Hormatly Prezidentimiz ilaty ýurdumyzda öndürilýän azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça anyk wezipeleri kesgitledi. Bu il-ýurt ähmiýetli işe etrabymyzyň zähmetkeşleri netijeli gatnaşýarlar. Oňa üstümizdäki ýylyň geçen ýanwar aýynyň önümçilik görkezijileri hem bütin aýdyňlygy bilen şaýatlyk edýär. Has takygy, geçen aýda etrabymyzyň ähli hojalyklarynda etiň 2,1 müň tonna golaýy, süýdüň 6233 tonna golaýy, ýumurtganyň hem 4 milliona golaýy öndürilip, ilata ýetirildi. Bu görkezijileriň geçen ýylyň degişli döwründäkiden degişlilikde 1,1 göterim, 0,4 göterim we 7,1 göterim artykdygy bellärliklidir. Häzirki wagtda etrabymyzda gara mallaryň 95 müň başy, dowarlaryň 315,6 müň başy, guşlaryň hem 798 müňe golaý başy idedilýär. Şeýle oňyn netijeler Arkadagly  Serdarymyzyň ekerançylary we maldarlary giňden goldamagy, olary has yhlasly zähmet çekmäge höweslendirmegi arkaly gazanylýar.  

Biziň etrap birleşmämiziň agzalarynyň aglaba bölegi oba adamlary bolup, olaryň arasynda degişli wagyz-ündew çärelerini giňden alyp barýarys. Olarda hormatly Prezidentimiziň we Gahryman Arkadagymyzyň daýhanlary galkyndyrmak  ugrunda edýän taýsyz tagallalary hakynda buýsanç bilen gürrüň edilýär. Obalarymyzyň barha gözelleşmegi guwandyrýar, ýaşamaga yşky, zähmet çekmäge höwesi artdyrýar. Oba adamlary şeýle ajaýyp ýaşaýşy peşgeş beren Arkadagly Serdarymyza we Milli Liderimize köp-köp sagbolsun aýdýarlar.  

Merdan NURMAMEDOW,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Saýat etrap birleşmesiniň başlygy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri döredijilikli zähmetiň, innowasion tehnologiýalaryň, ulgamlary sanlylaşdyrmagyň we döwlet durmuşynyň ähli ugurlarynda ýaşlaryň kuwwatyndan netijeli peýdalanmagyň döwrüne öwrülýär. Şonuň üçin-de hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow her bir ýolbaşçydan, telekeçiden, işewürden... ýurdumyzyň syýasy, ykdysady, durmuş hem-de medeni taýdan ösüşini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak bilen baglanyşykly derwaýys meseleleriň çözgüdini tapmagy, bu ugurda kesgitlenen her bir wezipäniň gyşarnyksyz berjaý edilmegini talap edýär. Şunda kabul edilen döwlet hem-de pudaklaýyn maksatnamalaryň durmuşa geçirilmeginiň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmak aýgytly orna eýe bolmagynda galýar. 

Hormatly Prezidentimiz 10-njy fewralda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde döwletimiziň ýeten beýik sepgitleri barada durup geçmek bilen, üstümizdäki ýylda öňde duran wezipelere ünsi çekdi. Olaryň hatarynda durmuş-ykdysady, ylmy-önümçilik, döwlet-hususy pudak, ýaşlara mümkinçilikleriň açylmagy we olaryň şahsyýet hökmünde kemala gelmegi, oba hojalygy we gaýtadan işleýän senagat, ekologik abadançylyk hem-de beýleki käbir ugurlaryň esasy gözükdiriji hökmünde görkezilmegi diňe bir şu günüň ýa-da ýakyn geljegiň ýörelgesini salgy bermän, eýsem, orta hem uzak geljek üçin-de badalgadyr. Giňişleýin mejlisde Türkmenistanyň demokratik, hukuk we dünýewi esaslaryny mundan beýläk-de berkitmäge, onuň halkara abraýyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen toplumlaýyn wezipeleriň öňe sürülmegi-de bir maksada — döwletiň hem halkyň aýdyň ertirlerini şu günden binýat etmek ugrundaky tagallalara hyzmat edýär. Mejlisde ýurdumyzda amala aşyrylýan içeri we daşary syýasatyň ileri tutulýan ugurlary babatda aýratyn durlup geçilip, derwaýys garaýyşlaryň beýan edilmegi hemişelik Bitarap Türkmenistanyň birek-birege hormat goýmaga, özara bähbide, deňhukuklylyga, adalatlylyga, ynsanperwerlige daýanýan ýörelgeleriniň umumadamzat bähbitlerinden ugur alýandygyndan alamatdyr. 

Döwlet Baştutanymyzyň gürrüňi edilýän mejlisde eden çykyşynda ünsi çeken wezipeleriniň biri-de telekeçiligi goldamak, hususy eýeçiligiň hukuklaryny hem-de kepilliklerini ynamly goramagyň ulgamyny döretmek, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge ýardam etmek, ýaşlaryň ýaşaýyş jaýlaryna we bilimlere bolan elýeterliligini gazanmak meselesidir. Bu maksat türkmen jemgyýetiniň hususy pudagy mundan beýläk-de ösdürmek, döwlet tarapyndan telekeçilige berilýän goldawlarydyr ýeňillikleri geljekde-de dowam etdirmek, importyň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen önümleri özümizde öndürmegiň depginini ýokarlandyrmak, ýaşlaryň iş üpjünçiligini artdyrmak we olaryň işine maýa goýumlary gönükdirmek, milli ykdysadyýeti, onuň eksport kuwwatyny diwersifikasiýalaşdyrmak, azyk garaşsyzlygyny berkitmek hem-de bazar bolçulygyny — haryt elýeterliligini üpjün etmek bilen baglanyşykly ählumumy gyzyklanmalaryny özünde jemleýär. Şunda ýurdumyzyň ykdysady ösüşinde we onuň eksport kuwwatynyň artmagynda telekeçiligiň ornuna ýokary baha berilmegi, Arkadagly Serdarymyzyň hususy pudagyň wekillerine bildirýän ýokary ynamy, döwlete dahylsyz pudagyň milli ykdysadyýetdäki paýyny has-da artdyrmak ugrunda edýän tagallalary gazanylýan üstünlikleriň girewi bolup çykyş edýär. Munuň şeýledigini türkmen telekeçileriniň dürli ugurlarda amala aşyrýan işleriniň netijeliliginiň ýokarydygy, içerki bazarlarda haryt bolçulygyny döretmekde, azyk garaşsyzlygyny berkitmekde, senagat harytlarynyň gaýtadan işlenilmeginde, ýerli çig mal serişdelerinden ýerlikli peýdalanmakda, iri gurluşyk taslamalarynda olaryň uly mümkinçiliklere, paýa eýedikleri hem görkezýär. Hususy pudagyň ösüş depgininiň barha artýan kuwwata eýe bolmagynda pudaga döwlet goldawynyň we dürli ýeňillikleriň, şol sanda ýeňillikli karz serişdeleriniň berilmeginiň, hormatly Prezidentimiziň bu babatda durmuşa geçirýän syýasatynyň ähmiýeti aýratyn nygtalmaga mynasyp.  

Elbetde, girdejisini artdyrmak, baýamak, netijede, maliýe gory babatda-da, önümçiliginiň köpdürlüligi we köpugurlylygy babatda-da öňdäki orunlaryň birini eýelemek telekeçiniň baş maksady hökmünde öňe çykýar. Munuň üçin beýleki döwletleriň işewürleri bilen özara eksport-import gatnaşyklarynda eksportyň paýyny ýokarlandyrmak, onuň diwersifikasiýasyny gazanmak islendik hususyýetçi üçin-de çelgidir. Ýurdumyzyň bazarlaryny harytlaryňdyr önümleriň islendik görnüşi, esasan-da, özümizde öndürilýän görnüşleri bilen üpjün etmek, olaryň elýeterliligini durnukly ýagdaýa getirmek bolsa telekeçileriň her biriniň perzentlik hem raýatlyk borjudyr. Ikinji bir tarapdan, hususyýetçileriň gazanýan üstünlikleri döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň barha berkemegi, parahatçylygyň, asudalygyň, eşretli durmuşyň ebediligini gazanmak, ekologik abadançylyga gulluk etmek, netijede, döwletimiziň sebitdäki geosyýasy hem-de geoykdysady ornuny berkitmäge goşant goşmak bilen berk baglanyşyklydyr. Şonuň üçin-de, Türkmenistanda bu ugurda amala aşyrylýan syýasatyň çäklerinde ýurdumyzyň ykdysady binýady has-da berkidildi we berkidilýär. Milli ykdysadyýetiň ileri tutulýan pudaklaryna goýulýan ýerli we daşary ýurt maýa goýumlarynyň möçberi barha artdyrylýar. Şolaryň netijesinde bolsa ýurdumyzyň senagat, önümçilik, durmuş ulgamlaryny batly depginler bilen ösdürmäge, Watanymyzyň egsilmez baýlygy bolan tebigy serişdelerimizden ýerlikli hem tygşytly peýdalanmaga gönükdirilen toplumlaýyn işler durmuşa geçirildi. Şeýle işler Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe-de batly depginlere eýe bolýar. Şu maksatdan ugur alnyp, döwlet we döwlete dahylsyz edara-kärhanalara, hususy telekeçilere önümçilikdir dolanyşyk serişdelerini satyn almaga, oba hojalygyny toplumlaýyn ösdürmäge, önümçiligiň täze ugurlaryny döretmäge, gymmaty ýokary bolan harytlary öndürmäge gönükdirilen ýeňillikli karzlary bermek çäreleri üstünlikli amala aşyrylýar.  

