Beýik ösüşlere beslenýän Watanymyz bedew bady bilen öňe barýar. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan dünýäniň ösen ýurtlarynyň birine öwrüldi. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bolup geçýän we jemgyýetiň ähli ugurlaryny gurşap alýan wakalar, oňyn özgertmeler watandaşlarymyzyň kalbyny buýsanja besleýär. Ykbal özgerdiji taryhy döwürde tutumly işlere badalga berilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tagallasy bilen ýaýbaňlandyrylýan işler döwletimiziň mundan beýläk-de okgunly ösmegini üpjün edýär, halkyň döredijilik mümkinçiliklerini açyp görkezýär.  

Türkmen halkynyň bagtyýar durmuş, ösüş üçin saýlap alan ýolunyň üstünlikleri üpjün edýändigini, ýurdumyzyň belent derejelere ýetendigini wagt görkezýär. Türkmen halky ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmek we ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak boýunça başlangyçlary agzybirlik bilen goldaýar. Eziz Watanymyzda durmuşa geçirilýän özgertmeler, tutumly işler halkyň erk-isleginden, döwrüň talaplaryndan ugur alýar.  

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow halkymyzyň ynamyna we goldawyna daýanmak bilen, ýurdumyzy ösdürmek boýunça işleri giň gerim bilen ýaýbaňlandyrýar. Bu bolsa türkmenistanlylarda guwanç duýgusyny döredýär.  

Eziz Diýarymyzda «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilýän döwründe ylmyň iň täze gazananlary, iň gowy dünýä tejribesi esasynda beýik işler durmuşa ornaşdyrylýar.  

Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak, her bir ugurda ösüş gazanmak maksady bilen öňe sürülýän giň möçberli özgertmeler barha rowaç alýar. Ýurduň raýaty hökmünde biz döwletimiziň öňünde raýatlyk borjumyzyň uludygyna düşünýäris. Şol borçlaryň naýbaşysy eziz Diýarymyzyň has-da ösmegine öz mynasyp goşandymyzy goşmakdan ybaratdyr.  

Ýazgül HALMYRADOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyz belent üstünliklere eýe bolýar. Paýtagtymyzda we welaýatlarda gurlup ulanmaga berlen desgalar, ajaýyp binalar munuň aýdyň beýanydyr. Hormatly Prezidentimiziň halk bähbitli durmuşa ornaşdyrýan beýik işleri, belent maksatlary döwrebap ösüşleri üpjün edýär. Hormatly Prezidentimiziň paýtagtymyzda nobatdaky ýaşaýyş jaý toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşmagy, Balkan welaýatyna toý saparyny amala aşyrmagy we bu ýerde Türkmenbaşy şäher köpugurly hassahananyň açylmagy ösüşleriň dowamlydygyny beýan edýär.  

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylymyzyň her bir güni taryhy wakalara beslenýär, halkymyzyň buýsançly kalbyny nurlandyrýar. Şanly ýylymyzyň taryhy wakalary halkyň agzybirligini, Arkadagly Serdarymyzyň belent maksatlarynyň rowaçlanýandygyny, beýik işleriň amala aşyrylýandygyny görkezýär. Şonuň üçin hem şu ýylda paýtagtymyzda we welaýatlarda ajaýyp desgalaryň, binalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň açylyş dabarasyna şaýat bolduk. Munuň özi halkyň bagtyýarlygydyr, eşretli durmuşda ýaşaýandygydyr.  

Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde gurulýan beýik binalar, täze-täze desgalar, ýaşaýyş jaýlary — bularyň hemmesi ykdysady ösüşimiziň örän ýokarydygynyň görkezijisidir. Şeýle ösüşler halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilendir. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanda adamyň bagtyýar durmuşy, halkyň abadançylygy baş wezipeleriň biridir. Şu nukdaýnazardan Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe durmuş maksatly beýik işler amala aşyrylýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şeýle belleýär: «Häzirki döwürde Garaşsyz Türkmenistan öz ösüşiniň täze tapgyryna gadam basdy. Bu döwür «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy» diýlip atlandyryldy. Ösüşiň şu täze döwründe biz öz öňümizde has belent maksatlary goýduk». Ynha, şu belent maksatlaryň her birinde halkymyzyň, eziz Watanymyzyň bähbitlerini görmek bolýar. Ösüşiň döwrebap mümkinçiligini üpjün edýän şeýle döwletli maksatlarda şu günüň we geljegiň esasy ugry kesgitlenendir, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da pugtalandyrylmagy göz öňünde tutulandyr.  

Aslynda ösüşiň özi halkyň bähbitlerine gönükdirilýär, adamlaryň parahat we bagtyýar durmuşyny üpjün edýär. Bu döwür hem beýik ösüşleriň döwrüdir, ýurdumyzy has-da gülletmegiň  

zamanasydyr. Şonuň üçin hem beýik ösüşlere beslenýän döwrümizde her bir pudakda täze üstünlikler gazanylýar, döwrebap işler durmuşa geçirilýär. Şunda ýurdumyzy ösdürmek, ylmyň gazananlaryny işe ornaşdyrmak esasy ugurlaryň biri bolup durýar. Munuň özi hormatly Prezidentimiz Serdar  

Berdimuhamedowyň alyp barýan parasatly syýasatynyň esasy ýörelgeleri bolmak bilen, döwür bilen aýakdaş gitmek, ösüşiň geljegini nazarda tutmak ugurlary bilen pugta baglanyşdyrylýar. Şeýle asylly ýörelgelerden ugur alynýan Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri belent maksatly ösüşleriň döwri bolup, biziň her birimiziň kalbymyza doldy. 

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda halkymyzyň döredijilikli işlemegine, bagtyýar durmuşda ýaşamagyna gönükdirilen belent maksatlar amal edilýär. Garaşsyz Diýarymyzda raýatlaryň durmuş abadançylygy, hukuklaryň we bähbitleriň goralmagy esasy ugur bolup durýar. Şunda ynsan hakynda edilýän aladalar, ýaşlaryň bilim almaklary üçin döredilýän mümkinçilikler aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Bu mümkinçilikleriň netijesinde adamlaryň iş bilen üpjün edilýändigi, döredijilikli zähmet çekýändikleri, bagtyýar durmuşyň hözirini görýändikleri bellärliklidir. Bu aýdyň netijeler durmuş-ykdysady ösüşiň esasy ugurlary bolup durýar. 

Gazanylýan üstünlikler, beýik ösüşler her bir ildeşimizi buýsandyryp, döredijilikli işlemäge, döretmäge ruhlandyrýar. Biz muňa Balkan welaýatyndaky täze desgalaryň açylyşynda hem, täze ýaşaýyş jaýlarynyň düýbüniň tutulýan dabarasynda hem aýdyň şaýat bolduk. Bu taryhy wakalary ildeşlerimiz buýsanç bilen bellediler, birek-birege buşladylar. Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde bolýan şeýle taryhy wakalar ähli watandaşlarymyzyň üns merkezinde bolýar. Munuň özi biziň ýurdumyzyň ösüşine tüýs ýürekden begenýändigimizi aýdyň görkezýär. Hut şonuň üçin hem biz beýik ösüşlerimiziň dowamat dowam bolýandygyna buýsanýarys.  

Ilatyň hal-ýagdaýynyň has-da ýokarlanmagy üçin geljekde uly maksatlar goýulýar. Munuň üçin ýaş hünärmenleri taýýarlamak, sanly ulgamy ösdürmek, döwrebap mümkinçilikleri döretmek ýaly görnüşler bilen anyk maksatlar göz öňünde tutulýar. Esasan hem, sanly ykdysadyýeti ösdürmek syýasaty anyk görkezilendir. Elbetde, sanly ykdysadyýeti ösdürmek üçin kämil hünärmenleriň hem bolmagy zerurlyk bolup durýar. Şonuň üçin hem, sanly ykdysadyýetiň işgärler bilen üpjünçiligi hem göz öňünde tutulandyr. Şeýle hem, hünärmenleriň sanly sowatlylygyny ýokarlandyrmak üçin gaýtadan taýýarlamak esasy ugurlaryň biridir. Bu babatda alnyp barylýan işler bilim işgärleriniň has-da döredijilikli işlemeklerini üpjün edýär. Bu bolsa, tejribeli hünärmenleriň gaýtadan sanly ykdysadyýete gönükdirilmegini göz öňünde tutýar. Kämil hünärmenleriň bar ýerinde bolsa ösüşler hem, öňegidişlikler hem bar.  

