Häzirki wagtda Türkmenistanda sement ýaly gurluşykda zerur bolan önümleri öndürmek boýunça senagat gurluşy işjeň ösdürilýär. Ýurdumyzyň welaýatlarynda ýene-de üç sany täze sement zawody gurlar. Şolaryň birisi Köýtendag etrabyndaky «Lebap» sement zawodynyň kuwwaty ýylda 1 million tonna sement öndürmäge barabar bolan ikinji tapgyrdakysydyr.

Zawodyň birinji tapgyrdakysy 2013-nji ýylyň başynda ulanylmaga berlipdi. Zawod innowasion tehnologiýalar esasynda işleýär. «Lebap» sement zawodynyň M-400 we M-500 görnüşli portland sement önümleri ilat tarapyndan gyzgyn garşylanyldy. Ýokary hilli sement ýurdumyzyň senagat pudagynyň ösüşlerine uly täsirini ýetirdi. Şondan bäri kärhana ýurdumyzyň gurluşykçylaryny ýokary hilli sement bilen üpjün edip gelýär. Onuň önümleri daşary ýurtlara hem eksport edilýär.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen gündogar sebiti mundan beýläk hem senagatlaşdyrmak işi üstünlikli dowam etdirilýär. Biziň welaýatymyz hormatly Prezidentimiziň aýdyşy ýaly, gazylyp alynýan serişdelere örän baýdyr, sebitiň oňat ulag-logistika ulgamy hem-de ägirt uly zähmet serişdeleri, şol sanda ýokary hünärli işgärleri we ýokary bilimli hünärmenleri bar. Sebiti döwrebap senagatlaşdyrmak üçin ähli amatly şertler üpjün edilýär. Munuň özi ýurdumyzy senagatlaşdyrmak boýunça kesgitlenilen meýilnamalar bilen sazlaşyklylykda alnyp barylýar.

Ýurdumyzyň gündogar sebitiniň senagat taýdan ösdürilmegi hormatly Prezidentimiziň ykdysady strategiýasynda öňe sürülýän esasy wezipe bolup durýar. Bu wezipäni ýerine ýetirmegiň çäginde halk hojalygyny senagatlaşdyrmak üçin uly işler alnyp barylýar, eýeçiligi dürli görnüşli gurluşyk kärhanalarynyň birnäçesi guruldy. Häzirki wagtda welaýatymyzyň çäginde gurluşyk önümleriniň dürli görnüşleri öndürilýär.

2013-nji ýylyň başynda «Lebap» sement zawodynyň ilkinji nobatdakysynyň gurlup, ulanylmaga berilmegi sebitde giň göwrümli gurluşyklaryň ýaýbaňlandyrylmagy üçin örän amatly şertleri döretdi. Şol ýylda ýurdumyz boýunça sementiň öndürilişiniň 193,3 göterim bolmagy, sarp edijilere 3 million 68 müň tonna sement iberilmegi bu pudakda gazanylan hakyky işleri we ykdysady görkezijileri aýan edýär. Ondan bäri ýurdumyzda gurluşyklaryň depgini has ýokarlandy. Şonuň bilen birlikde semente bolan isleg hem artdy. Bu ýagdaý göz öňünde tutulyp, ýene-de sement zawodlarynyň gurluşygyna girişildi. Geçen ýylyň iýul aýynyň başynda hormatly Prezidentimiziň Karary esasynda «Lebap» sement zawodynyň kuwwaty 1 million tonna önüm öndürmäge barabar bolan ikinji tapgyrynyň gurluşygyna badalga berildi. Kärhanany «Türkmenenjam» hojalyk jemgyýetiniň hünärmenleri bina ederler. Hormatly Prezidentimiziň Karary bilen daşarky eltiji elektrik, gaz, suw we lagym üpjünçiliginiň inžener ulgamlaryny, demir ýollary gurmak şertinde bu jemgyýet bilen şertnama baglaşmaga ygtyýar berildi. Ony 2022-nji ýylyň dekabr aýynda ulanmaga tabşyrmak göz öňünde tutulýar. Häzirki wagtda gurluşyk bilen baglanyşykly işleriň depgini barha batlanýar. Zawodyň nobatdaky tapgyrynyň işe girizilmegi onuň eksport mümkinçiliklerini has artdyrar. Şeýle hem bu gurluşyk önümi bilen üpjünçilik has gowulanar. Şeýle hem iş orunlarynyň ýüzlerçesi dörär.

Watanymyzyň durnukly ösüşini üpjün etmek hormatly Prezidentimiziň ýöredýän döwlet syýasatynyň esasy maksadydyr. Şol syýasatyň maksadalaýyk durmuşa geçirilmeginiň netijesinde Türkmenistan häzirki wagtda durnukly ykdysadyýeti bolan ýurda öwrüldi. Gurluşyklar we gurluşyk önümleriniň önümçiligi bolsa ýurdumyzyň ösüşini has aýdyň görkezýän netijeli ugurlardyr.

Erkin NYÝAZOW,

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky ýaşlar guramasynyň Döwletli etrap geňeşiniň başlygy.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak we ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz bölegini has-da ösdürmek boýunça uly işler durmuşa geçirilýär. Bu babatdaky özgertmeler «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda üstünlikli dowam etdirilýär. Muňa ýurdumyzda hususy telekeçiligi goldamak babatda alnyp barylýan işler we degişli ugurda döredilýän amatly mümkinçilikler aýdyň şaýatlyk edýär.

Häzirki wagtda ýurdumyzda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» netijeli durmuşa geçirilýär. Maksatnamada ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde hususy ulgamyň tutýan paýynyň artmagyna uly üns berilýär, kiçi we orta telekeçilik innowasion ykdysadyýeti döretmegiň aýrylmaz bölegi hökmünde işjeň ösdürilýär. Bu ugurda milli Liderimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek babatda döwlet tarapyndan uly goldawlar berilýär.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzyň 12-nji fewralynda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Onda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek bilen bagly ençeme resminamalara gol çekildi. Hususan-da, Mejlisiň dowamynda milli Liderimiziň degişli Karary bilen «Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda döwletiň gatnaşmagyndaky kärhanalary dolandyrmak we özgertmek boýunça Strategiýa» hem-de bu Strategiýany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy tassyklanyldy. Bu resminama «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» göz öňünde tutulan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek, döwletiň we hususy pudagyň hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmek arkaly ykdysady kuwwatymyzy has-da berkitmek we ykdysadyýetiň durnukly ösmegini üpjün etmek maksady bilen kabul edildi. Bu bolsa hususy telekeçiligi ösdürmäge gönükdirilen döwlet syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygynyň subutnamasydyr.

