Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar Berdimuhamedow: 

 — Döwlet maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmegi netijesinde şäherlerimiziň we obalarymyzyň, tutuş ýurdumyzyň keşbi özgerýär. 

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Diýarymyzyň ykbalynda möhüm ähmiýete eýe bolan Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň öňdengörüjilikli döwlet syýasatynyň netijesinde halk hojalygynyň ähli ugurlarynda ajaýyp üstünlikler gazanylýar. Ýurdumyzyň durmuşyndaky beýik özgertmeler, kanunçylyk binýadynyň kämilleşdirilmegi, täze gurulýan obalardyr şäherler, ýaşaýyş toplumlary — bularyň ählisi, jemgyýetimiziň kämillige tarap özgermegine, ösmegine, halkymyzyň täze zähmet üstünliklerini gazanmagyna kuwwatly itergi berýär. 

Halk hojalygynyň ähli ulgamlarynda gazanylýan ösüşler ýurdumyzyň ykdysady taýdan kuwwatly döwletleriň hataryna goşulýandygyny aýdyň görkezýär. Muňa 2022-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýetini ösdürmek boýunça alnyp barlan işleriň jemlerine bagyşlanan Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde agzalan makroykdysady görkezijiler hem şaýatlyk edýär. Hususan-da, jemi içerki önümiň ösüşi durnukly häsiýete eýe bolup, 6,2  göterime deň boldy. Senagat toplumynda bu görkeziji 6,3 göterim, gurluşyk pudagynda 0,3 göterim, ulag we aragatnaşyk ulgamynda 4,5 göterim, söwdada 8,9 göterim, oba hojalygynda 5,7 göterim, hyzmatlar ulgamynda  7  göterim boldy. 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 2022-nji ýylda jemi öndürilen önüm 11 göterim köpeldi, ykdysadyýetiň pudaklarynda oňyn önümçilik netijeleri gazanyldy. 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende, geçen ýylda bölek satuw haryt dolanyşygynyň möçberi 10,8 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň ösüş depgini bolsa 32,9  göterim artdy. Bellenilişi ýaly, 2022-nji ýylda tutuş ýurdumyz boýunça önümçilik we durmuş maksatly binalardyr desgalaryň 76-sy ulanmaga berildi. 

Hökümetiň giňişleýin mejlisinde berlen maglumatlardan mälim bolşy ýaly, şu ýyl maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 1 million 58,5 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berler. Ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak maksady bilen, ýurdumyzyň maýa goýum Maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde welaýatlarda we paýtagtymyzda ençeme desgalaryň, binalaryň gurluşygyna badalga berler. Aşgabat şäherinde 160 orunlyk Halkara pediatriýa merkeziniň, Stomatologiýa merkeziniň, 500 orunlyk Halkara onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň hem-de 4000 orunlyk Medeniýet merkeziniň gurluşygyna başlamak meýilleşdirilýär. Şeýle hem, birnäçe binalaryň we desgalaryň gurluşygyny tamamlamak göz öňünde tutulýar.  

Aşgabat şäherinde Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň binalar toplumyny, «Parahat-7» ýaşaýyş toplumynda 23 sany ýaşaýyş jaýyny, kuwwatlylygy 150 müň kub metr bolan agyz suwuny arassalaýjy desgany ulanmaga bermek göz öňünde tutulýar. Şonuň ýaly-da, sebitde iň iri taslamalaryň biri bolan Arkadag şäheriniň birinji tapgyry, Gökdepe etrabynyň Köpetdag we Owadandepe geňeşlikleriniň çäginde täze obalar, şeýle hem 600 baş ahalteke bedewi üçin döwrebap athana ulanmaga tabşyrylar. Şu ýyl Ahal — Balkan we Balkan — Daşoguz ýokary woltly asma elektrik geçiriji ulgamlary, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary bölegini, 15 sany orta mekdebi we 3 sany çagalar bagyny işe girizmek meýilleşdirilýär.  

Ýurdumyz abadançylygyň we rowaçlygyň belentliklerine tarap bedew bady bilen okgunly öňe barýar. Watanymyzyň ykdysady kuwwaty barha artýar. Durmuş ulgamy ykdysadyýeti döwlet tarapyndan kadalaşdyrmagyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Bu ulgamyň döwrebaplaşdyrylmagy, ösüşi işçi güýçleriniň artdyrylmagyny, ýagny iş ýerleriniň köpelmegini şertlendirýär. Ylmyň we tehnikanyň gazananlarynyň çalt depginlerde durmuşa ornaşdyrylmagy bu wezipäniň üstünlikli çözgüdini esaslandyrýar. Şonuň bilen bir hatarda, jemgyýetiň medeni we ruhy ösüşini üpjün edýär. Halk hojalygynyň beýleki ulgamlary bilen bir hatarda, saglygy goraýyş, bilim, medeniýet, durmuş üpjünçiligi we ilaty durmuş taýdan goramak ulgamlary, ýaşaýyş-jemagat hojalygy häzirki wagtda dünýä tejribesiniň gazananlarynyň esasynda kämil binýada eýe bolýar. 

Ylmyň we tehnikanyň gazananlary, şonuň bilen bir hatarda, öňdebaryjy tejribeler, olary başarnykly ulanmak ýurdumyzy, jemgyýetimizi üstünliklere, ösüşlere tarap örän çalt depginlerde äkidiji güýç hökmünde häsiýetlendirilýär. Şu günler ýurdumyzyň islendik künjegine barsaň hem, täze bina edilýän ägirt uly gurluşyklara gözüň düşýär. Eziz   Watanymyzyň mukaddes topragy, ümmülmez sährasy, deňzi-derýasy bereket çeşmesine öwrülýär. Türkmenistan häzirki wagtda dünýäniň has çalt ösýän döwletleriniň hataryna goşuldy. Bu döwürde ýurtda ähli pudaklaryň maliýe-ykdysady mümkinçilikleri artdy. Ýerli çig mal we zähmet serişdeleriniň netijeli ulanylmagy pudaklaryň düşewüntliligini has-da ýokarlandyrdy.  

Eziz Diýarymyzyň oba hojalyk, ulag-aragatnaşyk, gurluşyk, nebitgaz, ýangyç energetika, dokma we söwda, medeniýet, ylym-bilim ulgamlary uly ösüşlere eýe boldy. Geçen sanlyja ýylyň içinde ýurdumyzyň welaýat merkezleri doly abadanlaşdyrylyp, durmuş-ykdysady taýdan kuwwatly görnüşe getirildi. Täze etraplar, şäherlerdir şäherçeler döredildi. Şäherçeleriň her biri ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlaryny, dünýä ülňülerine laýyk gelýän mekdepleri we çagalar baglaryny, sport toplumlaryny, döwrebap saglygy goraýyş we medeniýet edaralaryny, durmuş maksatly beýleki desgalary öz içine alýar. Olarda ulag we inženerçilik desgalary, awtomobil ýollary, suw we gaz ulgamlary, elektrik geçirijiler, aragatnaşyk ulgamlary guruldy.  

Berkarar Diýarymyzda täze döredilýän Arkadag şäheri diňe bir milli ykdysadyýetimiziň däl, medeniýetimiziň hem beýik ösüşlerini dabaralandyryp, dünýä ýaň salýar. Arkadag şäherinde Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň, Arkadag Binasynyň, Aba Annaýew adyndaky Halkara atçylyk akademiýasynyň, Berdimuhamet Annaýew adyndaky Ahal welaýat mugallymçylyk orta hünär okuw mekdebiniň, Saçly Dursunowa adyndaky Ahal welaýat lukmançylyk  orta hünär okuw mekdebiniň, Ahal welaýatynyň Görogly adyndaky döwlet atçylyk sirkiniň döredilmegi hem muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Sungat derejesine ýetirilýän Arkadag şäheri ajaýyplygy, bitirilen beýik işler bilen bitewülikde halkymyzda egsilmez güýji, ruhubelentligi kemala getirýär. Türkmen halkynyň şu güni, şöhratly geljegi onuň agzybirliginde, jebisliginde, hatar-hatar obalary, şäherleri, şäherçeleri, ýaşaýyş toplumlaryny döretmeginde, bir başa gulluk etmeginde jemlenendir. 

Geçen ýylyň 20-nji iýulynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda paýtagtymyzyň Büzmeýin etrabynda Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezi ulanmaga berildi. Dünýäniň öňdebaryjy enjamlary bilen üpjün edilen täze desganyň ulanylmaga berilmegi milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek hem-de senagatlaşdyrmak, onuň ähli pudaklarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny, şol sanda energetika pudagyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak, innowasion tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmak boýunça Türkmenistanda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli maksatnamalary durmuşa geçirmekde nobatdaky möhüm ädim boldy. 

2022-nji ýylyň dekabr aýynda hemişelik Bitaraplygymyzyň şanly 27 ýyllyk toýunyň bellenilýän günlerinde Balkan welaýatynyň Bereket etrabynyň çäginde, Aşgabat — Türkmenbaşy awtomobil ýolunyň gaýrasynda gurlan Galkynyş atly täze, döwrebap şäherçe ulanylmaga berildi. Şanly baýramçylygyň bosagasynda Bereket etrabynyň çäginde 300 hojalyga niýetlenen şäherçäniň açylyşy «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylymyzyň taryhy wakalarynyň biri boldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda geçen ýylyň 28-nji dekabrynda, Täze ýyl baýramçylygynyň öň ýanynda paýtagtymyzyň günbatar künjeginde täze, döwrebap ýaşaýyş toplumynyň, umumybilim berýän mekdebiň, çagalar bagynyň, söwda-dynç alyş merkeziniň we beýleki desgalaryň açylyş dabarasy ömürlere bagtyň şuglasyny çaýdy. Bu durmuş maksatly taslama ýurdumyzyň baş şäheriniň çäkleriniň giňelmegi, şäher ilatynyň sanynyň artmagy nazara alnyp işlenip taýýarlanyldy. Häzirki döwürde Aşgabadyň bu künjeginde döwrebap ýol-ulag düzümi, şäher ilatynyň amatly durmuşyny üpjün etmek üçin degişli inženerçilik ulgamy döredildi. Aýratyn bellenmeli zatlaryň biri hem olaryň ählisinde iň täze tehnologiýalaryň işjeň ulanylmagydyr. Munuň özi amala aşyrylýan beýik işleriň toplumlaýyn we sazlaşykly alnyp barylýandygyny şertlendirýär. 

Önümçiligiň geriminiň giňeldilmegi we döwrebaplaşdyrylmagy, öňden bar bolan senagat desgalarynyň dünýäniň iň ösen tehniki enjamlary bilen gaýtadan enjamlaşdyrylmagy, täze ugurlary ornaşdyrmaga gönükdirilýän iri maýa goýum serişdeleriniň netijeli özleşdirilmegi ýurdumyzyň senagat taýdan kuwwatlanmagyna giň mümkinçilikleri döretdi we ykdysady pudaklaryň işleriniň sazlaşykly ýola goýulmagyna, üstünlikleriň gazanylmagyna netijeli täsir etdi. 