Şu ýerde pudaklary hususylaşdyrmagyň, telekeçiligi ösdürmegiň, ýurduň senagatlaşmagynda döwlete dahylsyz pudagyň wekillerine täze mümkinçilikleri döretmegiň ekologik abadançylyga edýän täsirleri babatda-da durup geçmegi makul hasap edýäris. Ol, ilkinji nobatda, galyndysyz önümçiligi ýola goýmak, munuň üçin döwrüň iň kämil tehnologiýalaryny ornaşdyrmak, harydyň ýa-da harytlaryň hiline bolan gözegçiligi ýokarlandyrmak, zir-zibilleri gaýtadan işläp, olary ykdysadyýete gatanç etmek bilen baglanyşyklydyr. Sebäbi isle çig mal serişdelerine daýanýan, isle-de gaýtadan işlemäge daýanýan önümçilik bolsun, tapawudy ýok, ikisinde-de galyndyny aradan aýyrmak ýa-da ony mümkin bolan iň pes derejä çenli azaltmak, netijede, tygşytlylygy gazanmak — her teňňäni hasaply sowmak hususyýetçiniň esasy maksatlarynyň birine öwrülýär. Bu bolsa, birinjiden, himiki işlewlerden geçirilen harytlaryň ýa-da çig mal görnüşindäki önümleriň galyndylarynyň tebigata taşlanmagyny azaldýar. Tebigata taşlanýan zir-zibiller, esasan-da, plastik önümler, zäherli gazlar adamyň saglygyna ýaramaz täsir etmek bilen birlikde, haýwanat we ösümlik dünýäsine-de howp salýar. Şeýle täsirleriň öňüni almak ählumumy maýylganlygy hem-de Aralyň guramagy zerarly emele gelen ekologik kynçylyklary-da hasaba alanyňda, diňe bir sebitiň däl, eýsem, bütin dünýäniň meselesine öwrülýär. Ikinjiden, telekeçilikde depginli ýola goýulýan innowasion tehnologiýalara daýanýan galyndysyz önümçilik zäherli gazlaryň, tot-tozanyň, howada we tebigatda eremeýän elementleriň... daşky gurşawa goýberilişini çäklendirýär. Üçünjiden, şular bilen baglanyşyklylykda, döwletiň ekologik abadançylygy goramaga, tebigy gözelligi aýamaga, howanyň dem almak üçin ýaramlylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirýän maýa goýumlaryny tygşytlamaga mümkinçilik berýär. Şonuň bilen birlikde-de, haýwanat hem ösümlik dünýäsine, tebigy suw serişdelerine adamyň täsiri bilen ýetirilýän zyýany belli bir derejede azaldýar. Netijede, bu zatlaryň ählisi döwletiň-de, telekeçiniň-de, halkyň-da, tebigatyň hem bähbitlerine gulluk edýär.  

Durmuş maksatly binalaryňdyr desgalaryň gurluşyklarynyň döwlet sargydy boýunça, bäsleşik esasynda ýerine ýetirilmegi, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmegi maliýeleşdirmegiň ýörite maksatnamalarynyň durmuşa ornaşdyrylmagy kiçi hem orta telekeçilik üçin hünärmenleri taýýarlamak, daşary ykdysady gatnaşyklary ösdürmek, eksporty artdyrmak, importyň ornuny tutýan önümçilikleri döretmek ýaly ugurlarda netijeli hyzmatdaşlygyň örän wajyp ähmiýete eýedigini-de ýüze çykarýar. Şonuň üçin-de, hususy pudagyň, netijede, Türkmenistanyň eksport kuwwatyny artdyrmak we daşary söwda dolanyşygynyň deňagramlylygyny üpjün etmek häzirki döwrüň durmuş-ykdysady ösüşiniň wajyp ugruna öwrülýär. Sebäbi daşarky bazarlaryň islegleri we sargytlary ýurdumyzda döredilen we döredilýän önümçilik kuwwatyny doly derejede ulanmagyň, ýokary iş üpjünçiliginiň, durnukly ykdysady ösüşiň esasy girewidir. Şonuň bilen baglylykda, Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmegiň mukdarynydyr görnüşini köpeltmek, şeýle-de bu ugurda gurulmagy göz öňünde tutulýan kärhanalaryň gurluşyklaryny çaltlaşdyrmak wajyp ähmiýete eýedir. Şeýle bolansoň, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow telekeçiligi, kiçi we orta işewürligi, milli önüm öndürijileri goldamak boýunça halkara maliýe guramalary bilen hyzmatdaşlygyň dowam etdiriljekdigini, munuň üçin ýurdumyza daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmegiň gurallarynyň tapgyrlaýyn kämilleşdiriljekdigini aýratyn nygtaýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde kiçi hem-de orta telekeçiligiň sazlaşykly we netijeli ösmegi, hususy başlangyçlaryň goldanylmagy üçin has amatly hukuk, ykdysady, maliýe, durmuş şertleri döredildi. Bu bolsa döwlete dahylsyz pudagyň agzalaryna ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmäge, azyk bolçulygyny berkitmek ugrundaky tagallalara mynasyp goşant goşmaga, senagat kärhanalaryny, häzirki zaman söwda merkezlerini, döwrebap obalary gurmak boýunça kesgitlenen wezipeleri ýerine ýetirmäge giň ýol açýar.  

Hormatly Prezidentimiz 2022-nji ýylyň 23-nji sentýabrynda paýtagtymyzdaky Ruhyýet köşgünde Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygyna bagyşlanyp geçirilen Döwlet Maslahatynda eden çykyşynda döwlete dahylsyz pudagyň wekilleriniň bäsdeşlige ukyply, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen ýokary hilli önümleri öndürmekde uly işleri bitirýändiklerini aýratyn nygtady. Çykyşyň dowamynda türkmen telekeçileriniň Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoluny, Ahal welaýatynyň täze, döwrebap dolandyryş merkezini, beýleki iri taslamalary durmuşa geçirmekde amala aşyrýan tutumly işleriniň bellenmäge mynasypdygyna ünsüň çekilmegi telekeçileredir işewürlere bildirilen minnetdarlyk bolmak bilen birlikde, olar üçin uly jogapkärçiligi hem alamatlandyrýar. Çünki bildirilýän ynamy ödemek, berilýän goldawlardan ýerlikli peýdalanmak üçin täze güýç-gaýrat, ugurtapyjylyk bilen işlemek zerur. Şeýle ynamdyr hoşallyk, şol bir wagtyň özünde, döwrüň talabyny, halkyň islegini-de öz içine alýar. Munuň üçin Döwlet Maslahatynda täze wezipeler-de kesgitlendi. Şoňa görä, döwlet Baştutanymyz geljekde raýatlaryň öz-özi üçin iş ýerlerini döredýän, uly bolmadyk möçberlerde önüm öndürýän, hyzmatlary edýän kiçi we orta telekeçilige salgyt goldawyny bermek, ýeňillikli bellige almak, ygtyýarnama bermek bilen, täze iş orunlarynyň döredilmegine, haryt-söwda dolanyşygynyň çaltlandyrylmagyna, salgytlardan gelip gowuşýan serişdeleriň artdyrylmagyna oňaýly şert döredýän ulgamy ösdürmegiň zerurdygyny nygtaýar. Bu bolsa kiçi we orta kärhanalaryň sanynyň has-da artdyrylmagyna, netijede, eksport mümkinçilikleriniň ýokarlanmagyna, ýurdumyza walýutanyň çekilmegine, milli manadyň durnuklylygyny berkitmäge, işsizligiň öňüniň alynmagyna... oňaýly täsir eder.  

Sözümizi jemläp aýdanymyzda, 2023-nji ýylda-da ýurdumyzyň telekeçilerine täze wezipeler, beýik maksatlar hem-de juda uly jogapkärçilik garaşýar. Şeýle maksatlar hem wezipeler «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasynda-da» anyk beýanyny tapýar. Bu zatlaryň ählisi pudagy goldamaga gönükdirilmek bilen birlikde, döwletimiziň geljekki ösüşlerine, halkymyzyň has eşretli durmuşda ýaşamagyna, hormatly Prezidentimiziň durmuş-ykdysady syýasatynyň rowaçlanmagyna täze badalga bolup hyzmat eder. Şunda ýurdumyzda döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň dürli ugurlaryny öz içine alýan täze kanunlaryň kabul edilmegi we hereket edýän hukuk kadalarynyň durmuş-ykdysady ösüşe, täze taryhy döwrümize, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän özgertmelere laýyklykda döwrebaplaşdyrylmagy giň möçberli maksatnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmegini, demokratik ýörelgeleriň dabaralanmagyny, jemgyýetçilik-syýasy gatnaşyklaryň berkidilmegini üpjün etmek bilen, derwaýys orun eýelär. 

