Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň innowasion ugurlarynda, aýratyn-da, ulag-logistika ulgamynda işlenilip düzülen döwrebap taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilýändigi guwandyryjydyr. Şu ýylyň 29-njy oktýabrynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň birinji tapgyrynyň, ýagny Aşgabat — Tejen böleginiň açylyp, ulanylmaga berilmegi hem munuň aýdyň mysalydyr. Dünýä ölçeglerine laýyk gelýän ýokary tizlikli awtomobil ýolunda Aşgabat — Kaka, Aşgabat — Duşak we Aşgabat — Tejen şäherara ugurlary boýunça awtobus gatnawlaryny hem-de ýurdumyzyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerini göz öňünde tutup, Türkmenbaşy — Artyk, Türkmenbaşy — Sarahs, Türkmenbaşy — Ymamnazar, Türkmenbaşy — Farap we beýleki birnäçe ugurlarda üstaşyr ýükleri daşaýan awtoulag serişdeleriniň gatnawyny ýola goýmak meýilleşdirilýär.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen aralygynyň uzynlygy 203 kilometre barabardyr. Onuň uzaboýuna toprak, geotekstil düşeklerini, çagyl-çäge garyndysyny düşemek we asfalt ýazmak işleri ýerine ýetirildi. Şu aralykda dürli görnüşli köprüleriň, ýerasty geçelgeleriň, ýolüsti geçirijileriň, trampedlerdir (uly ýola münelge-düşelgeler), monolit köprüleriň gurluşyklary hem amala aşyryldy. Dürli ölçegdäki suw geçirijileriň 76-sy, mallary geçirmek üçin ötükleriň 10-sy, oba hojalyk tehnikalary üçin ötükleriň 17-si guruldy. Demir päsgelçilik germewi hem-de daşky gorag gözenegi çekildi. Ýol hereketiniň howpsuzlygy üçin halkara standartlara laýyk gelýän çyzyklar çyzylyp, ýol belgileri ýerleşdirildi. Ulag serişdelerine hyzmat ediş zolaklary we ýangyç guýujy beketler üpjün edildi. Şeýle-de ýoluň ugrunda uly we kiçi töleg terminallary ornaşdyrylandyr. Ýoluň gözegçilik, aragatnaşyk we dolandyryş ulgamlary döwrebap enjamlaşdyryldy.

Görnüşi ýaly, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyp, ulanylmaga berilmegi Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe mähriban halkymyzyň abadan we eşretli durmuşda ýaşamagy ugrundaky tagallalaryň nyşanydyr. Bu gün ýüreklerde ata Watanymyzyň geljeginiň şu gününden hem has ajaýyp boljakdygyna belent ynam bar. Hut şonuň üçinem bagtly durmuşymyzyň sakasynda duran hormatly Prezidentimize uzak ömür, berk jan saglyk, alyp barýan il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli beýik işlerinde rowaçlyklary arzuw edýäris.

Şirin NURGYLYJOWA,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda, ýurdumyzyň ätiýaçlandyryş ulgamy hem döwrüň ösen talaplaryna laýyklykda, yzygiderli kämilleşdirilýär. Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň hukuk binýady pugtalandyrylýar, hereket edýän ätiýaçlandyryş hyzmatlary döwrebaplaşdyrylýar.

Ätiýaçlandyrylýanlary şahsy, emläk we raýat-hukuk jogapkärçiligini ätiýaçlandyryş goragy bilen üpjün etmegi has-da güýçlendirmek babatda ýurdumyzda durmuşa geçirilýän işler milli Liderimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwer syýasatynyň çäklerinde amala aşyrylýar.

Ýurdumyzda alnyp barylýan giň gerimli özgertmeler milli ykdysadyýetimiziň döwrüň talaplaryna laýyk gelýän täze, has kämil nusgasyny kemala getirýär. Bu bolsa, öz gezeginde, halk hojalygynyň ähli pudaklarynyň durnukly we sazlaşykly ösüşini üpjün edýär. Dünýä tejribesiniň görkezişi ýaly, bazar gatnaşyklaryna geçmekde ätiýaçlandyryş ähli hojalyk işleriniň möhüm guraly bolup durýar.

Hormatly Prezidentimiziň Karary bilen, «Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy hakynda» Düzgünnamanyň täzeden kabul edilmegi, şeýle hem «Ätiýaçlandyryş hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalaryň we üýtgetmeleriň girizilmegi bu ulgamy ösdürmek, onuň kanunçylyk binýadyny pugtalandyrmak babatda amala aşyrylýan işleriň aýdyň beýanydyr. Bu möhüm resminamalar ýerli düzüm bilen bir hatarda, ýurduň çäginde iş alyp barýan daşary ýurt kompaniýalary, fiziki şahslary we raýatlygy bolmadyk adamlary ätiýaçlandyryş hyzmatlaryndan peýdalanmak hukugy bilen üpjün edýär. Häzir Türkmenistanyň çäginde daşary ýurt maýasyny özleşdirýän köp sanly iri kompaniýalar iş alyp barýarlar. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň ýöredýän hoşniýetli Bitaraplyk hem-de giň halkara hyzmatdaşlyk syýasatynyň netijesi bolup durýar. Bulardan başga-da, fiziki we ýuridik şahslaryň bähbitlerini goramak maksady bilen, «Ulaglaryň ähli görnüşleriniň ýolagçylarynyň, howa, deňiz, derýa, awtomobil ulaglarynyň, ekipaž agzalarynyň we demir ýol ulaglarynyň işgärleriniň hökmany döwlet şahsy ätiýaçlandyrmasy hakynda» Düzgünnamanyň tassyklanylmagy bu ugruň hukuk binýadynyň yzygiderli berkidilýändigini alamatlandyrýar.

Ulgamyň sanlylaşdyrylmagy babatda alnyp barylýan işleriň çäklerinde häzirki zaman maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary yzygiderli ornaşdyrylýar, ätiýaçlandyryş işini awtomatlaşdyrmak boýunça ýöriteleşdirilen programma üpjünçiligini kämilleşdirmek işleri dowam etdirilýär. Welaýatlarda, etraplarda we şäherlerde ýerleşýän guramalaryň ählisi bilen optiki süýümli aragatnaşyk arkaly özara maglumat dolanyşygy amala aşyrylýar, onlaýn maslahatlar we okuwlar guralýar. Bu ugurda «Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, elektron resminamalar bilen bagly möhüm çäreler durmuşa geçirilýär.

Berkarar döwletimizde adam hakynda edilýän aladalara şaýatlyk edýän bu mümkinçilikler ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwer şygarynyň dabaralanýandygynyň aýdyň subutnamasydyr.

Mähri BAÝRAMDURDYÝEWA,

Gurbansoltan eje adyndaky etrap döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň hünärmeni.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Watanymyz geljege tarap ynamly öňe barýar. Ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan ähli işleriň gözbaşynda döwlet Baştutanymyzyň ýadawsyz zähmeti, öz halkyna, onuň şöhratly taryhyna bolan beýik söýgüsi, halkymyzyň şu güni hem-de geljegi ugrundaky düýpli aladalary durýar. Milli ykdysadyýetimiziň ähli ugurlarynda uly özgertmeler durmuşa geçirilip, üstünlikli netijeler gazanylýar. Şonuň ýaly elektroenergetika pudagy hem bu ösüşlere mynasyp paýyny goşýar. Milli Liderimiziň bu ulgamy ösdürmekde alyp barýan syýasaty we öňe sürýän başlangyçlary, ilkinji nobatda, energetika ulgamynyň kuwwatyny düýpli artdyrmaga, milli ykdysadyýetimiziň ösüşiniň durnukly depginini gazanmak bilen bir hatarda, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini gowulandyrmaga gönükdirilendir.

Elektrik energetikasy ykdysadyýetimiziň ösmeginiň we ýaşaýyş üpjünçiliginiň esasy bolup durýar. Elektrik energetikasy – elektrik energiýasyny öndürmek we ibermek bilen bagly pudak bolup, milli ykdysadyýetimiziň möhüm ugurlarynyň biri hasaplanýar. Türkmenistanyň elektroenergetika ulgamy ýurduň içine we daşyna iberilmegi üçin niýetlenen harytlyk önümi bolan elektrik (ýylylyk) energiýasynyň öndürilmegini, geçirilmegini, ýerlenilmegini we sarp edilmegini üpjün edýär. Onuň önümçilik-tehnologik toplumyny özünde jemleýän kärhanalary bar. Aýratynlykda her bir elektroenergetika kärhanasy tamamlanylmadyk önümçilik dolanyşygy bolup, olar beýleki bir kärhana bilen baglydyr. Energetikanyň ähli kärhanalary senagat derejeli kärhanalara degişli bolup durýar.

Energiýa çeşmeleriniň ekologiýa taýdan arassa görnüşleriniň öndürilmegine döwlet derejesinde üns berilmegi diýseň ähmiýetlidir. Mälim bolşy ýaly, «Türkmenistanyň elektrik energetikasy pudagyny ösdürmegiň 2013 — 2020-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyna» laýyklykda, ýurtda elektrik stansiýalary döwrebaplaşdyrmaga we gurmaga gönükdirilen giň gerimli taslamalar amala aşyryldy, elektrik geçiriji ulgamlar, onlarça paýlaýjy desgalar işe girizildi, ýurdumyzyň şäherleridir etraplarynda energoüpjünçilik ulgamy täzelendi. «Türkmenistan – parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda bu pudagy ösdürmek boýunça birnäçe işler amala aşyrylýar. Konsepsiýada göz öňünde tutulyşy ýaly, Lebap welaýatynda ýene-de bir iri maýa goýum taslamasy – Çärjew etrabynda gaz turbinaly elektrik stansiýasy gurlup, ulanylmaga berildi. Ýokary tehnologiýaly enjamlar bilen üpjün edilen, kuwwaty 432 megawatt bolan gaz turbinaly elektrik stansiýasy «Sumitomo Corporation» kompaniýasy tarapyndan gurlup, işe girizildi. Täze gurlan elektrik stansiýasynda her biriniň kuwwatlylygy 144 megawatt bolan gaz turbinaly üç enjam oturdylandyr. Bu enjamlar Ýaponiýanyň «Mitsubishi Power Ltd» kompaniýasynyň önümi bolup, olar ýurdumyzyň elektroenergetika pudagynda ilkinji gezek ulanylýar.

Desganyň çäklerinde esasy enjamlardan üç gaz turbina generatory bilen üpjün edilendir. Stansiýanyň kadaly işlemegine ýardam berýän açyk paýlaýjy gurluş we beýleki kömekçi binalar hem gurlup, hünärmenleriň öndürijilikli işlemegi üçin ähli amatly şertler döredildi. Döwrebap sanly ulgamlar hem ornaşdyryldy. Bu gaz turbinaly elektrik stansiýasynyň ulanylyşa girizilmegi ýurdumyzyň energoulgamynyň bellenen kuwwatlylygyny artdyrmaga, Lebap welaýatynyň sarp edijileriniň elektrik üpjünçiliginiň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmaga, goňşy ýurtlara — Eýran we Owganystan Yslam Respublikalaryna, Özbegistan we Gazagystan Respublikalaryna iberilýän elektrik energiýasynyň möçberlerini artdyrmaga, täze iş orunlarynyň döredilmegine we hormatly Prezidentimiziň alyp barýan energetika syýasatynyň dünýä ýüzünde dabaralanmagyna ýardam edýär.

