Şu ýylyň 12-13-nji maýynda Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça Söwda-senagat edarasynda geçirilen halkara forum ýurdumyzyň hyzmatdaşlyk saklamak, ynanyşmak we maýa goýmak üçin ygtybarly döwletdiginiň nobatdaky ykraryna öwrüldi. Oňa dünýä döwletleriniň onlarçasynyň 500-e golaý wekili, ugurdaş halkara kompaniýalaryň 200-den gowragy gatnaşdy. Bu, bir tarapdan, Türkmenistana berilýän ýokary ähmiýeti, onuň sebitdäki ornuny görkezýän bolsa, beýleki tarapdan, onuň uglewodorod serişdelerini gazyp almak, gaýtadan işlemek we dünýä bazarlaryna çykarmak üçin hukuk hem syýasy esaslarynyň kämilligini görkezýär.

Dünýä döwletleriniň ençemesiniň ünsüni özünde jemleýän Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň taslamasynyň durmuşa geçirilişi bilen baglanyşykly meseleler halkara çärede gürrüňi edilen esasy meseleleriň biri boldy. Bu taslama Türkmenistanyň gazy gözläp tapmak, gazyp almak hem-de diwersifikasiýalaşdyrmak arkaly ulanyja ýetirmek mümkinçiliklerini, çekilen hem çekilýän daşary ýurt maýa goýumlarynyň ylalaşylan şertlerine bolan ygrarlylygyny, umuman, ýurduň ykdysady kuwwatyny dünýä jemgyýetçiligine aýan etjek ähmiýetli taslamadyr. Halkara foruma gatnaşyjylaryň, TOPH-nyň gurluşygyna gatnaşyjy taraplaryň we halkara guramalaryň pikirine görä, taslama diňe bir döwletimiziň däl, eýsem, sebitiň ykdysady ösüşine, dostlukly gatnaşyklarynyň berkemegine, şeýle-de ynsanperwerlik ýörelgeleriniň pugtalandyrylmagyna itergi berer. Şonuň üçin-de taslama dünýäniň esasy ykdysady güýçleri we abraýly halkara maliýe guramalary tarapyndan uly goldaw tapýar. Şu garaýyşlardan hem-de onuň döwletleriň ykdysadyýetlerine etjek ýokary täsirinden ugur alsaň, «parahatçylygyň ilçisiniň» — TOPH taslamasynyň amala aşyrylmagynyň Türkmenistanyň Ýewropa, Aziýa, Uzak Gündogar, Günorta-Gündogar ugurlary boýunça energetika hyzmatdaşlygyny giňeltmek babatdaky tagallalarynyň we onuň geosyýasy hem geoykdysady täsirleriniň bir maksada gulluk etjekdigine göz ýetirmek kyn düşmese gerek.

Şu ýerde bir zada aýratyn ünsi çekmek zerurdyr. Dünýäniň hiç bir döwleti ýa-da halkara kompaniýalardyr maliýe institutlary, ilkinji nobatda, özüne geljek peýdanyň çaklamasyny etmezden we onuň kepilliklerine göz ýetirmezden, başga bir döwletiň ykdysadyýetine maýa goýmaýar. Eýsem, Türkmenistanda amala aşyrylýan iri taslamalara, nebitgaz senagatyny özleşdirmäge, erkin ykdysady zolaklary döretmäge we ýene-ýenelere gönükdirilen daşary ýurt maýa goýumlary üçin Türkmenistanda neneňsi hukuk binýady emele getirilen? Ol maýadarlaryň bähbitlerini näderejede gorap bilýär? Esasy wakanyň — halkara forumyň-da gytaklaýyn temasy bolan bu meseläniň esaslary dogrusynda gysgajyk durup geçsek ýerlikli bolar.

«Galkynyş» käniniň we beýleki iri gaz ýataklarynyň açylmagy Türkmenistanyň subut edilen tebigy gaz gorlary boýunça dünýäniň uglewodorod serişdelerine baý döwletleriniň arasynda öň hatardaky ornuny berkitdi. Şeýlelikde, ýurdumyz Aziýanyň gaz bazarynda «esasy söz eýesi» bolmagynda galýar we bu derejesini barha berkidýär. Munda önümçilik kuwwatyny ösdürmek üçin gaz pudagynda durmuşa geçirilýän esasy taslamalardan biri-de «Galkynyş» gaz käniniň senagat ösüşiniň birinji tapgyrydyr. Bu ýerde häzirki wagta çenli ýylda 30 milliard kub metr täjirçilik gazyny öndürmäge ukyply bolan üç zawod ulanylmaga berildi. Bu babatdaky maýa goýumyň ösüşiniň dowam edýändigini nygtasak ýerlikli bolar. Çünki ol ýurdumyzyň nebitgaz ulgamynda maýa goýumlary sarp edijilik mümkinçilikleriniň hem-de olaryň ygtybarlylygynyň ýokarydygyny görkezýär.

Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Sýan Naýçeniň forumda eden çykyşynda nygtaýşy ýaly, HHR häzirki döwürde türkmen tebigy gazyny iň köp import ediji ýurtdur. 2009-njy ýylyň dekabrynda işe girizilen Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý transmilli gaz geçirijisiniň üç şahasy (A, B we C) ýylda 40 milliard kub metr gaz akdyrýar. Onuň dördünji (D) şahasynyň işe girizilmegi bilen, geljekde Hytaýa iberilýän türkmen gazynyň ýyllyk mukdary ýylda 65 milliard kub metre çenli artdyrylar. Hytaý ilçisiniň nygtaýşy ýaly, gatnaşyklary gadymyýete daýanýan bu iki döwletiň nebitgaz pudagynda hyzmatdaşlyk etmäge, ony halklarymyzyň we sebitiň abadançylygynyň, ösüşiň, özgerişiň, birek-birek bilen ynanyşmagyň bähbidine hyzmat etdirmäge bolan islegler iki tarapyň-da syýasy garaýyşlary bilen utgaşýar. Şonuň üçin-de, Hytaý tarapy gürrüňi edilýän pudak boýunça özara bähbitli hyzmatdaşlygyň has-da ösdürilmegi üçin zerur çäreleri görmäge we bu ugurdaky maýa goýumlaryny artdyrmaga taýýar. Türkmenistan Garaşsyzlyk ýyllary içinde, ata-baba ýörelgelerine esaslanyp, özara bähbitli hyzmatdaşlyklarda sözüne ygrarlydygyny, maýa goýmak üçin ygtybarlydygyny, ykdysadyýetiniň ýyl geçdigiçe güýçlenýändigini, tebigy gorlarynyň mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanýandygyny dünýä jemgyýetçiligine birkemsiz subut etdi. Bu sypatlardyr häsiýetler bolsa daşary ýurtly maýadarlar üçin esasy şert bolmagynda galýar. Munuň şeýledigini halkara nebitgaz forumyna wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşan BMG-niň Aziýa we Ýuwaş umman sebiti üçin ykdysady we durmuş toparynyň ýerine ýetiriji sekretary Armida Salsia Alisjabananyň, Halkara energetika forumynyň baş sekretary Jozef Mak Monigliň çykyşlaryny diňläniňde-de görmek bolýar. Jenap Monigl Türkmenistanyň sebitdäki iň ygtybarly we ygrarly hyzmatdaşlaryň biridigini öňe sürüp, türkmen Lideriniň energetika diplomatiýasynyň juda gymmatlydygyny nygtady. Diýmek, hormatly Prezidentimiziň parasatly energetika syýasaty, uzak geljegi nazarlaýan strategiýasy dünýäde mynasyp seslenme tapýar. Diýmek, Türkmenistanyň ynanyşmakdyr dostana garaýyşlary halkara hyzmatdaşlygyny giňeltmekde esasy çelgiler bolup çykyş edýär. Bu ýagdaýlar birleşip, ýurdumyza maýa goýumlaryny çekmäge, hyzmatdaşlykda özara ynanyşmaga we döwletara haryt dolanyşygynda eksportyň paýynyň artmagyna mynasyp şertleri döredýär.

Türkmenistan häzirki wagtda nebitdir gazy gazyp almakda çuňluga aýratyn ähmiýet berýär we uzak möhletiň dowamynda ýurduň ykdysady ösüşinde esasy orny eýelejek tebigy gazy gaýtadan işlemekdäki mümkinçiliklerini barha ýokarlandyrýar. Şonuň üçin-de, döwletimiz soňky ýyllarda gazhimiýa toplumlarynyň ençemesini işe girizdi we ýakyn geljekde dünýä bazarlarynda isleg bildirilýän, gymmaty ýokary bolan önümleri has köp öndürmegi artdyrmagy meýilleşdirýär. Balkan welaýatyndaky «Gyýanly» polimer zawody, «Garabogazkarbamid» zawody, Ahaldaky gazdan benzin öndürýän zawod bu ugurda edilen işleriň käbiridir. Şu ýerde işe girizilen bu gazhimiýa toplumlarynyň taslamalaryny amala aşyrmakda daşary döwletleriň maýa goýumlarynyň esasy orun eýeländigini nygtasak ýerlikli bolar.