Ysmaýyl TAGAN.

«Türkmenistan».

Ministrler Kabinetiniň 10-njy fewralda geçirilen giňişleýin mejlisinde 2022-nji ýylda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşini häsiýetlendirýän ähli görkezijilerde oňyn ösüş depginleriniň gazanylandygy we jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,2 göterim derejede üpjün edilendigi barada habar berildi. Mejlisde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşini ilerletmekde wajyp ähmiýetli resminama — Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy kabul edildi. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň bazar gatnaşyklaryna esaslanýan durmuş-ykdysady strategiýasynda maýa goýum işjeňligine uly ähmiýet berilýär. Ýurdumyzyň maýa goýum syýasaty — bu maýa goýumlaryň düzümini we möçberlerini, ykdysadyýetiň pudaklarynda maýa goýumlary ulanmagyň usullarynydyr girdeji çeşmelerini kesgitlemäge gönükdirilen ykdysady syýasatyň wajyp ugrudyr.  

Maýa goýum Maksatnamasynyň esasy wezipesi ýurdumyzyň makroykdysady görkezijileriniň deňagramly ösüşini üpjün etmekden ybarat bolup, şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň ykdysadyýetinde gaýtadan işleýän we taýýar önümleri öndürýän senagat pudaklaryny ýokary depginler bilen ösdürmeklige gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi ýokarlanýar. Munuň netijesinde, ýurdumyzyň senagatynyň pudaklarynda öndürilýän we daşary ýurtlara eksport edilýän önümleriň möçberleridir görnüşleri düýpli artýar. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän işjeň maýa goýum syýasaty ýurduň ykdysadyýetini diwersifikasiýalaşdyrmaga, köpugurly ösüşi üpjün etmäge, täze pudaklaryň kemala gelmegine, daşary ýurtlardan import edilýän harytlary öz ýurdumyzda öndürmäge, döwletimiziň gyzyl puluny tygşytlamaga, dünýä döwletleri bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryň gerimini has hem giňeltmäge mümkinçilik berýär. 

Kabul edilen maksatnama laýyklykda, 2023-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýetine maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 37 milliard 400 million manat möçberde düýpli maýa goýumlarynyň goýulmagyna garaşylýar. Önümçilik desgalarynyň gurluşygyna 20 milliard 800 million manat maýa goýumlaryny gönükdirmek meýilleşdirilýär. Bu bolsa ýurdumyz boýunça maýa goýumlarynyň umumy möçberiniň 55,6 göteriminden ybaratdyr. Durmuş maksatly desgalaryň gurluşygyna 16 milliard 600 million manat möçberde düýpli maýa goýumlary gönükdirmek bellenilýär. Munuň özi maýa goýumlaryň umumy möçberiniň 44,4 göterimine barabardyr. 

Häzirki wagtda ýurdumyzyň baý tebigy baýlyklaryny, geoykdysady we geosyýasy ýerleşişini, köpugurly daşary ykdysady gatnaşyklaryny, ulag-üstaşyr amatlyklaryny, köpugurly halkara ulag-üstaşyr geçelgelerini we döwrebap logistika düzümlerini netijeli ulanmagyň hasabyna ösen senagat pudagyny döretmek ugrunda köp tagallalar edilýär. Maksatnamada nebitgaz, ulag we kommunikasiýa, gurluşyk we senagat, söwda, oba hojalyk toplumyna we durmuş-medeni ulgama maýa goýumlary meýilleşdirmegiň netijesinde önümçilik maksatly we önümçilik däl maksatly desgalaryň gurluşygy göz öňünde tutuldy.  

Şu ýyl maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 1 million 58,5 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berler. Ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak maksady bilen, ýurdumyzyň maýa goýum Maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde welaýatlarda we paýtagtymyzda ençeme desgalaryň we binalaryň gurluşygyna badalga berler. Mysal üçin, Aşgabat şäherinde 160 orunlyk Halkara pediatriýa merkeziniň, Stomatologiýa merkeziniň, 500 orunlyk Halkara onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň hem-de 4000 orunlyk Medeniýet merkeziniň gurluşygyna başlamak meýilleşdirilýär.  

Şeýle hem birnäçe binalaryň we desgalaryň gurluşygyny tamamlamak göz öňünde tutulýar. Aşgabat şäherinde Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň binalar toplumyny, Parahat-7 toplumynda 23 sany ýaşaýyş jaýyny, kuwwaty 150 müň kub metr bolan agyz suwuny arassalaýjy desgany ulanmaga bermek meýilleşdirilýär. Şonuň ýaly-da, sebitde iň iri taslamalaryň biri bolan Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň — Arkadag şäheriniň birinji tapgyry, Gökdepe etrabynyň Köpetdag we Owadandepe geňeşlikleriniň çäginde täze obalar, şeýle hem 600 baş ahalteke bedewi üçin döwrebap athana ulanmaga tabşyrylar. 

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, şu ýyl Ahal — Balkan we Balkan — Daşoguz ýokary woltly asma elektrik geçiriji ulgamlary, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary bölegini, 15 sany orta mekdebi we 3 sany çagalar bagyny işe girizmek göz öňünde tutulýar. Ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak maksady bilen, awtomobil ýollarynyň, aragatnaşyk, suw, gaz we elektrik üpjünçilik ulgamlarynyň, şeýle hem suw we lagym arassalaýjy desgalaryň gurluşygyna ep-esli serişdeler goýberiler.  

Maliýeleşdirmegiň çeşmeleri boýunça maýa goýumlaryň düzüminde kärhanalaryň we guramalaryň öz serişdeleri, karz serişdeleri, döwletiň býujet serişdeleri, döwlet serişdeleri, daşary ýurt maýa goýumlary we beýleki serişdeler göz öňünde tutulandyr. Şeýle hem daşary ýurt maýa goýumlary bilen bir hatarda, ýurdumyzyň telekeçileriniň serişdelerini amatly ugurlarda ulanmak meýilleşdirilendir. 

Maýa goýum Maksatnamasy ykdysadyýetiň düzüminde senagat önümçiliginiň paýyny artdyrmaga, eksporta iberilýän önümleriň möçberini artdyryp daşary söwda dolanyşygyny ýokarlandyrmaga, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri giň gerimde döretmäge hem-de ýurdumyzda azyk howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilen giň möçberli çäreleri öz içine alýar.  

Dünýä döwletleriniň maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri adam maýasy bilen baglanyşykly pudaklarda (ylym, bilim) maýa goýumlaryň ýokary özleşdiriş derejesini goldamak, daşary ýurt maýasynyň, esasan-da, göni maýa goýumlary artdyrmak, sebitlerde maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmak, bazar institutlaryny, ýagny haryt we gazna biržalaryny, banklary, maliýe we ätiýaçlandyryş gaznalaryny we ş.m. ösdürmek bolup durýar. Bu geçirilýän çäreleriň ulgamlaýyn we toplumlaýyn amala aşyrylmagy ýurduň mundan beýläk hem ýokary depginli ösüşini üpjün eder. 

Milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda düýpli maýa goýumlaryň özleşdirilmegi ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda täze, döwrebap iş orunlarynyň döredilmegine we halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň düýpli ýokarlandyrylmagyna getirer. Bularyň hemmesi ýurdumyzda halkyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak boýunça alnyp barylýan ägirt uly işleriň aýdyň subutnamasydyr. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly üçin kabul edilen maýa goýum Maksatnamasynda öňde goýlan wezipeleri amala aşyrmakda ýurdumyzyň hereketlendiriji güýji bolan ýaşlara aýratyn orun degişlidir. Hormatly Prezidentimiziň ýaşlara berilýän bilimiň hilini kämilleşdirmek baradaky tabşyryklarynyň esasynda sowatly, hünärli, giň dünýägaraýyşly, ösen ylmy tehnologiýalardan baş çykarýan, ýokary medeniýetli, sagdyn, eziz Watanymyza, halkymyza, Türkmenistanyň Prezidentine çyn ýürekden wepaly ýaş nesli terbiýelemek üçin ähli zerur şertler döredilýär. Maksatnamada bellenişine görä, bilim ulgamyna 2023-nji ýylda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 745,00 mln. manat möçberinde maýa goýum serişdeleri gönükdiriler. 2023-nji ýylda Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň täze binalar toplumynyň gurluşygynda maýa goýumlary özleşdirmek meýilleşdirilýär.  

«Şu ýyl üçin kabul eden maksatnamamyz örän köp işleri öz içine alýar, ata Watanymyzy üstünlikli ösdürmek üçin bize täze taslamalar, täze pikirler we dolandyryş çözgütleri zerur bolup durýar» diýip nygtamak bilen, döwlet Baştutanymyz halkymyz bilen bilelikde tutanýerli zähmet çekip, 2023-nji ýyl üçin bellenen täze sepgitlere hem ýetiljekdigine berk ynam bildirdi. Bu belent ynam türkmenistanlylaryň her birini täze öňegidişliklere çagyryp, ösüşli menzillere ruhlandyrýar.  

