Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda düýpli bazar özgertmeleri üstünlikli amala aşyrylýar. Bazar özgertmeleri diňe jemgyýetçilik önümçiligini senagatlaşdyrmaga gönükdirilmän, eýsem, milli ykdysadyýetiň ösüş ugurlarynyň sazlaşdyrylmagynyň wajyp guralyny hem esaslandyrýar. Ýurdumyzda maýa goýum çekmek mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak maksady bilen gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmeklik işleri yzygiderli durmuşa geçirilýär. Türkmenistanda maliýe edaralarynyň işini kämilleşdirmegiň, maliýe usullarynyň görnüşlerini giňeltmegiň hasabyna ykdysadyýetimizde maliýe serişdelerini amatly paýlamak, şeýle hem durnukly esasda uzakmöhletli maýa goýumlaryny çekmek işleri üstünlikli amala aşyrylýar.

Milli Lidermiziň taýsyz tagallasy bilen ýurdumyzda durnukly ösüşi üpjün etmek babatynda düýpli öňegidişlikler gazanyldy. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» esasy wezipeleriniň biri hem bazar ykdysadyýetine tapgyrlaýyn geçmek maksady bilen paýdarlar jemgyýetlerini döretmek, gymmatly kagyzlar bazaryny, gazna biržasynyň işini kämilleşdirmek babatynda anyk çäreleri durmuşa geçirmekden ybaratdyr. Gymmatly kagyzlar bazarynyň ösmegi üçin bazar gatnaşyklarynyň kämilleşdirilen hukuk binýady kemala getirildi.

Milli ykdysadyýeti ösdürmekde döwlet gymmatly kagyzlar bazaryny kadalaşdyrýar. Jemgyýetde maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmak maksady bilen ähli mümkin bolan şertler we mümkinçilikler giňden ulanylýar.

Ýurdumyz Garaşsyzlygyna eýe bolanyndan soňra milli ykdysadyýetimiziň bazar gatnaşyklaryna kem-kemden geçmegi, onuň netijesinde eýeçiligiň dürli görnüşleriniň ýüze çykmagy gymmatly kagyzlaryň dolanyşyga girizilmegine itergi berdi. Döwletimizde gymmatly kagyzlar bilen geçirilýän amallary düzgünleşdirmek boýunça halkara derejesine laýyk gelýän kanunçylyk hukuk binýadyny döretmek maksady bilen degişli kanunçylyk namalaryna birnäçe goşmaçalar we üýtgetmeler girizildi. 2014-nji ýylyň 8-nji noýabryndaky «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda», 1999-njy ýylyň 23-nji noýabryndaky «Paýdarlar jemgyýetleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň 2015-nji ýylyň 21-nji awgustynda çykaran Karary bilen tassyklanan «Gymmatly kagyzlar bazarynda hünär işini ygtyýarlylandyrmak hakynda» düzgünnama kabul edildi.

2014-nji ýylda kabul edilen «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmekde möhüm ädim boldy. Kanunda Türkmenistanyň çäklerinde dolanyşykda bolup biljek gymmatly kagyzlaryň görnüşleri, gymmatly kagyzlar bazaryna gatnaşyjylar, olaryň iş çygyrlary, gymmatly kagyzlary dolanyşyga goýbermegiň, olaryň döwlet tarapyndan bellige alynmagynyň tertibi kesgitlenen.

«Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynyň» aýrylmaz bölegi hökmünde gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmegiň esasy maksady maýa goýumlaryny çekmegiň netijeli usulyny döretmek, maýany bir ýere jemlemek we ony ykdysadyýetiň pudaklarynyň hem-de hojalygy ýöredijileriň arasynda gaýtadan rejeli paýlamak bolup durýar.

Ýurdumyzda kagyzlar bazarynyň işläp başlamagy bilen, maýalaýyn serişdeleri işjeň ulanýan tarap bolup kärhanalar, telekeçiler çykyş edýärler. Maliýe bazarynyň ösdürilmeginiň zerurlygy öz-özünden däl-de, eýsem, göni önümçiligiň aýratynlyklaryndan we talaplaryndan gelip çykýar. Döwletiň edara görnüşli taraplarynyň paýdarlar jemgyýetine öwrülmegi, paýnamalaryň dolanyşyga goýberilmegi bir tarapdan edara-kärhanalaryň girdejisiniň artmagyna we raýatlaryň goşmaça girdeji gazanmagyna şertleri döredip, beýleki tarapdan ýurduň içerki maliýe ýagdaýynyň durnuklylygyna oňyn täsir edýär we ykdysady görkezijileriň düýpli gowulanmagyna şert döredýär. Şeýle-de, milli maliýe ulgamyny yzygiderli kämilleşdirmäge we düýpli özgertmeleri netijeli durmuşa geçirmäge itergi berýär.

Ýurdumyzyň gazna bazary milli maliýe bazaryň esasy bölegi bolmak bilen, eýeçiligiň täzeden netijeli paýlanmagyna we milli ykdysadyýete maýa goýumlaryň çekilmegine ygtybarly binýat bolýar. Şunda gazna bazarynyň netijeli işi maýa goýum goruny emele getirmegiň möhüm şerti bolup çykyş edýär.

Şeýlelikde, milli Liderimiziň başlangyjy bilen, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe iň öňdebaryjy innowasion tehnologiýalar esasynda ýokary depginler bilen ösýän ykdysadyýetimiziň pudaklaryny sazlaşykly ösdürmek, ýurdumyzda gymmatly kagyzlar bazaryny guramak babatynda alnyp barylýan belent tutumly işleri goldap, olara goşant goşmak biziň her birimiziň borjumyzdyr.

Hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli döwlet syýasatynyň netijesinde ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň artdyrylmagy bilen täze gurulýan senagat desgalarynyň sany hem ýylsaýyn artýar. Şonuň bilen bir hatarda, welaýatlarymyzyň ählisinde täze etraplar, şäherçelerdir obalar emele getirildi. Ýurdumyzyň şäherleriniň we obalarynyň keşbi düýpgöter özgerýär, olarda ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary, täze mekdepler we çagalar baglary, lukmançylyk merkezleri, medeniýet köşkleri we beýleki durmuş-ykdysady önümçilik desgalary gurulýar. Türkmen döwletiniň üstünlikli ösüşini üpjün etmäge uly ýardam edýän iri senagat kärhanalaryny gurmak, ýagny dünýä bazarlarynda ýokary bäsdeşlige ukyply bolan önümleri öndürýän önümçilik kärhanalaryny kemala getirmek işleri Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe üstünlikli amala aşyryldy.

Goý, ata Watanymyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Serdar GURDOW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Ygtyýarlylandyryş we ygtyýarlylandyrmak işine gözegçilik bölüminiň başlygy.

Mukaddes Garaşsyzlyk ösüşli menzillerimiziň täze belentligini kesgitläp, halky öňe sary batly gadamlar bilen alyp gitmek üçin zerur özgertmeleri amala aşyrmagyň berk daýanjy bolup, ykbalymyzyň nurly sahypasyna öwrüldi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň her bir ýylynyň uly-uly işler bilen başlanyp, şol depgin bilenem jemlenmegi indi adaty ýagdaýa öwrüldi. Ine, şu ýylyň ilkinji günlerinde hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen “Malaý” gaz känindäki täze gaz gysyjy desganyň açylmagy hem ýurdumyzyň energetika strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmekde täze üstünliklere badalga boldy. Şeýle desganyň işe girizilmeginiň ähmiýeti, onuň ykdysadyýetimiziň depginini artdyrmakdaky orny barada biz öz ýokary okuw mekdebimizde bilim alýan, geljekde energetika pudagynda zähmet çekmeli ýaşlara giňden düşündirýäris. Şol gaz gysyjy desga «Malaý», «Üçajy», «Galkynyş» we «Döwletabat» gaz känlerinden alynýan tebigy gazy sorup almaga we 100 kilometr uzaklyga çenli güýçli basyş bilen akdyrmaga mümkinçilik berer. Ýylyň başynyň şeýle uly ähmiýetli waka — akyma bat berýän desganyň işe girizilmegi bilen başlanmagynyň özi geljekki ädimlerimiziň badynyň ýylsaýyn artjakdygy baradaky ynamy kalbyňa guýýar.

