Gutlagynda aýdylyşy ýaly, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlary we teklipleri esasynda dünýä derejesinde ulag-üstaşyr geçelgelerini gurmak babatynda ägirt uly işler edildi. Dünýä ähmiýetli möhüm Kararnamalaryň kabul edilmegi ulag diplomatiýasyny durmuşa geçirmegiň hukuk esaslaryny has-da berkitdi. 

Türkmenistanyň dünýä ykdysadyýetiniň möhüm ugurlarynyň biri bolan ulag-üpjünçilik ulgamynda halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmäge goşýan uly goşandy dünýä ykdysadyýetiniň meselelerine döwletimiziň täzeçe çemeleşýändiginiň subutnamasydyr. Bu çemeleşmeler iş ýüzünde tutuş Merkezi Aziýa sebitiniň ösüşlerine-de oňyn täsirini ýetirýär. Ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygyny işjeň alyp barmakda Türkmenistanyň ileri tutýan garaýyşlary dünýä jemgyýetçiliginiň hem uly hormatyna mynasyp bolýar. Şu ýerde diňe bir demir ýol däl, awtoulag, deňiz, howa ýollarynyň gurnalyşy boýunça-da Türkmenistanyň işjeň orny eýeleýändigi barada aýdyp geçsek artykmaçlyk etmese gerek. Halkara polat ýollaryň, howa menzilleriniň birnäçesi guruldy we hereket edýär. Halkara Türkmenbaşy deňiz portunyň dünýä ähmiýeti has uludyr. Munuň özi ýurdumyzyň ulag pudagyny ösdürmegiň milli strategiýasynda halkara hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmegine uly üns berilýändiginiň subutnamasydyr.  

Durmuşa geçirilen işler sanardan köp. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 69-njy mejlisinde Merkezi Aziýada nusgalyk awtoulag ýolunyň gurluşygynyň mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşmagyň teklip edilendigini ýatlamak örän ýakymlydyr. Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa we Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman ulag geçelgelerini döretmek baradaky başlangyçlaryň awtory hem biziň ýurdumyzdyr. Halklar we döwletler üçin abadançylygyň täze belentliklerine tarap äkidýän bu işler tutuş adamzat üçin bähbitlidir. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 69-njy mejlisinde «Durnuky ösüş üçin halkara hyzmatdaşlygyny üpjün etmekde ulag-üstaşyr geçelgeleriniň orny» atly Kararnama hem biragyzdan kabul edildi. Bu buýsandyryjy resminamanyň awtordaşlary hökmünde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ählisiniň, Aziýa — Ýuwaş ummany sebitiniň ýurtlarynyň köpüsiniň, şeýle hem Ýewropa, Latyn Amerikasy we Afrika ýurtlarynyň çykyş etmegi Türkmenistanyň abraýynyň yzygiderli ýokarlanýandygynyň aýdyň subutnamasy boldy.  

Beýik Ýüpek ýolunyň täzeden dikeldilmeginde hem Türkmenistanyň çäginde bitirilen işleriň ähmiýeti örän uludyr. Amyderýanyň üstünden gurlan demirýol we awtomobil köprüleri diňe bir ýurdumyzyň däl, eýsem, dünýä döwletlerine barýan ýollarda ygtybarly geçelge saýylýar. Geljekde ulag pudagyny ösdürmegiň milli strategiýasyna laýyklykda ýurdumyzyň çäginde gurulýan ýokary tizlikli awtomobil ýollary özara birleşdirilip, Hazardaky deňiz portuna we şol ýerden deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlagyna çykmaga mümkinçilik döreder. Türkmenbaşy — Gazagystan awtomobil ýolunyň we Garabogaz kölüniň üstünden geçýän köpriniň gurulmagy bilen iki ýurduň arasyndaky ulag hem-de söwda hyzmatdaşlygy has-da öser, ýük dolanyşygy ýokarlanar. Türkmenistany, Eýrany, Yragy we Türkiýäni birleşdirjek Gündogar — Günbatar ulag geçelgesiniň işe girizilmegi bolsa bu ýurtlaryň arasyndaky gatnaşyklara täze bir öwüşgin berer, olaryň ykdysady peýdalarynyň artmagyna getirer.  

Garaşsyz ýurdumyzyň ulag ulgamynda Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen uly özgerişlikler bolup geçýär. Ýurdumyzyň ulag ulgamynyň önümçilik mümkinçilikleri has giňeýär. Täze awtomenzilleriň uly topary, şol sanda Türkmenabatda hem döwrebap awtomenzil ýolagçylara hyzmat edýär. Hormatly Prezidentimiz tarapyndan Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ulag ulgamy ösüşiň täze derejelerini külterleýär.  

Ilmyrat ALLABERDIÝEW,

žurnalist.

Şu gün — 3-nji maýda paýtagtymyzdaky Söwda-senagat edarasynda «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş — 2023» atly II halkara maslahat we sergi öz işine başlady. Forumyň açylyş dabarasyna Hökümet agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, daşary ýurtlaryň Türkmenistandaky diplomatik gulluklarynyň, ýurdumyzyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň we ýokary okuw mekdepleriniň wekilleri gatnaşdy.  

