Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan halkara giňişliginde asuda hem parahat, ykdysady taýdan gurply, syýasy taýdan durnukly, bedew bady bilen köpugurly ösýän döwlet hökmünde uly abraýa eýedir. Şeýle bolansoň, ösüşiň durnukly hem özara peýdaly ýoluny saýlap alan döwletimiz dünýäniň belli kompaniýalarynyň, işewürleriniň, ýerli we daşary ýurt maýadarlarynyň ünsüni barha köp özüne çekýär. Türkmenistanyň maýa goýum syýasaty maýadarlar üçin ähli amatlyklary döretmekden ugur alýar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna sanly ulgamy giňden ornaşdyrmak, daşary ýurt maýalaryny çekmek, innowasion önümçiligi ösdürmek we halkara hyzmatdaşlygyny giňeltmek hormatly Prezidentimiziň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary bolup durýar. Şonuň netijesinde, maýa goýum işini işjeňleşdirmek babatda hem guwandyryjy netijeler gazanylýar. Maýa goýum syýasaty kuwwatly ykdysadyýetiň aýrylmaz bölegidir. Ol ilatyň durmuş hal-ýagdaýynyň yzygiderli gowulanmagyny, amatly ýaşaýyş şertleriniň emele gelmegini, ýaşaýyş-durmuş mümkinçilikleriniň barha giňeldilmegini kepillendirýär. 

Ýurdumyzda maýa goýum işiniň netijeliligini ýokarlandyrmakda berk kanunçylyk binýady hereket edýär we bu ugurda maýa goýum syýasatyny, telekeçiligi ösdürmäge esas döredýän kanunçylyk namalary üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ýerli we daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmegiň hasabyna maliýe serişdelerini özleşdirmek hem-de maýa goýumlarynyň möçberini artdyrmak işleri dowam etdirilýär. 

Kämil maýa goýum syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde milli ykdysadyýetimiz düýpli diwersifikasiýalaşdyrmak ýoly bilen ynamly öňe barýar. Bu bolsa ýurdumyzda önümçiligiň dürli ugurlarynda iri maýa goýumlaryny çekmäge we netijeli özleşdirmäge mümkinçilik döredýär. Bu ugurda kabul edilen «Maýa goýum işi hakynda», «Daşary ýurt maýa goýumlary hakynda», «Telekeçilik işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary we kadalaşdyryjy-hukuk namalary aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. 

Maýa goýum syýasatyny has-da işjeňleşdirmek, kuwwatly ykdysadyýeti emele getirmek we ony döwrebaplaşdyrmak ugrunda uly işleri alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, döwletli tutumlary rowaç bolsun! 

Aýbölek ANNASOPYÝEWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň talyby.

Döwletimiziň ýangyç-energetika toplumyny hemmetaraplaýyn ösdürmäge hem-de onuň halkara energoulgama depginli goşulyşmagyna gönükdirilen energetika syýasaty hormatly Prezidentimiziň yzygiderli tagallalary bilen barha rowaçlanýar. Ýurdumyzyň bu ulgamda amala aşyrýan iri möçberli maýa goýum taslamalary diňe bir möhüm ykdysady ähmiýete eýe bolman, eýsem, sebit we ählumumy energetika howpsuzlygyny pugtalandyrmakda hem örän uly orny eýeleýändir. Gahryman Arkadagymyzyň: «Gaz geçirijileriň köp ugurly ulgamyny döretmek, şeýle hem kontinentleriň we Aziýanyň üsti bilen gaz geçirijileriň diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmegi uglewodorod serişdelerini halkara bazarlara ibermek üçin täze mümkinçilikleri açýar. Şunuň bilen baglylykda, goňşy döwletleriň energetika howpsuzlygyny we ykdysady taýdan durnukly bolmagyny berkitmek, bütin Merkezi Aziýanyň we Aziýa sebitiniň Durnukly ösüşiniň maksatlaryna ýetmek üçin ýurdumyzyň eksport kuwwatyny düýpli artdyrmak zerur bolup durýar» diýen sözleri häzirki wagtda pudagyň öňünde goýlan wezipeleriň başyny çekýär. Çünki energetika ulgamynda halkara hyzmatdaşlyk döwletimiziň ykdysady strategiýasynyň ileri tutulýan ugry. 

Energiýa islendik ýurduň ykdysadyýetiniň esasy serişdeleriniň biri bolmak bilen, ähli pudaklaryň işine we ösüşine uly täsir edýär. Şoňa görä-de, nygtap aýtsak, energetikany kadaly ösdürmek we energiýa çeşmelerini rejeli ulanmak ýurt üçin hem, halkara derejede sebitleýin we halkara hyzmatdaşlykda hem möhüm ugurdyr. 

Dünýäniň energetika gorlary bütin adamzadyň baýlygydyr. Häzirki döwürde bu serişdeler diňe bir ýangyç bolmak bilen çäklenmän, eýsem, hojalyk gatnaşyklaryny ynamly ösdürmäge hem mümkinçilik berýär. Durnukly ösüşiň, adamlaryň durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmagyň, olaryň medeni ösüşe goşulmagynyň kepili bolup durýar. Şu nukdaýnazardan döwletimiz energetika hyzmatdaşlygynyň geljegini nazarlaýan başlangyçlary yzygiderli öňe sürýär, netijede döwletli başlangyçlar giňden goldaw hem tapýar. Ýaponiýanyň paýtagty Tokioda geçirilen Energetika Hartiýasy boýunça maslahatyň 27-nji mejlisinde Türkmenistanyň bu iri halkara guramanyň başlygy diýlip yglan edilmegi ýurdumyzyň halkara derejede ýokary abraýynyň subutnamasy we döwletimiziň daşary syýasatynyň dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan nobatdaky oňlanylmasy boldy. 

Häzirki wagtda ählumumy energetika howpsuzlygyny üpjün etmek üçin onuň meselelerini çözmäge toplumlaýyn çemeleşmeler möhümdir. Bu babatda ulgamlaýyn hem-de düýpli guramaçylyk şertlerini döretmegiň usullaryny we özara gatnaşyklaryň syýasy ülňülerini işläp düzmek döwrüň talabydyr. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz ýörite düzümi — BMG-niň Energetika geňeşini, şeýle hem energetika howpsuzlygynyň meseleleri boýunça BMG-niň ýanynda bilermenler toparyny döretmegi teklip etdi. 

Türkmen tebigy gazyny dünýä bazaryna çykarmak döwrüň talabydyr. Bu babatda TOPH gaz geçirijisiniň gurulmagynyň sebitiň ykdysady ösüşine itergi berjekdigi ikuçsuzdyr. Bu gaz geçirijiniň sebitde durmuş we ynsanperwer meseleleri çözmäge, parahatçylygy we durnuklylygy pugtalandyrmaga ýardam etjekdigi bolsa buýsandyryjy hakykatdyr. 

Bilşimiz ýaly, Arkadagly Serdarymyz nebitgaz pudagyny ösdürmeklige aýratyn üns berýär. Şeýle hem nebitgaz toplumyny döwrebaplaşdyrmak ugrunda soňky ýyllarda köp tagallalar edilýär, kuwwatly nebithimiýa we gazhimiýa pudaklary döreýär. Muňa mysal hökmünde Balkan welaýatynyň Gyýanly şäherçesindäki polietilen we polipropilen öndürýän gaz himiýa toplumyny, Ahal welaýatynda gurlan tebigy gazdan ýokary hilli benzin öndürýän zawodlar toplumyny we köpsanly beýleki iri maýa goýum taslamalaryny görkezmek bolar. 