Döwlet Baştutanymyzyň tagallalary we başlangyjy netijesinde Türkmenistanyň nebitgaz toplumy tarapyndan tapgyrlaýyn durmuşa geçirilýän taslamalaryň ýene biri-de Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň durkuny täzelemek taslamasydyr. Käbir desgalaryň durky täzelenenden we gurlandan soňra, häzirki wagtda toplumyň paýy ýurtda öndürilýän senagat önümleriniň dörtden bir bölegini tutýar we nebit önümleri ýurduň eksport mümkinçilikleriniň esasyny düzýär. Zawodlar toplumynda durmuşa geçirilen tapgyrlaýyn taslamalaryň aglaba bölegi daşary ýurt maýa goýumlarynyň hasabyna amala aşyrylmak bilen birlikde, olar gysga döwrüň dowamynda milli ykdysadyýete bolan gatnaşyklaryndaky paýyny ýokarlandyrdy.

Daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça Aşgabatda geçirilen halkara forum hyzmatdaşlara Türkmenistanyň nebitgaz bazary we iň soňky gazhimiýa taslamalary bilen tanyşmaga-da mümkinçilik berdi. Şonuň çäklerinde dünýäniň öňdebaryjy nebitgaz kompaniýalarynyň wekilleri çykyş edip, bu ugurda toplan tejribelerini paýlaşdylar.

Türkmenistanyň milli ösüş maksatnamasyna laýyklykda, ýakyn geljekde ýurduň nebitgaz toplumynda uly taslamalaryň birnäçesiniň durmuşa geçirilmegi meýilleşdirilýär. Olaryň arasynda TOPH gaz geçirijisini tebigy gaz bilen üpjün etjek «Galkynyş» gaz känini has doly özleşdirmek, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygyny tamamlamak, polipropilen, pes dykyzlykly polietilen, poliwinil hlorid, kaustik soda, gidroklor kislotasy we suwuk hlor öndürmek üçin zawodyň gurluşygy, metildietanolamin öndürmek üçin gazhimiýa toplumynyň gurluşygy, poliwinil asetat öndürmek üçin gaz-himiýa toplumynyň gurluşygy, stiren-butadien we polistirol öndürmek üçin gazhimiýa toplumynyň gurluşygy ýaly taslamalar bar. Bu ugurda öňdebaryjy halkara kompaniýalar bilen hyzmatdaşlyga aýratyn ähmiýet berilýär. Munda geçirilen halkara forumyň täsiriniň uly boljakdygyna ynanylýar. Çünki türkmen bazarynyň mümkinçilikleri, şertleri hem ynamdarlygy maýadarlaryň bähbitlerine-de gabat gelýär. Şonuň üçin-de türkmen tarapy hyzmatdaşlaryna Hazar deňziniň türkmen ýalpaklygynyň ygtyýarly çäklerini ösdürmäge gatnaşmagy, nebiti dikeltmegi güýçlendirmek üçin maýa goýum taslamalaryna gatnaşmagy, nebit we gaz himiýa taslamalaryna maýa goýumlary goýmagy, senagat desgalaryny gurmak üçin hyzmat taslamalaryna gatnaşmagyny teklip edýär.

Daşary ýurt maýadarlary üçin Türkmenistanyň özüne çekijiliginiň ýokarlanýan esasy görkezijileriň arasynda ýurtdaky durnukly ykdysady we syýasy ýagdaý, kanunçylyk binýady we döwlet kepillikleri möhüm orun eýeleýär. Türkmenistanda berk hukuk binýadynyň döredilmegi ýurtda amatly maýa goýum mümkinçiliklerini emele getirýär.

Beýik Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň, paýtagtymyz Aşgabadyň 140 ýyllygynyň toýlanylýan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda geçirilen bu halkara forumyň milli hem halkara nebitgaz kompaniýalarynyň arasyndaky gatnaşyklary has-da pugtalandyrmaga, ýurdumyza maýa goýumlaryň täze tapgyryny çekmäge şeýle-de pudagy ösdürmegiň işlenmedik usullaryny durmuşa geçirmäge badalga berjekdigine ynanýarys.

Ysmaýyl TAGAN.

«Türkmenistan».

12-nji maýda Söwda-senagat edarasynda Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara forum geçirildi. Hormatly Prezidentimiziň tabşyrmagy boýunça bu forum «Türkmengaz», «Türkmennebit» döwlet konsernleri, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy, Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan geçirildi.

Foruma gatnaşanlaryň hatarynda hökümet düzümleriniň, ugurdaş ministrlikleriňdir pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, dünýäniň esasy nebitgaz, hyzmat ediş we konsalting kompaniýalarynyň, abraýly halkara guramalaryň we maliýe düzümleriniň, diplomatik we ylmy toparlaryň hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri bar. Bu çärä dünýäniň onlarça ýurdundan 500-e golaý wekil, iri kompaniýalaryň 200-den gowragy gatnaşdy. Bu ýere ýygnananlar milli Liderimiziň foruma gatnaşyjylara iberen Gutlagyny uly üns bilen diňlediler.

Umumy mejlis energetika bazarlaryndaky ählumumy ýagdaýlara hem-de dünýäniň kuwwatly energetika döwletleriniň hataryna girýän Türkmenistanyň maýa goýum mümkinçiliklerine bagyşlanyldy. Dünýäniň energetika ulgamynyň häzirki ýagdaýyny hem-de ösüş boýunça çaklamalary ara alyp maslahatlaşmaga, şol sanda wideoaragatnaşyk arkaly BMG-niň Aziýa we Ýuwaş ummany sebiti üçin ykdysady we durmuş toparynyň ýerine ýetiriji sekretary Armida Salsia Alisjabana, Halkara energetika forumynyň baş sekretary Jozef Mak Monigl, BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik utgaşdyryjysynyň wezipesini ýerine ýetiriji Kristina Weýgand, Beýik Britaniýanyň Premýer-ministriniň Türkmenistandaky söwda wekili Nikolson Uinterbornskaýa, Azerbaýjan Respublikasynyň «SOСAR Trading S.A» döwlet nebit kompaniýasynyň ýolbaşçysy Rownag Abdullaýew we beýlekiler gatnaşdylar.

Çykyşlarda СOVID-19 pandemiýasyndan soň, dünýä ykdysadyýetini täzeden dikeltmegiň hem-de adamzada çynlakaý wehime öwrülen dünýä derejesinde howanyň maýlamagyny nazarda tutup, ekologiýa taýdan arassa ösüşe geçmegiň zerurdygyna aýratyn üns çekildi. Çaklamalara görä, energiýa serişdelerine bolan isleg yzygiderli artar. Şunda tebigy gaz uglewodorod serişdeleriniň içinde iň isleg bildirilýäni bolar, çünki ol ykdysady we energetika taýdan netijeli, arzan hem-de ýangyjyň ekologiýa taýdan arassa görnüşi bolup durýar.

Energiýanyň sarp edilişindäki ösüşiň ýokary depginlerine Hytaýda hem-de Aziýa — Ýuwaş ummany sebitiniň beýleki ýurtlarynda garaşylýar. Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz tebigy gazyň gorlary boýunça Merkezi Aziýada birinji we dünýäde dördünji orny eýeläp, Ýewraziýada ekologiýa taýdan arassa ýangyç öndüriji iri döwletleriň sanawyna girýär, ýurdumyzyň bu ugurdaky öndürýän önüminiň esasy möçberi HHR-e eksport edilýär. Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Sýan Naýçeniň nygtaýşy ýaly, Türkmenistan bilen Hytaýyň arasyndaky gaz pudagyndaky hyzmatdaşlyk ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň özara bähbitli häsiýetiniň ýüze çykmasy bolup durýar.

Forumyň işi «Bütindünýä energetika maksatnamasyny goldamakda halkara maliýe guramalarynyň wezipesi» diýen mejlis bilen dowam etdi. Şonuň çäklerinde СOVID-19-yň maýa goýumlaryna täsiri, nebitgaz kompaniýalarynyň howa baradaky Pariž ylalaşygynyň maksatlaryny ýerine ýetirmek, nebitgaz taslamalaryny maliýeleşdirmekdäki soňky ýagdaýlar bilen bagly meseleler hem ara alnyp maslahatlaşyldy.

Türkmenistan milli we sebit taslamalaryna goldaw berýän Aziýanyň ösüş banky bilen işjeň hyzmatdaşlyk edýär. Muňa Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisini gurmak taslamasynyň tehniki wezipelerini taýýarlamakda hem-de oňa maýadarlary çekmekde alnyp barylýan işleri mysal hökmünde görkezmek bolar. Döwlet we hususy ulgamlarda köp sanly maýa goýum taslamalary Yslam ösüş bankynyň gatnaşmagynda hem amala aşyrylýar. Bu mesele «Turba geçiriji taslamalar — pes uglerodly geljege tarap hereketlendiriji güýç» atly mejlisiň çäklerinde ara alnyp maslahatlaşyldy.