Döwlet Baştutanymyzyň milli ykdysadyýetimiziň döwlete dahylsyz bölegini goldamak üçin kabul eden çözgütlerinden gelip çykýan wezipeleri doly we dogry berjaý etmek maksady bilen, häzirki wagtda Türkmenistanyň «Daýhanbank» döwlet täjirçilik banky tarapyndan hem netijeli işler amala aşyrylýar. Muňa bank tarapyndan kiçi we orta telekeçiligi goldamak üçin müşderilere berilýän dürli görnüşli karzlar hem aýdyň şaýatlyk edýär. Munuň özi ykdysady taýdan kuwwatly ýurdumyzda hususy telekeçilere döwlet goldawlarynyň berilýändigine doly güwä geçýär. Milli ykdysadyýetimizi ösdürýän we telekeçilige giň ýol açýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli beýik işleri rowaç alsyn!

Mekan GELDIÝEW,

Türkmenistanyň «Daýhanbank» döwlet täjirçilik bankynyň Karz syýasaty müdirliginiň Döwlet kärhanalaryny karzlaşdyrmak we hasaplaşyklar bölüminiň başlygy.

Öňňin “Türkmendemirýollary” agentliginiň edara binasynda maýa goýum forumy öz işine başlady. Oňa ýurdumyzyň önüm öndürijileridir telekeçileri, ulag we kommunikasiýa toplumynyň edara-kärhanalarynyň hünärmenleri gatnaşdylar.

Forumyň dowamynda ulag hem-de kommunikasiýa toplumynyň hünärmenleri ätiýaçlyk şaýlaryň we serişdeleriň görnüşleri hem-de möçberleri, ulag hyzmatlary hakynda maglumatlar bilen tanyşdyrdylar. Habar berlişi ýaly, olary öndürmek üçin ýurdumyzda zerur bolan enjamlar bar. Muňa garamazdan, degişli toplumyň kärhanalarynyň önümçilik hajatlary üçin zerur serişdeleriň hem-de ätiýaçlyk şaýlaryň uly möçberi daşary ýurtlardan satyn alynýar.

Çykyş edenleriň belleýşi ýaly, ýurdumyzyň ilatyna aragatnaşyk hyzmatlarynyň täze görnüşlerini hödürlemäge aýratyn üns berilýär, dürli programmaly önümleri döretmek we goldamak babatda ýaş hünärmenleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça işler amala aşyrylýar.

Maýa goýum forumy ulag we aragatnaşyk ulgamynda ýokary hilli import we eksport ugurly önümçilik babatdaky kuwwaty artdyrmak üçin tehnologik täzelikleri teklip etmäge taýýar ýurdumyzyň önüm öndürijileriniň mümkinçiliklerini aýdyň görkezdi.

Adamyň janynyň we saglygynyň ähli zatdan ileri tutulýan berkarar döwletimizde ekologiýa howpsuzlygyny gazanmak esasy ähmiýet berilýän meseleleriň hataryndadyr. Şu nukdaýnazardan daşky gurşawy goramak we tebigy serişdeleri rejeli peýdalanmak maksady bilen, adaty energiýany gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden öndürilýän energiýa bilen tapgyrlaýyn çalyşmak babatdaky işleri höweslendirmek döwlet syýasatynyň esasy ýörelgeleriniň biridir.

Bilşimiz ýaly, adaty energiýa gaýtadan dikeldilmeýän energiýa çeşmelerinden, hususan-da, uglewodorod çig malyndan peýdalanmak bilen öndürilýän energiýadyr. Ylmyň ösmegi bilen häzirki döwürde Gün, ýel, suw ýaly tebigy serişdelerden ekologiýa taýdan peýdaly, daşky gurşaw üçin zyýansyz, arzan energiýa alnyp başlanyldy. Munuň özi daşky gurşawy goramak we tebigy baýlyklardan rejeli peýdalanmak, ilatyň saglygyny we zähmet howpsuzlygyny üpjün etmek üçin uly ähmiýete eýedir.

Ýakynda ýurdumyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri babatda işiň hukuk, guramaçylyk we durmuş esaslaryny kesgitleýän hem-de gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini peýdalanmak bilen baglanyşykly ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýän «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Agzalýan çeşmeleri netijeli peýdalanmak bilen energiýany ösdürmek, energetika ulgamynyň düzümini kämilleşdirmek, energiýa çeşmelerini diwersifikasiýalaşdyrmak, ilatyň durmuş-ýaşaýyş şertlerini gowulandyrmak, ýurdumyzyň energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, daşky gurşawy goramak, tebigy serişdeleri rejeli peýdalanmak we ykdysadyýetiň durnukly ösüşini gazanmak Kanunyň esasy maksatlary bolup durýar.

Döwletimiz tarapyndan gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden peýdalanylmagyny höweslendirmek we bu ugurda amatly şertleri döretmek maksady bilen, gurluşlary satyn almak üçin Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda ýeňillikli bank karzlarynyň we döwlet kömekleri berilýär. Elektrik energiýasyny öndürýän gurluşlaryň Türkmenistanyň elektroenergetika ulgamyna kepillikli birikdirilmegi üpjün edilýär. Bu ugurda höweslendiriji nyrhnamalary ulanmak arkaly kepillikli satyn alynmagynyň üpjün edilmegi, bioýangyç bellenen standarta laýyk gelende, ony satmak mümkinçiliginiň üpjün edilmegi, Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda gümrük ýeňillikleriniň berilmegi ýaly kadalar Kanunda görkezilen.

Berkarar döwletimizde kabul edilýän we hereket edýän kanunlaryň ählisi ilkinji nobatda, raýatlaryň abadan durmuşyny, ýurdumyzyň ykdysady howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilendir. Bu kanunlaryň talaplarynyň takyk we birmeňzeş berjaý edilmegi bolsa mukaddes Watanymyzyň we mähriban halkymyzyň bagtyýar geljegine gönükdirilen tagallalaryň ýerine düşmegi üçin möhüm şertleriň biridir.

Perhat MEDEDOW,

Bagtyýarlyk etrabynyň prokurorynyň tälim alyjy kömekçisi.

Bagtyýarlyk döwrüniň her bir güni şanly wakalara, zähmet üstünliklerine beslenýär. Muny biz hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda halkara ulag, energetika we aragatnaşyk ulgamlarynda alnyp barylýan işleriň hil derejesiniň barha kämilleşmeginde hem aýdyň görýäris. Ýurdumyz bu ulgamlaryň pudaklaryna iri maýa goýumlaryny gönükdirýär we uly göwrümli taslamalary işjeň durmuşa geçirýär. Soňky gysga wagtyň içinde halkara ulag, energetika we aragatnaşyk ulgamlarynda innowasion tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak boýunça häzirki zaman hyzmatlarynyň birnäçesi üstünlikli durmuşa geçirildi.