Aknabat ATABAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň rektory, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Etrabymyzda pagta arassalaýjy kärhanalaryň üçüsi bolup, olaryň biri Sakar şäherinde ýerleşýär. Bu ýerde etrabymyzyň ýer eýeleriniň köp zähmet siňdirip ýetişdiren hasylyny arassalamagyň hasabyna senagat üçin gymmatly önümler öndürilýär. Kärhanada geçen ýyl gowy netijeler bilen jemlenildi. Şonda çig malyň 13 müň tonna golaýy gaýtadan işlenilip, pagta süýüminiň 2252 tonnasy, çigidiň 4700 tonna golaýy we beýleki önümler öndürildi. Kärhana boýunça uly üstünlikleriň gazanylmagyna inžener Akmuhammet Arnajumaýew, 2-nji önümçilik toparynyň ýolbaşçysy Batyr Orazow, traktorçy Ýagşymyrat  Bazarow we beýlekiler mynasyp goşant goşýarlar.  

Önümçilikde işleriň talabalaýyk guralmagyna ýakyndan üns berilýär. Kärhanada zähmet çekýän dürli kesp-kärli işgärleriň arasynda zähmeti goramak, tehniki howpsuzlyk boýunça degişli işler maksatlaýyn alnyp barylýar. Bu bolsa önümçilikde şikessiz işlenilmeginde ähmiýetlidir.  

Öňdebaryjy kärhananyň ruhubelent işgärleri Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylyna ynamly gadam basdylar. Olar hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy bedew bady bilen ösdürmek boýunça öňden bellänlerini durmuşa geçirmek ugrunda tutanýerli zähmet çekip, üstümizdäki ýyly hem rowaçlyklara beslemegi maksat edinýärler.  

Mähri KADYROWA,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Saýat etrap birleşmesiniň hünärmeni.

Hormatly Prezidentimiziň tagallalary esasynda aragatnaşyk ulgamynyň ösdürilmegi hem-de bu ugurda halkara hyzmatdaşlygynyň ýaýbaňlandyrylmagy ösüşleriň ygtybarly kepili bolup durýar. Geçen ýylyň ýanwarynda tassyklanan «Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda» strategik taýdan ähmiýetli çäreler göz öňünde tutulýar. Maksatnamada ýurdumyzyň ulag ulgamynyň we halkara ulag hyzmatdaşlygynyň hukuk binýadyny has-da kämilleşdirmek; ulag ugrunda halkara guramalar, şol sanda BMG hem-de onuň sebitleýin komissiýalary, ýagny Ýewropa ykdysady komissiýasy, Aziýa — Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasy, şeýle-de ýöriteleşdirilen halkara ulag we logistika guramalary bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek; badalga berlen iri halkara we sebitara taslamalary durmuşa geçirmek, olaryň netijeliligini ýokarlandyrmak wezipeleri bellenilýär. 

Döwletimizde raýat awiasiýa pudagyny ösdürmek baradaky işler durmuşa geçirilende «2012 — 2030-njy ýyllarda Türkmenistanyň raýat awiasiýasyny ösdürmegiň Milli maksatnamasyndan» ugur alynýar. Maksatnamada täze howa menzilleriniň gurluşygyny hem-de ozal hereket edýänleriniň, beýleki degişli desgalaryň döwrebaplaşdyrylmagy, täze iş orunlarynyň döredilmegi we ýokary hünärli işgärleriň taýýarlanylmagy, häzirki zaman uçarlarynyň we beýleki zerur tehnikalaryň satyn alynmagy, hyzmatlaryň hiliniň ýokarlandyrylmagy ýaly wezipeler kesgitlenýär.  

Ýurdumyz BMG-niň halkara hyzmatdaşlygyny utgaşdyryjy ýöriteleşdirilen edarasy bolup durýan Halkara raýat awiasiýa guramasynyň doly hukukly agzasydyr. Bu iri gurama howa gatnawlarynyň howpsuzlygyny, ygtybarlylygyny we netijeliligini üpjün etmek üçin zerur bolan ähli halkara kadalaryny ýola goýýar. Ýurdumyzda hereket edýän «Türkmenistanyň Howa kodeksi» ýuridik we fiziki şahslaryň isleglerini kanagatlandyrmakda awiasiýanyň işiniň, şeýle hem Türkmenistanyň howa giňişliginden peýdalanmak, onuň howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça beýleki işiň, goranmagyň hem-de döwletiň bähbitlerini gorap saklamagyň, howa gämileriniň uçuşlarynyň howpsuzlygynyň, awiasiýa hem-de ekologik howpsuzlygyň hukuk, ykdysady we guramaçylyk esaslaryny kesgitleýär.  

Ulag-aragatnaşyk ulgamynyň kämilleşmegi, ilkinji nobatda, milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagyna itergi berýär. Ýurdumyzyň üstünden aragatnaşyk ulgamlarynyň geçmegi döwletimiziň halkara derejede ägirt uly ulag we aragatnaşyk mümkinçiligine eýe bolmagyny üpjün edýär. Şol bir wagtda ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk halkara ýagdaýy onuň ulag mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmegine ýardam berýän amatly syýasy giňişlik bolup durýar. Daşary ýurtlaryň, hususan-da, sebitiň ýurtlarynyň Demirgazyk — Günorta hem-de Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça, şeýle-de Ýewropa — Kawkaz — Aziýa (TRACECA) hem-de Lazurit ulag geçelgesi boýunça durnukly üstaşyr ulag geçelgelerini döretmäge işjeň gatnaşmagy üstünlikli hyzmatdaşlygy, dostlukly gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň möhüm şerti bolup durýar. Arkadagly Serdarymyzyň daşary ýurtlara amala aşyrýan saparlarynyň çäklerinde ulag ulgamyna degişli halkara resminamalara gol çekilmegi hem şeýle asylly maksada ýetmäge gönükdirilendir.  

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň geçmişde ady dünýä ýaň salan Beýik Ýüpek ýoluny döwrebap görnüşde täzeden dikeldip, Bitarap Diýarymyzy halkara söwda we ýük daşama ýollarynyň merkezine öwürmek başlangyjy anyk maksatnamalarda öz beýanyny tapyp, dowamly ösüşe eýe bolýar. Goý, Gahryman Arkadagymyzyň we peder ýoluny mynasyp dowam etdirýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli işleri rowaç bolsun! 

Hudaýberdi SEHIÝEW,

Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň uly mugallymy.

Ministrler Kabinetiniň 10-njy fewralda geçirilen giňişleýin mejlisinde «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny» we Oba milli maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy hem-de ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy tassyklanyldy. 

Garaşsyz Watanymyzyň ykdysadyýetiniň ýokary depginde ösmegini üpjün etmekden we işjeň maýa goýum syýasatyny dowam etdirmekden ugur alnyp taýýarlanylan Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasyna laýyklykda, milli ykdysadyýetimize maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna maýa goýumlaryň möçberiniň 37,4 milliard manada deň bolmagyna garaşylýar. Şoňa görä-de, mejlisiň dowamynda ministrliklere, pudaklaýyn dolandyryş edaralaryna, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimliklerine Maksatnamanyň bellenen möhletlerde talabalaýyk ýerine ýetirilmegini üpjün etmek tabşyryldy. 

Ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda bolsa şu ýylda jemi içerki önümiň ösüş depginini 6,5 göterime ýetirmek, milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny, ýurdumyzyň sebitlerini durnukly ösdürmek, önümçilik kärhanalarynyň doly güýjünde işledilmegini gazanmak, täze kärhanalary gurmagyň hasabyna 3 müňe golaý täze iş ornuny döretmek göz öňünde tutulýar. Daşary söwda dolanyşygynyň möçberini 19,4 milliard amerikan dollaryna ýetirmek meýilleşdirilýär. Mundan başga-da, resminama laýyklykda, ýurdumyzda kiçi we orta telekeçilik ösdüriler, jemi içerki önümiň düzüminde (ýangyç-energetika toplumyny hasaba almazdan) hususy pudagyň paýy 71,3 göterime ýetiriler, zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň möçberi 10 göterim ýokarlandyrylmak arkaly ilatyň girdejileri artdyrylar. 

"Nesil".

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli ykdysadyýetiň esasy aýratynlygy onuň maksatnamalaýyn esasda ösdürilýändigindedir. Şu ýylyň 10-njy fewralynda «Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary bilen taryha giren 2022-nji ýylda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň jemlerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde kabul edilen «Ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» munuň şeýledigini aýdyň görkezýär. Ýediýyllyk Prezident Maksatnamasyndan, 2023-nji ýylyň Döwlet býujetinden ugur alýan bu resminamada durnukly ykdysady ösüşiň binýadyny düzýän makroykdysady görkezijileriň anyk kesgitlenmegi, şeýle-de ykdysadyýetiň ähli pudaklary boýunça önümçilik meýilnamalarynyň bellenilmegi bu ugurda ulanylan täzeçil çemeleşme bolup, ol Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda döwrüň ruhuna we talaplaryna laýyk gelýän halk bähbitli, ýurt ähmiýetli giň möçberli işleriň dowamatynyň dowam boljakdygyndan habar berýär. 

