Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli pudaklary häzirki zaman innowasion ýoly bilen ösdürilýär, olaryň döwrebap ösüşiniň üpjün edilmegini şertlendirýän sanly ulgam ähli ministrliklere, pudaklaýyn dolandyryş edaralaryna tapgyrlaýyn esasda yzygiderli ornaşdyrylýar. «Eksport-import amallary üçin bir penjire» bitewi döwlet maglumat ulgamy pudaklary sanlylaşdyrmagyň çäklerinde döredilýän ulgamlaryň biridir. Sanly ulgam köpugurly özgertmeleriň üstünlikli amala aşyrylmagyna, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň has-da ýokarlandyrylmagyna, iri möçberli maksatnamalaryň işlenip taýýarlanmagyna aýratyn oňyn täsirini ýetirýär. 

Ýurdumyzda daşary syýasat ugrunda alnyp barylýan döwlet işleriniň geriminiň has giňelýän, dünýä döwletleri bilen syýasy, ykdysady, medeni we söwda gatnaşyklarynyň ösdürilýän, ulag-üstaşyr ýükleriniň yzygiderli artdyrylýan döwründe gümrük işiniň hukuk gatnaşyklaryny kämilleşdirmek hem-de ony halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna laýyk getirmek barada deputatlaryň öňünde goýlan wezipelerden ugur alnyp, şu ýylyň iýul aýynda Milli Geňeşiň Mejlisi tarapyndan «Türkmenistanyň Gümrük kodeksine goşmaçalar girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi we Halk Maslahaty tarapyndan tassyklanyldy. Resminama laýyklykda, Türkmenistanyň gümrük serhedinden harytlary we ulag serişdelerini geçirmek boýunça dahylly taraplaryň gümrük edaralarynyň hem-de rugsat beriş we gözegçilik wezipelerini amala aşyrýan beýleki ygtyýarly edaralaryň özara hereketleri sanly ulgam arkaly, ýagny «Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamy arkaly amala aşyrylar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» bellenen wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek we milli ykdysadyýetimize sanly ulgamy giňden ornaşdyrmak babatynda toplumlaýyn işler yzygiderli ýerine ýetirilýär. Konsepsiýany durmuşa geçirmegiň çäklerinde köpugurly «Bir penjire» ulgamynyň maglumatlary toplaýyş, işleýiş we goraýyş milli maglumat merkeziniň döredilmegi ýurdumyzda sanly ykdysadyýetimiziň ösmegine uly itergi berýär. Ýurdumyzyň Daşary işler ministrliginiň ýardam bermeginde, Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy, Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasy hem-de Söwda we ösüş Konferensiýasy bilen hyzmatdaşlykda «Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamyny ornaşdyrmak babatda Taslama resminamasyny durmuşa geçirmek boýunça işler alnyp barylýar. 2020-nji ýylyň 11-nji dekabrynda ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň şanly 25 ýyllygyna bagyşlanyp geçirilen halkara serginiň çäklerinde Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasynyň arasynda «Eksport-import amallary üçin bir penjire» atly 2021 — 2023-nji ýyllar üçin Taslama resminamasyna gol çekildi. 

Bu Taslama resminama laýyklykda, eksport we import amallarynda gözegçilige gatnaşýan döwlet gözegçilik edaralarynyň hem-de daşary ykdysady işe gatnaşyjylaryň arasyndaky özara iş gatnaşyklaryny ýönekeýleşdirmek we sazlaşdyrmak, şeýle hem gümrük taýdan resmileşdirme işleri amala aşyrylanda, pudagara töwekgelçiligi dolandyrmak ulgamynyň işini ýola goýmak meýilleşdirilýär. Şol sanda eksport-import amallaryna gatnaşýan ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hem-de jemgyýetçilik guramalarynyň arasynda resmileşdirilen rugsat beriş resminamalarynyň elektron nusgasynyň dolanyşygy ýola goýlar.  

Taslama resminamasynyň durmuşa geçirilmegi, «Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamynyň ýurdumyzda ornaşdyrylmagy bilen, işewürlik şertleriniň gowulanmagy, amatly daşary söwda gurşawynyň döredilmegi we daşary ýurt maýa goýumlarynyň çekilmegi, ýurdumyzyň daşary söwdasynyň ösmegi, Türkmenistanyň halkara söwda bazarynda ornunyň ýokarlanmagy we berkemegi üçin oňaýly şert dörär. Şeýle hem daşary ykdysady işe gatnaşyjy taraplaryň bilelikde alyp barýan işleriniň ählisiniň sanly ulgama geçirilmegine, wagtyň tygşytlanmagyna, kagyz dolanyşygynyň azalmagyna, maglumatyň hereketde bolmagyna giň mümkinçilik berer. 

Milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda sanly ulgamy giňden ornaşdyrmak arkaly ýokary tehnologiýaly we bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidentiniň 2021-nji ýylyň 12-nji fewralynda gol çeken Kararyna laýyklykda, «Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamynyň işini utgaşdyrmak boýunça Pudagara topar döredilip, onuň düzümi we Düzgünnamasy tassyklandy, Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy «Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamynyň işini utgaşdyrmak boýunça ygtyýarly edara diýlip kesgitlendi. 

Şol ýylyň 27-nji fewralynda Pudagara toparyň birinji mejlisi geçirildi. Gümrük gullugynyň guramagynda geçirilen mejlisde «Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamynyň işini utgaşdyrmak maksady bilen Pudagara iş toparyny döretmek hakynda çözgüt kabul edildi. Pudagara topara gatnaşýan ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň we jemgyýetçilik guramalarynyň hukukçylaryndan, maglumat tehnologiýalary boýunça hünärmenlerinden we eksport-import amallarynda resmileşdirme işlerini alyp barýan wekillerinden ybarat bolan Pudagara iş toparynyň agzalary tassyklanyldy. Şeýle hem «Kiberhowpsuzlyk hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna we Türkmenistanyň Konstitusiýasyna laýyklykda, Pudagara iş topary tarapyndan «Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamynyň maglumat infrastrukturasynyň howpsuzlygyny üpjün etmegiň tertibi we aýratynlyklary kesgitlendi. 

Mälim bolşy ýaly, 2020-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan başlap, Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugynda gümrük taýdan resmileşdirmek işlerini doly awtomatlaşdyrýan «ASYCUDA World» utgaşdyrylan gümrük maglumat ulgamy işe girizildi. Bu ulgam «Bir penjiräniň» ýurdumyzda giňden ornaşdyrylmagynda amatly şertleri döretmek bilen, oňa binýat bolup hyzmat edýär. Munuň özi ýurdumyzda sanly ulgamyň giňden ornaşdyrylýandygynyň, şeýle hem Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin innowasiýalary höweslendirmek we gümrük amallaryny döwrebaplaşdyrmak boýunça guramaçylykly işleriň yzygiderli alnyp barylýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

«Bir penjire» ulgamy pudagara hyzmatdaşlygyň hem-de dessin maglumat alyşmagyň ösen düzümleriniň kemala getirilmegi üçin täze mümkinçilikleri açýar. Bu mümkinçilikleriň hatarynda uzak aralykdan maglumatlary geçirmek hem-de olara gözegçiligi ýola goýmak, gümrük resmileşdirmesi üçin zerur resminamalaryň sanyny azaltmak, ýerine ýetiriji ýa-da beýleki edaranyň çözgüdiniň netijelerini ylalaşmak we beýleki hyzmatlary bir ýerde jemlemek, harytlaryň eksport we import edilmegi bilen baglylykda ähli tölegleri elektron görnüşde tölemek ýaly amallary bellemeli. Şeýlelikde, munuň özi harytlary gümrük taýdan resmileşdirmek işiniň wagtyny tygşytlamaga ýardam eder. Mundan başga-da, ulgamyň ornaşdyrylmagynyň netijesinde, ýurdumyzyň daşary ykdysady işine gatnaşyjylaryň ygtyýarnamalary we beýleki rugsat beriş resminamalaryny ýygnamak üçin dürli edaralara gatnamazdan, sanly hyzmatdan peýdalanyp, bu ulgamyň üsti bilen elektron görnüşde arza bilen ýüz tutmak esasynda ähli gerekli resminamalary almaga mümkinçilik berer.  

«Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamynyň ýurdumyzda üstünlikli ornaşdyrylmagy üçin Pudagara toparyň agzalarynyň özara hereketiniň utgaşdyrylyp alnyp barylmagy hökmany wezipeleriň biridir. Şol sebäpden hem, «Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda» Türkmenistanyň Kanunyndan ugur alnyp, dünýä tejribesinde bar bolan kanunçylyk namalaryna salgylanyp, «Bir penjire» ulgamyny ornaşdyrmak babatda kanunçylyk-hukuk binýadyna zerur üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek üçin möhüm çäreler görülýär.  

Bu Taslama resminamasynyň uzak möhletli maksady döwlet edaralaryny güýçlendirmek, döwlet maliýeleşdirmesini gowulandyrmak we gurşawyň netijeliligini ýokarlandyrmak, daşary söwdany amala aşyrmak boýunça hususy telekeçiligiň wekilleriniň iş şertlerini has-da kämilleşdirmek arkaly Türkmenistanyň ykdysadyýetini berkitmegi, ýurduň üstaşyr geçirmek mümkinçiliklerini güýçlendirmegi we onuň dünýädäki we sebitdäki söwda kuwwatyny artdyrmagy göz öňünde tutýar. 