Asylly däbe görä, açylyş dabarasy aýdym-sazly dabara bilen utgaşdy. Dabaranyň dowamynda hormatly Prezidentimiziň «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş — 2023» atly II halkara maslahata we sergä gatnaşyjylara iberen Gutlagy okaldy. Gutlagda bu çäräniň ýurdumyzyň köpugurly halkara üstaşyr ulag we logistika düzümlerini kemala getirmek boýunça iri möçberli, milli we sebit ähmiýetli taslamalary amala aşyrmak başlangyçlaryny goldamaga, Aziýa we Ýewropa döwletleriniň arasynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykarmaga ýardam etjekdigine ynam bildirilýär. 

 Soňra foruma gatnaşyjylar Söwda-senagat edarasynyň sergi zalynda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli gözden geçirilişi synladylar. Bu ýerdäki diwarlyklarda ulag-logistika pudagynda uly tejribe toplan milli düzümleriň we daşary ýurt kompaniýalarynyň ýeten sepgitleri görkezilýär. Halkara foruma olaryň 150-den gowragy gatnaşýar. 

Günüň ikinji ýarymynda halkara maslahat öz işine başlar. Oňa Hökümet wekilleri, milli we halkara ulag kompaniýalarynyň ýolbaşçylary, logistika guramalarynyň we iri halkara maliýe düzümleriniň ýolbaşçylary, degişli ugurda ýöriteleşen agentlikleriň, assosiasiýalaryň we birleşmeleriň, ylmy-taslama edaralarynyň, ýokary okuw mekdepleriniň wekilleri gatnaşar. Maslahatyň deslapky meýilnamasyna degişli ugurda halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi, logistika arkaly söwda dolanyşygyny artdyrmagyň mümkinçilikleri, häzirki zaman ykdysadyýetinde ulagyň we logistikanyň özara arabaglanyşygy, sanlylaşdyrma, innowasion tehnologiýalar ýaly meseleler girizildi. Forumyň işi iki gün dowam eder.

Ýurdumyzyň ulag diplomatiýasy bir-biri bilen baglanyşykly bolan birnäçe ugry gurşap alýar. Üstaşyr ýük we ýolagçy gatnawlaryny geçirmek babatda çäkdeş ýurtlar bilen ylalaşyklary baglaşmak, döwrebap awtomobil, demir ýollary gurmak, howa we deňiz-derýa gatnawlaryny döretmek, şol ýollardan üstaşyr ýükleri we ýolagçylary gatnatmagyň şertlerini ylalaşmak ýaly ugurlar olaryň bir bölegidir. Eziz Watanymyzda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Beýik Ýüpek ýoluny häzirki zaman talaplaryna laýyklykda gaýtadan dikeltmekde, ýurdumyzy sebitde iri ulag-logistika merkezine öwürmekde uly işler durmuşa geçirilýär. Baky Bitarap Türkmenistan halkara başlangyçlary, şol sanda ulag-aragatnaşyk ulgamy boýunça tutumlary Durnukly ösüş maksatlary bilen utgaşykly durmuşa geçirýär. Türkmenistan tarapyndan halkara we sebit derejesinde ulag-logistika ulgamyny ösdürmek, onuň häzirki zaman şertlerine görä hereket etmegini gazanmak boýunça öňe sürülýän başlangyçlar dünýä jemgyýetçiliginde giň goldawa eýe bolýar.  

Hormatly Prezidentimiziň degişli Kararyna laýyklykda, 3-4-nji maýda Aşgabatda — Söwda-senagat edarasynda geçiriljek «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri; özara arabaglanyşyk we ösüş — 2023» atly halkara maslahat we sergi bu ugurdaky işleriň dowamydyr. Maslahatyň meýilnamasyna halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi, logistika arkaly söwdany artdyrmagyň mümkinçilikleri, häzirki zaman ykdysadyýetinde ulagyň we logistikanyň özara arabaglanyşygy, söwdada we logistikada sanlylaşdyrma, poçta hyzmatlarynyň döwrebap ugurlary, elektron söwda, ulag-logistika düzüminiň baglanyşygyny ösdürmekde döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň orny, innowasion tehnologiýalar, ulag we logistikada ylym-bilimiň orny ýaly meseleler girizildi. 

Hormatly Prezidentimiz 28-nji aprelde sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkara ulag geçelgeleriniň ygtybarlylygy üçin amatly şertleriň döredilmegi döwletimizi yklymlaýyn ugurlar boýunça möhüm transmilli ýollaryň merkezine öwürýändigini, ählumumy durnukly ösüşiň wajyp şerti hökmünde aýratyn ähmiýete eýe bolýandygyny bellemek bilen, çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy.  