«Hazar deňziniň ýalpak ýataklary: özleşdirmegiň tejribesi we täze maýa goýum mümkinçilikleri» atly mejlisde edilen çykyşlar maslahata gatnaşyjylarda aýratyn gyzyklanma döretdi. Hususan-da, ýurdumyzda işleýän daşary döwletleriň kompaniýalary alyp barýan işleri bilen tanyşdyrdylar. «Uglewodorodlary maliýeleşdirmekde maýa goýum taslamalary — geljege garaýyş» diýen mejlis bolsa forumyň işiniň birinji gününi jemledi. Onda Türkmenistanyň nebitgaz pudagyny ösdürmek, nebiti we tebigy gazy gaýtadan işlemek boýunça täze kuwwatlyklary döretmek babatda alnyp barylýan işler barada maglumatlar berildi.

Forumyň çäklerinde daşary ýurtly kompaniýalar bilen şertnamalar, şol sanda Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda gidrousul bilen arassalanylan dizel ýangyjynyň, uçar kerosininiň, gyzdyrylan nebit koksunyň uly tapgyrlaryny satyn almak hakynda şertnamalar baglaşyldy.

"Nesil".

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli döwlet syýasaty netijesinde milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek we halk hojalygyna bazar gatnaşyklarynyň ýörelgelerini giňden ornaşdyrmak ugrunda uly işler amala aşyrylýar. Munuň özi ýurdumyzyň dünýäniň senagat taýdan ösen döwletleriniň hataryna üstünlikli goşulyşmagyna we eksport mümkinçilikleriniň has-da artmagyna ýardam berýär.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda ýurdumyzda bazar gatnaşyklaryny has-da ösdürmek, ykdysadyýetimizde hususy eýeçiligiň paýyny ýokarlandyrmak, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge ýardam bermek işleri giň gerime eýe bolýar. Bu ugurdaky işler «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» we «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda üstünlikli amala aşyrylýar. Bu bolsa ýurdumyzda alnyp barylýan giň gerimli ykdysady özgertmeleriň maksatnamalaýyn esasda durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýär.

Mälim bolşy ýaly, milli Liderimiziň döwlet kärhanalaryny hususylaşdyrmak, paýdarlar jemgyýetine öwürmek, olaryň binýadynda hususy kärhanalary döretmek babatynda öňe sürýän başlangyçlary ýurdumyzda bazar ykdysadyýetini ösdürmeklige gönükdirilendir. Munuň özi hususy ulgamyň mümkinçiliklerini durmuşa geçirmäge ýardam berýär. Öz nobatynda, bu işler milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge we onuň bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmaga hyzmat eder.

Häzirki wagtda ýurdumyzda hususy pudagyň paýyny artdyrmak, bazar gatnaşyklarynyň gerimini giňeltmek we «döwlet-işewürlik» hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmek arkaly döwletiň ykdysady kuwwatyny berkitmek öňde duran möhüm wezipeleriň biridir. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda hususyýetçiligi döwlet tarapyndan goldamagyň kanunçylyk binýady hem yzygiderli berkidilip gelinýär. Bu babatda «Eýeçilik hakynda», «Eýeçiligi döwletiň garamagyndan aýyrmak we hususylaşdyrmak hakynda» hem-de «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny görkezmek bolar.

Bu gün ýurdumyzyň ykdysady ösüşinde möhüm orny eýeleýän hususy ulgamyň işine döredilýän giň mümkinçilikler barha pugtalanýar. Ýurdumyzyň milli ykdysadyýetine häzirki zaman döwrebap tehnologiýalaryň we innowasiýalaryň has içgin ornaşdyrylýan döwründe degişli ugurda kabul edilýän çözgütler uzak möhletleýin ykdysady ösüşi gazanmaga oňyn şertleri döredýär.

Garaşsyz Türkmenistany ykdysady taýdan ösdürmek, milli ykdysadyýetimizi döwrebaplaşdyrmak we hususy ulgamyň işini has-da kämilleşdirmek ugrunda uly tagallalar edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt ähmiýetli tutýan tutumly işleri elmydama rowaçlyklara beslensin!

Şemşat KIÇIGULOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, Daşoguz welaýat merkeziniň günorta künjeginde üç müň orunlyk «Türkmeniň ak öýi» binasy hem-de şonça orunlyk sadaka jaýy gurulýar. Onuň gurluşyk işlerini «Röwşen» hususy kärhanasynyň işçi-hünärmenleri alyp barýarlar. Umumy meýdany 10,85 gektara barabar bolan bu toplum milli binagärligiň däplerini, häzirki zaman şäher gurluşygynyň täzeçil usullaryny özünde jemleýär. Häzirki wagtda bu ýerde 1300-den gowrak adam üç çalşykda işleýär, dürli kysymly tehnikalaryň 60-a golaýy sazlaşykly hereket edýär.

Medeni-ykdysady gatnaşyklary ösdürmekde uly ähmiýete eýe bolan Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen Daşoguz welaýaty uzak müňýyllyklaryň dowamynda gülläp ösen şäher-kentleriň, köp sanly kerwensaraýlaryň, galalaryň hem aramgähleriň gadymy mekanlarynyň biri hasaplanypdyr. Hormatly Prezidentimiz özüniň çäksiz sahawaty bilen milli däplerimizi täze röwüşlerde gaýtadan dikeldip, onuň many-mazmunyny baýlaşdyrýar. «Türkmeniň ak öýi» binasy il-halkymyzyň toý-baýramlaryny, ata-baba ýörelgelerine laýyklykda, uludan toýlaýandygynyň, täze eýýamymyzda bu däpleri döwrüň belent ruhunda dowam etdirýändiginiň nobatdaky mysalydyr. Halkymyz uly geňeş bilen toý tutmaga başlanynda, toýlaryň ýaraşygy bolan ak öýleri gurýar. Ak bagtdan görk alýan häzirki döwrümiz bolsa toý-baýramlaryň eýýamydyr. Ýurdumyzyň beýleki welaýatlary bilen birlikde, bu gadymy mekanda gurulýan giň gurşawly, belent başly toplum şanly toý-baýramlarymyzyň, halkymyzyň kalbyny ganatlandyrýan, ak arzuwlaryny şöhlelendirýän köpçülikleýin medeni çäreleriň geçirilýän merkezine öwrüler.

Häzirki wagtda «Türkmeniň ak öýi» binasynyň metal-konstruksiýa işleri gyzgalaňly dowam edýär. Işçileriň uly topary onuň dördünji gatynyň diwarlaryny suwamak, aşaky gatlarynyň diwarlaryny timarlamak işlerini alyp barýarlar. Binanyň içinde elektrik ulgamlar çekilýär, howalandyrmak üçin düzümler, ýangyn howpsuzlyk gidranty, ýyladyş ulgamynyň geçirijileri gurnalýar. Ussat gurluşykçylar tutuş boýy häzirki döwrümiziň ruhunda ak mermere beslenip, witraž aýnalar bilen örtüljek binanyň ýerzemin gatynyň, ýokarky üç gatynyň örtgi işlerini geçirýärler. Işçileriň beýleki bir topary bolsa gatlary birleşdirýän içki basgançaklaryň germewlerini gurnap, olary reňklemäge başladylar. Sadaka jaýynyň gurluşyk işleri hem gowşamaýan depginde dowam edýär. Şu günler onuň üçeginiň fals örtügini gurnamak, diwarlaryny suwamak, timarlamak, daşyna örtüljek witraž aýnalaryň gabsasyny gurnamak işleri geçirilýär. Işçiler Ýedibaý Kullyýewiň, Amannazar Atalykowyň, sürüji Röwşen Kerimowyň, işçiler toparynyň ýolbaşçysy Guwanç Sahadowyň kärdeşlerine görelde görkezip, asylly zähmet çekýändiklerini guwanç bilen aýdýarlar. Işleriň göwnejaý guralmagy, munuň üçin amatly şertleriň döredilmegi gurluşygyň depginini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär. Täze binanyň degre-daşy bag-bossanlyga bürenýär.

Toplumyň çäginde başga-da birnäçe hyzmat ediş desgalary bolar. Binanyň ýanynda suw howdanlarynyň 3-si, dabara geçirilýän meýdançalaryň 2-si, awtoulag duralgalarynyň 2-si, dikuçar meýdançasy ýerleşýär.