Hormatly Prezidentimiz «Biziň esasy maksadymyz mähriban Watanymyzyň asudalygyny we howpsuzlygyny, durmuş-ykdysady taýdan ösüşini, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmagy, bütin dünýäde parahatçylygy hem-de özara ynanyşmagy berkitmegi üpjün etmekdir» diýip belleýär. Şonuň üçin hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýaýbaňlandyrylan giň möçberli özgertmeleriň netijesinde ýurdumyzyň syýasy, medeni we durmuş ulgamlarynda uly üstünlikler gazanylýar. Häzirki wagtda ykdysadyýetimiziň ähli pudaklary sazlaşykly ösdürilýär, has-da kuwwatlanýar. Bu bolsa halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlanmagyna oňat ýardam berýär. Şu ýerde önümçilik kuwwatlyklarynyň artmagynda telekeçilerimiziň ýokary depginli işleriniň aýratyn hyzmatynyň bardygyny bellemek gerek. Şu ýylyň 13-nji aprelinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygyna bagyşlanan sergide bolup, ýurdumyzyň işewür düzümleriniň öndürýän önümleri, senagat harytlary hem-de olaryň görnüşleri bilen tanyşdy. Ýurdumyzda öndürilýän önümleriň ýokary derejededigini, importuň ornuny tutýan önümlerdigini bellemelidiris. Bu işleri dowam etmekde aýdyň wezipeler kesgitlenendir. Munuň özi iş orunlaryň döredilmegi bilen bir hatarda, milli girdejilerimiziň artmagyna, dünýä bazarlaryna çykmaga täze mümkinçiliklerdir. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ägirt uly ösüşler gazanylýar. Öňde durýan maksatlaryň özi hem beýik işlerden, beýik ösüşlerden habar berýär. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» getirilen sanlary, öňde goýlan belent wezipeleri bir makalanyň çäginde beýan etmek mümkin däl. Bu beýik işler halkymyzyň bagtyýar geljegini üpjün eder. Şonuň netijesinde ýurdumyzyň ähli künjeginde, welaýatlarda, sebitlerde gazanylýan ösüşleri has-da artdyrar.  

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda halkymyzy beýik ösüşler bilen öňe alyp barýan Arkadagly Serdarymyzyň jany sag bolsun, beýik işleri rowaçlyklara beslensin!  

Nabat NURGELDIÝEWA,

Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Berdimuhamet Annaýew adyndaky 1-nji Ýöriteleşdirilen harby mekdebiniň psihology, maýor.

“Ýaşyl  tehnologiýalaryň”  orny 

Ykdysady özgertmeleriň barşynda halk hojalygynyň dürli pudaklaryna öňdebaryjy kämil tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň giňden ornaşdyrylmagyna uly ähmiýet berilýär. Sebäbi, täze tehnologiýalar ykdysady tygşytlylygy, ekologiýa taýdan arassa önümçiligi bilen tapawutlanýarlar. Aýratynam, ekologiýa babatda zyýansyz önümçiligi bilen tapawutlanýan “ýaşyl tehnologiýalaryň” ornunyň giňeldilmegine uly ähmiýet berilýär. 

Garaşsyz döwletimiziň elektroenergetika pudagyna ornaşdyrylýan innowasion tehnologiýalarda “ýaşyl tehnologiýalaryň” uly orna eýe bolmagy tötänden däldir. Bu tehnologiýalar ykdysady taýdan tygşytlylyk artykmaçlygyndan başga-da, daşky gurşawa zyňylýan zyýanly galyndylaryň birnäçe esse azaldylmagyny üpjün edýär. 2018-nji ýylyň sentýabrynda Mary DES-iniň senagat zolagynda ulanmaga berlen kuwwaty 1574 megawata deň bolan utgaşykly dolandyrylýan elektrik stansiýasy ýokarda gürrüňi edilen tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylandyr. Täze tehnologiýalaryň artykmaçlygyna aşakdaky sanlaram şaýatlyk edýär. Mysal üçin, ýönekeý yzygiderlilikdäki elektrostansiýanyň peýdaly hereketiniň görkezijisi 34,2 göterime deň bolsa, utgaşykly yzygiderlilikde bu görkeziji 1,5 esseden gowrak ýokarlanyp, 56 göterimden gowrak bolýar. Bugly-gazly elektrostansiýasynda ýanan önümler bolan kömürturşy gazynyň howa bölünip çykmagynyň möçberem 2-3 esse azalýar. 

 Merdan MURATJANOW. 

 TDEI-niň talyby, 

 TMÝG-niň işjeň agzasy.

Ýurdumyzda amala aşyrylýan özgertmeler ykdysadyýetimiziň ähli ugurlaryny, şol sanda ulag ulgamyny ösdürmegi, ony mundan beýläk hem kämilleşdirmegi öz içine alýar. Bu ugra gönükdirilen milli maksatnamalar taýýarlanylanda, esasan hem, dünýä döwletleri bilen ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gatnaşyklaryň ösdürilmegine, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň ilerlemegi ýaly meseleleriň çözülmegine gönükdirilen işlere uly ähmiýet berilýär. Hut şu nukdaýnazardan, «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň 14-nji ýanwarynda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» kabul edilmegi döwletimizde geljegi uly bolan bu ugurda amala aşyrylmaly wezipeleri we maksatlary aýdyň kesgitledi. 

Şunuň bilen birlikde, Gahryman Arkadagymyzyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 69-njy mejlisinde eden çykyşynda öňe süren teklipleri esasynda 2014-nji ýylda «Durnukly ösüş üçin halkara hyzmatdaşlygyny üpjün etmekde ulag-üstaşyr geçelgeleriniň orny», 2015-nji ýylda «Durnukly, köpugurly ulag-üstaşyr geçelgeleriniň döredilmegine ýardam bermek maksady bilen, ulaglaryň ähli görnüşleriniň arasynda hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygyň üpjün edilmegi ugrunda» atly Rezolýusiýalar kabul edildi. Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2017-nji ýylda geçirilen 72-nji maslahatynyň 74-nji mejlisinde «Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmak bilen baglylykda ulaglaryň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Rezolýusiýasynyň biragyzdan kabul edilmegi ýurdumyzyň ulag diplomatiýasynyň dabaralanýandygynyň subutnamasyna öwrüldi.  

Şeýlelikde, döwletimiziň ulag diplomatiýasy bilen bagly öňe sürýän başlangyçlary esasynda, 2016-njy ýylyň noýabr aýynda paýtagtymyz Aşgabat şäherinde geçirilen maslahat durnukly ulag ulgamy boýunça giň halkara gatnaşyklary iş ýüzünde durmuşa ornaşdyrmaga badalga berdi. Bu babatda Gahryman Arkadagymyz: «Biz Türkmenistanda giň ulag-aragatnaşyk infrastrukturasyny döredýäris. Bu milli ykdysadyýetimiziň yzygiderli ösdürilmegine we ahyrky netijede türkmen halkynyň abadançylygynyň ýokarlandyrylmagyna kömek edýän durmuş maksatnamalaryny amala aşyrmaga ýardam edýär» diýip belledi. 

Bulardan başga-da, häzirki wagtda biziň ýurdumyzda durnukly ulag ulgamyny döretmek bilen baglanyşykly birnäçe işleriň amala aşyrylandygyny bellemek möhümdir. Muňa mysal hökmünde Lebap welaýatynyň Kerki şäherinde Halkara howa menziliniň, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň gurlup ulanylmaga berilmegini görkezmek bolar. 

Şeýlelikde, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» ýakyn geljekde amala aşyrylmaly anyk we aýdyň maksatlary hem-de wezipeleri kesgitlemek bilen, ýurdumyzda durnukly ulag ulgamynyň ösüşini üpjün etmäge hem-de halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine giň mümkinçilikleri döreder. 

Maýsa KARAJAÝEWA,

welaýat Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýiniň ylmy işgäri.

Berkarar Diýarymyz häzirki wagtda milli we döwlet maksatnamalarynyň pugta berjaý edilmegi, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda sanly ulgamyň üstünlikli durmuşa ornaşdyrylmagy bilen durnukly ösüşleriň gazanylýan ýurduna öwrüldi. Bedew bady bilen okgunly öňe barýan Watanymyzyň durmuşyndaky düýpli özgertmeler diňe bir milli ykdysadyýetiň däl, ylmyň we bilimiň, saglygy goraýşyň we beýleki pudaklaryň ösüşine hem netijeli täsir etdi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň golaýda geçiren Ministrler Kabinetiniň mejlisinde agzalan ykdysadyýetimiziň pudaklaryny ösdürmegiň şu ýylyň birinji çärýeginde gazanylan netijeler hem muňa doly şaýatlyk edýär. Hemmämize mälim bolşy ýaly, 2022-nji ýylyň ýanwar — mart aýlarynyň makroykdysady görkezijileri ýokary netijeleriň gazanylýandygyny görkezýär. Ähli ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň jemleýji maglumatlaryna laýyklykda, öndürilen önümiň möçberi, geçen ýylyň degişli döwründäkä garanyňda, 11,1 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar — mart aýlarynda bölek-satuw dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,4 göterim köp boldy. Ýurdumyzda gazanylýan ösüşler, durmuşa ornaşdyrylýan özgertmeler biziň her birimizi döredijilikli zähmete, üstünliklere ruhlandyrýar. 

Munuň özi türkmen döwletiniň rowaçlanmagyny we halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlanmagyny baş maksat edinýän milli maksatnamalarda kesgitlenen möhüm wezipeleriň üstünlikli berjaý edilýändigini şertlendirýär. Hormatly Prezidentimiz desgalaryň gurluşygyny gözegçilikde saklap, kabul edilen maksatnamalary maliýeleşdirmegiň goşmaça çeşmelerini gözlemegi işiň möhüm ugurlarynyň hatarynda görkezdi. Ykdysadyýetiň pudaklaryna maýa goýumlary köpräk çekmegiň zerurdygy nygtaldy. Berkarar Diýarymyz häzirki wagtda beýik ösüşleriň täze tapgyryna bedew bady bilen gadam basdy. 

Watanymyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürmek babatda taýsyz tagallalary edýän hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň il-ýurt bähbitli işleri rowaçlyklara beslensin! 

Maýagözel ANNAORAZOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

Ýakynda paýtagtymyzdaky Söwda-senagat edarasynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygyna bagyşlanan serginiň geçirilmegi we oňa hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baryp görmegi ýurdumyzda hususy pudagyň işine berilýän aýratyn uly ünsüň ýene bir mysalydyr.  

Ozal hem habar berşimiz ýaly, bu serginiň işine gündogar sebitiň hususyýetçileriniň hem birnäçesi gatnaşdy. Olaryň sergä zähmet ýeňişleri bilen gelendiklerini aýratyn nygtamak gerek. Şol sanda Lebap welaýatynda öndürilen önümleriň agramly bölegi eksporta ugradylyp, dünýä bazarynda islegli önümlere öwrülýär. Şu ýylyň ilkinji üç aýynda welaýatymyzyň hususyýetçileri senagat önümleriniň onlarça tonnasyny Özbegistan, Türkiýe, Owganystan, Hytaý, Birleşen Arap Emirlikleri, Belarus, Azerbaýjan ýaly döwletlere eksport etdiler. 

Senagat önümleriniň eksportunda welaýatymyzda uly paý «Mizemez gadam» hususy kärhanasyna degişli. Şu günler S.A.Nyýazow adyndaky «Buýan» obasenagat toplumynyň arassalanmadyk glisirrizin turşusyny öndürjek kärhanasynyň gurluşygyny hem alyp barýan hususy kärhana şu ýyl izogamyň 113,4 müň inedördül metrini eksport etdi. Şunça önümiň agramly bölegini ― 83,86 inedördül metrini türkiýeli işewürler satyn aldylar. Şeýle hem 17,45 müň inedördül metr izogam Özbegistana eksport edildi. Önümiň 12,3 müň inedördül metri bolsa beýleki döwletlere satyldy. 

Bu hususy kärhanada öndürilýän suwuk bitum mistikasynyň hem hyrydarlary gün-günden köpelýär. Kärhana şu ýyl bu önümiň 610 tonna golaýyny Türkiýä, 742 tonnadan gowragyny bolsa Özbegistana eksport etdi. «Mizemez gadam» hususy kärhanasy önümleriniň täze tapgyry bilen ýakynda paýtagtymyzda geçirilen sergä hem gatnaşdy. 

Eýýäm birnäçe ýyldan bäri welaýatymyzda ýeke-täk akkumulýator öndüriji bolan «Kökçi» hojalyk jemgyýeti önümiň bir bölegini Owganystana eksport edýär. Şu ýylyň geçen üç aýynda bu hojalyk jemgyýeti goňşy döwlete dürli güýjenmedäki akkumulýatorlaryň 1440 sanysyny eksport etdi. 

«Kökçi» hojalyk jemgyýeti öz önümçiligini Türkmenabadyň S.A.Nyýazow adyndaky himiýa zawody bilen bilelikde alyp barýar. Bu zawod bilen hyzmatdaşlyk saklaýan başga bir hususy tarap ― «Çelek» hususy kärhanasy bolsa şu ýyl senagat garyndyly suwuklygyň 264 tonnasyny Hytaýa eksport etdi. Paýtagtymyzda geçirilen köpugurly sergä gatnaşyjylar «Kökçiniň» alyp barýan işleri bilen hem ýakyndan tanyşdylar. 

Önümhanasy Türkmenabat şäherinde ýerleşýän «Türkmen ojagy» hususy kärhanasy geýim-gejimlik nah pagtanyň eksporty boýunça türkiýeli işewürler bilen ýakyn hyzmatdaşlyk saklaýar. Şu ýylyň geçen üç aýynda bu hususy kärhana türkiýeli hyzmatdaşlaryna nah pagtanyň 42 müň 320 tonnasyny eksport etdi. Çärjew etrabynda ýerleşýän «Gaýrat» hususy kärhanasy hem nah mata pamygynyň eksporty bilen meşgullanýar. Bu hususy kärhanadan şu ýyl 476 tonna önüm Birleşen Arap Emirliklerine ugradyldy. 

Önümhanasy «Gaýrat» bilen bir etrapda ýerleşýän «Altyn saraý» hojalyk jemgyýeti bolsa şu ýyl polipropilen haltalaryň 18 tonna golaýyny Belarus Respublikasyna satdy. 

Saýat etrabyndaky «Geljege rowaç» hususy kärhanasy plastmassa asgyçlaryny öndürmek boýunça ýyllaryň dowamynda baý tejribe toplady. Şol tejribäniň miwesi bolan 150,5 müň çemesi önüm Azerbaýjana satyldy. 

Makalamyzda welaýatymyzyň önüm öndürijileriniň diňe senagat ugurly eksportuna ünsüňizi çekdik. Olar azyk önümlerini hem dünýä döwletlerine yzygiderli ugradýarlar. Mahlasy, importuň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen önümçilik babatynda Jeýhun ýakasynda üstünlikli işleriň alnyp barylýandygyny aýdyp bileris. 

Agageldi JUMAGELDIÝEW.

«Türkmennebit» döwlet konserniniň «Nebitgazylmytaslama» institutynyň baý taryhy bar. Ýurdumyzda nebit senagatynyň ösmegi bilen, 1949-njy ýylda häzirki Balkan welaýatynyň merkezinde Azerbaýjan ylmy-barlag institutynyň şahamçasy peýda bolýar. 1952-nji ýylda ol öňki Bütinsoýuz nebit ylmy-barlag institutynyň türkmen filialyna öwrülýär. Munuň özi önümçiligi ylym bilen utgaşdyrmaga oňyn şertleri döredýär. Soňra «Giprotürkmennebit» institutynyň Balkanabat şäherindäki bölümi bilen Bütinsoýuz nebit ylmy-barlag institutynyň türkmen filialy ikisi birikdirilip, 1970-nji ýylda «TürkmenNIPInebit» instituty emele gelýär. Aslynda, institutyň ady birnäçe gezek üýtgedilýär. 2005-nji ýylyň dekabr aýyndan bäri, «Türkmennebit» döwlet konserniniň «Nebitgazylmytaslama» instituty» diýlip atlandyrylýar. 

Ylmy-barlag we taslama institutynyň kemala gelmegi nebit pudagynyň ösmegine ýardam etdi. Geçen uzak ýyllaryň dowamynda uglewodorod känlerini işläp taýýarlamakda uly tejribe toplandy. Ýüze çykýan meseleleri çözmekde ylmy, tehnologik we usulyýet çeşmeleri işlenip taýýarlandy.  

Institutyň ylym bölüminde 24 sany ylmy-barlag laboratoriýalary we kadalaşdyryş-barlaglar gullugy bolup, olar geologiýa-gözleg, burawlaýyş, känleri işläp geçmek, nebit çykarmak, ony taýýarlamak, akdyrmak ýaly pudagyň dürli ugurlary boýunça kadalary işläp düzmek işlerini ýerine ýetirýärler. Şeýle hem taslama ugry boýunça 7 bölüm bolup, hünärmenler sebitiň nebitgaz senagatynyň we dürli raýat gurluşyk obýektleri boýunça taslama-gözleg işlerini alyp barýarlar.  

Geçen 73 ýylyň içinde alym-hünärmenleriň tagallasy bilen 2500-den gowrak ylmy-barlag işleri, 5150-den gowrak gurluşyk we känleri tehnologik desgalaşdyrmak boýunça taslamalar ýerine ýetirildi. Döwrebap ylmy täzelikler, oýlap tapyşlar, tehnologiýalar yzygiderli önümçilige ornaşdyrylýar. Hususan-da, «Türkmennebit» döwlet konserninden gelip gowuşýan tabşyryklar, görkezmeler öz wagtynda seljerilip, alnan netijeler boýunça ylmy taýdan esaslandyrylan maglumatlar işlenip taýýarlanýar. 

Nebitgaz senagatynda ylmy-tehniki işläp taýýarlamalaryň ýokary derejesi göz öňünde tutulyp, instituta 1997-nji ýylda «Altyn ýyldyz» halkara sylagy (Ispaniýa) hem-de 2009-njy ýylda «Halkara ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň laureaty» (Tähran) diýen hormatly at berildi. Bu ýerde 2014-nji ýylda aspirantura bölümi hem döredildi. Häzirki döwürde ylymlaryň doktorlarynyň 1-i, kandidatlaryň 6-sy hem-de tejribeli hünärmenleriň ýüzlerçesi zähmet çekýär. Önümçilikden aýrylmazlyk şerti bilen alymlyk derejesine dalaşgärleriň 19-sy ýurdumyzyň dürli ýokary okuw mekdeplerinde we ylmy düzümlerinde gaýybana okap, bilimlerini hem-de ylmy derejelerini ýokarlandyrýarlar. 