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen amala aşyrylýan Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygyny ýurdumyzyň hoşniýetli syýasatynyň hatarynda görkezmek bolar. Oňa gatnaşyjy ýurtlaryň halklarynyň we tutuş sebitiň abadançylygyna gönükdirilen bu energetika taslamasynyň durmuşa geçirilmegi özara peýdaly hyzmatdaşlygynyň möhüm bölegi bolup durýar. Ol diňe bir Türkmenistanyň ykdysady taýdan ösüşine, senagat we ulag düzümleriniň kämilleşdirilmegine, täze iş orunlarynyň döredilmegine däl-de, eýsem, oňa gatnaşýan ýurtlaryň ykdysadyýetiniň ösmegine hem itergi berer.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň ähli halklaryň we ýurtlaryň giň hyzmatdaşlyga gönükdirilen bähbitlerine laýyk gelýän başlangyçlary Türkmenistanyň parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watanydygyny aýdyňlygy bilen subut edýär.

Batyr SARYÝEW,

Balkan welaýat gümrükhanasynyň işgärler bölüminiň müdiri, maýor.

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýurdumyzyň oba hojalygynda we senagatda döwrebap kärhanalaryň önümçilik kuwwatlyklary yzygiderli artdyrylýar. Olarda öňdebaryjy tehnologiýalaryň hem-de hojalygy ýöretmegiň we dolandyrmagyň täze usullarynyň yzygiderli ornaşdyrylmagy önümçiligiň täze sepgitlere çykmagyny üpjün edýär. Bu ugra ýurt derejesinde üns berilmeginiň netijesinde içerki bazary özümizde öndürilýän ýokary hilli önümler bilen üpjün etmek wezipesi üstünlikli çözülýär. Oba hojalyk önümlerini öndürijilere döwletimiz tarapyndan dürli amatly şertler we ýeňillikler hem döredilýär. Bu ugurda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň birinji mejlisinde hormatly Prezidentimiziň ýerleriň hasyl berijiligini ýokarlandyrmak, iş usullaryny kämilleşdirmek boýunça öňe süren teklipleriniň esasynda möhüm resminamalaryň birnäçesi hereket edýär. Ekin meýdanlarynyň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak, suw hojalyk işlerinde ulanylýan ýer gazýan tehnikalary we buldozerleri satyn almak üçin 10 ýyl möhlete çenli ýylda 1 göterim ýeňillikli bank karzlaryny bermek, maldarçylyk pudagynyň işini kämilleşdirmek, ýer we suw serişdelerini netijeli ulanmak boýunça döredilen amatlylyklar bolsa täze ösüşlere badalga berdi.

Döwlet Baştutanymyzyň Halk Maslahatynyň birinji mejlisinde pes önümçilik görkezijili we düşewüntsiz daýhan birleşikleriniň oba hojalyk ýerleriniň alnyp, has gowy işlemäge ukyply önüm öndürijilere berilmegi baradaky teklibiniň örän maksadalaýyk bolandygyny biziň etrabymyzyň çäginde döredilen «Tebigy ekin» daýhan hojalygynyň mysalynda hem anyk göz ýetirip bilýäris. Kanunçylyga laýyklykda ýörite ýer gaznasynyň döredilip, iş toparynyň çözgüdi esasynda ýerleriň 99 ýyl möhlet bilen has gowy netije gazanýan daýhan hojalyklaryna, daýhanlara berilmegi ýeriň hasyl berijiligine örän oňyn täsirini ýetirdi. Bölünip berlen ýerleriň 70 göteriminde pagta we bugdaý ekmek, galan 30 göteriminde bolsa, beýleki oba hojalyk ekinlerini ýetişdirmegiň göz öňünde tutulmagy ekin dolanyşygyny geçirmek üçin hem peýdaly boldy.

Hormatly Prezidentimiziň 2018-nji ýylyň 12-nji oktýabrynda çykaran kararyna laýyklykda önüm öndürijileriň bugdaý, gowaça we döwlet tabşyrygyna girýän beýleki oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek boýunça şertnamalaýyn borçnamadan daşary artyk öndüren önümleri olaryň öz ygtyýarynda galdyrylýar. Artyk önümler erkin bahalar boýunça ýerlenilip bilner. Häzirki wagtda önüm öndürijilere oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalary gurmak, olarda öndüriljek önümleri içerki we daşarky bazarlarda ýerlemek üçin zerur şertler döredilýär. Olara döwlet tarapyndan ýeňillikli karzlaryň berilmeginiň hasabyna maldarçylyk hojalyklarynyň hasabyndaky mallary we dowarlary, düýeleri, guşlary maldarçylyk hojalyklary bilen bilelikde kanunçylyga laýyklykda tapgyrlaýyn hususylaşdyrmaga we bellenilen tertipde ýer böleklerini bermäge ygtyýar berildi.

Önümçilik maksatlaryna berilýän karzlaryň göz öňünde tutulýan iň esasy ýagdaýlarynyň biri hem karzyň göterim derejesiniň pes bolmagydyr. Bu bolsa, öz gezeginde, öndürilen önümiň bahasynyň pes bolmagyna, öndürijileriň sarp ediş ukybynyň ýokarlanmagyna özüniň oňaýly täsirini ýetirýär.

Bu ugurda alnyp barylýan işleri giňden ýaýbaňlandyrmak maksady bilen ilatyň arasynda döwletimiziň ýeňillikli karzlary bermek babatynda ýöredýän syýasaty giňden wagyz edilýär. Banklaryň we olaryň şahamçalarynyň binalarynda, ilatyň toplanýan ýerlerinde mahabat ýazgylary ýaýradylýar. Bu özgerişlikleriň hukuk binýadynyň yzygiderli berkidilmegi zähmet adamlarynyň bähbidinedir.

Orunaý BABAKULYÝEWA,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Çärjew etrap birleşmesiniň hünärmeni.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurtda telekeçiligi höweslendirmek we ösdürmek üçin amatly şertler döredilýär. Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň ykdysadyýetini bazar gatnaşyklary esasynda ösdürmek, telekeçiligiň gerimini giňeltmek syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, eýeçiligiň döwletiň garamagyndan aýrylmagy we döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy boýunça toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. Alnyp barylýan işleriň netijesinde milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygy ýokarlanýar, senagat önümçiliginiň netijeliligi we düşewüntliligi artýar, hem-de ýurdumyzda hususy telekeçilik ösýär. Ýakynda geçirilen ýurdumyzyň Ministrler Kabinetiniň mejlisiniň dowamynda Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda döwletiň gatnaşmagyndaky kärhanalary dolandyrmak hem-de özgertmek boýunça strategiýany we ony durmuşa geçirmek boýunça çäreleriň Meýilnamasyny amala aşyrmak ugrunda ýerine ýetirilmeli çäreler barada bellenilip geçildi.