Nesip bolsa, sanlyja ýyldan hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda köpugurly energetika düzümini döretmek boýunça amala aşyrylýan giň möçberli taslamalar milli, sebit we halkara energetika howpsuzlygyny pugtalandyrmaga, Ýewraziýa giňişliginde ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge hyzmat eder. 

Pudagyň üstünligi hormatly Prezidentimiziň paýhasy netijesinde döwletimiziň bu ulgamda täze we netijeli çözgütleri tapmakda işjeň orny eýelemegi hem-de gyzyklanmasy bilen hemişe tapawutlanýan energetika diplomatiýasynyň dünýä derejesinde dabaralanýandygynyň, goldanylýandygynyň ajaýyp mysalydyr. Bu üstünlikler, ýeňişler, ösüşler özüniň baý tebigy serişdelerini sebitde we dünýäde parahatçylyga, durnuklylyga hem-de gülläp ösüşe ýardam bermek üçin peýdalanýan Türkmenistan döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk syýasatynyň döredýän gudratydyr. 

Tirkişmyrat DURDYÝEW,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň beýleki sebitleri bilen bir hatarda Ahal welaýaty hem ösýär, özgerýär. Döwlet we milli maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde welaýatyň obalary, şäherleri döwrebap keşbe girýär, nusgalyk obalar we şäherçeler peýda bolýar. Häzirki zaman iri önümçilik kärhanalary ulanylmaga berilýär. Halk hojalygynyň ähli ugurlarynda guwandyryjy üstünliklere ýetilýär. 

Soňky ýyllaryň içinde ýurdumyzyň bu sebitinde gurlan täze, döwrebap ilatly nokatlarynyň arasynda Gökdepe etrabynyň Aba Annaýew obasyny, şol etrabyň Täze eýýam obasyny, Ak bugdaý etrabynyň Bereketli zaman we Berkarar şäherçelerini buýsanç bilen agzamak bolar. Agzalan obalardyr şäherçelerde bu gün bagtyýar ildeşlerimiz eşretli döwrüň hözirini görüp ýaşaýarlar, zähmet çekýärler, bilim alýarlar. Raýatlaryň ýokary amatly şertlerde ýaşamagyna itergi berjek, durmuş ugra gönükdirilen özgertmeleriň netijesinde häzirki wagtda welaýatyň çäginde döwrebap obalaryň dördüsiniň gurluşygy alnyp barylýar. Gökdepe etrabynyň Owadandepe, Köpetdag geňeşlikleriniň, Ak bugdaý etrabynyň Öňaldy, Kaka etrabynyň Gowşut geňeşlikleriniň çäginde gurulýan täze obalar bir gatly ýaşaýyş jaýlarynyň ýüzlerçesini, bilim-terbiýeçilik ojaklarynyň binalaryny, saglyk merkezlerini we beýleki desgalary öz içine alýar. 

 Gökdepe etrabynyň çäginde bolsa, welaýatyň taryhyndaky iň iri taslamalaryň biri bolan täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygy depginli alnyp barylýar. Belent ýaşaýyş jaýlarynyň, edara, durmuş-medeni maksatly binalaryň ýüzlerçesini öz içine alýan bu taslamanyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi bilen, bagtyýar ildeşlerimiziň müňlerçesi döwrebap ýaşaýyş jaýlarynda ýaşamaga mümkinçilik alar. 

Häzirki wagtda welaýatyň çägindäki häzirki zaman iri önümçilik kärhanalarynda alnyp barylýan önümçilik işleri milli ykdysadyýetimiziň depginli ösüşine oňyn täsirini ýetirýär. Gökdepe etrabynyň Owadandepe geňeşliginiň çägindäki «Türkmen aýna önümleri» kärhanasynyň, tebigy gazdan ekologiýa taýdan arassa benzin öndürýän zawodlar toplumynyň, «Türkmendemirönümleri»,  Gazbeton öndürýän kärhanalarynyň, mermer we granit daşlary işlenilýän kärhanasynyň, «Ahal» ösümlik ýag zawodynyň we beýleki senagat kärhanalarynyň işi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr.  

Welaýatda ýeňil senagata degişli döwrebap kärhanalaryň birnäçesi hereket edip, dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply eksport ugurly dokma önümleriniň dürli görnüşlerini öndürýär. Şol kärhanalaryň üsti Kaka we Babadaýhan dokma toplumlary bilen ýetirilmegi ýurdumyzyň dokma önümçiligi babatdaky eksport mümkinçiligi artdy. Bu ýerli çig maldan taýýarlanýan şol dokma önümleri içerki we daşarky bazarlarda uly islege, meşhurlyga eýedir. 

Hormatly Prezidentimiziň goldaw-hemaýatlaryndan, kömekdir ýardamlaryndan ruhlanan welaýatyň pagtaçydyr gallaçy daýhanlary, gök ekerançylary, maldarlary, ýüpekçileri hem päk zähmetiň nusgasyny görkezmek bilen, berkarar Watanymyzyň ösüşlerine saldamly goşant goşýarlar. Kärendeçi daýhanlar häzirki günlerde meýdan işlerine, şol sanda güýzlük däne ekilen meýdanlarda orum işlerine girişdiler. Gowaça ekişi geçirilen gektarlarda hatarara bejergi, iýmitlendirmek işlerine, gök we bakja ekinleriniň ýetişdirilişine jogapkärli çemeleşýärler. Ýeri gelende, şu ýyl welaýatyň oba zähmetkeşleri 135 müň gektarda gowaça ekişini geçirip, şol ýerden 280 müň tonna «ak altyny» ýetişdirmegi, gallaçy daýhanlar 195 müň gektar ýerden 400 müň tonna guşgursak ak bugdaýy almagy maksat edinýändiklerini bellemek gerek. Bu sahawatly topragyň ekerançylary bolsa, häzirki günlerde 17500 gektarda ýazlyk ekinleriň, şol sanda ýeralmanyň, soganyň, käşiriň, kelemiň, pomidoryň, hyýaryň we bakja önümleriniň bol hasylyny ýetişdirdiler. 

Ýerleri 99 ýyl möhlet bilen ulanmaga alan we daýhan hojalygyny döreden tejribeli daýhanlar şol ýerleriň 70 göteriminde döwlet tabşyrygyna degişli gowaçadyr bugdaýy, galan 30 göteriminde bolsa, beýleki oba hojalyk ekinlerini ýetişdirmek ugrunda tutanýerli zähmet çekýärler.  

Gazanylýan üstünlikleriň, ýetilýän sepgitleriň gözbaşynda hormatly Prezidentimiziň tagallalary durandyr. Bu hakykata oňat düşünýän welaýatyň agzybir, zähmetsöýer ilaty döwlet Baştutanymyzyň daşyna mäkäm jebisleşmek bilen, iş gadamlaryny barha batlandyrýarlar.  

Resul IŞANGULYÝEW,

TDP-niň Ahal welaýat komitetiniň başlygy.

Beýleki habarlar

Döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagynda tebigy baýlyklarymyzyň orny örän uludyr. Nebitgaz, elektrik energiýasy, ak pagta, bugdaý, ýüpekçilik — bularyň bary türkmen halkynyň bol rysgal-berekedi. 

Ýurdumyzyň tebigy baýlyklarynyň biri bolan «mawy ýangyç» raýatlarymyzyň gowy durmuşda ýaşamagyna hyzmat edýär. Energiýanyň esasy çeşmesi hasaplanylýan tebigy gazyň ilat üçin elýeterli bolmagy raýatlarymyzyň bagtyýar durmuşynyň kepilidir. 