Gadymy döwürlerden bäri halkymyz öý gurmagyň belent nusgasyny görkezipdir. Çeper elli gelin-gyzlarymyz bolsa şol öýleriň törüni bezäpdirler. Daşoguz «Çeper» halyçylyk kärhanasynyň Gubadag etrabyndaky önümhanasynda bu toplum üçin dürli ululykdaky halylaryň 8-si dokalýar. Şol halylaryň ählisiniň boýy 88, ini hem 56 metre barabar bolar. Ogulboldy Tekäýewa, Dilfuza Şamyradowa, Nurbibi Bojaýewa, Çynar Seýidowa, Aýnabat Jumaýewa ýaly önümhananyň ussat halyçylarynyň dokaýan bu halylary uly göwrümi, gölleriniň täsin nagyşlary bilen tapawutlanýar. Boldumsaz etrabyndaky önümhananyň halyçysy Jeren Şükürbaýewa täze binalar üçin boýy 6, ini 2 metre barabar bolan, çowdur göli salnan iki sany halyny dokaýar.

Goý, täze gurulýan «Türkmeniň ak öýi» ak bagtyň, toý-baýramlaryň ýaraşygy bolsun!

Amanmyrat SAPAROW.

«Türkmenistan».

Obada önüp-ösüp, indi bolsa ençeme ýyl bäri şäherde ýaşap ýöremsoň, bu iki mekany deňeşdirere-seljerere mysaly şahsy durmuşymdan alanymda-da ýeterlik. Odun bilen ojakdyr peç gyzdyran kişi hökmünde häzirki eşretiň hözirini il-gün bolup görüp ýörenimize ýüz müň şükür.

Asyl kärim gurluşykçy bolansoň, şäherdir obalarymyzyň sähel salymda tanalmaz derejede özgermegi üçin neneňsi yhlas-tagalla edilýändigini göz öňüne getirmek kyn däl. Şunda iň esasysy — bu ymaratlaryň halkymyza öňräkden bäri döwrebap hyzmat edýändigini indi täzelik däl-de, bolaýmaly gündelik bir zat hasaplap, şu ýerde kärdeşlerimiziň gözünden sypýan aýratyn bellemeli bir zat bar: paýtagtyň özünde senagat we gaýry önümçilik desgalarynyň onçakly köp gurulmaýandygynyň özi, ozaly bilen, ekologiýa abadançylygyna oňyn täsir etse, bu ýagdaý şäheriň binagärlik durkuna hem täzeçe sazlaşyk berýär. Şeýdibem, baş şäher ýurduň medeni we işewürlik merkezi bolmak wezipesini hem has göwnejaý ýerine ýetirmäge gaýym-döwrebap mümkinçilik alýar. Has dogrusy, Aşgabat Bitarap Türkmenistanyň paýtagty hökmünde bireýýäm bu we beýleki ugurlarda halkara derejeli forumlaryň yzygiderli geçirilýän ýerine öwrülip gitdi. Şeýle hem sportuň dürli ugurlaryny ösdürmekde aýratyn tagalla edýän hormatly Prezidentimiziň yhlas-aladasy ýerine düşüp, Aşgabat indi sportuň dünýä derejeli ýaryşlarynyň geçirilýän ynam-ykrarly mekanyna öwrüldi.

Dünýäniň islendik künjeginde, ylaýta-da, biziňki ýaly ýiti çogly sebitde ekologiýanyň has täsirli bölegi bagy-bossanlyk bolmagynda galýar. Bu babatda Aşgabat, hakykatdan-da, ýap-ýaşyl şäherdir. Bir uly daragtyň goýry saýa bolmakdan daşgary, bir adama ýeterlik arassa howa berýändigini alymlar nygtaýarlar. Diýmek, az hasapdan her ýaşaýja we myhmana bir düýp daragt gerek. Bizde bu ugurda baglaryň düýp sany gereginden has aňyrda bolsa gerek. Çünki şäheriň daşyndaky ýaşyl gurşaw hem tapylgysyz lybas-gelşik we mäkäm tebigy-ekologik galadyr. Howanyň tutuş dünýäde düýpli üýtgemeginiň häzirki möwjeýän döwri şeýle işleriň ähmiýetini has-da artdyrýar. Onsoňam, uly önümçilik desgalarynyň sebitleriň dürli ýerlerinde gurulmagy oba ilatynyň iş bilen üpjünçiligine we ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ähli jähetden şäheriňki ýaly ýokary göterilmegine getirýär.

Munuň üstesine, oba hojalygy pudagynyň özi hem senagatlaşmak arkaly obalaryň şäherleşmegini güýçlendirýär. Öňräkden ýörgünli düşünje — agrosenagat toplumy indi has kämil tehnologiýalara eýe bolan senagat desgalary bilen baýlaşýar. Diýmek, diňe bir paýtagtymyz däl-de, eýsem, tutuş ýurt urbanizasiýa ýaly dünýä dahylly üýtgeşmelere barha işjeň we içgin goşulýar. Şunda Aşgabadyň ýurduň ylym merkezi hökmünde bitirýän işi aýratyn bellärliklidir. Dünýä özgerişleriniň ugurdyr meýlini dogry we doly kesgitlemek, sebitiň we ýurduň özünde bolup geçýän ösüşleri ylmy taýdan seljermek, halkyň medeniýetinidir milli mirasyny has giňişleýin we çuňňur öwrenmek ýaly biri-birinden möhüm wezipeleri çözmekde paýtagtyň ylmy gatlagynyň üstüniň ýaş zehinleriň hasabyna yzygiderli doldurylyp durulmagy, munda halkara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegidir dünýä tejribesiniň ýerli ýagdaýlara görä özleşdirilmegi hut baş şäheriň başda durmagynda berjaý edilýär.

Häzir innowasiýanyň iň ýörgünli we agramly ugry — sanly ykdysadyýetiň ösmeginiň hem paýtagtyň ylmy-infrastruktura we aragatnaşyk-maglumat binýadyndan başlanýandygy bellidir. Şeýle hem häzirki dünýäniň ümzüginiň «akylly» şäherleriň döredilmegine bakandygyny nazara alsaň, bu ugurda ýurduň özüniň aragatnaşyk emeli hemrasynyň bolmagy uly utuşdyr. Munuň özi, ylaýta-da, ykdysady tygşytlylykdyr amatlylygy we aragatnaşyk ygtybarlylygydyr howpsuzlygy doly üpjün etmäge ýeterlik şertleri döredýär.

Şeýdibem, Aşgabadyň hemmetaraplaýyn ösüşi tutuş ýurduň köpugurly ösüşini kesgitleýär. Diýmek, bu ýerdäki tutumly özgerişler diňe bir paýtagtyň ilatyna däl, eýsem, ýurdumyzyň alys künjeklerinde-de özgerişlere badalga bolýar. Ýeke mysal: tutuş ýurt üçin taýýarlanylýan ýokary hünärli ýaşlaryň alan ylym-bilim baýlyklaryny ertir sebitlere siňdirjekdikleri öz-özünden düşnükli.

Şundan çen tutsaň, Aşgabat tutuş halk üçin mährem-mähriban şäher bolmaly. Bu, hakykatdan-da, şeýle. Diýmek, bizde guwanara-buýsanara jana rahat we aňrybaş parahat, nurana paýtagtymyz, arka tutunara beýik Watanymyz bar.

Hakberdi AMANMYRADOW.

«Türkmenistan».

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli ykdysadyýetimiziň esasy ugurlarynyň biri bolan bank ulgamy yzygiderli kämilleşýär. Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň durnukly ösüşini üpjün etmekde, pul-karz we walýuta syýasatynyň kämilleşdirilmeginde, milli puluň hümmetiniň has-da artdyrylmagynda, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen maliýe özgertmeleriniň amala aşyrylmagynda Türkmenistanyň karz edaralary möhüm orny eýeleýär.

Döwlet Baştutanymyzyň «Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna», şeýle hem «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, döwletimiziň bank ulgamyny kämilleşdirmek, hasaplaşyklary döwrebaplaşdyrmak, halkara derejesine çykarmak we raýatlar üçin amatly bolmagyny gazanmak esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Nagt däl hasaplaşyklaryň amala aşyrylmagy üçin ornaşdyrylan töleg terminallaryny eýeçiligiň görnüşine garamazdan, söwda ýa-da hyzmatlary amala aşyrýan ähli edara görnüşli taraplarda, olaryň şahamçalarynda we wekilliklerinde, hususy telekeçileriň söwda ýa-da hyzmat ediş nokatlarynda, dükanlarda, jemgyýetçilik iýmiti we durmuş hyzmatlary nokatlarynda hem görmek bolýar. Töleg terminalyny ornaşdyrmak üçin söwda we hyzmat ediş nokatlarynyň eýeleri karz edaralaryna ýüz tutup, bellenilen tertipde hasaplaşyk hasabyny açandan soň, karz edarasy we töleg terminalyny ulanyjy hukuklary we borçlary kesgitlemek bilen, töleg terminallaryny ornaşdyrmak we olara hyzmat etmek boýunça degişli şertnama baglaşýarlar.

Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik banky müşderilere edilýän bank hyzmatlarynyň gerimini has-da giňeltmegi göz öňünde tutup, müşderileriniň hasabyndaky pul serişdelerine ýyllyk 5 göterim derejesinde göterim hasaplamak bilen, «Altyn asyr» bank kartlaryny, şeýle hem peýdalanyp bilmeklerini üpjün etmek üçin «Maşgala» bank kartlaryny, raýatlaryň pul serişdeleriniň ynamdar görnüşde saklanmagyny hem-de hasapdaky serişdeleriniň möçberiniň yzygiderli artmagyny üpjün etmek üçin ýyllyk 7 göterim derejesinde göterim hasaplanylmak bilen, «Goýum» bank kartyny dolanyşyga goýbermegi dowam etdirýär.

Ilatyň pul goýumlarynyň banklarda ýerleşdirilmegi hem döwrebap bank amallarynyň iň wajyp görnüşleriniň biri bolup durýar. Türkmenistanyň karz edaralary ilatyň pul serişdelerini dürli görnüşli goýumlara çekmek boýunça hyzmatlaryny halkymyza hödürleýär. Pul serişdeleriniň banklarda ýerleşdirilmegi, möhletleri boýunça, esasan, iki görnüşde, ýagny berilmegi talap edilýänçä goýum görnüşinde ýa-da belli bir möhleti göz öňünde tutmak bilen goýulýan goýum görnüşinde kabul edilýär. Talap edilýänçä saklanylmak şerti bilen goýulýan goýumlar fiziki ýa-da ýuridik şahslar tarapyndan banka goýulýan we müşderiniň talap eden pursadynda oňa gaýtarylyp berilmegi kepillendirilen goýum görnüşidir. Goýumyň bu görnüşinde möhlet kesgitlenilmeýär, goýumyň möçberi çäklendirilmeýär, goýum hasabynyň üstüniň islendik wagtda doldurylmagyna, goýumyň hemmesiniň ýa-da onuň belli bir böleginiň hasaplanylan göterimleri bilen birlikde gaýtarylyp alynmagyna mümkinçilik berilýär. Belli bir möhleti göz öňünde tutmak bilen goýulýan goýumlarda bolsa goýumyň göterim derejesi has ýokary bellenilýär. Möhletli goýum şertnamalary, köplenç halatda, üç, alty aý ýa-da bir ýyl möhlete baglaşylýar we goýuma hasaplanyljak göterimleri her aýda almaga mümkinçilik döredilýär.

«Owerdraft» diýlip atlandyrylýan karz bermek usulyny göz öňünde tutýan hyzmat Türkmenistanda ornaşdyrylan täze bank hyzmatlarynyň ýene bir mysalydyr. Bu görnüşdäki karz hyzmatlaryndan peýdalanyljak wagtynda, karzyň möçberiniň ýokary çägi, karza hasaplanyljak göterimler baglaşylýan şertnamalar arkaly bellenilýär.

Milli ykdysadyýetimizi dünýä derejesine ýetirmek üçin amala aşyrylýan işleriň ählisi halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmek ugrunda uly tagallalar edýän Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwer ýörelgesiniň durmuşymyzyň ähli ugurlarynda öz beýanyny tapýandygyna şaýatlyk edýär. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda amala aşyrylýan bu ösüşler ýurdumyzyň raýatlarynyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmaga, olaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini dünýäniň ösen ýurtlarynyň hataryna goşmaga gönükdirilendir.

Baýramgeldi BALLYÝEW,

Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik bankynyň «Daşoguz» şahamçasynyň hukukçysy.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, energetika diplomatiýasy Garaşsyz döwletimiziň daşary syýasatynda möhüm orny eýeleýär. Biziň başlangyçlarymyz esasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň energiýa serişdeleriniň halkara bazarlara durnukly we ygtybarly iberilmegini üpjün etmek boýunça Kararnamalary kabul edildi.

Türkmenistan uglewodorod çig malynyň ägirt uly gorlaryna eýe bolmak bilen, senagaty ýokary tehnologiýalar bilen üpjün etmek, ägirt uly möçberlerde maýa goýumlaryny çekmek arkaly ýurdumyzyň ykdysadyýetini depginli ösdürmegi esasy wezipe edip goýýar. Şoňa görä-de, ýurdumyzda ýangyç we energetika serişdelerini tygşytly hem-de netijeli ulanmaga uly üns berilýär. Bu ugurda alnyp barylýan işleri häzirki döwrüň talaplaryna laýyk getirmek boýunça hem zerur çäreler geçirilýär. Şoňa görä-de, bu ulgama innowasiýalary, ýokary tehnologiýalary we öňdebaryjy dünýä tejribesini ornaşdyrmaga aýratyn üns berilýär.

Ýurdumyzyň energetika garaşsyzlygyny üpjün etmek bilen bir wagtda, Türkmenistany daşary ýurtlara elektrik energiýasyny iberýän döwlete öwürdik. Milli energetika ulgamyny ösdürmegiň ýakyn onýyllyklar üçin ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi. Dünýäniň energetika ulgamynda ýurdumyzyň tutýan ornuny berkitmek boýunça anyk çäreler bellenildi. Şonuň bilen birlikde, Garaşsyz döwletimiziň elektrik energetika ulgamyny durnukly ösdürmegi üpjün etmek, munuň üçin ýurdumyzyň aýry-aýry sebitleriniň we çäkleriniň energiýa üpjünçilik ulgamlaryny ösdürmek zerurdyr. Şu maksat bilen, energiýanyň daşky gurşawa zyýansyz, dikeldilýän çeşmeleriniň innowasion tehnologiýalaryny işläp taýýarlamak wajypdyr. «Energiýany tygşytlamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet Maksatnamasy», «Türkmenistanyň energetika diplomatiýasyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» hem-de «Energiýanyň dikeldilýän çeşmelerini ösdürmek boýunça 2030-njy ýyla çenli Türkmenistanyň Milli strategiýasy» kabul edildi.

Parahatçylygy üpjün ediji merkez hökmünde ählumumy ykrar edilmegine eýe bolan biziň ýurdumyz sebit hem-de halkara ähmiýetli möhüm meseleleri çözmekde uly orny eýeleýär.

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň we beýleki halkara guramalarynyň çäklerinde öňe süren başlangyçlarydyr teklipleri parahatçylygy hem-de howpsuzlygy üpjün etmek, Durnukly ösüş maksatlaryny iş ýüzünde amala aşyrmak boýunça köptaraplaýyn tagallalary birleşdirmek üçin berk esasa öwrüldi.

Türkmenistan halkara hyzmatdaşlygynyň baý we oňyn tejribesine esaslanyp, ýakyn ýyllarda dünýäniň syýasy giňişliginde öz ornuny berkitmek üçin zerur bolan ähli tagallalary eder hem-de halkara gatnaşyklarynyň ähli ulgamyny pugtalandyrmaga, halkara hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de giňeltmäge we çuňlaşdyrmaga ýardam berer.

Türkmenistanyň daşary syýasat işiniň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek, onuň syýasy-hukuk esaslaryny mundan beýläk-de kämilleşdirmek, halkara syýasaty ulgamynda döwletiň öňünde durýan wezipeleriň netijeli ýerine ýetirilmegini üpjün etmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidentiniň 2017-nji ýylyň 18-nji fewralynda çykaran Karary bilen tassyklanan «Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat ugrunyň 2017 — 2023-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyna» laýyklykda, energetika ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek XXI asyrda dünýäniň durnukly we depginli ösmeginiň esasy şerti bolup durýar. Onuň täze ýörelgeleri ählumumy energetika giňişliginiň häzirki zaman gurluşyny emele getirmek üçin esasy şert bolup durýar, energiýa serişdelerini dünýä bazaryna ibermegiň howpsuzlygyny we durnuklylygyny bolsa, köp babatda uzak möhletleýin geljekde dünýä ösüşiniň umumy ýagdaýy kesgitlär.

Şunuň bilen baglylykda, köptaraplaýyn energetiki gatnaşyklary dünýä ösüşiniň hereketlendiriji güýjüne öwürmäge niýetlenen özara hyzmatdaşlygyň düýbünden täze nusgasyny işläp taýýarlamak häzirki döwürde ählumumy gün tertibiniň öňünde durýan möhüm meseleleriň biridir.

Şu meselede energiýa serişdelerini öndürmek, eltmek we ahyrda sarp etmek ulgamyny öz içine alýan hemmetaraplaýyn we bölünmeýän energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek ileri tutulýan wezipe bolup çykyş edýär. Hut şeýle toplumlaýyn çemeleşme Türkmenistanyň energetika syýasatynyň esasyny düzýär, onuň bu ugurdaky teklipleriniň we iş ýüzündäki hereketleriniň mazmunyny hem-de ugruny kesgitleýär.

Türkmenistanyň energiýa akymlarynyň ygtybarlylygy we durnuklylygy barada öňe süren başlangyçlary dünýä bileleşigi tarapyndan giň goldaw tapdy. Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2008-nji we 2013-nji ýyllarda Kararnamalary biragyzdan kabul etmegi munuň aýdyň şaýady boldy, onlarça döwletler olaryň awtordaşy bolup çykyş etdiler.