Telekeçiligi ösdürmek önümçiligiň netijeliligini, bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, ykdysadyýetiň pudaklarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmaga, makroykdysady we maliýe durnuklylygyny saklamaga, ýokary maýa goýum işjeňligini saklap galmaga, eksport kuwwatyny güýçlendirmäge, importyň ornuny tutýan önümleriň öndürilişini artdyrmaga täsir edýän ugur bolup durýar. Hormatly Prezidentimiziň telekeçileri «Ýurduň altyn gaznasy» diýip atlandyryp, olara döwlet tarapyndan goldaw berilmegine mümkinçilikleri döretmegi hem-de türkmen telekeçilerine iri taslamalary durmuşa geçirmegi ynanmagy bu ulgamyň galkynmagyna esasy itergi beren güýç boldy. Telekeçiligiň ösdürilmegi ýurduň dünýä ykdysady ulgamyna goşulyşmagyny güýçlendirmäge, durmuş ulgamynyň netijeliliginiň ösdürilmegine, adam maýasyna maýa goýumlary artdyrmaga, döwlet bilen hususy bölegiň hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmaga, kiçi we orta telekeçiligi mundan beýläk hem ösdürmäge we goldamaga gönükdirildi.

Bu gün telekeçiler milli ykdysadyýeti ösdürmäge uly goşant goşmak bilen çäklenmän, döwlet çözgütleriniň kabul edilmeginde ygtybarly güýje öwrülip, ýurduň syýasy durmuşynda-da mynasyp orny eýelediler. Hususyýetçileriň we telekeçileriň kemala gelmegi hem-de döwletimiziň olar bilen özara gatnaşyklary Türkmenistanyň bazar ulgamynyň düzümini döretmekde kesgitleýji ähmiýete eýe boldy. Täze senagat kärhanalaryny gurmak, könelişen senagat kärhanalaryny döwrebap ýagdaýa getirmek boýunça giň gerimli işleri alyp barmak, täze iş orunlaryny döretmek boýunça geçirilýän işleri dowam etmek täze döwrümiziň möhüm ugruna öwrüldi.

Bazar ykdysadyýetinde ykdysady ösüşiň innowasion häsiýete eýe bolmagyny üpjün etmegiň esasyny telekeçilik başlangyçlar düzýär. Ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak we ykdysady ösüşiň depginini çaltlandyrmak ykdysadyýetiň hususy bölegini ösdürmekden ybaratdyr. Ykdysadyýetiň düzümini diwersifikasiýalaşdyrmak ýurdumyzyň eksport kuwwatlyklaryny berkitmäge, tehnologik taýdan dünýä ülňülerine laýyk gelýän öňdebaryjy enjamlar bilen enjamlaşdyrylan import harytlaryny çalyşýan önümçilikleri ýola goýmaga we mundan beýläk-de ösdürmäge, içerki bazarlarymyzyň elýeterli bahalardan ýerli harytlar bilen üpjünçiligini ýokarlandyrmaga giň mümkinçilikleri üpjün edýär. Ýurdumyzyň telekeçileri innowasion tehnologiýany ulanyp, öz kärhanalarynda öndürilýän önümleriň görnüşlerini, hilini, bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyryp, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny berkitmäge we hormatly Prezidentimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesini amal etmek üçin mynasyp goşantlaryny goşýarlar.

Akgül SATLYKULIÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen 2021-nji ýylyň bahar paslynyň ilkinji günlerinde hormatly Prezidentimiz Aşgabat şäherinde alnyp barylýan gurluşyk işleriniň barşy hem-de Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynyň çäginde gurulýan, welaýatyň täze edara ediş merkeziniň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy.

Milli Liderimiz «Aşgabat-siti» taslamasyny, «Altyn kölüň» kenarynda täze ýaşaýyş jaý toplumlaryny gurmak barada öz döwletli başlangyçlaryny öňe sürdi. Bu iri taslamalaryň durmuşa geçmegi paýtagtymyzyň has-da gözel keşbe eýe bolmagyny alamatlandyrar.

1881-nji ýylda esaslandyrylan Aşgabat şäheri 140 ýylyň dowamynda düýpli özgertmeleri başdan geçirdi. Soňky ýyllarda maksatnamalaýyn durmuşa geçirilýän tapgyrlaýyn esasda Aşgabat şäherini ösdürmegiň toplumlaýyn binagärlik-gurluşyk çözgütleri netijesinde ýurdumyzyň paýtagty düýpgöter täze keşbe eýe boldy. Hormatly Arkadagymyzyň gatnaşmagynda Aşgabat şäherini ösdürmegiň nobatdaky 16-njy tapgyrynyň çäklerinde gurlan binalar aýratyn bellärliklidir.

Paýtagtymyzyň ajaýyp künjeginde, Aşgabat Halkara howa menziliniň golaýynda bina edilýän köpugurly işewürlik merkezli «Garagum» myhmanhanasynyň gurluşygy häzirki wagtda güýçli depginlerde alnyp barylýar. Paýtagtymyzyň gurluşyk-binagärlik keşbini düýpli özgertmek babatda nobatdaky iri taslamalaryň üstünde hem işlenilýär.

Iş saparynyň barşynda Gahryman Arkadagymyz Köpetdagy etekläp oturan ajaýyp mekanda, Gökdepe etrabynyň çäklerinde Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkeziniň gurluşygy bilen tanyşdy. Bu ýerde milli Liderimize merkezde gurulýan durmuş ulgamyna degişli desgalaryň başlangyç hem-de orta hünär okuw mekdepleriniň, ýörite sungat we çagalar sungat mekdepleriniň, saglyk öýüniň, 720 orunlyk orta mekdebiň, 320 orunlyk çagalar bagynyň, köpugurly sport toplumynyň, 10 müň orunlyk stadionyň, suw toplumynyň, seýilgähleriň, ýaşaýyş jaýlarynyň we dynç alyş zolaklarynyň taslamalary görkezildi.

Merkeziň birnäçe amatly aýratynlyklary bar. Bu merkez Gökdere çagalar dynç alyş merkezlerine, Halkara ahalteke atçylyk toplumyna ýakyn ýerleşip, tebigatyň gaýtalanmajak gözellikleri bilen özara arabaglanyşykda bolar.