Alym-hünärmenleriň hödürnamalary boýunça burawlaýşa taýýarlanan Günorta Uzynada meýdançasynda 7-nji, Demirgazyk Kemer meýdançasynda 1-nji, Porsy meýdançasynda 4-nji belgili gözleg guýularynyň burawlaýyş işleri alnyp barylýar. Geçen ýylda ylmy taýdan taýýarlanan teklipler boýunça burawlamaga hödürlenen guýularyň 22-si ulanyşa girizildi. Gapdal sütüni burawlamak boýunça işler guýularyň ýene-de şonçasynda amala aşyryldy. Gazlift usuly bilen işleýän nebit guýularynyň iş düzgünini kadaly ýöretmek üçin institutda işlenip taýýarlanan KGU-25 kysymly gazlift klapanlary guýularyň 5-sinde oturdyldy we garaşylýan netijeler gazanyldy. Goturdepe käniniň 2-nji nebitgaz çykaryş bölüminiň gazlift guýularynyň 4-sinde iş düzgünlerini kadalaşdyrmak üçin barlag işleri geçirildi. Şolaryň esasynda her gije-gündizde 36 500 m3 gaz tygşytlanyp, 9,3 tonna goşmaça nebit alyndy.  

Altyguýy, Keýmir, Gamyşlyja, Goturdepe we Barsagelmez ýaly nebitgaz känleriniň guýularynyň nasos-kompressor turbalaryny we guýularyň düýpýaka zolagyny asfalten-smola-parafin çökündilerinden arassalamak boýunça Gyýanlydaky polimer zawodynyň goşmaça önümi bolan pirobenzin bilen 180-den gowrak guýuda önümçilik-synag işleri geçirildi. Netijede, geljekde pirobenzini şeýle çökündileri arassalamakda ulanmak maksadalaýyk hasaplandy. 

Nebit guýularynyň önümliligini artdyrmak maksady bilen ylmy-barlag işleri-de yzygiderli geçirilýär: «Goturdepenebit» we «Nebitdagnebit» nebitgaz çykaryş müdirliklerinde hereket edýän nebitli gazlift guýularynyň tehnologik iş düzgünlerini gaýtadan ölçemek we kada salmak boýunça barlag işleri geçirilip, teklipler degişli müdirliklere hödürlendi. Burawlaýyş işleri boýunça Nebitdag meýdançasynyň, Demirgazyk Goturdepe meýdançasynyň guýularynda ýüze çykan çylşyrymly ýagdaýyň öňüni almak, guýularyň burawlaýyş işlerini taslama çuňlugyna päsgelçiliksiz alyp barmak üçin hem teklipler edildi. Günbatar Çeleken, Daýandyk, Demirgazyk Goturdepe meýdançalaryndaky guýularyň 10-synda gurluşyk taslamasyndaky buraw erginini ulanmak boýunça reglament taýýarlandy. 

Ylmyň we tehnologiýanyň pajarlap ösýän döwründe dünýä derejesinde ylym-bilimli bolmaga, hünär saýlamaga, ylmy işleri ýerine ýetirmäge, döredijilikli zähmet çekmäge bizde ähli şertler döredilen. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow wezipä girişmek dabarasynda eden çykyşynda beýleki ugurlar bilen bir hatarda nebitgaz pudagyny hem giň gerim bilen ösdürmäge uly üns beriljekdigini nygtap bellemek bilen, degişli alym-hünärmenlere aýratyn ynam bildirdi. Döwlet tarapyndan öňde goýlan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekde ukyp-başarnygymyzy gaýgyrman zähmet çekeris.  

Döwletberdi ELÝASOW,

«Türkmennebit» döwlet konserniniň «Nebitgazylmytaslama» institutynyň direktory.

Türkmenistanyň maýa goýum syýasaty milli ykdysadyýetiň diňe bir döwlete degişli pudaklarynda däl, eýsem, hususy böleginde-de daşary ýurtly maýadarlar üçin aňrybaş amatlyklary döretmek zerurlygyndan ugur alýar. Ýurdumyzyň ykdysady hem syýasy taýdan durnuklylygy, maýa goýumlar babatynda döredilýän kepillikler hem-de döwlet goldawy ýerli we daşary ýurt maýa goýujylaryň gyzyklanmalarynyň artmagyna ýardam edýär. 

Kämil maýa goýum syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň netijesinde milli ykdysadyýetimizi düýpli diwersifikasiýalaşdyrmakda guwandyryjy netijeler gazanylýar. Täze önümçilikleriň — azot we kaliý dökünlerini öndürýän, metallurgiýa, sement, dokma we şuňa meňzeş senagat kärhanalarynyň sany barha artýar.  

Häzirki wagtda Türkmenistanda önümçiligiň dürli ugurlarynda, şeýle-de medeni-durmuş maksatly ugurlarda iri maýa goýumlary özleşdirmek işleri ýokary depginde alnyp barylýar. Şu maksat bilen, milli kanunçylyk ulgamyny yzygiderli kämilleşdirmek boýunça zerur çäreler görülýär. Bu ugurda kabul edilen möhüm resminamalaryň hatarynda «Maýa goýum işi hakynda», «Daşary ýurt maýa goýumlary hakynda», «Telekeçilik işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny we beýleki kadalaşdyryjy-hukuk namalary görkezmek bolar. 

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda milli ykdysadyýetimiziň ähli ugurlarynda, şol sanda maýa goýum syýasatynda düýpli ösüş-özgerişler gazanylýar. Bu bolsa eziz Watanymyzyň dünýäniň ykdysady taýdan ösen döwletleriniň hatarynda orun almagyny şertlendirýär. 

Annagül GOÇYÝEWA,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň A.Nyýazow adyndaky Ýöriteleşdirilen bank mekdebiniň mugallymy.

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilenine 14 ýyl doldy. Bu sene mynasybetli ýurdumyzyň Söwda-senagat edarasynda türkmen telekeçileriniň önümleriniň sergisi hem-de birleşmäniň agzalarynyň maslahaty geçirildi. Däp bolan forum ýurduň altyn gaznasyna öwrülen hususy pudagyň bedew batly ösüşlere beslenýändigini, türkmen telekeçileriniň milli ykdysadyýetde tutýan ornunyň barha ýokarlanýandygyny aýdyň görkezdi. 

«Biz geljekde hem kiçi, orta we iri telekeçiligi ösdürmäge, milli ykdysadyýetimizde hususy pudagyň tutýan paýyny artdyrmaga möhüm ähmiýet bereris. Ähli ugurlarda ýaşlaryň işewürlik başlangyçlaryny goldamaga, önümçilik düzümlerini ösdürmäge gönükdirilen maliýe goýum syýasatyny işjeňleşdirmegi dowam etdireris» diýlip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler bileşmesiniň sergisine hem-de maslahatyna gatnaşyjylara iberen Gutlagynda nygtalýar. Serginiň açylyş dabarasyna gatnaşanlar döwlet Baştutanymyzyň Gutlagyny ruhubelentlik bilen diňlediler. Döredijilik toparlarynyň çykyşlary dabaranyň baýramçylyk öwüşginini has-da artdyrdy.  

Sergide Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň düzümleýin edaralary, «Rysgal» paýdarlar täjirçilik banky, paýtagtymyzda hem-de welaýatlarda giň gerimli döwlet taslamalaryny durmuşa geçirýän iri kärhanalar we hojalyk jemgyýetleri öz diwarlyklaryny gurnadylar. Däp bolşy ýaly, sergide Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň obasenagat toplumynda, azyk hem-de gaýtadan işleýän senagatda işleýän agzalarynyň işi giňden görkezildi. Şolaryň hatarynda balyk ösdürip ýetişdirýän we gaýtadan işleýän «Hazar balyk» toplumyny, «Ak toprak» kärhanasyny, «Hoş zaman» guşçulyk fermasyny, «Elin balyk», «Bereketli», «Toý zaman» «Altyn hilal» hojalyk jemgyýetlerini, «Nurly meýdan» daýhan birleşigini görkezmek bolar.  

«Hasar», «Misgär», «Duýgy», «Altyn ýunus» kärhanalary, «Bars», «Kindi», «Oguzhan» «Ak gar», «Datmeni» söwda belgili önümlerini çykarýan telekeçiler we beýlekiler süýji-köke önümlerini görkezdiler. Olaryň önümleri diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, onuň çäginden daşda-da giň meşhurlyga eýedir. Olaryň ählisi Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň gazananlarynyň sergisine süýjüleriň, kökeleriň, lukumlaryň we beýleki nygmatlaryň täze görnüşlerini taýýarladylar.  

Sergide Sanly ykdysadyýetiň 2019 – 2025-nji ýyllar üçin konsepsiýasyny durmuşa geçirmekde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň mümkinçilikleri bilen hem tanyşdyryldy. IT ulgamynda ýöriteleşdirilen hojalyk jemgyýetleri hem-de kärhanalar – «Ýokary tilsimatlar» merkezi, «Adyl açar», «Milli ulgam», «Awtomatizasiýa tehnologiýalarynyň merkezi» we beýlekiler öz mümkinçiliklerini beýan etdi. Bu kärhanalar döwrebap senagat we elektron önümlerini, töleg terminallaryny, okuw onlaýn-maksatnamalaryny, «akylly öýleri» öndürýärler.  