Şu resminamalaryň esasy ýörelgelerini we düzgünlerini iş ýüzünde durmuşa geçirmekde Türkmenistan ähli gyzyklanma bildirýän taraplar bilen örän ysnyşykly hyzmatdaşlyk etmäge taýýardyr.

Ýakyn wagtda durnukly energetikanyň hukuk, institusional we maglumat esaslaryny öz içine alýan täze halkara usulyny döretmek pikirini öňe sürmek boýunça işler güýçlendiriler. Şu maksat bilen, Türkmenistan özüniň Energetika Hartiýasynyň Konferensiýasyna 2017-nji ýylda Başlyklyk etmeginiň çäklerinde, şeýle hem soňky ýyllarda ählumumy energetikada hyzmatdaşlyk etmegiň açyk, adalatly we aýdyň ýörelgeleriniň ykrar edilmegine ýardam berer.

Türkmenistan BMG-niň ählumumy energetika giňişliginde işleri alyp barmagyň umumy ýörelgelerini berjaý etmäge niýetlenen häzirki zaman halkara-hukuk guralyny işläp taýýarlamak boýunça halkara bilermenler toparynyň işine işjeň ýardam bermegini dowam eder.

Ýeňişli menzillerde öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolup, alyp barýan il-ýurt bähbitli işleri hemişe üstünliklere we rowaçlyklara beslensin!

Baýram GURTMYRADOW,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkeziniň maglumat, seljeriş we halkara gatnaşyklary bölüminiň hukuk maslahatçysy.

Etrabymyzyň edermen ýüpekçileri «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny zähmet üstünliklerine beslemegi maksat edinýärler. Olar her ýylda ýüpek gurçuklaryna bellenilen kadalara laýyklykda ideg edip, piläniň bol hasylyny ýygnamagy başarýarlar. Şu ýyl tejribeli ýüpekçileriň 4000-den gowragy bu möhüm iş bilen meşgullanýar. Olaryň yhlasly zähmeti bilen gymmatly çig malyň 173 tonnasy ýygnalyp, kümüşsöw çäje goşant ediler.

— Nesip bolsa, ýüpekçilerimiz maý aýynyň ikinji ongünlüginde pile hasylyny ýygnamaga girişerler. Şu günlerde ýüpek gurçuklaryny göwnejaý idetmek ugrunda yhlasly zähmet çekilýär — diýip, etrabyň çäginde bar bolan pile kabul ediş we guradyş bölümleriniň 4-siniň biriniň 1-nji bölümiň müdiri Galimjan Borjakow aýdýar.

Şu bölüme Hudaýnazar Hajyýew adyndaky, «Amyderýa», «Parahat» daýhan birleşikleriniň ýüpekçileri pile hasyllaryny getirerler. Etrabyň daýhan birleşikleriniň 11-sinde hem ýüpek gurçuklaryny idetmek işi göwnejaý ýola goýuldy. Olaryň ählisinde hem hasyly kabul etmek üçin birkemsiz taýýarlyk görüldi: gapanlar we ammarlar taýýar. Işiň bökdelmejekdigini aýdyp bolar. Üstümizdäki ýylda ýüpek gurçuklarynyň iýmit gorunyň hem geçen ýyllardakydan hem has gowy üpjün edilendigini aýtmak gerek. Etrap boýunça 289 gektar meýdandaky tut daragtlary bol iýmit gory bolup hyzmat etdi. Olardan başga hem bar bolan tut daragtlarynyň 333 müňden gowragy ýüpek gurçuklarynyň iýmitini yzygiderli üpjün edýär.

Döwlete tabşyrylýan piläniň mukdarynyň we hiliniň ýylsaýyn gowulanmagyna «Amyderýa», Hudaýnazar Hajyýew adyndaky, «Lebap» daýhan birleşikleriniň ýüpekçileri uly goşant goşýarlar. Etrabyň zähmetsöýer adamlary pagtaçylyk, däneçilik bilen bir hatarda goşmaça girdeji getirýän pudagyň işine hem höwes bilen ýapyşýarlar. Bir aýdan sähelçe gowrak dowam edýän möwsümde olar netijeli zähmet çekmegiň nusga alarlyk göreldesini görkezýärler. Şol bir wagtyň özünde oba hojalyk ekinlerine-de göwnejaý ideg etmäge ýetişýärler. Ýüpek gurçuklaryna agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg edip, piläniň bol hasylyny ýygnamagy başarýarlar. Bu asylly zähmet däbiniň bu ýyl hem üstünlikli dowam edýändigini ynam bilen aýtsa bolar.

Orunaý BABAKULYÝEWA,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Çärjew etrap birleşmesiniň esasy hünärmeni.

Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe bütin dünýäde parahatçylygyň, abadançylygyň, ösüşiň hatyrasyna alnyp barylýan il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli işleriň, döwrebap özgertmeleriň netijesinde bu gün ata Watanymyzyň, eziz halkymyzyň abraý-mertebesi barha belende galýar. Ösüş-özgerişliklerini taryhyň gadymy gatlaryndan alyp gaýdýan ata Watanymyz häzirki wagtda syýasy, ylym-bilim babatda öňe gitmek bilen, dünýä jemgyýetçiliginde ösýän döwlet hökmünde ykrar edilýär.

Ähli amatlylyklary bolan ýaşaýyş jaýlaryny, durmuş maksatly iri kärhanalary, häzirkizaman şäher gurluşyk gurşawyny öz içine alýan döwrebap etraplar, şäherlerdir obalar kemala gelýär. Nebit-gaz, oba hojalyk, gurluşyk, energetika, medeniýet ulgamlarynda hem Türkmenistanyň ykdysady taýdan durnukly depginler bilen ösýän hem-de ynamly öňe barýan berkarar döwletdiginiň subutnamasy bolan toplumlaýyn işler amala aşyrylýar.

Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe beýik zähmet ýeňişlerini gazanmak arkaly ösüşleriň täze belent sepgitlerini eýeleýän mähriban halkymyz eziz Diýarymyzyň beýik geljeginiň hatyrasyna döredýär, gurýar. Garaşsyzlyk ýurdumyzyň demokratik, dünýewi we hukuk döwlet hökmünde dünýä bileleşigine ynamly goşulmagyna mümkinçilik berip, taryhy hem-de merdana halkymyzyň dostluk, parahatçylyk, ynsanperwerlik ýörelgelerini rowaçlandyrdy, bagtyýar hem-de abadan durmuşy bagyş etdi. Bu gün milli Liderimiziň paýhasly ýolbaşçylygynda Garaşsyzlygymyzy pugtalandyrmak bilen birlikde milli ykdysadyýetimiziň döwrebaplaşdyrylmagyna we senagatlaşdyrylmagyna, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň, hal-ýagdaýynyň has-da gowulandyrylmagyna ýardam berýän syýasy, ykdysady, medeni özgertmeler, tutumly maksatnamalar üstünlikli amala aşyrylýar. Dünýewi, hukuk we demokratik döwletiň syýasy, ykdysady hem-de ruhy esaslary döredildi. Ata Watanymyz ykdysady taýdan kuwwatly, syýasy taýdan durnukly we hukuk taýdan mizemez döwlete öwrüldi.

Serdar IÝAMBERDYÝEW,

Türkmenistanyň Adalat ministrliginiň ýanyndaky Gozgalmaýan emläge bolan hukuklaryň we onuň bilen bagly geleşikleriň döwlet tarapyndan bellige alynmagy baradaky gullugyň welaýat müdirliginiň Kerki etrap, şäher bölüminiň uly döwlet bellige alyjysy, 2-nji derejeli ýurist.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň durmuşa geçirýän döredijilikli we ynsanperwer döwlet syýasatynyň binýadynda, Bitarap Türkmenistan döwletimiz bedew bady bilen öňe barýar. Milli senenamamyza altyn harplar bilen ýazylýan her bir günde ýurdumyzyň mizemez Garaşsyzlygyny pugtalandyrmaga, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini barha ýokarlandyrmaga gönükdirilen döwlet ähmiýetli çäreler üstünlikli amal edilýär.

Ýurdumyzyň şanly Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk taryhyna ser salnanda, Gahryman Arkadagymyzyň ýolbaşçylygynda asyrlara barabar üstünlikleriň gazanylandygyny, ösüşiň hil taýdan täze derejesine çykalandygyny görmek bolýar. Türkmenistanyň ykdysady kuwwatyny has-da berkitmek, jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy bolan adamy watansöýüjilik ruhunda terbiýelemek, adam maýasyny has-da ösdürmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary bolup çykyş edýär.