Taslamalaryň gurluşygyny ýerli kompaniýalaryň ýerine ýetirmegi aýratyn ähmiýete eýedir. Klaster çemeleşmesi esasynda ähli edara binalarynyň bir ýerde jemlenmegi adamlara netijeli hyzmat etmegiň elýeterli usulyny döreder. Täze şäher döretmek üçin ýaşaýyş jaýlary we durmuş maksatly ähli desgalaryň göz öňünde tutulmagy hem bu taslamanyň aýratynlygydyr. Tarp ýerden gurluşyga başlanmagy bolsa dekonstruksiýa, ýagny köne binalary we desgalary aýyrmak çykdajylaryny aradan aýyrýar. «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» çäklerinde bu ýerde guruljak ýaşaýyş jaýlary «akylly öý» çemeleşmesi esasynda bina ediler. Bu çemeleşme uzak ýyllaryň dowamynda serişdeleriň aýawly we tygşytly ulanylmagyny we durmuş derejesiniň ýokarlanmagyny kepillendirer.

Ykdysady taýdan seredenimizde, welaýatyň geografiki taýdan amatly ýerleşýändigini göz öňünde tutmak bilen, milli ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek ugrunda Ahal welaýatynyň mümkinçilikleri örän ýokarydyr. Oba hojalyk önümleri üçin ekin ýerleri netijeli peýdalanylýar we döwlet borçnamalary üstünlikli amal edilýär. Paýtagtymyz Aşgabat şäherine örän ýakyn ýerde, Ak bugdaý etrabynyň çäginde senagat zolagynyň döredilmegi strategik ähmiýete eýe bolup durýar. Welaýatyň Bäherden etrabyndan Babadaýhan etrabyna çenli sebitiň ähli çäginde maýa goýum taslamalary netijesinde senagat merkezleri döredilýär. Bäherdende döwrebap haly önümçilik kärhanasynyň, Babadaýhan we Kaka etraplarynda bolsa dokma toplumlarynyň gurluşygyna badalga berildi. Maldarçylyk, guşçulyk toplumlary, ýyladyşhanalaryň yzygiderli gurlup ulanmaga berilmegi bir tarapdan, içerki bazarlarda haryt bolçulygyny we azyk howpsuzlygyny berkarar etse, beýleki bir tarapdan, güneşli ýurdumyzda öndürilen tagamly we organiki azyk harytlary dünýä ýurtlarynyň bazarlaryna çykarmaga hem şertleri üpjün edýär.

Ýakyn geljekde goşulan gymmaty ýokary haryt we hyzmatlary öndürýän täze önümçilik desgalarynyň gurlup ulanmaga berilmegi ilkinji nobatda, sebitde ykdysady taýdan ýokary netijeleriň gazanylmagyna, ýurdumyzyň ykdysady deňagramlylygynyň gazanylmagyna mynasyp goşant bolar. Bazar gatnaşyklarynyň ýörelgelerine esaslanýan milli ykdysadyýetimiziň düzüminde hususy pudagyň orny barha ýokarlanýar. Ýokarda agzalan önümçilikleriň agramly böleginiň Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalaryna degişlidigi bellärliklidir. Durmuş maksatly desgalaryň yzygiderli gurulmagy milli Liderimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň iş ýüzünde dabaralanýandygynyň aýdyň nyşanydyr.

Kerimguly GELDIÝEW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň Halkara we parlamentara aragatnaşyklar baradaky komitetiniň agzasy.

Energiýanyň daşky gurşawa zyýansyz, gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň innowasion tehnologiýalaryny işläp taýýarlamak, ýurdumyzyň aýry-aýry sebitleriniň energiýa üpjünçilik ulgamlaryny ösdürmek ýurdumyzyň energetika ulgamynyň öňünde durýan möhüm wezipelerdir. Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 25-nji fewralynda Türkmenistanyň Mejlisiniň VI çagyrylyşynyň deputatlar düzümi bilen geçiren taryhy duşuşygynda hem bu ugurda birnäçe anyk maksatlary kesgitledi. Döwlet Baştutanymyz şol taryhy duşuşykda ýurdumyzda «Energiýany tygşytlamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň», «Türkmenistanyň energetika diplomatiýasyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» hem-de «Energiýanyň dikeldilýän çeşmelerini ösdürmek boýunça 2030-njy ýyla çenli Türkmenistanyň Milli strategiýasynyň» kabul edilendigini belläp, bu ugurda hukuk esaslaryny berkitmek, kabul edilen resminamalary durmuşa geçirmek maksady bilen, «Energiýanyň dikeldilýän çeşmeleri hakynda» Kanunyň kabul edilmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny nygtady.

Hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryndan ugur alyp, milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň durnukly ösüşini üpjün etmegiň, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden netijeli peýdalanmagyň, energetikanyň düzümini kämilleşdirmegiň, ýurdumyzyň energiýa howpsuzlygyny üpjün etmegiň, energiýany tygşytlaýjy innowasion tehnologiýalary milli ykdysadyýetiň dürli pudaklaryna ornaşdyrmagyň ylmy esaslaryny işläp taýýarlamak, daşky gurşawy goramak we tebigy baýlyklardan ýerlikli peýdalanmak maksady bilen, «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi.

Ylmyň we tehnologiýalaryň ösen döwründe gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini — Günüň, ýeliň, suw akymlarynyň hereketiniň hem-de beýleki tebigy hadysalaryň hasabyna döreýän üznüksiz we tükeniksiz gaýtadan dikeldilýän çeşmelerini peýdalanmak bütin dünýäde öňe sürülýän wajyp ugurlaryň biridir. Energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň peýdalanylmagy gazylyp alynýan uglewodorod serişdeleriniň ulanylyşyny peseltmek arkaly atmosfera goýberilýän zyýanly gazlaryň möçberini azaldyp, daşky gurşawy, atmosfera howasyny, ozon gatlagyny goramagyň zerur şertleriniň biridir.

Önümçilige we durmuşa ekologiýa taýdan arassa energiýany öndürýän tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy «ýaşyl» ykdysadyýeti ösdürmegiň binýatlaýyn ugurlarynyň biridir. Güneşli Diýarymyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden elektrik energiýasyny öndürmäge uly mümkinçilikler bar.

Türkmenistanyň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň on üçünji maslahatynda kabul edilen «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny Konstitusiýamyza esaslanyp hem-de hormatly Prezidentimiziň milli kanunçylygymyzy kämilleşdirmek boýunça beren tabşyryklaryna laýyklykda taýýarlanyldy. Bu kanun 5 bapdan we 34 maddadan ybarat bolup, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri babatda işiň hukuk, guramaçylyk, ykdysady we durmuş esaslaryny kesgitleýär hem-de gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini peýdalanmak bilen baglanyşykly ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýär.

Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden netijeli peýdalanmak bilen energiýany öndürmek, energetika ulgamynyň düzümini kämilleşdirmek, energiýa çeşmelerini diwersifikasiýalaşdyrmak, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak, Türkmenistanyň energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, daşky gurşawy goramak, tebigy serişdeleri rejeli peýdalanmak we ykdysadyýetiň durnukly ösüşini gazanmak bu Kanunyň kabul edilmeginiň esasy maksady bolup durýar. Şonuň ýaly-da, bu Kanunda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ulanmagyň hasabyna energiýanyň öndürijiligini ýokarlandyrmak, energiýa howpsuzlygyny berkitmek, bäsdeşlige ukyply energetika ulgamyny ösdürmek we daşky gurşawy goramagy üpjün etmek ýaly wezipeler kesgitlenildi.

«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri babatda döwlet we beýleki maksatnamalar işlenip taýýarlanylanda teklipleri girizmäge hem-de olary durmuşa geçirmäge gatnaşmaga, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri babatda ýeňilliklerden peýdalanmaga, özbaşdak ulgamyň üsti bilen berilýän gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden öndürilýän elektrik, ýylylyk energiýasyny hem-de biogazy ýerlemäge şertnamalary baglaşmaga, şeýle hem, gaýtadan dikeldilýän energiýany öndürmek, şeýle hem, ondan peýdalanmak bilen baglanyşykly hukuklar we borçlar kesgitlenildi.

Kanunyň degişli maddalarynda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň gorlaryny, olardan peýdalanmak boýunça gurluşlary we öndürilýän energiýany hasaba almagyň, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň döwlet kadastrynyň geçirilişiniň, energiýanyň gelip çykyşynyň tassyklanylmagy we degişli güwanamanyň berilmeginiň kadalary düzgünleşdirildi.

«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi ata Watanymyzy ösen senagat döwletine öwürmekde, energiýa howpsuzlygyny üpjün etmekde, energiýanyň gaýtadan dikeldilýän görnüşlerini ulanmak bilen tebigy baýlyklarymyzy rejeli peýdalanmakda hem-de geljek nesillerimiz üçin gorap saklamakda, şeýle hem, daşky gurşawy goramakda möhüm ähmiýete eýe bolar.

Merdan BABAKULOW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty, Türkmenistanyň Mejlisiniň Daşky gurşawy goramak, tebigatdan peýdalanmak we agrosenagat toplumy baradaky komitetiniň agzasy.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda düýpli bazar özgertmeleri üstünlikli amala aşyrylýar. Bazar özgertmeleri diňe jemgyýetçilik önümçiligini senagatlaşdyrmaga gönükdirilmän, eýsem, milli ykdysadyýetiň ösüş ugurlarynyň sazlaşdyrylmagynyň wajyp guralyny hem esaslandyrýar. Ýurdumyzda maýa goýum çekmek mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak maksady bilen gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmeklik işleri yzygiderli durmuşa geçirilýär. Türkmenistanda maliýe edaralarynyň işini kämilleşdirmegiň, maliýe usullarynyň görnüşlerini giňeltmegiň hasabyna ykdysadyýetimizde maliýe serişdelerini amatly paýlamak, şeýle hem durnukly esasda uzakmöhletli maýa goýumlaryny çekmek işleri üstünlikli amala aşyrylýar.

Milli Lidermiziň taýsyz tagallasy bilen ýurdumyzda durnukly ösüşi üpjün etmek babatynda düýpli öňegidişlikler gazanyldy. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» esasy wezipeleriniň biri hem bazar ykdysadyýetine tapgyrlaýyn geçmek maksady bilen paýdarlar jemgyýetlerini döretmek, gymmatly kagyzlar bazaryny, gazna biržasynyň işini kämilleşdirmek babatynda anyk çäreleri durmuşa geçirmekden ybaratdyr. Gymmatly kagyzlar bazarynyň ösmegi üçin bazar gatnaşyklarynyň kämilleşdirilen hukuk binýady kemala getirildi.

Milli ykdysadyýeti ösdürmekde döwlet gymmatly kagyzlar bazaryny kadalaşdyrýar. Jemgyýetde maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmak maksady bilen ähli mümkin bolan şertler we mümkinçilikler giňden ulanylýar.

Ýurdumyz Garaşsyzlygyna eýe bolanyndan soňra milli ykdysadyýetimiziň bazar gatnaşyklaryna kem-kemden geçmegi, onuň netijesinde eýeçiligiň dürli görnüşleriniň ýüze çykmagy gymmatly kagyzlaryň dolanyşyga girizilmegine itergi berdi. Döwletimizde gymmatly kagyzlar bilen geçirilýän amallary düzgünleşdirmek boýunça halkara derejesine laýyk gelýän kanunçylyk hukuk binýadyny döretmek maksady bilen degişli kanunçylyk namalaryna birnäçe goşmaçalar we üýtgetmeler girizildi. 2014-nji ýylyň 8-nji noýabryndaky «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda», 1999-njy ýylyň 23-nji noýabryndaky «Paýdarlar jemgyýetleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň 2015-nji ýylyň 21-nji awgustynda çykaran Karary bilen tassyklanan «Gymmatly kagyzlar bazarynda hünär işini ygtyýarlylandyrmak hakynda» düzgünnama kabul edildi.

2014-nji ýylda kabul edilen «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmekde möhüm ädim boldy. Kanunda Türkmenistanyň çäklerinde dolanyşykda bolup biljek gymmatly kagyzlaryň görnüşleri, gymmatly kagyzlar bazaryna gatnaşyjylar, olaryň iş çygyrlary, gymmatly kagyzlary dolanyşyga goýbermegiň, olaryň döwlet tarapyndan bellige alynmagynyň tertibi kesgitlenen.

«Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynyň» aýrylmaz bölegi hökmünde gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmegiň esasy maksady maýa goýumlaryny çekmegiň netijeli usulyny döretmek, maýany bir ýere jemlemek we ony ykdysadyýetiň pudaklarynyň hem-de hojalygy ýöredijileriň arasynda gaýtadan rejeli paýlamak bolup durýar.

Ýurdumyzda kagyzlar bazarynyň işläp başlamagy bilen, maýalaýyn serişdeleri işjeň ulanýan tarap bolup kärhanalar, telekeçiler çykyş edýärler. Maliýe bazarynyň ösdürilmeginiň zerurlygy öz-özünden däl-de, eýsem, göni önümçiligiň aýratynlyklaryndan we talaplaryndan gelip çykýar. Döwletiň edara görnüşli taraplarynyň paýdarlar jemgyýetine öwrülmegi, paýnamalaryň dolanyşyga goýberilmegi bir tarapdan edara-kärhanalaryň girdejisiniň artmagyna we raýatlaryň goşmaça girdeji gazanmagyna şertleri döredip, beýleki tarapdan ýurduň içerki maliýe ýagdaýynyň durnuklylygyna oňyn täsir edýär we ykdysady görkezijileriň düýpli gowulanmagyna şert döredýär. Şeýle-de, milli maliýe ulgamyny yzygiderli kämilleşdirmäge we düýpli özgertmeleri netijeli durmuşa geçirmäge itergi berýär.