Sergä gatnaşyjylar häzirki zaman senagat we elektron önümleriniň dürli görnüşlerini öndürýän «Aýdyň gijeler» hojalyk jemgyýetiniň bölüminiň önümleri bilen gyzyklandylar. Bu hojalyk jemgyýetiniň önümleriniň görnüşleri yzygiderli artýar. Onda iki simkartly ykjam telefonlar, smartfonlar, dürli görnüşli monobloklar, smart-telewizorlary, häzirki zaman sowadyjylary, Internet ulgamynyň paýlaýjylary, agyz suwuny sowadýan we gyzdyrýan enjamlar öndürilýär.  

Gurluşyk ulgamynda işleýän telekeçileriň bölümleri köp adamly boldy. «Çaly» hususy kärhanasy täzeçil tehnologiýalar esasynda ýokary hilli gurluşyk serişdeleriniň örän köp görnüşlerini taýýarlaýar. Diýarymyzda penaplast we ondan dürli görnüşli önümleri öndürýän «Ak hünji» nyşanly önümler sergä gatnaşyjylarda uly gyzyklanma döretdi. Bu gün bu kärhana şeýle önümleriň 200-den gowrak görnüşini öndürýär. «Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň önümleri we onuň alyp barýan işleri ýurdumyzyň gurluşyk ulgamynyň ösüşi bilen baglanyşyklydyr. Onuň kärhanalarynda ýokary hilli, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, daşary döwletlerde hem uly islegden peýdalanýan önümleriň 1 müň 500-den gowragy öndürilýär. Ýokary hilliligi, görnüşleriniň, bezegleriniň özboluşly aýratynlygy bilen tapawutlanýan önümler «Derýakeramika» söwda nyşany bilen ýerlenilýär.  

Sergide ulag we logistiki hyzmatlary ýerine ýetirýän hususy kärhanalaryň hem-de kompaniýalaryň üstünlikleri görkezildi. Şolaryň hatarynda «Bir dünýä», «Ulag ekspeditorçylyk hyzmatlary» hojalyk jemgyýetleri, «Bir Kuwwat» hususy kärhanasy we beýlekiler bar.  

Umuman, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň önümçilik kuwwatlyklaryny açyp görkezýän sergide telekeçileriň dürli ugurlar boýunça öndürip başlan täze önümleriniň 100-den gowragyny görmek boldy. 

Serginiň baş maksady telekeçileriň mümkinçiliklerini artdyrmakdan, maýa goýumlaryny geljegi uly taslamalaryň durmuşa geçirilmegine gönükdirmekden ybaratdyr.  

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesinde maslahat geçirildi. Onda täzeçil tehnologiýalary, sanly ulgamy ornaşdyrmak bilen baglanyşykly wezipeler kesgitlenildi. Türkmenistany 2022–2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda hususy telekeçiligi ösdürmek boýunça kesgitlenen çäreleri durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.  

Forumda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň dürli ugurlar boýunça alyp barýan işleri baradaky hasabatlary diňlediler. Şeýle hem hormatly Prezidentimiziň iri döwlet sargytlaryny ýerine ýetirmek, maýa goýum taslamalaryny amala aşyrmak boýunça öňde goýan wezipeleriniň ýerine ýetirilişi we beýleki wajyp meseleler barada pikir alyşmalar boldy.  

Ýygnananlar hormatly Prezidentimiziň berýän uly goldawynyň, hususy işewürligi ösdürmek üçin döwlet tarapyndan döredilýän amatly şertleriň türkmen telekeçilerine geljege uly ynam bilen garamaga, ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmagyň, mähriban halkymyzyň abadançylygyny ýokarlandyrmagyň bähbidine has-da tutanýerli zähmet çekmäge mümkinçilik berýändigini biragyzdan bellediler.  

Maslahatyň çäklerinde dürli ugurlar boýunça Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň «Ýylyň iň gowy telekeçisi» bäsleşiginiň jemleri-de jemlenildi.  

Ajaýyp zamanamyzda ýurdumyz dünýäniň ykdysady, söwda giňişliginden barha giň orun alýar. Döwlet tarapyndan berilýän goldawlar ähli ugurlarda bolşy ýaly, telekeçilerimize-de döwlet eçilýär. Netijede, täze-täze önümleriň önümçiligi ykdysadyýetimize giňden ornaşdyrylýar. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygy mynasybetli geçirilen sergidir maslahat hem bu döwletli döwranyň dünýä dabaralanmasyna öwrüldi. Ýurdumyzyň ösüşine mynasyp goşant goşmaly geljekki hünärmenleri taýýarlaýan institut bolandygymyz üçin, biz hem ýylyň-ýylyna geçirilýän sergä öz talyplarymyz bilen baryp görýäris. Sergä her ýyl baranymyzda, ýurdumyzyň senagatçylarynyň we telekeçileriniň gazanan üstünliklerini, olaryň täze önümçiliklerini synlap haýran galýarys. Olaryň önümleriniň ýyl-ýyldan kämilleşmek bilen bir hatarda geriminiň giňeýändigi bizi buýsandyrýar.  

«Ýokary tilsimatlar» merkezi, «Adyl açar», «Milli ulgam», «Awtomatizasiýa tehnologiýalarynyň merkezi» ýaly IT ulgamda ýöriteleşdirilen hojalyk jemgyýetleridir kärhanalaryň öndüren döwrebap senagat we elektron önümlerini, töleg terminallaryny, okuw maksatnamalaryny, «akylly» öýleriň taslamalaryny synlanyňda, bu ugurdan kämil derejeli milli hünärmenleriň kemala gelendigi baradaky guwandyryjy duýgyny döredýär. Ýurdumyzyň esasy onlaýn internet serişdeleriniň biri bolan «Turkmenportalyň» maglumat önümleri, IT hyzmatlar, marketing hem-de PR tehnologiýalar ulgamynda gazanan üstünlikleri bilen tanyşmak biziň telekommunikasiýalar we informatika ugrundan bilim alýan talyplarymyz üçin hakyky görkezme sapagyna öwrüldi. 

  «Aýdyň gijeler» hojalyk jemgyýetiniň önümleri bu günki gün ildeşlerimiziň arasynda we dünýä bazarynda barha uly meşhurlyga eýe bolýar. Munuň şeýledigine bu hojalyk jemgyýetiniň sergide görkezen önümlerine — «Tolkun» suwuk kristal ekranly telewizorlaryna, degişli interfeýsi we ulgamlaýyn enjamlary bolan 55 dýumluk «Zemin» telewizorlaryna, iki sim kartly ykjam telefonlaryna, smartfonlaryna, dürli görnüşli monobloklaryna, smart-telewizorlaryna, sowadyjylaryna, internet ulgamynyň paýlaýjylaryna (routerler), agyz suwuny sowadýan we gyzdyrýan enjamlaryna bildirilýän gyzyklanmanyň köp bolmagy-da şaýatlyk edýär.  

Ýurtda ösüşlere, özgerişliklere sary ugur alnanda, täzeçillikler yzygiderli we ýokary depginlerde durmuşa ornaýar. Olar sähel wagtda «öwrenişilen zatlara» öwrülýär gidýär. Şonuň üçinem ulaglaryň ätiýaçlyk şaýlarynyň we olara degişli serişdeleriň söwdasyny guramakda elektron meýdança bolup durýan «Ýakyndar» onlaýn söwda meýdançasynyň, «Ynamdar» onlaýn marketiniň hyzmatlary durmuşymyza barha giňden ornaýan oňaýlyklaryň hataryndan orun alýar.  

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň ýylyň-ýylyna geçirilýän sergisine baryp göreniňde, täsinlikler meýdançasyna düşen ýaly bolýarsyň. «Abadan haly», «Derýaplastik», «Abraýly önüm», «Köşkli oba», «Çigildem», «Belent akaba», «Ter», «Ýigit», «Ter önüm» hojalyk jemgyýetleriniň, «Has», «Erkin gurluşyk», «Miweli ülke», «Altyn gala gurluşyk», «Altyn tug», «Kanagatly nesil», «Arçalyk», «Ak ýol», «Akdaş miwe içgileri», «Berk akar», «Ýakymly kümüş suwy», «Miweli oba», «Binýat», «Döwür gurluşyk», «Çäksiz lezzet», «Mahmal Zip», «Parahat», «Ak bulut», «Ak gaýa», «Saka», «Gujurly inžener», «Berk önüm», «Al gap», «Sapaly jaý», «Çaly», «Röwşen», «Batly gadam», «Muhammet Balkan», «Ak suw»… Halkymyzyň rysgal-berekediniň artmagynda goşant goşýan şeýle kärhanalaryň sanawyny ýene-de uzaltsaň uzaldyp oturmaly. Bu serginiň dowamynda ýerli kärhanalaryň we daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň arasynda söwda boýunça ikitaraplaýyn şertnamalaryň baglaşylýandygy bolsa hormatly Prezidentimiziň: «Biz dünýäniň ähli ýurtlary we halklary üçin açykdyrys. Olar bilen söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer we ylym-bilim ulgamlarynda gatnaşyklary geljekde-de ösdürmegi maksat edinýäris» diýen sözleriniň şu günlerden durmuşa geçirilýändigi baradaky buýsançly pikirler seriňe dolýar. 