Döwletimiz tutuş dünýäde iň iri gaz öndüriji ýurt hökmünde tanalýar. «Uglewodorod gazy we gaz üpjünçiligi hakynda» Türkmenistanyň Kanuny tebigy gaz pudagynda we gaz üpjünçiliginde döwlet syýasatynyň ýörelgelerini kesgitleýär. Milli oba maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ilaty agyz suwy, elektrik energiýasy, tebigy gaz bilen üpjün etmek işleri alnyp baryldy. Ýurduň ähli ýerlerinde, ýagny iň çetki obalarda hem gazlaşdyrmak işleri ýerine ýetirildi. 

Nebitiň we gazyň çykarylyşyny artdyrmak, türkmen energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermegiň köp şahaly ulgamyny döretmek bilen bir hatarda, nebitgaz senagatynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagyna, uglewodorod çig malynyň gaýtadan işlenilmegine ýöriteleşdirilýän iri senagat desgalarynyň gurluşygyna uly üns berilýär. 

 Ählumumy ösüşiň esasy meseleleri boýunça Türkmenistanyň garaýyşlaryny goldap, 2008-nji ýylyň 19-njy dekabrynda we 2013-nji ýylyň 17-nji maýynda BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan «Energiýa serişdeleriniň ygtybarly we durnukly üstaşyr geçirilmegi hem-de durnukly ösüşi we halkara hyzmatdaşlygyny üpjün etmekde onuň hyzmaty» atly Rezolýusiýanyň, 2014-nji ýylyň 19-njy
 dekabrynda «Durnukly ösüş üçin halkara hyzmatdaşlygyny üpjün etmekde ulag-üstaşyr geçelgeleriniň orny», 2015-nji ýylyň 22-nji dekabrynda «Durnukly köpugurly ulag-üstaşyr geçelgeleriniň döredilmegine ýardam bermek maksady bilen ulaglaryň ähli görnüşleriniň arasynda hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygyň üpjün edilmegi ugrunda», 2017-nji ýylyň 20-nji dekabrynda «Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmak bilen baglylykda ulaglaryň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Rezolýusiýalaryň kabul edilmegi sebitde geoykdysady mümkinçilikleri durmuşa geçirmekde örän ähmiýetlidir. Bu bolsa parahatçylygyň, howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň hatyrasyna global we sebitleýin hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça ýurdumyzyň alyp barýan işleriniň ykrarnamasydyr.

«Mawy ýangyjy» diwersifikasiýa ýoly bilen eksport etmek, energiýa serişdeleriniň dünýä bazarlaryna iberilýän ugurlarynyň köptaraply düzümlerini döretmegiň hasabyna, doganlyk döwletler bilen ykdysady gatnaşyklary has-da artdyrmak Bitarap döwletimiziň energetika syýasatynyň möhüm bölegi bolup durýar.  

Gündogar we günorta ugurlarda serhetdeş sebitler bolan Hytaýa, Owganystana, Pakistana, Hindistana we beýleki ýurtlara energiýa serişdelerini uzak möhletleýin ibermek bilen baglanyşykly alnyp barylýan işler döwletimiziň yklymda iň iri uglewodorod serişdelerini öndürijileriň we iberijileriň hataryna girýändigine şaýatlyk edýär. Kuwwatly serişde binýady, üstaşyr geçirmegiň artykmaçlyklary, energiýa serişdelerini halkara bazarlaryna ibermek boýunça iri möçberli, özara bähbitli taslamalaryň amala aşyrylmagyna mümkinçilik berýär. Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisi munuň aýdyň mysalydyr. Onda müňlerçe ýyllaryň dowamynda Ýewraziýanyň halklaryny birleşdirip, Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmek pikiri öz beýanyny tapdy. Döwletara ulgam üç ugurdaş şahalary öz içine alýar. Türkmen gazy Hytaý Halk Respublikasyna akdyrylar. 

Asyryň desgasy hökmünde bütin dünýäniň ünsüni özünde jemleýän Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygynyň alnyp barylmagy we täze eksport ulgamynyň açylmagy ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagyna, netijede bolsa halkymyzyň ýaşaýyş derejesiniň has-da gowulanmagyna şert döredýär. 

2015-nji ýylyň 13-nji dekabrynda badalga alan bu turba geçiriji doganlyk hindi halkyna ýylda 33 milliard kubmetr gaz akdyrmaga mümkinçilik berer. Bu bolsa Günorta — Gündogar Aziýanyň ýurtlaryna tebigy gazy uzak möhletleýin akdyrjak täze energetika ulgamy sebitiň ykdysady taýdan ösmegine kuwwatly itergi bermek bilen çäklenmän, eýsem, durmuş, ynsanperwer häsiýetli meseleleri çözmäge, parahatçylygy we durnuklylygy berkitmäge ýardam eder. Müňlerçe täze iş orunlary, degişli elektroenergetika, ulag we aragatnaşyk hem-de durmuş düzümleri peýda bolar. 

 TOPH taslamasy diňe bir özara bähbitli energetika we ykdysady taslama bolmak bilen çäklenmän, eýsem, ol syýasy ähmiýetli jebisleşdiriji ýagdaýdyr. Energiýa serişdelerini öndürijileriň, üstaşyr geçirijileriň we sarp edijileriň bähbitleriniň deňagramlylygyny üpjün etmegiň aýdyň subutnamasydyr. Bu taslama sebitde we dünýäde parahatçylygy we durnuklylygy berkitmäge, dostlukly gatnaşyklary, hoşniýetli goňşuçylygy hem-de giň netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam edýän köprüdir. 

«Galkynyş» gaz käni TOPH gaz geçirijisini «mawy ýangyç» bilen üpjün etjek energetika gorudyr. Bu ýerde ýylda 30 milliard kubmetrden gowrak harytlyk gazy öndürmäge mümkinçilik berýän desgalar toplumy ulanylmaga berildi. 

Üstümizdäki ýylyň aprel aýynyň başynda Hindistan Respublikasynyň Prezidentiniň Türkmenistana döwlet saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Hindistanyň Prezidenti Ram Nath Kowindiň arasyndaky gepleşikler iki dostlukly ýurduň köpýyllyk dostana gatnaşyklarynyň berkdigini äşgär etdi. Döwlet, hökümetara we pudagara derejede gol çekilen köp sanly resminamalary birleşdirýän ygtybarly şertnama-hukuk binýady hem-de geçirilýän syýasy geňeşmeler we dürli düzümleriň arasynda ýola goýlan gatnaşyklar aýdylanlaryň aýdyň mysaly bolup biler.  

Milli ykdysadyýetimizi ösdürmegiň hasabyna halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini barha ýokarlandyrýan beýik işleri durmuşa geçirýän döwlet Baştutanymyzyň jany sag, ömri uzak, işleri rowaç bolsun. 

Maýsa KURBANOWA,

Mary welaýat prokurorynyň hukuk üpjünçiligi boýunça uly kömekçisiniň wezipesini ýerine ýetiriji, 2-nji derejeli ýurist.

Welaýatymyzyň çäginde döwrebap enjamlaşdyrylan, ösen tehnologiýalary özünde jemleýän kärhanalaryň birnäçesi gurlup, ulanylmaga berildi. Şolaryň birisi Türkmenabadyň pamyk egriji fabrigidir. Häzirki döwrüň ösen talaplaryna laýyk gelýän dokma senagaty düzümleriniň hatarynda kärhananyň ady hormat bilen tutulýar. Şu ýylyň dowamynda bu ýerde 44 million manatlyk önümiň öndürilmegi meýilleşdirildi. Häzirki gazanylýan üstünlikler hünärmenleriň bu önümleriň möçberiniň 50 million manatlykdan kem bolmajakdygyny çaklamaklaryna esas döredýär. 