Halkymyzyň rysgalynyň göterilýändigini, topragymyzyň berekediniň artýandygyny golaýda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda açylyp ulanylmaga berlen ýyladyşhanalaryň mysalynda-da aýtsa bolar. Ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan hususy kärhanalara degişli bu ýyladyşhanalarda öndürilýän önümler halkymyzyň islegini kanagatlandyrmak bilen bir hatarda, gök önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak barada Gahryman Arkadagymyzyň öňde goýan sepgitlerine ýetmekde-de täze ädimdir. Bu aýdylanlar hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli syýasatynyň miwesi bolup, Watany gülletmegi maksat edinýän her bir ynsanyň öňünde giň mümkinçilikleri açýar. Döredilýän şeýle ajaýyp mümkinçilikler üçin Gahryman Arkadagymyza çäksiz alkyş aýdýan türkmen telekeçileri ajaýyp zamanamyzda has-da öndürijilikli zähmet çekýärler. Muňa biz golaýda, ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 13 ýyllygyna bagyşlanyp, paýtagtymyzdaky Söwda-senagat edarasynda geçirilen sergide-de şaýat bolduk. Sergini synlanyňda gysga döwrüň içinde ýurdumyzyň ykdysadyýetinde ýetilen belent sepgitlere, açylan mümkinçilikleriň geriminiň giňdigine haýran galmak bilen, milli Liderimiziň: “Garaşsyzlyk bahasyna ýetip bolmajak düşünjedir, döwletimiziň mizemezliginiň, halkymyzyň agzybirliginiň we jebisliginiň müdimi binýadydyr” diýen sözleriniň çuňňur manysyna has-da aýdyň göz ýetirýärsiň.

Taryh üçin şeýle gysga döwrüň içinde asyrlara barabar sepgitleriň amal edilmegi ýurtda parahatçylygyň, agzybirligiň höküm sürmegi bilen berk baglanyşyklydyr. Munuň özi dünýä jemgyýetçiliginiň bu toprakda alnyp barylýan işlere, durmuşa geçirilýän özgerişliklere ynam bilen bakmagyna getirýär. Ine, şular ýaly oňyn ýagdaýlaryň netijesinde-de bu günki gün Türkmenistan dünýä döwletleri bilen işjeň, dostlukly hyzmatdaşlygy alyp barýar. Türkmenistanyň dünýäde parahatçylygy goldamak, ählumumy energetika howpsuzlygyny üpjün etmek, ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlygy kämilleşdirmek bilen baglanyşykly başlangyçlarynyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan yzygiderli goldanylyp durulmagy Gahryman Arkadagymyzyň alyp barýan syýasatynyň dünýä halklarynyň bähbidini nazarlaýandygyna şaýatlyk edýär.

Bagtyýarlygyň lälezar ýaýlasynda, her birimiziň perzentlik söýgimizden, ynamly gadamlarymyzyň badyndan Türkmenistan Watanymyz mundan beýläk hem güllesin, gül açsyn! Hormatly Prezidentimiziň umumadamzat bähbitli ynsanperwer syýasatynyň dünýä ýüzünde dabaralanýanlygynyň buşlukçysy bolup, ýaşyl Tugumyz baky parlasyn!

Hoşgeldi TAHYROW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.

Mähriban Watanymyz ösüşleriň ak ýoly bilen ynamly öňe barýar. Görlüp-eşidilmedik özgerişlikler gazanylýar, belent sepgitlere ýetilýär. Halkara abraýy barha belende göterilýär. Bularyň bary mukaddes Garaşsyzlygymyzyň beren ajaýyp peşgeşidir. Ýurt Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna barýan halkymyz «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny-da öňegidişliklere besleýär. Ýylyň ilkinji iki aýynyň depginleri, ähli babatlardaky ýokary görkezijiler şeýle diýmäge doly esas berýär.

Biziň islendik ugurda gazananlarymyz ýurt Garaşsyzlygymyz bilen baglanyşyklydyr. Gojaman Hazaryň ýakasyny bütinleý özgertmek hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň pähim-paýhasy bilen amala aşyryldy. Deňiz kenarynyň özgermegi «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyndan başlandy. Uzak bolmadyk döwür içinde ozal tozap ýatan meýdanda häzirki zaman dynç alyş, şypahana merkezi kemala geldi. Belent-belent ymaratlar: myhmanhanalar, dynç alyş-sagaldyş merkezleri, boý alýan tokaý zolaklary, gyrasy jäheklenen, iki tarapy gök öwsüp oturan bagly giň, göni köçeler gözelligi bilen göreni haýran edýär. Kottej toplumlary, medeni-durmuş ojaklary, «Awaza» şypahanasy, akwapark, sport desgalary... ýatdan çykmajak täsir galdyrýar. Syýahatçylyk zolagynyň ortasyndan geçýän Awaza derýasynda suw ulagly gezelenç etmek, daş-töweregi synlamak ýakymly duýgulary döredýär. Agşamlaryna dürli reňkde ýalkym saçýan çüwdürimler toplumynda nazaryň eglenýär.

Awazanyň owazasy dünýä doldy. Bu ýerde arassa howa-da, sapaly kenar-da, derde derman suw-da bar. Syýahatçylyk zolagy geljekde-de uly ösüşlere eýe bolar.

Hazar deňziniň esli giňişligi eýelän kenary özboluşly şäherjigi ýada salýar. Kaşaň binalar, köprüler, demir we gara ýollar, yzy üzülmeýän ulag gatnawy bada-bat ünsüňi özüne çekýär. Kenara ýanan ululy-kiçili gämiler daş-töwerege ýaraşyk berýär. Bu ýerde Aziýa bilen Ýewropany birleşdirýän Halkara deňiz portunyň açylanyna ýakynda üç ýyl dolýar. Portuň parom, ýolagçy, ýük terminallary bar. Onuň ýük geçirijilik ukyby ýokarydyr.

Halkara deňiz porty Hazarýaka döwletleriň arasynda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirýär. Gämiler ýaşyl Baýdagymyzy pasyrdadyp, mawy giňişlikde erkana ýüzýärler, Hazarýaka ýurtlara ýük daşaýarlar, ýolagçy gatnadýarlar. Şeýle hem daşary ýurtlardan Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna suw ulaglary arkaly dürli görnüşli ýükler getirilýär. Portuň ulgamynda «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawodynyň bolmagy buýsançlydyr. Zawodda eýýäm gury ýük gämileri, tankerler, beýleki görnüşli suw ulaglary abatlanýar, geljekde gämilerem gurlar.

Türkmenbaşy şäheri bilen Garabogaz şäheriniň arasy ep-esli meýdany tutýar. Iki şäheri birleşdirýän ýol deňziň kenaryndan uzaýar. Bilşimiz ýaly, Garabogaz — tebigy baýlyklaryň mesgeni, Guwlymaýakda mukaddes önüm — nahar duzy çykarylýar. Bularyň üstüne «Garabogazkarbamid» zawodynyň, Gyýanly polimer zawodynyň goşulanyna köp wagt geçenok.

«Garabogazkarbamid» zawody —sebitde iň iri maýa goýum taslamasy daşary ýurt hyzmatdaşlary: Ýaponiýanyň «Mitsubishi Gorparation» we Türkiýäniň «Gap Inşaat Ýatirim we Diş Tijaret A. Ş» kompaniýalary tarapyndan «Türkmenhimiýa» döwlet konserni bilen baglaşylan şertnama esasynda amala aşyryldy. Karbamid öndürýän bu toplumyň kuwwatlylygy ýurdumyzda ozal hereket edýän şunuň ýaly zawodlara garanyňda has ýokarydyr. Öndürilýän karbamidiň aglaba bölegini deňiz ýoly bilen daşary ýurtlara ibermek göz öňünde tutuldy. Heniz gurluşygyň dowam edýän döwründe daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň karbamidi satyn almaga isleg bildirendiklerini bellemek ýakymlydyr.

Iň häzirki zaman enjamlary bilen enjamlaşdyrylan, öňdebaryjy tehnologiýa esaslanýan karbamid zawodynyň sebitde deňi-taýy ýokdur. Ol oba hojalygy üçin bu döküni köp mukdarda öndürer. Zawod ýylda 1 milliard kub metre golaý tebigy gazy gaýtadan işlemäge niýetlenendir.