Türkmenistan Demirgazyk — Günorta we Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça ýük we ýolagçy gatnawlaryny geçirmegiň howpsuzlygyny kepillendirýär. Dünýä döwletleri öz ýüklerini we ýolagçylaryny gysga wagtda amatly geçirmek babatda Türkmenistanyň mümkinçiliklerine gyzyklanma bildirýärler. Ýurdumyzyň alyp barýan hemişelik Bitaraplyk, hoşniýetli goňşuçylyk syýasaty bu ugurda işleriň has-da ilerlemegine itergi berýär. Ýurdumyzda höküm sürýän parahat ýagdaý, halkyň agzybirligi, berk berjaý edilýän ekologik talaplar dünýä döwletlerinde we iri kompaniýalarda özara hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ösdürmäge uly isleg döredýär.  

Ýol-ulag ulgamynyň köpugurly ösdürilmegi milli ykdysadyýeti ösdürmegiň aýrylmaz düzüm bölegidir. Arkadagly Serdarymyzyň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkara ulag geçelgelerini ygtybarlylandyrmak üçin amatly şertleriň döredilmegi, ýurdumyzy yklymara ugurlar boýunça möhüm halkara geçelgä öwürmek bilen bagly tagallalary Prezident maksatnamasynda öz beýanyny tapýar. Ulag-kommunikasiýa ulgamynda demir ýol, awtomobil, deňiz, howa ulaglarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak boýunça amala aşyrylýan giň möçberli milli maksatnamalar we hereket edýän ulag geçelgelerini giňeltmek, sebit we dünýä söwda-ykdysady gatnaşyklarynyň çuňlaşdyrylmagyna itergi berjek täze geçelgeleri döretmek babatda meýilnamalar bu ugurdaky halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegi nazarlaýar. 

Ulagyň we aragatnaşyk ulgamynyň elýeterli bolmagy bilen bilelikde, ýol-hereket kadalarynyň howpsuzlyk üpjünçiligiň ähmiýeti hem möhüm ähmiýetli bolup durýar. Şol bir wagtda, sebit we sebitara ulag-üstaşyr gatnaşyklarynyň çatryklarynyň we halkara geçelgeleriniň açylmagy ençeme yklym döwletleriniň açyk deňiz giňişliklerine çykmak mümkinçiliklerini artdyrmakda zerur şertleri döredýär. Öňdebaryjy tehnologiýalar bilen üpjün edilen howa menzilleri, demir we awtomobil ýollary, köprüler, Türkmenbaşy Halkara deňiz porty ýurdumyzyň üstünden Demirgazyk—Günorta we Gündogar—Günbatar ugurlary boýunça geçýän sebit hem-de sebitara ulag ugurlarynyň kemala gelmegine, giňemegine täsir edýär. Biziň ýurdumyz hem-de Ýewropa — Kawkaz — Aziýa (TRACECA) we Lazurit ulag geçelgesi boýunça ýük akymlarynyň artdyrylmagy üçin çäk taýdan amatly ýerde ýerleşýär. Bu taslamalar ýurdumyza sebitiň möhüm ulag halkasy derejesini pugtalandyrmaga, iň täze ulag tehnologiýalaryny ornaşdyrmak maksady bilen, goşmaça çäreleri yzygiderli amala aşyrmaga täze mümkinçilikleri açar. 

Sebit we halkara derejelerde goşulyşmakda, özara bähbitli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakda dürli ýurtlaryň ulag torlaryny birleşdirýän çylşyrymly ulgam bolan üstaşyr ulag geçelgeleriniň uly ähmiýeti bardyr. Ulag-logistika ulgamy durnukly ykdysady ösüşiň möhüm şertleriniň biri bolup, bu ulgamda netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmekde tagallalary birleşdirmek ählumumy zerur wezipelerdir. Ine, ýurdumyzda geçirilýän şeýle halkara çäreler sebit we ählumumy derejede netijeli hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmeginde, oňyn ugurlarynyň işlenip taýýarlanylmagynda, anyk teklipleri we döredijilikli başlangyçlary öwrenmekde möhüm ähmiýete eýedir. 

Goý, hormatly Prezidentimiziň alyp barýan parasatly içeri we parahatçylyk söýüjilikli, ynsanperwer daşary syýasaty rowaçlyklara beslensin! 

Züleýha ORAZOWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň uly mugallymy.

 Sahawatly topragymyzda öndürilýän oba hojalyk önümlerini ýokary hil derejesinde gaýtadan işläp, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän, ekologiýa taýdan arassa azyk önümlerini ilata ýetirmek babatda öňde goýlan anyk wezipeleri durmuşa geçirmekde Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň «Marygallaönümleri» önümçilik birleşiginiň Türkmengala un we unaş önümleri kärhanasynda döwrebap işler alnyp barylýar. Gahryman Arkadagymyzyň ak patasy bilen 2007-nji ýylda açylyp ulanmaga berlen, häzirki zamanyň öňdebaryjy tehnologiýalary esasynda enjamlaşdyrylan kärhanada gündelik isleg bildirilýän un we unaş önümleri öndürilip, ilata ýetirilýär.  