Ýurdumyzyň strategik ösüşini kesgitleýän döwlet we milli maksatnamalarda ýurduň halk hojalygynyň ähli ulgamlaryny we pudaklaryny innowasiýalara esaslandyryp ösdürmeklik wezipesi giňişleýin şöhlelendirilýär. Sebäbi, innowasiýalar ýurduň ykdysadyýetiniň uzak möhletli ösüşine goldaw berip, ykdysadyýetiň täze pudaklarynyň kemala gelmegine we kämilleşmegine, ýurduň halkara bazarlarynda bäsdeşlige ukyplylygyna we içerki önüm öndürijileri höweslendirmäge, milli ykdysadyýeti pugtalandyrmaga we azyk howpsuzlygyny üpjün etmäge, intellektual eýeçiligiň obýektlerini goramagyň ykdysady, guramaçylyk we hukuk esaslaryny kemala getirmäge, ýurduň döwrebap ösüşiniň esasy gönezligi bolan adam maýasyny ýokarlandyrmaga, durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmäge we adamzat durmuşynyň ähli ugurlary boýunça öňegidişlikleri gazanmaga giňden ýardam berýär.

Innowasiýanyň durmuşymyzda möhüm ähmiýetini beýan etmek bilen, ilkinji nobatda, “innowasiýa” adalgasynyň manysyny hem kesgitlemek ýerlikli bolardy. “Innowasiýa işi hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, “innowasiýa (täze girizilen kada) – raýat dolanyşygyna girizilen innowasiýa önümi. Innowasiýalaryň dört görnüşini tapawutlandyrýarlar: önüm, proses, marketing we guramaçylyk” diýlip kesgitleme berilýär.

Ylmy edebiýatlarda “innowasiýa” adalgasy iň köp düşündiriş berilýän we alymlaryň adamzat durmuşynyň ähli jähtinden ylmy seljermeleriniň obýekti bolýar. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow “Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň döwlet kadalaşdyrylyşy” atly düýpli ylmy işinde: “Innowasiýalar – bu bazarda ýerlenilýän täze ýa-da has kämilleşdirilen önümi almakda öz beýanyny tapýan işiň, amaly tejribeçilikde peýdalanylýan täze ýa-da has kämilleşdirilen usulyň gutarnykly netijesidir” diýip, kesgitleme berýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýokary ykdysady netijeli durmuşa geçirýän ykdysadyýetiň türkmen nusgasynyň esasy maksatlarynyň hatarynda milli innowasion ulgamy kemala getirmek, manotehnologiýalary döretmek, intellektual zähmetiň abraýyny we meýlini ýokarlandyrmak bilen ylymda we bilimde ileri tutulýan ösüşiň hasabyna tehnologiki böküşi (öňe gidişligi) amala aşyrmak maksady hem öz beýanyny tapýar. Bu maksady durmuşa geçirmeklige gönükdirilen çäreleri kesgitleýän möhüm kadalaşdyryjy hukuk namalary bolup, 2015-nji ýylyň 11-nji iýunynda kabul edilen “Türkmenistanda innowasiýa işini ösdürmegiň 2015-2020-nji ýyllar üçin Maksatnamasy” we 2016-njy ýylyň 15-nji iýulynda kabul edilen “Türkmenistanda ylmy barlaglaryň we innowasiýa tehnologiýalarynyň netijeliligini ýokarlandyrmagyň 2017-2021-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy” çykyş edýär.

Ýurtda ýerine ýetirilýän innowasiýa barlaglary milli ykdysadyýeti häzirki zaman tehnologiýalar bilen döwrebaplaşdyrmagyň ýoly bilen, Türkmenistanyň dünýä ösüş meýilleri bilen deň gadam urmagyny we öňdebaryjy döwletleriň arasyna çykmagyny we pugtanlanmagyny gazanmaga ýardam edýär. Milli önümçilige häzirki zaman tehnikalarynyň, enjamlarynyň we tehnologiýalarynyň ulanylmagy işiň netijeliligini has-da ýokarlandyrmak bilen, önümiň ýa-da hyzmatyň özüne düşýän gymmatyny azaldýar, ylmyň önümçilik we durmuş ulgamy bilen özara arabaglanyşygyny berkidýär. Täze enjamlar bilen işlemek ylmy-barlaglaryň usulyýetini we tehnologiýalaryny kämilleşdirmäge, täzeçe pikirlenmäge, alymlaryň hünär taýdan we innowasion medeniýetiniň ösmegine ýardam edýär.

Innowasiýalary netijeli ösdürmekde, döwlet innowasiýa syýasatyny durmuşa geçirmekde innowasiýalar infrastrukturasyna möhüm orun degişlidir. Ykdysady ylymda, innowasiýa infrastrukturasy – täze emele gelýän we ösüp gelýän bazarlary goldamak, önümçilik güýçleriniň durnukly ösüşini üpjün etmekde innowasion ykdysadyýetiň möhüm instituty hökmünde häsiýetlendirilýär.

Innowasiýa infrastrukturasy – innowasion taslamalaryna habar beriş, maddy-tehniki, maslahat beriş we beýleki ugurlarda kömek berýän we olary durmuşa geçirmäge amatly gurşawy döredýän obýektleriň toplumydyr. Innowasion infrastrukturany her bir pudagyň özboluşly aýratynlyklaryny nazara alyp döretmek zerurdyr. Şu ýagdaýda, innowasion infrastruktura pudagyň ösmegine güýçli itergi berip, onuň milli ykdysadyýetdäki ornuny pugtalandyrar. Innowasion infrastrukturanyň obýektlerine tehnoparklary, aýratyn ykdysady zolagy, biznes-inkubatorlary, tehnologiýalaryň transfer merkezleri degişlidir.

Innowasion ösüşiň möhüm düzüm bölekleriniň biri hem innowasiýalary ylym ulgamyndan önümçilige ornaşdyrmak ulgamydyr. Tehnologiýalaryň netijeli işleýän ulgamyny döretmek üçin, ylym we önümçilik ulgamynyň synag-önümçilik binýadyny döretmek we bazarlarda marketing barlaglaryny geçirmek wajyp meseleleriň biridir.

Tehnologiýalar merkezi adam mümkinçiligini we «bilimleriň ykdysadyýetini» ösdürmäge, Türkmenistanyň ykdysady we tehnologik howpsuzlygyny üpjün etmäge ýardam berip, ylmy çözgütleri, amaly işläp taýýarlamalary we olary önümçilige ornaşdyrmagy bir bitewi ulgama birleşdirýän esasy edara bolup durýar.

Tehnologiýalar merkeziniň çözgütleri bir bitewi ulgamy emele getirýän ylmy-barlaglaryň, tejribe-konstruktorçylyk, tejribe-tehnologik, marketing barlaglarynyň we utgaşykly alnyp barylýan beýleki işleriň geçirilmeginiň netijesinde taýýarlanylýar.

Tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmak boýunça Tehnologiýalar merkeziň işi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň innowasion ösüşiniň isleglerini we maksadyny öwrenmek, maglumatlary ýygnamak we ulgamlaşdyrmak, ornaşdyrmak üçin zerur tehnologiýalary saýlamak we milli senagaty kämilleşdirmek üçin daşary ýurt tehnologiýalaryny öwrenmek bilen baglydyr.

Türkmenistanyň ykdysadyýetinde ileri tutulýan pudaklaryň biri bolup dokma pudagy çykyş edýär. Dokma pudagy ýurdumyzda durmuş-ykdysady meseleleriň giň toplumyny çözmäge ýakyndan goldaw berýär. Şu ýerde, ýurdumyzyň ilatynyň ýarysyndan köpüsiniň oba ýerlerinde ýaşaýandygyny bellemek zerurdyr. Oba ilatynyň agramly bölegi oba hojalyk toplumynda zähmet çekýärler. Oba hojalyk toplumynda öndürilýän esasy önümleriň birisi hem “Ak altyn” ýa-da pagtadyr. Ýurduň ähli hojalyklarynyň 2019-njy ýylda ýygnan “Ak altyny” 1 110 müň tonna deň boldy. Şu hem, dokma pudagynyň oba ýerlerinde iş bilen meşgullanýanlaryň sanyny artmagyna edýän gytaklaýyn täsiri bolup, ýurtda durmuş meseleleriniň üstünlikli çözülmegine oňyn täsir edýär.

Özüniň tebigy-howa şertleri boýunça ýurdumyz orta we inçe süýümli gowaçany ösdürip ýetişdirmek üçin amatly künjek bolup durýar. Täzeçil tehnologiýalara esaslanýan önümçiligiň häzirki zaman şertlerine laýyk derejede guralmagy bilen, arassa pagta süýümi iň gymmatly we bähbitli eksport harytlarynyň biri bolup durýar. Garaşsyzlyk ýyllary içinde pagta süýümini gaýtadan işlemek 3 göterimden 51 göterime çenli ýokarlandy.