2016-njy ýylda Arkadag Prezidentimiziň Karary bilen tassyklanan «Energiýany tygşytlamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» esasy wezipesi ýurdumyzyň ykdysadyýetini durnukly ösdürmek üçin energetika pudagynyň mümkinçilikleriniň we tebigy energetiki serişdeleriniň ýokary derejede netijeli peýdalanylmagyny hem-de daşky gurşawyň howpsuzlygyny üpjün etmekden ybaratdyr. Hut şonuň üçin hem ýurdumyzyň energetika kuwwatlyklaryndan netijeli peýdalanmak, pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak we bu ugurda alnyp barylýan işleriň gerimini giňeltmek ugrunda döwlet derejesinde zerur şertler döredilýär. Bu bolsa ýurdumyzyň içerki sarp edijileriniň elektrik energiýasy bilen bökdençsiz hem-de ygtybarly üpjün edilmegini, pudagyň eksport mümkinçiliginiň ýokarlanmagyny şertlendirýär. Hormatly Prezidentimiz energetika pudagyna maýa goýumlarynyň möçberini yzygiderli artdyrmagyň zerurdygyny hem belläp geçýär. Çünki bu pudagyň kuwwatynyň ýokarlandyrylmagy elektrik energiýasynyň daşary ýurtlara iberilýän möçberiniň has-da artmagyna ýardam edýär.

Ýurdumyzyň alyp barýan parahatçylyk söýüjilige, ynsanperwerlige esaslanýan daşary syýasaty milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, maýa goýumlaryny çekmäge amatly şertler döredýär. Ykdysady we ekologik bähbitleri nazarda tutup, maýa goýumlarynyň has netijeli ugurlaryny ýurdumyzyň ykdysadyýetine ornaşdyrmak möhüm ähmiýete eýe bolup durýar. Türkmenistanyň elektroenergetika pudagyny ykdysady taýdan ösdürmegiň mümkinçiliklerini derňemekde pudaga goýulýan düýpli maýa goýumlaryň netijeliligini ýokarlandyrmak üçin innowasion tehnologiýalaryň täsirini seljermek, önümçilikde önümiň özüne düşýän gymmatyny peseltmegiň mümkinçiliklerini hem-de elektroenergiýany has tygşytly ulanmagyň ugurlaryny derňemek wajyp meseleleriň biridir. Bu mesele boýunça daşary ýurt ylmy-barlag merkezlerinde hem işler alnyp barylýar. Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda, Ýewropa Bileleşiginde, Russiýa Federasiýasynda, Gazagystanda energiýa üpjünçiliginiň ygtybarlylygyny we hilini ýokarlandyrmak arkaly elek-troenergiýanyň ösüşi gazanyldy.

Milli Liderimiz Türkmenistan üçin aýratyn ähmiýete eýe bolan energetika hyzmatdaşlygy baradaky meseleleri üns merkezinde saklap, elektrik energiýasyny diwersifikasiýalaşdyrmagyň ileri tutulýan strategik ugur bolup durýandygyny yzygiderli belleýär. Şonuň üçin hem ýurdumyzyň senagatyny ösdürmek boýunça elektrik energetika pudagynda kabul edilen maksatnamanyň orny örän uludyr. Sebäbi Türkmenistan döwletimiziň energetika pudagy jemgyýetiň ösüşini kesgitleýän kuwwatly güýçdür. Şol maksat bilen hem elektrik energiýasynyň iberilýän ugurlaryny artdyrmak döwletimizde alnyp barylýan energetika syýasatynyň aýrylmaz bölegidir. Ýurdumyzda elektrik energetikasy pudagyny geljekde-de ösdürmäge, döwrebaplaşdyrmaga uly üns berilýär. Bu ugurda göz öňünde tutulan çäreleriň durmuşa geçirilmeginde, ilkinji nobatda, ýerli hünärmenlerimiziň, şonuň bilen birlikde, daşary ýurtly hyzmatdaşlarymyzyň tejribesine daýanylýar.

Ýurdumyzyň energetika ulgamyny ösdürmek, onuň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmak maksatly inžener hünärmenleri taýýarlamak Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň esasy wezipesi bolup durýar. Ýokary bilimli hünärmenleri taýýarlamakda bilim ulgamy sanly esasda ösdürilýär we maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalary netijeli ornaşdyrylýar. Institutda okadylýan ähli dersler boýunça döwrebap elektron okuw-usuly toplumlar yzygiderli işlenilip taýýarlanylýar. Bu serişdeler okuw sapaklarynda professor-mugallymlar we talyp ýaşlar tarapyndan giňden peýdalanylýar. Institutda ýokary derejeli, hünärine ussat kämil ýaşlaryň kemala gelmeginde sanly bilim ulgamyny we maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryny netijeli peýdalanmak maksatlaýyn netijelere alyp barýar. Bu möhüm wezipäni berjaý etmek bilen, ýokary okuw mekdebimiziň professor-mugallymlary häzirki zaman elektroenergetika desgalarynda işlejek ýokary bilimli energetik hünärmenleridir inžener-tehniki işgärleri taýýarlamakda hem ykdysadyýetimizi ösdürmekde, energetika pudagynyň ähmiýetini barha artdyrmakda yhlasly zähmet çekýärler.

Elektrik energiýasyny eksport etmek, sarp edijileri elektrik energiýasy bilen üpjün etmek ýaly möhüm ähmiýetli işler pudagyň ykdysady kuwwatyny ýokarlandyrýar. Bu bolsa öz gezeginde ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň pugtalandyrylmagyna, ilatyň abadançylyk derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam berýär.

Serdar ANNAÝEW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň okuw bölüminiň hünärmeni.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistanyň Prezidentiniň senagatlaşdyrmaga gönükdirilen syýasatyny amala aşyrmakda, ýurduň tebigy serişdelerini rejeli peýdalanmak, olary senagat taýdan çuňlaşdyrylan görnüşde gaýtadan işlemekde ykdysadyýetiň ähli ugurlary depginli ösüşlere eýe bolýar. 2015-nji ýylda «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasynyň» we «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamsynyň» kabul edilmegi ýurduň önümçiligini oňyn guramak, öndürilen taýýar önümleriň dünýä bazarlaryna amatly nyrhlar bilen ýerlemäge hem-de Türkmenistanyň bazar şertlerinde bäşleşige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga uly mümkinçilik döredýär.

Türkmenistanyň halkara ykdysady gatnaşyklarynyň iň möhüm ugurlarynyň biri-de uglewodorod serişdelerini eksport etmek bolup durýar. Beýik Britaniýanyň «Gaffney Сline & Assoсiates» iňlis şereketiniň hünärmenleri tarapyndan 2012-nji ýylda geçirilen garaşsyz halkara auditiniň netijesine görä, tebigy gazyň «Galkynyş» gaz ýatagynyň kuwwaty 26,2 trillion kubmetre deň bolup, Eýranyň we Kataryň serhet ýakasyndaky ýerleşen, kuwwaty 28,3 trillion kubmetre barabar bolan «Günorta Pars» ýatagyndan soňra, dünýäde ikinji orunda durýar. Umumy gazyň möçberi boýunça Türkmenistan dünýäde 4-nji orunda durýar. Tebigy gazy ulanmakda atmosfera goýberilýän kömürturşy gazynyň mukdary kömürden bäş, nebit önümlerinden üç esse azdyr. Bu görkezijiniň geljekde ýurdumyzyň we umumadamzat ekologik görkezijilerini gowulandyrmakda wajyp orny bardyr. Häzirki wagtda Türkmenistanyň ähli ilatly nokatlarynyň doly gaz bilen üpjün edilmegi daşky gurşawy goramakda, ekologik ýagdaýlary gowulandyrmakda «Biodürlülik baradaky», «Çölleşmäge garşy göreş baradaky», şeýle-de «Howanyň üýtgemegi baradaky» halkara Konwensiýalary boýunça döwletimiziň alan borçnamalaryny ýerine ýetirmekde örän wajyp ähmiýete eýedigini bellemek zerurdyr.

Türkmenistanyň hormatly Prezidentiniň tagallalary bilen ýurdumyzda ilkinji gazdan benzin öndürýän zawodyň we iri himiýa toplumynda plastmassa önümlerini öndürýän zawodyň gurulmagy ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmekde wajyp ugurlaryň biri bolup durýar.

Hormatly hormatly Prezidentimiziň öňe süren ýurduň ykdysadyýetini ösdürmek modeli talaplary kanagatlandyrmak üçin zerur şertleri özünde jemleýär. Ýurdumyzda ygtybarly strategiki hyzmatdaşlygy ýola goýmak, ykdysady pudaklary has belent sepgitlere çykarmak, taýýar önümleri dünýä bazaryna çykarmagyň täze ugurlaryny kesgitlemek wajyp meseleleriň biri bolmak bilen, bazar şertlerinde ýurduň bäsleşik ukybyny ýokarlandyrmaga uly mümkinçilikleri döredýär. «Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasy» boýunça ýangyç-energetika toplumy ileri tutulyp ösdürilýän toplumlaryň hataryna goşulýar. Türkmenistanyň energiýa serişdelerini daşary ýurtlara eksport etmegiň netijesinde, ýurdumyza walýutada uly möçberli girdejiler gelip gowuşýar.

Döwletimiz halkara Energetika Hartiýasy bilen ýakyndan hyzmatdaşlyk edýär. 2016-njy ýylyň noýabr aýynyň 25-26-sy aralygynda Ýaponiýanyň paýtagty Tokio şäherinde geçirilen halkara Energetika Hartiýasynyň konferensiýasynda Türkmenistan 2017-nji ýyldaky bu Konferensiýasynyň başlyklygyna saýlanyldy. Bu waka ýurdumyzyň abraýyny we Gahryman Arkadagymyzyň energetika hyzmatdaşlygy boýunça öňe sürýän başlangyçlarynyň uly goldawa eýe bolýandygyny görkezýär. 2017-nji ýylda halkara Energetika Hartiýasynyň «Energiýa serişdelerini üstaşyr geçirmek boýunça köptaraplaýyn çarçuwaly ylalaşyga tarap ýol» atly Aşgabat forumynyň geçirilmegi Türkmenistanyň energetika diplomatiýasynyň abraýyny halkara derejede has-da ýokary galdyrdy.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 64, 65, 66 we 70-nji mejlisleriniň barşynda ýurdumyzyň öňe süren beýleki başlangyçlary hem uly seslenmä eýe boldy we dünýä metbugatynda giňden beýan edildi. Energiýa howpsuzlygy XXI asyrda dünýäde bolup geçýän durnukly ösüşiň hem-de öňdengörüjilikli ýagdaýlaryň esasy ölçegi hasaplanýar. Russiýa Federasiýasynyň Ylymlar Akademiýasynyň Energetika barlaglar institutynyň bilermenleriniň çaklamasyna göra, Türkmenistan arassa tebigy gazy daşary ýurtlara çykarmak boýunça öňdebaryjy döwletleriň hatarynda durýar.

Türkmenistanyň teklibi bilen «Energiýa serişdeleriniň ygtybarly we durnukly üstaşyr geçirilmegi hem-de durnukly ösüşi we halkara hyzmatdaşlygyny üpjün etmekde onuň hyzmaty» hakynda Rezolýusiýanyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň 63-nji mejlisinde 192 döwletiň biragyzdan ses bermegi esasynda kabul edilmegi bütindünýä energiýa üpjünçilik ulgamyň howpsuzlygyny ýola goýmaga ägirt uly täsirini ýetirýär. Bütindünýä energiýa üpjünçilik ulgamynyň esasy emele getirijileriniň biri hökmünde biziň döwletimiz çykyş edýär.

Bu taryhy mejlisde öz aýdyň beýanyny tapan garaýyşlara, düýpli tekliplere nazar aýlanymyzda, Türkmenistanyň Prezidentiniň öz halkynyň hem-de dünýä halklarynyň abadan, parahat durmuşda ýaşamagyna gönükdirilen başlangyçlary gysga wagtda döwletimizi dünýä tanadyp, halkara derejede uly abraýynyň artmagyna getirdi. Ýurdumyzyň oňyn energetika diplomatiýasy halkara guramalaryň arasynda giň goldawa eýe bolýar we umumadamzat energetika howpsuzlygyny üpjün etmek meselelerini çözmekde esasy orny eýeleýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyçlary bilen, Türkmenistanda şeýle uly energetika gorlarynyň bardygyny äşgär etmek hem-de oňa eýe bolmak bütin adamzadyň ählumumy ösüşiniň wajyp meseleleriniň çözgütlerini tapmaga ýardam edýär.