Maksatnamalaýyn ösüş döwlet kadalaşdyrylyşynyň netijeli usullarynyň biri bolup, ol durnukly ösüşi üpjün etmekde wajyp orun eýeleýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda ýakyn, orta we uzak möhlete niýetlenen birnäçe maksatnamalaryň hereket etmegi geljekki ösüş ugurlarymyzyň takyk hasaplamalara, berk ylmy esaslandyrmalara laýyklykda, örän oýlanyşykly kesgitlenendigine güwä geçýär. Şunda ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak bilen bagly wezipeleriň kabul edilen we täze kabul edilýän ähli maksatnamalaryň içinden eriş-argaç bolup geçmegi guwanarlykly ýagdaý bolup, ol adam ölçegli ykdysady ösüşiň üpjün edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 2022-nji ýylda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,2 göterim derejede saklanylmagy, şol sanda senagatda 6,3 göterim, söwdada 8,9 göterim, ulag we aragatnaşyk ulgamynda 4,5 göterim, oba hojalygynda 5,7 göterim, hyzmatlar ulgamynda 7 göterim, önümleriň eksportynyň 43,6 göterim artmagyna ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň, şeýle-de sebitleriň sazlaşykly ösüşine gönükdirilen maksatnamalaýyn çemeleşmäniň oňyn netijeleri hökmünde baha bermek bolar.  

Dünýä ösüşiniň häzirki döwri —  maliýe-ykdysady çökgünligiň dowam edýän, beýleki döwletler bilen özara baglanyşygyň has-da güýçlenýän döwri. Durmuş-ykdysady ýagdaýlaryň çalt üýtgeýän şeýle çylşyrymly şertlerinde milli ykdysadyýetiň ösüş depginini durnukly saklamak meselesi gün tertibiniň wajyp meseleleriniň biri bolup, bu ýagdaý oňa tiz seslenmäge ukyply bolan usullaryň, çemeleşmeleriň gözlenilmegini talap edýär. Bu milli ykdysadyýeti döwrüň çagyryşlaryna laýyklykda dolandyrmagyň inkär edip bolmaýan şertleriniň biridir. Maksatnamalaýyn çemeleşme şeýle usullaryň biri bolup, onda häzirki ösüş tapgyrynda wajyp meseleleriň çözgüdine gönükdirilen maksatlary netijeli durmuşa geçirmegiň ýollaryna, gurallaryna, serişdelerine aýratyn ähmiýet berilýär. Belli bir maksat bilen işlenip taýýarlanýan milli maksatnamalar häzirki zaman ösüşiniň durmuş-ykdysady häsiýetli meselelerini çözmegiň usuly hökmünde peýdalanylýar. 

  Ösüşiň täze eýýamynda ýurdumyzda maksatnamalaýyn usulyň giňden ulanylmagyna ünsüň güýçlenmegi onuň saýlanan ugurlarda tizleşdirilen ösüşi üpjün etmäge, has takygy, döwleti mundan beýläk-de berkarar etmek üçin wajyp strategik maksatlaryň kesgitlenen möhletlerde durmuşa geçirilmegine mümkinçilik berýändigi bilen baglanyşyklydyr. Bu kanunalaýyklyk ýurdumyzy ösdürmegiň 30 ýyllyk maksatnamasynda has aýdyň ýüze çykýar. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» kesgitlenen maksatlar özüniň gurşap alýan möhüm syýasy, ykdysady, durmuş we medeni wezipeleriniň gerimi hem-de möçberi boýunça beýlekilerden tapawutlanýar. Onda göz öňünde tutulan özgertmeleriň aglaba böleginiň ilatyň durmuş şertleriniň gowulandyrylmagy bilen baglylygy ýurdumyzda geljekki 30 ýylda-da adam bähbitlerine gönükdirilen işleriň dowam etdiriljekdiginiň aýdyň güwäsidir. Hususan-da, uzak möhleti nazarlaýan maksatnamada «Adam maýasyny ösdürmek, raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini, durmuş goraglylygyny we iş üpjünçiligini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak» bilen bagly maksadyň esasy maksatlaryň hatarynda kesgitlenmegi ata Watanymyzda adam mertebesiniň dabaralanýandygyna şaýatlyk etmek bilen, raýatlaryň abadan durmuşy baradaky aladanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolandygynyň we häzirki döwürde hem şeýle bolmagynda galýandygynyň aýdyň subutnamasy bolup durýar.  

Raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş goraglylygyny kämilleşdirmek, iş bilen üpjünçiligini gowulandyrmak we her bir raýatyň bähbidini göz öňünde tutup, howpsuz ýaşaýşyny goramak «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» kesgitlenen ýedi maksadyň ilkinjisi bolup durýar. Ol hem tötänden däldir. Onuň düýp manysy halkyň bähbitleriniň ileri tutulýandygynyň ýene-de bir aňlatmasy bolup, şunda özenini düzýän «howpsuz ýaşaýyş» düşünjesiniň mazmunyny aýdyňlaşdyrmak zerurlygy ýüze çykýar. Ylymda bu adalga «adamyň we jemgyýetiň howpsuz ýagdaýy üçin zerur bolan şertler» hökmünde häsiýetlendirilýär. Adam tebigatynyň we durmuşynyň köptaraply, köpöwüşginli bolşy ýaly, onuň howpsuz ýaşaýşyny üpjün edýän şertler hem öz köpgörnüşliligi we köpugurlylygy bilen tapawutlanýar. Islendik adamyň iýmek-içmek, geýinmek ýaly dogabitdi maddy isleglerinden soňra howpsuz ýaşamak isleginiň ähmiýeti boýunça ikinji orunda durýandygy ylymda subut edilen hakykat. Howpsuz ýaşaýşyň mazmuny ýönekeý dilde düşündirilende, ilki bilen, onuň raýatlaryň bähbitlerinden, erk-isleglerinden ugur alynýandygyndadyr. Olar adamyň gaz, suw, elektrik energiýasy ýaly durmuş eşretleri, ýaşaýyş jaýy bilen üpjünçiligi, durmuş hyzmatlarynyň elýeterliligi ýaly görkezijilerden ybarat bolup durýar. Bu şertleri döretmek döwletiň paýyna düşýär. Maksatnama boýunça geljek ýedi ýylda ýurdumyzyň önümçilik mümkinçiliklerini durmuşa geçirmek, ýaşaýyş-durmuş ulgamyny ösdürmek üçin uly möçberde maýa goýumlaryny gönükdirmek meýilleşdirilýär. Özleşdirilmegi göz öňünde tutulýan serişdeleriň howpsuz ýaşaýşy kesgitleýän ugurlara gönükdirilmeginiň ildeşlerimiziň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam berjekdigi gümansyzdyr. Raýatlaryň isleg-hajatlarynyň kanagatlandyrylyş derejesi näçe ýokary bolsa, şol ýurduň abadançylyk derejesiniň şonça-da ýokary bolýandygyna döwletimiziň şu günki tejribesinde göz ýetirmek mümkin.  

Häzirki döwürde hereket edýän 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde welaýatlaryň şäherlerini we obalaryny ösdürmek boýunça zerur işleriň amala aşyrylmagy durmuş-ykdysady ösüşiň möhüm görkezijileriniň biri bolan şäherleşme derejesiniň ýokarlanmagynyň hem çeşmesini emele getirýär. Bu işler oba ýerlerinde durmuş infrastrukturasynyň güýçli depginde ösdürilmegine ýardam bermek bilen bir hatarda, oba ilatynyň howpsuz we oňaýly ýaşaýşy üçin döwlet tarapyndan zerur şertleriň döredilýändigini-de tassyklaýar.  

Dünýä tejribesi durmuş-ykdysady ösüşde döwletiň artykmaç orun tutýandygyny görkezýär. Sebäbi döwletiň amala aşyrýan wezipeleri ýaşaýyş-durmuşyň ähli ulgamlaryny gurşap alýar we wagtyň geçmegi bilen olary yzygiderli kämilleşdirip durmak zerur şertleriň biri hasaplanýar. Hususan-da, dünýä ykdysadyýetinde özgerişlikleriň tiz bolup geçýän şertlerinde durmuş meselelerini döwlet tarapyndan kadalaşdyrmak möhüm ähmiýete eýe bolýar. Bu häsiýetli aýratynlyk Garaşsyzlyk ýyllarynda işlenip taýýarlanylýan ähli maksatnamalara mahsus bolup, onuň ýurdumyzda syýasy, ykdysady we medeni ugurlarda geçirilen düýpli özgertmeleriň maksatnamalaýyn esasda amala aşyrylmagyna, netijede, ösüşde oňyn netijeleriň gazanylmagyna mümkinçilik bermegi bu usulyň netijeliliginden habar berýär.  