Kärhanada işleri şu günüň talaplaryna laýyk alyp barmakda ýolbaşçydan başlap ýönekeý işçä çenli hemmeler döredijilikli we sazlaşykly zähmet çekýärler. Netijede, önümçilik yzygiderli ilerleýär. Munuň şeýledigine Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda bu ýerde gazanylýan zähmet üstünlikleri hem şaýatlyk edýär. Kärhana boýunça şu ýylyň birinji çärýeginde taýýarlanan unuň mukdary 9 müň 406 tonnadan aşypdyr. Şonuň 1 müň 254 tonnasynyň ýokary hilli un bolmagy buýsançly. Şeýle-de bu ýerde unaş ununyň 916 tonnasy taýýarlanyp, şondan 902 tonna unaş öndürilipdir. Çörek we çörek önümlerini öndürmekde gazanylan netijeler 306 tonna barabar bolupdyr.  

  Kärhanada unuň üç, unaşyň dokuz görnüşi öndürilip, şeýle önümler özüniň ýokary hil derejesi bilen tapawutlanýar. Bu önümler dürli agramly, göze gelüwli, owadan gaplara gaplanyp, ýurdumyzyň ähli künjeklerine bökdençsiz ugradylýar.  

Halkyň islegini yzygiderli öwrenýän kärhana çörek bişirýän bölümleriň hem işini ýola goýdy. Indi Türkmengala, Ýolöten, Tagtabazar etraplarynda kärhananyň çörek bişirýän bölümleri hereket edýär. Şeýlelikde, şol etraplaryň ilatynyň gündelik gyzgyn çörek bilen üpjün edilmegine mynasyp goşant goşulýar.  

Surata düşüren Azym ŞEKEROW.

Öňdebaryjy  pudagyň belent  sepgitleri 

Elektrik energiýasy arassa energiýa çeşmesi bolmak bilen, ol adamzadyň durmuşyna ykjam ornaşdy. Indi elektrik energiýasyz kadaly durmuşy göz öňüne-de getirmek kyn. Şonuň üçinem hormatly Prezidentimiziň oýlanyşykly ykdysady syýasaty netijesinde ýurdumyzyň elektroenergetika pudagyny ösdürmekde tutumly işler durmuşa geçirilýär. Öňdebaryjy pudagyň önümçilik kuwwaty kämil tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy bilen ösdürilýär. Soňky ýyllarda Mary DES-niň senagat zolagynda häzirki zaman tehnologiýaly täze elektrik stansiýalaryň 2-si gurlup, ulanmaga berildi.  

Biz hünär-tehniki okuw mekdebimizde ýaş hünärmenleri ýetişdirmekde döwrüň talabyndan ugur alýarys. Talyp ýaşlaryň şu günki günde elektroenergetika pudagyna ornaşdyrylýan kämil tehnologiýalary ykjam özleşdirmekleri ugrunda aladalanýarys. Sebäbi, geljekde şu pudakda zähmet çekjek hünärmenleriň öňdebaryjy tehnologiýaly önümçiligiň usullaryny gowy bilmekleri derwaýys wezipedir. Mekdebimizde bolsa talyp ýaşlara bilim, berip, hünär öwretmek üçin ähli mümkinçilikler bar. Biz şeýle mümkinçiliklerdenem netijeli peýdalanýarys. 

 Nazar KELOW. 

 Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň hünär-tehniki okuw mekdebiniň mugallymy, TDP-niň işjeň agzasy. 

 Ätiýaçlandyryş  goraglylykdyr 

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasynyň çäklerinde Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy tarapyndan ätiýaçlandyryş işleri kämilleşdirilip, halkara ülňülerine laýyk gelýän derejä ýetirilýär. 

 Welaýat döwlet ätiýaçlandyryş guramasynda hem ätiýaçlandyryş bazarynda fiziki we ýuridik şahslaryň isleglerini kanagatlandyrmak üçin giň gerimli işleri durmuşa geçirilýär. Ähli raýatlaryň we edara-kärhanalaryň töwekgelçilikleriň dürli görnüşlerinden goraglylyk derejesini has-da ýokarlandyrmak maksady bilen, dünýä ülňülerine laýyk gelýän ätiýaçlandyryş hyzmatlaryny hödürleýär. Bu babatda ätiýaçlandyryş şertnamasy köpleriň bähbidine hereket edip, dürli betbagtçylykly hadysalara duçar bolnan halatynda ýetirilen zyýanyň öwezini dolmak üçin maddy taýdan ýardam berýär. Häzirki wagtda döwlet ätiýaçlandyryş guramasy ätiýaçlandyryşyň hökmany görnüşleriniň 6-syny we 50 sany meýletin görnüşlerini hödürleýär. 