Ýurdumyzyň gazna bazary milli maliýe bazaryň esasy bölegi bolmak bilen, eýeçiligiň täzeden netijeli paýlanmagyna we milli ykdysadyýete maýa goýumlaryň çekilmegine ygtybarly binýat bolýar. Şunda gazna bazarynyň netijeli işi maýa goýum goruny emele getirmegiň möhüm şerti bolup çykyş edýär.

Şeýlelikde, milli Liderimiziň başlangyjy bilen, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe iň öňdebaryjy innowasion tehnologiýalar esasynda ýokary depginler bilen ösýän ykdysadyýetimiziň pudaklaryny sazlaşykly ösdürmek, ýurdumyzda gymmatly kagyzlar bazaryny guramak babatynda alnyp barylýan belent tutumly işleri goldap, olara goşant goşmak biziň her birimiziň borjumyzdyr.

Hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli döwlet syýasatynyň netijesinde ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň artdyrylmagy bilen täze gurulýan senagat desgalarynyň sany hem ýylsaýyn artýar. Şonuň bilen bir hatarda, welaýatlarymyzyň ählisinde täze etraplar, şäherçelerdir obalar emele getirildi. Ýurdumyzyň şäherleriniň we obalarynyň keşbi düýpgöter özgerýär, olarda ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary, täze mekdepler we çagalar baglary, lukmançylyk merkezleri, medeniýet köşkleri we beýleki durmuş-ykdysady önümçilik desgalary gurulýar. Türkmen döwletiniň üstünlikli ösüşini üpjün etmäge uly ýardam edýän iri senagat kärhanalaryny gurmak, ýagny dünýä bazarlarynda ýokary bäsdeşlige ukyply bolan önümleri öndürýän önümçilik kärhanalaryny kemala getirmek işleri Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe üstünlikli amala aşyryldy.

Goý, ata Watanymyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Serdar GURDOW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Ygtyýarlylandyryş we ygtyýarlylandyrmak işine gözegçilik bölüminiň başlygy.

Mukaddes Garaşsyzlyk ösüşli menzillerimiziň täze belentligini kesgitläp, halky öňe sary batly gadamlar bilen alyp gitmek üçin zerur özgertmeleri amala aşyrmagyň berk daýanjy bolup, ykbalymyzyň nurly sahypasyna öwrüldi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň her bir ýylynyň uly-uly işler bilen başlanyp, şol depgin bilenem jemlenmegi indi adaty ýagdaýa öwrüldi. Ine, şu ýylyň ilkinji günlerinde hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen “Malaý” gaz känindäki täze gaz gysyjy desganyň açylmagy hem ýurdumyzyň energetika strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmekde täze üstünliklere badalga boldy. Şeýle desganyň işe girizilmeginiň ähmiýeti, onuň ykdysadyýetimiziň depginini artdyrmakdaky orny barada biz öz ýokary okuw mekdebimizde bilim alýan, geljekde energetika pudagynda zähmet çekmeli ýaşlara giňden düşündirýäris. Şol gaz gysyjy desga «Malaý», «Üçajy», «Galkynyş» we «Döwletabat» gaz känlerinden alynýan tebigy gazy sorup almaga we 100 kilometr uzaklyga çenli güýçli basyş bilen akdyrmaga mümkinçilik berer. Ýylyň başynyň şeýle uly ähmiýetli waka — akyma bat berýän desganyň işe girizilmegi bilen başlanmagynyň özi geljekki ädimlerimiziň badynyň ýylsaýyn artjakdygy baradaky ynamy kalbyňa guýýar.

Halkymyzyň rysgalynyň göterilýändigini, topragymyzyň berekediniň artýandygyny golaýda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda açylyp ulanylmaga berlen ýyladyşhanalaryň mysalynda-da aýtsa bolar. Ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan hususy kärhanalara degişli bu ýyladyşhanalarda öndürilýän önümler halkymyzyň islegini kanagatlandyrmak bilen bir hatarda, gök önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak barada Gahryman Arkadagymyzyň öňde goýan sepgitlerine ýetmekde-de täze ädimdir. Bu aýdylanlar hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli syýasatynyň miwesi bolup, Watany gülletmegi maksat edinýän her bir ynsanyň öňünde giň mümkinçilikleri açýar. Döredilýän şeýle ajaýyp mümkinçilikler üçin Gahryman Arkadagymyza çäksiz alkyş aýdýan türkmen telekeçileri ajaýyp zamanamyzda has-da öndürijilikli zähmet çekýärler. Muňa biz golaýda, ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 13 ýyllygyna bagyşlanyp, paýtagtymyzdaky Söwda-senagat edarasynda geçirilen sergide-de şaýat bolduk. Sergini synlanyňda gysga döwrüň içinde ýurdumyzyň ykdysadyýetinde ýetilen belent sepgitlere, açylan mümkinçilikleriň geriminiň giňdigine haýran galmak bilen, milli Liderimiziň: “Garaşsyzlyk bahasyna ýetip bolmajak düşünjedir, döwletimiziň mizemezliginiň, halkymyzyň agzybirliginiň we jebisliginiň müdimi binýadydyr” diýen sözleriniň çuňňur manysyna has-da aýdyň göz ýetirýärsiň.

Taryh üçin şeýle gysga döwrüň içinde asyrlara barabar sepgitleriň amal edilmegi ýurtda parahatçylygyň, agzybirligiň höküm sürmegi bilen berk baglanyşyklydyr. Munuň özi dünýä jemgyýetçiliginiň bu toprakda alnyp barylýan işlere, durmuşa geçirilýän özgerişliklere ynam bilen bakmagyna getirýär. Ine, şular ýaly oňyn ýagdaýlaryň netijesinde-de bu günki gün Türkmenistan dünýä döwletleri bilen işjeň, dostlukly hyzmatdaşlygy alyp barýar. Türkmenistanyň dünýäde parahatçylygy goldamak, ählumumy energetika howpsuzlygyny üpjün etmek, ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlygy kämilleşdirmek bilen baglanyşykly başlangyçlarynyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan yzygiderli goldanylyp durulmagy Gahryman Arkadagymyzyň alyp barýan syýasatynyň dünýä halklarynyň bähbidini nazarlaýandygyna şaýatlyk edýär.

Bagtyýarlygyň lälezar ýaýlasynda, her birimiziň perzentlik söýgimizden, ynamly gadamlarymyzyň badyndan Türkmenistan Watanymyz mundan beýläk hem güllesin, gül açsyn! Hormatly Prezidentimiziň umumadamzat bähbitli ynsanperwer syýasatynyň dünýä ýüzünde dabaralanýanlygynyň buşlukçysy bolup, ýaşyl Tugumyz baky parlasyn!