Bäşim RAHMANOW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň Ykdysadyýet we maliýe kafedrasynyň uly mugallymy.

Türkmenistanda durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmek maksady bilen, toplumlaýyn çäreler yzygiderli amala aşyrylýar. Ykdysadyýetiň mundan beýläk-de ösdürilmegine, onuň hususy ugurlarynyň höweslendirilmegine, maýa goýum kuwwatynyň artdyrylmagyna, durmuş ugurly ulgamyň kämilleşdirilmegine, türkmenistanlylaryň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň we hiliniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen uzak möhletli milli pudaklaýyn hem-de sebit maksatnamalary durmuşa geçirilýär.

Ýurdumyzyň durmuş ulgamynyň kämilleşdirilmegi esasy wezipeleriň biri hökmünde kesgitlenilip, bilim ulgamyny ösdürmek, saglygy goraýşyň we beýleki ulgamlaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça maksatnamalar ýerine ýetirilýär. Ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini hem-de durmuş taýdan goraglylygyny mundan beýläk-de ýokarlandyrmak babatda giň gerimli işler durmuşa ornaşdyrylýar.

Her ýylda bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň şu ýyl hem çykaran Permanyna laýyklykda, 2022-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan Türkmenistanda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberleri ýokarlandyrylar.

Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 4-nji maddasynda: «Jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy adamdyr» diýlip bellenilendir. Şoňa görä-de, ýurdumyzda mümkinçilikleri çäkli çagalary saglygy goraýyş we durmuş hyzmatlary bilen yzygiderli üpjün etmäge aýratyn üns berilýär. Şolaryň hatarynda Aşgabatda innowasion tehnologiýalar bilen üpjün edilen 670 orunlyk Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş ylmy-kliniki merkezi, welaýatlardaky we Aşgabat şäherindäki «Ene mähri» merkezleri, Mary welaýatynyň Ýolöten etrabyndaky ýöriteleşdirilen psihonewrologiýa çagalar öýi hem-de Mary welaýat çagalar hassahanasy we beýleki kesel anyklaýyş merkezleri açylyp, ulanylmaga berildi.

Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy döredildi. Saglyk ýagdaýy sebäpli mümkinçilikleri çäkli çagalaryň okamagy, terbiýelenmegi, jemgyýete uýgunlaşmagy, saglygynyň berkidilmegi üçin ýörite bilim edaralarynda zerur şertler döredilýär. Şeýle-de, olar iýmit, okuw enjamlary, esbaplar, serişdeler bilen doly üpjün edilýär. Munuň özi bazar gatnaşyklarynyň ösüşiniň täze tapgyryndaky şertlerde ilatyň durmuş goraglylygyny pugtalandyrmagyň Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridigini görkezýär.

Türkmenistanda ilaty durmuş taýdan goramak zähmete ukypsyz adamlara, maýyplygy bolan adamlara, çagaly maşgalalarа we beýleki adamlarа pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň tölenilmegi hem-de durmuş ýeňillikleriniň berilmegi görnüşinde maddy üpjünçilik we durmuş taýdan hyzmat etmek boýunça döwlet ulgamyndan ybaratdyr.

Durmuş goraglylygy köp zady öz içine alýan, ýagny kyn durmuş şertleri bilen ýüzbe-ýüz bolýan ilatyň toparlaryna durmuş ýardamyny, muzdsuz durmuş kömegini we hyzmatlary, patronažlary (syrkawlara we ýaş çagalara öýde guramaçylykly lukmançylyk hyzmatlaryny etmek) berýän durmuş instituty bolup durýar. Durmuş taýdan özara baglanyşyk – bu her bir adamyň eneden doglan pursatyndan başlap tä ömrüniň ahyryna çenli ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň edaralary bilen özara gatnaşygyny aňladýar. Jemgyýetçilik gatnaşyklaryna girişmek durmuş ulgamynyň bölegi hökmünde her bir adama mahsusdyr.

Halkara tejribäniň görkezişi ýaly, «durmuş işi», «durmuş goraglylygy», «döwlet goldawyna mätäç bolan adamlar», «durmuş meselelerini çözmäge mümkinçiligi bolmadyk adamlar», «durmuş üpjünçiligi» ýaly we beýleki ugurdaş düşünjeleriň peýda bolmagynyň hem-de ylmy dolanyşyga girizilmeginiň çuň taryhy, nazary we usuly kökleri bar.

Durmuş işi — bu jemgyýetçilik hadysasydyr. Bu düşünjäniň hemmeler tarapyndan kabul edilen kesgitlemesini şeýle mazmunda beýan edip bolar: kömek etmek, hyzmat etmek, goramak, saglygyny we zähmete ukyplylygyny dikeltmek arkaly adamlara durmuş kynçylyklaryny ýeňip geçmek üçin ýardam etmäge gönükdirilen iş bolup durýar.

«Durmuş goraglylygy» adalgasy ilkinji gezek geçen asyryň 30-njy ýyllarynda peýda bolup, ol işsizligi, ýarawsyzlygy sebäpli girdejisiniň ýitmegi ýa-da ýiti azalmagy, çaganyň dogulmagy, önümçilik şikesi ýa-da hünäri bilen baglanyşykly kesellemegi, maýyplygy, garrylygy, ekleýjisini ýitirendigi we beýleki sebäpler netijesinde durmuş ýardamyna mätäç bolan raýaty hem-de ony goraýan çäreler ulgamyny alamatlandyrýar.

Şwesiýada we Finlýandiýada 1763-nji ýylda (şol döwürde ol patyşalygyň bir bölegidi) gurpsuzlygy, maýyplygy ýa-da ene-atalarynyň ýokdugy sebäpli ýaşaýyş üçin gazanç etmäge mümkinçiligi bolmadyk adamlara ýardam berilmegi boýunça ýerli häkimiýetler aladalanypdyrlar. ХIX asyryň ahyrynda we ХX asyryň ilkinji onýyllyklarynda diňe agyr näsag we zähmete ukypsyz gartaşan adamlar, şeýle hem köp çagaly maşgalalar durmuş kömeklerini alyp bilýärdiler. ХIX asyryň ahyryndan başlap, indiki asyryň bütin dowamynda Şwesiýada okgunly ykdysady ösüş bolup geçdi. Şunuň bilen baglylykda, ilat barha şäherleşip, durmuşyň derejesi çalt ösüp başlady.

Ýaponiýada «durmuş üpjünçiligi» diýen jümle ilkinji gezek 1946-njy ýylda kabul edilen Konstitusiýanyň 25-nji maddasynda peýda bolýar. Premýer-ministriň ýanyndaky durmuş üpjünçiligi boýunça maslahat beriş Geňeşligi Ýaponiýanyň durmuş üpjünçiligi ulgamynyň wezipelerini aýdyňlaşdyrýar. Ýaponiýada 1946-njy ýylda «Mätäçlik çekýänlere kömek bermek hakynda» Kanun kabul edilýär we 1950-nji ýylda oňa üýtgetmeler we goşmaçalar girizilýär. Ol 1930-njy ýylda kabul edilen kanunçylyk namalaryny düýpgöter özgertdi. Bu ýurduň durmuş goraglylygy ulgamynda 1940 — 1960-njy ýyllar aralygynda (gartaşan raýatlaryň abadançylygy, enelik we çagalyk, çagalara kömek pullary hakynda we ş.m.) birnäçe kanunlar kabul edilýär. Olara 1970-nji ýyllarda girizilen düzedişler raýatlaryň birnäçe toparlary üçin tölegleriň möçberiniň artdyrylmagyna getirdi. Häzirki wagtda «durmuş goraglylygy» islendik ösen döwletiň syýasatynyň esasy nyşanyna öwrüldi.

Ilaty durmuş taýdan goramak ulgamyny ösdürmek strategiýasy döwlet syýasatynyň derejesine çykarylýar, halkara jemgyýetçiliginde gyzyklanma döredýär. Hormatly Prezidentimiz «Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň döwlet kadalaşdyrylyşy» atly kitabynda: «Ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynda alnyp barylýan düýpli özgertmeler adamlaryň ýaşaýşynyň hilini gowulandyrmaga, özüniň durmuş meselelerini çözmäge mümkinçiligi bolmadyk we döwlet goldawyna mätäç bolan, durmuş taýdan ejiz adamlara netijeli durmuş ýardamyny bermek arkaly döwlet durmuş kepilliklerini berjaý etmäge gönükdirilýär» diýip, jaýdar belleýär. Munuň özi ýurdumyzda adam hakyndaky aladanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugruna öwrülendigine şaýatlyk edýär.

Ýurdumyzda durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, durmuş ugurly ulgamyň kämilleşdirilmegi ugrunda ýadawsyz zähmet çekýän Arkadag Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! Diýarymyzyň ösdürilmegine hem-de halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen işleri mundan beýläk-de rowaç alsyn!

Kakageldi HÜMMÄÝEW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň prorektory.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli we umumadamzat ruhy-medeni gymmatlyklar jemgyýetimiziň, ýurdumyzyň sazlaşykly hem-de ygtybarly ösüşlerini kesgitleýän esasy ölçeglere öwrüldi. Şeýle ýörelgelerden ugur alyp, türkmen halky Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda halkymyzyň ençeme asyrlaryň dowamyndaky toplan durmuş tejribesine daýanmak bilen, özboluşly ruhy däplerimizi ösdürýär. Biz onda jemgyýetimizi ählitaraplaýyn kämilleşdirmek arkaly ýurdumyzy ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm şertini görýäris. Häzirki taryhy döwürde hormatly Prezidentimiziň ata Watanymyzyň hemmetaraplaýyn gülläp ösmegini we halkymyzyň mynasyp ýaşamagyny üpjün etmäge gönükdirilen syýasatynda milletiň ýokary medeniýeti, durmuş eşretleri hem-de ösüşi giňişleýin beýanyny tapýar.

Häzir Türkmenistan ägirt uly gurluşyk meýdançasyny ýada salýar. Ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda täze senagat kärhanalary, şol sanda täze enjamlar bilen üpjün edilen uglewodorod we oba hojalyk çig mallaryny gaýtadan işleýän kärhanalar yzygiderli gurulýar. Gazgeçirijiler we awtomobil ýollary çekilýär, beýleki durmuş ähmiýetli desgalaryň ençemesi bina edildi we bina edilýär. Mukaddes Garaşsyzlyk ýyllarynda eziz Watanymyzyň keşbi tanalmaz derejede özgerdi. Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde täze gurlan şäherçeler we obalar peýda boldy. Köpsanly döwrebap binalar we dürli maksatly desgalar, şol sanda ýaşaýyş jaýlary, çagalar baglary, mekdepler, lukmançylyk edaralary, söwda, sagaldyş-dynç alyş merkezleri hem-de beýlekiler gurlup, ulanmaga berilýär. Mermer paýtagtymyz Aşgabat has-da gözelleşip, sebitiň hakyky merjenine, halkymyzyň göz-guwanjyna, buýsanjyna öwrüldi. Täze binalar ýurdumyzy özgerdip, milli ykdysadyýetimiziň has-da kuwwatlydygyny aýdyň beýan edýär. Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyzyň kuwwatly senagaty emele geldi we ýokary depginler bilen ösdürilýär. Şeýle guwandyryjy ösüşler ylmyň we tehnikanyň önümçilige ornaşdyrylmagy, innowasion tehnologiýalaryň giňişleýin ulanylmagy, pudak düzüminiň diwersifikasiýalaşdyrylmagy bilen şertlendirilendir.

Häzirki wagtda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň önümçiligini giňeltmek, ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň eksportuny artdyrmak, şeýle hem ýurdumyzy senagat taýdan diwersifikasiýalaşdyrmak, elektron senagatyny döretmek boýunça döwlet maksatnamalary üstünlikli amala aşyrylýar. Ýangyç-energetika toplumynda, elektroenergetika, ulag ulgamlarynda, aragatnaşyk, telekommunikasiýalar we maglumat tehnologiýalarynda, dokma senagatynda hem-de beýleki pudaklarda döwrebap taslamalar üstünlikli durmuşa geçirilýär. Sözüň doly manysynda eziz Diýarymyz ykdysady taýdan hem, tehnologik taýdan hem täze mümkinçiliklere we ösüşiň belent sepgitlerine eýe boldy.