Müşderileriň arasynda emlägi meýletin ätiýaçlandyryş, ulag serişdelerini meýletin ätiýaçlandyryş, betbagtçylykly hadysalardan meýletin ätiýaçlandyryş, fiziki şahslara degişli jaýlary meýletin ätiýaçlandyryş,  edara-kärhanalaryň serişdeleriniň hasabyna işgärleri betbagtçylykly hadysalardan köpçülikleýin meýletin ätiýaçlandyryş, meýletin ipoteka ätiýaçlandyrylyşy we öý emläginiň meýletin ätiýaçlandyrylyşy ýaly hyzmatlar has-da giňden we uly islegler bilen peýdalanylýar. 

Eziz Türkmenistanymyz bu gün abadançylygyň, eşretli ýaşaýşyň, gülläp ösüşiň mekanydyr. Şol sebäpli her birimizi hossarlyk aladasy bilen gurşap alýan Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli işleri rowaç alsyn! 

 Aýgül ÝOLLYÝEWA. 

  Welaýat döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň ätiýaçlandyryş amallary we ykdysady seljeriş bölüminiň esasy hünärmeni.  

 Sazlaşykly  işler — döwrebap  ýaşaýyş 

 Bedew bady bilen öňe barýan eziz Diýarymyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly syýasaty esasynda ähli ulgamlarda bolşy ýaly, ylym-bilim ulgamynda hem uly ösüşler gazanylýar. Döwrebap tehnologiýalaryň mümkinçiliklerine daýanyp, sanly bilim ulgamyny ösdürmek esasy wezipeleriň hatarynda durýar. 

«Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy» bu ugurda strategik ähmiýetli resminamadyr. Onuň esasy maksady bilim bermegiň ähli basgançaklarynda okatmagyň maksatnamalaryny ýokary hilli elektron maglumatlary bilen üpjün etmek hem-de uzak aralykdan bilim bermek arkaly degişli ulgamyň kämilleşdirilmeginden ybaratdyr.  

Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça amala aşyrylýan işleriň durmuş-ykdysady ösüşleri we döwrebap hukuk üpjünçiligi bilen sazlaşykly alnyp barylmagy ýurdumyzyň ösüş ýoly bilen öňe barýandygyny alamatlandyrýar.  

Aýry-aýry senagat pudaklarynda sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanmak maksady bilen dürli programma-tehniki we maglumat serişdeleriniň üpjünçiligi hem ep-esli ýokarlandyrylýar. Bu işler welaýatlaryň, şäherleriň we obalaryň aratapawudyny aradan aýyrmaga gönükdirilen maksatnamalaýyn özgertmeleri çalt depginde amala aşyrmaga oňaýly şertleri döredýär. Şeýle innowasion mümkinçilikler ildeşlerimizi ylmyň soňky gazananlary bilen aýakdaş gitmeklige, döwrüň belent ruhunda netijeli zähmet çekmeklige höweslendirýär. 

  Ejegyz SOPYÝEWA. 

 TDEI-niň mugallymy.

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda hem eziz Watanymyzyň täze taryhy beýik ösüşler bilen şöhratlanýar. Arkadagly Serdarymyzyň parasatly başlangyçlary bilen şu ýyl üçin kabul edilen maksatnamalaryň, öňde goýlan anyk wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilýändigini aýratyn bellemek gerek. Bular hakynda ýakynda hormatly Prezidentimiziň sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hem anyk maglumatlar berildi. Oňa laýyklykda şu ýylyň üç aýynda 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 6 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar — mart aýlarynda bölek-satuw haryt dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5  göterim, daşary söwda dolanyşygy 8,4 göterim ýokarlandy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 9,8 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Şeýle hem, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan» gelip çykýan wezipelere laýyklykda ýokary netijeler gazanyldy.  

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, şu ýylyň birinji çärýeginde ýerine ýetirilen işleriň netijeleri ýurdumyzyň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda ösmegini dowam etdirýändigini görkezýär. Munuň özi Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ähli halkymyzyň agzybirlikde, jebislikde eziz Watanymyzyň batly depginler bilen gülläp ösmegine özleriniň mynasyp goşantlaryny goşýandyklarynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Aknabat MÖWLAMOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň uly mugallymy.

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» çäklerinde milli ykdysadyýetimiziň ileri tutulýan ugurlarynda işleriň ýokary depginlerde alnyp barylmagy Diýarymyzyň gurluşyk  senagatyny ösdürmäge, şonuň bilen birlikde-de, gurluşyk işleriniň depginini has-da güýçlendirmäge giň mümkinçilikleri açýar. Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň Balkanabat şäheriniň golaýynda ýerleşýän Balkan sement zawodynda alnyp barylýan işler  hem munuň aýdyň kepilidir.   