Atajan NURÝAGDYÝEW,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.

2022-nji ýylyň üç aýynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň jemleri 

•  2022-nji ýylyň ýanwar-mart aýlarynyň makroykdysady görkezijileri ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen, toplumlaýyn çäreleriň görlendigine şaýatlyk edýär. Ilkinji nobatda, jemi içerki önümiň durnuklylygy munuň subutnamasydyr. Ähli ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň jemleýji maglumatlaryna laýyklykda, öndürilen önümiň möçberi geçen ýylyň degişli döwründäkä garanyňda, 11,1 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar-mart aýlarynda bölek satuw dolanyşygy geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,4 göterim köp boldy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda aýlyk zähmet haky geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,4 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Şu ýylyň birinji çärýeginde geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, tebigy gazyň çykarylyşy hem-de onuň eksporta iberilişi, elektrik energiýasynyň öndürilişi we onuň daşary ýurtlara iberilmegi, benziniň, suwuklandyrylan uglewodorod gazynyň, sementiň, çörek we gaýtadan işlenen hem-de gaplanan balyk önümleriniň, şöhlat, süýji-köke, et-süýt önümleriniň, şonuň ýaly-da, nah ýüplükleriň we matalaryň öndürilişi boýunça ösüş gazanyldy. Ulag we aragatnaşyk ulgamynda durnukly görkezijiler üpjün edildi. Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýolagçy gatnatmak hem-de ýük daşamak boýunça oňyn görkezijiler gazanyldy. Aragatnaşyk hyzmatlarynyň möçberi 7,7 göterim artdy. Ýurdumyzyň obasenagat toplumynda 2021-nji ýylyň degişli döwründäkä garanyňda, gök önümleriň, miweleriň we ir-iýmişleriň, etiň, süýdiň, ýumurtganyň öndürilişi ýokarlandy. Ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz böleginde hem ösüşler gazanyldy. Hasabat döwründe baş maliýe meýilnamasynyň girdeji bölegi 105,5 göterim, çykdajy bölegi bolsa 97,6 göterim ýerine ýetirildi. Ýerli býujetleriň girdeji bölegi 100,9 göterim, çykdajy bölegi bolsa 98,3 göterim ýerine ýetirildi. Ýylyň birinji çärýeginde balans toparlarynyň 26 mejlisi, şol sanda sebitlerdäki balans toparlarynyň mejlisleriniň 19-sy geçirildi. Geçen döwürde maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlarynyň möçberi 3,9 milliard manada ýa-da jemi içerki önümiň 14,6 göterimine barabar boldy. Ýylyň başyndan bäri maýa goýum maksatnamasy 10,9 göterim ýerine ýetirildi. Özleşdirilen düýpli maýa goýumlarynyň 41,7 göterimi önümçilik, 58,3 göterimi durmuş we medeni maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirildi.  

•  Ýurdumyzyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin maksatnamasyny ýerine ýetirmegiň çäklerinde, şu ýylyň ýanwar-mart aýlarynda nebiti gaýtadan işlemegiň meýilnamasy 110,7 göterim, benzin öndürmek boýunça meýilnama 121,3 göterim, dizel ýangyjyny öndürmegiň meýilnamasy 118,6 göterim, çalgy ýaglaryny öndürmek boýunça meýilnama 107,2 göterim, polipropilen öndürmegiň meýilnamasy 124,4 göterim ýerine ýetirildi. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň ösüşi 102,5 göterime, suwuklandyrylan gazy öndürmegiň ösüşi 107,4 göterime, «mawy ýangyjy» eksport etmegiň ösüşi 103,4 göterime deň boldy.  

•  Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüşi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 103,6 göterime, öndürilen önümiň ösüş depgini 107,4 göterime barabar boldy. Dokma senagaty ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň önümçiligi 133,8 göterime, nah matalaryň önümçiligi 125,2 göterime, tikin we örme önümleri 119,8 göterime, gön önümleri 109,1 göterime deň boldy. «Türkmenhaly» döwlet birleşiginiň kärhanalarynda önüm öndürmegiň meýilnamasy 120,7 göterim ýerine ýetirildi. Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça hasabat döwründe birža söwdalarynyň 73-si geçirilip, 8 müň 620 şertnama hasaba alyndy. Söwda-senagat edarasy boýunça şu ýylyň ýanwar-mart aýlarynda amala aşyrylan işleriň ösüşi 104,3 göterim bolup, sergileriň 4-si guraldy. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça şu ýylyň 3 aýynda oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüşi 164,5 göterime hem-de senagat önümleriniň ösüşi 108,1 göterime barabar boldy.  

•  Şu ýylyň ilkinji üç aýynda gurluşyk-senagat ulgamynda önüm öndürmek hem-de işleri ýerine ýetirmek boýunça meýilnama 159,7 göterim berjaý edildi. Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça şu ýylyň ýanwar-mart aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 112,6 göterim ýerine ýetirildi. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi tarapyndan önüm öndürmek hem-de işleri ýerine ýetirmek baradaky meýilnama 167,5 göterim amal edildi. Energetika ministrligi boýunça önüm öndürmek we işleri ýerine ýetirmek baradaky meýilnama 135,4 göterim berjaý edildi. Elektroenergiýanyň öndürilişiniň ösüşi 116,4 göterime, eksport edilişiniň ösüşi 138,7 göterime barabar boldy.  

•  Şu ýylyň üç aýynda bilim ulgamyny kämilleşdirmek boýunça zerur işler dowam etdirildi. Okatmagyň häzirki zaman, täzeçil usullary giňden ornaşdyryldy. Okuw kitaplary we okuw gollanmalary neşir edildi. Bilim bermegiň dünýä ölçeglerine laýyk gelýän hilini üpjün etmek üçin sanly bilimi ösdürmek ugrunda netijeli işler amala aşyryldy. Türkmenistanyň mekdep okuwçylarynyň we talyplarynyň halkara internet hem-de ders olimpiadalarynda üstünlik gazanyp, altyn, kümüş we bürünç medallara eýe bolmagy ýurdumyzda bilim syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň beýanydyr. Milli bilim institutynda döwrebap tehnologiýalar bilen üpjün edilen «Maglumata elýeterlilik merkezi» işe girizildi. Bilim ulgamynda halkara guramalarynyň wekilhanalary bilen sanly ulgam arkaly duşuşyklar, daşary ýurtlaryň hyzmatdaş ýokary okuw mekdepleri bilen onlaýn okuw-usulyýet maslahatlary geçirildi. Hasabat döwründe ylmyň we tehnologiýalaryň ileri tutulýan ugurlary bolan nanotehnologiýalar, biotehnologiýa, oba hojalygy, ekologiýa, maglumat we aragatnaşyk ulgamlary, lukmançylyk, innowasion ykdysadyýet, ynsanperwer ylymlary boýunça ylmy mowzuklary ýerine ýetirmek işleri utgaşdyryldy. Şu ýylyň başyndan bäri Tomusky Aziýa oýunlaryna, 31-nji Tomusky uniwersiada, dünýä we Aziýa çempionatlaryna hem-de beýleki halkara bäsleşiklerine türgenleri taýýarlamak işleri dowam etdirildi. Jemgyýetçilik-syýasy wakalar mynasybetli ylmy-amaly maslahatlar, wagyz-nesihat çäreleri geçirildi. 

•  2022-nji ýylyň «Halkyň Arkadagly zamanasy» diýen şygaryny dabaralandyrmak maksady bilen, maslahatlar, döredijilik duşuşyklary, «tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşlikler, sergiler we wagyz-nesihat çäreleri guraldy. Halkara hyzmatdaşlygynyň çäklerinde sanly ulgam arkaly dürli çäreler geçirildi. Türkmen hünärmenleri birnäçe halkara duşuşyklara, okuwlara, maslahatlara we sergilere gatnaşdylar. Dutar ýasamak senetçiliginiň, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungatynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegi mynasybetli dabaraly maslahat we sergi geçirildi. «Türkmen topragy – dünýä ýaň salan medeni gymmatlyklaryň ojagy» atly halkara ylmy-amaly maslahat we sergi guraldy. «Saýra, dutar!» atly aýdymyň Türki dilli döwletleriň zehinli aýdymçylarynyň ýerine ýetirmeginde ýazgy edilen wideogörnüşleriniň tanyşdyryş dabarasy boldy. Türkmen döwlet neşirýat gullugynda şu ýylyň başyndan bäri 28 million manatlykdan gowrak neşir önümleri taýýarlanyldy. Gazetleri we žurnallary elektron görnüşde neşir etmek boýunça degişli işler ýerine ýetirildi. Döwlet habarlar agentliginde köpçülikleýin habar beriş serişdelerini we elektron neşirleri resmi maglumatlar bilen yzygiderli üpjün etmek boýunça zerur işler alnyp baryldy.  