Ýurdumyzyň dokma senagat önümçiliginde tebigy materiallaryň ulanylmagy dünýäniň dürli kärhanalaryna sargyt edýän halkara brendleri özüne çekýär. Türkmenistanyň öňdebaryjy dokma kärhanalaryň önümleri halkara derejede ykrar edilip, “Önümçiligi dolandyrmak we hile gözegçilik etmek ulgamy” ISO 9001, “Daş-töweregi goramak” boýunça ISO 14001, “Zähmeti goramak we kärhanalarda tehniki howpsuzlygy” boýunça OHSAS 18001 ýaly güwänamalara mynasyp boldular.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli dokma pudagymyzda 80-den gowrak kärhana hereket edýär. Şolaryň aglabasy önümçilik kärhanalary bolup durýar. Şeýle hem, dokma pudagynda bilelikdäki kärhanalaryň hem üstünlikli hereket edýändigini bellemek mümkindir. Olarda ýokary hilli nah we garyşyk ýüplükleriň, matalaryň, örme matalaryň, taýýar sütükli, tikin we jinsi önümleriniň önümçiligi ýola goýuldy. Umuman pudagyň kärhanalarynda 30 müňe golaý işgär zähmet çekýär.

Täze tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy bilen, milli dokma pudagymyzyň gurluş infrastrukturasy düýbünden täzelenýär. Şunda, esasy ileri tutulýan ugurlar bolup, dokma pudagyny innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrmak çykyş edýär. “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019–2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” ýurdumyzyň ýeňil senagatyny we onuň esasy binýatlyk düzümi bolup çykyş edýän dokma senagatyny ösdürmegiň esasy wezipeleri kesgitlenildi. Olara:

- täze önümçiligiň tapgyrlaýyn döwrebaplaşdyrylmagy bilen bagly amala aşyrylan çäreleriň netijesinde, önümçiligiň mümkinçiliklerinden giňden netijeli peýdalanmak hem-de onuň hasabyna Türkmenistanyň dokma senagaty pudagynyň geljekki ösüşini üpjün etmek;

- halk hojalygynyň pudaklaryny ýokary hilli dokma önümleri bilen üpjün etmek arkaly ýurdumyzyň ykdysady we strategiki howpsuzlygyny has-da artdyrmak;

- Türkmenistanyň jemi içerki önümde dokma senagatynyň ornuny has-da artdyrmaga çemeleşmek;

- daşarky bazarlarda ýerlenilmäge niýetlenen bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmek;

- ilatyň iş bilen üpjünçilik meselesine mundan beýläk-de üns bermek, iş orunlaryny saklamak we olaryň sanyny artdyrmak;

- iş öndürijiligini ýokarlandyrmak;

- täze gurulýan döwrebap dokma toplumlarynyň, kärhanalary döwrebaplaşdyrmagyň hasabyna uly islegden peýdalanýan önümleriň möçberleriniň we hiliniň ýokarlanmagy bilen, daşary bazarlara ýerlenýän harytlaryň möçberlerini artdyrmak.

Ýurduň dokma pudagynyň infrastrukturasynyň innowasion ösüşiniň esasy aýratynlyklary bolup aşakdakylar çykyş edýär:

- dokma pudagynda öndürilýän önümleriň hilini ýokarlandyrmak;

- dokma pudagynda öndürilýän önümleri ekologiki howpsuzlygyň talaplaryna gabat getirmek. Bu wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň binýadynda, ýurduň dokma pudagynyň kärhanalary dünýäniň öňdebaryjylary kompaniýalarynyň, hususan-da, Şweýsariýanyň “Rieter”, “Benninger”, Germaniýanyň “Trützsсhler”, “Sсhlafhorst”, “Zinser”, “Monforst”, “Küsters” Italiýanyň “Marzoli”, “Mario Сrosta”, “Reggiani”, “Arioli”, “Savio”, Belgiýanyň “Piсanol”, Ýaponiýanyň “Tsudakoma”, “Juki”, “Murateс” ýaly kompaniýalarynyň enjamlary bilen üpjün edildi.

Hormatly Prezidentimiziň milli ykdysadyýetimizi döwrebap ösdürmek babatynda edýän taýsyz tagallalarynyň binýadynda, ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty barha kuwwatlanyp, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesi has-da ýokarlanýar. Bu hem, ýurdumyzyň baş gymmatlygy bolan adamyň sarp edijilik mümkinçilikleriniň ýokarlanmagyna oňyn täsir edip, ýaşaşyň hil taýdan täze derejä çykýandygyny aýdyňlygy bilen görkezýär.

Muhammedowa Ogulaý,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we 

dolandyryş institutynyň magistranty

Muhammedowa Jeren,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we 

 dolandyryş institutynyň magistranty

Elektrik energetikasy milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudaklarynyň biri bolup, ol diňe bir önümçilik-ykdysady meseleleriň çözülmegine däl, eýsem, durmuş ähmiýetli wajyp wezipeleriň amala aşyrylmagyna gönükdirilip ösdürilýär. Hormatly Prezidentimiz bu pudagyň döwrebaplaşdyrylmagyny hem-de sanly ulgama geçirilmegini gaýragoýulmasyz döwlet wezipeleriniň hatarynda kesgitleýär.

Ýurdumyzda durmuşa geçirilýän toplumlaýyn senagatlaşdyrmak maksatlaryna laýyklykda, iri senagat toplumlary yzygiderli gurlup, ulanylmaga berilýär. Bu desgalary elektrik energiýasy bilen bökdençsiz hem-de ygtybarly üpjün etmek maksady bilen, elektrik energetikasy pudagyny ösdürmegiň konsepsiýasyna laýyklykda, giň gerimli işler alnyp barylýar.

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynda hem energetika pudagy üçin ylym-bilimiň we tehnologiýalaryň öňdebaryjy gazananlaryndan oňat baş çykarýan hünärmenler taýýarlanylýar. Şunuň bilen baglylykda, ýokary okuw mekdebimizde ýaşlara sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden peýdalanmagy çuňňur öwretmek maksady bilen, ösen döwletleriň ýokary okuw mekdepleri bilen hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Muňa mysal edip, ýakynda Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Aşgabatdaky merkeziniň guramagynda energetika pudagynda öňdebaryjy döwletleriň alymlarynyň we Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň professor-mugallymlarynyň hem-de talyp ýaşlarynyň, şeýle hem «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkeziniň ylmy işgärleriniň gatnaşmagynda wideoaragatnaşyk arkaly ylmy-amaly maslahat geçirildi. Okuw maslahatynyň barşynda Awstriýa, Belarus Respublikasy, Gazagystan, Ermenistan ýaly döwletlerden bilermenler bilen gaýtadan dikeldilýän energiýanyň çeşmelerini ornaşdyrmagyň aýratynlyklary barada giňişleýin pikir alşyldy.

Häzirki wagtda elektrik energiýasyny öndürmegiň halkara tejribesi öwrenilende, elektrik energiýasyny sarp etmegiň ekologiýa taýdan arassa ulgamynyň ylmy nukdaýnazarlaryny tejribede peýdalanmak döwrümiziň iň derwaýys meseleleriniň biridir. Bütin dünýäde energiýanyň daşky gurşaw üçin zyýansyz, gaýtadan dikeldilýän çeşmelerine bolan gyzyklanma barha ýokarlanýar. Ýurdumyzda hem döwrüň talabyna eýerilip, energetika kuwwatlyklary dünýä ülňülerine laýyk gelýän innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylýar. Munuň özi Watanymyzyň ýangyç-energetika pudagyny ösdürmek we ýerüsti hem-de ýerasty baýlyklarymyzy halkymyzyň eşretli durmuşyna, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da artdyrylmagyna gönükdirmek ugrundaky tagallalaryň mundan beýläk hem ilerlemegine ýardam edýär.

Gülälek GURBANOWA,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň uly mugallymy.

Balkan welaýatyň çägindäki tebigy ojaklarda iş alyp barýan burawlaýjylaryň, nebit we gaz çykaryjylaryň işleri «Türkmennebit» döwlet konserniniň Balkanabat şäherindäki suw üpjünçilik müdirliginiň işi bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Bu müdirligiň hünärmenleriniň önümçilik kärhanalaryna ýetirýän agyz hem-de önümçilik suwlary ýerasty önümli gatlaklary senagat taýdan özleşdirmek işlerini talabalaýyk guramaga giň mümkinçilik berýär. Agyz suwy durmuş hajatlary üçin peýdalanylsa, önümçilik suwlary tebigy baýlyklar çykarylanda, ýerasty gatlaklaryň basyşyny saklamakda hem-de beýleki zerurlyklar üçin ulanylýar. Suw üpjünçilik müdirliginiň hünärmenleri «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň başyndan bäri önümçilikde şunuň ýaly möhüm ähmiýete eýe bolan suwuň 1 million 461 müň kub metre golaýyny çykarmak bilen, sarp edijileriň ýerasty tebigy baýlyk gözlemek işlerine mynasyp goşantlaryny goşdular.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

(Öz habarçymyz).