Eziz Diýarymyzy ösüşlerden-ösüşlere alyp barýan Gahryman Arkadagymyzyň halk bähbitli beýik işleri mundan beýläk-de rowaç bolsun!

Gülälek GULJANOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň uly mugallymy.

Gahryman Arkadagymyzyň ýolbaşçylygynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe batly gadamlar bilen öňe barýan mähriban Watanymyzda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Milli manadymyzyň hümmetini ýokarlandyrmak boýunça amala aşyrylýan pul-karz syýasaty hem ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde wajyp hereketlendiriji maliýe guraly bolup çykyş edýär.

Türkmenistanda 1993-nji ýylyň 1-nji noýabrynda milli manadyň dolanyşyga girizilmegi pul dolanyşygynyň taryhynda möhüm ähmiýetli waka boldy. Çünki bu hereketlendiriji maliýe guraly, bank ulgamynyň işiniň ýokarlanmagyna we tutuş ykdysadyýetiň üstünlikli ösmegine netijeli ýardam berdi. Türkmen manady ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň mizemez nyşanyna öwrüldi. Milli manadyň durnuklylygy we onuň goraglylygy halkymyzyň maddy hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmagyň pul kepilidir.

Hormatly Prezidentimiziň Karary bilen 2009-njy ýylda ýudumyzda milli pul birliginiň denominasiýasynyň geçirilmegi döwletimiziň durmuşynda möhüm waka boldy. Ýurtda milli puluň ýeke-täk hümmetiniň saklanylmagy, netijeli pul-karz syýasatynyň amala aşyrylmagy döwlet syýasatymyzda gazanylýan üstünlikleriň aýdyň mysalydyr.

Ýurdumyzyň maliýe-karz guramalarynyň işini kämilleşdirmek maksady bilen kabul edilýän kadalaşdyryjy hukuk namalar, düzgünnamalar pul-karz syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylmagyna giň mümkinçilik berýär.

Hormatly Prezidentimiziň Karary bilen 2011-nji ýylyň ýanwar aýynda «Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» kabul edildi. Bu maksatnamada ýurdumyzda amala aşyrylýan bazar özgertmeleriniň çäklerinde bank ulgamynyň işini kämilleşdirmegiň esasy ugurlary kesgitlenildi.

Bank ulgamynda kadalaşdyryjy hukuk namalar bolan «Türkmenistanyň Merkezi banky hakynda», «Karz edaralary we bank işi hakynda», «Mikromaliýe guramalary we mikromaliýeleşdirme hakynda», «Karz birleşmeleri hakynda», «Daşary ykdysady gatnaşyklarda puly kadalaşdyrmak we pula gözegçilik etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynyň güýje girmegi ýurdumyzyň bank ulgamyny ösdürmekde kuwwatly gural bolup çykyş edýär.

Ýurdumyzda pul dolanyşygynyň netijeliligini has-da kämilleşdirmek üçin bank ulgamy dünýäniň öňdebaryjy tilsimatlaryna esaslanýar. Türkmenistanda nagt däl hasaplaşyklary ýaýbaňlandyrmak boýunça degişli işler geçirilýär. Türkmenistanyň banklary tarapyndan bank kartlarynyň hyzmatlarynyň gerimini giňeltmek maksady bilen, milli Altyn Asyr kart we halkara bank kartlary bolan Visa we Master plastik kartlarynyň üsti bilen ýurdumyzyň iri söwda merkezlerinde, ministrlikleriň we pudak edaralarynyň binalarynda bankomatlary we töleg terminallaryny ornaşdyrmak işleri dowam etdirilýär, nagt däl hasaplaşyklaryň gerimi giňeldilýär.

Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça orta möhletleýin we uzak möhletleýin geljege nazarlanan toplumlaýyn milli maksatnamalar üstünlikli durmuşa geçirilýär. Bank ulgamynyň edaralarynyň öňünde durýan möhüm wezipelere laýyklykda, banklaryň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek, türkmen manadynyň hümmetini pugtalandyrmak, ilata berilýän karzlaryň we goýumlaryň möçberlerini artdyrmak, bank hyzmatlarynyň görnüşlerini giňeltmek, öňdebaryjy usullary we häzirki zaman tehnologiýalaryny ulanmak arkaly nagt däl hasaplaşyklary geçirmegiň häzirki zaman ulgamyny döretmek maliýe-karz guramalarynyň we bank edaralarynyň hyzmatlarynyň mümkinçiliklerini giňeltmäge oňyn şertleri döredýär. Milli ykdysadyýetimizi durnukly ösdürmäge maliýe we bank ulgamyny kämilleşdirmäge, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga gönükdirilen düýpli maliýe özgertmeleri ykdysady ösüşiň esasy bolup durýar. Şol sebäpli hem töleg ulgamynyň aýratynlyklaryna syn etmek ýerliklidir. Türkmenistanyň «Daşary ykdysady gatnaşyklarynda puly kadalaşdyrmak we pula gözegçilik etmek hakyndaky» Kanunyna laýyklykda, hormatly Prezidentimiziň 2013-nji ýylyň 3-nji oktýabryndaky «Pul we alyş-çalyş amallarynyň meseleleri hakynda» Karary esasynda erkin aýlanýan puluň çägi ABŞ-nyň 10000 (on müň) dollar derejesinde bellenildi. Bu çäklendirmäniň goýulmagynyň maksady milli manadymyzyň durnuklulygy we nagt däl hasaplaşyklaryň giňden peýdalanylmagy hem-de onuň geriminiň giňeldilmegi bolup durýar. Ýurdumyzyň täjirçilik banklary tarapyndan müşderilere hödürlenýän nagt däl hasaplaşyklaryň görnüşleriniň artdyrylmagy hormatly Prezidentimiziň tabşyryklarynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Ýurdumyzyň banklary nagt däl hasaplaşyklaryň giňden peýdalanylýan «Töleg tabşyryklary», «Töleg — talaby tabşyryklary», «Inkasso» plastik kartlar arkaly hasaplaşyklar bilen bir hatarda, «Akkredetiw» arkaly hasaplaşyklary geçirmegi hem netijeli ulanýarlar. Şeýle hem hususy telekeçilige hemmetaraplaýyn döwlet goldawyny bermek Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüş strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar, şol sebäpli Merkezi bankyň Müdirýetiniň başlygynyň «Dahyllylaryň — ýuridiki şahsy taraplary döretmezden telekeçileriň Türkmenistanyň Döwlet haryt çig-mal biržasynyň söwdalaryna gatnaşmazdan, Türkmenistana import edýän harytlary üçin dahylsyzlary bilen hasaplaşyklaryny (şol sanda üpjünçiliksiz 100 göterime çenli hakujyny) hasap nyrhnamanyň esasynda geçirmegiň ýönekeýleşdirilen Tertibini tassyklamak barada» buýrugy milli ykdysadyýetimizi mundan beýläk-de kuwwatlandyrmak we telekeçiligi ösdürmek maksady bilen durmuşa geçiriljek işleriň, bu ugurdaky toplumlaýyn çäreleriň hukuk binýadyny üpjün etmäge gönükdirilendir.

Häzirki wagtda dünýä tejribesiniň gazananlaryny nazara almak bilen, ýurdumyzda bank kartlary giňden ornaşdyrylýar. Bank kartlary töleg ulgamynda ulanylýan şahsy töleg guraly bolup, ol harytlaryň ýa-da hyzmatlaryň bahasyny nagt däl görnüşinde tölemäge, banklaryň bölümlerinden we bankomatlaryndan nagt pul almaga, şeýle hem nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmäge ýardam berýär. Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň halkara VISA kartlary dürli töleg işleri geçirmegi, internet üsti bilen söwda etmegi, dükanlara aýlanmagy, rahat dynç almagy we başga-da birnäçe oňaýlyklary üpjün edýär. Şeýle hem VISA kartlary bilen bankomatlardan pul alyp, islendik hyzmatlar üçin pul geçirip, dürli amallary hem ýerine ýetirip bolýar. Halkara VISA karty daşary ýurda gidilende nagt puldan has amatly, howpsuz, ygtybarly. Kartyň üsti bilen dünýä ýüzünde nagt däl hasaplaşyklary çäklendirilmedik möçberde geçirip bolýar.

Mundan başga-da, Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmek we döwrebaplaşdyrmak ugrunda, şol sanda jemgyýet üçin ähmiýeti ýokary bolan amatlyklary üpjün edýän nagt däl hasaplaşyklaryň tehnologiýalaryny ornaşdyrmak boýunça degişli çäreler amala aşyrylýar.

Bank kartlary nagt däl görnüşde hasaplaşyklary geçirmegiň döwrebap töleg guraly bolup, islendik wagt bankomatlaryň üsti bilen nagt pul serişdelerini almak, pul geçirimlerini aňsatlaşdyrmak hem-de çaltlaşdyrmak, şeýle hem hasaplaşyklar geçirilende wagty tygşytlamak ýaly hyzmatlardan peýdalanmaga mümkinçilik döredýär.

Bank kartlarynyň üsti bilen töleg terminallary arkaly nagt däl görnüşde söwda we hyzmat ediş nokatlarynda harytlary satyn almagyň, aragatnaşyk, jemagat we ýaşaýyş hyzmatlaryny tölemegiň, awtoulaglaryň ýangyjy üçin tölemegiň, saglygy goraýyş edaralarynyň hyzmatlary, awiabiletler üçin tölemegiň, karzy üzmek we onuň göterimlerini tölemegiň döwrebap, amatly we howpsuz usullary hödürlenýär.

Bankomatlar ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan raýatlara elýeterli we amatly nokatlarda ýerleşdirilip, nagt puly çykarmak, degişli edara gitmezden öýjükli telefonlaryň hyzmaty, «Türkmentelekom» döwlet elektrik aragatnaşyk kompaniýasynyň hödürleýän internet hyzmaty, «Aşgabat şäher telefon ulgamy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň hödürleýän internet, öý telefon we IP-TV telewideniýe hyzmatlary üçin tölemäge, ipoteka karzlaryny gaýtarmaga we olaryň göterimlerini, saglyk ätiýaçlandyryş töleglerini tölemek ýaly amatly mümkinçilikleri hödürleýär.

Bank kartyny saklaýjylara amatly şertler döretmek maksady bilen, ýurdumyzyň ähli karz edaralary tarapyndan bank kart hasabyndaky galyndy pul serişdelerine belli bir möçberde göterim hasaplanýar. Bu bolsa müşderilere goýum hökmünde goşmaça girdeji çeşmesi bolup hyzmat edýär.

Ýokarda bellenen nagt däl hasaplaşyk tehnologiýalary bütin dünýäde birnäçe onýyllygyň dowamynda jemgyýete ygtybarly we netijeli hyzmat edip, şu güne çenli hem wajyplygy we ulanylyşy dowam edýär. Türkmenistanda bank kartlarynyň, bankomatlaryň we töleg terminallarynyň giň tory hereket edýär we günsaýyn onuň jemgyýet üçin elýeterliligi we netijeliligi ýokarlanýar. Aşgabat şäherinde we ýurduň ähli welaýat we etrap merkezlerinde, ilatly ýaşaýyş ýerlerde banklar tarapyndan bankomatlar yzygiderli esasda ornaşdyrylyp, olaryň bökdençsiz hyzmat etmegi ugrunda çäreler durmuşa geçirilýär.

Häzirki wagtda ýurdumyz boýunça 2162 bankomat hereket edip, olaryň 452-si Aşgabat şäheriniň, 248-si Ahal welaýatynyň, 279-sy Balkan welaýatynyň, 285-si Daşoguz welaýatynyň, 445-sy Lebap welaýatynyň, 453-si bolsa Mary welaýatynyň çäklerinde ýerleşýär.