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň ösüşini innowasion mazmunda ýola goýmak, ilatyň iş bilen üpjünçiligini gazanmak, ýaşaýyş-durmuş şertlerini düýpli gowulandyrmak babatda bitirilýän beýik işler her bir türkmenistanlyny täze zähmet ýeňişlerine ruhlandyrýar. Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde gurulýan senagat-önümçilik desgalary, durmuş maksatly binalar, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy ýaly onlarça taslamalar boýunça ýetilen belent sepgitler, bilim, ylym, medeniýet ulgamyndaky okgunly ösüşler halkymyzyň röwşen geljegine gönükdirilendir. Watanymyzda şeýle ajaýyp işleri amala aşyrýan Arkadagly Serdarymyzyň, Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag bolsun, beýik tutumlary rowaçlyklara beslensin! 

Oguljamal GELDYMUHAMMEDOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň Dünýä ykdysadyýeti kafedrasynyň professory, ykdysady ylymlaryň doktory.

Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisiniň barşynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny hem-de maýa goýum Maksatnamasyny tassyklamagy «Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly» şygary astynda geçýän şu ýylda ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga gönükdirilen möhüm ädim boldy. Olaryň esasyny «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», şeýle-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasynda» kesgitlenen möhüm wezipeler düzýär. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başyny başlan hem-de häzirki wagtda döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda üstünlikli amala aşyrylýan düýpli özgertmeleriň baş ugry bolan ykdysady ulgamdaky döwlet strategiýasy ylmy çemeleşmä, hojalygy başarjaňlyk bilen ýöretmäge, çaklamaga hem-de meýilnamalaşdyrmaga esaslanýar. Häzirki wagtda ýurdumyzy ösdürmek boýunça durmuşa geçirilýän konsepsiýada ykdysadyýeti döwrebaplaşdyrmagy diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek bazaryň hem-de döwlet kadalaşdyrylyşynyň gurallaryny netijeli utgaşdyrmagy, iň täze tehnologiýalary, innowasiýalary giňden ornaşdyrmagy, ýurdumyzyň dünýäniň hojalyk gatnaşyklar ulgamyna işjeň goşulyşmagyny göz öňünde tutýar. 

Ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy barada aýdylanda, bu resminamanyň önümçilik we maliýe maksatnamalaryny, Döwlet býujetinde şu ýylda amala aşyrmak üçin bellenen çäreleri öz içine alýandygyny bellemek gerek. Şeýle hem bu resminama milli ykdysadyýetimiziň her bir pudagyny we sebitler boýunça gaýragoýulmasyz wezipeleri birleşdirýär. Şol wezipeleriň talabalaýyk ýerine ýetirilmegi ýurdumyzyň mundan beýläk-de ösdürilmegini we türkmenistanlylaryň abadançylygynyň ýokarlandyrylmagyny üpjün etmäge gönükdirilendir. 

Ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak, şol sanda ýaşaýyş jaý üpjünçiligini gowulandyrmak we durmuş goraglylygyny pugtalandyrmak, raýatlarymyzyň iş üpjünçiligi ulgamyny kämilleşdirmek esasy maksatlaryň hatarynda kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň girdejilerini yzygiderli artdyrmak, zähmet gatnaşyklaryny döwrüň talaplaryna laýyklykda kadalaşdyrmak, sebitlerde goşmaça iş orunlaryny döretmek göz öňünde tutulýar. Ýurdumyzyň makroykdysady durnuklylygyny berkitmek we ykdysady kuwwatyny artdyrmak, milli ykdysadyýetimiziň bazar gatnaşyklaryna geçirilmegini çaltlandyrmak, maliýe bazaryny ösdürmek, pul serişdeleriniň gelmegi, gymmatly kagyzlaryň dolanyşygy ulgamyndaky işi kämilleşdirmek ileri tutulýan wezipeleriň hataryndadyr. 

Şunuň bilen birlikde, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň kuwwatyndan giňden peýdalanmaga, milli ykdysadyýeti senagatlaşdyrmagyň derejesini ýokarlandyrmaga, pudaklaryň we hyzmat ulgamlarynyň okgunly ösüşini üpjün etmäge, ähli ulgamlara sanly tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmaga, innowasion senagaty ösdürmäge, maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ulgamynyň jemi içerki önümiň düzümindäki paýyny artdyrmaga, önümçiligiň we ylmyň özara baglanyşygyny pugtalandyrmaga aýratyn ähmiýet berler. 

2023-nji ýylda çig maly gaýtadan işlemek we taýýar önümleri öndürmek boýunça kärhanalaryň önümçilik kuwwatyny doly işe girizmek, eksport ugurly toplumlaryň kuwwatyny artdyrmak, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň çykarylyşyny diwersifikasiýalaşdyrmak göz öňünde tutuldy. Şunuň bilen baglylykda, innowasion tehnologiýalara daýanýan pudaklara maýa goýumlaryň artdyrylmagyna uly üns berler. Ýurdumyzyň geoykdysady we geosyýasy ýagdaýyndan peýdalanmak, ekologik abadançylygy goldamak hem-de “ýaşyl” ykdysadyýeti ösdürmek şu ýyl üçin göz öňünde tutulan işleriň esasy ugurlarynyň hatarynda durýar. 

Döwletimiziň azyk howpsuzlygyny üpjün etmek, oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny ýokarlandyrmak, maldarçylygyň mümkinçiliklerini giňeltmek, mallaryň we guşlaryň baş sanyny artdyrmak boýunça anyk çäreleri durmuşa geçirmek meýilleşdirildi. Şeýle-de ahalteke bedewleriniň we türkmen alabaýlarynyň sanyny artdyrmaga aýratyn ähmiýet berler. 

Döwlete dahylsyz ulgamy goldamak we onuň ykdysadyýetdäki paýyny artdyrmak, dürli pudaklarda kiçi we orta telekeçiligiň işiniň gerimini giňeltmek, döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň we eýeçiligiň dürli görnüşlerini ösdürmek öňde durýan işiň möhüm ähmiýetli ugurlary hökmünde kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet emläginiň netijeli dolandyrylmagyny üpjün etmek, bäsleşikli söwdalar arkaly döwlet emlägini hususylaşdyrmak boýunça işleriň dowam etdiriljekdigini bellemek gerek. 

Umumy abadançylygyň bähbitlerine laýyk gelýän döwletara we sebitara gatnaşyklaryň täze “Aşgabat görnüşi” esasynda halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda durýar. Şeýle hem ýurdumyzyň çäginden geçýän halkara üstaşyr ulag geçelgeleri boýunça daşalýan ýükleriň möçberini we gatnadylýan ýolagçylaryň sanyny artdyrmak, Durnukly ösüş maksatlaryna üstünlikli ýetmek göz öňünde tutulýar. 

Geljek ýyl üçin meýilnamalara her welaýatda erkin senagat-önümçilik, ykdysady zolaklary, sebitleriň aýratynlyklaryny nazara almak bilen, söwda-hyzmat, ulag-logistika, obasenagat we toplumlaýyn erkin ykdysady zolaklary döretmek wezipeleri hem girizildi. Öňde goýlan wezipelere ýetmek üçin Maksatnamada döwlet maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmak, içerki we daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça anyk çäreleri amal etmek göz öňünde tutuldy. 

Şu ýylda durmuş ulgamyny mundan beýläk-de ösdürmek meýilleşdirildi. Hususan-da, ylym we bilim edaralarynyň işini kämilleşdirmek, pudaklary ýokary hünärli hünärmenler bilen üpjün etmek, bu ugurdaky halkara işi, ilkinji nobatda, dünýä derejesindäki ylmy bilimleri ele alan hünärmenleri we alymlary taýýarlamak ugry boýunça halkara hyzmatdaşlygy täze derejä çykarmak babatda işler alnyp barlar. Şunuň bilen birlikde, ýokary netijeli we çagalar sportuny ösdürmek, köpçülikleýin bedenterbiýäniň ornuny berkitmek meýilleşdirilýär. “Saglyk” Döwlet maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine, eneleri we çagalary goramak meselelerine, keselleriň öňüni almak, bejermek çärelerini talabalaýyk geçirmäge, lukmançylyk hyzmatlarynyň elýeterliligini üpjün etmäge hem-de derman senagatyny ösdürmäge aýratyn ähmiýet berler. 

Medeniýet ulgamyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek Maksatnamada möhüm wezipe hökmünde kesgitlenildi. Bu babatda milli senetleri, halyçylygy, aýdym-saz sungatyny ösdürmek we gadymdan gelýän milli mirasy düýpli öwrenmek, aýawly saklamak hem-de wagyz etmek, taryhy we medeni ýadygärlikleri dikeltmek, içerki we halkara syýahatçylyk ulgamynda döwrüň talaplaryna laýyk gelýän işleri geçirmek boýunça wezipeler öňde goýuldy. 

 Maksatnamada şeýle hem ýurdumyzy şu ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň garaşylýan netijeleri getirilýär. 

«Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy” barada aýdylanda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň durmuş-ykdysady strategiýasynda maýa goýum işini işjeňleşdirmäge aýratyn üns berýändigini nygtamak möhümdir. Maksatnamada bellenilişi ýaly, häzirki wagtda ýurdumyzyň makroykdysady görkezijileriniň sazlaşykly ösmegini üpjün etmek bu ugurda esasy wezipeleriň biri hasaplanýar. Şunuň bilen baglylykda, gaýtadan işleýän we taýýar önümleri öndürýän senagat pudaklaryny okgunly ösdürmek üçin gönükdirilýän maýa serişdeleriniň möçberi artýar. Şonuň netijesinde daşary ýurtlara iberilýän harytlaryň möçberidir görnüşleri ep-esli köpelýär. 

Türkmenistanda pudaklaýyn we düzümleýin özgertmeleri amala aşyrmak, işjeň maýa goýum syýasatyny durmuşa geçirmek arkaly bäsdeşlige ukyply, ýokary netijeli maýa goýum ulgamyny döretmek resminamada esasy maksatlaryň biri hökmünde kesgitlenildi. Halkara standartlara laýyklykda, ýurdumyzyň kärhanalaryny tehniki we tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrmak gaýragoýulmasyz wezipeleriň hatarynda durýar. Munuň özi zähmet öndürijiligini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berer. 

Mundan başga-da, ykdysadyýete gönükdirilýän maýa goýumlaryň maliýe çeşmelerini kämilleşdirmek, hususy kärhanalary we olaryň serişdelerini ýurdumyzyň düýpli gurluşyk ulgamyna durnukly çekmegi ýola goýmak, düýpli maýa goýumlaryň ykdysady taýdan netijeliligini üpjün etmek boýunça anyk işler meýilleşdirildi. Resminama laýyklykda, maliýe serişdelerini täze desgalary gurmaga, önümçilikleri giňeltmäge, kärhanalaryň durkuny täzelemäge, olary tehniki taýdan täzeden enjamlaşdyrmaga gönükdirmek maksady bilen, maýa goýumlaryň tehnologik we sebit düzümini döwrebaplaşdyrmaga aýratyn üns berler. 