Türkmenistanda öndürilýän ýokary hilli, ekologiýa taýdan arassa önümlere dünýä bazarlarynda uly isleg bildirýärler. Eksporta iberilýän önümleriň artmagynda bu fabrigiň hem aýratyn paýy bar. Kärhana 2014-nji ýylyň fewralynda işe girizildi. Şondan bäri önümçilik meýilnamalary üstünlikli ýerine ýetirilýär. Ykdysatçy Rahat Juraýewanyň aýtmagyna görä, şu ýylyň başyndan bäri fabrikde 15 million 333 müň manatlygyň ýerine 21 million 494 müň manatlyk önüm öndürildi. Pul hasabynda alnanda, meýilnama 140 göterim berjaý edildi. 

Daşary ýurtlaryň iň kämil tehnologiýalary oturdylan pamyk egriji kärhanada işleriň ählisi awtomatlaşdyrylan usulda alnyp barylýar. Önümçiligiň innowasion häsiýetde ýola goýulmagy ýokary hili we zähmet öndürijiligini üpjün edýär. Ýüplük önümleri ähli görkezijileri boýunça dünýä ölçeglerine laýyk gelýär. Fabrikde önümiň hiline, nah ýüplügiň dünýä ölçeglerine laýyk gelmegine gözegçilik etmek üçin kämil tehnologiýalardan ybarat barlamhana işleýär. 

Häzirki wagtda öndürilýän önümleriň aglaba bölegi Russiýa, Türkiýe, Polşa, Gruziýa ýaly döwletlere eksporta iberilýär. Önümleriň ekologiýa taýdan arassalygy olaryň islegli bolmagynyň ýene bir artykmaçlygydyr. Kärhananyň baş inženeri Anwar Eminow kärhanada hünärmenleriň 150-den gowragynyň zähmet çekýändigini aýdýar. Onuň aýtmagyna görä, kärhananyň şu günlerdäki sazlaşykly işleri hormatly Prezidentimiziň özümizde öndürilýän önümleriň bolçulygyny döretmek ugrunda ýöredýän syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygynyň güwäsidir. Bu bolsa il-ýurdumyzyň bähbidine hyzmat edýär.  

Giň we ýagty, dokmaçylyk boýunça dünýäniň öňdebaryjy gazananlaryna esaslanýan tehnologiýalar ornaşdyrylan bölümleriň ýerleşýän binalary dokma senagatynda bolup geçen oňyn özgerişlikleriň aýdyň subutnamasydyr. Esasy binada ýokary hilli nah ýüplükleriň önümçiligi ýerleşýär. Bu ýerde gurnalan enjamlaryň uzalyp gidýän göze gelüwli hatarlarynda hünärmenler işiň gidişine gözegçilik edýärler. Awtomatlaşdyrylan enjamlarda ýüplükler emele gelýär, taýýar önüm derejesine ýetirilýär. Dört hatarda bu işe ýöriteleşdirilen enjamlar kompýuter tehnologiýalary arkaly dolandyrylýar. Narhal Saparowa, Didar Çaryýew, Nigara Garowa, Şarapat Durdyklyçewa ýaly hünärmenler bu enjamlary ussatlyk bilen dolandyrýarlar. 

Ösen tehnologiýalary özünde jemleýän kärhanada işler ileri. Bu bolsa ilki bilen kärhananyň işgärleriniň ýaşaýyş-durmuşlaryna hem oňyn täsirini ýetirýär. Fabrigiň direktory Bagtyýar Çaryýew kärhanada hormatly Prezidentimiziň zähmet adamlarynyň aýratyn aladalar bilen gurşalyp alynmalydygy baradaky tabşyryklaryna hem jogapkärli çemeleşilýändigini gürrüň berýär. Özleri baradaky aladany çynlakaý duýýan zähmet adamlarynyň işe bolan garaýyşlary hem başgaça bolýar. Olar iş meýilnamalaryny artygy bilen berjaý etmäge çalyşýarlar. Munuň iş ýüzünde hasyl bolýandygyny ýokary zähmet görkezijileri aýdyň tassyklaýar.  

Ilmyrat BERDIÝEW.

Surata düşüren Merdan ORAZOW.

Häzirki döwürde ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösüşiniň durnukly depginini üpjün etmek we bäsdeşlige ukyplylygyny güýçlendirmek maksady bilen sanly tehnologiýalary hem-de öňdebaryjy halkara tejribelerini ornaşdyrmak esasy ugurlaryň birine öwrüldi. Ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda halkara ölçeglerine laýyk gelýän innowasiýa tehnologiýalarynyň we maglumat-aragatnaşyk enjamlarynyň köpçülikleýin ornaşdyrylmagy esasynda milli ykdysadyýetimiziň täze modeli has kämilleşýär. Hut sanly ulgamyň hasabyna dolandyryş işleri sazlaşykly ýöredilýär, şol bir wagtyň özünde täze usullar önümçilige oňaýly täsirini ýetirýär. Milli ykdysadyýetimizi durnukly ösdürmek üçin ähli serişdeleriň we mümkinçilikleriň has doly derejede herekete girizilmegi gazanylýar. Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny, halkymyzyň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen elektron we ylmy ulgamy özleşdirmegiň, ýokary tehnologiýalaryň hem-de kiçi we orta telekeçiligiň mümkinçiliklerini çekmek arkaly pudaklary döwrebaplaşdyrmagyň meseleleri hem oňyn çözülýär. Hut şonuň netijesinde öndürilýän önümleriň diňe bir mukdary artman, hili hem gowulanýar, elýeterli nyrhlar emele gelýär. Ýurdumyzyň ykdysadyýetinde döredilýän jemi içerki önümiň möçberinde döwlete dahylsyz bölegiň paýynyň yzygiderli ýokarlanmagy hem sanly tehnologiýalaryň hususy önümçilikde işjeň ornaşdyrylmagy bilen baglydyr. 

Sanly ykdysadyýeti ösdürmekde söwda, maliýe, bank ulgamlaryna we döwlet dolandyryşyna ilkinji orun degişli bolup durýar. Ýurdumyzyň ykdysady syýasatynyň kemala gelmeginde, ykdysady maksatnamalary durmuşa geçirmekde we bank hyzmatlarynyň häzirkizaman tehnologiýalary arkaly alnyp barylmagynda bank ulgamynyň ösüşi örän möhümdir. Bu ulgamyň sanlylaşdyrylmagy işewürlik mümkinçiliklerini artdyrdy, bank hyzmatlarynyň hilini düýpli ýokarlandyrdy, nagt däl hasaplaşyklar ulgamyny ösdürdi. Hyzmatlaryň täze, döwrebap görnüşleriniň («Internet-banking», «Mobil-banking») ornaşdyrylmagy netijesinde harajatlar üzül-kesil azaldy. Bu özgerişlikler ykdysady pudaklaryň ählisinde sazlaşykly ösüşleri üpjün edýär. 