«Bir penjire» ulgamynyň üsti bilen döwlet edaralarynyň ýerine ýetirýän eksport-import işleriniň amatlylygy we awtomatlaşdyrylmagy, degişli edaralar tarapyndan berilýän ygtyýarnamalaryň we beýleki rugsat beriş resminamalarynyň, şeýle hem ol resminamalary almak üçin ýüztutmalaryň, geçirilýän tölegleriň elektron görnüşde bolmagy amallaryň bökdençsiz amala aşyrylmagyna oňyn şert döreder. Bu bolsa gözegçiligiň elektron görnüşde ýerine ýetirilmegi üçin her bir edaranyň ygtyýarlyklarynyň çäklerinde bitewi merkezleşdirilen maglumatlar binýadyny kemala getirer. Eksport-import amallary bilen bagly işler söwda jemgyýetçiligine gatnaşýan ähli taraplar üçin «Bir penjire» ulgamynyň üsti bilen amala aşyrylar we onda ýerine ýetirilýän işler, girizilýän maglumatlar bitewi maglumatlar binýadynda saklanar. Şeýlelik bilen, döwlet gözegçilik edaralaryna, daşary ykdysady işe gatnaşyjylara iş tertiplerini ýönekeýleşdirmek we sazlaşdyrmak, adalatly söwdany ýola goýmak, ýurduň halkara we işewürlik derejesini ýokarlandyrmak boýunça ýokary netijeleri gazanmaga badalga berer.  

«Eksport-import amallary üçin bir penjire» ulgamy 22 sany moduly öz içine alyp, bu ulgamy ornaşdyrmak boýunça Pudagara toparyň düzümine girýän her bir edara üçin aýratynlykda işlenip taýýarlanylar we ol 9 sany wezipeleýin düzüm birliklerinden ybarat bolar. 

Bu ulgamyň esasy düzüm bölegi şahsy iş otagynyň dolandyryş panelidir. Onuň üsti bilen her bir ulanyjy üçin öz ygtyýarlyklaryny umumy görmäge, ýagny özüne degişli resminamalar boýunça amallary ýerine ýetirmäge, habarlary degişli edaralara ugratmaga, şeýle hem resminamalaryň ýagdaýyny yzarlamaga we gözegçilik etmäge, şahsy sazlamalaryny üýtgetmäge ýa-da goşmaçalary girizmäge, ulanyjy adyny we giriş açar sözüni çalyşmaga mümkinçilikler dörediler.  

Aýratyn dolandyryş panelleri bolsa, doly ýa-da bölekleýin elektron resminamalary we wezipeleri gözden geçirmek, şeýle hem şahsy otagyň sazlamalaryny görmek hem-de üýtgetmek üçin niýetlener. Ulgamda şahsy iş otagyny döretmek arkaly hyzmatlar elektron usulda bir ulgamdan (portaldan) peýdalanmagyň üsti bilen amala aşyrylar. 

«Bir penjire» ulgamynyň ornaşdyrylmagy halkara konwensiýalaryň we abraýly halkara guramalaryň teklipleriniň talaplaryna laýyk gelýär. Ol «Gümrük amallarynyň ýönekeýleşdirilmegi we sazlaşyklylygy hakyndaky halkara Konwensiýasynyň» (Kioto konwensiýasynyň), Bütindünýä Söwda Guramasynyň Söwda amallaryny ýönekeýleşdirmek baradaky Ylalaşygynyň, Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň 33 — 35-nji teklipleriniň we birnäçe beýleki halkara şertnamalaryň talaplaryny doly kanagatlandyrýar.  

Milli ykdysadyýetiň ähli pudaklaryny döwrebaplaşdyrmak, ýurdumyzy mundan beýläk-de ösdürmek ugrunda edýän aladalary üçin hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, belent maksatlary hemişe rowaç bolsun! 

Serdar ARAZOW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň başlygy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe gönüden-göni Arkadagly Serdarymyzyň tagallasy bilen ýurdumyz ykdysadyýetiň ähli ugurlarynda durnukly ösüş gazanýar. Munuň özi hojalygy ýöretmegiň täzeçil usullarynyň ornaşdyrylmagy, dünýäniň ösen tejribesiniň işjeň öwrenilmegi netijesinde amal boldy. Şunuň bilen baglylykda, häzirki döwürde ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň we sebitleriň durnukly ösüşini üpjün etmäge gönükdirilen toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar. Yzygiderli durmuşa geçirilýän toplumlaýyn işleriň netijesinde ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6 göterim derejesinde saklanýar. Bu bolsa ýurdumyzyň makroykdysady görkezijileriniň ýokary bolmagynyň baş şertini emele getirýär. Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň ýedi aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemlerine bagyşlanyp geçirilen mejlisde şu ýylyň dowamynda öndürilen önümleriň möçberleriniň geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 11,5 göterim artandygy barada aýdyldy. Munuň özi ýurdumyzyň ykdysady, maliýe we bank toplumynyň düzümlerinde «Türkmenistanda 2019 – 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» hem-de «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 – 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynda» bellenen çäreleriň üstünlikli ýerine ýetirilýändigini görkezýär.  

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, 2022 – 2028-nji ýyllarda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň hem-de Oba milli maksatnamalarynda Garaşsyz ýurdumyzyň ýakyn ýedi ýyl üçin ykdysady strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlary kesgitlendi. Şeýlelikde, Arkadagly Serdarymyzyň tagallasy bilen mähriban halkymyzyň abadançylygyna we gülläp ösmegine gönükdirilen beýik başlangyçlar hem-de giň gerimli özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar.  

Häzirki döwürde ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda «Döwlet adam üçindir!» diýen şygary baş ýörelge edinýän oňyn syýasat alnyp barylýar. Onda halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň üpjün edilmegi, milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşi bilen baglanyşykly möhüm wezipeleri kesgitlenýär. Olaryň sazlaşykly amala aşyrylmagy bolsa ýurdumyzyň abadançylyk derejesiniň ýokarlanmagyny, milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagyny şertlendirýär.  

Döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli tagallasy netijesinde, milli ykdysadyýetimiziň pudaklary üçin kesgitlenen wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Şunda önümçiligiň ähli ulgamlaryna häzirki zamanyň ösen tehnologiýalaryny, sanly ulgamy ornaşdyrmak meselelerine zerur üns berilýär. Bu bolsa ýurdumyzda sanly ykdysadyýet strategiýasynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň nobatdaky subutnamasydyr. Döwlet tarapyndan kabul edilen Maksatnamalara laýyklykda, ýurdumyzy durmuş-ykdysady we medeni taýdan ösdürmegi üpjün etmek boýunça degişli işler batly depginlerde dowam edýär. Şunda jemi içerki önümiň ösüş depginini saklamak, döwletiň girdejilerini mundan beýläk-de artdyrmak hem-de ykdysadyýetde bazar gatnaşyklaryny ösdürmek meseleleri häzirki döwrüň wajyp wezipeleriniň hatarynda kesgitlenildi.  

Bu gün hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasatynda zähmet serişdelerini netijeli dolandyrmak hem-de zähmet bazarynyň meselelerini utgaşdyrmak boýunça çäreler möhüm orun eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, milli ykdysadyýetimiziň ähli ulgamlarynda, önümçilik toplumlarynda täze iş orunlarynyň döredilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Munuň özi ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagy bilen bir hatarda halkymyzyň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyny üpjün edýär. Hormatly Prezidentimiziň tabşyrygyna laýyklykda, ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň gaznasynyň işi yzygiderli kämilleşdirilýär. Bu bolsa ykdysadyýetiň pudaklarynyň durnukly ösüşini üpjün etmekde zerurdyr. Şeýlelikde, Türkmenistan dünýäde ykdysady taýdan kuwwatly, maýa goýum işjeňligini ösdürmek üçin ähli zerur amatlyklary özünde jemleýän ýurt hökmünde ykrar edildi. Munuň özi Arkadagly Serdarymyzyň durmuş ulgamyny nazarlaýan syýasatynyň giň goldawa eýe bolýandygyna we ýurdumyzyň halkara giňişligindäki abraýynyň belende galýandygynyň aýdyň beýanydyr. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň ykdysady taýdan ösüşi we Arkadagly Serdarymyzyň alyp barýan «açyk gapylar» syýasaty dünýä jemgyýetçiliginiň we köpsanly ýurtlaryň, olaryň işewür düzümleriniň Türkmenistan bilen özara bähbitli hyzmatdaşlyga bolan gyzyklanmalarynyň artmagyny şertlendirýär. Munuň özi ýurdumyzda halkara hyzmatdaşlyk gatnaşyklary ösdürmek arkaly ykdysady ösüşe giň ýol açylýandygyny görkezýär.  

Alym ANNAMYRADOW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň rektory.

2022-nji ýylyň ýedi aýynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň jemleri 

•  «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň ýedi aýynyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 103,6 göterim we çykdajy bölegi 97,4 göterim ýerine ýetirildi. Hasabat döwrüniň ýedi aýyň jemleri boýunça toplumlaýyn çäreleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde jemi içerki önümiň durnukly ösüş depgini üpjün edildi. Hasabat döwründe, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 11,5 göterim artdy. Ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda oňyn netijeler gazanyldy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haklary 2021-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 10,4 göterim ýokarlandy. Aýlyk zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary doly maliýeleşdirildi. Hasabat döwründe maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlarynyň möçberi 13,4 milliard manada deň boldy. 2022-nji ýylyň ýedi aýynda Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ýurdumyz boýunça durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň, suw we lagym arassalaýjy desgalaryň hem-de inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy dowam etdi.  