Uly Balkan dagynyň alkymynda özbaşdak şäherjigi ýada salyp oturan sement zawodynyň çig maly owradyjy, üweýji, bişiriji bölümlerinde, sement degirmeninde işleriň ähli tapgyrlary doly awtomatlaşdyrylan usulda ýerine ýetirilýär. Awtoulag, mehanika, energetika, awtomatika bölümlerindäki işleriň dolandyryş merkezinden kompýuterler arkaly sazlaşykly ýola goýulmagy sementiň bökdençsiz önümçiligini üpjün edýär. Kärhanada bu möhüm gurluşyk serişdesini öndürmegi ygtybarly ýola goýmak üçin zerur bolan çig mallaryň welaýatymyzyň çäklerinden alynýandygy, kuwwatly kärhana üçin zerur bolan dag magdan känleriniň kärhananyň golaýynda ýerleşýändigi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Munuň özi häzirki zaman kärhanasynda öndürilýän gurluşyk serişdesiniň özüne düşýän gymmatyny durnukly aşaklatmaga, onuň hilini dünýä hil ülňüleriniň derejesine çykarmaga mümkinçilik berýär.  

Sement önümçiligini üznüksiz ýola goýup, önümi sarp edijilere yzygiderli ugradýan kärhanada şu ýylyň başyndan bäri 200 müň tonnadan gowrak ýokary hilli sement öndürildi. Kärhananyň hünärmenleri ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagyna önjeýli goşant goşmaga döredip berýän şert-mümkinçilikleri üçin türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyza, Arkadagly Serdarymyza alkyş aýdýarlar.  

Muhammetgylyç TAGANGYLYJOW,

«Balkan».

Bäherden etrabynyň merkezinde ýerleşýän ýüplük fabrigi Ahal welaýatyndaky ugurdaş kärhanalaryň iň irileriniň biridir. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň ilkinji ýyllarynda gurlup, işe girizilen kärhanada geçen ýyllarda öndürilen nah ýüplükler dünýä bazarynda uly meşhurlyga we islege eýe boldy. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda kärhananyň önümçilik gadamlary has-da batlanýar. 

Ýurdumyzyň dokma senagatynyň önümleriniň eksport kuwwatyny ýokarlandyrmagy, içerki bazary ýokary hilli önümler bilen üpjün etmäge, bar bolan çig mal serişdelerini gaýtadan işlemegiň hasabyna pudagyň girdejilerini artdyrmaga mynasyp goşantlaryny goşýan fabrigiň işçi-hünärmenleri işlemek üçin döredilýän şertlerden we mümkinçiliklerden netijeli peýdalanýarlar, her bir iş gününiň netijeli görkezijilere beslenmegini gazanýarlar. Olaryň agzybirlikli zähmeti bilen, fabrikde önümçilik meýilnamalary aýma-aý üstünlikli ýerine ýetirilýär. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň ýanwar — mart aýlarynda bu ýerde 24 million 860 müň manatlyga golaý nah ýüplügiň öndürilmegi hem-de geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, bu baradaky ösüş depgininiň 101 göterim üpjün edilmegi hem guwandyryjy görkezijidir. 

Diýarymyzyň dokma pudagynyň kärhanalarynyň arasynda öňdebaryjylaryň birine öwrülen bu fabrikde daýhanlarymyz tarapyndan ýetişdirilen «ak altynyň» gaýtadan işlenilmegi arkaly alnan süýümler esasy çig mal bolup hyzmat edýär. Häzirki wagtda şol süýümlerden ýokary islegli, bäsleşige ukyply nah ýüplügiň günde ortaça 16-16,5 tonnasy öndürilýär.  

— Nah ýüplügiň hili ýokary bolsa, ondan öndürilýän matalar hem berk, hem hyrydarly bolýar. Şoňa görä-de, kärhanamyzda önümçilik işinde ýokary hilli çig mal ulanylýar, olardan dünýä ölçeglerine laýyk gelýän ýüplükler öndürilýär. Önümçilik bölümlerine ornaşdyrylan kämil enjamlar 27/1, 34/1, 51/1 belgili ýüplükleri öndürmäge mümkinçilik berýär. Bu görnüşli ýüplüklere daşarky bazarda isleg has ýokary. Üstümizdäki şanly ýylyň başyndan bäri kärhanamyzda öndürilen 27/1, 34/1 belgili nah ýüplügiň esasy bölegi Russiýa, Hytaýa, Türkiýä, Azerbaýjana, Gazagystana eksport edildi — diýip, fabrigiň hünärmeni, kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy Hydyr Gulow aýdýar. 

Kärhanada zähmet çekýän işçi-hünärmenleriň aglabasy ýaşlar. Olar daraýjy, lenteleýji, tow beriji, egriji we saraýjy ýaly önümçilik bölümlerinde agzybirlikde zähmet çekip, häzirki zaman kämil enjamlaryny ussatlarça dolandyrýarlar. Ýaşlar önümçilik işinden başga-da, fabrikde geçirilýän medeni-köpçülik çärelerine hem işjeň gatnaşýarlar. Dokmaçy ýaşlaryň arasynda welaýat, döwlet derejesinde guralýan hünär bäsleşiklerinde ukyp-başarnygyny görkezip, üstünlikli çykyş edýärler.  

Aýdo ŞEKEROW.