Ýurdumyzda 2019—2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasynyň üstünlikli amala aşyrylmagy innowasion ykdysadyýeti kemala getirmäge döwlet derejesinde aýratyn üns berilýändigini aňladýar. Şu nukdaýnazardan, ýurdumyzda ylmyň we bilimiň ösdürilmegi üçin köp möçberde maýa goýumlary gönükdirilýär. Sebäbi ykdysadyýetiň diwersifikasiýalaşdyrylmagy bilen, önümçiligiň ähli görnüşiniň taýýar önümi çykarmaga ukybynyň artdyrylmagy, bazar hyzmatlarynyň köptaraplaýyn ýola goýulmagy we innowasion ösüşleriň düýbüniň tutulmagy, ilkinji nobatda, adam maýasyny yzygiderli kämilleşdirmäge gönükdirilen çäreleriň durmuşa geçirilmegine esaslanýar. Işgärleriň hünär derejesiniň ýokarlanmagy zähmet öndürijiligine hem täsirini ýetirýär.  

Sanly ykdysadyýeti ösdürmekde döwletiň orny iki maksada gönükdirilýär. Olaryň birinjisi täze ýagdaýlara uýgunlaşan kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmekden, internet ulgamyna geçýän kärhanalaryň hukuk taýdan goraglylygyny üpjün etmekden ybaratdyr. Ikinjiden, önümçiligi sanlylaşdyrmak ýörelgesine eýerip, innowasiýa tehnologiýalaryny ornaşdyrýan kärhanalar üçin bu ugurda amatly şertleriň döredilişine döwlet uly üns berýär.  

Suraý JUMAÝEWA,

welaýat maliýe-ykdysady orta hünär okuw mekdebiniň mugallymy.

Dostlugyň galla önümleri kärhanasynda un, çörek we çörek önümlerini öndürmekde ýokary netijeler gazanylýar. Munuň şeýledigine üstümizdäki ýylyň başyndan bäri bugdaýyň 14280 tonnasynyň gaýtadan işlenilendigi we geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, bu babatda 110,3 göterim ösüş depgininiň üpjün edilendigi-de aýdyň şaýatlyk edýär. 

Gaýtadan işlenilen şonça bugdaýdan gowy hilli unuň 10701 tonnasy öndürilip, bäş aýlyk meýilnama üstünlikli berjaý edildi. Mundan başga-da bugdaý kepeginiň 3299 tonnasy öndürilip, bu baradaky meýilnama 102,1 göterim berjaý edildi.  

Kärhanada ýokary hilli çörek we çörek önümlerini öndürmekde hem guwandyryjy görkezijilere eýe bolunýar. Hasabat döwründe kärhanada gymmatly azyk önüminiň 581 tonnasy öndürildi. Munuň özi geçen ýylyň bäş aýy bilen deňeşdirilende, bu önümleriň 66 tonnasynyň artyk öndürilendiginden habar berýär. Kärhanada taýýar önümleri ilata öz wagtynda ýetirmek ugrunda-da degerli alada edilýär. Bu ýerde geçen döwürde ilatyň ösen isleginden peýdalanýan tüwiniň hem 300 tonnasy öndürilip, söwda nokatlaryna ugradyldy.  

Öňdebaryjy kärhananyň işgärleri esasy işleri bilen birlikde ýetip gelen galla oragyny hem taýýarlykly garşylaýarlar. Bu ýerde gymmatly azyk önümini kabul etmäge ammarlar doly taýýar edildi. Şeýle çemeleşme ilatyň desterhanynyň nygmatlardan doly bolmagyny kepillendirýär.  

Mämmet GYLYJOW.

Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti Ser­dar BERDIMUHAMEDOW:
— Tä­ze eý­ýam­da Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­zi mun­dan beý­läk-de ös­dür­mä­ge, ila­ty­my­zyň  ýa­şa­ýyş-dur­muş de­re­je­si­ni has-da ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, äh­li ugur­lar bo­ýun­ça yk­dy­sa­dy ösüş­le­ri, ägirt uly öňe­gi­diş­lik­le­ri ga­zan­ma­ga gö­nük­di­ri­len  iş­le­ri alyp bar­ýa­rys.  

Ýurdumyzyň innowasion ösüşinde bazar gatnaşyklarynyň gerimini giňeltmek, döwletiň we hususy pudagyň hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmek arkaly döwletiň ykdysady kuwwatyny has-da berkitmek hem-de ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen degişli işler geçirilýär. 

Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda makroykdysady durnuklylygy üpjün etmek, sanly ykdysadyýeti ösdürmek, döwrebap tehnologiýalary ornaşdyrmagy dowam etdirmek bilen baglanyşykly wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmäge uly üns berilýär. Göz öňünde tutulan meýilnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ykdysadyýetiň okgunly ösüşini üpjün edýär, daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen söwda gatnaşyklaryny giňeldýär. 

Ýeri gelende bellesek, Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynda dostlukly ýurtlar bilen söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy täze sepgitlere çykarmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlarynyň hatarynda özara söwdanyň görnüşlerini giňeltmek hem-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek wezipeleri durýar. 

Häzirki wagtda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan hem-de eksport ugurly önümçilikleri artdyrmak, elektron senagatyň önümlerini çykarýan kärhanalary döretmek boýunça maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmek üçin zerur çäreler görülýär, ugurdaş düzümler bilen bilelikde telekeçiligi okgunly ösdürmek, içerki bazary ýurdumyzda öndürilýän ýokary hilli harytlar bilen doly üpjün etmek işleri utgaşykly amala aşyrylýar. 

Eksport ugurly önüm öndürýän kärhanalary goldamak, şol sanda söwdany hem-de daşary ykdysady işi höweslendirmegiň häzirki zaman serişdelerini peýdalanmagy giňeltmek, şeýle-de, olary maliýe taýdan ösdürmek gaýragoýulmasyz çäreleriň hatarynda durýar. Şunuň bilen birlikde, söwda guramalary täze eksport bazarlaryna önümleri ibermäge höweslendirilýär, eksport ugurly önüm öndürýän kärhanalar goldanylýar. 

Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasy ykdysadyýet ulgamynda özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegine uly goşant goşmak bilen, telekeçiligiň höweslendirilmegine, maýa goýum hyzmatdaşlygynyň giňeldilmegine ýardam berýän köp sanly iri çäreleriň guramaçysy hökmünde çykyş edýär. 

Hususy bölegi ösdürmek boýunça Türkmenistanda giň gerimli özgertmeler ýaýbaňlandyryldy. Bazar gatnaşyklarynyň kämilleşmegine ýardam bermek, işewürligi üstünlikli alyp barmak üçin degişli şertleri döretmek, daşary ýurtlaryň işewürler toparlary bilen netijeli hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ösdürmek ýurdumyzyň Söwda-senagat edarasynyň esasy wezipeleriniň biridir. 

Häzirki wagtda elektron söwdany ösdürmäge aýratyn üns bermek döwrüň talabydyr. Şunuň bilen baglylykda, söwdanyň sanlylaşdyrylmagyny köp babatda sarp edijiniň hereketleriniň häsiýetiniň we nusgasynyň üýtgemegi kesgitleýär. Bularyň hemmesi tehnologiýalaryň okgunly ösmegi, sanly ykdysady ulgamlaryň, innowasion işewürlik nusgalarynyň peýda bolmagy bilen şertlendirilendir. 

Ýurdumyzda ykdysadyýeti döwrebaplaşdyrmak we diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça giň möçberli maksatnamalar we dürli taslamalar üstünlikli amala aşyrylýar. Şunda, hususan-da, innowasion ugurlara, sanly ulgama geçilmegine, ýokary tehnologiýaly senagat önümçiliginiň döredilmegine, dürli düzümleriň işiniň mundan beýläk-de kämilleşdirilmegine, pudaklaryň işine we önümçilik toplumlaryna öňdebaryjy tejribäniň ornaşdyrylmagyna, bazar ykdysadyýeti şertlerinde işewürligiň we hususy telekeçiligiň ösdürilmegine möhüm ähmiýet berilýär. 