Ýurdumyz boýunça töleg terminallarynyň 38823-si gurnalyp, olaryň 13017-si Aşgabat şäheriniň, 3045-si Ahal welaýatynyň, 5066-sy Balkan welaýatynyň, 4523-si Daşoguz welaýatynyň, 6581-si Lebap welaýatynyň, 6591-si bolsa Mary welaýatynyň çäklerinde ýerleşýän söwda dükanlarynda, jemgyýetçilik iýmiti we beýleki hyzmatlary edýän nokatlarda hereket edýär.

Ýene-de bir bellemeli aýratynlyklaryň biri, ol hem häzirki wagtda sanly ykdysadyýete geçmegiň möhüm ädimleriniň biriniň ýurdumyzda plastik kartlaryň döwlet derejesinde goldaw tapmagy bolup durýandyr. Häzirki wagtda ýurdumyz boýunça 4 452 979-sy bank karty dolanyşykda bar bolup, olaryň 1 621 049-sy Aşgabat şäheriniň, 354 257-si Ahal welaýatynyň, 448 010-sy Balkan welaýatynyň, 556 072-si Daşoguz welaýatynyň, 692 639-sy Lebap welaýatynyň 780 952-si bolsa Mary welaýatynyň çäklerinde dolanyşykda bolýandyrlar.

Ýokarda bellenen çäreleriň ählisi ýurdumyzyň pul ulgamynda nagt däl hasaplaşygyň tehnologiýalaryny jemgyýetiň giňden ulanmagyna we bu tehnologiýalaryň hödürleýän amatlyklaryndan doly we netijeli peýdalanmagyna gönükdirilendir. Bu bolsa öz gezeginde Türkmenistanda alnyp barylýan «Döwlet adam üçindir!» şygarly syýasatyň iş ýüzünde durmuşa geçirilmeginiň anyk mysalydyr.

Mähriban halkymyz şu ýyl milli manadymyzyň dolanyşyga girizilmeginiň 28 ýyllyk dabaraly senesini belledi. Türkmen halky öz milli manadyna halallygyň, döwletliligiň nyşany hökmünde garaýar. Çünki munuň özi gadymdan gelýän mukaddes milli ýörelgedir. Bu hem halkymyzyň agzybirliginiň we hormatly Prezidentimiziň daşynda mäkäm jebislikde Watanymyzy gülletmek üçin halal zähmet çekmäge ymtylýanlygynyň nyşany bolup durýar. Goý, türkmeniň milli manady her bir türkmen maşgalasyna egsilmez rysgal we döwlet getirsin! Hormatly Arkadagymyzyň jany sag, başy dik, tutýan tutumly işleri elmydama rowaç alsyn!

Hüseýin HAJYGURBANOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

Dünýä döwletleriniň we halklarynyň hyzmatdaşlygynyň pugtalanmagynda Garaşsyz ýurdumyzda gymmaty asyrlara barabar işler bitirilýär. Hormatly Prezidentimiziň başlangyçlary bilen dünýä hyzmatdaşlygyny ösdürmäge gönükdirilen iri taslamalar gülläp ösüşleri üpjün edýär. Ählumumy howpsuzlyk, birek-birek bilen ylalaşykly ýaşap, ösüşlere getirýän hyzmatdaşlygy guramak, kyn günde goldamak, hoşniýetli gatnaşmak ýaly ata-babalarymyzdan gelýän ýörelgeleriň hormatly Prezidentimiz tarapyndan täze röwüşde baýlaşdyrylyp ösdürilmegi ýurdumyzyň içerisindäki ösüşlere-de oňyn täsirini ýetirýär. Halkara Bitaraplyk gününiň ýakynlaşyp gelýän günlerinde halkymyzyň Arkadagly zamanasynyň ösüşlerine göz aýlamak has ýakymlydyr. Rowaçlygyň mysalynda il-ýurdumyzyň bagtyny oýaran zamananyň belentligi görünýär.

Dünýäde iri energetika ýurdy, Ýewraziýanyň örän möhüm ulag-üstaşyr geçiriş merkezleriniň biri hökmünde tanalýan ata Watanymyz öz mümkinçiliklerini parahatçylygyň, hoşniýetli goňşuçylygyň, giň möçberli we özara bähbitli hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine gönükdirýär. Garaşsyz döwletimiziň döwletlilik ýörelgesi bilen — ata-baba parahatçylykly ýaşaşmak syýasatyny ýöredip, beýleki döwletleriň içerki işlerine gatyşmazlygy, olar bilen özara bähbitli, deň derejeli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga çalyşmagy, mydama parahatçylykly ösüşiň tarapdary bolup çykyş etmegi dünýä jemgyýetçiliginiň arasyndaky mertebesine-mertebe goşýar. Döwletimiziň syýasatynyň baş maksady hem Zeminiň abatlygynda ýaşaýşyň ebediligini ykrar etmekden ybarat bolup durýar. Islendik meselede Türkmenistan döwletiniň öz sözi we öz orny bar.

Garaşsyz döwletimiz hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda täze belentliklere tarap ynamly öňe barýar. Milli Liderimiziň döredijilik genisi, taýsyz tagallalary, döwletimizi parasatly dolandyrmagy netijesinde Garaşsyz we baky Bitarap Türkmenistan döwletimiz dünýä ýaň salýan uly ösüşlere eýe bolýar, ýurdumyzyň çäginde dünýä ähmiýetli iri taslamalaryň ýüzlerçesi amala aşyryldy we ýene-de dowam etdirilýär. Syýasy, durmuş-ykdysady we medeni ösüşiň ähli ugurlarynda ýokary sepgitleriň gazanylmagy türkmen döwletiniň dünýä mertebesini ýokary galdyrýar. Döwletimiziň asuda we parahat durmuşyň berkarar bolmagyna gönükdirilen syýasaty dünýä meşhurlygyny getirýär. Türkmen döwletinde bolup geçýän oňyn özgerişlikler diňe bir ýurduň içerisine däl, eýsem, daşarysyna-da täsirini ýetirýär. Ýurdumyzyň gülläp ösmegi bilen türkmen ykdysadyýetiniň täsir ediş çägi giňeýär. Türkmen gazy, elektrik energiýasy dünýäniň birnäçe döwletlerine eksport edilýär.

Geçen ýyllarda ykdysadyýetiň pudaklarynyň ählisiniň maddy-enjamlaýyn binýady has pugtalandy. Önümçilikleriň innowasion häsiýetde ýola goýulmagy we diwersifikasiýalaşdyrylmagy önümleriň hilini we zähmet öndürijiligini ýokarlandyrdy. Türkmenistan ösüşiň özüni ödän, ata-baba ýörelgelerinden ugur alýan döwletlilik ýörelgesi bilen ynamly öňe gidip, halkymyzy ýaşaýşyň has kämil hem-de eşretli derejelerine ýetirýär. Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyza ýolbaşçylyk edip ugran ilkinji günlerinde öz raýatlarynyň gollaryny uzadan ýerine ýetirmegini gazanjakdygy baradaky aýdanlary bu gün hasyl bolýar. Bu bolsa halkymyzyň öz döwletine hem-de onuň milli Liderine bolan çuňňur hormatyny, söýgüsini artdyryp, ertirki gününe bolan ynamyny birkemsiz berkidýär.

Gadymdan gelýän bir hakykat bar. Oňa görä, geçmiş tejribesine hormat goýýan, iň gowy däp-dessurlaryny döredijilikli ösdürip bilýän ýurduň röwşen geljegi bar. Şol tejribä laýyklykda dost bolup gelen myhmana saçagymyz-da açyk, kalbymyz-da; ýaşulularymyza hormat-sylag edilýär, ylym-bilim ýurduň ösüşleriniň esasy daýanjy saýylýar. Iň esasy hem ähli ösüşleriň parahatçylygyň üpjün edilmegi bilen baglanyşdyrylmagydyr. Il-ýurdumyzyň ýene bir uly baýlygy agzybirlikdir. Hormatly Prezidentimiziň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda ýazyşy ýaly, türkmençilikde agzybirlik öýüň baş döwletidir.

Döwletimiz we jemgyýetimiz parahatçylykly ösüşleriň zamanasynda hukuk esaslaryny hem kämilleşdirýär, kanun çykaryjy edaranyň iki palataly ulgama geçmeginiň mysalynda milli demokratiýamyz täze bir belentlige göterildi. Türkmenistanyň Milli Geňeşi döredildi, bu bolsa demokratiýanyň has kämil görnüşine geçmegini üpjün etdi. Hormatly Prezidentimiziň başda durmagynda milli ýolumyz ýene-de çuňlaşdyrylyp ösdürilýär. Demokratiýanyň has kämil görnüşine öz milli ýoly bilen gelen döwletimiz geljegine uzaýan bagtly ýoluna ýene-de ynamly gadam urýar.

Halkymyz mähriban Arkadagymyzyň döredip beren zamanasynda yhlas bilen zähmet çekip, asuda we bagtly durmuşyň hözirini görýär. Ildeşlerimiziň ýaşaýyş-durmuşyny häzirkisinden hem gowulandyrmak üçin milli Liderimiz tarapyndan taýýarlanylýan milli maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi täze bir zamananyň gapysyny açdy. Oba milli maksatnamasynyň üstünlikli amala aşyrylmagynyň mysalynda hem ýurdumyzyň ýeten belent sepgitlerine has aýdyň göz ýetirip bolýar. Diňe welaýatymyz boýunça merkezleşdirilen düýpli maýa goýumlaryndan ýörite serişdeler ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň, sport mekdepleriniň, hassahanalaryň we saglyk öýleriniň, medeniýet öýleriniň gurluşygyna gönükdirildi. Şu maksatnamanyň üstünlikli amala aşyrylmagy oba-şäherlerimiziň keşbini bütinleý üýtgetdi, ýaşaýjylaryň hal-ýagdaýlaryny, ýaşaýyş derejelerini has ýokary galdyrdy. Şeýle iri maksatnamalar bir ýa-da iki däl.

Milli ykdysadyýetimiziň islendik pudagynda bolup geçýän özgerişlikler hormatly Prezidentimiziň aladalary bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Türkmenistanda häzirki wagtda geljekki orta möhletde we uzakmöhletleýin döwürde durnukly ösüşiň berk binýadyny döredýän ählitaraplaýyn özgertmeleriň amala aşyrylmagy netijesinde durnukly ösýän ykdysadyýetiň täze keşbi emele geldi. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda halk hojalygynyň ähli pudaklaryny döwrebaplaşdyrmagyň we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň, maliýe ulgamyny pugtalandyrmagyň, bazar gatnaşyklaryny, hususy telekeçiligi ösdürmegiň, sanly ulgamy ornaşdyrmagyň hasabyna milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny we eksport kuwwatyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen köp derejeli özgertmeleriň nobatdaky tapgyry üstünlikli amala aşyrylyp başlandy.

Döwlet Baştutanymyzyň tagallasy bilen oba hojalygynda, senagatda bolup geçen uly özgertmeler hem durnukly ösüşiň binýadyny emele getirdi. Bu pudaklarda çalt ösýän önümçiligiň talaplaryny ödeýän dünýä ylmynyň öňdebaryjy gazananlaryna daýanýan häzirkizaman tehnologiýalary ornaşdyryldy. Hut biziň welaýatymyzyň çäginde döwrebap kärhanalaryň onlarçasy guruldy, bir toparynyň durky täzelenildi. Durky täzelenilen dokma senagaty emele geldi, onuň çig-mal bazasyny üpjün edýän netijeli taslamalar durmuşa geçirildi. Bu pudaga ýokary netijeli maýa goýumlary hem gönükdirildi.