Hazar deňziniň ýakasynda peýda bolan ýene bir kuwwatlyk Gyýanly gazhimiýa toplumydyr. Tebigy gazy gaýtadan işlemek hem-de polietilen we polipropilen öndürmek boýunça bu toplum Ýaponiýanyň «TOYO international», Koreýa Respublikasynyň «LG international Gorporation» we «Hundai Engineering Gorp Ltd» kompaniýalarynyň konsorsiumy tarapyndan «Türkmengaz» döwlet konserniniň sargydy bilen guruldy. Toplum Ýaponiýanyň, Beýik Britaniýanyň, ABŞ-nyň, Belgiýanyň, Germaniýanyň, Daniýanyň we beýlekileriň iň häzirki zaman enjamlary bilen enjamlaşdyryldy. Bu ýerde işlejek hünärmenler daşary ýurtlarda okadyldy. Polimer zawody polietilen, polipropilen ýaly ýokary isleg bildirilýän önümleri öndürýär. Zawodda önümçilik maksatlary üçin ýylda 5 milliard kub metr gazy gaýtadan işlemek göz öňünde tutuldy. Polimer önümlerine dünýä bazarynda isleg uludyr, biziň ýurdumyzda-da şu önümler giňden peýdalanylýar.

Geljekde ýurdumyzda tebigy gazy gaýtadan işleýän şular ýaly zawodlar ýene-de gurlar. Bu bolsa biziň ösüşlerden ösüşlere barýandygymyzyň ýene bir subutnamasy bolar.

Şamyrat BEGJANOW,

«Balkan».

Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygy bilen mähriban Watanymyzyň halkara abraýy barha artýar. Dünýä döwletleriniň özara bähbitli hyzmatdaşlygynyň pugtalanmagy, halklaryň dostana gatnaşyklarynyň berkemegi ugrunda ýurdumyzda köp işler bitirilýär. Şu ýylyň başynda hormatly Prezidentimiziň welaýatymyzda iş saparynda bolup, Akina ― Andhoý demir ýolunyň, Kerki — Şibirgan elektrik geçiriji ulgamynyň, şeýle hem Ymamnazar ― Akina hem-de Serhetabat ― Turgundy optiki-süýümli halkara ulgamlarynyň işe girizilmegine ak pata bermegi munuň aýdyň güwäsi boldy.

Bu taryhy ähmiýetli wakalar türkmen we owgan halklarynyň gatnaşyklaryna täze bir sahypany ýazdy. Şol bir wagtyň özünde-de döwletimiziň halkara mertebesini has-da ýokarlandyrdy. Goňşusyna hemaýat etmek, goldamak halkymyzyň beýik ynsanperwerligini äşgär edýär. Halkymyz goňşusynda öz ýüzüni görýär. Dünýäde hyzmatdaşlygy ösdürmekde hormatly Prezidentimiziň ilhalar başlangyçlary bilen amala aşyrylýan iri taslamalaryň birnäçesi owgan topragynda parahatçylygyň berkarar bolmagyna, ösüşleriň ýoluna düşmegine gönükdirilýär. Ählumumy howpsuzlyk, birek-birek bilen ylalaşykly ýaşap, ösüşlere getirýän hyzmatdaşlygy ýola goýmak ýaly ata-babalarymyzdan gelýän gatnaşyklar hormatly Prezidentimiz tarapyndan täze röwüşde baýlaşdyrylyp, aýratyn ýörelgä öwrüldi. Häzirki wagtda asyryň uly taslamasy bolan Türkmenistan ― Owganystan ― Pakistan ― Hindistan gaz geçirijisi hem owgan topragynyň üstünden geçýär. Bu gaz geçiriji sebitde parahatçylygy has-da berkider, täze ösüşleri üpjün eder. Biz hormatly Prezidentimiziň sebitde alyp barýan dünýä ähmiýetli işlerine çäksiz buýsanýarys.

Adalat BAGTYÝAROWA,

Çärjew etrabyndaky 38-nji orta mekdebiň mugallymy.

19-njy martda hormatly Prezidentimiziň Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçiren nobatdaky mejlisinde milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklaryny çalt depginde sanly ulgama geçirmegiň zerurdygyna ünsi çekip, «Welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimlikleriniň işini kämilleşdirmek hakynda» Karara gol çekdi. Bu resminama laýyklykda, Aşgabat şäheriniň hem-de welaýatlaryň häkimliklerinde «Sanly ulgam we maglumat howpsuzlygy» bölümi döredildi.

Döwlet dolandyryş edaralarynyň işini kämilleşdirmek, «Elektron hökümet» ulgamyny işjeň ornaşdyrmak döwleti we jemgyýeti ösdürmäge gönükdirilen möhüm döwlet maksatnamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň esasy şertidir.

Şeýle toplumlaýyn işleriň yzygiderli häsiýete eýe bolmagy milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmakda, sanly ulgamy giňden utgaşdyrmakda, elektron senagatyny, innowasion önümçiligi ösdürmekde möhüm ähmiýetlidir. Ýurdumyzy sanly ulgam esasynda ösdürmek döwrebap maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny giňden ornaşdyrmak, işe girizmek we onuň sazlaşykly işlemegini ýola goýmak, maglumat howpsuzlygyny üpjün etmek, şeýle hem maglumat üpjünçilik ulgamyny mundan beýläk-de ösdürmek wezipelerini öz içine alýar. Bu wezipelere laýyklykda, ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek hem-de ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryny ýeke-täk sanly ulgama birikdirmek, edaralaryň, kärhanalaryň we guramalaryň sanly ulgama geçmegi bilen bagly işler toplumlaýyn häsiýete eýe bolýar we dürli ugurlar boýunça alnyp barylýar.

Ykdysadyýetiň pudaklarynyň sanly ulgama geçmeginde ilkinji ugur sanly resminamalar dolanyşygyny ýola goýmagy öz içine alýar. Bu ugur döwletiň içki gurluşlarynyň özara gatnaşyklaryny — hökümet bilen hökümet, raýat bilen özara gatnaşyklaryny — hökümet bilen müşderi, işewürlik bilen özara gatnaşyklaryny — hökümet bilen işewürlik ugurlaryny öz içine alýar. Her bir raýatyň we her bir işewüriň şahsy penjiresi döredilýär. Sanly ulgamyň beýleki ugry bolsa, ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz bölegindäki edaralaryň, kärhanalaryň we beýlekileriň sanly ulgama birikdirilmegini ýola goýmagy nazarlaýar. Munuň özi, bazar gatnaşyklarynda bäsdeşlige ukyply täze gurallaryň döremegine ýardam berýär.

Bu wezipeleri durmuşa geçirmegiň barşynda, döwletiň ähli pudaklarynda we sebitlerinde işlenip taýýarlanýan maglumat ulgamlary umumy döwlet awtomatlaşdyrylan maglumat ulgamyna birikdiriler. Ykdysadyýetiň pudaklarynda sanly özgertmeler ýurduň ulag-logistika ulgamynyň awtomatlaşdyrylmagyny, senagat, ulag, oba hojalygy, elektron söwda ulgamlarynda, döwlet dolandyryş we döwlet hyzmatlary, maliýe we bank, bilim, saglygy goraýyş we ýaşaýyş jaý-jemagat hyzmatlary ulgamlarynda sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyny göz öňünde tutýar.

Maglumatlary alyşmagyň elektron ulgamlarynyň kämilligi, döwlet dolandyryş işlerinde elektron hyzmatdaşlygynyň talaba laýyk derejesiniň üpjün edilmegi sanly ykdysadyýetiň aýrylmaz bölegi bolup durýar. Döwlet we ýerli häkimiýeti dolandyryş ulgamynda sanly intellektual tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagynyň esasy maksady dolandyrylyşyň, şol sanda gözegçilik wezipelerini amala aşyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmak bolup durýar. Bu ugur hyzmatlaryň hilini gowulandyrmak, döwlet häkimiýeti we ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralarynyň işini kämilleşdirmek wezipelerini üstünlikli çözmek üçin zerur mümkinçilikleri döredýär.

Sanly ykdysadyýetiň hünärmen we ylym-bilim üpjünçiligini ösdürmek, ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak esasy wezipeleriň hatarynda durýar. Býujet ulgamynda sanly tehnologiýalaryň paýyny artdyrmak, ýagny, «sanly bilim», «sanly saglygy goraýyş», «elektron resminamalar dolanyşygy», «elektron görnüşde döwlet hyzmatlary», «maliýe işlerini awtomatlaşdyrmak — meýilnamalaşdyryş we hasabatlylyk ulgamlary» ýaly ugurlary kämilleşdirmek göz öňünde tutulýar. Tehnologik başlangyçlary we ylmy çözgütleri emele getirmäge şertleri we maglumat üpjünçilik ulgamyny, şeýle-de uly göwrümli maglumatlary saklamak üçin Maglumat merkezini (Data Center) döretmek, ygtybarly maglumat goraglylygyny we howpsuzlygyny üpjün etmek şu günüň möhüm wezipeleridir.

Ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň her birinde maglumatlary saklaýan, gaýtadan işleýän serwer we ulgam enjamlarynyň bir bitewi ulgama birleşdirilmegini üpjün edýän täze sanly tehnologiýalar ornaşdyrylar. Ulanyjylaryň sanly ulgamyna çekilmegini üpjün edýän, köpugurly «Bir penjire» ulgamynyň maglumatlary toplaýyş, işleýiş we goraýyş milli maglumat merkezi dörediler. Milli maglumat merkeziniň işini ýola goýmak, oňa gözegçilik etmek, ony utgaşdyrmak hem-de kämilleşdirmek ygtyýarly döwlet edarasy tarapyndan amala aşyrylar.

Ygtyýarly döwlet edarasy raýatlaryň elektron hyzmatlaryndan doly möçberde peýdalanmaklaryny üpjün etmek maksady bilen, raýatlaryň sanawyny, hyzmat edýän ýuridiki we fiziki şahslar üçin bitewi anyklaýyş sanly kodlar ulgamyny döretmek hem-de şahsyýeti anyklaýyş ID kart ulgamyny ornaşdyrmak işini gurar. Her bir pudagyň zähmet öndürijiligini öňdebaryjy döwletleriň derejesine ýetirmek, pudaklarda bäsdeşlige ukyply eksporta gönükdirilen önümçiligi döretmek, maýa goýum mümkinçiliklerini düýpgöter täze derejelere ýetirmek maksady bilen, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň ýerine ýetirmeli sanly işleriniň, hyzmatlarynyň görnüşlerini kesgitlemek, olaryň görnüşlerini yzygiderli artdyrmak we kämilleşdirmek işleri utgaşdyrylar.

Hormatly Prezidentimiziň 16-njy martda paýtagtymyza we Ahal welaýatyna iş saparynda Gökdepe etrabynyň çäginde gurulýan welaýatyň täze edara ediş merkeziniň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy bilen tanyşlygynyň barşynda bu şäheriň raýatlarymyzyň ýaşamagy üçin has oňaýly smart siti — «akylly» şäher boljakdygyny bellemegi hem, sanly ösüşleriň durmuşymyza yzygiderli we sazlaşykly ornaşdyrmak wezipeleriniň yzygiderli dowam etdiriljekdiginden habar berýär.

Şeýle ösüş meýilnamalarynyň halkara önümçilik halkasyna goşulan işewürligiň täze sanly görnüşlerini ösdürmäge, sanly ykdysadyýete maýa goýumlaryny çekmegiň täze görnüşlerini emele getirmäge, döwlet dolandyrylyşynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga, statistika işine döwrebap usullary ornaşdyrmaga, bank hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmaga, öňdebaryjy tilsimatlara esaslanýan nagt däl hasaplaşyklary has-da ýaýbaňlandyrmaga örän uly itergi berýändigine dünýä tejribesi şaýatlyk edýär. Bu ugry maliýe-ykdysady taýdan dolandyrmak bilen birlikde aragatnaşyk tehnologiýasynyň howpsuzlygyny, bu babatda döwletiň, jemgyýetiň, raýatlaryň bähbitleriniň goraglylygyny üpjün etmekde, şeýle hem halkara ylmy-tehnologik hyzmatdaşlygy kadaly ýola goýmakda bütinleý täze wezipeleri durmuşa geçirmegiň möhümdigini häzirki ösen şertler anyk görkezýär. Sanly bilim, durmuş, saglygy goraýyş ulgamlaryny dolandyrmagyň has netijeli görnüşleriniň ornaşdyrylmagynyň bu ulgamlardaky işleriň we hyzmatlaryň kämilleşmegine täsir etjekdigi şübhesizdir.

Goý, ýurdumyzy ösüşiň täze derejelerine çykarýan hormatly Prezidentimiziň döwletli başlangyçlary rowaçlyklara beslensin!

Oguljeren NURYÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda gazanylýan üstünlikler, ösüşler her birimiziň kalbymyzy buýsanja besleýär. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ösüşiň täze belentliklerini nazarlaýan beýik işler eziz Diýarymyzyň abraý-mertebesini has-da ýokarlandyrýar. Parahatçylyk söýüjilik ýörelgesi ýurdumyzyň alyp barýan syýasatynyň esasy ugry bolmak bilen, dünýä ýurtlary bilen hoşniýetli gatnaşyklary ösdürmäge giň mümkinçilikleri döredýär. Ýurdumyzyň dünýäde deňhukukly hyzmatdaşlygyň ähli ugurlary üçin açykdygyny, ösüşiň we parahatçylygyň hatyrasyna hyzmatdaşlygy ösdürmäge taýýardygyny aýratyn bellemegimiz gerek. Munuň özi halklary dostlaşdyrýar, dünýäde parahatçylygyň has-da pugtalanmagyna ýardam edýär. Şunda baky Bitaraplygymyzyň aýratyn ornunyň bardygyny hem bellemelidiris.

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan parahatçylyk söýüjilik syýasatynyň durmuşa geçirilmeginde uly üstünliklere beslendi. Türkmenistan öz hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna, onuň parahatçylyk söýüjilik, beýleki halklara, olaryň medeniýetine we däp-dessuryna hormat bilen garamak, hoşniýetli goňşuçylyk, açyklyk, özara düşünişmek ýaly binýatlyk ölçeglerine turuwbaşdan ygrarly bolup gelýär. Elbetde, baky Bitaraplygymyzyň bu ýörelgeleri diňe bir içerki ösüşiň geljegini kesgitlemän, eýsem, olar ýurdumyzyň daşary syýasatyny we diplomatiýasyny hem öz içine alýar. Bu bolsa ýurdumyzyň gysga taryhy döwrüň içinde dünýä giňişliginde uly abraýa eýe bolmagyny şertlendirdi. Türkmenistan özbaşdak ösüş ýoluna gadam basan ilkinji günlerinden başlap, uly özgertmeleri geçirmäge girişdi. Şeýle beýik işler ähli ugurlarda bolşy ýaly, bilim ulgamynda hem üstünlikli durmuşa geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz: «Berkarar döwletimiziň mundan beýläk-de gülläp ösmegi, eziz halkymyzyň bagtyýar durmuşda ýaşamagy üçin mähriban okuwçylarymyzyň hem-de talyp ýaşlarymyzyň durmuşyň iň eziz we süýji pursatlary bolan bilim alýan döwründe Watany söýmek, dost-doganlyk, jebislik ýaly ajaýyp häsiýetleri, tutanýerliligi we erjelligi bilen üznüksiz okamagy, täze bilimleri özleşdirmegi, häzirki zamanyň ösen tehnologiýalaryndan oňat baş çykarmagy zerurdyr» diýip belleýär.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» bellenilişi ýaly, bilimde, ylymda we tehnikada gazanylan oňyn netijelere esaslanyp, milli bilim ulgamyny kämil derejede ösdürmek, ylymly, bilimli zähmetsöýer, giň gözýetimli, maksada okgunly ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmek, öňdebaryjy innowasiýa tehnologiýalardan baş çykarýan ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak biziň baş wezipämizdir.

Başlangyç bilim döwründe ähli okuwçylaryň kompýuter bilen üpjünçiligi gazanyldy. Bu bolsa öz gezeginde başlangyç synp mugallymlarynyň usuly çemeleşmelerini-de baýlaşdyrýar. Her bir okuwçynyň öňünde kompýuteriň bolmagy bilen, mugallymlar öz sapaklaryny innowasion usullarda guramaga mümkinçilik gazandylar. Şeýle çemeleşmeler biziň şu günki bilim ulgamymyzda durmuşa ornaşdyrylýan düýpli özgertmelere — sanly bilim ulgamyna geçilmegine düýpli esasdyr. Şeýle esasyň döredilmegi bolsa döwlet Baştutanymyzyň öňdengörüjiliginiň, ýaş nesil babatyndaky bimöçber aladalarynyň netijesidir.

Bilim geljekki ösüşlere badalgadyr. Bu barada hormatly Prezidentimiz yzygiderli nygtaýar. Gahryman Arkadagymyz ýaş nesliň diňe bir şu güni däl, eýsem, ertiri üçin hem uly tagallalary edýär. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Diýarymyzyň barha belentlikleri nazarlaýan we ýaş nesliň bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen bilim özgertmeleriniň geljekki müňýyllyklara tarap uzap gitjek möhüm ädimlerinde beýik üstünlikleri gazanmagy ýaş nesliň çuňňur bilimliligine, geljege bolan ynamyna, okamaga, zähmet çekmäge, döretmäge bolan höwesine köp derejede baglydyr.