Eýeçiligiň görnüşleri boýunça serişdeleriň paýlanylmagyny gowulandyrmak esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, şu ýyl daşary ýurt maýa serişdeleri bilen bir hatarda, has ähmiýetli ulgamlarda türkmen telekeçileriniň maýa goýum serişdelerini ulanmak göz öňünde tutulýar. Şeýlelikde, maksatnamada ykdysadyýetiň esasy pudaklaryny we welaýatlary ösdürmek, şol sanda bilelikdäki iri innowasion kärhanalary hem-de eksport ugurly, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän önümçilikleri gurmak, azyk üpjünçiligini gowulandyrmak, ýurdumyzyň ähli sebitlerinde täze iş orunlaryny döretmek, ilatyň durmuş goraglylygyny üpjün etmek boýunça toplumlaýyn çäreleri maliýeleşdirmek göz öňünde tutulýar. 

Umuman, toplanan oňyn milli tejribä hem-de ägirt uly gazanylanlara daýanyp, ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda hem-de şu ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasynda kesgitlenen möhüm wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek bilen, Türkmenistanyň ösüş we rowaçlyk ýolunda nobatdaky möhüm ädimi ätjekdigini ynamly aýtmak bolar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň durmuş-ykdysady strategiýasy Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen Durnukly ösüş maksatlaryna doly laýyk gelýär. Bu strategiýanyň esasy maksatlarynyň biri her bir türkmenistanlynyň bähbitlerini üpjün etmekden ybaratdyr. 

(TDH)

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň, ýurdumyzyň jemgyýetçilik wekilleriniň bilelikdäki taryhy mejlisinde möhüm çözgütler bilen birlikde «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» bellenilen wezipelere laýyklykda, derwaýys maksatlar kesgitlenildi. Gahryman Arkadagymyz eziz Watanymyzyň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine gönükdirilen 7 sany maksadyň biri hökmünde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady mümkinçiliklerini peýdalanmak, milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmagyň derejesini ýokarlandyrmak, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly pudaklaryň we durmuş hyzmaty ulgamynyň yzygiderli ösdürilmegini gazanmak wezipelerini belledi. Häzirki döwürde sanly ulgam we maglumatlar tehnologiýalary durmuşyň hem-de ykdysadyýetiň ähli ugurlaryna aralaşyp, olaryň ösmegine, kämilleşmegine öz oňyn täsirini ýetirýär. Ýurdumyzda «akylly» şäherleriň gurluşygynyň durmuşa geçirilmegi netijesinde sanly ugur täze ösüşlere eýe boldy.  

Döwrebap «smart siti» taslamasynda durmuş-ýaşaýyş şertleri, ekologiýa abadançylygy, aragatnaşyk we söwda hyzmatlary, sanly tehnologiýalaryň artykmaçlyklary giň orun eýeleýär. Ýakynda gurluşygynyň ikinji tapgyryna badalga berlen Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezi bolan Arkadag şäheri ýurdumyzda «smart siti» taslamasy boýunça durmuşa geçirilen ilkinji «akylly» şäher bolar. Türkmenistanyň at gazanan arhitektory, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallalary netijesinde gurulýan täze şäherde «akylly» şäher konsepsiýasy häzirki zaman binagärliginiň ösen tejribeleri bilen utgaşdyrylýar hem-de desgalaryň gurluşygynda ekologik taýdan arassa serişdeler ulanylýar. Şäherde ýaşaýyş jaýlarynyň, edaralaryň töwereginde, köçelerde we ýollarda howpsuzlygy üpjün etmek üçin «akylly» wideogözegçilik ulgamlary, şeýle-de maglumat hem-de aragatnaşyk tehnologiýalary sanly ulgam arkaly dolandyrylar we elektrobuslar, elektromobiller hereket eder. 

Sanly ykdysadyýetiň talaplaryna laýyk gelýän hünärmenleri ýetişdirmäge gönükdirilen bilim ulgamyny kämilleşdirmek, hünäre gönükdirmek ulgamyny döwrebaplaşdyrmak, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary babatynda goşmaça bilimleri girizmek we bu ugurda täze ukyplary ýüze çykarmak milli bilim ulgamynyň möhüm wezipeleridir. Ýurdumyzyň bilim edaralarynda sanly ykdysadyýetiň anyk ugurlary boýunça okadylmagy we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamyna degişli edaralaryň hünärmenleri bilen tejribe alşylmagy degişli hünäri bilen birlikde, maglumat tehnologiýalaryndan doly baş çykarýan ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamaga gönükdirilendir. Hormatly Prezidentimiziň geçen ýylyň 28-nji aprelinde geçiren Ministrler Kabinetiniň giňişleýin göçme mejlisinde sanly ulgam boýunça hünärmenleri taýýarlaýan merkezi döretmek barada beren tabşyryklary hem-de Gahryman Arkadagymyzyň 3-nji dekabrda bilim ulgamyna degişli ähli binalarda sanly ulgamy ornaşdyrmak, ýokary okuw mekdepleriniň mugallymlaryny hem talyplaryny welaýat merkeziniň meselelerine işjeň çekmek barada beren tabşyryklary esasynda birnäçe ýokary bilim ojagyndan, şol sanda Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinden talyplaryň bu şäheriň ýaşaýyş jaýlarynyň 12-sine «akylly öý» ulgamyny ornaşdyrmak işine çekilendigi guwandyryjy wakadyr. Täze şähere sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça işleriň çäginde ýurdumyzyň ýokary bilim ojaklarynyň mugallymlarynyň hem talyplarynyň gatnaşmaklarynda işlenip düzülen bilim ulgamynyň sanly çözgütlerini — mekdep, mugallym, ata-ene hem okuwçy üçin maglumatlary onlaýn usulda almaga mümkinçilik berýän mekdep ulgamyny; talyplaryň okuwa degişli maglumatlary özleşdirmeklerine mümkinçilik berýän bilim portaly; sanly kitaphana ulgamyny; onlaýn ders bäsleşiklerini we garaşsyz synaglary geçirmäge mümkinçilik berýän «Zehin» atly sanly ulgamy girizmek boýunça teklipler taýýarlanyldy. 

Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň uzak möhletleýin maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirmek netijesinde ugur edinilýän öňdebaryjy işläp taýýarlamalar, ýokary tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, giňden kompýuterleşdirmek hem-de iň gowy dünýä tejribesini, şol sanda aragatnaşyk ulgamynda oňyn tejribäni özleşdirmek wezipeleriniň miweleri Arkadag şäheri ýaly nusgalyk taslamalaryň mysalynda aýdyň görünýär. Arkadag şäherinde, täze gurulýan «akylly» şäherlerde tehnologik taýdan düýpli öwrülişigi amala aşyrmaga ukyply täze nesiller kemala geler. 

Gyzylgül EKÄÝEWA,

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň mugallymy.

Hormatly Prezidentimiz ilaty ýurdumyzda öndürilýän azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça anyk wezipeleri kesgitledi. Bu il-ýurt ähmiýetli işe etrabymyzyň zähmetkeşleri netijeli gatnaşýarlar. Oňa üstümizdäki ýylyň geçen ýanwar aýynyň önümçilik görkezijileri hem bütin aýdyňlygy bilen şaýatlyk edýär. Has takygy, geçen aýda etrabymyzyň ähli hojalyklarynda etiň 2,1 müň tonna golaýy, süýdüň 6233 tonna golaýy, ýumurtganyň hem 4 milliona golaýy öndürilip, ilata ýetirildi. Bu görkezijileriň geçen ýylyň degişli döwründäkiden degişlilikde 1,1 göterim, 0,4 göterim we 7,1 göterim artykdygy bellärliklidir. Häzirki wagtda etrabymyzda gara mallaryň 95 müň başy, dowarlaryň 315,6 müň başy, guşlaryň hem 798 müňe golaý başy idedilýär. Şeýle oňyn netijeler Arkadagly  Serdarymyzyň ekerançylary we maldarlary giňden goldamagy, olary has yhlasly zähmet çekmäge höweslendirmegi arkaly gazanylýar.  

Biziň etrap birleşmämiziň agzalarynyň aglaba bölegi oba adamlary bolup, olaryň arasynda degişli wagyz-ündew çärelerini giňden alyp barýarys. Olarda hormatly Prezidentimiziň we Gahryman Arkadagymyzyň daýhanlary galkyndyrmak  ugrunda edýän taýsyz tagallalary hakynda buýsanç bilen gürrüň edilýär. Obalarymyzyň barha gözelleşmegi guwandyrýar, ýaşamaga yşky, zähmet çekmäge höwesi artdyrýar. Oba adamlary şeýle ajaýyp ýaşaýşy peşgeş beren Arkadagly Serdarymyza we Milli Liderimize köp-köp sagbolsun aýdýarlar.  

Merdan NURMAMEDOW,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Saýat etrap birleşmesiniň başlygy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri döredijilikli zähmetiň, innowasion tehnologiýalaryň, ulgamlary sanlylaşdyrmagyň we döwlet durmuşynyň ähli ugurlarynda ýaşlaryň kuwwatyndan netijeli peýdalanmagyň döwrüne öwrülýär. Şonuň üçin-de hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow her bir ýolbaşçydan, telekeçiden, işewürden... ýurdumyzyň syýasy, ykdysady, durmuş hem-de medeni taýdan ösüşini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak bilen baglanyşykly derwaýys meseleleriň çözgüdini tapmagy, bu ugurda kesgitlenen her bir wezipäniň gyşarnyksyz berjaý edilmegini talap edýär. Şunda kabul edilen döwlet hem-de pudaklaýyn maksatnamalaryň durmuşa geçirilmeginiň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmak aýgytly orna eýe bolmagynda galýar. 

Hormatly Prezidentimiz 10-njy fewralda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde döwletimiziň ýeten beýik sepgitleri barada durup geçmek bilen, üstümizdäki ýylda öňde duran wezipelere ünsi çekdi. Olaryň hatarynda durmuş-ykdysady, ylmy-önümçilik, döwlet-hususy pudak, ýaşlara mümkinçilikleriň açylmagy we olaryň şahsyýet hökmünde kemala gelmegi, oba hojalygy we gaýtadan işleýän senagat, ekologik abadançylyk hem-de beýleki käbir ugurlaryň esasy gözükdiriji hökmünde görkezilmegi diňe bir şu günüň ýa-da ýakyn geljegiň ýörelgesini salgy bermän, eýsem, orta hem uzak geljek üçin-de badalgadyr. Giňişleýin mejlisde Türkmenistanyň demokratik, hukuk we dünýewi esaslaryny mundan beýläk-de berkitmäge, onuň halkara abraýyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen toplumlaýyn wezipeleriň öňe sürülmegi-de bir maksada — döwletiň hem halkyň aýdyň ertirlerini şu günden binýat etmek ugrundaky tagallalara hyzmat edýär. Mejlisde ýurdumyzda amala aşyrylýan içeri we daşary syýasatyň ileri tutulýan ugurlary babatda aýratyn durlup geçilip, derwaýys garaýyşlaryň beýan edilmegi hemişelik Bitarap Türkmenistanyň birek-birege hormat goýmaga, özara bähbide, deňhukuklylyga, adalatlylyga, ynsanperwerlige daýanýan ýörelgeleriniň umumadamzat bähbitlerinden ugur alýandygyndan alamatdyr. 