•  Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruny yzygiderli durmuşa geçirmek hem-de öňde goýlan wezipeleri çözmek maksady bilen, hasabat döwründe maksadalaýyk işler amala aşyryldy. Sebit we halkara derejesinde netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek bilen baglylykda, ýokary derejedäki saparlara, gepleşiklere we duşuşyklara aýratyn ähmiýet berilýär. Şunuň bilen baglylykda, aprel aýynda Türkmenistana Hindistan Respublikasynyň Prezidentiniň döwlet saparynyň hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Prezidentiniň iş saparynyň bolandygy bellenildi. Hasabat döwründe döwlet Baştutanymyz Russiýa Federasiýasyna we Eýran Yslam Respublikasyna resmi saparlary hem-de Özbegistan Respublikasyna döwlet saparyny amala aşyrdy. Iýun aýynda paýtagtymyzda hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde altynjy Hazar Sammitiniň geçirilmegi möhüm waka boldy. Şeýle hem şu ýylyň 7-nji iýunynda Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji mejlisiniň wise-başlyklygyna biragyzdan saýlanyldy. Hasabat döwründe hormatly Prezidentimiziň birnäçe ýurtlaryň ýolbaşçylary bilen telefon arkaly söhbetdeşlikleri geçirildi. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen, şol sanda bilelikdäki hökümetara toparlarynyň hem-de beýleki degişli düzümleriň çäklerinde özara bähbitli söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça duşuşyklar we gepleşikler geçirildi.  

•  Nebiti we gaz kondensatyny çykarmagyň meýilnamasy, şol sanda «Türkmennebit» döwlet konserni tarapyndan 100,7 göterim berjaý edildi. Nebit we gaz kondensaty bilen üpjün etmegiň meýilnamasy 111,2 göterim ýerine ýetirildi. Nebiti gaýtadan işlemegiň meýilnamasy 110,2 göterim, benzinleri öndürmegiň meýilnamasy 117,4 göterim, dizel ýangyjyny öndürmegiň meýilnamasy 112,2 göterim, polipropilen öndürmegiň meýilnamasy 125,6 göterim, çalgy ýaglaryny öndürmegiň meýilnamasy 115,2 göterim, suwuklandyrylan gazy öndürmegiň meýilnamasy 115 göterim ýerine ýetirildi. Hasabat döwründe tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 113,6 göterim, «mawy ýangyjy» eksport etmegiň meýilnamasy 123,6 göterim berjaý edildi.  

•  2022-nji ýylyň ýedi aýynda gurluşyk-senagat toplumynda önümleri öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 152,5 göterim berjaý edildi. Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça şu ýylyň ýanwar-iýul aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 114,7 göterim berjaý edildi. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi öndürilen önümleriň we ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasyny 167,7 göterim ýerine ýetirdi. Ýylyň başyndan bäri Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 128,4 göterim berjaý edildi. Elektrik energiýasyny öndürmegiň ösüşi 112,8 göterime, daşary ýurtlara iberilen elektrik energiýasynyň ösüşi bolsa, 141,3 göterime barabar boldy. «Türkmenhimiýa» döwlet konserni tarapyndan hasabat döwründe önüm öndürmegiň we hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 181,1 göterim ýerine ýetirildi. Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 100,9 göterim berjaý edildi. Hasabat döwründe Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň hem-de hyzmatlaryň meýilnamasy 120,3 göterim berjaý edildi.  

•  Obasenagat toplumy boýunça önümçiligiň ösüşi geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 108,1 göterime barabar boldy. Şunda Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça bu görkeziji 108,5 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 104,1 göterime, «Türkmen atlary» döwlet birleşigi boýunça bolsa, 103,3 göterime deň boldy. Ähli pudaklaýyn düzümler tarapyndan maýa goýumlaryny özleşdirmek boýunça meýilnama 161,4 göterim ýerine ýetirildi. Häzirki wagtda welaýatlarda möwsümleýin oba hojalyk işleri dowam edýär. Güýzlük bugdaý ekişine hem-de öňümizdäki pagta ýygym möwsümine toplumlaýyn taýýarlyk görülýär.  

•  2022-nji ýylyň ilkinji ýedi aýynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 103,5 göterime barabar boldy. Önümleri öndürmegiň ösüş depgini 107,9 göterime deň boldy. Dokma senagaty ministrligi boýunça geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň öndürilişi 134,3 göterime, nah matalar 129,8 göterime, tikin we trikotaž önümleri 114,7 göterime, gön önümleri 107,7 göterime barabar boldy. «Türkmenhaly» döwlet birleşiginiň kärhanalarynda haly önümçiliginiň meýilnamasy 119,9 göterim ýerine ýetirildi. Döwlet haryt-çig mal biržasynda hasabat döwründe 172 birža söwdalary geçirilip, şolarda 21 müň 92 şertnama hasaba alyndy. Söwda-senagat edarasy boýunça şu ýylyň ýedi aýynda ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 113,6 göterime deň boldy. Hasabat döwründe sergileriň 11-si hem-de maslahatlaryň 33-si geçirildi. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümleriniň önümçiliginiň ösüşi 167,9 göterime hem-de senagat önümleriniň ösüş depgini 109,2 göterime deň boldy.  

•  Ulag we kommunikasiýalar toplumy boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň ösüşi 112,7 göterime barabar boldy. Awtomobil, demir ýol, howa, deňiz we derýa ulaglary arkaly ýük daşamagyň meýilnamasy 111,2 göterim, ýük dolanyşygy boýunça meýilnama bolsa 109,2 göterim berjaý edildi. Şu ýylyň ýanwar-iýul aýlarynda «Türkmendemirýollary» agentligi boýunça ýerine ýetirilen hyzmatlaryň ösüşi 111,2 göterime, «Türkmenawtoulaglary» agentligi boýunça 133,5 göterime, «Türkmenhowaýollary» agentligi boýunça 120 göterime, «Türkmendeňizderýaýollary» agentligi boýunça 113,7 göterime, «Türkmenaragatnaşyk» agentligi boýunça bolsa 107,5 göterime barabar boldy.  

•  Hasabat döwründe bilim işleri döwrebaplaşdyrylyp, sanly bilimi ösdürmek boýunça işler dowam etdirildi. Talyp we okuwçy ýaşlar halkara ders-internet bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş edip, medallara mynasyp boldular. Ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde sanly ulgam arkaly halkara internet-olimpiadalary geçirildi. «Garaşsyzlygyň merjen däneleri», «Ýylyň terbiýeçisi-2022», «Ýylyň mugallymy-2022», «Talyp gözeli-2022» bäsleşikleri guramaçylykly geçirildi. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylym, tehnika we innowasion tehnologiýalar» atly halkara ylmy maslahaty, ýaşlaryň arasynda ylmy işler boýunça geçirilen bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy. Ýurdumyzyň bejeriş-öňüni alyş edaralarynda lukmançylygyň dürli ugurlary boýunça meýilnamalaýyn işler dowam etdirildi. Döwlet Baştutanymyzyň Kararyna laýyklykda, buýan köküni gaýtadan işleýän kärhananyň gurluşygyna badalga berildi. Türkmenbaşy şäherindäki köpugurly, Daşoguz şäherindäki köpugurly we onkologiýa hassahanalarynyň dabaraly açylyşlary boldy. 

•  Medeniýet ulgamynda ýylyň şygary hem-de milli baýramlar we medeni-durmuş maksatly desgalaryň açylmagy mynasybetli dürli medeni-köpçülikleýin çäreler geçirildi. Birnäçe döredijilik bäsleşikleri yglan edildi. Hasabat döwründe teatrlara «Milli» ýa-da «Akademiki» hukuk derejesini bermegiň tertibi, muzeýlere «Milli» hukuk derejesini bermegiň tertibi we şertleri, şeýle hem Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini aýap saklamagyň, goramagyň, öwrenmegiň hem-de olara syýahatçylary çekmegiň 2022 – 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy tassyklanyldy. Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramy mynasybetli dabaralary we çäreleri ýokary derejede geçirmek boýunça guramaçylyk komiteti döredildi we şu güne çenli onuň iki mejlisi geçirildi. Hasabat döwründe Medeniýet ministrligi tarapyndan «Türkmen keşdeçilik sungaty» hem-de «Türkmenistanyň gadymyýeti: ylmy barlaglar we ýadygärlikleriň rejelenilişi» atly kitap taýýarlanyldy we türkmen, rus we iňlis dillerinde neşir edildi. Köptaraplaýyn we milli hödürnamalary ÝUNESKO-nyň degişli sanawlaryna girizmek boýunça işler alnyp baryldy. Aşgabatda teatr festiwaly, şeýle hem Mary welaýatynda Medeniýet hepdeligi üstünlikli geçirildi. Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli giň gerimli baýramçylyk dabaralary guraldy. 

•  Milli Geňeşiň Mejlisi tarapyndan ýylyň başyndan bäri milli kanunçylygy has-da kämilleşdirmek boýunça işler alnyp barylýar. Mejlisiň agzalary ýurdumyzyň welaýatlaryna iş saparlaryny amala aşyrýarlar. Şol saparlaryň dowamynda döwletimiziň içeri we daşary syýasatyny düşündirmek, milli däpleri hem-de halkymyzyň taryhy-medeni gymmatlyklaryny wagyz etmek, ýaşlary watançylyk ruhunda terbiýelemek boýunça işler alnyp barylýar.  

