XXI asyra «Tehnologiýalaryň asyry» diýýäris. Ýöne ýaşamasy juda jogapkärli asyrda döwrebap tehnologiýalardan baş çykarmak hem käte ýeterlik bolmaýar. Olar öňem gerekli bolandyr welin, tizlik bilen ýokary hil biziň asyrymyzda has zerur. Wagt iň gymmatly baýlyga öwrülýär. Köplenç ol ýetmezçilik edýär. Şonuň üçin «Ýokary tizlikli internet», «Sesden ýyndam ulag», «Hiliň iň ýokary derejesi» ýaly düşünjeleriň gündelik durmuşymyza ornaşmagy ýönelige däl.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli ýoluň ýakynda açylyp, ulanmaga berlen Aşgabat — Tejen bölegi bu talaplaryň ikisine-de gabat gelýär. Türkmen gurluşykçylary ýokary hilli, ýokary tizlikli ýoluň ilkinji tapgyrynyň gurluşygyny tamamladylar. Täze ýoluň aýratynlyklary barada kän ýazyldy. Bize ol maglumatlary gaýtalap oturmagyň hajaty ýok. Ýöne başga bir hakykaty, bu ýoluň ikinji we üçünji tapgyrynyň gurluşygynda depginiň has ýokarlandyrylandygyny guwanç bilen habar berýäris. Hut şol işler bilen gyzyklanyp, ýoluň Mary — Türkmenabat bölegi boýunça jogapkär Kamil Halmyradowa ýüz tutduk. Ýol gurluşygynda baý tejribe toplan Kamil aga häzirki wagtda «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetinde tehnik-gözegçi bolup işleýän eken. Söhbetdeşimiziň gürrüň berşi ýaly, ýoluň üçünji tapgyrynyň uzynlygy 125 kilometre ýeter. Ol 475-nji kilometrden başlap, 600-nji kilometrde tamamlanar. Häzirki wagtda ýoluň bu böleginiň gurluşygyny «Ata melhem» hususy kärhanasynyň gurluşykçylary alyp barýar. Ýoluň 110 kilometrinde ilkinji tekizleýiş işleri tamamlandy. Çägesi süýşürilip, ýol ugrundaky ähli päsgelçilikler aýrylan zolagyň ini 100 metre ýetýär. Bu bolsa ýoluň ugrunda goşmaça binalary-da gurmaga mümkinçilik berýär.

Ýeri gelende aýtsak, üçünji tapgyryň gurluşygy Baýramaly etrabynyň Bagtyýarlyk şäherçesiniň 3 kilometr günbataryndan başlap, Türkmenabadyň daşy bilen Faraba geçýän awtoulag ýolunyň başlangyjynda tamamlanar. Ýoluň tamamlanýan böleginde uly aýlaw gurmak meýilleşdirilýär. Tekizlenen bölegiň bir ujy Türkmenabat şäherine ýakynlady. Onuň beýleki ujy Bagtyýarlyk şäherçesine golaýlaýar. Arassalanan bölegiň 21 kilometrine geotekstil düşelip, çagyl daşlaryny ýazmak işi gutardy. Ýoluň iň aşaky gatlagyndaky geotekstildir çagyl ýokarky gatlagy çyglylykdan goraýar. Häzirki wagtda gurluşygyň bu böleginde hünärmenleriň 150-den gowragy zähmet çekýär. Işiň aglaba böleginiň Garagumuň alaňlarynyň arasynda alnyp barylýandygyna garamazdan, potratçy hususy kärhana tarapyndan işçilere oňaýly şertler döredilipdir. Kamil aga gurluşykda ulanylýan tehnikalaryň sanynyň 100-e golaýlaýandygyny gürrüň berdi.

Gurluşygyny 2023-nji ýylyň dekabrynda tamamlamak meýilleşdirilýän ýoluň Aşgabat — Tejen bölegindäki işlere gatnaşan işçiler we tehnikalar beýleki tapgyrlara-da kömege gelýär. Bu gurluşygyň depgininiň has ýokary bolmagyny üpjün eder.

Agageldi ITALMAZOW.

(Öz habarçymyz).