Döwlet Baştutanymyzyň gürrüňi edilýän mejlisde eden çykyşynda ünsi çeken wezipeleriniň biri-de telekeçiligi goldamak, hususy eýeçiligiň hukuklaryny hem-de kepilliklerini ynamly goramagyň ulgamyny döretmek, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge ýardam etmek, ýaşlaryň ýaşaýyş jaýlaryna we bilimlere bolan elýeterliligini gazanmak meselesidir. Bu maksat türkmen jemgyýetiniň hususy pudagy mundan beýläk-de ösdürmek, döwlet tarapyndan telekeçilige berilýän goldawlarydyr ýeňillikleri geljekde-de dowam etdirmek, importyň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen önümleri özümizde öndürmegiň depginini ýokarlandyrmak, ýaşlaryň iş üpjünçiligini artdyrmak we olaryň işine maýa goýumlary gönükdirmek, milli ykdysadyýeti, onuň eksport kuwwatyny diwersifikasiýalaşdyrmak, azyk garaşsyzlygyny berkitmek hem-de bazar bolçulygyny — haryt elýeterliligini üpjün etmek bilen baglanyşykly ählumumy gyzyklanmalaryny özünde jemleýär. Şunda ýurdumyzyň ykdysady ösüşinde we onuň eksport kuwwatynyň artmagynda telekeçiligiň ornuna ýokary baha berilmegi, Arkadagly Serdarymyzyň hususy pudagyň wekillerine bildirýän ýokary ynamy, döwlete dahylsyz pudagyň milli ykdysadyýetdäki paýyny has-da artdyrmak ugrunda edýän tagallalary gazanylýan üstünlikleriň girewi bolup çykyş edýär. Munuň şeýledigini türkmen telekeçileriniň dürli ugurlarda amala aşyrýan işleriniň netijeliliginiň ýokarydygy, içerki bazarlarda haryt bolçulygyny döretmekde, azyk garaşsyzlygyny berkitmekde, senagat harytlarynyň gaýtadan işlenilmeginde, ýerli çig mal serişdelerinden ýerlikli peýdalanmakda, iri gurluşyk taslamalarynda olaryň uly mümkinçiliklere, paýa eýedikleri hem görkezýär. Hususy pudagyň ösüş depgininiň barha artýan kuwwata eýe bolmagynda pudaga döwlet goldawynyň we dürli ýeňillikleriň, şol sanda ýeňillikli karz serişdeleriniň berilmeginiň, hormatly Prezidentimiziň bu babatda durmuşa geçirýän syýasatynyň ähmiýeti aýratyn nygtalmaga mynasyp.  

Elbetde, girdejisini artdyrmak, baýamak, netijede, maliýe gory babatda-da, önümçiliginiň köpdürlüligi we köpugurlylygy babatda-da öňdäki orunlaryň birini eýelemek telekeçiniň baş maksady hökmünde öňe çykýar. Munuň üçin beýleki döwletleriň işewürleri bilen özara eksport-import gatnaşyklarynda eksportyň paýyny ýokarlandyrmak, onuň diwersifikasiýasyny gazanmak islendik hususyýetçi üçin-de çelgidir. Ýurdumyzyň bazarlaryny harytlaryňdyr önümleriň islendik görnüşi, esasan-da, özümizde öndürilýän görnüşleri bilen üpjün etmek, olaryň elýeterliligini durnukly ýagdaýa getirmek bolsa telekeçileriň her biriniň perzentlik hem raýatlyk borjudyr. Ikinji bir tarapdan, hususyýetçileriň gazanýan üstünlikleri döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň barha berkemegi, parahatçylygyň, asudalygyň, eşretli durmuşyň ebediligini gazanmak, ekologik abadançylyga gulluk etmek, netijede, döwletimiziň sebitdäki geosyýasy hem-de geoykdysady ornuny berkitmäge goşant goşmak bilen berk baglanyşyklydyr. Şonuň üçin-de, Türkmenistanda bu ugurda amala aşyrylýan syýasatyň çäklerinde ýurdumyzyň ykdysady binýady has-da berkidildi we berkidilýär. Milli ykdysadyýetiň ileri tutulýan pudaklaryna goýulýan ýerli we daşary ýurt maýa goýumlarynyň möçberi barha artdyrylýar. Şolaryň netijesinde bolsa ýurdumyzyň senagat, önümçilik, durmuş ulgamlaryny batly depginler bilen ösdürmäge, Watanymyzyň egsilmez baýlygy bolan tebigy serişdelerimizden ýerlikli hem tygşytly peýdalanmaga gönükdirilen toplumlaýyn işler durmuşa geçirildi. Şeýle işler Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe-de batly depginlere eýe bolýar. Şu maksatdan ugur alnyp, döwlet we döwlete dahylsyz edara-kärhanalara, hususy telekeçilere önümçilikdir dolanyşyk serişdelerini satyn almaga, oba hojalygyny toplumlaýyn ösdürmäge, önümçiligiň täze ugurlaryny döretmäge, gymmaty ýokary bolan harytlary öndürmäge gönükdirilen ýeňillikli karzlary bermek çäreleri üstünlikli amala aşyrylýar.  

Şu ýerde pudaklary hususylaşdyrmagyň, telekeçiligi ösdürmegiň, ýurduň senagatlaşmagynda döwlete dahylsyz pudagyň wekillerine täze mümkinçilikleri döretmegiň ekologik abadançylyga edýän täsirleri babatda-da durup geçmegi makul hasap edýäris. Ol, ilkinji nobatda, galyndysyz önümçiligi ýola goýmak, munuň üçin döwrüň iň kämil tehnologiýalaryny ornaşdyrmak, harydyň ýa-da harytlaryň hiline bolan gözegçiligi ýokarlandyrmak, zir-zibilleri gaýtadan işläp, olary ykdysadyýete gatanç etmek bilen baglanyşyklydyr. Sebäbi isle çig mal serişdelerine daýanýan, isle-de gaýtadan işlemäge daýanýan önümçilik bolsun, tapawudy ýok, ikisinde-de galyndyny aradan aýyrmak ýa-da ony mümkin bolan iň pes derejä çenli azaltmak, netijede, tygşytlylygy gazanmak — her teňňäni hasaply sowmak hususyýetçiniň esasy maksatlarynyň birine öwrülýär. Bu bolsa, birinjiden, himiki işlewlerden geçirilen harytlaryň ýa-da çig mal görnüşindäki önümleriň galyndylarynyň tebigata taşlanmagyny azaldýar. Tebigata taşlanýan zir-zibiller, esasan-da, plastik önümler, zäherli gazlar adamyň saglygyna ýaramaz täsir etmek bilen birlikde, haýwanat we ösümlik dünýäsine-de howp salýar. Şeýle täsirleriň öňüni almak ählumumy maýylganlygy hem-de Aralyň guramagy zerarly emele gelen ekologik kynçylyklary-da hasaba alanyňda, diňe bir sebitiň däl, eýsem, bütin dünýäniň meselesine öwrülýär. Ikinjiden, telekeçilikde depginli ýola goýulýan innowasion tehnologiýalara daýanýan galyndysyz önümçilik zäherli gazlaryň, tot-tozanyň, howada we tebigatda eremeýän elementleriň... daşky gurşawa goýberilişini çäklendirýär. Üçünjiden, şular bilen baglanyşyklylykda, döwletiň ekologik abadançylygy goramaga, tebigy gözelligi aýamaga, howanyň dem almak üçin ýaramlylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirýän maýa goýumlaryny tygşytlamaga mümkinçilik berýär. Şonuň bilen birlikde-de, haýwanat hem ösümlik dünýäsine, tebigy suw serişdelerine adamyň täsiri bilen ýetirilýän zyýany belli bir derejede azaldýar. Netijede, bu zatlaryň ählisi döwletiň-de, telekeçiniň-de, halkyň-da, tebigatyň hem bähbitlerine gulluk edýär.  

Durmuş maksatly binalaryňdyr desgalaryň gurluşyklarynyň döwlet sargydy boýunça, bäsleşik esasynda ýerine ýetirilmegi, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmegi maliýeleşdirmegiň ýörite maksatnamalarynyň durmuşa ornaşdyrylmagy kiçi hem orta telekeçilik üçin hünärmenleri taýýarlamak, daşary ykdysady gatnaşyklary ösdürmek, eksporty artdyrmak, importyň ornuny tutýan önümçilikleri döretmek ýaly ugurlarda netijeli hyzmatdaşlygyň örän wajyp ähmiýete eýedigini-de ýüze çykarýar. Şonuň üçin-de, hususy pudagyň, netijede, Türkmenistanyň eksport kuwwatyny artdyrmak we daşary söwda dolanyşygynyň deňagramlylygyny üpjün etmek häzirki döwrüň durmuş-ykdysady ösüşiniň wajyp ugruna öwrülýär. Sebäbi daşarky bazarlaryň islegleri we sargytlary ýurdumyzda döredilen we döredilýän önümçilik kuwwatyny doly derejede ulanmagyň, ýokary iş üpjünçiliginiň, durnukly ykdysady ösüşiň esasy girewidir. Şonuň bilen baglylykda, Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmegiň mukdarynydyr görnüşini köpeltmek, şeýle-de bu ugurda gurulmagy göz öňünde tutulýan kärhanalaryň gurluşyklaryny çaltlaşdyrmak wajyp ähmiýete eýedir. Şeýle bolansoň, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow telekeçiligi, kiçi we orta işewürligi, milli önüm öndürijileri goldamak boýunça halkara maliýe guramalary bilen hyzmatdaşlygyň dowam etdiriljekdigini, munuň üçin ýurdumyza daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmegiň gurallarynyň tapgyrlaýyn kämilleşdiriljekdigini aýratyn nygtaýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde kiçi hem-de orta telekeçiligiň sazlaşykly we netijeli ösmegi, hususy başlangyçlaryň goldanylmagy üçin has amatly hukuk, ykdysady, maliýe, durmuş şertleri döredildi. Bu bolsa döwlete dahylsyz pudagyň agzalaryna ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmäge, azyk bolçulygyny berkitmek ugrundaky tagallalara mynasyp goşant goşmaga, senagat kärhanalaryny, häzirki zaman söwda merkezlerini, döwrebap obalary gurmak boýunça kesgitlenen wezipeleri ýerine ýetirmäge giň ýol açýar.  

Hormatly Prezidentimiz 2022-nji ýylyň 23-nji sentýabrynda paýtagtymyzdaky Ruhyýet köşgünde Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygyna bagyşlanyp geçirilen Döwlet Maslahatynda eden çykyşynda döwlete dahylsyz pudagyň wekilleriniň bäsdeşlige ukyply, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen ýokary hilli önümleri öndürmekde uly işleri bitirýändiklerini aýratyn nygtady. Çykyşyň dowamynda türkmen telekeçileriniň Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoluny, Ahal welaýatynyň täze, döwrebap dolandyryş merkezini, beýleki iri taslamalary durmuşa geçirmekde amala aşyrýan tutumly işleriniň bellenmäge mynasypdygyna ünsüň çekilmegi telekeçileredir işewürlere bildirilen minnetdarlyk bolmak bilen birlikde, olar üçin uly jogapkärçiligi hem alamatlandyrýar. Çünki bildirilýän ynamy ödemek, berilýän goldawlardan ýerlikli peýdalanmak üçin täze güýç-gaýrat, ugurtapyjylyk bilen işlemek zerur. Şeýle ynamdyr hoşallyk, şol bir wagtyň özünde, döwrüň talabyny, halkyň islegini-de öz içine alýar. Munuň üçin Döwlet Maslahatynda täze wezipeler-de kesgitlendi. Şoňa görä, döwlet Baştutanymyz geljekde raýatlaryň öz-özi üçin iş ýerlerini döredýän, uly bolmadyk möçberlerde önüm öndürýän, hyzmatlary edýän kiçi we orta telekeçilige salgyt goldawyny bermek, ýeňillikli bellige almak, ygtyýarnama bermek bilen, täze iş orunlarynyň döredilmegine, haryt-söwda dolanyşygynyň çaltlandyrylmagyna, salgytlardan gelip gowuşýan serişdeleriň artdyrylmagyna oňaýly şert döredýän ulgamy ösdürmegiň zerurdygyny nygtaýar. Bu bolsa kiçi we orta kärhanalaryň sanynyň has-da artdyrylmagyna, netijede, eksport mümkinçilikleriniň ýokarlanmagyna, ýurdumyza walýutanyň çekilmegine, milli manadyň durnuklylygyny berkitmäge, işsizligiň öňüniň alynmagyna... oňaýly täsir eder.  