•  Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirmek, ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn görnüşdäki, abraýly sebitara we halkara guramalarynyň çäklerindäki netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça degişli işler amala aşyryldy. Şunda ýokary derejedäki saparlara we duşuşyklara möhüm ähmiýet berilýär. Şu ýylyň fewral aýynda ýurdumyzyň hökümet wekiliýetiniň Hytaý Halk Respublikasyna iş sapary amala aşyryldy. 2022-nji ýylda ýurdumyzda geçiriljek möhüm halkara çärelerine taýýarlyk işleri dowam edýär. Şolaryň hatarynda Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň Prezidentleriniň üçtaraplaýyn duşuşygy, Hazarýaka döwletleriniň Baştutanlarynyň VI Sammiti, Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň Birinji parlamentara forumy bar. Onlaýn tertibinde dürli derejedäki duşuşyklaryň 279-sy guraldy. Bitarap Türkmenistanyň halkara gatnaşyklarynyň hukuk binýadyny pugtalandyrmak maksady bilen, resminamalaryň 19-syna gol çekildi. DIM-niň ulgamy boýunça ikitaraplaýyn gatnaşyklar yzygiderli dowam etdi. Bu ugur boýunça birnäçe duşuşyklar hem-de geňeşmeler geçirildi. Watanymyzyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek boýunça toplumlaýyn çäreler dowam edýär. Şweýsariýa Konfederasiýasynyň Ženewa şäherinde Bütindünýä söwda guramasynyň Baş geňeşiniň nobatdaky mejlisinde Türkmenistana BSG-ä synçy hökmünde goşulýan ýurduň derejesi berildi. Türkmenistanyň BMG-niň halkara söwda hukugy boýunça 2022 – 2028-nji ýylar üçin agzalygyna saýlanmagy möhüm ähmiýetli waka boldy. Ikitaraplaýyn Hökümetara toparynyň we beýleki degişli düzümleriň çäklerinde netijeli işler alnyp barylýar. Şu ýylyň ýanwar aýynda ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça Bilelikdäki türkmen-tatar iş toparynyň nobatdaky mejlisi hem-de ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça Hökümetara türkmen-eýran toparlaryna başlyklyk edijileriň duşuşygy boldy. Mart aýynda hyzmatdaşlyk boýunça Türkmen-hytaý komitetine başlyklyk edijileriň duşuşygy geçirildi.  

•  Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň edaralarynda şu ýylyň üç aýynda ýerine ýetirilen işleriň hem-de hyzmatlaryň ösüşi 113, 3 göterime, «Türkmendemirýollary» agentligi boýunça ösüş 116, 8 göterime, üstaşyr geçirilen ýükleriň ösüşi 121,4 göterime, «Türkmenawtoulaglary» agentligi boýunça hyzmat etmek babatyndaky ösüş 138,6 göterime barabar boldy. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdireniňde, ýurdumyza gelen daşary ýurt awtoulaglarynyň hem-de daşary ýurtlara çykarylan türkmen awtoulag serişdeleriniň sany degişlilikde 190,2 göterime we 134, 4 göterime barabar boldy. «Türkmenhowaýollary» agentligi boýunça ösüş 109 göterime, «Türkmendeňizderýaýollary» agentligi boýunça – 105,4 göterime, «Türkmenaragatnaşyk» agentligi boýunça hem 107, 7 göterime deň boldy.  

•  Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň wekilleri Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň taryhy mejlisini geçirmek hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň saýlawlary bilen baglylykda, wagyz-nesihat we guramaçylyk işlerini alyp bardylar. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalary döwlet Baştutanymyzyň Türkmenistanyň Prezidentiniň wezipesine girişmek dabarasynda eden çykyşynda öňde goýan wezipelerinden ugur alyp, ýurdumyzyň kanunçylygyny kämilleşdirmek boýunça ara alyp maslahatlaşmalary geçirýärler. Halk Maslahatynyň degişli komitetlerinde Milli Geňeşiň Mejlisiniň nobatdaky maslahatynda kabul edilen kanunlar ara alnyp maslahatlaşyldy. Şonuň ýaly-da, Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisiniň gün tertibini tassyklamak, onda kanunlary seljermek hem-de degişli netijenamalary taýýarlamak boýunça işler alnyp barylýar.  

•  Milli Geňeşiň Mejlisiniň öňünde goýlan ilkinji nobatdaky wezipelerden ugur alnyp, durmuş maksatly döwlet syýasatynyň ileri tutulýan esasy ugurlary bilen baglanyşykly işler durmuşa geçirildi. Dürli pudaklaryň işini düzgünleşdirýän resminamalaryň birnäçesi kabul edildi hem-de taslamalary taýýarlamak dowam etdirilýär. Ministrliklerden hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralaryndan gelip gowşan teklipler esasynda üýtgetmeler hem-de goşmaçalar girizilmegi talap edýän hukuk namalary seljerilýär. Halkara hem-de parlamentara gatnaşyklaryny ösdürmek boýunça işler dowam edýär. Ýylyň başyndan bäri duşuşyklaryň bäşisi, şol sanda sanly ulgam arkaly iki duşuşyk geçirildi. Mejlisiň deputatlary kanunçykaryjylyk işini kämilleşdirmek hem-de döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek meseleleri boýunça halkara guramalary bilen guralan maslahatlaryň 28-sine gatnaşdylar. Şol çäreleriň 22-si sanly ulgam arkaly guraldy. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň wekiliýeti Gazagystan Respublikasynyň Almaty şäherinde gulluk iş saparynda bolup, GDA-nyň Parlamentara Assambleýasynyň 30 ýyllygy mynasybetli geçirilen dabaralara gatnaşdy.  

•  Obasenagat toplumy boýunça önümçiliginiň umumy mukdarynyň ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 108 göterime, şol sanda Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça 108,3 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 105 göterime, «Türkmen atlary» döwlet birleşigi boýunça 103,6 göterime deň boldy. Ýurdumyzda gök önümleri öndürmekde 137,9 göterim, miwe we ir-iýmişleri öndürmekde 113,9 göterim, çörek we çörek önümlerini öndürmekde 103,2 göterim, et önümlerini öndürmekde 101,2 göterim, süýt we süýt önümlerini öndürmekde 100,4 göterim ösüş depgini gazanyldy. Maýa goýumlary özleşdirmek boýunça meýilnama 116,9 göterim berjaý edildi.  

•  Ahal welaýatynda şu ýylyň ýanwar-mart aýynda senagat önümçiliginiň mukdary 19,9 göterime, bölek haryt dolanyşygynyň möçberi 110,2 göterime deň boldy. Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 – 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny we Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde, maýa goýum serişdelerini özleşdirmegiň meýilnamasynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berildi. Ilatyň durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak maksady bilen ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygy dowam edýär. 

•  Balkan welaýatynda şu ýylyň birinji çärýeginde maýa goýum serişdelerini özleşdirmek meýilnamasyna laýyklykda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalaryň hem-de binalaryň gurluşygyny öz wagtynda tamamlamak boýunça zerur işler geçirilýär. Oba hojalygynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, bugdaý ekilen meýdanlarda ösüş suwuny tutmak, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek hem-de haşal otlara we zyýankeşlere garşy göreşmek boýunça zerur işler alnyp barylýar, gowaça ekişi agrotehniki kadalara laýyklykda dowam etdirilýär. Şunuň bilen birlikde, ýazlyk ýeralmanyň bol hasylyny ösdürip ýetişdirmek, gök-bakja ekinlerine agrotehniki kadalara laýyklykda ideg etmek ugrunda degişli işler alnyp barylýar. 

•  Daşoguz welaýatynda şu ýylyň geçen üç aýynda senagat önümçiliginiň ösüşi 116,9 göterime deň boldy. Bu görkeziji bölek haryt dolanyşygy boýunça 10,3 göterim ýokarlandy. Welaýatyň oba hojalygynda alynýan hasylyň mukdaryny artdyrmak üçin zerur çäreler we möwsümleýin oba hojalyk işleri üstünlikli alnyp barylýar. 145 müň gektar meýdandaky ak ekinleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek hem-de ösüş suwuny tutmak we beýleki degişli ideg işleri geçirilýär. Şu ýyl welaýat boýunça 140 müň gektar meýdana gowaça ekiler. Häzir ekişi bellenilen möhletde tamamlamak boýunça zerur işler alnyp barylýar. 

•  Lebap welaýatynda senagat önümçiligi boýunça meýilnamany ýerine ýetirmek, bu babatda oňyn ösüş görkezijilerini gazanmak üçin zerur tagallalar edilýär. Welaýat boýunça tebigy gazyň öndürilişi 101,2 göterime, elektrik energiýasynyň öndürilişi 168 göterime, bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi bolsa 110,5 göterime barabar boldy. Döwlet maksatnamalary durmuşa geçirmegiň çäklerinde, medeni-durmuş maksatly desgalaryň, suw we gaz geçiriji ulgamlaryň, elektrik üpjünçiliginiň, aragatnaşyk ulgamlarynyň we ýollaryň gurluşyklary dowam edýär. Sebitde gowaça ekişini kesgitlenen möhletde tamamlamak üçin toplumlaýyn işler alama aşyrylýar. Ýazlyk ýeralma we gök-bakja ekinlerine ideg işleri dowam edýär. 