Mälim bolşy ýaly, parahatçylyk söýüjilik ýörelgelerine eýerýän Türkmenistan ýurdumyzda beýik ösüşler gazanylýar. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda dünýä nusgalyk işleriň durmuşa geçirilýändigini aýdyň beýan edýär. Türkmen halkyny ösüşlerden ösüşlere alyp barýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag bolsun, beýik işleri üstünliklere beslensin!

Öwezdurdy HOJATOW,

Babadaýhan etrabyndaky 2-nji orta mekdebiň taryh mugallymy.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly, öňdengörüjilikli ýolbaşçylygynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» üstünlikli durmuşa geçirilýär we durnukly ösüş üpjün edilýär. Berkarar döwletimiziň ähli pudaklary, şonuň bilen bir hatarda, deňiz we derýa ulgamy hem gülläp ösýär.

«Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti  ýurdumyzda gämi gurluşyk ulgamy boýunça ilkinji ädim bolup, milli ykdysadyýetimiziň we ýurdumyzyň deňiz-derýa ulaglary pudagynyň ösmegine uly goşant goşýar. Zawodyň önümçilik kuwwaty ýylda 10 müň tonna polady işläp, halkara ölçeglerine gabat gelýän häzirki zaman tehnologik enjamlaryň we awtomatlaşdyrylan ulgamlaryň peýdalanylmagy bilen, 4-6 sany gämini gurmaga niýetlenendir. Mundan başga-da, bu ýerde ýylda 2 müň tonna polat işlemek arkaly ortaça 20-30 sany kiçi we orta göwrümli gämileriň abatlaýyş we bejeriş işlerini ýerine ýetirmäge doly mümkinçilik bar. Dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalary, firmalary tarapyndan öndürilen döwrebap enjamlar we mehanizmler, zerur bolan awtomobil ulaglary we ýük ýükleýji enjamlar ornaşdyrylan zawodyň dolandyrma ulgamynda gämi dizaýny, taslama dolandyrylyşy, üpjünçilik, bejeriş, önümçilik, tehniki hyzmat ediş, hil we zähmet howpsuzlygy bilen bagly bölümler işleri utgaşdyrylan ýagdaýda alyp barýarlar.

Adyndan belli bolşy ýaly, «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody dürli görnüşli gämileri, nebit tankerlerini, deňiz platformalaryny, tirkeg gämilerini, katerleri, şeýle hem halk hojalygynyň senagat pudaklary üçin demirden dürli gurluşlary, taýýar önümleri, enjamlary, gurallary ýasamak babatda ähli zerurlyklar bilen üpjün edilendir. Zawodda gämi gurluşygy üçin zerur bolan hünärmenleri taýýarlamagyň ugurlary boýunça we işgärleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak babatynda degişli işler alnyp barylýar. Mysal üçin, ýaş hünärmenler Moskwa şäherine nazary taýýarlyk we hünäri kämilleşdirmek boýunça okuwlara ugradyldy. Häzirki wagtda hünärmenleriň sertifikatlaşdyrylma, gämi gurluşyk we abatlaýyş zawodynyň özüniň hem sertifikatlaşdyrylma işleri dowam edýär. Gämi gurluşyk we abatlaýyş zawodynyň hünärmenleri tarapyndan SAW, GTAW, TIG görnüşli kebşirleýiş işleri we II derejeli bozulmaýan barlag boýunça ygtyýarnamalar alyndy. Zawodda Halkara standart guramasynyň «ISO 9001-2015» hil dolandyrmagyň ulgamy sertifikatyny almak hem meýilleşdirilýär. Bu bolsa, öz gezeginde, zawodyň bäsdeşlige ukyply bolmagyna getirer.

Hormatly Prezidentimiziň beýik başlangyçlarynyň we taýsyz tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan ugur alyp, gämi gurluşyk pudagyny ösdürmek we gämi gurluşygy boýunça hyzmatdaşlyk etmek hakynda Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň «Ak Bars» Gämi gurluşyk korporasiýasy» paýdarlar jemgyýeti, Türkiýe Respublikasynyň «Derýa Group Mekanik Inşaat Taahhüt Tersane San. ve Tic. A. Ş.» kompaniýasy, Russiýa Federasiýasynyň «Birleşen Gämi gurluşyk korporasiýasy» paýdarlar jemgyýeti, şeýle-de Deňiz enjamlary boýunça seljeriş instituty (Koreýa Respublikasy) bilen Ähtnamalara gol çekildi.

Elbetde, biziň — ýaş hünärmenleriň netijeli işlemegimiz üçin giň mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimize hoşallygymyz egsilmezdir. Gahryman Arkadagymyzyň ynamyny ödemek üçin tutanýerli zähmet çekeris. Hormatly Prezidentimize berk jan saglyk, uzak ömür, il-ýurt bähbitli işlerinde elmydama rowaçlyk arzuw edýäris.

Meretgül BABAÝEWA,

«Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň marketing we şertnamalar bölüminiň baş hünärmeni.

■ Banknotlar bilen jinsiniň arasynda nähili umumy tapawudyň bardygyny bilýärsiňizmi? «Kagyz pul» diýilse-de, ol kagyzdan däl-de, edil jinsi ýaly pagtadan ýasalýar. Munuň üçin pagtadan uzak wagtlyk ulanyşa durnukly ýörite material taýýarlanylýar.

■ Mälim bolşy ýaly, Russiýanyň şaýy puluna «kopeýka» diýilýär. «Kopeýka» sözi Iwan IV Groznynyň döwründe döreýär. Şol wagtlar knýazyň eli naýzaly keşbi şekillendirilen kümüş şaýylyklar zikgelenýän eken. Şondan bäri hem halkyň arasynda «kopeýka» sözi ýörgünli bolup galypdyr.

■ Birwagt Meksikada ýaşan indeýler-astekler pul hökmünde kakaonyň dänesini ulanypdyrlar. Bu milli «pul birliginiň» ýasama görnüşleri hem ýüze çykypdyr: boş däneler gumdan ýa-da laýdan doldurylypdyr.

■ ABŞ-da iň ýörgünli pul birligi 1 we 20 dollardyr. Beýleki ýurtlarda bolsa 100 dollar ýörgünlidir.

■ Hümmetine garamazdan, 1 banknotyň agramy, takmynan, 1 gramdyr.

■ Adaty şaýy pul Londonda ýerleşýän meşhur Big-Ben sagadynyň hereketini sazlamaga ukyplydyr. Eger sagat öňe gitse, sagadyň baş goraýjysy çarha hümmeti 1 pense deň bolan şaýy pul salyp, hereketi azaldýar.

■ Angliýada hümmeti 1 million funt sterlinge barabar bolan pul birligi hereket edýär. Ýöne ony elinde saklan adam juda az. Sebäbi bu banknot diňe bankara hasaplaşyklar üçin niýetlenendir.

■ Russiýada köne pullardan ruberoid, ýagny ýerzemini ýa-da binýady çygdan goramak üçin örtük ýasaýarlar. Hünärmenleriň aýtmaklaryna görä, puldan ýasalan bu gurluşyk materialy has uzak wagt hyzmat edýär. Germaniýada bolsa köne puldan dökün ýasaýan täze tehnologiýa oýlanyp tapyldy.

■ Dünýäde iň giň ýaýran puluň ady frankdyr. Häzir 34 ýurduň milli walýutasy frank adyny göterýär. Dünýäniň 27 döwletinde bolsa «dollar» atly banknotlar hereket edýär.

■ Ýaponiýada çagalaryň ýygnan metal pullaryndan «parahatçylygyň jaňlary» ýasaldy. Olaryň biri Nýu-Ýorkda oturdyldy.

■ Dominikan Respublikasynda pullary çeküw daşy hökmünde ulanýarlar. Düşünişmezlik ýüze çykmaz ýaly, mysal üçin, hümmeti 10 sente deň bolan şaýy pulda «1 gram» diýip ýazgy goýýarlar.

■ Dünýäde iň meşhur banknot hümmeti 500 ýewro deň bolan banknotdyr. Şonuň üçin hem geçen ýyl bu pul birligi iki esse köp çykaryldy.

Internet maglumatlary esasynda taýýarlan Jahan JORAÝEWA,

Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow adyndaky ýöriteleşdirilen bank mekdebiniň talyby.