Sözümizi jemläp aýdanymyzda, 2023-nji ýylda-da ýurdumyzyň telekeçilerine täze wezipeler, beýik maksatlar hem-de juda uly jogapkärçilik garaşýar. Şeýle maksatlar hem wezipeler «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasynda-da» anyk beýanyny tapýar. Bu zatlaryň ählisi pudagy goldamaga gönükdirilmek bilen birlikde, döwletimiziň geljekki ösüşlerine, halkymyzyň has eşretli durmuşda ýaşamagyna, hormatly Prezidentimiziň durmuş-ykdysady syýasatynyň rowaçlanmagyna täze badalga bolup hyzmat eder. Şunda ýurdumyzda döwlet we jemgyýetçilik durmuşynyň dürli ugurlaryny öz içine alýan täze kanunlaryň kabul edilmegi we hereket edýän hukuk kadalarynyň durmuş-ykdysady ösüşe, täze taryhy döwrümize, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän özgertmelere laýyklykda döwrebaplaşdyrylmagy giň möçberli maksatnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmegini, demokratik ýörelgeleriň dabaralanmagyny, jemgyýetçilik-syýasy gatnaşyklaryň berkidilmegini üpjün etmek bilen, derwaýys orun eýelär. 

Ysmaýyl TAGAN.

«Türkmenistan».

Ministrler Kabinetiniň 10-njy fewralda geçirilen giňişleýin mejlisinde 2022-nji ýylda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşini häsiýetlendirýän ähli görkezijilerde oňyn ösüş depginleriniň gazanylandygy we jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,2 göterim derejede üpjün edilendigi barada habar berildi. Mejlisde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşini ilerletmekde wajyp ähmiýetli resminama — Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy kabul edildi. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň bazar gatnaşyklaryna esaslanýan durmuş-ykdysady strategiýasynda maýa goýum işjeňligine uly ähmiýet berilýär. Ýurdumyzyň maýa goýum syýasaty — bu maýa goýumlaryň düzümini we möçberlerini, ykdysadyýetiň pudaklarynda maýa goýumlary ulanmagyň usullarynydyr girdeji çeşmelerini kesgitlemäge gönükdirilen ykdysady syýasatyň wajyp ugrudyr.  

Maýa goýum Maksatnamasynyň esasy wezipesi ýurdumyzyň makroykdysady görkezijileriniň deňagramly ösüşini üpjün etmekden ybarat bolup, şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň ykdysadyýetinde gaýtadan işleýän we taýýar önümleri öndürýän senagat pudaklaryny ýokary depginler bilen ösdürmeklige gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi ýokarlanýar. Munuň netijesinde, ýurdumyzyň senagatynyň pudaklarynda öndürilýän we daşary ýurtlara eksport edilýän önümleriň möçberleridir görnüşleri düýpli artýar. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän işjeň maýa goýum syýasaty ýurduň ykdysadyýetini diwersifikasiýalaşdyrmaga, köpugurly ösüşi üpjün etmäge, täze pudaklaryň kemala gelmegine, daşary ýurtlardan import edilýän harytlary öz ýurdumyzda öndürmäge, döwletimiziň gyzyl puluny tygşytlamaga, dünýä döwletleri bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryň gerimini has hem giňeltmäge mümkinçilik berýär. 

Kabul edilen maksatnama laýyklykda, 2023-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýetine maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 37 milliard 400 million manat möçberde düýpli maýa goýumlarynyň goýulmagyna garaşylýar. Önümçilik desgalarynyň gurluşygyna 20 milliard 800 million manat maýa goýumlaryny gönükdirmek meýilleşdirilýär. Bu bolsa ýurdumyz boýunça maýa goýumlarynyň umumy möçberiniň 55,6 göteriminden ybaratdyr. Durmuş maksatly desgalaryň gurluşygyna 16 milliard 600 million manat möçberde düýpli maýa goýumlary gönükdirmek bellenilýär. Munuň özi maýa goýumlaryň umumy möçberiniň 44,4 göterimine barabardyr. 

Häzirki wagtda ýurdumyzyň baý tebigy baýlyklaryny, geoykdysady we geosyýasy ýerleşişini, köpugurly daşary ykdysady gatnaşyklaryny, ulag-üstaşyr amatlyklaryny, köpugurly halkara ulag-üstaşyr geçelgelerini we döwrebap logistika düzümlerini netijeli ulanmagyň hasabyna ösen senagat pudagyny döretmek ugrunda köp tagallalar edilýär. Maksatnamada nebitgaz, ulag we kommunikasiýa, gurluşyk we senagat, söwda, oba hojalyk toplumyna we durmuş-medeni ulgama maýa goýumlary meýilleşdirmegiň netijesinde önümçilik maksatly we önümçilik däl maksatly desgalaryň gurluşygy göz öňünde tutuldy.  

Şu ýyl maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 1 million 58,5 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berler. Ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak maksady bilen, ýurdumyzyň maýa goýum Maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde welaýatlarda we paýtagtymyzda ençeme desgalaryň we binalaryň gurluşygyna badalga berler. Mysal üçin, Aşgabat şäherinde 160 orunlyk Halkara pediatriýa merkeziniň, Stomatologiýa merkeziniň, 500 orunlyk Halkara onkologiýa ylmy-kliniki merkeziniň hem-de 4000 orunlyk Medeniýet merkeziniň gurluşygyna başlamak meýilleşdirilýär.  

Şeýle hem birnäçe binalaryň we desgalaryň gurluşygyny tamamlamak göz öňünde tutulýar. Aşgabat şäherinde Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň binalar toplumyny, Parahat-7 toplumynda 23 sany ýaşaýyş jaýyny, kuwwaty 150 müň kub metr bolan agyz suwuny arassalaýjy desgany ulanmaga bermek meýilleşdirilýär. Şonuň ýaly-da, sebitde iň iri taslamalaryň biri bolan Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň — Arkadag şäheriniň birinji tapgyry, Gökdepe etrabynyň Köpetdag we Owadandepe geňeşlikleriniň çäginde täze obalar, şeýle hem 600 baş ahalteke bedewi üçin döwrebap athana ulanmaga tabşyrylar. 

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, şu ýyl Ahal — Balkan we Balkan — Daşoguz ýokary woltly asma elektrik geçiriji ulgamlary, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary bölegini, 15 sany orta mekdebi we 3 sany çagalar bagyny işe girizmek göz öňünde tutulýar. Ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak maksady bilen, awtomobil ýollarynyň, aragatnaşyk, suw, gaz we elektrik üpjünçilik ulgamlarynyň, şeýle hem suw we lagym arassalaýjy desgalaryň gurluşygyna ep-esli serişdeler goýberiler.  

Maliýeleşdirmegiň çeşmeleri boýunça maýa goýumlaryň düzüminde kärhanalaryň we guramalaryň öz serişdeleri, karz serişdeleri, döwletiň býujet serişdeleri, döwlet serişdeleri, daşary ýurt maýa goýumlary we beýleki serişdeler göz öňünde tutulandyr. Şeýle hem daşary ýurt maýa goýumlary bilen bir hatarda, ýurdumyzyň telekeçileriniň serişdelerini amatly ugurlarda ulanmak meýilleşdirilendir. 

Maýa goýum Maksatnamasy ykdysadyýetiň düzüminde senagat önümçiliginiň paýyny artdyrmaga, eksporta iberilýän önümleriň möçberini artdyryp daşary söwda dolanyşygyny ýokarlandyrmaga, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri giň gerimde döretmäge hem-de ýurdumyzda azyk howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilen giň möçberli çäreleri öz içine alýar.  

Dünýä döwletleriniň maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri adam maýasy bilen baglanyşykly pudaklarda (ylym, bilim) maýa goýumlaryň ýokary özleşdiriş derejesini goldamak, daşary ýurt maýasynyň, esasan-da, göni maýa goýumlary artdyrmak, sebitlerde maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmak, bazar institutlaryny, ýagny haryt we gazna biržalaryny, banklary, maliýe we ätiýaçlandyryş gaznalaryny we ş.m. ösdürmek bolup durýar. Bu geçirilýän çäreleriň ulgamlaýyn we toplumlaýyn amala aşyrylmagy ýurduň mundan beýläk hem ýokary depginli ösüşini üpjün eder. 

Milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda düýpli maýa goýumlaryň özleşdirilmegi ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda täze, döwrebap iş orunlarynyň döredilmegine we halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň düýpli ýokarlandyrylmagyna getirer. Bularyň hemmesi ýurdumyzda halkyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak boýunça alnyp barylýan ägirt uly işleriň aýdyň subutnamasydyr. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly üçin kabul edilen maýa goýum Maksatnamasynda öňde goýlan wezipeleri amala aşyrmakda ýurdumyzyň hereketlendiriji güýji bolan ýaşlara aýratyn orun degişlidir. Hormatly Prezidentimiziň ýaşlara berilýän bilimiň hilini kämilleşdirmek baradaky tabşyryklarynyň esasynda sowatly, hünärli, giň dünýägaraýyşly, ösen ylmy tehnologiýalardan baş çykarýan, ýokary medeniýetli, sagdyn, eziz Watanymyza, halkymyza, Türkmenistanyň Prezidentine çyn ýürekden wepaly ýaş nesli terbiýelemek üçin ähli zerur şertler döredilýär. Maksatnamada bellenişine görä, bilim ulgamyna 2023-nji ýylda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 745,00 mln. manat möçberinde maýa goýum serişdeleri gönükdiriler. 2023-nji ýylda Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň täze binalar toplumynyň gurluşygynda maýa goýumlary özleşdirmek meýilleşdirilýär.  

«Şu ýyl üçin kabul eden maksatnamamyz örän köp işleri öz içine alýar, ata Watanymyzy üstünlikli ösdürmek üçin bize täze taslamalar, täze pikirler we dolandyryş çözgütleri zerur bolup durýar» diýip nygtamak bilen, döwlet Baştutanymyz halkymyz bilen bilelikde tutanýerli zähmet çekip, 2023-nji ýyl üçin bellenen täze sepgitlere hem ýetiljekdigine berk ynam bildirdi. Bu belent ynam türkmenistanlylaryň her birini täze öňegidişliklere çagyryp, ösüşli menzillere ruhlandyrýar.  