•  Mary welaýaty boýunça senagat önümçiliginiň görkezijileri geçen ýylyň degişli döwri bilen deeňşdirilende, 90,2 göterim artdy. Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 – 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny we Oba milli maksatnamasyny ýerine ýetirmegň çäklerinde, maýa goýum serişdelerini özleşdirmek boýunça meýilnama 108 göterim berjaý edildi. Welaýatda şu ýyl durmuş maksatly binalaryň 42-sini gurmak meýilleşdirildi. Häzirki döwürde şolardan 5-siniň gurluşyk işleri doly tamamlandy. 

•  Diýarymyzda iri senagat we durmuş maksatly desgalaryň, şol sanda täze şäherçeleriň, ýaşaýyş jaýlarynyň, dynç alyş hem-de sagaldyş merkezleriniň, mekdepleriňdir çagalar baglarynyň we beýleki desgalaryň gurluşygy dowam edýär. Kabul edilen meýilnamalara laýyklykda, ylym we bilim ulgamlarynda hem özgertmeler amala aşyrylýar. Önümçilikler döwrebap ýagdaýa getirilip, bazar ykdysadyýeti kemala gelýär. Nebitgaz ýataklary özleşdirilýär. TOP elektrik we aragatnaşyk ulgamlarynyň hem-de TOPH gaz geçirijisiniň gurluşyklary alnyp barylýar. Beýleki halkara taslamalaryny amala aşyrmaga hem taýýarlyk görülýär. Hususy pudagy ösdürmegi goldamak, ykdysadyýetimizde özgertmeleri amala aşyrmaga telekeçilerimizi giňden çekmek syýasaty amala aşyrylýar. Berkarar döwletimiziň syýasy ulgamyny kämilleşdirmek hem dowam edýär, häzirki döwürde ýurdumyzy 2022–2052-nji ýyllarda durmuş - ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasyny amala aşyrmak boýunça netijeli işler geçirilýär.  

•  Esasy baýramlarymyz bolan Konstitusiýamyzyň ýubileýine hem-de ýurdumyzyň Garaşsyzlyk we Bitaraplyk baýramlary mynasybetli göz öňünde tutulan çärelere talabalaýyk taýýarlyk görmek öňümizdäki işiň ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda görkezildi. Biz sanly ulgamy ornaşdyrmak, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň önümçiligini döretmek, öz önümlerimiziň beýleki döwletlere iberilýän möçberlerini artdyrmak, maýa goýumlaryny çekmek, daşary ýurt pulundaky serişdeleriň gelip gowuşýan möçberlerini artdyrmak boýunça syýasatymyzy dowam ederis diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.  

•  Hormatly Prezidentimiz döwlet dolandyryşyny kämilleşdirmek boýunça özgertmeleri alyp barmagyň möhümdigini aýdyp, Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişine berk gözegçilik edip, göz öňünde tutulmadyk we dolandyryş çykdajylaryny azaltmagyň zerurdygyna ünsi çekdi. Şonuň ýaly-da, pul-karz we maliýe ulgamlarynda bazar usullaryny has giňden ulanmagyň, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek boýunça işleri geçirmeiň, hususy pudagyň paýyny artdyryp, ony ýurdumyzyň ykdysadyýetine işjeň gatnaşdyrmak üçin zerur çäreleri görmegiň wajypdygy nygtaldy.  

Mary welaýaty, 13-nji aprel (TDH). Şu gün Mary etrabynda täze önümçilik desgasy — ýyllyk kuwwatlylygy 3 müň tonna tehniki uglerod öndürmäge niýetlenen zawod açylyp ulanmaga berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň öňde goýan giň gerimli wezipelerine laýyklykda, Türkmenistan täze taryhy eýýamda ykdysadyýeti senagatlaşdyrmakdan ugur alyp, täzeçil tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan, diwersifikasiýalaşdyrylan senagat toplumyny döretmegi maksat edinýär. Bu bolsa pudaklaryň düzümini düýpli döwrebaplaşdyrmagy, Watanymyzyň baý tebigy serişdeleriniň esasynda işleýän ýokary tehnologiýaly we ylma esaslanýan kärhanalaryň gurulmagyny göz öňünde tutýar. Şunuň bilen baglylykda, häzirki zaman bilimli, ýokary derejeli hünärmenleriň taýýarlanylmagyna hem aýratyn üns berilýär. 

Ýurdumyzyň ägirt uly çig mal kuwwatynyň netijeli peýdalanylmagy daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän önümçilikleri döretmek hem-de Türkmenistanyň eksport kuwwatyny artdyrmak wezipelerini üstünlikli çözmäge, içerki we daşarky bazarlarda uly isleg bildirilýän ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmäge mümkinçilik berýär. 

Döwlet Baştutanymyzyň degişli Kararyna laýyklykda, täze kärhanany gurmak boýunça taslamany “Eziz dag” hojalyk jemgyýeti amala aşyrdy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, Türkmenistanyň ykdysady strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri döwlet-hususyýetçilik hyzmatdaşlygyna esaslanan bazar gatnaşyklaryny işjeň ornaşdyrmakdan, ýurdumyzyň işewürligini, telekeçileriň başlangyçlaryny höweslendirmekden hem-de goldamakdan ybaratdyr. Bu ugra «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» uly ähmiýet berilýär. 

Türkmen işewür toparlarynyň wekilleri halk hojalygynyň dürli pudaklarynda netijeli zähmet çekýärler. Munuň özi ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň pugtalandyrylmagyna, täze iş orunlarynyň döredilmegine, halkyň hal-ýagdaýynyň ýokarlandyrylmagyna ýardam edýär. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygyna bagyşlanyp geçirilýän sergi we maslahat milli ykdysadyýetimiziň döwlete dahylsyz ulgamynda gazanylýan uly üstünlikleriň aýdyň beýanyna öwrüldi. 12-nji aprelde Aşgabatda açylan forumyň tapawutly aýratynlygy onuň anyk häsiýetlere baý bolmagyndan ybaratdyr. Muňa TSTB-niň gazananlarynyň häzirki gözden geçirilişiniň dowamynda baglaşylan ylalaşyklar hem-de şertnamalar, şol sanda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen baglaşylan resminamalar aýdyň şaýatlyk edýär. Munuň özi türkmen telekeçileriniň daşary ýurt bazarlaryna işjeň çykýandygynyň subutnamasydyr. 

Senagatyň dürli pudaklarynda uly islegden peýdalanýan himiýa senagaty önümleriniň biri hem tehniki ugleroddyr. Mary etrabynda ýerleşen täze zawodyň ulanmaga tabşyrylmagy ýurdumyzda bu önümiň çykarylyşyny artdyrmaga, netijede bolsa onuň eksportynyň mukdaryny köpeltmäge mümkinçilik berer. 

Umumy meýdany 9,9 gektara barabar bolan kärhana häzirki zaman enjamlary we öňdebaryjy tehnologiýalar bilen üpjün edildi. Onuň düzümine önümçilik toplumyndan başga-da, edara binasy, ammar, birnäçe ugurdaş inženerçilik-tehniki desgalar girýär. Şeýle hem senagat desgasynyň işiniň doly üpjün edilmegi üçin hemme zerur ulgamlar, şol sanda gaz, elektrik, suw üpjünçilik ulgamlary we beýlekiler göz öňünde tutuldy. 

Tehniki uglerod uglewodorodlardan alynýan önümdir. Onuň ulanylyşy dürli häsiýetlidir. Mysal üçin, ol polimer serişdeleriniň düzümine girýär, rezin-tehniki önümleriň ulanylyş häsiýetini gowulandyryp, şol önümler öndürilende güýçlendirip dolduryjy hökmünde giňden peýdalanylýar, hususan-da, awtoulaglaryň tekerlerine berklik berýär. Mundan başga-da, tehniki uglerod plastik häsiýetli önümleri reňklemek hem-de olaryň könelişmegini haýalladýan we plastmassalara antistatik hem-de elektrik geçiriji häsiýet berýän bir bölek hökmünde ulanylýar. Käbir ýagdaýlarda ol okislenme ýagdaýynyň öňüni almaga ýardam edýän serişdedir. 

Tehniki uglerod polimerleriň howanyň täsirine durnuklylygyny ýokarlandyrmak, şol sanda ultramelewşe şöhlesiniň täsirinden goramak üçin ähli polimerlere diýen ýaly goşulýar. Şunuň bilen bir hatarda, ol metallurgiýada, elektrotehnikada, çaphana işinde, reňkleme-ýalpyldatma arkaly bezemekde, ýeňil senagatda peýdalanylýar hem-de nusgalary köpeldýän tehnikada, ýörite görnüşli kagyzlary almakda, elektrokömür önümlerini hem-de dürli elektron enjamlar, abzallar, sanly tehnikalar üçin elektrik taýdan güýçlendiriji çeşme bolan galwanik serişdeleri öndürmekde ulanylýar. Tehniki uglerod beton, sement, asfalt-beton we organomineral garyndylaryň hem-de beýlekileriň düzüm bölegi hökmünde gurluşyk pudagynda-da peýdalanylýar. 

Şeýlelikde, “Halkyň Arkadagly zamanasy” şygary astynda geçýän ýylda eziz Diýarymyzyň himiýa senagatynyň düzümini artdyran täze, döwrebap kärhananyň ulanmaga berilmegi ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny berkitmekde, bu ugurda öňde goýlan möhüm wezipeleri çözmekde nobatdaky ädim boldy.