Täze taryhy eýýamda ministrliklerde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda sanly ulgama geçmek, ýerli elektron söwdany ösdürmek kämilleşdirmek, ilatyň sanly ykdysadyýet we maglumat howpsuzlygy babatda sowatlylygyny artdyrmak boýunça wagyz-nesihat işlerini alyp barmak hem-de beýleki wezipeler möhüm ähmiýete eýedir. Bu düzgünleriň yzygiderli ýerine ýetirilmegi ýurdumyzyň mundan beýläk-de ösmegine, işewürligi we maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmaga, dolandyrmagyň öňdebaryjy usullaryny ornaşdyrmaga ýardam edýär. 

Häzirki döwürde esasy ulgamlaryň ählisine öňdebaryjy tehnologiýalar işjeň ornaşdyrylýar, sanly hyzmatlaryň görnüşleri giňeldilýär. Sanly ulgama geçirilmegi söwdada möhüm orun tutýar. Şoňa laýyklykda ýurdumyzda internet-söwdany ösdürmäge hem-de ýerli önüm öndürijileriň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar. Ykdysadyýetiň beýleki pudaklarynda bolşy ýaly, bu ulgamda hem sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyny nazara almak bilen, netijeli hukuk binýady döredilýär we yzygiderli kämilleşdirilýär. 

«Alyjylaryň hukuklary hakynda», «Söwda işi hakynda», «Internet ulgamyny ösdürmegi hukuk taýdan düzgünleşdirmek we Türkmenistanda internet hyzmatlaryny etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryna laýyklykda, Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi tarapyndan «Harytlary aralykdan satmagyň düzgünnamasy» işlenip düzüldi we işe girizildi. Ol internet söwdasynyň işini düzgünleşdirmäge gönükdirilendir. 

Düzgünnama harytlaryň mahabatyny, harytlary satyn almak-satmak şertnamalaryny baglaşmagy, harytlary alyja eltip bermegiň düzgünlerini goşmak bilen aralykdan söwdany guramak boýunça umumy düzgünler girizilip, onda alyjynyň hukuklary we beýlekiler kesgitlenilýär. Bu kadalar guramaçylyk-hukuk görnüşlerine garamazdan, edara görnüşli taraplara, şonuň ýaly-da, hukuk tarapyny döretmezden, telekeçilik işini amala aşyrýan hususy telekeçilere degişlidir. 

Ýurdumyzda eksport-import amallaryny kadalaşdyrýan esasy edara hökmünde Döwlet haryt-çig mal biržasy Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklarynyň görkezijisi, milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň önümlerine bolan islegi aýdyň görkezýän maglumatlaryň kuwwatly çeşmesi bolup hyzmat edýär. 

Häzirki wagtda ykdysadyýetiň hususy bölegini ösdürmek boýunça netijeli işler durmuşa geçirilýär. Döwlete dahylsyz bölegiň bank edaralary tarapyndan maliýeleşdirilmegi, hususy kärhanalaryň sanynyň ep-esli artmagy täze iş orunlarynyň döredilmegi üçin giň mümkinçilikler açdy. 

Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm wezipelerini beýan edýän maksatnamalar sebit we dünýä möçberinde milli ykdysadyýetimiziň bäsleşige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmaga, azyk garaşsyzlygyny pugtalandyrmaga, hususy ulgamyň önümçilik, innowasiýa we maýa goýum işjeňligini höweslendirmäge gönükdirilendir. 

Şu maksatlar bilen ýurdumyzda bazar gatnaşyklaryna geçmek boýunça meýilnamalaýyn çäreler, iri düzümleýin işler durmuşa geçirilýär, maliýe-bank, býujet-salgyt hem-de pul-karz ulgamlary kämilleşdirilýär. Şunda çeýe makroykdysady syýasatyň geçirilmegine, halk hojalyk toplumyny senagatlaşdyrmak we döwrebaplaşdyrmak boýunça wezipeleriň netijeli çözülmegine, iň täze tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna hem-de iň oňat dünýä tejribesiniň öwrenilmegine, öňdebaryjy halkara maliýe düzümleri, şol sanda Halkara pul gaznasy bilen hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. 

Halkara bilermenleriniň pikirine görä, häzirki döwürde Türkmenistanda düýpli maýa goýum kuwwaty bolan netijeli ykdysady ulgam hereket edýär. Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň oňyn meýilleriniň durnuklylygy barada Halkara pul gaznasynda, Bütindünýä bankynda we beýleki abraýly halkara guramalarynda, maliýe düzümlerinde bellenilýär. Birnäçe ýyllaryň dowamynda ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň we beýleki makroykdysady görkezijileriň ýokary derejede saklanýandygy muňa esas bolup durýar. 

Mähriban halkynyň bagtyýar durmuşda ýaşamagy barada alada edýän hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny, Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işleriniň uly üstünliklere beslenmegini tüýs ýüregimizden arzuw edýäris! 

Kakageldi HÜMMÄÝEW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň prorektory.

Beýleki habarlar

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe «Halkyň Arkadagly zamanasy»  ýylymyz hem bagtyýar pursatlara baý ýyllaryň biri hökmünde toý-baýramlara beslenýär. Şu ýylyň 18-nji maýynda  Konstitusiýamyzyň  we Döwlet baýdagymyzyň güni uly dabaralar bilen bellenip geçildi. Golaýda bolsa Aşgabat şäheriniň gününiň baýramçylygyny uludan belläp geçdik. 

Ginnesiň Bütindünýa rekordlar kitabyna altyn harplar bilen ýazylan Aziýanyň merjen şäheri Aşgabat sebitde halkara maslahatlaryň, forumlaryň, sergileriň geçirilýän merkezine öwrüldi. Dünýäniň dürli döwletleriniň, abraýly halkara guramalaryň we kompaniýalaryň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda geçirilýän syýasy, ykdysady we medeni dabaralar mukaddes Garaşsyzlygymyzy we hemişelik Bitaraplygymyzy pugtalandyrmakda uly ähmiýete eýedir. Muňa 2021-nji ýylyň 28-nji noýabrynda köp döwletleriň ýokary derejeli ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda Türkmenistanyň at gazanan arhitektory Gahryman Arkadagymyzyň gurduran özüniň binagärlik ajaýyp keşbi bilen dünýäni haýrana goýýan «Garagum» köpugurly işewürlik merkezli myhmanhanasynda geçirilen «Ykdysady hyzmatdaşlyk guramasynyň» 15-nji sammiti, hem mysal bolup biler. Gözel paýtagtymyz Aşgabat häzirki wagtda dünýäde parahatçylygy we abadançylygy pugtalandyrmakda meşhur merkeze öwrülýär. 

Aşgabat geljegiň şäheridir. Oklaw ýaly göni, aýna ýaly tekiz şaýollardyr köçeler bagy-bossanlyga, gülzarlyga öwrülýär. Aşgabadyň erteki ýaly gündizki we gijeki görnüşleri, owadanlygy, gözelligi köpleri haýran galdyrýar. Bu bolsa hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen asuda Watanymyzda halkymyzyň eşretli, bagtyýar durmuşda ýaşamagy we döredijilikli işlemegi üçin ähli şertleriň döredilendigini äleme äşgär edýär. 

Goý, eziz Watanymyzy ösüşlerden ösüşlere alyp barýan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň jany sag, ömri uzak bolsun, umumadamzat ähmiýetli, halk bähbitli alyp barýan işleri hemişe rowaçlyklara beslensin! 