Aknabat ATABAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň rektory, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Etrabymyzda pagta arassalaýjy kärhanalaryň üçüsi bolup, olaryň biri Sakar şäherinde ýerleşýär. Bu ýerde etrabymyzyň ýer eýeleriniň köp zähmet siňdirip ýetişdiren hasylyny arassalamagyň hasabyna senagat üçin gymmatly önümler öndürilýär. Kärhanada geçen ýyl gowy netijeler bilen jemlenildi. Şonda çig malyň 13 müň tonna golaýy gaýtadan işlenilip, pagta süýüminiň 2252 tonnasy, çigidiň 4700 tonna golaýy we beýleki önümler öndürildi. Kärhana boýunça uly üstünlikleriň gazanylmagyna inžener Akmuhammet Arnajumaýew, 2-nji önümçilik toparynyň ýolbaşçysy Batyr Orazow, traktorçy Ýagşymyrat  Bazarow we beýlekiler mynasyp goşant goşýarlar.  

Önümçilikde işleriň talabalaýyk guralmagyna ýakyndan üns berilýär. Kärhanada zähmet çekýän dürli kesp-kärli işgärleriň arasynda zähmeti goramak, tehniki howpsuzlyk boýunça degişli işler maksatlaýyn alnyp barylýar. Bu bolsa önümçilikde şikessiz işlenilmeginde ähmiýetlidir.  

Öňdebaryjy kärhananyň ruhubelent işgärleri Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylyna ynamly gadam basdylar. Olar hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy bedew bady bilen ösdürmek boýunça öňden bellänlerini durmuşa geçirmek ugrunda tutanýerli zähmet çekip, üstümizdäki ýyly hem rowaçlyklara beslemegi maksat edinýärler.  

Mähri KADYROWA,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Saýat etrap birleşmesiniň hünärmeni.

Hormatly Prezidentimiziň tagallalary esasynda aragatnaşyk ulgamynyň ösdürilmegi hem-de bu ugurda halkara hyzmatdaşlygynyň ýaýbaňlandyrylmagy ösüşleriň ygtybarly kepili bolup durýar. Geçen ýylyň ýanwarynda tassyklanan «Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda» strategik taýdan ähmiýetli çäreler göz öňünde tutulýar. Maksatnamada ýurdumyzyň ulag ulgamynyň we halkara ulag hyzmatdaşlygynyň hukuk binýadyny has-da kämilleşdirmek; ulag ugrunda halkara guramalar, şol sanda BMG hem-de onuň sebitleýin komissiýalary, ýagny Ýewropa ykdysady komissiýasy, Aziýa — Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasy, şeýle-de ýöriteleşdirilen halkara ulag we logistika guramalary bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek; badalga berlen iri halkara we sebitara taslamalary durmuşa geçirmek, olaryň netijeliligini ýokarlandyrmak wezipeleri bellenilýär. 

Döwletimizde raýat awiasiýa pudagyny ösdürmek baradaky işler durmuşa geçirilende «2012 — 2030-njy ýyllarda Türkmenistanyň raýat awiasiýasyny ösdürmegiň Milli maksatnamasyndan» ugur alynýar. Maksatnamada täze howa menzilleriniň gurluşygyny hem-de ozal hereket edýänleriniň, beýleki degişli desgalaryň döwrebaplaşdyrylmagy, täze iş orunlarynyň döredilmegi we ýokary hünärli işgärleriň taýýarlanylmagy, häzirki zaman uçarlarynyň we beýleki zerur tehnikalaryň satyn alynmagy, hyzmatlaryň hiliniň ýokarlandyrylmagy ýaly wezipeler kesgitlenýär.  

Ýurdumyz BMG-niň halkara hyzmatdaşlygyny utgaşdyryjy ýöriteleşdirilen edarasy bolup durýan Halkara raýat awiasiýa guramasynyň doly hukukly agzasydyr. Bu iri gurama howa gatnawlarynyň howpsuzlygyny, ygtybarlylygyny we netijeliligini üpjün etmek üçin zerur bolan ähli halkara kadalaryny ýola goýýar. Ýurdumyzda hereket edýän «Türkmenistanyň Howa kodeksi» ýuridik we fiziki şahslaryň isleglerini kanagatlandyrmakda awiasiýanyň işiniň, şeýle hem Türkmenistanyň howa giňişliginden peýdalanmak, onuň howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça beýleki işiň, goranmagyň hem-de döwletiň bähbitlerini gorap saklamagyň, howa gämileriniň uçuşlarynyň howpsuzlygynyň, awiasiýa hem-de ekologik howpsuzlygyň hukuk, ykdysady we guramaçylyk esaslaryny kesgitleýär.  

Ulag-aragatnaşyk ulgamynyň kämilleşmegi, ilkinji nobatda, milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagyna itergi berýär. Ýurdumyzyň üstünden aragatnaşyk ulgamlarynyň geçmegi döwletimiziň halkara derejede ägirt uly ulag we aragatnaşyk mümkinçiligine eýe bolmagyny üpjün edýär. Şol bir wagtda ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk halkara ýagdaýy onuň ulag mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmegine ýardam berýän amatly syýasy giňişlik bolup durýar. Daşary ýurtlaryň, hususan-da, sebitiň ýurtlarynyň Demirgazyk — Günorta hem-de Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça, şeýle-de Ýewropa — Kawkaz — Aziýa (TRACECA) hem-de Lazurit ulag geçelgesi boýunça durnukly üstaşyr ulag geçelgelerini döretmäge işjeň gatnaşmagy üstünlikli hyzmatdaşlygy, dostlukly gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň möhüm şerti bolup durýar. Arkadagly Serdarymyzyň daşary ýurtlara amala aşyrýan saparlarynyň çäklerinde ulag ulgamyna degişli halkara resminamalara gol çekilmegi hem şeýle asylly maksada ýetmäge gönükdirilendir.  

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň geçmişde ady dünýä ýaň salan Beýik Ýüpek ýoluny döwrebap görnüşde täzeden dikeldip, Bitarap Diýarymyzy halkara söwda we ýük daşama ýollarynyň merkezine öwürmek başlangyjy anyk maksatnamalarda öz beýanyny tapyp, dowamly ösüşe eýe bolýar. Goý, Gahryman Arkadagymyzyň we peder ýoluny mynasyp dowam etdirýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli işleri rowaç bolsun! 

Hudaýberdi SEHIÝEW,

Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň uly mugallymy.

Ministrler Kabinetiniň 10-njy fewralda geçirilen giňişleýin mejlisinde «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny» we Oba milli maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy hem-de ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy tassyklanyldy. 

Garaşsyz Watanymyzyň ykdysadyýetiniň ýokary depginde ösmegini üpjün etmekden we işjeň maýa goýum syýasatyny dowam etdirmekden ugur alnyp taýýarlanylan Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasyna laýyklykda, milli ykdysadyýetimize maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna maýa goýumlaryň möçberiniň 37,4 milliard manada deň bolmagyna garaşylýar. Şoňa görä-de, mejlisiň dowamynda ministrliklere, pudaklaýyn dolandyryş edaralaryna, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimliklerine Maksatnamanyň bellenen möhletlerde talabalaýyk ýerine ýetirilmegini üpjün etmek tabşyryldy. 

Ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda bolsa şu ýylda jemi içerki önümiň ösüş depginini 6,5 göterime ýetirmek, milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny, ýurdumyzyň sebitlerini durnukly ösdürmek, önümçilik kärhanalarynyň doly güýjünde işledilmegini gazanmak, täze kärhanalary gurmagyň hasabyna 3 müňe golaý täze iş ornuny döretmek göz öňünde tutulýar. Daşary söwda dolanyşygynyň möçberini 19,4 milliard amerikan dollaryna ýetirmek meýilleşdirilýär. Mundan başga-da, resminama laýyklykda, ýurdumyzda kiçi we orta telekeçilik ösdüriler, jemi içerki önümiň düzüminde (ýangyç-energetika toplumyny hasaba almazdan) hususy pudagyň paýy 71,3 göterime ýetiriler, zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň möçberi 10 göterim ýokarlandyrylmak arkaly ilatyň girdejileri artdyrylar. 

"Nesil".

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli ykdysadyýetiň esasy aýratynlygy onuň maksatnamalaýyn esasda ösdürilýändigindedir. Şu ýylyň 10-njy fewralynda «Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary bilen taryha giren 2022-nji ýylda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň jemlerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde kabul edilen «Ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» munuň şeýledigini aýdyň görkezýär. Ýediýyllyk Prezident Maksatnamasyndan, 2023-nji ýylyň Döwlet býujetinden ugur alýan bu resminamada durnukly ykdysady ösüşiň binýadyny düzýän makroykdysady görkezijileriň anyk kesgitlenmegi, şeýle-de ykdysadyýetiň ähli pudaklary boýunça önümçilik meýilnamalarynyň bellenilmegi bu ugurda ulanylan täzeçil çemeleşme bolup, ol Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda döwrüň ruhuna we talaplaryna laýyk gelýän halk bähbitli, ýurt ähmiýetli giň möçberli işleriň dowamatynyň dowam boljakdygyndan habar berýär. 

Maksatnamalaýyn ösüş döwlet kadalaşdyrylyşynyň netijeli usullarynyň biri bolup, ol durnukly ösüşi üpjün etmekde wajyp orun eýeleýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda ýakyn, orta we uzak möhlete niýetlenen birnäçe maksatnamalaryň hereket etmegi geljekki ösüş ugurlarymyzyň takyk hasaplamalara, berk ylmy esaslandyrmalara laýyklykda, örän oýlanyşykly kesgitlenendigine güwä geçýär. Şunda ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak bilen bagly wezipeleriň kabul edilen we täze kabul edilýän ähli maksatnamalaryň içinden eriş-argaç bolup geçmegi guwanarlykly ýagdaý bolup, ol adam ölçegli ykdysady ösüşiň üpjün edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 2022-nji ýylda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,2 göterim derejede saklanylmagy, şol sanda senagatda 6,3 göterim, söwdada 8,9 göterim, ulag we aragatnaşyk ulgamynda 4,5 göterim, oba hojalygynda 5,7 göterim, hyzmatlar ulgamynda 7 göterim, önümleriň eksportynyň 43,6 göterim artmagyna ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň, şeýle-de sebitleriň sazlaşykly ösüşine gönükdirilen maksatnamalaýyn çemeleşmäniň oňyn netijeleri hökmünde baha bermek bolar.  

Dünýä ösüşiniň häzirki döwri —  maliýe-ykdysady çökgünligiň dowam edýän, beýleki döwletler bilen özara baglanyşygyň has-da güýçlenýän döwri. Durmuş-ykdysady ýagdaýlaryň çalt üýtgeýän şeýle çylşyrymly şertlerinde milli ykdysadyýetiň ösüş depginini durnukly saklamak meselesi gün tertibiniň wajyp meseleleriniň biri bolup, bu ýagdaý oňa tiz seslenmäge ukyply bolan usullaryň, çemeleşmeleriň gözlenilmegini talap edýär. Bu milli ykdysadyýeti döwrüň çagyryşlaryna laýyklykda dolandyrmagyň inkär edip bolmaýan şertleriniň biridir. Maksatnamalaýyn çemeleşme şeýle usullaryň biri bolup, onda häzirki ösüş tapgyrynda wajyp meseleleriň çözgüdine gönükdirilen maksatlary netijeli durmuşa geçirmegiň ýollaryna, gurallaryna, serişdelerine aýratyn ähmiýet berilýär. Belli bir maksat bilen işlenip taýýarlanýan milli maksatnamalar häzirki zaman ösüşiniň durmuş-ykdysady häsiýetli meselelerini çözmegiň usuly hökmünde peýdalanylýar. 