2020-nji ýylyň netijeleri boýunça ýurdumyzyň iň oňat etraby – Daşoguz welaýatynyň S.A.Nyýazow adyndaky etrabynyň ykdysady-medeni durmuşyndan edebi söhbet

Ýurdumyzyň demirgazyk welaýatynyň merkezi şäherine gurşaw berip oturan etrapda dürli milletleriň wekilleri bagtyýarlyk döwrümize buýsanyp, agzybirlikde zähmet çekýärler. Etrabyň ýaşaýjylary topraga yhlasly hyzmat etmegiň, ýerden ýokary hasyl almagyň, halal işläp, halal baýamagyň asylly nusgasyny görkezýärler. Etrabyň iň çetki obalarynda hem häzirki zaman şähergurluşygyna kybap gelýän binalaryň, durmuş-önümçilik maksatly desgalaryň, ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlarynyň hatary artýar.

Bu ýerde uzak möhlete kärendesine ýer alyp, ak bugdaýyň, ak pagtanyň bereketli hasylyny öndürýän, ýurdumyzyň azyk bolçulygyna önjeýli goşant goşýan zenanlaryň köplügi has-da guwandyrýar.

Arkadag Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda giňden durmuşa geçirilýän Milli maksatnamanyň çäklerinde bu etrabyň obalary günsaýyn gözelleşýär, etrap merkezi ösýär, özgerýär. Birmahallar ilkinji bazaryň döredilmegi bilen baglylykda, Täzebazar diýlip atlandyrylan Nyýazow şäheriniň gözel keşbinde bu nusgalyk işleriň şuglasy nurlanýar. Şäher häzirki wagtda uly gurluşyklaryň hem tutumly işleriň, arassa yhlaslaryň, ak arzuwlaryň wysal bolýan merkezine öwrüldi. Hormatly Prezidentimiziň sahawaty bilen etrabyň J.Hudaýbergenow adyndaky geňeşliginiň çäginde gurlan hem-de mähriban Arkadagymyzyň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda açylan Bagtyýar zaman obasy döwrümiziň ösen talaplaryna laýyk gelýän nusgalyk işleriň biri boldy. Milli Liderimiziň Kararyna laýyklykda, etrabyň çäginde täze ýaşaýyş jaý we desgalar toplumynyň gurluşygyna badalga berildi. Iri ýaşaýyş jaý we desgalar toplumynyň umumy tutýan meýdany 71 gektara barabar bolup, bu ýerde jemi 1496 maşgala niýetlenen 70 sany dört gatly jaýlar gurlar.

Geçen ýyl etrap boýunça 31 müň 862 tonna bugdaý hasyly ýygnaldy. Ak bagta deňelýän ak pagtanyň öndürilişinde has ýokary netijeler gazanyldy. Etrabyň ussat pagtaçylary döwlet harmanyna 41 müň 536 tonna «ak altyn» tabşyrdylar. Oba hojalyk pudagynyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň pugtalandyrylmagy, oňa öňdebaryjy tejribeleriň we ylmyň gazananlarynyň ornaşdyrylmagy, agrotehniki çäreleriň kadaly we ýokary hilli berjaý edilmegi, ekin dolanyşygynyň girizilmegi, pudagyň gerek möçberde tohum, mineral dökünler bilen üpjün edilmegi, daýhanlar bilen öz wagtynda hasaplaşyk işleriniň geçirilmegi bu ugurdaky işleriň has-da ilerlemegine oňaýly täsir etdi. Şeýle ajaýyp netijeleriň gazanylmagynda daýhançylyk kesbine berlen gelin-gyzlaryň mynasyp paýynyň bardygy buýsandyrýar. Etrapdaky «Altyn gala» we «Altyn tug» hususy kärhanalaryna degişli bolan döwrebap ýyladyşhanalarda ýylyň ähli pasyllarynda pomidoryň, ýertudananyň we bolgar burçunyň bol hasyly ýetişdirilýär. 

Ajaýyp zamanamyzda günsaýyn gözelleşýän etrap täze tutumlaryň, uly maksatly işleriň iň bir gyzgalaňly hem-de joşgunly alnyp barylýan künjegine öwrüldi. Bu ýerde bilim, medeni ojaklaryň döwrebap binalary, sport desgalary gurlup, ulanylmaga berildi. Häzirki wagtda etrapdaky mekdepleriň 62-sinde ýaş nesillere kämil bilim, çagalar baglarynyň 9-synda körpelere terbiýe berilýär. Etrapda saglygyň girewi bolan bedenterbiýäni hem sporty ösdürmek, sagdyn-durmuş ýörelgelerini durmuşa giňden ornaşdyrmak boýunça uly işler alnyp barylýar. Täze gurlup, ulanylmaga berlen 3 sany sport mekdebi, 2 sany sport desgasy ýaşlaryň sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmagy üçin döwrebap merkezlere öwrüldi. Bu ýerde hereket edýän 10 sany medeniýet öýüniň 4-si gurlup, ulanylmaga berildi. Şäherdäki merkezi hassahanada, oba saglyk öýleriniň 46-synda we saglyk merkezlerinde ilatyň saglygyny goramak we dikeltmek boýunça lukmançylyk işleri alnyp barylýar. 

Ýurdumyzy gurşap alan döredijilikli zähmetiň, egsilmez eşretleriň ruhunda özgerýän S.A.Nyýazow adyndaky etrabyň döwletli ojaklarynda bagtyýarlyk joşup, barça gowulyklardan nesibeli adamlaryň kalbyna mähir çaýýar, bu ajaýyplyklar olaryň jebislikde, täze döwre buýsanmak duýgusyna ganat berýär.

Amanmyrat SAPAROW,

žurnalist.

Ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda oýlanyşykly alnyp barylýan ykdysady syýasatda ýangyç-energetika pudagy esasy orunlaryň birini eýeleýär. Çünki nebitgaz pudagy milli ykdysadyýetiň daýanjy bolmak bilen birlikde, ýurdumyzyň halkara söwda-ykdysady gatnaşyklarynda-da ileri tutulýan ugurlaryň biri bolmagynda galýar.

Aslynda, ählumumy ösüşiň diňe bir ykdysady jähetleri babatda däl-de, eýsem, halkara syýasy gatnaşyklarda-da uglewodorod çig mallaryň dolandyrylyşynyň, esasan hem, eksportynyň kähalatlarda döwletara hyzmatdaşlygynyň meselelerine öwrülmek mümkinçiligi aradan aýrylmaýar. Şoňa görä-de, uglewodorod çig mallary we olardan öndürilýän önümler strategik ähmiýeti bilen aýratyn tapawutlanýar.

Nebitgaz bilen üpjünçilik ykdysady howpsuzlyk bilen bagly ugur hasaplanýar we uglewodorod çig mallaryny eksport edýän ýurtlar üçin hem, sarp ediji ýurtlar üçin hem ýangyjyň dünýä bazaryndaky ýagdaýy, global ykdysadyýetiň ösüş derejesi uly ähmiýete eýedir.

Hormatly Prezidentimiz 2021-nji ýylyň 2-nji fewralynda nebitgaz toplumyny ösdürmek boýunça geçiren iş maslahatynda häzirki döwürde bu pudagyň öňünde durýan möhüm wezipeler hakda durup geçmek bilen, dünýäde bolup geçýän ýagdaýlar sebäpli energetika bazarynda emele gelen durnuksyzlyga ünsi çekdi. Milli Liderimiz nebit önümleriniň ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň eksport edýän esasy harytlarynyň biridigini belledi.

Häzirki günlere çenli milli Liderimiziň energetika syýasaty netijesinde bu pudagyň kuwwatlyklary has artdyryldy we uglewodorod çig mallaryny gaýtadan işlemek, gazhimiýa pudagynyň binýatlaýyn esaslaryny ösdürmek boýunça ägirt uly taslamalar durmuşa geçirildi. Ylmyň, tehnologiýanyň yzygiderli ösýän şertlerinde, nebitgaz toplumynyň önümçilik pudaklaryny döwrebaplaşdyrmak meseleleri-de milli ykdysadyýeti ösdürmegiň gün tertibinde durýar. Hormatly Prezidentimiz ylmyň we tehnologiýalaryň iň soňky gazananlary esasynda önümçilige sanly ulgamy ornaşdyryp, nebitgaz toplumynyň önümçilik kärhanalarynda zähmeti guramagyň netijeliligini ýokarlandyrmagyň, pudaga daşary ýurt maýa goýumlaryny işjeň çekmegiň zerurlygyny nygtaýar.