Welaýatymyzyň senagat pudagyny ösdürmegiň esasy ugurlarynda hereket edýän mineral dökünleriň önümçiligi kämilleşdirilýär. Türkmenabadyň S.A.Nyýazow adyndaky himiýa zawodynyň önümçiliginiň durky täzelenildi, täze sehler peýda boldy. Häzirkizaman tehnologiýalary we enjamlary bilen gurnalýan önümçilik oba hojalygyny zerur bolan mineral dökünler bilen doly üpjün etmäge mümkinçilik berýär. Pudaga dahylly wezipeler döwletimizi durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň ýediýyllyk we Türkmenistanyň nebit-gaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamalarynda hem giň beýanyny tapdy. Soňky ýyllarda tebigy serişdeleri gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen döwrebap senagat kärhanalaryny, şol sanda nebithimiýa, gazhimiýa we himiýa pudaklaryna, elektrik energetikasyna degişli kärhanalary gurmaga hem uly möçberdäki maýa serişdeleri gönükdirildi. Häzirki wagtda ýurdumyzda fosfor, kaliý we beýleki dökünleriň, halk hojalygynda giňden peýdalanylýan himiýa serişdeleriniň önümçiligi giňden ýola goýulýar. Gurlan möhüm desgalar ykdysadyýetiň köptaraplaýyn ösüşlerine badalga berýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň ähli sebitlerini deň derejede ösdürmek baradaky syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygynyň netijelerini hem welaýatymyzyň durmuşynda buýsanç bilen synlamak bolýar. Döwrebap şäherçeler gurulýar.

Hormatly Prezidentimiziň ykdysady strategiýasyna laýyklykda ýurdumyzda azyk önümleriniň, şol sanda ilatyň saçagyndaky önümleriň görnüşlerini baýlaşdyrmak ugrunda oýlanyşykly işler durmuşa geçirildi we geçirilýär. Daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümleri öndürmäge we ýurdumyzda öndürilýän önümleriň beýleki döwletlere iberilýän möçberlerini artdyrmaga degişli düýpli işleriň giňden ýaýbaňlandyrylmagy ykdysadyýetimiziň ösüşine uly täsirini ýetiren çäreleriň biri boldy.

Ýurdumyzyň içerisinde ýaşaýyş-durmuşymyzyň eşretli bolmagyny üpjün edýän desgalaryň gurluşyklary dowam edýär. Milli Liderimiziň tagallasy bilen halkymyzyň hal-ýagdaýynyň häzirkisindenem has gowulanmagyna düýpli täsirini ýetirjek amatly şertler köpelýär. Durmuş-ykdysady ösüş, adamlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak, dünýä ykdysady giňişligine üstünlikli goşulmak ýaly ugurlaryň rowaçlanmagy bu gün milli ykdysadyýetimiziň tapawutlandyryjy häsiýeti hökmünde öňe çykýar. Mähriban Arkadagymyzyň halkymyza bagyşlaýan eşretli zamanasy köptaraplaýyn öwüşginlere beslenýär.

Ilmyrat ALLABERDIÝEW,

žurnalist.

Gözel paýtagtymyz hoşniýetli hyzmatdaşlygyň rowaçlanýan merkezine öwrülýär

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzdaky ösüşleriň, halkara hyzmatdaşlygyndaky gazanylýan üstünlikleriň ählisi hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer içeri we daşary syýasatynyň anyk netijeleridir. Häzirki wagtda hemişelik Bitarap Türkmenistan dünýäniň iri halkara guramalary we döwletleri bilen ähli ugurlardaky gatnaşyklary işjeň ösdürýär. Ýurdumyzda bu ugurda amala aşyrylýan beýik işleriň durmuşa ornaşdyrylýan giň möçberli maksatnamalaryň BMG-niň umumadamzat bähbitli öňe sürýän maksatlary bilen pugta baglydygy aýratyn buýsandyryjydyr. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda şu ýyl mähriban halkymyz ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 26 ýyllygyny uly dabaralar bilen belläp geçýär. Hormatly Prezidentimiz ata Watanymyzyň hemişelik Bitarap döwlet hökmündäki derejesine «Bitarap Türkmenistan» atly ajaýyp eserinde «Eger men biziň Bitaraplyk nusgamyz halkara-hukuk tejribesinde täze bir gudrat, aýratynlyk boldy diýsem, ulaldyp aýtdygym bolmaz» diýmek bilen ýokary baha berýär.

Mähriban halkymyz Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzyň beýik ösüşlerine gönükdirilýän beýik işleri, şanly wakalary buýsanç bilen garşylaýar. Mälim bolşy ýaly, 2015-nji ýylyň 3-nji iýunynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 69-njy mejlisinde 193 döwlet tarapyndan «Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy» Rezolýusiýasynyň ikinji gezek biragyzdan ykrar edilmeginiň özi berkarar Diýarymyzyň bu ugurlarda alyp barýan işleriniň netijeliligine berilýän ýokary bahadan we beýik ynamdan nyşandyr. Şonda dünýä ýurtlarynyň 47-si bu resminamanyň awtordaşy bolup çykyş etdi.

Mälim bolşy ýaly, halkara ähmiýetli möhüm wakalara baý bolan 2018-nji ýylda Bitarap Türkmenistan BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň içerki ulag boýunça Komitetiniň býurosynyň hem-de Ykdysady we Durmuş Geňeşiniň 2019 — 2021-nji ýyllar üçin agzalygyna saýlandy. Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy Owganystanda halkara tagallalary goldamak boýunça hem-de «Birleşen Milletler Guramasynyň we Araly halas etmegiň Halkara gaznasynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk» atly Rezolýusiýalary kabul etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň taýsyz tagallalary bilen 12-nji dekabryň Halkara Bitaraplyk güni diýlip yglan edilmegi ata Watanymyzyň parahatçylyk söýüjilikli syýasatynyň ajaýyp dabaralanmasy hökmünde jahana ýaň saldy. 2017-nji ýylyň 2-nji fewralynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 71-nji maslahatynda 12-nji dekabry Halkara Bitaraplyk güni diýip yglan etmek barada Rezolýusiýa kabul edildi. Baş Assambleýanyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabryndaky hem-de 2015-nji ýylyň 3-nji iýunyndaky «Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy» Rezolýusiýalarynda «Türkmenistanyň yglan eden hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyny ykrar edýär we goldaýar; Türkmenistanyň bu hukuk ýagdaýyna hormat goýmaga we ony goldamaga, şeýle hem onuň garaşsyzlygyna, özygtyýarlylygyna we çäk bitewüligine hormat goýmaga Birleşen Milletler Guramasynyň agzalary bolan döwletleri çagyrýar» diýlip kesgitlenen kadalar Türkmenistanyň Konstitusiýasynda hem özüniň aýdyň beýanyny tapdy. Milli Liderimiziň öňe süren teklibi esasynda 2019-njy ýylyň sentýabr aýynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 73-nji sessiýasynyň 106-njy umumy mejlisinde «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Rezolýusiýanyň biragyzdan kabul edilmegi hem berkarar Diýarymyzyň amala aşyrýan umumadamzat bähbitli beýik işleriniň nobatdaky subutnamasydyr.

Milli Liderimiziň syýasy taglymaty diňe bir Türkmenistanyň milli bähbitlerini nazara alman, eýsem, ol dünýäniň öňdebaryjy pikirlerini, meýillerini hem öz içine almak bilen, ählumumy ösüşe uly itergi berýär. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary esasynda Bitarap Türkmenistan dünýäniň ençeme döwletleri bilen ähli ugurlardaky gatnaşyklary has-da ösdürip, hil taýdan täze mazmun bilen baýlaşdyrdy.

Bitarap Türkmenistan häzirki wagtda Birleşen Milletler Guramasy, Ýewropa Bileleşigi, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy, Goşulyşmazlyk Hereketi, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasy ýaly abraýly halkara guramalar, şeýle hem dünýäniň ençeme döwletleri bilen syýasy, ykdysady, medeni gatnaşyklary yzygiderli ösdürýär. Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasy hem-de onuň ýöriteleşdirilen düzümleri bolan Ösüş Maksatnamasy, ÝUNESKO, Ilat gaznasy, Çagalar gaznasy, Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy, Bosgunlaryň işi baradaky Ýokary Komissarynyň Maksatnamasy, Neşelere we jenaýatçylyga garşy göreşmek baradaky müdirligi, Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi bilen hyzmatdaşlygy babatda toplan oňyn tejribeleri häzirki wagtda dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni özüne çekýär.

Gözel paýtagtymyzda ýerleşýän Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi sebitiň sazlaşykly ösmegi, Merkezi Aziýa ýurtlary bilen Birleşen Milletler Guramasynyň, beýleki abraýly halkara guramalarynyň hyzmatdaşlyk etmegi üçin zerur şertleri döretmekde, parahatçylygy, abadan ösüşi pugtalandyrmakda uly işleri alyp barýar.

Parahatçylygyň we ylalaşygyň pugtalandyrylmagy, içerki ösüşi we dünýä giňişliginde milli bähbitleri üpjün etmek üçin yzygiderli tagallalar edilýär. Ýurdumyzyň halkara derejesindäki giň gerimli taslamalary, maksatnamalary, durmuşa ornaşdyrýan beýik işleri Birleşen Milletler Guramasynyň maksatlary bilen pugta bitewüligi emele getirýär. Halkara hyzmatdaşlygynda, ykdysadyýetde we medeniýetde, ylymda-bilimde, saglygy goraýyşda, nebitgaz ulgamynda gazanylan oňyn netijeler bu gün mähriban halkymyzyň, ata Watanymyzyň durmuşynda özüniň anyk netijelerini görkezdi.

Hormatly Prezidentimiz BMG-niň mejlislerinde diňe halkymyzyň däl, eýsem, umumadamzadyň bähbitlerini araýan, täzeçillige ýugrulan çuň mazmunly, taryhy we dünýä ähmiýetli teklipleri öňe sürýär. Bu teklipler hyzmatdaşlygyň, parahatçylygyň berkidilmegine, dost-doganlyk gatnaşyklarynyň ösdürilmegine uly ýardam edýär. Energetika we ulag ulgamlary boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň kabul eden çözgütleri onuň aýdyň mysallarydyr. Halkymyz taryhyň dürli döwürlerinde-de asuda ýaşamagyň, goňşy döwletler bilen parahatçylykly gatnaşyklary alyp barmagyň tarapdary bolupdyr. Bitaraplyk hukuk ýagdaýy dostluk-doganlyk gerimini has-da giňeldýär. Şonuň netijesinde ýurdumyzda halkara derejesinde ylmy-amaly maslahatlar, forumlar, Medeniýet günleri yzygiderli geçirilýär.

Hemişelik Bitaraplygymyzyň şanly 26 ýyllygynyň toýlanýan ýylynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça belent maksatnamalaýyn işler amala aşyryldy. 2021-nji «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda gazanylan üstünlikler syýasy, ykdysady binýady has-da pugtalandyryp, senagatyň köp pudaklarynda ýokary ösüş depginleri gazanyldy. Oba hojalygy uly ösüşlere eýe boldy, bugdaýdan bol hasyl alyndy, pagta taýýarlamak boýunça meýilnama artygy bilen berjaý edildi. Ýol-ulag, aragatnaşyk, söwda, saglygy goraýyş, ulgamlary boýunça halkara hyzmatdaşlygy uly ösüşlere eýe boldy. Türkmenistanyň ykdysady, energetika we ulag-üstaşyr artykmaçlyklary, maýa goýum hem-de Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň mümkinçilikleri, şeýle hem ýurdumyzyň Hazar deňziniň ekologiýasyny we tebigy baýlyklaryny goramak babatda bitiren beýik işleri bu gün dünýä jemgyýetçiliginde uly gyzyklanma döredýär.