  Ösüşiň täze eýýamynda ýurdumyzda maksatnamalaýyn usulyň giňden ulanylmagyna ünsüň güýçlenmegi onuň saýlanan ugurlarda tizleşdirilen ösüşi üpjün etmäge, has takygy, döwleti mundan beýläk-de berkarar etmek üçin wajyp strategik maksatlaryň kesgitlenen möhletlerde durmuşa geçirilmegine mümkinçilik berýändigi bilen baglanyşyklydyr. Bu kanunalaýyklyk ýurdumyzy ösdürmegiň 30 ýyllyk maksatnamasynda has aýdyň ýüze çykýar. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» kesgitlenen maksatlar özüniň gurşap alýan möhüm syýasy, ykdysady, durmuş we medeni wezipeleriniň gerimi hem-de möçberi boýunça beýlekilerden tapawutlanýar. Onda göz öňünde tutulan özgertmeleriň aglaba böleginiň ilatyň durmuş şertleriniň gowulandyrylmagy bilen baglylygy ýurdumyzda geljekki 30 ýylda-da adam bähbitlerine gönükdirilen işleriň dowam etdiriljekdiginiň aýdyň güwäsidir. Hususan-da, uzak möhleti nazarlaýan maksatnamada «Adam maýasyny ösdürmek, raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini, durmuş goraglylygyny we iş üpjünçiligini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak» bilen bagly maksadyň esasy maksatlaryň hatarynda kesgitlenmegi ata Watanymyzda adam mertebesiniň dabaralanýandygyna şaýatlyk etmek bilen, raýatlaryň abadan durmuşy baradaky aladanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolandygynyň we häzirki döwürde hem şeýle bolmagynda galýandygynyň aýdyň subutnamasy bolup durýar.  

Raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş goraglylygyny kämilleşdirmek, iş bilen üpjünçiligini gowulandyrmak we her bir raýatyň bähbidini göz öňünde tutup, howpsuz ýaşaýşyny goramak «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» kesgitlenen ýedi maksadyň ilkinjisi bolup durýar. Ol hem tötänden däldir. Onuň düýp manysy halkyň bähbitleriniň ileri tutulýandygynyň ýene-de bir aňlatmasy bolup, şunda özenini düzýän «howpsuz ýaşaýyş» düşünjesiniň mazmunyny aýdyňlaşdyrmak zerurlygy ýüze çykýar. Ylymda bu adalga «adamyň we jemgyýetiň howpsuz ýagdaýy üçin zerur bolan şertler» hökmünde häsiýetlendirilýär. Adam tebigatynyň we durmuşynyň köptaraply, köpöwüşginli bolşy ýaly, onuň howpsuz ýaşaýşyny üpjün edýän şertler hem öz köpgörnüşliligi we köpugurlylygy bilen tapawutlanýar. Islendik adamyň iýmek-içmek, geýinmek ýaly dogabitdi maddy isleglerinden soňra howpsuz ýaşamak isleginiň ähmiýeti boýunça ikinji orunda durýandygy ylymda subut edilen hakykat. Howpsuz ýaşaýşyň mazmuny ýönekeý dilde düşündirilende, ilki bilen, onuň raýatlaryň bähbitlerinden, erk-isleglerinden ugur alynýandygyndadyr. Olar adamyň gaz, suw, elektrik energiýasy ýaly durmuş eşretleri, ýaşaýyş jaýy bilen üpjünçiligi, durmuş hyzmatlarynyň elýeterliligi ýaly görkezijilerden ybarat bolup durýar. Bu şertleri döretmek döwletiň paýyna düşýär. Maksatnama boýunça geljek ýedi ýylda ýurdumyzyň önümçilik mümkinçiliklerini durmuşa geçirmek, ýaşaýyş-durmuş ulgamyny ösdürmek üçin uly möçberde maýa goýumlaryny gönükdirmek meýilleşdirilýär. Özleşdirilmegi göz öňünde tutulýan serişdeleriň howpsuz ýaşaýşy kesgitleýän ugurlara gönükdirilmeginiň ildeşlerimiziň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam berjekdigi gümansyzdyr. Raýatlaryň isleg-hajatlarynyň kanagatlandyrylyş derejesi näçe ýokary bolsa, şol ýurduň abadançylyk derejesiniň şonça-da ýokary bolýandygyna döwletimiziň şu günki tejribesinde göz ýetirmek mümkin.  

Häzirki döwürde hereket edýän 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde welaýatlaryň şäherlerini we obalaryny ösdürmek boýunça zerur işleriň amala aşyrylmagy durmuş-ykdysady ösüşiň möhüm görkezijileriniň biri bolan şäherleşme derejesiniň ýokarlanmagynyň hem çeşmesini emele getirýär. Bu işler oba ýerlerinde durmuş infrastrukturasynyň güýçli depginde ösdürilmegine ýardam bermek bilen bir hatarda, oba ilatynyň howpsuz we oňaýly ýaşaýşy üçin döwlet tarapyndan zerur şertleriň döredilýändigini-de tassyklaýar.  

Dünýä tejribesi durmuş-ykdysady ösüşde döwletiň artykmaç orun tutýandygyny görkezýär. Sebäbi döwletiň amala aşyrýan wezipeleri ýaşaýyş-durmuşyň ähli ulgamlaryny gurşap alýar we wagtyň geçmegi bilen olary yzygiderli kämilleşdirip durmak zerur şertleriň biri hasaplanýar. Hususan-da, dünýä ykdysadyýetinde özgerişlikleriň tiz bolup geçýän şertlerinde durmuş meselelerini döwlet tarapyndan kadalaşdyrmak möhüm ähmiýete eýe bolýar. Bu häsiýetli aýratynlyk Garaşsyzlyk ýyllarynda işlenip taýýarlanylýan ähli maksatnamalara mahsus bolup, onuň ýurdumyzda syýasy, ykdysady we medeni ugurlarda geçirilen düýpli özgertmeleriň maksatnamalaýyn esasda amala aşyrylmagyna, netijede, ösüşde oňyn netijeleriň gazanylmagyna mümkinçilik bermegi bu usulyň netijeliliginden habar berýär.  

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri döwlet syýasatynda kesgitlenen strategik maksatlaryň köpüsi ilatyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmaga, ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilendigi bilen tapawutlanýar. Islendik ugurda özgertmeleri amala aşyrmak üçin uly möçberde maýa goýum serişdeleriniň zerurdygy kanunalaýyk ýagdaý. Bu gün eziz ýurdumyz iri maýa goýum taslamalaryny amala aşyrýan döwletleriň hatarynda tanalýar. 2022-nji ýylda, 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende, bu makroykdysady görkezijiniň 14,2 göterim artmagy amala aşyrylýan maýa goýum syýasatynyň işjeň häsiýetinden habar berýär. 2023-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýetine maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 37 milliard 400 million manat möçberde düýpli maýa goýumlaryň goýulmagyna garaşylýar. Şunda ýurdumyz boýunça maýa goýumlaryň umumy möçberiniň 55,6 göterimini önümçilik desgalarynyň, galan 44,4 göterimini durmuş maksatly desgalaryň gurluşygyna gönükdirmek meýilleşdirilýär. 

Hususan-da, täze taryhy döwürde kabul edilýän maksatnamalarda adam maýasyny ösdürmäge gönükdirilen syýasata aýratyn ünsüň berilmegi onuň ýurduň ykdysady kuwwatyny artdyrmakda aýgytlaýjy orun eýeleýändigini aňladýar. Häzirki döwürde ykdysadyýetiň bäsdeşlik artykmaçlyklary belli bir derejede toplanan we amala aşyrylan adam maýasy arkaly kesgitlenýär. Orta we uzak möhletlere niýetlenen maksatnamalarda ylym-bilime, saglyk ulgamyna, medeniýetiň ösmegine gönükdirilýän maýa goýumlaryň uly möçberlerde göz öňünde tutulmagy, ilkinji nobatda, bu ulgamlaryň adam maýasynyň döremegine we ösdürilmegine göni täsirini ýetirýändigi bilen baglanyşyklydyr.  

Aslynda, adam — ýaşaýan jemgyýetiniň miwesi. Jemgyýetiň agzasy hökmünde onuň, bir tarapdan, täze gymmaty dörediji, ýagny işçi güýjüniň eýesi, beýleki tarapdan, öndürilen jemgyýetçilik nygmatlaryny sarp ediji hökmünde çykyş etmegi abadan ýaşaýşy üpjün etmekde döwlet tarapyndan iki çemeleşmäniň ulanylmagyna itergi berýär: täze iş orunlarynyň döredilmegi döwletiň ykdysady kuwwatynyň artmagyny şertlendirýän bolsa, onda ilatyň durmuş taýdan goraglylygynyň üpjün edilmegi döwletlilik esaslarymyzyň has-da berkemegine ýardam berýär. Şu döwre çenli ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek wezipesinden ugur alýan döwlet maksatnamalarynyň ählisinde iş üpjünçiligi we durmuş çygryndaky meselelere aýratyn orun berlip gelinýändigini şu sebäpler bilen düşündirip bolar. Sebäbi maşgalanyň maddy üpjünçilik derejesini kesgitleýän iş bilen üpjünçilik girdejileri artdyrmagyň çeşmesi bolup durýar. Hususan-da, häzirki döwürde ýurdumyzda giň gerimde ösdürilýän senagatlaşdyrmak, diwersifikasiýalaşdyrmak, sanlylaşdyrmak syýasatlary täze iş orunlarynyň üznüksiz döredilmegini şertlendirýär. Giňişleýin Hökümet mejlisinde geçen ýylda 4 müň sany täze iş orunlarynyň döredilendigi barada hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň aýratyn belläp geçmegi, “Halkyň Arkadagly zamanasy” ýylynda raýatlaryň abadan durmuşyny üpjün etmek ugrunda döwlet tarapyndan uly tagallalaryň edilendigini delillendirmek bilen, 2023-nji ýyl üçin kabul edilen Maksatnamada ilatyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmak ugrunda birnäçe çäreleriň göz öňünde tutulmagy bu işleriň Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda hem dowam etdiriljekdigini aňladýar. 