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri döwlet syýasatynda kesgitlenen strategik maksatlaryň köpüsi ilatyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmaga, ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilendigi bilen tapawutlanýar. Islendik ugurda özgertmeleri amala aşyrmak üçin uly möçberde maýa goýum serişdeleriniň zerurdygy kanunalaýyk ýagdaý. Bu gün eziz ýurdumyz iri maýa goýum taslamalaryny amala aşyrýan döwletleriň hatarynda tanalýar. 2022-nji ýylda, 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende, bu makroykdysady görkezijiniň 14,2 göterim artmagy amala aşyrylýan maýa goýum syýasatynyň işjeň häsiýetinden habar berýär. 2023-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýetine maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 37 milliard 400 million manat möçberde düýpli maýa goýumlaryň goýulmagyna garaşylýar. Şunda ýurdumyz boýunça maýa goýumlaryň umumy möçberiniň 55,6 göterimini önümçilik desgalarynyň, galan 44,4 göterimini durmuş maksatly desgalaryň gurluşygyna gönükdirmek meýilleşdirilýär. 

Hususan-da, täze taryhy döwürde kabul edilýän maksatnamalarda adam maýasyny ösdürmäge gönükdirilen syýasata aýratyn ünsüň berilmegi onuň ýurduň ykdysady kuwwatyny artdyrmakda aýgytlaýjy orun eýeleýändigini aňladýar. Häzirki döwürde ykdysadyýetiň bäsdeşlik artykmaçlyklary belli bir derejede toplanan we amala aşyrylan adam maýasy arkaly kesgitlenýär. Orta we uzak möhletlere niýetlenen maksatnamalarda ylym-bilime, saglyk ulgamyna, medeniýetiň ösmegine gönükdirilýän maýa goýumlaryň uly möçberlerde göz öňünde tutulmagy, ilkinji nobatda, bu ulgamlaryň adam maýasynyň döremegine we ösdürilmegine göni täsirini ýetirýändigi bilen baglanyşyklydyr.  

Aslynda, adam — ýaşaýan jemgyýetiniň miwesi. Jemgyýetiň agzasy hökmünde onuň, bir tarapdan, täze gymmaty dörediji, ýagny işçi güýjüniň eýesi, beýleki tarapdan, öndürilen jemgyýetçilik nygmatlaryny sarp ediji hökmünde çykyş etmegi abadan ýaşaýşy üpjün etmekde döwlet tarapyndan iki çemeleşmäniň ulanylmagyna itergi berýär: täze iş orunlarynyň döredilmegi döwletiň ykdysady kuwwatynyň artmagyny şertlendirýän bolsa, onda ilatyň durmuş taýdan goraglylygynyň üpjün edilmegi döwletlilik esaslarymyzyň has-da berkemegine ýardam berýär. Şu döwre çenli ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek wezipesinden ugur alýan döwlet maksatnamalarynyň ählisinde iş üpjünçiligi we durmuş çygryndaky meselelere aýratyn orun berlip gelinýändigini şu sebäpler bilen düşündirip bolar. Sebäbi maşgalanyň maddy üpjünçilik derejesini kesgitleýän iş bilen üpjünçilik girdejileri artdyrmagyň çeşmesi bolup durýar. Hususan-da, häzirki döwürde ýurdumyzda giň gerimde ösdürilýän senagatlaşdyrmak, diwersifikasiýalaşdyrmak, sanlylaşdyrmak syýasatlary täze iş orunlarynyň üznüksiz döredilmegini şertlendirýär. Giňişleýin Hökümet mejlisinde geçen ýylda 4 müň sany täze iş orunlarynyň döredilendigi barada hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň aýratyn belläp geçmegi, “Halkyň Arkadagly zamanasy” ýylynda raýatlaryň abadan durmuşyny üpjün etmek ugrunda döwlet tarapyndan uly tagallalaryň edilendigini delillendirmek bilen, 2023-nji ýyl üçin kabul edilen Maksatnamada ilatyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmak ugrunda birnäçe çäreleriň göz öňünde tutulmagy bu işleriň Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda hem dowam etdiriljekdigini aňladýar. 

Önümçiligi ösdürmek arkaly ilatyň pul girdejilerini artdyrmak täze taryhy döwrüň wajyp wezipeleriniň biri bolup, bu görkezijiniň ösüş meýline eýedigi ýurtda durnukly we sagdyn ykdysady ösüşiň üpjün edilmegine, ilatyň ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagy, durmuş goraglylyk derejesiniň kepillendirilmegi üçin amatly şertleriň döredilmegine öz oňyn täsirini ýetirýär. 2022-nji ýylda 76 sany önümçilik we durmuş-medeni maksatly desgalaryň ulanylmaga berilmegi ýurdumyzyň mümkinçiligini we bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak ýolunda ädilen ynamly ädimleriň biri bolup, ol, ilkinji nobatda, adam bähbitlerini nazarlaýar. Mundan başga-da, ýurdumyzyň maliýe ýagdaýyny häsiýetlendirýän esasy resminama bolan Döwlet býujetiniň çykdajylar böleginde durmuş maksatlaryna gönükdirilen maliýe serişdeleriniň möçberi munuň şeýledigini aňryýany bilen tassyklaýar. 2023-nji ýyl üçin tassyklanan Döwlet býujetiniň çykdajylarynyň 75 göterime golaýynyň durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirilmegi ýurdumyzda eneligi we çagalygy döwlet tarapyndan goramak, raýatlaryň zähmet çekmäge konstitusion hukugyny ýerine ýetirmek üçin şertleri döretmek meselesine aýratyn üns berilýändigini, maksatnamalarda bellenen sepgitlerden görnüşi ýaly, geljekde hem durmuş ugurlylygyny saklajakdygyny görkezýär.  

Islendik döwletiň esasy baýlygyny onda ýaşaýan adamlar düzýär. Bagtly adamlaryň we bagtyýar maşgalalaryň sany köp boldugyça, döwletiň binýady şonça-da berk bolýar. Bu durmuşda subut edilen hakykatdyr.  

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

7-nji fewralda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Mary welaýatyna iş saparyny amala aşyryp, sebitde ýerine ýetirilýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy bilen tanyşdy. Döwlet Baştutanymyz bu ýerde Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň oba hojalyk, gurluşyk we senagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasarlarynyň hem-de beýleki käbir ýolbaşçylaryň gatnaşmagynda ýurdumyzyň sebitlerini mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek meselelerine bagyşlanan iş maslahatyny geçirdi. 

 Iş maslahatynda, hususan-da, obasenagat toplumyny ösdürmek we onuň kuwwatyny artdyrmak meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Ýurdumyzyň sebitlerini hemmetaraplaýyn ösdürmek bilen bagly meseleler hormatly Prezidentimiziň hemişe üns merkezinde durýar. Netijeli zähmet çekmek üçin döredilýän şertler, welaýatlarda ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini gowulandyrmaga gönükdirilen özgertmeleriň toplumlaýyn häsiýete eýe bolmagy özüniň oňyn netijelerini berýär. 

Iş maslahatynda, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow häzirki wagtda ýurdumyzda, hususan-da, Mary welaýatynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.  

Hormatly Prezidentimiz häzirden geljekki hasylyň düýbüniň berk tutulmalydygyny we munuň üçin möwsümleýin oba hojalyk işleriniň öz wagtynda, ýokary hilli, agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmelidigini belledi hem-de suwdan rejeli we kadaly peýdalanmagyň, ekin meýdanlaryny suw bilen bökdençsiz üpjün etmegiň wajypdygyna ünsi çekdi we bu babatda wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra iş maslahaty Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekowyň hasabaty bilen dowam etdi. Ol ýurdumyzyň gurluşyk we senagat toplumynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, hususan-da, Mary welaýatynda senagat desgalaryndaky işleriň ýagdaýy hem-de elektrik energiýasynyň üpjünçiligi we ýaýbaňlandyrylan giň gerimli gurluşyk işleri barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň gurluşyk we senagat toplumynyň milli ykdysadyýetimizde möhüm orun eýeleýändigini aýratyn belledi we bu pudaklary hemmetaraplaýyn ösdürmek üçin zerur işleriň geçirilmelidigini nygtap, wise-premýere bu babatda anyk görkezmeleri berdi. 

Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministri B.Gündogdyýew ýurdumyzyň goranyş häsiýetine eýe bolan Harby doktrinasynyň durmuşa geçirilişi barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz bu ugurda alnyp barylýan işleriň wajypdygyna ünsi çekip, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministrine degişli görkezmeleri berdi. 

Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow ýolbaşçylyk edýän düzümindäki işleriň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz gurluşyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň zerurdygyny nygtady we bu babatda komitetiň ýolbaşçysyna birnäçe tabşyryklary berdi. 

 Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depgininiň we hiliniň geljekki bol hasylyň netijesidigini aýdyp, bu işleriň agrotehniki kadalara laýyklykda, öz wagtynda ýerine ýetirilmelidigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz suwdan rejeli peýdalanmagyň, oba hojalyk tehnikalaryny netijeli ulanmagyň zerurdygyna ünsi çekip, bu babatda welaýat häkimine birnäçe tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz iş maslahatynyň jemini jemläp, oňa gatnaşanlara öňde durýan möhüm wezipeleri ýerine ýetirmekde üstünlikleri arzuw etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Mary welaýatyna iş saparynyň dowamynda welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy hem-de welaýatyň çäginden akyp geçýän Garagum derýasynyň kenarlaryny berkitmek boýunça ýerine ýetirilýän işler bilen tanyşdy.  