•  Ýylyň başyndan bäri Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň üç mejlisi geçirildi. Olaryň barşynda birnäçe kanunlar ara alnyp maslahatlaşyldy we makullanyldy. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy ýurdumyzyň welaýatlarynda iş saparlarynda bolup, dürli pudaklaryň işgärleri, daýhanlar, ýaşlar bilen duşuşyp, olaryň ýaşaýyş-durmuş şertleri, şol sanda zähmet çekmek, okamak, sazlaşykly ösmek üçin döredilýän mümkinçilikler bilen gyzyklanýar hem-de kanunçylygy kämilleşdirmek boýunça täze wezipeleri kesgitleýär. Geçirilen halkara çäreleriň hatarynda Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň Parlamentara forumy bar.  

Welaýatymyzyň Türkmenbaşy etrabynda 2018-nji ýylyň oktýabr aýynda dabaraly ýagdaýda işe girizilen Gyýanlydaky polimer zawody — polietilen we polipropilen öndürýän gazhimiýa toplumy ykdysadyýetimiziň bu pudagynyň ösüşinde taryhy wakalaryň biri boldy. Sebäbi sebitde iri senagat kärhanalarynyň birine öwrülen polimer zawody ummasyz gorlara daýanýan tebigy çig mal serişdelerimizi senagat taýdan toplumlaýyn işlemekde geljegi uly bolan ilkinji taslamalaryň hatarynda mynasyp orun aldy. Netijede, bu kärhana tebigy gazy diňe bir arassa ýangyç hökmünde peýdalanmak bilen çäklenmän, eýsem, ondan dünýä bazarlarynda ýokary islegden peýdalanýan gymmatly serişdeleri öndürmegiň, pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrüň kämil tehnologiýalarydyr enjamlary bilen has-da berkitmegiň ýurdumyzda aýratyn uly üns berilýän ugurlaryň biri bolup durýandygyny ýene bir ýola tassyklady. Bu zawodyň işläp başlamagy bilen, Diýarymyz gazhimiýa pudagynyň önümlerini daşarky bazarlara çykarmakdaky mümkinçiliklerini has-da giňeltdi. Şeýlelikde, söwda-ykdysady gatnaşyklaryň bu ugrunda ýurdumyzyň ygtybarly hyzmatdaş hökmündäki abraýy ýokarlandy. «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasyndaky» anyk wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmegiň çäklerinde gurlan polimer zawody ykdysady nukdaýnazardan şunuň ýaly wajyp ähmiýetli taraplary bilen tapawutlanýar.  

Döwrebap zawodda ýylda 5 milliard kub metr «mawy ýangyjy» senagat taýdan düýpli işlemäge ähli mümkinçilikler bar. Bu bolsa, öz nobatynda, şonça möçberdäki tebigy gazdan 386 müň tonna polietileni hem-de 81 müň tonna polipropileni almaga şert döredýär. Üns çekmeli tarapy, himiýa önümleriniň bu görnüşlerini öndürmekde sarp edilýän «mawy altynyň» galan bölegi, ýagny 4,5 milliard kub metri arassa ýangyç hökmünde peýdalanylýar. Arassa ýangyjy sarp edijilere bökdençsiz ýetirmekde bolsa, ýöriteleşdirilen gaz geçiriji ulgamlar hereket edýär. 

Gyýanlydaky polimer zawodynda tebigy gazy senagat taýdan gaýtadan işlemek arkaly alynýan polietilen hem-de polipropilen çig mal serişdeleri dürli önümçiliklerde giňden peýdalanylýar. Mysal üçin, külkelenen polipropilen polimer plýonkasyny, emeli süýümi, termo- plastlary, turbalary, berk tanaplary, gaplaýjy serişdeleri, mebelleri, dürli polimer önümlerini, awtoulaglar üçin süzgüçleri, azyk önümleri üçin gaplary taýýarlamakda esasy çig mal serişdeleriniň biri bolup durýar. Häzirki zaman kärhanasynda öndürilýän polimer hem önümçiligiň dürli pudaklarynda möhüm ähmiýetli gymmatly çig mal serişdesidir. Bu çig mal serişdesine sarp edijileriň arasynda islegiň durnukly artmagy muňa doly güwä geçýär. Zawodyň önümi Russiýa, Hytaý, Türkiýe, Owganystan döwletleriniň sarp edijilerine yzygiderli ugradylýar. Ýurdumyzyň hususy işewürleriniň hem polipropilen we polimer önümlerini dürli harytlary öndürmekde üstünlikli özleşdirýändikleri bellenilmäge mynasypdyr. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen ýedi aýynda sarp edijileriň durnukly artýan isleglerinden peýdalanýan polietileniň 56 müň 985 tonnasy öndürilip, 109 göterim ösüş gazanyldy. Polipropilen öndürmekde bu görkeziji 12 müň 250 tonna ýetip, ösüşiň depgini 103,2 göterim ýokarlandy. 

«Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň Gyýanlydaky polimer zawodynyň agzybir işgärleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Serdarymyzyň ilhalar tutumlaryna mynasyp goşant goşmak bilen, joşgunly zähmet çekýärler. 

Nurmämmet Hydyrow,

«Balkan».

Welaýatymyzyň Türkmenbaşy etrabynda 2018-nji ýylyň oktýabr aýynda dabaraly ýagdaýda işe girizilen Gyýanlydaky polimer zawody — polietilen we polipropilen öndürýän gazhimiýa toplumy ykdysadyýetimiziň bu pudagynyň ösüşinde taryhy wakalaryň biri boldy. Sebäbi sebitde iri senagat kärhanalarynyň birine öwrülen polimer zawody ummasyz gorlara daýanýan tebigy çig mal serişdelerimizi senagat taýdan toplumlaýyn işlemekde geljegi uly bolan ilkinji taslamalaryň hatarynda mynasyp orun aldy. Netijede, bu kärhana tebigy gazy diňe bir arassa ýangyç hökmünde peýdalanmak bilen çäklenmän, eýsem, ondan dünýä bazarlarynda ýokary islegden peýdalanýan gymmatly serişdeleri öndürmegiň, pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrüň kämil tehnologiýalarydyr enjamlary bilen has-da berkitmegiň ýurdumyzda aýratyn uly üns berilýän ugurlaryň biri bolup durýandygyny ýene bir ýola tassyklady. Bu zawodyň işläp başlamagy bilen, Diýarymyz gazhimiýa pudagynyň önümlerini daşarky bazarlara çykarmakdaky mümkinçiliklerini has-da giňeltdi. Şeýlelikde, söwda-ykdysady gatnaşyklaryň bu ugrunda ýurdumyzyň ygtybarly hyzmatdaş hökmündäki abraýy ýokarlandy. «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasyndaky» anyk wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmegiň çäklerinde gurlan polimer zawody ykdysady nukdaýnazardan şunuň ýaly wajyp ähmiýetli taraplary bilen tapawutlanýar.  

Döwrebap zawodda ýylda 5 milliard kub metr «mawy ýangyjy» senagat taýdan düýpli işlemäge ähli mümkinçilikler bar. Bu bolsa, öz nobatynda, şonça möçberdäki tebigy gazdan 386 müň tonna polietileni hem-de 81 müň tonna polipropileni almaga şert döredýär. Üns çekmeli tarapy, himiýa önümleriniň bu görnüşlerini öndürmekde sarp edilýän «mawy altynyň» galan bölegi, ýagny 4,5 milliard kub metri arassa ýangyç hökmünde peýdalanylýar. Arassa ýangyjy sarp edijilere bökdençsiz ýetirmekde bolsa, ýöriteleşdirilen gaz geçiriji ulgamlar hereket edýär. 

Gyýanlydaky polimer zawodynda tebigy gazy senagat taýdan gaýtadan işlemek arkaly alynýan polietilen hem-de polipropilen çig mal serişdeleri dürli önümçiliklerde giňden peýdalanylýar. Mysal üçin, külkelenen polipropilen polimer plýonkasyny, emeli süýümi, termo- plastlary, turbalary, berk tanaplary, gaplaýjy serişdeleri, mebelleri, dürli polimer önümlerini, awtoulaglar üçin süzgüçleri, azyk önümleri üçin gaplary taýýarlamakda esasy çig mal serişdeleriniň biri bolup durýar. Häzirki zaman kärhanasynda öndürilýän polimer hem önümçiligiň dürli pudaklarynda möhüm ähmiýetli gymmatly çig mal serişdesidir. Bu çig mal serişdesine sarp edijileriň arasynda islegiň durnukly artmagy muňa doly güwä geçýär. Zawodyň önümi Russiýa, Hytaý, Türkiýe, Owganystan döwletleriniň sarp edijilerine yzygiderli ugradylýar. Ýurdumyzyň hususy işewürleriniň hem polipropilen we polimer önümlerini dürli harytlary öndürmekde üstünlikli özleşdirýändikleri bellenilmäge mynasypdyr. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen ýedi aýynda sarp edijileriň durnukly artýan isleglerinden peýdalanýan polietileniň 56 müň 985 tonnasy öndürilip, 109 göterim ösüş gazanyldy. Polipropilen öndürmekde bu görkeziji 12 müň 250 tonna ýetip, ösüşiň depgini 103,2 göterim ýokarlandy. 

«Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň Gyýanlydaky polimer zawodynyň agzybir işgärleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Serdarymyzyň ilhalar tutumlaryna mynasyp goşant goşmak bilen, joşgunly zähmet çekýärler. 

Nurmämmet Hydyrow,

«Balkan».

Ýurdumyzyň ykdysadyýetini bazar gatnaşyklary şertlerinde ýokary depginlerde ösdürmäge welaýatymyzyň senagat kärhanalarynyň işgärleri ruhubelentlik bilen gatnaşýarlar. Şonuň netijesinde bellenilen meýilnamalar üstünlikli berjaý edilýär. Munuň şeýledigine «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen ýedi aýynda gazanylan maliýe-ykdysady görkezijiler ynandyryjylykly subutnamalardyr.  

Üstümizdäki ýylyň geçen hasabat döwründe welaýatymyzda öndürilen senagat önümleriniň hereket edýän nyrhlardaky möçberi 11 milliard 881,6 million manatlyga barabar boldy. Şonça önümiň 4 milliard 058,2 million manatlygy ykdysadyýetiň döwlete degişli böleginde öndürildi. Öndürilen önümleriň gymmatlyk möçberiniň esasy bölegi nebitgaz toplumynyň kärhanalarynyň hasabyna emele geldi. Ýurdumyzyň Gündogar welaýatynda bu toplumyň iri kärhanalary bolup, olarda önümçiligiň ýokary netijeliligi üpjün edilýär. Bu babatda «Türkmengaz» döwlet konserniniň «Lebapgazçykaryş» müdirliginde gazanylýan önümçilik görkezijileri has-da guwandyryjydyr. Ýylyň geçen döwründe müdirlik boýunça tebigy gazy öndürmek baradaky meýilnama 127 göterim berjaý edildi. Gazanylýan üstünlige müdirligiň Kükürtli liniýa önümçilik böleginiň gaýratly işgärleriniň goşandy has-da saldamlydyr. Geçen aýlarda bu bölek boýunça «mawy ýangyjyň» 5 milliard 960 million kub metrden gowragy gazylyp alyndy. Şeýle düýpli ilerlemeler Malaý gaz käninde ýyllyk kuwwatlylygy 30 milliard kub metr tebigy gazy akdyrmaga barabar bolan kämil gaz gysyjy desganyň işe girizilmegi netijesinde mümkin boldy. Bu känden Malaý ― Bagtyýarlyk gaz geçirijisi arkaly tebigy gazyň 4,4 milliard kub metrden gowragy akdyryldy. Şonça önümiň köp bölegi bolsa dostana Hytaý döwletiniň sarp edijilerine ugradyldy.  

Ýurdumyzyň uly baýlygy bolan tebigy gaz welaýatymyzda hereket edýän elektrik stansiýalary üçin ýangyç bolup hyzmat edýär. Garaşsyzlyk ýyllarynda gurlup, ulanylmaga berlen kämil desgalarda ýylyň başyndan bäri elektrik energiýasynyň 2 milliard 159,4 million kilowat sagady öndürildi. Elektrik energiýasynyň öndürilişiniň yzygiderli artdyrylmagy ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşini çaltlandyrmaga, şeýle-de bu energiýanyň daşary ýurtlara ugradylýan möçberlerini köpeltmäge giň mümkinçilikleri açýar.  

Eksporta iberilýän harytlyk önümleriň arasynda suwuklandyrylan gaz hem bar. Munuň üçin ýurt Garaşsyzlygy ýyllarynda täze önümçilikler peýda boldy. Naýyp we Bagaja gaz känlerinde daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde gurlan we işe girizilen suwuklandyrylan gaz öndürýän desgalarda geçginli önümler uly möçberlerde öndürilýär. Bu görkeziji tamamlanan ýedi aýda 70 müň tonna barabar bolup, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 42,4 göterim ösüş depgini gazanyldy.  

Düýpli ösüşlere lebaply daýhanlar mynasyp goşant goşýarlar. Olar möhüm oba hojalyk önümlerini öndürmekde guwandyryjy netijeleri gazanýarlar. Şeýle üstünlik hormatly Prezidentimiziň möhüm pudagy ileri tutup ösdürmek boýunça öňe sürýän maksatnamalaryndan gözbaş alýar. Pagtanyň, gallanyň we beýleki zerur azyk önümleriniň öndürilişiniň artdyrylmagy gaýtadan işleýän pudagyň kärhanalarynyň işleriniň gerimini has giňeltmäge, öndürilýän önümleriň möçberlerini artdyrmaga amatly şertleri döredýär. Oňa ýylyň geçen döwrüniň önümçilik görkezijilerine ser salanyňda, aýdyň göz ýetirmek bolýar. Has takygy, geçen ýedi aýda pagta süýüminiň 40,3 müň tonnasy, nah ýüplügiň 204,5 million manatlygy, unuň 74,9 müň tonnasy, çörek we çörek önümleriniň 112,8 müň tonnasy, süýt we süýt önümleriniň 33,1 müň tonnasy öndürildi. Bu guwandyryjy görkezijileriň ählisi geçen ýylyň deňeşdirilýän döwründäkiden ep-esli ýokarydyr.  

Azyk önümleriniň öndürilişiniň möçberleriniň artyşy baradaky maglumatlar diňe ýokarda beýan edilenler bilen tamamlanmaýar. Hasabat döwründe welaýatymyz boýunça et önümleriniň 7,5 müň tonnasy öndürildi we ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 19,7 göterim artdy.  

2022-nji ýylyň ýanwar-iýul aýlarynda ilatyň sarp edýän harytlarynyň 2 milliard 717,5 million manatlygy öndürildi. Munuň özi geçen ýylyň degişli döwrüne görä zerur önümleriň öndürilişiniň 28,6 göterim artandygyna şaýatlyk edýär. Şeýle oňyn netijeler ýurdumyzda alnyp barylýan ähli işleriň ahyrky maksadynyň, ilkinji nobatda, ilatyň bähbidine gönükdirilendiginden habar berýär. Bu bolsa söwda nokatlaryny we ak bazarlary ilatyň ösen isleglerinden peýdalanýan önümler bilen has köp möçberlerde üpjün etmäge, harytlaryň nyrhlarynyň elýeterli bolmagyny gazanmaga mümkinçilik berýär.  

Senagat kärhanalarynda öndürilýän harytlyk önümleri alyjylara bökdençsiz ýetirmekde söwda guramalarynyň işgärleri we telekeçiler ýokary işjeňlik görkezýärler. Ýylyň tamamlanan ýedi aýynda ýerine ýetirilen bölek-satuw haryt dolanyşygy 7,6 milliard manatdan hem gowrak bolup, bu görkeziji geçen ýylyň degişli döwründen 10,6 göterim köpeldi. Söwdanyň döwlete dahylly böleginde haryt dolanyşygynyň durnukly depginler bilen ösýändigi bellärliklidir. Şu ýylyň 1-nji awgustyna ministrlikleriň we pudak edaralarynyň söwda kärhanalary boýunça sarp ediş harytlarynyň gorlarynyň umumy möçberi 124,9 million manada barabar bolup, geçen ýylyň deňeşdirilýän döwründäkiden 19 göterim köpeldi.  

Şeýle oňyn görkezijiler welaýatymyzyň senagat pudagynda ösüşleriň durnukly häsiýete eýe bolýandygyndan habar berýär. Bu bolsa ilatyň abadan durmuşda ýaşamagynyň, ýurdumyzyň depginli ösmeginiň berk binýadynyň emele getirilýändigine şaýatlyk edýär. Bagtyýar halkymyz özi hakynda edilýän ýadawsyz aladany ýakyndan duýýar we şeýle abadançylygyň gözbaşynda durýan Gahryman Arkadagymyza we Arkadagly Serdarymyza köp-köp sagbolsun aýdýar.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Ber­di­mu­ha­me­do­wyň ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ýo­ka­ry ösüş dep­gin­le­ri­niň üp­jün edil­me­gi­ne gö­nük­di­ril­ýär we özü­niň oňyn ne­ti­je­le­ri­ni ber­ýär. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ta­ra­pyn­dan tas­syk­la­nan uzak möh­le­ti öz içi­ne al­ýan Türk­me­nis­ta­nyň ma­ýa go­ýum Mak­sat­na­ma­la­ry döw­let dur­mu­şy­nyň we halk ho­ja­ly­gy­nyň äh­li ul­gam­la­ryn­da göz öňün­de tu­tul­ýan öz­gert­me­le­riň ugur­la­ry­ny anyk kes­git­le­ýän der­wa­ýys res­mi­na­ma bo­lup dur­ýar.  

Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­myz tä­ze önüm­çi­lik kuw­wat­lyk­la­ry­na ma­ýa­la­ryň go­ýul­ma­gy halk ho­ja­ly­gy­nyň dur­muş ul­ga­my­nyň äh­li pu­dak­la­ry­nyň ösüş mak­sat­na­ma­la­ry­na iter­gi ber­mä­ge, ýur­du­my­zyň önüm ön­dü­ri­ji­le­ri­ni, şol san­da hu­su­sy­ýet­çi­le­ri gol­da­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär di­ýip bel­le­ýär. Mu­nuň özi di­ňe bir da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ril­ýän ha­ryt­la­ryň or­nu­ny tut­ýan önüm­çi­lik bi­len çäk­len­män, eý­sem, ýur­du­my­zyň gir­de­ji­si­niň art­ma­gy­nyň mö­hüm çeş­me­si bo­lup dur­ýan is­leg­li ha­ryt­la­ryň ha­sa­by­na eks­port müm­kin­çi­lik­le­ri­ni gi­ňelt­mä­ge şert dö­red­ýär. Döw­let ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty­nyň esa­sy ugur­la­ry mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti döw­re­bap­laş­dyr­mak­dan we di­wer­si­fi­ka­si­ýa­laş­dyr­mak­dan yba­rat­dyr.  

Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­zyň taý­syz ta­gal­la­la­ry­nyň ne­ti­je­sin­de, Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de hu­su­sy te­le­ke­çi­le­re beril­ýän kö­pu­gur­ly gol­daw soň­ky ýyl­lar­da hu­su­sy­ýet­çi­li­giň ýaý­baň­lan­ma­gy­na, giň ge­rim bi­len ös­me­gi­ne, bäs­deş­li­ge ukyp­ly önümleri öndürýän te­le­ke­çi­le­riň we se­na­gat­çy­la­ryň peý­da bol­ma­gy­na, ra­ýat­la­ry­my­zyň te­le­ke­çi­lik baş­lan­gyç­la­ry­nyň ma­li­ýe se­riş­de­le­ri bi­len hö­wes­len­di­ril­me­gi­ne şert dö­ret­di. Şeý­le­lik­de, jem­gy­ýe­ti­mi­ziň we döw­le­ti­mi­ziň ösü­şi­niň hä­zir­ki tap­gy­ryn­da «Döw­let adam üçin­dir!» di­ýen şy­gar­da öz be­ýa­ny­ny ta­pan yk­dy­sa­dy sy­ýa­sa­ty­my­zy üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek­de «Hal­kyň Ar­ka­dag­ly za­ma­na­sy» ýy­ly­myz ro­waç­lyk­la­ra bes­len­ýär.  

Mä­lim bol­şy ýa­ly, Ga­raş­syz ýur­du­my­zyň ma­li­ýe-yk­dy­sa­dy ba­bat­da ösüş­le­rin­de döw­le­ti­mi­ziň ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty­nyň aý­ra­tyn äh­mi­ýe­ti bar­dyr.  

Ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň hal­ka­ra gi­ňiş­li­ge bar­ha iş­jeň go­şu­lyş­ýan­dy­gy bi­len bag­ly­lyk­da, yk­dy­sa­dy­ýe­tiň dür­li pu­dak­la­ry bo­ýun­ça giň göz­ýe­tim­li, in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­lar­dan oňat baş çy­ka­rýan hü­när­men­le­riň tä­ze nes­li­ni taý­ýar­la­mak iş­le­ri hem yk­dy­sa­dy stra­te­gi­ýa­ny ama­la aşyr­ma­gyň çäk­le­rin­de ut­ga­şyk­ly al­nyp ba­ryl­ýar. Şo­ňa gö­rä-de, bi­ziň äh­li ugur­lar­da­ky iş­le­ri­miz stra­te­gi­ki mak­sat­la­ra gö­nük­di­ril­en­dir. Ýurt de­re­je­sin­de ne­ti­je­li al­nyp ba­ryl­ýan we dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty hem mu­ňa aý­dyň my­sal­dyr. Ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty «Türk­me­nis­ta­nyň dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şi­niň 2011 — 2030-njy ýyl­lar üçin Mil­li mak­sat­na­ma­syn­da», «Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­zy 2019 — 2025-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň Mak­sat­na­ma­syn­da», şeý­le-de «Türk­me­nis­ta­nyň 2021 — 2025-nji ýyl­lar üçin da­şa­ry söw­da Stra­te­gi­ýa­syn­da» göz öňün­de tu­tu­lan mak­sat­la­ra ýet­mek­de mö­hüm orun eýe­le­ýär. Şu­ňa la­ýyk­lyk­da, ýur­du­myz­da her ýyl­da yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ös­dü­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ril­ýän ma­ýa go­ýum­la­ry­nyň möç­be­ri, şeý­le hem ola­ryň gö­nük­di­ri­len ugur­la­ry ta­kyk kes­git­le­nil­ýär. Me­se­lem, ýur­du­myz­da üs­tü­miz­dä­ki 2022-nji ýyl üçin mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­te gö­nük­di­ri­len ma­ýa go­ýum­la­ry­nyň umu­my möç­be­ri 36,1 mil­liard ma­na­da deň­dir. Şo­nuň 60,2 gö­te­ri­mi önüm­çi­lik ug­ru­na, 39,2 gö­te­ri­mi bol­sa dur­muş-me­de­ni mak­sat­ly iş­le­re bö­lü­nen­dir. Bu san­lar ýur­du­myz­da önüm­çi­li­ge sarp edil­ýän ma­ýa go­ýum­la­ryň möç­be­ri­niň ýy­lyň-ýy­ly­na art­ýan­dy­gy­ny gör­kez­ýär. Şeý­le edil­me­gi ýur­du­myz­da im­por­tuň or­nu­ny tut­ýan ýo­ka­ry hil­li mil­li önüm­le­ri­mi­zi ön­dür­mä­ge, mil­li ma­na­dy­my­zyň hüm­me­ti­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga we ila­tyň hal-ýag­da­ýy­ny has-da go­wu­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Ýur­du­myz­da ma­ýa go­ýum­la­ry soň­ra ön­dü­ril­ýän önü­miň ýa-da hö­dür­len­ýän hyz­mat­la­ryň ha­sa­by­na ödel­jek we ýur­da gir­de­ji ge­tir­jek önüm­çi­lik we dur­muş mak­sat­ly ugur­la­ra sarp edil­ýär. Ýur­du­myz­da zäh­met adam­la­ry­nyň ýa­şa­ýyş-dur­muş şert­le­ri­niň yzy­gi­der­li ýokarlan­dy­ryl­ma­gy üçin hem ägirt uly ma­ýa go­ýumlar öz­leş­di­ril­ýär. Bu ugur­da­ky ma­ýa go­ýum çyk­da­jy­la­ry hal­ky­my­zyň önüm­çi­lik­de çek­ýän ha­lal zäh­met­le­ri bi­len döw­le­ti­mi­ze gir­de­ji ge­tir­mek­le­ri­niň ha­sa­by­na ödel­ýär di­ýip aýt­mak bo­lar.  

Se­lim­ber­di HO­JA­BER­DI­ÝEW,

Aş­ga­bat şä­he­ri­niň Baş ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mü­dir­li­gi­niň baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry.

Ýewraziýanyň ýüreginde ýerleşýän Watanymyz asyrlaryň dowamynda yklymlary biri-birine baglap, halklaryň arasyndaky söwda-ykdysady hem-de medeni gatnaşyklaryň ösmegine itergi beren Beýik Ýüpek ýolunyň möhüm çatrygy bolupdyr. Keremli topragymyzyň üstünden geçip, Gündogar bilen Günbatary baglanyşdyrýan söwda ýollarynyň bir ugry Hazaryň kenaryna baryp ýetipdir. Gämilere ýüklenen gymmat bahaly harytlar deňiz ýollary arkaly Russiýa, Kawkaza we Eýrana daşalypdyr. Bu gün hem Hazaryň türkmen kenary, hususan-da, Merkezi Aziýanyň «deňiz derwezesi» hökmünde tanalýan Türkmenbaşy Halkara deňiz porty gadymy söwda ýollarynyň täze görnüşde dikeldilmeginde wajyp orny eýeleýär. 

 Strategik ähmiýetli «deňiz derwezesi» 

Ýewropa — Kawkaz — Aziýa söwda ýollarynyň ugrundaky möhüm strategik nokatda ýerleşýän Türkmenbaşy şäheri sebitde söwda-ykdysady gatnaşyklaryň ösdürilmeginde uly mümkinçiliklere eýedir. Bu ýeriň tebigy aýratynlyklary ýylyň islendik paslynda gämileri kabul etmäge hem-de goşlary ýüklemek we düşürmek bilen baglanyşykly işleri bökdençsiz amala aşyrmaga mümkinçilik berýär. Şeýle hem ýurdumyzyň döwrebap awtomobil, howa we demir ýol düzümleri arkaly ýükleri Merkezi Aziýanyň ähli ýurtlaryna hem-de beýleki sebitlere daşamaga oňaýly şertler bar. Bu şertler Hytaýdan we Aziýa-Ýuwaş umman sebitinden gelýän ýükleri Ýewropa hem-de Ýakyn Gündogara daşamakda Hazaryň türkmen kenaryndaky deňiz duralgasynyň ähmiýetini artdyrýar. Hut şonuň üçinem, Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli başlangyjy boýunça bu ýerde täze gämi duralgasynyň Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň döredilmegini diňe bir ýurdumyzyň ykdysadyýeti üçin däl, eýsem, tutuş sebit we yklym derejesinde uly mümkinçiliklere açylýan «deňiz derwezesi» hökmünde-de häsiýetlendirmek bolar. 