Bazar MUHAMMETGULYÝEW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Ykdysadyýet, maliýe we durmuş syýasaty baradaky komitetiniň agzasy, Türkmenistanyň at gazanan gurluşykçysy.

Sanly özgertmeleriň ýokary tizlik bilen ösýän döwründe baş meseleler milli ykdysadyýete sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça öňdebaryjy döwletleriň derejesine ýetmek, elektron senagatyny döretmek, adamyň aň-bilim maýasyna, işewürlige we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň soňky gazananlaryna esaslanýan ösen ykdysadyýeti kemala getirmek bolup durýar. 

Sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagy we ösdürilmegi esasy önümçilik-ykdysady işleriň ähli görnüşleriniň awtomatlaşdyrylmagyna we merkezleşdirilen tertipde dolandyrylmagyny üpjün etmäge giň mümkinçilikleri açýar. Şunda şahsyýetleşdirilen önümçilik we sarp ediş bazarlary hem ösdürilýär. Sanly ulgam söwda kärhanalary sarp edijiler barada maglumatlary toplamaga, söwdany guramak işini kämilleşdirmäge, dürli önümlere bolan islegleri seljermäge mümkinçilik berýär. Müşderiler üçin harytlaryň elýeterli bolmagy üpjün edilýär. Sanly ulgamyň kömegi bilen, amallar işi ýeňilleşýär, bu bolsa harydyň özüne düşýän gymmatyny azaltmaga mümkinçilik berýär.  

Hormatly Prezidentimiziň 13-nji maýda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň wezipeleriniň durmuşa geçirilişine garalmagy bu işleriň hemişe üns merkezinde durýandygyny görkezýär. Häzirki döwürde Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň 2020 — 2023-nji ýyllary öz içine alýan ikinji tapgyryň wezipeleri amala aşyrylýar. Sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça ikinji tapgyrda «Elektron hökümet» ulgamyny doly işe girizmek meýilleşdirilýär. Häzir Aşgabat şäher häkimligi tarapyndan ilata edilýän jemagat hyzmatlary sanly ulgama geçirilip, hödürlenýän döwlet hyzmatlarynyň gerimi giňeldildi, olar bir bitewi döwlet hyzmatlar ulgamyna birikdirildi.  

Mejlisiň barşynda gurluşyk-senagat we söwda toplumlarynyň ulgamlarynda, bilim ulgamynda, oba senagat toplumynda sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak, bu ugurda hünärmenleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça görülýän çäreler barada hasabat berildi. Bilim edaralarynda sanly ykdysadyýetiň anyk ugurlary boýunça okadylmagy we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamyna degişli edaralaryň hünärmenleri bilen tejribe alşylmagy degişli hünäri bilen birlikde, maglumat tehnologiýalaryndan doly baş çykarýan ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamaga ýardam berer. 

Sanly ykdysadyýet üçin işgärleri taýýarlamakda ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda döwlet gullukçylarynyň we hususy bölegiň wekilleriniň sanly sowatlylygyny ýokarlandyrmak boýunça gaýtadan taýýarlamak maksatnamasyny amala aşyrmak wezipesi-de bar. Institutymyzda bu ugurda hem netijeli işler alnyp barylýar. Sanly ykdysadyýetiň talaplaryny nazara almak bilen, dürli pudaklaryň işgärleri üçin hünärini ýokarlandyrmak ulgamy ýola goýuldy. 

Sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi ýurdumyzda uzakmöhletleýin ykdysady ösüşi we ýokary öndürijiligi gazanmaga ýardam berýän netijeli ulgamlaryň ornaşdyrylmagyna täsir eder. Bu ugurdaky işleriň netijeliliginiň bitewüligini üpjün etmekde ýaş hünärmenlere aýratyn orun degişlidir. Sanly ösüş ugry häzirki zaman ylymlaryndan oňat baş çykarýan ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işleriň kämilleşdirilmegini hem nazarlaýar. Nesip bolsa, bu ugurda bilim alýan ýaşlar öňdebaryjy tehnologiýalary ulanyp, dünýäniň ylmy-tehniki ösüşiniň gazananlaryny ornaşdyryp, täze şertlerde işlemäge ukyply hünärmenler bolup ýetişerler. 

 Berdimyrat ORAZOW,
Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň «Sanly ykdysadyýet» kafedrasynyň müdiri, uly mugallym. 

 * * * 

 Sanly ulgamyň mümkinçilikleri 

Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da ýokarlanmagynyň esasy ugurlarynyň biri hem sanly ykdysadyýeti işjeň durmuşa ornaşdyrmakdan ybaratdyr. Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň bu babatdaky tagallalaryndan ugur alnyp, Türkmenistanyň Döwlet migrasiýa gullugynda hem sanly ulgama geçmekde, ylaýta-da sanly maglumat dolanyşygyna esaslanýan döwrebap migrasiýa hyzmatlaryny raýatlara hödürlemekde guwandyryjy işler durmuşa geçirilýär. 

Gullugymyzyň resmi internet (www.migration.gov.tm) sahypasynda hormatly Prezidentimiziň il-ýurt bähbitli, bütin adamzat ähmiýetli beýik işleriniň netijesinde ýurdumyzda gazanylýan üstünlikler, ýetilýän sepgitler we täzelikler bilen okyjylaryň wagtynda tanyşmagy üçin habarlar türkmen, rus we iňlis dillerinde yzygiderli ýerleşdirilýär.  

Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli başlangyçlary bilen durmuşa geçirilýän «Türkmenistanda 2019—2025- nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyndan» ugur alnyp, şeýle hem raýatlara sanly ulgam arkaly döwrebap hyzmatlary bermek maksady bilen, Gullugymyzyň internet sahypasy has-da kämilleşdirildi. Internet sahypamyzda «Multimedia» bölümçesi döredilip, ol ýerde hormatly Prezidentimiziň başda durmagynda ýurdumyzda ýetilen belent sepgitleri, gazanylan üstünlikleri wasp edýän wideoýazgylar we migrasiýa iş ugurlary bilen baglanyşykly suratlar ýerleşdirildi. Bulardan başga-da raýatlarymyza berilýän migrasiýa hyzmatlarynyň hilini has-da ýokarlandyrmak hem-de ýeňilleşdirmek maksady bilen, Türkmenistanyň raýatynyň biometriki maglumatly pasportyny almak üçin «Online hyzmatlary» bölüminde «Onlaýn elektron nobata ýazylyş ulgamy» işe girizildi.  

Döwrebap hyzmatlaryň üsti bilen raýatlara biometriki maglumatly pasport almak üçin elektron nobata ýazylmaga mümkinçilik döredildi. Bu hyzmatlar raýatlaryň gymmatly wagtyny tygşytlamaga hem-de amatly wagtda resminama tabşyrmak üçin nobata durmaga giň mümkinçilikleri döredýär.  

Biz — harby gullukçylara öz işlerimizi ýokary derejede ýerine ýetirip, raýatlara ýokary hilli, döwrebap migrasiýa hyzmatlaryny bermegimiz üçin giň mümkinçilikleri döredýän hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli beýik işleri hemişe rowaçlyklara beslensin! 

 Perman AŞYROW,
Türkmenistanyň Döwlet migrasiýa gullugynyň Ahal welaýaty boýunça müdirliginiň harby gullukçysy, maýor.