Sarahs etrabynyň çäginde ýerleşýän «Döwletabatgazçykaryş» müdirliginiň işçi-hünärmenleri tebigy gazy durnukly çykarmak we gaýtadan işlemek babatdaky tagallalara mynasyp goşant goşmak bilen, aýma-aý önümçilik meýilnamalaryna hötde gelmekde tutanýerlilik görkezýärler. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň birinji çärýeginde kärhanada alnyp barlan işleriň görkezijileri olaryň çekýän zähmetiniň ýerine düşýändigine şaýatlyk edýär. Bu döwürde 544 million 375 müň manatlykdan gowrak iş edilip, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 121,9 göterim ösüş depgini üpjün edildi. Netijede, tebigy gazyň we gaz kondensatynyň bu möçberi sarp edijilere bökdençsiz ugradyldy. 

Aýdo ŞEKEROW.

ykdysady görkezijiler durnukly ýagdaýda 

 15-nji aprelde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň mejlisini geçirdi. Onda wise-premýerleriň, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimleriniň şu ýylyň birinji çärýeginde ýerine ýetirilen işleriň netijeleri baradaky hasabatlary diňlenildi. Şeýle hem ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm meselelerine garaldy. 

Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, jenaýat edendikleri üçin iş kesilen we eden etmişlerine ökünip, ak ýürekden toba gelen raýatlaryň mukaddes Gadyr gijesiniň öň ýanynda günäsiniň geçilýändigini belledi. Biz beýik ata-babalarymyzyň rehimdarlyk we ynsanperwerlik däplerinden ugur alyp, olary jeza çekmekden boşatmak ýaly sahawatly çäreleri geçirýäris diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz jenaýat edendikleri üçin iş kesilen 463 raýatyň mübärek Gadyr gijesi mynasybetli günäsini geçmek hakynda Permana gol çekdi. 

Soňra 2023-nji ýylyň üç aýynyň makroykdysady görkezijileri barada hasabat berildi. Şu döwürde ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen, toplumlaýyn çäreleriň görülmegi jemi içerki önümiň durnukly ösüşini saklamaga ýardam berdi. 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 6 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar — mart aýlarynda bölek-satuw haryt dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim, daşary söwda dolanyşygy 8,4 göterim ýokarlandy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 9,8 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.  

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, hasabat döwründe gurluşyk we durkuny täzelemek işleri göz öňünde tutulan jemi 370 desganyň 7-sinde gurluşyk işleri tamamlandy, 105-sinde gurluşyk-gurnama işleri alnyp barylýar we galan desgalarda taýýarlyk işleri dowam edýär. 

Statistika baradaky döwlet komitetiniň başlygy D.Amanmuhammedow ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň 2023-nji ýylyň üç aýyndaky ykdysady görkezijileri barada hasabat berdi. Oňa laýyklykda, ykdysadyýetiň pudaklarynda durnukly ösüş gazanyldy. Şu ýylyň birinji çärýeginde, geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, tebigy gazyň we nebitiň çykarylyşynda, elektrik energiýasynyň, beýleki önümleriň öndürilişinde ösüş depgini üpjün edildi. Ulag we aragatnaşyk pudaklarynda durnukly görkezijiler gazanyldy. Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýolagçy gatnatmak hem-de ýük daşamak boýunça oňyn görkezijileriň üpjün edilmegi munuň aýdyň subutnamasydyr. Aragatnaşyk hyzmatlarynyň möçberi 11,8 göterim artdy. Ýurdumyzyň obasenagat toplumynda, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne garanyňda, gök önümleriň, miweleriň we ir-iýmişleriň, etiň, süýdüň öndürilişi ýokarlandy.  

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň birinji çärýeginde ýetilen sepgitlerden ugur alyp, makroykdysady durnuklylygy mundan beýläk-de üpjün etmegiň, pudaklarda önümçilik meýilnamalaryny ýerine ýetirmek üçin zerur işleriň geçirilmelidigini nygtady. Şunuň bilen birlikde, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» hasabat döwründe ýerine ýetirilişini düýpli seljermek babatda görkezme berildi. 

Mejlisiň dowamynda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary gezekli-gezegine gözegçilik edýän pudaklarynyň 2023-nji ýylyň ýanwar — mart aýlarynda ýerine ýetiren işleriniň netijeleri baradaky hasabatlary bilen çykyş etdiler. Soňra Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň häkimleriniň hasabatlary diňlenildi. Nygtalyşy ýaly, şu ýyl paýtagtymyzda birnäçe durmuş we beýleki maksatly desgalary ulanmaga bermek meýilleşdirilýär. Şunuň bilen bir hatarda, Aşgabady mundan beýläk-de abadanlaşdyrmak we bagy-bossanlyga büremek, şäher infrastrukturasyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada habar berildi. 