Hemmämize mälim bolşy ýaly, golaýda, ýagny 28-nji noýabrda gözel paýtagtymyz Aşgabat şäherinde Türkmenistanyň başlyklyk etmeginde geçirilen YHG-nyň agza döwletleriniň Baştutanlarynyň XV sammiti Gurama gatnaşyjy ýurtlaryň arasyndaky bilelikdäki maksatlaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegine gönükdirilen özara gatnaşyklarynda täze sahypany açdy. YHG ýurdumyzyň garaýşyny beýan etmek bilen, energetika we ulag ulgamlarynyň mundan beýläk-de ösdürilmegini, kämilleşdirilmegini we olaryň diwersifikasiýasyny hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary hökmünde görkezýär. Türkmenistan YHG-nyň döwlet Baştutanlarynyň sammitlerine işjeň gatnaşýar. 1996-njy ýylyň 13-nji maýynda YHG-nyň Aşgabatda geçirilen Sammiti Tejen — Sarahs — Maşat demir ýolunyň açylyş dabarasyna gatnaşmakdan başlanypdy. Şol gün Sarahsda Türkmenistan, Özbegistan, Azerbaýjan we Gruziýa ýük gatnatmalary we demirýol gatnawy boýunça hyzmatdaşlyk etmek barada dört taraplaýyn şertnama gol çekildi. 1998-nji ýylda Almatyda YHG-a agza döwletleriň üstaşyr ýük gatnatmalary hakynda Ylalaşyga gol çekildi. YHG-da başlyklyk eden döwründe Türkmenistan guramanyň agza ýurtlarynyň BMG-niň guramalary bilen özara gatnaşyklaryny ýokary derejede ösdürmäge gönükdirilen tagallalary edýär. 2021-nji ýylyň 9-njy sentýabrynda Türkmenistanyň teklibi bilen «Birleşen Milletler Guramasynyň we Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň arasynda hyzmatdaşlyk» atly Kararnamasy BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 102-nji plenar mejlisinde biragyzdan kabul edildi.

Türkmenistanyň 2021-nji ýylda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna başlyklyk etmeginden gelip çykýan wezipelere laýyklykda, Türkmenistanda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň döwlet Baştutanlarynyň 15-nji duşuşygyny guramaçylykly we ýokary derejede geçirmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz 2021-nji ýylyň 20-nji sentýabrynda «Türkmenistanda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň döwlet Baştutanlarynyň 15-nji duşuşygyny geçirmek boýunça Guramaçylyk toparyny döretmek hakynda» Karara gol çekdi. Paýtagtymyzdaky döwrebap, köpugurly işewürlik merkezli täze «Garagum» otelinde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitine Azerbaýjan Respublikasynyň, Eýran Yslam Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Pakistan Yslam Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň, Türkiýe Respublikasynyň, Özbegistan Respublikasynyň Prezidentleri, Gazagystan Respublikasynyň Premýer-ministri gatnaşdylar. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, şol günki duşuşyk gurama agza döwletleriň ählisiniň hyzmatdaşlyk we ýakyndan özara gatnaşyklar ýoly bilen mundan beýläk-de gyşarnyksyz öňe gitmäge, ykdysadyýetde, söwdada, maýa goýumlar, ýokary tehnologiýalar, ynsanperwerlik ulgamlarynda gatnaşyklary berkitmäge taýýardyklaryny hem-de örän uly isleg bildirýändiklerini görkezdi.

Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitiniň ahyrynda onuň Jemleýji resminamasy — Hereketleriň Aşgabat Ylalaşygy biragyzdan kabul edildi.

Bu bitirilýän beýik işler diňe bir ykdysadyýetiň ösüşine oňaýly täsir etmän, eýsem, halkara derejesinde syýasy, medeni, ylym-bilim ugurlarynda hem dost-doganlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda ähmiýeti örän ýokarydyr. Bu günki gün Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk syýasaty halkara gatnaşyklarynda syýasy tejribäniň, parahatçylykly ösüşleriň, durmuş asudalygynyň möhüm serişdesi hökmünde kabul edilýär. Geçen sanlyja ýylda halkara hyzmatdaşlygynda bitirilen beýik işler türkmen döwleti üçin üstünlikli durmuşa geçirilýän daşary syýasy we ykdysady strategiýanyň amala aşyrylmagynyň şaýolunda beýik ösüşlere beslenýän täze taryhy kemala getirdi.

Dünýäniň parahatçylyk söýüji döwletleri, Birleşen Milletler Guramasy we beýleki iri halkara guramalary bilen giň gerimli, anyk maksada gönükdirilen we uzak geljegi nazara alýan giň gerimli, netijeli, ygrarly hyzmatdaşlyk etmek hemişelik Bitarap Türkmenistanyň saýlap alan strategik ýoludyr.

Oguljamal GELDYMUHAMMEDOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň Dünýä ykdysadyýeti kafedrasynyň professory, ykdysady ylymlaryň doktory.

Ýetip gelen gyş günleri adamlary ýyly we gelşikli geýinmek hakynda çynlakaý pikirlendirýär. Günüň dowamynda üýtgäp durýan howa gijesine sowasa, gündiz ene toprak ýene-de yşran Günüň ýylysyna meýmireýär. Şeýle bolsa-da, bu pursatda pasla görä geýinmek göwnemakuldyr.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuşyna, saglyk ýagdaýyna aýratyn üns berilýär. Ähli ulgamlarda bitirilýän işler halkyň bolelin durmuşda, sag-salamat ýaşaýşyna gönükdirilýär. Her bir ynsanyň ykjam, göwnemakul geýinmegini üpjün etmek ýokary hilli egin-eşikleriň dürli görnüşlerini öndürýän dokma toplumlarydyr tikinçilik fabrikleriniň paýyna düşýär. Çaga geýiminden başlap, dürli ýaşdaky adamlaryň isleglerini kanagatlandyrýan möwsümleýin egin-eşikler daşary döwletlerden getirilýän harytlaryň ornuny tutýar. Ýurdumyzyň eksport mümkinçiligini barha giňeldýän milli öwüşginli, endama ýakymly, biçiliş, tikiliş aýratynlygynyň döwrebaplygy bilen müşderiniň göwnünden turýan egin-eşikler daşary ýurtly hyrydarlaryň hem ýokary bahasyna mynasyp bolýar. Lybaslaryň her birinde döwrebaplyk we milli öwüşginiň sazlaşygy aýratyn duýulýar. Biri-birini tapawutlandyrýan milli nyşanlar bilen bezelmegi ol önümleriň gymmatyny has-da artdyrýar.

Eserdeň, hüşgär, çalasyn, batyr, gaýduwsyz we ýene-de ençeme özboluşly häsiýetleri bilen tanalýan algyr guşuň goşa ganaty bu gün gypjakly dokmaçylaryň gazanýan üstünliklerini alyslara ýaýýar. Zähmete berlen gerçek ýigitleriňdir kalby dür-merjenli, çeper elli gelin-gyzlaryň jemlenen ýeri bolan Gypjakdaky dokma toplumynda öndürilýän önümleri dag-dereleriň hökmürowany bolan bürgüdiň özboluşly keşbi bezeýär. Ýokary hilli sport egin-eşikleri bilen adygan toplumda sap pagtadan bolan önümler bilen birlikde nah we poliýestor ýüplükler garylyp örülen trikotaž harytlary-da öndürilýär.

Kärhananyň bölümlerindäki tutanýerli zähmet gyş günlerinde geýmek üçin niýetlenen dürli galyňlykdaky kurtkalaryň öndürilmegine gönükdirilipdir. Egriji bölümden gözbaş alýan döredijilikli zähmetiň netijesi dürli bölümlerden geçip, ahyrynda tikinçilik bölüminde taýýar önümler görnüşinde jemlenýär. Toplumdaky ýerine ýetirilýän işleriň sazlaşygy we gazanylýan üstünlikler barada kärhananyň kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy, hünärmen Mähri Lolykowa şeýle gürrüň berýär:

— Saýlap alan «bürgüt» haryt nyşanymyzda giň many bar. Bu nyşan biziň her birimize ýiti gözlüligi, çalasynlygy, arassa, halal zähmet çekmegi, eserdeňligi salgy berýär. Toplumyň bölümlerinde el-ele berip zähmet çekýän oglan-gyzlaryň her biri milli nyşanly önümlerimizde özleriniň mynasyp paýyny görüp buýsanýarlar.

Toplumyň häzirki zamanyň iň kämil enjamlary oturdylan ýüplük, örme, boýag tikin bölümlerinde çekilýän sazlaşykly zähmetiň ahyrky netijesi öndürilýän harytlaryň müşderileriň ösen islegini kanagatlandyrmagyna getirýär. Döwrebaplyk we milli öwüşgin berlip, ýylyň ähli pasly üçin niýetlenip tikilýän dürli görnüşli önümlerimiziň müşderileri barha köpelýär. Şu günler kärhanamyzyň hünärmenleri gyş pasly üçin niýetlenen, dürli galyňlykdaky ýeňli we ýeňsiz kurtkalary tikip, halka hödürlemegiň aladasy bilen gurşalandyr. Köp görnüşli, döwrebap biçüwde tikilýän ol harytlar çagalaryň we uly ýaşlylaryň söýgüsini gazanar diýip umyt edýäris. Gabardin matasyndan tikilýän bu önümler suw geçirmeýänligi bilenem tapawutlanýar. Pagtany gaýtadan işlemekden taýýar önüm öndürmäge çenli doly önümçilik aýlawy hereket edýän kärhanada gazanylýan üstünlik hünärmenlerimizi täze, ýeňişli sepgitlere ruhlandyrýar. Dünýä ülňülerinde gurlan, işlemek üçin giň mümkinçiligi bolan bu dokma toplumynda zähmet çekýän hünärmenler ähli rowaçlyklaryň başynda duran mähriban Arkadagymyza köp sagbolsun aýdýarlar.

Hawa, Gypjakdaky S.Nyýazow adyndaky dokma toplumynyň hünärmenleri öz müşderileriniň aladalary bilen joşgunly zähmet çekýärler. Olaryň esasy maksady — göze gelüwli, ykjam, ýokary hilli, döwrebap önümler bilen halkymyzyň söýgüsini gazanmak. Halkara hil ülňülerinde we ekologik taýdan arassa önümleri öndürmek bilen halkyň söýgüsini gazanýan dokmaçylary bu maksat her güni netijeli jemlemäge iterýär. Hemişe ýeňişli menzile ganatyny gerýän «bürgüt» nyşany olara şowly başlangyçlary salgy berýär.

Aýnabat DURDYÝEWA.

«Türkmenistan».

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Berkarar döwletimiziň her bir güni oňyn özgerişlere, rowaçlyklara beslenýär. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallasy, yhlas-aladasy bilen ýurdumyz özgerýär, Watanymyz gülleýär. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýunyň uludan toýlanan 2021-nji ýylda halkymyzyň durmuşyny täze many-mazmun bilen baýlaşdyran ençeme şanly wakalaryň şaýady bolmagymyz, il bähbitli, durmuş ähmiýetli desgalardyr binalaryň ençemesiniň ulanylmaga berilmegi, döwletimiziň berkararlyk binýadyny berkitjek, jemgyýetimiziň ýaşaýyş-durmuşyny has-da ýokary göterjek möhüm çözgütleriň, wajyp resminamalaryň kabul edilmegi Watanymyzyň her gününiň ösüş-özgerişlere beslenýändigine bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär. Diýarymyzy toplumlaýyn özgertmek boýunça kabul edilen çäreler öz oňyn netijelerini berýär. Ýurdumyzda iri zawod-fabrikleriň gurluşygy üstünlikli alnyp barylýar. Amala aşyrylýan giň gerimli özgertmelere laýyklykda, nebitgaz känleri özleşdirilýär we abadanlaşdyrylýar, esasy gaz geçirijiler gurulýar. Has oňaýly ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň, ýokary derejeli myhmanhanalaryň we durmuş maksatly beýleki desgalaryň gurluşygy giň gerim bilen alnyp barylýar we olar ulanmaga berilýär. Şäherdir obalarymyzda döwrebap durmuş-ykdysady, ulag-aragatnaşyk, inžener-tehniki üpjünçilik ulgamlary döredilýär. Döwlet we jemgyýetçilik durmuşyna demokratik ýörelgeler ornaşdyrylyp, medeniýet, bilim, saglygy goraýyş, ylym ulgamlarynda düýpli özgertmeler amala aşyrylýar. Kiçi işewürlik we hususy telekeçilik pudagy hem ýokary depginlerde ösýär, ekologiýa taýdan arassa önümleri öndürýän täze senagat kärhanalary işe girizilýär. Aýlyk zähmet haklary, pensiýalar we kömek pullary, talyp haklary yzygiderli ýokarlandyrylýar. Şol bir wagtda Berkarar döwletimizde ýokary okuw mekdepleriniň täze döwrebap binalarynyň gurlup, ulanylmaga berilmegi, olaryň kämil derejedäki tilsimatlar bilen üpjün edilmegi ýaşlaryň dünýä derejesinde bilim-tälim almaklarynda möhüm ähmiýete eýe bolýar.