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow Mary welaýatyna iş saparyny tamamlap, Mary şäheriniň Halkara howa menziline geldi we bu ýerden paýtagtymyza ugrady. 

«Balkan».

durnukly görkezijiler üpjün edilýär 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň 3-nji fewralda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri jemlenildi, wise-premýerleriň hasabatlary diňlenildi, resminamalaryň birnäçesiniň taslamalaryna hem-de döwlet durmuşynyň möhüm meselelerine garaldy. 

Mejlisde habar berlişi ýaly, ýakynda geçirilen ählihalk forumynda kabul edilen «Türkmenistanyň Konstitusiýasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Türkmenistanyň Halk Maslahaty hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanunlaryndan gelip çykýan, hereket edýän kanunçylyk namalaryna üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Mejlisiň deputatlarynyň saýlawlaryny ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmek babatda berlen tabşyryklara laýyklykda, Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň hem-de Saýlaw kodeksiniň kadalary esasynda Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi topar, häkimlikler, syýasy partiýalar, jemgyýetçilik birleşikleri tarapyndan bilelikde bu möhüm syýasy-jemgyýetçilik çäresine taýýarlyk işleri dowam edýär. 

Şu ýylyň birinji aýynda milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri baradaky hasabatdan görnüşi ýaly, geçen aýda jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterime deň boldy. Ýanwar aýynda öndürilen önümleriň derejesi geçen ýylyň degişli döwründäkiden  

5,8 göterim köpeldi. Ykdysadyýetiň ähli ulgamlarynda oňyn netijeler gazanyldy. Hasabat döwründe bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar aýynda Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy  

115,7 göterim, çykdajy böleginiňki bolsa 97,4 göterim berjaý edildi. Iri we orta kärhanalar boýunça ortaça aýlyk haky, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,1 göterim ýokarlandy. Hasabat döwründe durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň, düzümleýin we inženerçilik ulgamlarynyň gurluşyk işleri alnyp baryldy. 

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda 2023-nji ýyl üçin bellenen wezipeleri üstünlikli çözmek üçin gaýragoýulmasyz çäreleri görmegiň zerurdygyna ünsi çekip, jemi içerki önümiň ösüş depginini durnukly derejede saklamagyň, milli ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň depginli ösmegini üpjün etmegiň wajypdygyny nygtady. Döwlet Baştutanymyz milli ykdysadyýetimiziň aýry-aýry pudaklarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri baradaky hasabatlary diňläp, birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Hususan-da, şu ýyl tebigy gazyň we nebitiň çykarylyşyny düýpli artdyrmak, uglewodorod serişdeleriniň ýataklaryny, önümçilik desgalaryny işjeň ýagdaýda saklamak boýunça toplumlaýyn çäreleri geçirmek, önüm berijiligi peselen guýulary abatlamak, geologiýa-gözleg we buraw işleriniň netijeliligini ýokarlandyrmak, Garagum derýasynyň durkuny täzelemek we kenaryny berkitmek işlerine girişmek üçin taýýarlyk görüp başlamak, bu ugurda edilmeli işleriň taslamasyny taýýarlamak, ony amala aşyrjak potratçyny gözlemek, Hazar deňziniň suwuny süýjediji desgalary gurmak boýunça iri maýa goýum taslamasyny durmuşa geçirmek, döwrebap läbik sorujylary we ýörite tehnikalary satyn almak boýunça degişli işleri alyp barmak baradaky meseleleri üns merkezinde saklamak tabşyryldy. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow mejlisde ýanwar aýynyň deslapky netijeleri boýunça jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,2 göterime deň bolandygyny, milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda durnukly ösüşiň gazanylandygyny aýtdy. Nygtalyşy ýaly, häzirki döwürde senagat pudaklarynda önümçiligiň möçberini artdyrmak, kuwwatlyklary netijeli ulanmak, söwda we hyzmatlar ulgamynda işleriň gerimini giňeltmek boýunça zerur çäreleri durmuşa geçirmek möhümdir. Geçen aýda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna ýurdumyz boýunça özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi 2 milliard manatdan gowrak boldy. Bu bolsa, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdireniňde, 9,1 göterim artykdyr. Ýylyň başyndan düýpli maýa goýumlary özleşdirmegiň möçberiniň ýokary bolmagy täze senagat desgalaryny işe girizmäge, önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmaga şert döretdi.  

Pudak ýolbaşçylary tarapyndan işleriň belli bir derejede alnyp barylýandygyna garamazdan, heniz pudaklar we sebitler boýunça ýerine ýetirilmeli işler, amala aşyrylmaly çäreler we öňümizde durýan wezipeler köp. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow indiki hepdede ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylarynyň we häkimleriň gatnaşmagynda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisiniň geçiriljekdigine ünsi çekdi. Mejlisde geçen, 2022-nji ýylda alnyp barlan işleriň jemleri jemleniler, kabul edilen maksatnamalaryň we berlen tabşyryklaryň ýerine ýetirilişi seljeriler, döwlet dolandyryşy bilen bagly birnäçe beýleki meseleler ara alnyp maslahatlaşylar. 

 Sanlar, maglumatlar: 

•  Şu ýylyň ýanwar aýynda jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterime deň boldy. 

•  Hasabat döwründe öndürilen önümleriň derejesi geçen ýylyň degişli döwründäkiden 5,8 göterim köpeldi. Bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim artdy.  

•  Şu ýylyň ýanwar aýynda Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 115,7 göterim, çykdajy böleginiňki bolsa 97,4 göterim berjaý edildi. 

•  Iri we orta kärhanalar boýunça ortaça aýlyk haky, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.  

•  Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,1 göterim ýokarlandy. 

•  Geçen aýda tebigy we ugurdaş gazyň çykarylyşynyň meýilnamasy 101,9 göterim ýerine ýetirildi. 

•  Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 107,2 göterime, önüm öndürmegiň ösüş depgini bolsa 108,6 göterime barabar boldy. 

•  Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça şu ýylyň ýanwar aýynda oba hojalyk we azyk harytlarynyň önümçiliginiň ösüş depgini 114 göterim, senagat önümlerini öndürmegiň ösüş depgini bolsa 106 göterim üpjün edildi. 

•  Geçen aýda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna ýurdumyz boýunça özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi 2 milliard manatdan gowrak boldy. Bu bolsa, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,1 göterim artykdyr.

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýakynda, 3-nji fewralda sanly ulgam arkaly geçirilen nobatdaky mejlisi Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň turuwbaşdan ynamly gadamlar bilen ösüşiň täze belentliklerini nazarlaýandygyny tassyklady. Bu mejlisde milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriniň jemleri jemlenildi, resminamalaryň birnäçesiniň taslamalaryna hem-de döwlet durmuşynyň möhüm meselelerine garaldy. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ähli künjeklerinde toplumlaýyn özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar, häzirki zaman düzümleri kemala gelýär, dürli maksatly täze binalardyr desgalar gurlup ulanmaga berilýär. Iri möçberli sebit we milli maýa goýum taslamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi buýsandyryjy ýagdaýdyr. Munuň özi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň durnukly ösýändigini tassyklaýar. 

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylyny garşylaýan pursatlarymyzda hormatly Prezidentimiziň halkymyza Täze ýyl Gutlagynda: “Ýurdumyzyň gülläp ösmegine, halkymyzyň bagtyýar durmuşda ýaşamagyna gönükdirilen özgertmelerimizi üstünlikli dowam etdirmekde halkymyzyň, şol sanda ýaşlarymyzyň watansöýüjiligine, zehinine we yhlasyna daýanyp, täze ýylda-da eziz Watanymyzy rowaçlyklaryň ýurduna öwürmek ugrunda el-ele berip işläris” diýip nygtamagy ähli watandaşlarymyzy zähmet üstünliklerine ruhlandyrdy. Adamlaryň jana-jan bähbitlerine gönükdirilen giň gerimli döwlet syýasatyny tüýs ýürekden goldap, halkymyzyň agzybirlikde çekýän yhlasly zähmeti öz miwesini-de berýär. Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň ýanwar aýynda bitirilen işleriň netijelerine bagyşlanyp geçirilen mejlisinde berlen hasabatlardyr halk köpçüligine ýetirilen maglumatlar abadan durmuşyň üpjün edilmegi ugrundaky giň gerimli tagallalardan habar berýär. Hasabat döwrüniň makroykdysady görkezijileri milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň durnukly ösüşe eýedigini alamatlandyrýar. 

Habar berlişi ýaly, hasabat döwründe jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterime deň boldy. Ýanwar aýynda öndürilen önümleriň derejesi geçen ýylyň degişli döwründäkiden 5,8 göterim köpeldi. Ykdysadyýetiň ähli ulgamlarynda oňyn netijeler gazanyldy. Bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar aýynda Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 115,7 göterim, çykdajy böleginiňki bolsa, 97,4 göterim berjaý edildi. Iri we orta kärhanalar boýunça ortaça aýlyk haky, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. 