 Sanlar we maglumatlar 

Gurluşygyna 2013-nji ýylda badalga berlen Türkmenbaşy Halkara deňiz porty 2018-nji ýylda Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda açylyp, ulanylmaga berildi. Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça söwda gatnaşyklarynyň täze derejä çykarylmagyna ýardam edýän Halkara deňiz portunyň tutýan umumy meýdany 1 million 358 müň inedördül metrden geçýär. Gämi duralgalarynyň meýdany 3600 metre ýetýän portuň ýyllyk ýük geçirijiligi 17 million tonna barabardyr. Bu ýerde ýolagçy we ýük terminaly, konteýner terminaly, umumy ýük terminaly, ürgün ýük terminaly, demir ýol parom terminaly, polipropilen terminaly, «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody ýerleşýär. Şeýle hem portuň düzüminde ýükleri barlaýan döwlet gulluklarynyň edara binalary, demir ýol dolandyryş binasy, saglyk merkezi, ýangyn howpsuzlyk binasy, döwrebap myhmanhana, innowasion barlag enjamlary, ýükleri düşüriji we ýükleýji tehnikalar, şeýle hem beýleki inženerçilik-tehniki düzümler bar. 

 Milli ykdysadyýetiň möhüm düzümi 

Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň düzümindäki gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody birnäçe ýylyň dowamynda ýurdumyzyň deňiz we derýa ulaglary pudagynyň ösüşine mynasyp goşant goşmak bilen, daşary ýurtlaryň gämileriniň hem näsazlyklaryny we kemçiliklerini bejermekde giňden peýdalanylyp gelinýär. Bu ýerden geçýän üstaşyr ýükler bolsa milli ykdysadyýetimize maýa goýumlary çekmegiň möhüm çeşmesidir. Portuň ulanyşa berilmegi bilen, bu ýerde täze iş orunlarynyň 2 müň 500-den gowragy döredildi. Döwrebap deňiz porty Aziýa hem-de Ýewropa ýurtlarynyň arasynda ykdysady we söwda hyzmatdaşlygynyň hil taýdan täze derejä çykarylmagynda aýgytly ähmiýeti bolan taslamadyr. 

 «Ýaşyl port» — tebigatyň abadançylygy 

Hazar deňziniň ekologiýasyny aýawly saklamak maksady bilen, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň taslamasy «Ýaşyl port» halkara ölçeglerine laýyklykda amala aşyryldy. Munuň üçin bu ýerdäki terminallaryň her birinde bioarassalaýyş enjamlary ornaşdyryldy, desgalaryň içinde ýerleşdirilen tehnikalaryň mümkin boldugyndan elektrik energiýasy bilen işlemegi üpjün edilip, tebigat üçin zyýanly zyňyndylary öndürmeýän tilsimatlar bilen enjamlaşdyryldy. Portuň ýakynynda guşlar üçin meýdany 170 gektar bolan emeli ada döredildi. Bu ada guşlaryň dürli görnüşleriniň ýüz müňlerçesiniň ýaşaýan, höwürtgeleýän we gyşlaýan mekanyna öwrüldi.  

 Bagtyýar hem abadan durmuşyň sazlaşygy 

Awtoulagda ýa-da demir ýol ulagynda Türkmenbaşy şäherine tarap barýarkaň, sagyňda kenar ýakasynyň owadan belentlikleri, çepiňde bolsa mawy deňziň kenaryndaky döwrebap port we onda düşlän gämiler hem-de uzakdan göreniňde-de gözüňi dokundyrýan Awazanyň ajaýyp myhmanhanalary ünsüňi çekýär. Diýarymyzyň gözel künjeginde durmuşa geçirilen bu taslamalar berkarar Watanymyzyň özbaşdak ösüş ýoluna düşen döwründe gazanan üstünlikleriniň şöhlelenmesidir. Iň ýokary dünýä ülňülerine laýyk gelýän Halkara deňiz portunda ýük ýazdyrýan we ondan mawy tolkunlary böwsüp, ýola rowana bolýan gämiler, portuň desgalarynda gaýnap-joşýan zähmet hem-de merjen kenarda bina bolan «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyndaky sapaly dynç alyş ykdysady taýdan barha kuwwatlanýan ýurtda höküm sürýän bagtyýar durmuşyň sazlaşygynyň özboluşly nyşanydyr. Häzirki günlerde Hazaryň türkmen kenarynda nobatdaky iri halkara forumyň — deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatyň geçirilmegi bolsa eziz Watanymyzda umumadamzat ähmiýetli başlangyçlaryň başyny başlamak we olary üstünlikli durmuşa geçirmek ugrundaky   nobatdaky möhüm ädimdir. 

Ahmet GELDIÝEW,

«Watan».

Milli ykdysadyýetimiziň ýangyç-energetika toplumynyň iri düzümleriniň biri bolan «Türkmennebit» döwlet konserniniň iň baýry ýataklarynda iş alyp barýan «Gumdagnebit» nebit-gaz çykaryş müdirliginiň hünärmenleri «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen hasabat döwrüni üstünlikli jemlemegi başardylar. Bu ýerde ýanwar — iýul aýlarynda nebit berýän guýulardan döwlete tabşyrylan «gara altynyň» umumy möçberi 280 müň tonnadan hem köp boldy. Munuň özi şu ýylyň geçen ýedi aýynda nebit çykarmak babatda bellenilen meýilnamanyň 111 göterime golaý ýerine ýetirilendigini görkezýär. Gumdagly nebitçiler geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, önümçiligiň ösüş depginini 120 göterimden gowrak ýokarlandyrmagyň hem hötdesinden geldiler. Munuň özi önümçiligiň ösüş depgini babatda tutuş konsern boýunça degişli müdirlikleriň arasynda gazanylan iň ýokary netijedir. 

Kuwwatly desgalardyr enjamlara başarjaň erk edýän müdirligiň hünärmenleriniň irginsiz tagallasy bilen önüm berýän guýulara tehniki hyzmat öz wagtynda ýola goýulýar. Hut şu ýagdaý hem kärhanada bellenilen meýilnamalara hemişe artygy bilen amal edilýändigini görkezýär.  

Hojaberdi BAÝRAMOW

Ýurduň öňe gitmegi öňde goýlan maksatlaryň aýdyňlygyna, anyklygyna hem-de bitewüligine bagly bolup durýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzy belent sepgitlere ýetirjek, ösüşleriň aýdyň ýoly bilen öňe alyp gitjek maksatlar bolsa hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň 8-nji iýulynda tassyklan «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan» gözbaş alýar. Maksatnama, esasan-da, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» göz öňünde tutulan çäreleri durmuşa geçirmegiň ilkinji nobatdaky wezipelerinden ugur alýar. Jemi 7 bapdan ybarat bolan Prezident maksatnamasynda ýurdumyzda her bir raýatyň abadan durmuşyny kepillendirmek, ilatyň bähbitlerini goramak, raýatlaryň durmuş goraglylygyny we iş üpjünçilik ulgamyny kämilleşdirmek, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmak, milli ykdysadyýetiň senagatlaşma derejesini ýokarlandyrmak, pudaklara we hyzmatlar ulgamyna sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, Türkmenistanda sanly ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek, senagat pudagyny innowasion häsiýetde ösdürmek, ýokary tehnologiýaly, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek, telekeçiligi goldamak, işewürligi kämilleşdirmek, ýeňillikli salgyt salmak boýunça ýurdumyzda amala aşyrylýan çäreler esasynda milli ykdysadyýetiň ösüşinde bu bölegiň paýynyň hem-de ähmiýetiniň ýokarlanmagyna mümkinçilikleri artdyrmak, milli ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna geçmegini işjeňleşdirmek, ekologik abadançylygy üpjün etmek we «ýaşyl» ykdysadyýeti ösdürmek ýaly wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksat edinilýär.  

Prezident maksatnamasynda Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň häzirki ýagdaýy seljerilip, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durnukly ösdürmegiň döwlet syýasaty kesgitlenilýär. Oňa laýyklykda, jemi içerki önümiň adam başyna düşýän möçberi, zähmet öndürijiligi, ilatyň girdejileri we durmuş şertleri ösen ýurtlaryň derejelerine ýetiriler. Bu bolsa ilatyň ösen isleglerini kanagatlandyrmak we ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmak wezipeleriniň üstünlikli çözülmegini üpjün eder.  

Awtoulag ýollarynyň we olaryň ugrundaky desgalaryň gurluşyk işleriniň ýerine ýetirilmegi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösmegine, ýol ulgamynyň kämilleşmegine öz täsirini ýetirer hem-de ýurdumyzyň sebitleriniň durmuş-ykdysady ösüşine itergi berer. Şunuň bilen baglylykda, bu maksatnamada Türkmenabat — Gazojak — Daşoguz, Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystan serhedi, Mary — Serhetabat, Gumdag — Esenguly — Etrek — Gidrolum awtoulag ýollarynyň gurluşyk işlerini ýerine ýetirmek göz öňünde tutulýar. Bu babatda häzirki wagtda gurluşygy batly depginde dowam edýän Aşgabat — Türkmenabat awtobany örän uly ähmiýete eýedir.  

Ykdysadyýetiň ähli pudaklary boýunça 30 müňe golaý goşmaça iş orny dörediler, ýaşaýyş jaýlarynyň adam başyna düşýän umumy meýdany 102,2 göterim artar, şeýle hem ýurdumyzda mekdebe çenli çagalar edaralarynyň 40-sy, umumy bilim edaralarynyň 54-si, ýokary hünär bilimi edaralarynyň 4-si, 10 sany döwrebap hassahana gurlar, 7 sany medeniýet öýi bina ediler. Prezident Maksatnamasynda öňde goýlan sepgitlere ýetmek maksady bilen, ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny has-da pugtalandyrmaga we artdyrmaga, durmuş ulgamyny ösdürmäge 278,9 milliard manatdan gowrak maýa goýumlary gönükdiriler. 

«Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen parasatly sözleri durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň esasy özeninde goýýan hormatly Prezidentimiziň kabul eden bu maksatnamasy ýurdumyzyň bedew batly gadamlar bilen öňe gitjekdigini äleme buşlaýar.  

Maksady halkyň bagtyýar, abadan durmuşyny üpjün etmek bolup durýan hormatly Prezidentimiziň bu döwletli tutumlarynyň üstünlikli durmuşa geçiriljekdigine häzirki döwürde alnyp barylýan işler aýdyň güwä geçýär. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň hem-de hemişelik Bitaraplygymyzyň esasy ýörelgelerinden gözbaş alýan giň gerimli özgertmeleriň üstünliklere beslenmegini, hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny tüýs ýüregimizden arzuw edýäris.  

 Döwletnazar IŞANGULYÝEW, 

 «Daşoguz habarlary».

ÝOKARY HILLI ÖNÜMLER 

Welaýatymyzyň iri senagat kärhanalarynyň biri bolan Daşoguz şäherindäki motor abatlaýyş kärhanasynda bellenilen meýilnama aýma-aý üstünlikli berjaý edilýär. Bu ýerde 40-a golaý işçi-hünärmen agzybirlikli zähmet çekýär. Olar oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny düýpli abatlamak, zerur bolan ätiýaçlyk şaýlary ýasamak bilen meşgullanýarlar. Kärhanada ýylyň başyndan bäri 1 million 470 müň manatlykdan gowrak iş edildi. Bu ýerde dürli ätiýaçlyk şaýlarynyň 100-e golaý görnüşi öndürilýär we etraplardaky tehniki hyzmat ediş kärhanalaryna ugradylýar. Öndürilýän önümleriň arasynda gowaçalaryň hatarara bejergisi üçin zerur bolan enjamlaryň ençemesi bar. Kärhananyň işçilerinden demirçi ussa Umyt Bekjanow, kebşirleýji ussalar Atagurban Atagurbanow, Ýagşygeldi Atanepesow, tokarlar Paltabaý Hojamyradow, Allabergen Halmedow dagy öndürijilikli işlemek bilen, köplere görelde görkezýärler. Işçi-hünärmenleriň yhlasly zähmetiniň netijesinde bu ýerde düýpli abatlanylýan we öndürilýän önümler hil derejesiniň ýokarylygy, ýaramlylyk möhletiniň uzaklygy bilen tapawutlanýar. 

 * * * 

 YHLASLY ZÄHMETIŇ GUWANDYRYJY NETIJELERI 

«Daşoguzagyzsuw» birleşigi boýunça «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň başyndan bäri 4 million 942 müň kub metrden gowrak arassa içimlik agyz suwy öndürildi. Birleşik öz düzümine Daşoguz hem-de Köneürgenç şäher suw müdirliklerini, şeýle-de etrap agyz suw bölümleriniň 8 sanysyny birleşdirip, welaýatymyzyň oba we şäher ilatyny arassa agyz suwy bilen üpjün edýär. Şeýlelikde, birleşik boýunça dik guýularyň 424 sanysyndan bir gije-gündiziň dowamynda 24 müň kub metre golaý arassa agyz suwy öndürilip, sarp edijilere ýetirilýär. Akdepe hem Gubadag etraplaryndaky agyz suw bölümleriniň işgärleri has öndürijilikli işleýärler. Olaryň yhlasly zähmetiniň netijesinde, ilatyň arassa agyz suwuna bolan islegleri doly kanagatlandyrylýar. 

 * * * 

 NEPIS SUNGATY DÖREDIJILER 

Daşoguzyň «Çeper» halyçylyk kärhanasynyň Boldumsaz etrabyndaky önümhanasynyň ezber elli halyçylary ýylyň-ýylyna nepis halylaryň birnäçesini dokap, ýokary önümçilik netijelerini gazanýarlar. Olar «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda zähmet depginlerini barha batlandyrýarlar. Bu ýerde ýylyň başyndan bäri 263 inedördül metr haly we haly önümleri dokaldy. Önümhanada eli çeper halyçylaryň 40-sy el-ele berip, agzybirlikli zähmet çekýär. Onda Türkmenistanyň at gazanan halyçysy Jumagül Hudikowa, eli çeper halyçylar Jeren Şükürbaýewa, Haýytgül Çärşemowa, Dürbibi Pommyýewa, Merjen Haýydowa dagynyň dokaýan halylary nepisligi bilen tapawutlanýar. Aýlyk, ýyllyk meýilnamalaryny artygy bilen ýerine ýetirýän kärhananyň halyçylarynyň dokaýan halylarynyň agramly bölegi uly halylar bolup durýar. Onda dokalýan haly we haly önümleriniň aglabasynyň ýokary hil derejesinde kabul edilýändigi aýratyn bellärliklidir. Munuň özi çeper elli halyçylaryň öz iş tejribelerini barha artdyryp, bu nepis sungatyň hakyky ussatlaryna öwrülýändiklerini aýdyň görkezýär. 

Annageldi BEKIÝEW

Arkadagly Serdarymyz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişmek dabarasynda eden çykyşynda:  

 «Watan diňe halky bilen Watandyr!  

 Döwlet diňe halky bilen döwletdir!»  

diýip, nygtamak bilen, alyp barjak uly döwlet syýasatynyň baş ugruny kesgitledi. Bu dünýä nusgalyk ýörelge bolsa Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen parasatly syýasatyndan gözbaş alýar. Mähriban halkynyň egsilmez döredijilik güýjüne daýanýan hormatly Prezidentimiz hemişe ilatyň jana-jan bähbitlerini araýar we düýpli özgertmeleri amala aşyrýar. Bu diýilýänler ilaty tebigy gaz bilen üpjün etmek meselesinde hem aýdyň görünýär.  

Ene topragymyzyň bahasyz baýlyklarynyň biri-de tebigy gazymyzdyr. Bu baýlygyň uly gorlaryna eýe bolan welaýatymyzda tebigy gazy gazyp almak, sarp edijilere ibermek işleri üstünlikli ýola goýulýar. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen ýedi aýynda «Lebapgazçykaryş» müdirligi boýunça tebigy gazyň 7 milliard 214,6 million kub metrden gowragy gazylyp alyndy we bu baradaky meýilnama 127 göterim berjaý edildi.  

Amatly ýangyç bilen ilaty bökdençsiz üpjün etmek işini «Lebapgazüpjünçilik» müdirliginiň başarjaň işgärleri ýerine ýetirýärler. Ilatly ýerleri tebigy gaz bilen üpjün etmek maksady bilen welaýatymyzda dürli basyşly gaz geçirijileriň 8 müň 284,3 kilometrden gowragy çekildi. Bulardan başga-da gaz paýlaýjy we gaz sazlaýjy enjamlaryň 3605-si hereket edýär. Olar arkaly welaýat boýunça ýaşaýyş jaýlarynyň 215 müňden gowragyna tebigy gaz berilýär. 

Şanly ýylyň geçen döwründe «Lebapgazüpjünçilik» müdirligi tarapyndan ilata berlen «mawy ýangyç» 1 milliard 94,2 million kub metrden hem gowrak boldy. Munuň özi müdirlik boýunça ähli ýerleşdirilen ýangyjyň agramly bölegidir.  

Mälim bolşy ýaly, ýurt Garaşsyzlygy ýyllarynda ilatly ýerleri gazlaşdyrmak maksady bilen işleriň uly toplumy berjaý edildi. Şonuň netijesinde welaýatymyzyň iň çetdäki obalarynyň ýaşaýjylarynyň öýlerinde hem tebigy gaz alawlaýar. Bu iş häzirki döwürde netijeli dowam etdirilýär. Täze gaz geçirijileri gurmaga döwletimiziň uly möçberli maýa goýum serişdeleri gönükdirilýär. Hut şu ýylyň geçen aýlarynda täze gaz geçirijileriň 31,6 kilometre golaýy çekilip, bu işde maýa goýum serişdeleriniň 17,7 million manatdan gowragy özleşdirildi. Şeýle möhüm işler welaýatymyzyň täze peýda bolýan ilatly ýerlerinde ýerine ýetirilýär.  

Şu ýerde ýene bir hakykaty nygtamak artykmaçlyk etmez. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň uly baýlygy bolan tebigy gazdan tygşytly peýdalanmak, onuň sarp edilişine gözegçiligi netijeli ýola goýmak babatda anyk wezipeleri kesgitledi. Şu maksat bilen hojalyklaryň ählisinde gaz ölçeýji enjamlar oturdyldy. Olaryň saz ýagdaýda bolmagy, şeýle-de sarp edilen ýangyç üçin tölegleriň wagtly-wagtynda geçirilmegi gazanylýar. Bu işleriň ahyrky maksady ýene-de halkyň bähbitlerini nazarlaýar. Gymmatly baýlyklarymyz rejeli sarp edilip, onuň geljekki nesillere hem elýeterli bolmagy gazanylmalydyr. Agzybir we ruhubelent halkymyz özi hakynda ýadawsyz alada edýän Gahryman Arkadagymyza, Arkadagly Serdarymyza hoşallyk bildirýärler. 

Mämmetgylyç KÜTIÝEW