Diýarymyzy senagat taýdan ösdürmek wezipesi döwlet syýasatymyzyň iň bir ileri tutulýan wajyp ugurlarynyň biridir. Sebäbi milli ykdysadyýetiň ösüşlerini şu ugurdan üzňe göz öňüne getirmek mümkin däl diýsek, hakykatdan daş düşmesek gerek. Ýurduň kuwwatlylygyny we durnukly ösüşini milli ykdysadyýetiň ösüşleri kesgitleýän bolsa, ykdysady ösüşleri, esasan, ýurduň ösen senagaty üpjün edýär. Diýmek, senagat taýdan ösen ýurt bolmak döwletiň berkararlygynyň, milletiň bagtyýarlygynyň kepili bolup durýar. Elektrik energetikasy, nebiti we gazy çykarmak hem-de gaýtadan işlemek, elektronika, senagat, oba hojalyk, ulag we aragatnaşyk hem-de syýahatçylyk pudaklary ykdysadyýetimiziň hereketlendiriji güýji babatda esasy ulgamlar hökmünde kesgitlenildi. Şeýle hem sanly ykdysadyýet, sanly lukmançylyk we sanly bilim ulgamy ileri tutulýan maksatlar bolup durýar. Döwletimiz sanly ulgama geçilmäge gönükdirilen işleri batly depginde alyp barýar. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, şu Maksatnamanyň amala aşyrylmagy netijesinde ata Watanymyz oba hojalyk ülkesi bolanlygyndan senagat taýdan ösen ýurda öwrülýär. Mähriban halkymyzyň hal-ýagdaýy has gowulanýar.

Ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň mümkinçiliklerini giňeltmek boýunça wezipeler hem toplumlaýyn çözülýär. Oba hojalyk ýerleriniň melioratiw ýagdaýyny we suw üpjünçiligini gowulandyrmak babatda anyk çäreler görülýär. Ähli welaýatlarda sil suwlaryny toplamak, çölüň içinden çekilen Garagum derýasynyň geçiriş ukybyny artdyrmak, suw tygşytlaýan tehnologiýalary ornaşdyrmak üçin niýetlenen täze suw howdanlarynyň, gidrotehniki desgalaryň gurulmagy täze ýerleri özleşdirmegi hem-de oba hojalyk dolanyşygyna girizilmegi nazar almak bilen, suwarylýan ýerlere barha artýan talaby kanagatlandyrmagy maksat edinýär.

Hormatly Prezidentimiziň raýatlarymyzyň kadaly ýaşaýşy we abadan durmuşy üçin bilim, saglygy goraýyş, iş bilen üpjünçilik, medeniýetli dynç alyş, aragatnaşygyň döwrebap görnüşleriniň elýeterliligi ýaly zerurlyklary öz içine alýan oňaýly şertleriň döredilmelidigini aýratyn nygtamagy has-da buýsandyryjydyr. Döwletimiz oba hojalyk pudagynyň işgärleriniň, daýhanlaryň netijeli zähmet çekmegi üçin ähli şertleri döredýär. Muňa mysal edip ýurdumyzyň oba hojalyk pudagynda oňyn özgertmeleriň amala aşyrylmagyny, bu toplumyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň pugtalandyrylmagyny, daýhanlar üçin dünýä ölçeglerine laýyk gelýän iň kämil tehnikalaryň satyn alynmagyny görkezmek bolar. Daýhanlarymyz ýokary hilli tohum, dökün, oba hojalyk ekinleriniň zyýankeşlerine garşy göreşmek üçin himiki serişdeler we suw bilen bökdençsiz üpjün edilýär. Kärendeçiler bilen hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilýär, olara ýeňillikli karzlar berilýär we olaryň netijeli işlemekleri üçin ähli zerur şertler döredilýär. Bu bolsa oba ilatynyň durmuş hal-ýagdaýynyň has-da gowulanmagyna uly itergi berýär.

Obasenagat toplumynda döwletimiziň azyk howpsuzlygyny pugtalandyrmak, milli ykdysadyýetimiziň eksport kuwwatyny artdyrmak, ilatyň azyk harytlaryna hem-de senagatyň çig mala bolan islegini kanagatlandyrmak, sebitleri hemmetaraplaýyn ösdürmäk babatda amala aşyrylýan özgertmelere düýpli itergi berildi. Hormatly Prezidentimiz tarapyndan kesgitlenilen ilkinji nobatdaky wezipeleriň hatarynda oba hojalygynyň netijeliligini ýokarlandyrmak, önümçilik, guşçulyk, maldarçylygyň et we süýt önümçiligini, oba hojalyk ulgamynyň azyk hem beýleki pudaklaryny toplumlaýyn we sazlaşykly ösdürmek möhüm wezipe bolup durýar. Oba hojalygynyň dolandyrylyşyny hem-de düzümleýin özgerdilmegini kämilleşdirmek, ýer we suw serişdelerini oýlanyşykly peýdalanmak, daşky gurşawy goramak maksady bilen görülýän çäreler oňyn netijelerini berýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak işi giň gerimde alnyp barylýar. Munuň özi ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda amala aşyrylýar. Agrosenagat toplumynda pagta, bugdaý, şaly ýaly önümleriň önümçiligini artdyrmak bilen bir hatarda, gök-miwe, bakja önümleriniň köp görnüşini, maldarçylyk, guşçulyk önümlerini öndürmek, ýyladyşhanlarda bolsa gyş paslynda hem bazarlarymyzy gök, bakja önümleri bilen doldurmak, azyk bolçulygyny gazanmak maksady bilen, ilaty özümizde öndürilen oba hojalyk önümleri bilen doly üpjün etmek, hatda daşary ýurtlara hem satmak boýunça toplumlaýyn işler üstünlikli amala aşyrylýar. Bu çäreler önümçilige berilýän ýeňillikler, maýa goýumlary, oba hojalygynda hususy önüm öndürijileri goldamak ýaly çäreler bilen hemmetaraplaýyn goldawa eýe bolýar. Elbetde, agrosenagat toplumynyň halkymyzy ýokary hilli ekologiýa taýdan arassa azyk önümleri, gaýtadan işleýän senagaty oba hojalyk çig mallary bilen üpjün etmekde möhüm orna eýedigini bellemek maksadalaýykdyr. Şonuň üçin hem ekologiýa taýdan arassa, galyndysyz, energiýa we serişde tygşytlaýjy, ylmyň hem tehnikanyň iň soňky gazananlaryna esaslanýan ýokary tehnologiýaly agrosenagat önümçiligini guramak babatda alnyp barylýan işleriň ähmiýeti uludyr. Edermen we janypkeş babadaýhanlarymyz ekinleriň ýerli toprak-howa şertlerine laýyk görnüşlerini ekmekde we olardan bol hasyl almakda iş tejribelerini has-da baýlaşdyrýarlar. Munuň özi Gahryman Arkadagymyzyň alyp barýan ajaýyp döwlet syýasatynyň bazarlarymyzy ýokary hilli, ekologiýa taýdan arassa, bäsdeşlige ukyply harytlar bilen üpjün etmekden ybaratdygyna güwä geçýär. Daýhanlarymyzyň öz päk zähmetleri bilen döwlet tarapyndan döredilýän ähli mümkinçiliklerden ýerlikli peýdalanyp, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagyna uly goşantlaryny goşmagy hormatly Prezidentimiziň döwletimiziň oba hojalyk pudagyna oňyn özgertmeleri durmuşa ornaşdyrmak, daýhanlaryň her ýyldaky alýan sap girdejileriniň mukdaryny artdyrmak, olaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak ugrunda edýän aladalarynyň öz oňyn netijelerini berýändigine şaýatlyk edýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň durmuşynda bolup geçýän şanly wakalar we oňyn özgerişler, ilkinji nobatda, adam hakdaky aladanyň döwlet syýasatynyň möhüm ugry bolup durýandygyna bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär. Bu bolsa milli Liderimiziň turuwbaşdan öňe süren «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesinde öz beýanyny tapyp, halkymyzyň bagtyýar durmuşyny täze üstünliklere hem rowaçlyklara besleýär.

Serdar GARLYÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy.

Ýurdumyzyň Merkezi banky şu ýylyň 28-nji noýabrynda — YHG-nyň gününde Aşgabatda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň XV sammitiniň geçirilmegi mynasybetli, her biriniň gymmaty 100 manada deň bolan altyn we kümüş şaýy pullary çykardy.

Ýokary derejedäki bu duşuşyk paýtagtymyzda Türkmenistanyň 2021-nji ýylda YHG-da başlyklyk etmeginiň çäklerinde geçiriler. Bu waka hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda döwletara, sebit hem-de halkara düzümleriň derejesinde netijeli hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürýän ýurdumyzyň halkara abraýynyň barha artýandygynyň ýene-de bir aýdyň subutnamasydyr. Bu gezekki sammitiň milli senenamamyzyň şanly wakasy — döwlet Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy bilen gabat gelýändigi bellärliklidir. Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň döwlet Baştutanlarynyň Aşgabatda geçirilýän XV sammitiniň hormatyna ýadygärlik şaýy pullaryň çykarylmagy üstünlikli ösdürilýän, milli hem-de umumy bähbitlere gabat gelýän oňyn hyzmatdaşlygyň aýdyň nyşanyna öwrüler.

Täze şaýy pullar Singapur Respublikasynyň «Eng Leong Medallic Industries Pte Ltd» kompaniýasy tarapyndan ýasaldy. Şaýy pullaryň ýüz tarapynda Ýer togalagynyň şekili, onuň merkezinde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň nyşany ýerleşdirildi. Ýüz tarapynyň ýokarky we iki gapdal böleginde «YKDYSADY HYZMATDAŞLYK GURAMASYNA AGZA DÖWLETLERIŇ DÖWLET BAŞTUTANLARYNYŇ 15-NJI DUŞUŞYGY» diýen ýazgy, aşaky böleginde şaýy puluň çykarylan senesi «2021» we iki sany kiçijek sekizburçly şekiller ýerleşdirildi. Şaýy pullaryň ikisiniň hem arka tarapynyň merkezi böleginde, däp bolşy ýaly, Türkmenistanyň Döwlet tugrasy ýerleşdirilip, onuň daşyndan puluň ýokarky böleginde, aýlaw bilen «TÜRKMENISTANYŇ MERKEZI BANKY» diýen ýazgy, aşaky böleginde şaýy puluň gymmatyny görkezýän «ÝÜZ MANAT» diýen ýazgy şekillendirildi. Onuň çep tarapynda täze şaýy pullaryň mähegi hem-de agramy görkezilýär. Ýazgylar öz aralarynda kiçijek sekizburçly şekiller bilen bölünýär. Altyn pullaryň diametri 38,61 millimetre deň bolup, agramy 39,94 gramdyr. Olaryň mähegi örän ýokary bolup, 916,7-ä deňdir. Kümüş şaýy pullar 925 mähekli kümüşden ýasaldy. Olaryň diametri altyn puluňky ýaly bolup, agramy 28,28 grama deňdir. Türkmenistanyň Merkezi bankynyň olara goşulýan güwänamasy şaýy pullaryň «pruf» hilini kepillendirýär. Türkmenistanyň Merkezi bankynyň pul toplumynyň üstüni ýetiren gymmatlyklar ýurdumyzyň we daşary döwletleriň köp sanly pul ýygnaýjylary üçin ajaýyp sowgat bolar.

"Nesil".