Geçen aýda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna ýurdumyz boýunça özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi 2 milliard manatdan gowrak boldy. Bu bolsa geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,1 göterim artykdyr. Ýylyň başyndan düýpli maýa goýumlary özleşdirmegiň möçberiniň ýokary bolmagy täze senagat desgalaryny işe girizmäge, önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmaga şert döretdi. Munuň özi ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmaga hem-de sebitlerde goşmaça iş orunlaryny döretmäge mümkinçilik berer. 

Durmuş ugurly ykdysady syýasata laýyklykda, milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda durmuşa geçirilýän giň gerimli özgertmeleriň, gazanylýan oňyn netijeleriň ählisi Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň geljekki ösüşlere we halkymyzyň hal-ýagdaýyny ýokarlandyrmaga tarap ýolda ynamly öňe barýandygyna şaýatlyk edýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Hökümet mejlisinde ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda 2023-nji ýyl üçin bellenen wezipeleri üstünlikli çözmek üçin gaýragoýulmasyz çäreleri görmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. 

Senagat pudaklarynda önümçiligiň möçberlerini artdyrmak, kuwwatlyklary netijeli ulanmak, söwda we hyzmatlar ulgamynda işleriň gerimini giňeltmek boýunça zerur işleri geçirmek häzirki döwrüň möhüm wezipeleriniň hatarynda bellenildi. Eksport edilýän harytlaryň mukdaryny köpeltmek bilen, daşary söwda dolanyşygyny hem oňyn derejede üpjün etmek wajypdyr. 

Döwlet maksatnamalarynda bellenen ähli çäreleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ýakyn geljekde ýeterlik derejede ösen bazar amatlyklaryny kemala getirmäge, ählumumy ykdysady giňişlige has doly goşulyşmaga, daşary söwda dolanyşygyny ep-esli artdyrmaga mümkinçilik berer. Önümçiligiň ähli ulgamlarynda öňdebaryjy innowasion tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy bolsa ýurdumyzyň haryt öndürijileriniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, harytlardyr hyzmatlaryň içerki bazarynyň gerimini giňeltmäge, bir söz bilen aýdylanda, maliýe-ykdysady ulgamyň binýadyny pugtalandyrmaga ýardam eder. 

Dünýägözel NURYÝEWA,

Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň maliýe kafedrasynyň mugallymy.

Garaşsyzlyk ýurdumyzyň ähli sebitlerine täze janlanyşy getirdi. Şeýle sebitleriň hatarynda Köýtendag etrabynyň Garlyk we Künjek çäkleri hem bar. Birnäçe tebigy baýlyklary özünde toplap, özleşdirilmegine garaşyp ýatan bu täsin künjek ählitaraplaýyn öwrenildi. Şonda bu ýerde tebigy baýlyklaryň ägirt uly gorunyň bardygy ýüze çykaryldy.  

Eýsem, ýeriň aşagynda ençeme ýyllaryň dowamynda gizlenip ýatan magdanlardan nähili usulda peýdalanmaly?! Bu mesele alymlaryň gatnaşmagynda döwlet derejesinde çözüldi. Ösen dag-magdan pudakly hyzmatdaş döwletleriň tejribesi ulanylyp, sebitde kuwwatly senagat kärhanalarynyň gurluşygyna girişildi. Lebap welaýatynda ýetmezçiligi ýiti duýulýan senagat önümçiligini ýola goýmak üçin türk işewürleri bilen bilelikde her ýylda bir million tonna sement öndürmäge niýetlenen kuwwatly sement zawody gysga wagtda gurlup, 2013-nji ýylyň başynda ulanmaga berildi. Şondan bäri Lebap sement zawody diýlip atlandyrylýan bu kärhana M-400, M-500 kysymly ýokary hilli sementi öndürmek bilen, ýurdumyzyň sement önümçiligine goşant goşup gelýär. Netijede, her ýylda öndürilýän sementiň möçberi üç million tonna golaýlaýar. Elbetde, bu görkeziji aňrybaş çäk däl. Ägirt uly gurluşyk meýdançasyna meňzeýän ýurdumyzda semente bolan isleg barha artýar. Şoňa görä-de, 2020-nji ýylda zawodyň kuwwatlylygy ýylda 1 million tonna sement öndürmäge barabar bolan ikinji tapgyrynyň gurluşygyna girişildi.  

  Köýtendagyň magdan däl daşlary-da ymgyr baýlyk bolup, olar gurluşyk işlerinde iň köp ulanylýan serişde hasaplanýar. Şeýle önümçiligi giňeltmek maksady bilen, 2020-nji ýylyň martynda Magdanly şäherindäki gurluşyk materiallary kärhanasy çagyl önümlerini öndürýän kärhana bilen birleşdirilip, Köýtendag kän müdirligi döredildi. Munuň özi önümçilikde has gowy netijeleri gazanmagyna ýol açdy. Üstesine, müdirligiň Magdanly şäherindäki bölüminde dürli tejribeleri geçirmek arkaly täze-täze önümler öndürilýär. Olaryň arasynda ozal daşary ýurtlardan satyn alynýanlarynyň-da bolmagy guwandyryjydyr. Sebäbi ähli senagat kärhanalarynyň öňünde durýan esasy wezipe — daşyndan satyn alynýan önümleriň ornuny tutup biljeklerini ýurdumyzda öndürmek. Şeýlelikde, bu wezipäni gürrüňi gidýän müdirligiň Magdanly şäherindäki bölümi eýýäm üstünlikli ýerine ýetirip başlady.  

Indi diwarlyk boýaglary, reňkleri, gurluşyk gipsini we üwelen kaustik dolomit ýaly önümleri daşary ýurtlardan satyn almagyň zerurlygy ýok. Çünki olaryň biri-biri bilen özara gatnaşygyny öwrenmek arkaly geçirilýän tejribeler mydama täze-täze önümleriň alynmagyna ýol açýar. Bu ýerde himiki çökdürilen meliň alynmagy-da şeýle usulyň netijesidir. Eýýäm bu önüm uly meşhurlyga eýe bolup, onuň hyrydarlary ýylsaýyn artýar. Dürli boýaglary, reňkleri, şeýle hem lukmançylyk ulgamynda, himiýa pudagynyň birnäçe önümlerini öndürmekde giňden ulanylýan bu serişdäniň her ýylda 50 — 60 tonnasy öndürilýär. Munuň geljekde has köp möçberini öndürmekden daşgary, karbonatly tokga daşy hek daşyna öwürmek üçin gerek bolýan gyzgynlygy dürli usullar bilen almak meýilleşdirilýär.  

Hudaýberen ABRAÝEW.

Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Diýarymyzda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek boýunça giň gerimli maksatnamalaýyn özgertmeler amala aşyrylýar. Şu jähetden, ýurdumyzda milli ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda ýetilýän sepgitlerdir gazanylýan üstünlikler örän guwandyryjydyr. Munuň özi ata Watanymyz Türkmenistanyň dünýä ykdysadyýetine çalt depginler bilen goşulyşmagyna hem-de dünýä hojalygyndaky ornuny has-da pugtalandyrmagyna mümkinçilik berer. 

Türkmenistanyň ykdysady strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmekde hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda kabul edilen «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» hem-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasyna» möhüm orun degişlidir. Bu resminamalar Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylymyzda täze ösüşlere badalga bolan belent maksatlardyr anyk wezipeleri özünde jemleýär. Bu bolsa ýurdumyzyň halk hojalygyny köpugurly ösdürmekden başlap, döwrebaplaşdyrmak we sanlylaşdyrmak bilen bagly iň soňky innowasion çözgütleri özünde jemleýär. 

Milli ykdysadyýetimizi ösdürmek diwersifikasiýa ýoly bilen amala aşyrylýar. Bu ugurda öňde goýlan wezipeler ýurdumyzyň halk hojalygynyň mümkinçiliklerini artdyrmakdan, senagat pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmekden, täze önümçilikleri ýola goýmakdan, telekeçiligi mundan beýläk-de ösdürmekden we dünýä döwletleri bilen söwda gatnaşyklaryny giňeltmekden ybaratdyr. Olaryň hatarynda elektron senagatyny döretmegi dowam etdirmek hem-de elektron, kompýuter önümleriniň önümçiligini kämilleşdirmek we artdyrmak, dokma senagatynyň kuwwatyny has-da ýokarlandyrmak ýaly ugurlar hem bar. 

Ata Watanymyzy ykdysady taýdan ösen kuwwatly döwlete öwürmek babatda öňde duran strategik wezipeler «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» hem öz beýanyny tapýar. Bu barada hormatly Prezidentimiz: «Bu maksatnama biziň geljegimiziň kepilidir. Döredip, gurup bilýän millet hökmünde bütin dünýäde halkymyzyň mertebesini has beýgeltjek ösüş ýoludyr» diýip nygtaýar. Munuň özi Türkmenistan döwletimiziň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe kuwwatly senagat ýurdy hökmünde ykrar edilmeginde uly ähmiýeti bolan strategik maksatnamadygynyň subutnamasydyr. 

Maýsa ANNAMYRADOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň öwreniji mugallymy.