Ata-babalarymyzyň asyrlarboýy arzuw eden özbaşdak türkmen döwleti berkarar edilenden soň, geçilen ösüş ýolumyzyň her bir ýyly üstünliklere beslenýär. Şöhratly ýyllaryň hatarynda 2022-nji ýyl aýratyn bellenip geçilmelidir. Çünki «Halkyň Arkadagly zamanasy» diýlip yglan edilen bu ýyl ýurdumyzyň mundan beýläk-de ýokary depginler bilen ösdürilmegini üpjün etjek, türkmen halkynyň röwşen geljegine giň ýollary açjak, giň gerimli özgertmeleri özünde jemleýän «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» kabul edilen ýylydyr. Bu ýyl milli demokratik ýörelgelerimiziň dabaralanmasyna öwrülen döwlet ýolbaşçysynyň saýlawlarynda halkyň belent ynamyna mynasyp bolan Serdar Berdimuhamedowyň Türkmenistanyň Prezidentligine saýlanan ýylydyr. 

Hormatly Prezidentimiz döwlet Baştutany wezipesine girişen ilkinji günlerinden ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň täze strategiýasyny öňe sürdi we onuň esasy ugurlaryny kesgitledi. Bu strategiýanyň durmuşa geçirilip başlanmagy bolsa ýurdumyzyň düýpli ösüşine itergi berdi. 2022-nji ýylyň geçen aýlarynda milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda gazanylan üstünlikler hem muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Ýurt boýunça jemi içerki önümiň ösüş depgininiň ýokary bolmagy, ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda öndürilýän önümleriň möçberiniň barha artmagy, köp sanly önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň gurlup, ulanylmaga berilmegi, ilatyň girdejileriniň artyp, ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagy hormatly Prezidentimiziň daşyna jebisleşen merdana halkymyzyň gazanan üstünlikleridir. 

Tebigy baýlyklaryň ägirt uly gorlarynyň bolmagy ýurdumyzda energetika pudagyny, senagatyň nebithimiýa, gazhimiýa, himiýa, gurluşyk materiallary we gaýtadan işleýän beýleki pudaklaryny ösdürmek üçin uly mümkinçilikleri döredýär. Ýurdumyzda ýerli çig mallary gaýtadan işleýän senagat pudaklarynyň ösdürilmegi halk hojalygynyň senagatlaşmak derejesini ýokarlandyrmakda, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň öndürilişini artdyrmakda, ykdysadyýetiň eksport kuwwatyny ösdürmekde uly ähmiýete eýedir.  

Hormatly Prezidentimiziň uzak geljege gönükdirilen durmuş-ykdysady strategiýasynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini düzüm taýdan kämilleşdirmek, ony gurluş taýdan düýpli özgertmek meseleleri möhüm orun eýeleýär. Bazar ykdysadyýeti şertlerinde milli ykdysadyýetiň durnukly we ygtybarly ösmeginiň möhüm şertleriniň biri hem hususy telekeçiligi çalt depginler bilen ösdürmekdir. Häzirki döwürde ýurdumyzyň hususyýetçileri haryt önümçiligini ösdürmekde, iri maýa goýum taslamalaryny özleşdirmekde, önümçilik we durmuş maksatly desgalary gurmakda, dünýä bazarlaryna çykarylýan harytlaryň möçberlerini artdyryp, ýurduň eksport kuwwatyny pugtalandyrmakda saldamly işleri durmuşa geçirýärler. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» hem hususy telekeçileriň başlangyçlaryny döwlet tarapyndan höweslendirmek hem-de goldamak, döwlet-hususyýetçilik hyzmatdaşlygyny giň gerim bilen ösdürmek göz öňünde tutulýar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň pähim-paýhasy, öňdengörüjilikli başlangyçlary esasynda işlenip düzülen ykdysady strategiýanyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi eziz Watanymyzyň şan-şöhratynyň barha artmagyna, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlanmagyna itergi berer. Diýarymyzy ösüş-özgerişler ýoly bilen ynamly öňe alyp barýan döwlet Baştutanymyzyň il-ýurt bähbitli işleri rowaçlyklara beslensin! 

Gulgeldi GULGELDIÝEW,

Aşgabat gurluşyk orta hünär okuw mekdebiniň direktory, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty, Türkmenistanyň at gazanan bilim işgäri.

Ýurdumyzyň ykdysadyýetinde maliýe usullarynyň görnüşlerini giňeltmegiň hasabyna serişdeleri amatly peýdalanmak, şeýle hem durnukly esasda uzak möhlete maýa goýumlary çekmek maksady bilen, gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek boýunça giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Gymmatly kagyzlar bazary baha emele getirilişiniň maliýe taýdan adalatly bolmagyna ýardam berýär. 

«Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda gymmatly kagyzlar bazary fiziki we ýuridik şahslaryň gymmatly kagyzlarynyň emissiýasy (çykarylyşy) we dolanyşygy bilen baglanyşykly gatnaşyklaryň jemi hökmünde kesgitlenilýär. Paýnamalaryň (aksiýalaryň) we obligasiýalaryň çykarylmagy arkaly gymmatly kagyzlar bazarynyň emele gelmegi haryt önümçiligini giňeltmek zerurlygy bilen baglydyr.  

Ýurdumyzda gymmatly kagyzlar bazarynyň ösdürilmegini gazanmak maksady bilen, «Aşgabat» gazna biržasy ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti döredildi. Munuň özi gazna biržasynyň işiniň halkara tejribesiniň talaplaryna laýyklykda guralmagyny üpjün edip, döwlete dahylly gymmatly kagyzlaryň ýerlenilmegine hem-de hususy taraplaryň paýnamalaryny (aksiýalaryny) dolanyşyga çekmegiň ýola goýulmagyna itergi berýär. 

Milli ykdysadyýetimizde sanly ulgamy ösdürmek boýunça öňdebaryjy dünýä tejribesiniň ornaşdyrylmagy halk hojalygynyň ösüşinde öňegidişlikleriň gazanylýandygyny görkezýär. Döwrebap maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ösmegine gönükdirilýän maýa goýumlarynyň möçberiniň artmagy netijesinde maliýe ulgamynyň we onuň esasy düzüm bölegi hökmünde çykyş edýän gazna bazarynyň halkara ülňülerine laýyk gelmegi üpjün edilýär. Şu nukdaýnazardan garanyňda, gazna bazary maliýe bazarynyň esasy düzüm bölegi bolmak bilen, döwletiň maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde hem çykyş edýär. 

Gazna bazarynyň ösüş derejesi bilen ykdysady ösüşiň arasyndaky özara baglanyşyk maliýe araçylarynyň (banklaryň) işiniň maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmäge serişdeleri çekmekden ybaratdygyny aýdyňlygy bilen subut edýär. Munuň özi milli ykdysadyýetimizde geleşikleriň möçberini artdyrmak arkaly, sanly innowasiýalara we ykdysady ösüşe oňyn täsirini ýetirýär. 

Ýurdumyzda gazna bazarynyň herekete getirilmegi eýeçiligiň dürli görnüşleriniň, şol sanda telekeçilik işiniň kämilleşýän döwründe örän wajyp gurallaryň birine öwrüldi. Gymmatly kagyzlaryň ýerlenilmegi arkaly gelip gowuşýan şahsy we edara görnüşli taraplaryň pul süýşürintgileri hakyky önümçilik obýektlerine we dürli ugurly döwrebap tehnologiýalara öwrülýär. 

Milli ykdysadyýetimizde döwrüň ösen tejribesiniň ornaşdyrylmagy we ösdürilmegi bilen bagly alyp barýan işleri üçin hormatly Prezidentimize jan saglyk, uzak ömür, asylly işlerinde elmydama rowaçlyklary arzuw edýäris! 

Hurmagözel GELDIÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.