Önümçiligi ösdürmek arkaly ilatyň pul girdejilerini artdyrmak täze taryhy döwrüň wajyp wezipeleriniň biri bolup, bu görkezijiniň ösüş meýline eýedigi ýurtda durnukly we sagdyn ykdysady ösüşiň üpjün edilmegine, ilatyň ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagy, durmuş goraglylyk derejesiniň kepillendirilmegi üçin amatly şertleriň döredilmegine öz oňyn täsirini ýetirýär. 2022-nji ýylda 76 sany önümçilik we durmuş-medeni maksatly desgalaryň ulanylmaga berilmegi ýurdumyzyň mümkinçiligini we bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak ýolunda ädilen ynamly ädimleriň biri bolup, ol, ilkinji nobatda, adam bähbitlerini nazarlaýar. Mundan başga-da, ýurdumyzyň maliýe ýagdaýyny häsiýetlendirýän esasy resminama bolan Döwlet býujetiniň çykdajylar böleginde durmuş maksatlaryna gönükdirilen maliýe serişdeleriniň möçberi munuň şeýledigini aňryýany bilen tassyklaýar. 2023-nji ýyl üçin tassyklanan Döwlet býujetiniň çykdajylarynyň 75 göterime golaýynyň durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirilmegi ýurdumyzda eneligi we çagalygy döwlet tarapyndan goramak, raýatlaryň zähmet çekmäge konstitusion hukugyny ýerine ýetirmek üçin şertleri döretmek meselesine aýratyn üns berilýändigini, maksatnamalarda bellenen sepgitlerden görnüşi ýaly, geljekde hem durmuş ugurlylygyny saklajakdygyny görkezýär.  

Islendik döwletiň esasy baýlygyny onda ýaşaýan adamlar düzýär. Bagtly adamlaryň we bagtyýar maşgalalaryň sany köp boldugyça, döwletiň binýady şonça-da berk bolýar. Bu durmuşda subut edilen hakykatdyr.  

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

7-nji fewralda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Mary welaýatyna iş saparyny amala aşyryp, sebitde ýerine ýetirilýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy bilen tanyşdy. Döwlet Baştutanymyz bu ýerde Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň oba hojalyk, gurluşyk we senagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasarlarynyň hem-de beýleki käbir ýolbaşçylaryň gatnaşmagynda ýurdumyzyň sebitlerini mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek meselelerine bagyşlanan iş maslahatyny geçirdi. 

 Iş maslahatynda, hususan-da, obasenagat toplumyny ösdürmek we onuň kuwwatyny artdyrmak meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Ýurdumyzyň sebitlerini hemmetaraplaýyn ösdürmek bilen bagly meseleler hormatly Prezidentimiziň hemişe üns merkezinde durýar. Netijeli zähmet çekmek üçin döredilýän şertler, welaýatlarda ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini gowulandyrmaga gönükdirilen özgertmeleriň toplumlaýyn häsiýete eýe bolmagy özüniň oňyn netijelerini berýär. 

Iş maslahatynda, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow häzirki wagtda ýurdumyzda, hususan-da, Mary welaýatynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.  

Hormatly Prezidentimiz häzirden geljekki hasylyň düýbüniň berk tutulmalydygyny we munuň üçin möwsümleýin oba hojalyk işleriniň öz wagtynda, ýokary hilli, agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmelidigini belledi hem-de suwdan rejeli we kadaly peýdalanmagyň, ekin meýdanlaryny suw bilen bökdençsiz üpjün etmegiň wajypdygyna ünsi çekdi we bu babatda wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra iş maslahaty Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekowyň hasabaty bilen dowam etdi. Ol ýurdumyzyň gurluşyk we senagat toplumynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, hususan-da, Mary welaýatynda senagat desgalaryndaky işleriň ýagdaýy hem-de elektrik energiýasynyň üpjünçiligi we ýaýbaňlandyrylan giň gerimli gurluşyk işleri barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň gurluşyk we senagat toplumynyň milli ykdysadyýetimizde möhüm orun eýeleýändigini aýratyn belledi we bu pudaklary hemmetaraplaýyn ösdürmek üçin zerur işleriň geçirilmelidigini nygtap, wise-premýere bu babatda anyk görkezmeleri berdi. 

Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministri B.Gündogdyýew ýurdumyzyň goranyş häsiýetine eýe bolan Harby doktrinasynyň durmuşa geçirilişi barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz bu ugurda alnyp barylýan işleriň wajypdygyna ünsi çekip, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministrine degişli görkezmeleri berdi. 

Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow ýolbaşçylyk edýän düzümindäki işleriň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz gurluşyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň zerurdygyny nygtady we bu babatda komitetiň ýolbaşçysyna birnäçe tabşyryklary berdi. 

 Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depgininiň we hiliniň geljekki bol hasylyň netijesidigini aýdyp, bu işleriň agrotehniki kadalara laýyklykda, öz wagtynda ýerine ýetirilmelidigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz suwdan rejeli peýdalanmagyň, oba hojalyk tehnikalaryny netijeli ulanmagyň zerurdygyna ünsi çekip, bu babatda welaýat häkimine birnäçe tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz iş maslahatynyň jemini jemläp, oňa gatnaşanlara öňde durýan möhüm wezipeleri ýerine ýetirmekde üstünlikleri arzuw etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Mary welaýatyna iş saparynyň dowamynda welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy hem-de welaýatyň çäginden akyp geçýän Garagum derýasynyň kenarlaryny berkitmek boýunça ýerine ýetirilýän işler bilen tanyşdy.  

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow Mary welaýatyna iş saparyny tamamlap, Mary şäheriniň Halkara howa menziline geldi we bu ýerden paýtagtymyza ugrady. 

«Balkan».

durnukly görkezijiler üpjün edilýär 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň 3-nji fewralda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri jemlenildi, wise-premýerleriň hasabatlary diňlenildi, resminamalaryň birnäçesiniň taslamalaryna hem-de döwlet durmuşynyň möhüm meselelerine garaldy. 

Mejlisde habar berlişi ýaly, ýakynda geçirilen ählihalk forumynda kabul edilen «Türkmenistanyň Konstitusiýasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Türkmenistanyň Halk Maslahaty hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanunlaryndan gelip çykýan, hereket edýän kanunçylyk namalaryna üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Mejlisiň deputatlarynyň saýlawlaryny ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmek babatda berlen tabşyryklara laýyklykda, Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň hem-de Saýlaw kodeksiniň kadalary esasynda Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi topar, häkimlikler, syýasy partiýalar, jemgyýetçilik birleşikleri tarapyndan bilelikde bu möhüm syýasy-jemgyýetçilik çäresine taýýarlyk işleri dowam edýär. 

Şu ýylyň birinji aýynda milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri baradaky hasabatdan görnüşi ýaly, geçen aýda jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterime deň boldy. Ýanwar aýynda öndürilen önümleriň derejesi geçen ýylyň degişli döwründäkiden  

5,8 göterim köpeldi. Ykdysadyýetiň ähli ulgamlarynda oňyn netijeler gazanyldy. Hasabat döwründe bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar aýynda Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy  

115,7 göterim, çykdajy böleginiňki bolsa 97,4 göterim berjaý edildi. Iri we orta kärhanalar boýunça ortaça aýlyk haky, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,1 göterim ýokarlandy. Hasabat döwründe durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň, düzümleýin we inženerçilik ulgamlarynyň gurluşyk işleri alnyp baryldy. 

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda 2023-nji ýyl üçin bellenen wezipeleri üstünlikli çözmek üçin gaýragoýulmasyz çäreleri görmegiň zerurdygyna ünsi çekip, jemi içerki önümiň ösüş depginini durnukly derejede saklamagyň, milli ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň depginli ösmegini üpjün etmegiň wajypdygyny nygtady. Döwlet Baştutanymyz milli ykdysadyýetimiziň aýry-aýry pudaklarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri baradaky hasabatlary diňläp, birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Hususan-da, şu ýyl tebigy gazyň we nebitiň çykarylyşyny düýpli artdyrmak, uglewodorod serişdeleriniň ýataklaryny, önümçilik desgalaryny işjeň ýagdaýda saklamak boýunça toplumlaýyn çäreleri geçirmek, önüm berijiligi peselen guýulary abatlamak, geologiýa-gözleg we buraw işleriniň netijeliligini ýokarlandyrmak, Garagum derýasynyň durkuny täzelemek we kenaryny berkitmek işlerine girişmek üçin taýýarlyk görüp başlamak, bu ugurda edilmeli işleriň taslamasyny taýýarlamak, ony amala aşyrjak potratçyny gözlemek, Hazar deňziniň suwuny süýjediji desgalary gurmak boýunça iri maýa goýum taslamasyny durmuşa geçirmek, döwrebap läbik sorujylary we ýörite tehnikalary satyn almak boýunça degişli işleri alyp barmak baradaky meseleleri üns merkezinde saklamak tabşyryldy. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow mejlisde ýanwar aýynyň deslapky netijeleri boýunça jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,2 göterime deň bolandygyny, milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda durnukly ösüşiň gazanylandygyny aýtdy. Nygtalyşy ýaly, häzirki döwürde senagat pudaklarynda önümçiligiň möçberini artdyrmak, kuwwatlyklary netijeli ulanmak, söwda we hyzmatlar ulgamynda işleriň gerimini giňeltmek boýunça zerur çäreleri durmuşa geçirmek möhümdir. Geçen aýda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna ýurdumyz boýunça özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi 2 milliard manatdan gowrak boldy. Bu bolsa, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdireniňde, 9,1 göterim artykdyr. Ýylyň başyndan düýpli maýa goýumlary özleşdirmegiň möçberiniň ýokary bolmagy täze senagat desgalaryny işe girizmäge, önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmaga şert döretdi.  

Pudak ýolbaşçylary tarapyndan işleriň belli bir derejede alnyp barylýandygyna garamazdan, heniz pudaklar we sebitler boýunça ýerine ýetirilmeli işler, amala aşyrylmaly çäreler we öňümizde durýan wezipeler köp. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow indiki hepdede ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylarynyň we häkimleriň gatnaşmagynda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisiniň geçiriljekdigine ünsi çekdi. Mejlisde geçen, 2022-nji ýylda alnyp barlan işleriň jemleri jemleniler, kabul edilen maksatnamalaryň we berlen tabşyryklaryň ýerine ýetirilişi seljeriler, döwlet dolandyryşy bilen bagly birnäçe beýleki meseleler ara alnyp maslahatlaşylar. 

 Sanlar, maglumatlar: 

•  Şu ýylyň ýanwar aýynda jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterime deň boldy. 

•  Hasabat döwründe öndürilen önümleriň derejesi geçen ýylyň degişli döwründäkiden 5,8 göterim köpeldi. Bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim artdy.  

•  Şu ýylyň ýanwar aýynda Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 115,7 göterim, çykdajy böleginiňki bolsa 97,4 göterim berjaý edildi. 

•  Iri we orta kärhanalar boýunça ortaça aýlyk haky, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.  

•  Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,1 göterim ýokarlandy. 

•  Geçen aýda tebigy we ugurdaş gazyň çykarylyşynyň meýilnamasy 101,9 göterim ýerine ýetirildi. 

•  Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 107,2 göterime, önüm öndürmegiň ösüş depgini bolsa 108,6 göterime barabar boldy. 

•  Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça şu ýylyň ýanwar aýynda oba hojalyk we azyk harytlarynyň önümçiliginiň ösüş depgini 114 göterim, senagat önümlerini öndürmegiň ösüş depgini bolsa 106 göterim üpjün edildi. 

•  Geçen aýda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna ýurdumyz boýunça özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi 2 milliard manatdan gowrak boldy. Bu bolsa, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,1 göterim artykdyr.