Nebitgaz toplumynyň möhüm önümçilik düzümleri Balkan, Ahal, Mary, Lebap welaýatlarynda möhüm ykdysady pudaklar hökmünde hereket edýärler we bu toplumyň çygryna girýän uglewodorod çig mallaryny gazyp çykarmak, gaýtadan işlemek, önümleri daşamak, ýerlemek, gaz geçirijileriň içerki we eksport ulgamlarynyň işini ýola goýmak, maýa goýumlaryny özleşdirip, täze ýangyç ýataklaryny ýüze çykarmak, bu pudagy maliýe taýdan dolandyrmak ýaly, köpugurly ykdysady işi netijeli alyp barmak üçin her ugur boýunça ýokary taýýarlykly hünärmenleriň zerurlygy öz-özünden düşnüklidir. Bu işlere sanly ulgamyň, ösen tehnologiýanyň ornaşdyrylmagy netijesinde, hünärmenlere bildirilýän talap hem ýokarlanýar. Ýangyç-energetika boýunça halkara hyzmatdaşlygynyň geriminiň giňelmegi, ýurdumyzda bu ugurda halkara taslamalaryň amala aşyrylmagy pudagyň hünärmenleriniň täze neslini ýetişdirmegi talap edýär. Şunda diňe bir önümçiligi dolandyrmakda däl-de, dünýä ykdysadyýetiniň ýangyç-energetika ugrunyň ösüşlerini seljermäge ukyply, daşary ýurt dillerini bilýän giň gözýetimli ýaşlary terbiýelemek hem möhüm wezipeleriň biri bolup durýar. Bu babatda hormatly Prezidentimiz: «Nebitgaz ulgamy üçin hünärmenleri taýýarlamak boýunça halkara tejribeden ugur alnyp, okatmagyň häzirki zaman usullaryny we nou-haulary ornaşdyrmak, milli hünärmenleri dünýäniň ösen tejribesine we standartlaryna laýyklykda okatmak, daşary ýurtlaryň ýokary derejeli hünärmenlerini bu işe çekmek ugrunda zerur tagallalar edilmelidir» diýip belleýär. Şeýle hünärmenleri taýýarlamakda ýurdumyzyň Halkara nebit we gaz uniwersiteti esasy ylym ojaklarynyň biridir. Ýeri gelende belläp geçsek, bu ýokary okuw mekdebine nebitgaz pudagynyň görnükli halypalarynyň biri, döwlet we jemgyýetçilik işlerinde köp ýyl zähmet çeken, Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň döredilmeginde-de uly hyzmatlary bitiren Ýagşygeldi Kakaýewiň adyny dakmak baradaky teklibi orta atmak bilen, hormatly Prezidentimiz ykdysadyýetde-de Watanyň öňünde uly hyzmat bitiren şahsyýetleriň hormatynyň uludygyny äşgär etdi. Munuň özi ýangyç-energetika pudagynda zähmet çekýän müňlerçe hünärmenlere, işçilere goýulýan hormat-sarpanyň alamatydyr.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň nebitgaz senagatynyň täze ösüşlerine badalga bolan möhüm wakalar bilen başlandygyny belläp geçmek zerurdyr. Esasan hem, halkara energetika hyzmatdaşlygynda möhüm ädimler ädildi. Ilki bilen, şu ýylyň 15-nji ýanwarynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Lebap welaýatynyň Çärjew etrabyndaky «Malaý» gaz känindäki täze gaz gysyjy desganyň açylyşyny bellemek zerurdyr. Bu desganyň maksady «Malaý» gaz käniniň tebigy gaz goruny has netijeli peýdalanmakdan ybaratdyr. Maglumatlarda Türkmenistandan Hytaý Halk Respublikasyna tebigy gaz ibermek boýunça esasy gaz geçiriji desgalaryň ýerleşýän ýeri bolan «Bagtyýarlyk» şertnamalaýyn çäk bilen «Malaý» gaz känini birleşdirýän 188 kilometrlik gaz geçirijisiniň kuwwatlylygyny artdyrmakda täze gaz gysyjy desganyň ähmiýeti barada aýdylýar. Bu desgada gurlan iki sany önümçilik sehleriniň biriniň wezipesi «Malaý» gaz känini doly özleşdirmekden ybarat bolsa, ikinji seh «Galkynyş» we «Döwletabat» känleriniň gazyny Malaý — Bagtyýarlyk gaz geçirijisine ýokary basyş bilen akdyrmaga niýetlenendir. Desgada dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynyň önümi bolan kuwwatly gaz gysyjy enjamlar toplumynyň 6-sy oturdylypdyr.

2009-njy ýylyň dekabrynda açylan Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisi boýunça häzire çenli 290 milliard kub metr tebigy gazyň ugradylandygy baradaky maglumat bu gaz magistralynyň ýurdumyzyň ykdysadyýeti üçin uly ähmiýetini görkezýär.

Hormatly Prezidentimiziň energetika syýasatynyň esasy maksatlarynyň biri bolan tebigy gazyň eksport ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak baradaky işleriň şu ýylyň başyndan bäri has ilerleýändigini hem belläp geçmek möhümdir. TOPH gaz geçirijisi bilen baglanyşykly gepleşikleriň, çäreleriň işjeňleşýändigi köpleriň, şol hatarda daşary ýurtly bilermenleriň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň hem ünsüni özüne çekýär. Hormatly Prezidentimiziň hem-de Owganystanyň Prezidentiniň wideogörnüş arkaly gatnaşmagynda iki ýurduň arasynda amala aşyrylan demir ýol, elektrik energiýasy, optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlary baradaky taslamalaryň durmuşa geçirilip, bu desgalaryň açylyşyna bagyşlanan dabarada Mohammad Aşraf Ganiniň: «Bu gün ulanylmaga berilýän desgalaryň hem sebit hyzmatdaşlygy, biziň ýurtlarymyzyň ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek üçin ähmiýeti uly bolup durýar, biz TOPH we TOP taslamalaryny Owganystanda 2021-nji ýylyň awgustynda açmaga taýýardyrys» diýip bellemegi uly gyzyklanma döretdi. Owgan Lideriniň bu babatda ynamly pikirleri orta atmagynyň esasy kepilleriniň biri hormatly Prezidentimiziň energetika syýasatynyň has işjeňleşýänligi bilen baglydyr. Munuň şeýledigini Türkmenistanyň wekiliýetiniň şu ýylyň 8—9-njy ýanwarynda Kabul şäherine sapary mahaly Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Owganystan Yslam Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň arasynda 2021—2022-nji ýyllar üçin Hyzmatdaşlyk Maksatnamasyna hem-de şol ýerde geçirilen Howpsuzlyk meseleleri boýunça türkmen-owgan bilelikdäki toparynyň 6-njy mejlisinde degişli teswirlemelere gol çekilmegi hem subut edýär.

Şu ýylyň 7-nji fewralynda «Taliban» hereketiniň syýasy edarasynyň wekiliýetiniň Aşgabada sapary hem-de şunuň bilen bagly Türkmenistanyň Owganystanda amala aşyrýan iri halkara taslamalarynyň ygtybarly şertleri hakda duşuşyklarda öňe sürlen garaýyşlar dünýäniň köp ýurtlarynyň köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde uly seslenme döretdi. «Biz halkymyzyň abadançylygyna we ýurduň ösüşine ýardam bermäge çalşyp, ähli taslamalaryň goragyny üpjün edýäris» diýip, bu hereketiň wekilleri beýannama bilen çykyş etdiler.

Bu diplomatik çäreler hormatly Prezidentimiziň Owganystan babatyndaky hoşniýetlilik bilen alyp barýan syýasatynyň oňyn we anyk netijesidir.

Hazar deňziniň tebigy baýlyklaryny ylalaşykly özleşdirmekde ilerleýän döwletara hyzmatdaşlyk hem milli Liderimiziň Azerbaýjan Respublikasy bilen köpýyllyk gatnaşyklarynda möhüm ädimleriň biridir. Aşgabatda 2021-nji ýylyň 21-nji ýanwarynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Hazar deňzinde «Dostluk» uglewodorod ýatagyny bilelikde barlamak, işläp taýýarlamak we özleşdirmek barada özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama gol çekilmegi taryhy ähmiýetli waka boldy. Bu waka iki döwlet üçin hem ykdysady taýdan bähbitli işiň başyny başlamak bilen birlikde, sebitde durnuklylygy gorap saklamagyň möhüm faktory hökmünde örän uly syýasy ähmiýeti bilen taryha girdi.