Döwlet Baştutanymyz şu ýyl gurluşygy tamamlanyp, ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalaryň tassyklanan sanawyna laýyklykda, häkimligiň buýurmasy boýunça ýerine ýetirilýän gurluşyk işlerine berk gözegçilik etmegi tabşyrdy. Şeýle-de paýtagtyň bazarlarynda, söwda nokatlarynda halkyň sarp edýän we azyk harytlarynyň üpjünçiligini durnukly saklamak, haryt bolçulygyny döretmek boýunça zerur işleri geçirmek barada görkezme berildi. Hormatly Prezidentimiz ilatyň bökdençsiz agyz suwy, elektrik energiýasy, tebigy gaz, döwrebap we elýeterli ýaşaýyş jaýlary bilen üpjünçiligini has-da gowulandyrmak boýunça işleri dowam etdirmegiň wajypdygyna aýratyn ünsi çekdi. 

Mejlisiň ahyrynda döwlet Baştutanymyz şu ýylyň birinji çärýeginde ýerine ýetirilen işleriň netijeleriniň ýurdumyzyň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda ösmegini dowam etdirýändigini görkezýändigini kanagatlanma bilen belledi. 

Jemi içerki önümiň ösüşi ýylyň başyndan bäri 6,2 göterim derejede durnukly saklanyp gelýär, zähmet haklary bolsa 10 göterim ýokarlandyryldy. Ýurdumyzda iri senagat we durmuş maksatly desgalaryň, şol sanda täze şäherçeleriň, ýaşaýyş jaýlarynyň, dynç alyş hem-de sagaldyş merkezleriniň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň we beýleki desgalaryň gurluşyklary dowam etdirilýär. Kabul edilen meýilnamalara laýyklykda, ylym we bilim ulgamlarynda hem özgertmeler amala aşyrylýar. Nebitgaz ýataklary özleşdirilýär diýip, hormatly Prezidentimiz Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we aragatnaşyk ulgamlarynyň, şeýle hem Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşyklarynyň alnyp barylýandygyny, beýleki halkara taslamalary amala aşyrmaga-da taýýarlyk görülýändigini nygtady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň önümçiligini döretmegi we öz önümlerimiziň beýleki döwletlere iberilýän möçberini artdyrmak syýasatyny dowam etdirmegi, maýa goýumlary çekmegi, gelip gowuşýan daşary ýurt pulundaky serişdeleriň möçberini artdyrmagy möhüm wezipeleriň hatarynda görkezdi. Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişine berk gözegçilik etmek, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek boýunça işleri geçirmek, hususy pudagyň paýyny artdyryp, ony ýurdumyzyň ykdysadyýetine işjeň gatnaşdyrmak üçin zerur çäreleri görmek wajypdyr. 

 Mejlisde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi. 

 *** 

 Sanlar, maglumatlar: 

•  Şu ýylyň geçen üç aýynda jemi öndürilen önüm, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 6 göterim artdy.  

•  Bölek-satuw haryt dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim, daşary söwda dolanyşygy 8,4 göterim ýokarlandy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 9,8 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. 

•  Hasabat döwründe «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, gurluşyk we durkuny täzelemek işleri göz öňünde tutulan jemi 370 desganyň 7-sinde gurluşyk işleri tamamlandy, 105-sinde gurluşyk-gurnama işleri alnyp barylýar we galan desgalarda taýýarlyk işleri dowam edýär. 

•  Şu ýylyň 1-nji apreli ýagdaýyna görä, baş maliýe meýilnamasynyň girdeji bölegi 115,5 göterim, çykdajy bölegi bolsa 97,1 göterim ýerine ýetirildi. Hasabat döwründe ýerli býujetleriň girdeji bölegi 104,9 göterime, çykdajy bölegi bolsa 96,5 göterime deň boldy. 

•  Geçen döwürde maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi jemi içerki önümiň 13,7 göterimine barabar boldy. 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy 10,7 göterim ýerine ýetirildi. Özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 44,8 göterimi önümçilik, 55,2 göterimi medeni-durmuş maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirildi. 

•  Şu ýylyň 1-nji apreli ýagdaýyna görä, Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde inženerçilik ulgamlarynyň we desgalarynyň 53,8 kilometriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň 126,1 müň inedördül metriniň, aragatnaşyk ulgamlarynyň 134,4 kilometriniň gurluşygy tamamlandy. 

•  «Türkmennebit» döwlet konserni tarapyndan nebit bilen üpjün etmegiň meýilnamasy 101,9 göterim ýerine ýetirilip, nebiti gaýtadan işleýän zawodlar tarapyndan nebiti gaýtadan işlemegiň meýilnamasy 103,6 göterim berjaý edildi. Hasabat döwründe tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 104,5 göterim, daşary ýurtlara iberilen tebigy gazyň meýilnamasy 102,8 göterime deň boldy. 

•  Şu ýylyň birinji çärýeginde gurluşyk-senagat ulgamynda önüm öndürmek hem-de işleri ýerine ýetirmek boýunça meýilnama 109,2 göterim berjaý edildi. 

•  Elektrik energiýasynyň öndürilişiniň ösüş depgini 101,7 göterime barabar boldy. 

•  Tutuşlygyna obasenagat toplumy boýunça öndürilen önümleriň möçberiniň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 104,7 göterime deň boldy.