Hoşgeldi TAHYROW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.

Mähriban Watanymyz ösüşleriň ak ýoly bilen ynamly öňe barýar. Görlüp-eşidilmedik özgerişlikler gazanylýar, belent sepgitlere ýetilýär. Halkara abraýy barha belende göterilýär. Bularyň bary mukaddes Garaşsyzlygymyzyň beren ajaýyp peşgeşidir. Ýurt Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna barýan halkymyz «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny-da öňegidişliklere besleýär. Ýylyň ilkinji iki aýynyň depginleri, ähli babatlardaky ýokary görkezijiler şeýle diýmäge doly esas berýär.

Biziň islendik ugurda gazananlarymyz ýurt Garaşsyzlygymyz bilen baglanyşyklydyr. Gojaman Hazaryň ýakasyny bütinleý özgertmek hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň pähim-paýhasy bilen amala aşyryldy. Deňiz kenarynyň özgermegi «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyndan başlandy. Uzak bolmadyk döwür içinde ozal tozap ýatan meýdanda häzirki zaman dynç alyş, şypahana merkezi kemala geldi. Belent-belent ymaratlar: myhmanhanalar, dynç alyş-sagaldyş merkezleri, boý alýan tokaý zolaklary, gyrasy jäheklenen, iki tarapy gök öwsüp oturan bagly giň, göni köçeler gözelligi bilen göreni haýran edýär. Kottej toplumlary, medeni-durmuş ojaklary, «Awaza» şypahanasy, akwapark, sport desgalary... ýatdan çykmajak täsir galdyrýar. Syýahatçylyk zolagynyň ortasyndan geçýän Awaza derýasynda suw ulagly gezelenç etmek, daş-töweregi synlamak ýakymly duýgulary döredýär. Agşamlaryna dürli reňkde ýalkym saçýan çüwdürimler toplumynda nazaryň eglenýär.

Awazanyň owazasy dünýä doldy. Bu ýerde arassa howa-da, sapaly kenar-da, derde derman suw-da bar. Syýahatçylyk zolagy geljekde-de uly ösüşlere eýe bolar.

Hazar deňziniň esli giňişligi eýelän kenary özboluşly şäherjigi ýada salýar. Kaşaň binalar, köprüler, demir we gara ýollar, yzy üzülmeýän ulag gatnawy bada-bat ünsüňi özüne çekýär. Kenara ýanan ululy-kiçili gämiler daş-töwerege ýaraşyk berýär. Bu ýerde Aziýa bilen Ýewropany birleşdirýän Halkara deňiz portunyň açylanyna ýakynda üç ýyl dolýar. Portuň parom, ýolagçy, ýük terminallary bar. Onuň ýük geçirijilik ukyby ýokarydyr.

Halkara deňiz porty Hazarýaka döwletleriň arasynda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirýär. Gämiler ýaşyl Baýdagymyzy pasyrdadyp, mawy giňişlikde erkana ýüzýärler, Hazarýaka ýurtlara ýük daşaýarlar, ýolagçy gatnadýarlar. Şeýle hem daşary ýurtlardan Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna suw ulaglary arkaly dürli görnüşli ýükler getirilýär. Portuň ulgamynda «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawodynyň bolmagy buýsançlydyr. Zawodda eýýäm gury ýük gämileri, tankerler, beýleki görnüşli suw ulaglary abatlanýar, geljekde gämilerem gurlar.

Türkmenbaşy şäheri bilen Garabogaz şäheriniň arasy ep-esli meýdany tutýar. Iki şäheri birleşdirýän ýol deňziň kenaryndan uzaýar. Bilşimiz ýaly, Garabogaz — tebigy baýlyklaryň mesgeni, Guwlymaýakda mukaddes önüm — nahar duzy çykarylýar. Bularyň üstüne «Garabogazkarbamid» zawodynyň, Gyýanly polimer zawodynyň goşulanyna köp wagt geçenok.

«Garabogazkarbamid» zawody —sebitde iň iri maýa goýum taslamasy daşary ýurt hyzmatdaşlary: Ýaponiýanyň «Mitsubishi Gorparation» we Türkiýäniň «Gap Inşaat Ýatirim we Diş Tijaret A. Ş» kompaniýalary tarapyndan «Türkmenhimiýa» döwlet konserni bilen baglaşylan şertnama esasynda amala aşyryldy. Karbamid öndürýän bu toplumyň kuwwatlylygy ýurdumyzda ozal hereket edýän şunuň ýaly zawodlara garanyňda has ýokarydyr. Öndürilýän karbamidiň aglaba bölegini deňiz ýoly bilen daşary ýurtlara ibermek göz öňünde tutuldy. Heniz gurluşygyň dowam edýän döwründe daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň karbamidi satyn almaga isleg bildirendiklerini bellemek ýakymlydyr.

Iň häzirki zaman enjamlary bilen enjamlaşdyrylan, öňdebaryjy tehnologiýa esaslanýan karbamid zawodynyň sebitde deňi-taýy ýokdur. Ol oba hojalygy üçin bu döküni köp mukdarda öndürer. Zawod ýylda 1 milliard kub metre golaý tebigy gazy gaýtadan işlemäge niýetlenendir.

Hazar deňziniň ýakasynda peýda bolan ýene bir kuwwatlyk Gyýanly gazhimiýa toplumydyr. Tebigy gazy gaýtadan işlemek hem-de polietilen we polipropilen öndürmek boýunça bu toplum Ýaponiýanyň «TOYO international», Koreýa Respublikasynyň «LG international Gorporation» we «Hundai Engineering Gorp Ltd» kompaniýalarynyň konsorsiumy tarapyndan «Türkmengaz» döwlet konserniniň sargydy bilen guruldy. Toplum Ýaponiýanyň, Beýik Britaniýanyň, ABŞ-nyň, Belgiýanyň, Germaniýanyň, Daniýanyň we beýlekileriň iň häzirki zaman enjamlary bilen enjamlaşdyryldy. Bu ýerde işlejek hünärmenler daşary ýurtlarda okadyldy. Polimer zawody polietilen, polipropilen ýaly ýokary isleg bildirilýän önümleri öndürýär. Zawodda önümçilik maksatlary üçin ýylda 5 milliard kub metr gazy gaýtadan işlemek göz öňünde tutuldy. Polimer önümlerine dünýä bazarynda isleg uludyr, biziň ýurdumyzda-da şu önümler giňden peýdalanylýar.

Geljekde ýurdumyzda tebigy gazy gaýtadan işleýän şular ýaly zawodlar ýene-de gurlar. Bu bolsa biziň ösüşlerden ösüşlere barýandygymyzyň ýene bir subutnamasy bolar.

Şamyrat BEGJANOW,

«Balkan».