Şeýlelikde, mähriban Arkadagymyz Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň döwlet Baştutany hökmünde eziz Diýarymyzyň taryhynyň altyn sahypalaryny parahatçylykdan, ylalaşykdan, düşünişmekden we dostlukdan gözbaş alýan beýik işler bilen baýlaşdyrýar.

Amanbibi MUHAMMEDOWA,

žurnalist.

Bagtyýar halkymyzyň her bir güni täze ösüşlere beslenýär. Gahryman Arkadagymyzyň durnukly ösüşiň esasyny düzýän nurana ak ýollary bilen röwşen geljegine sary ynamly barýan eziz Diýarymyz dünýäde ösüşleriň ýurdy, parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany hökmünde uly abraý-mertebä eýe boldy. Bu hakykat biziň her birimiziň ýüreklerimizi joşdurýar.

Gahryman Arkadagymyzyň badalga beren Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri ýurdumyzyň ösüş-özgerişlere, toý-baýramlara beslenýän zamanasy bolup, göwünleri galkyndyrýar. Bu hakykat ajaýyp döwrümiziň adyna mynasyp bagtyýarlyk döwri bolup, bu günki gün agzybir türkmen halkynyň berkararlygyň eýesidigine bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär. Müňýyllyklardan gözbaş alýan taryhy bolan halkymyz üçin bagtyýarlyk düşünjesiniň çuňňur many-mazmuny eşretli durmuşyň güwäsi bolup aýdyň ýüze çykýar. Dünýä parahatçylyk nuruny çaýýan ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga, halkymyzyň eşretli ýaşaýşyny üpjün etmäge gönükdirilen beýik işler, hususan-da, ata Watanymyzy ykdysady taýdan ösen döwlete öwürmek babatda wajyp işler toplumlaýyn durmuşa geçirilýär. Türkmenistanyň ykdysadyýetini ösdürmek boýunça alnyp barylýan syýasaty üstünlikli durmuşa geçirmäge, innowasiýalaryň binýadynda we goldawy esasynda senagat pudagyny berkitmäge we giňeltmäge, bar bolan senagat kärhanalaryny döwrebap ýagdaýa getirmäge aýratyn üns berilýär. Şeýle hem täze senagat kärhanalary döredilip, hususy senagat kärhanalary goldanylýar. Eksporta iberilýän senagat önümleriniň möçberleri yzygiderli artdyrylýar.

Agzybirlik, jebislik we bitewilik ýaly ata-babalarymyzdan gelýän mukaddes ýörelgelerimiz häzirki döwürde döwlet syýasatymyzyň ileri tutulýan ugry bolup durýar. Ykdysady ösüşlerimiziň, üstünliklerimiziň hem rowaçlyklarymyzyň gözbaşy bolan bu mukaddes ýol-ýörelgäniň bagtyýarlyk döwrümizde has-da ösdürilýändiginiň şaýady bolmak örän guwandyryjydyr. Sagdyn jemgyýetiň esasyny, elbetde, ruhy we ahlak gymmatlyklary özünde jemlemegi başarýan kämil şahsyýetler, ýagny ýurt raýatlary düzýär. Gahryman Arkadagymyz bu möhüm ugry hemişe üns merkezinde saklaýar. Şonuň netijesinde milli Liderimiz ösen ykdysadyýeti, sagdyn jemgyýeti kemala getirmek ýörelgesinden ugur alyp, bu ugurda beýik işleri durmuşa ornaşdyrýar.

Hormatly Prezidentimiz ylma we bilime daýanyp, türkmen halkynyň gadymdan gelýän däpleri netijesinde ýaşlara bilim we terbiýe bermek boýunça alnyp barylýan işleriň düýpli kämilleşdirilmelidigini belleýär. Bu tagallalar diňe bir ruhy taýdan däl, eýsem sagdyn jemgyýetiň doly kemala gelmeginde möhüm bolup durýar. Şeýle hem ýurduň hemmetaraplaýyn ösüşiniň esasyny düzýär.

Watanymyzyň ähli ugurlary öz içine alýan ösüş depgini günsaýyn artýar. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli ykdysadyýetiň sazlaşykly ösmegi, durmuş düzüminiň toplumlaýyn döwrebaplaşdyrylmagy, ähli pudaklaryň düşewüntliligini, bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak, halkyň aň-bilim mümkinçilikleriniň netijeli artdyrylmagy, bu ugurda amal edilýän uly işler bilen bagly öňdengörüjilikli we oýlanyşykly iňňän sagdyn syýasat biziň ähli ösüşlerimiziň, gazanýan üstünliklerimiziň süňňüni düzýär. Ähli rowaçlyklarymyzyň gözbaşynda duran, täze ykdysady ösüşlere alyp barýan hormatly Prezidentimiziň giň göwrümli hem-de aýdyň maksatly işlerinde watansöýüjiligiň we sagdyn durmuş ýörelgesiniň belent nusgasyny görýäris. Bu ata Watanymyzyň älemi haýrana goýýan ösüşleriň mekanydygyna güwä geçýär.

Ýurt gülleýär, agzybir, zähmetsöýer halkymyz döredýär, gurýar. Şeýle belent tutumlar we il-ýurt bähbitli işler aýratyn ruhubelentligi döredip, geljege bolan ynamy artdyrýar. Ruhubelentlik bilen ynam bolsa ähli ösüşlerimiziň we ata Watanymyzda eýelenýän täze sepgitleriň gönezligidir. Gahryman Arkadagymyzyň: «Biziň döwletimiziň mundan beýläk-de gülläp ösmeginde ilkinji iň esasy şertimiz Watana bolan söýgimizdir» diýip parasatlylyk bilen belleýär. Watansöýüjiligiň belent nusgasyny görkezýän hormatly Prezidentimiziň göreldesine eýerip, çekýän zähmetimiziň ömrümiziň hem döwrümiziň bezegi-zynatydygyny, günsaýyn uly özgerişliklere beslenýän ata Watanymyzyň daýanjy-kuwwatydygyny duýup ýaşamak uly bagtdyr.

Şirin BATYROWA,

Daşoguz şäherindäki 14-nji orta mekdebiň mugallymy.

Ýylylyk islendik ekin üçin esasy gerekli şertleriň biri. Şonuň üçin hem «ýyladyşhana» sözi diňe bir ekine däl-de, kalbyňa-da ýylylyk paýlaýar. Ynha, 25-nji martda Çärjew etrabynyň çäginde «Altyn bürgüt» hususy kärhanasynyň täze ýyladyşhanasynyň açylyş dabarasynda hem şol ýylylyk hemmeleriň kalbyna nur çaýdy. Şol gün uly toý bilen welaýatymyzda ýene bir iri oba hojalyk taslamasy döredildi. Bu toýuň jümmüşinde bolanlar hem, oňa «mawy ýaýlym» arkaly gaýybana gatnaşanlar hem milli Liderimiziň ýurdumyzda hususyýetçilik pudagynyň ösdürilmegine berýän ünsüniň öz miwesini bereket bolup eçilýändigine şaýat bolandyrlar.

Ine-de, taryhy dabaranyň iň ýakymly pursady. Hormatly Prezidentimiz sanly ulgam arkaly ýyladyşhananyň işe girizilmegine badalga berýär. Dabarada çykyş eden «Altyn bürgüt» hususy kärhanasynyň ýolbaşçysy bu ýerde ýerine ýetirilen işler barada milli Liderimize hasabat berip, döredilen giň mümkinçilikler üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirýär. Arkadag Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen sahnanyň bezemen derwezesi açylyp, welaýatymyzyň medeniýet we sungat ussatlary aýdym-sazly çykyşlaryna başlaýarlar. Joşgunly aýdymda-da il-günüň bolelin ýaşaýşyna gönükdirilen tutumlaryň sakasynda duran Gahryman Arkadagymyzyň adyna alkyş ýaňlanýar. Ýaşlaryň ýerine ýetiren tansy täze ýyladyşhanada dörejek zähmet joşgunyny buşlaýar.

Göwnüňe bolmasa, şol wagt bütin tebigat bu toýa guwanyp, tomaşa edip durana döndi. Üç-dört gün ozal ýagan ýaz ýagşyndan miras galan ajaýyp howa, ýaşyl begresli bahar, ozal Garagumuň gündogar etegi bolan, indi tanalmaz derejede özgeren toprak täze ýyladyşhananyň toýuna myhman boldy.