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda alnyp barylýan maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlary milli ykdysadyýetimizi döwrebap ösdürmekden we diwersifikasiýalaşdyrmakdan ybaratdyr. Şu nukdaýnazardan, ýurdumyzyň milli ykdysadyýetine daşary ýurtlardan maýa goýumlaryny çekmegiň ähmiýeti has ýokarydyr. Milli Liderimiziň ylmy taýdan esaslandyrylan öňdengörüjilikli ykdysady syýasatynyň netijesinde bu ugurda uly ösüşler gazanylýar.

Abraýly Halkara maliýe edaralaryndan — Halkara täzeleniş we ösüş bankyndan, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş bankyndan, Aziýanyň ösüş bankyndan hem-de Yslam Ösüş Bankyndan kiçi we orta telekeçiligi goldamak babatda maýa goýumlary çekmek boýunça çäreler toplumy yzygiderli esasda amala aşyrylýar. Muňa mysal hökmünde, golaýda kiçi we orta telekeçiligiň taslamalaryny maliýeleşdirmek üçin Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky bilen Yslam Ösüş Bankynyň hususy pudagynyň bölümi — Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam Korporasiýasynyň (ICD) arasynda maliýe ylalaşygyna gol çekilendigini bellemelidiris. Bu maliýeleşdirme hususy pudagyň taslamalaryna goldaw berer.

2019-njy ýylda hem Yslam Ösüş Bankynyň Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam Korporasiýasyndan çekilen maliýe serişdeleri ýurdumyzyň kiçi we orta kärhanalaryny maliýeleşdirmek üçin üstünlikli amala aşyryldy.

Türkmenistan bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň paýtagty Abu-Dabiniň Ösüş Gaznasynyň arasynda üç sany uly şertnama gol çekilip, Türkmenistanyň hökümeti bilen Abu-Dabiniň Ösüş Gaznasynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk barada özara düşünişmek Memorandumy, ylalaşylan möçbere laýyklykda serişdesi bolan maýa goýum kompaniýasynyň bilelikde döredilmegine gönükdirilendir.

Türkmenistanyň esasy strategik hyzmatdaşlarynyň ýene-de biri Ýaponiýa döwletidir. Hökümet wekiliýetiniň 2021-nji ýylyň iýul aýynda bu ýurda amala aşyran ýokary derejedäki saparynyň dowamynda birnäçe möhüm ähmiýetli maýa goýum häsiýetli ylalaşyklar gazanyldy. Ýaponiýanyň «Sumitomo Corporation» kompaniýasyndan «Toyota» kysymly awtoulaglary hem-de olar üçin ätiýaçlyk şaýlaryny satyn almak baradaky hem-de «Itochu Corporation» kompaniýasyndan «Komatsu» kysymly ýer gazyjy tehnikalary hem-de olar üçin ätiýaçlyk şaýlary satyn almak baradaky şertnamalara gol çekildi. Şeýle hem, bu şertnamalaryň maliýeleşdirilmegi üçin Türkmenistanyň Hökümeti bilen Niderlandlar Patyşalygynyň «ING» bankynyň arasynda iki sany karz ugrunyň taýýarlanmagy boýunça Özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekilmegi, abraýly maliýe guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmegiň Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridigini ýene-de bir gezek aýdyňlygy bilen subut etdi.

Ýurdumyzyň milli ykdysadyýetinde maýa goýumlary artdyrmagyň ýollarynyň kämilleşmegi, jemi içerki önümiň ösüşine hem uly täsirini ýetirýär. Bu görkeziji netijeli häsiýete eýe bolup, ýurdumyzyň hojalyklaryna goýlan maýa goýumlaryň netijesinde, şol hojalyklaryň önümçiliginiň ýokarlanmagyna getirýär.

Hormatly Prezidentimiz «Fitch Ratings» agentligi tarapyndan Türkmenistan üçin berlen derejäniň döwletimiziň halkara maliýe abraýyny ýokarlandyrmaga, ýurdumyza daşary ýurtlardan çekilýän maýa goýumlaryň mukdaryny artdyrmaga we karzlaryň şertlerini ýeňilleşdirmäge, netijede, Türkmenistanyň daşary ykdysady işiniň has-da ösmegine ýardam berjekdigini belläp, munuň ýurdumyz üçin örän uly abraýdygyny nygtady. Dünýä ykdysadyýetinde durnuksyz ýagdaýlaryň dowam edýändigine garamazdan, ýurdumyzda soňky gysga döwürde ykdysadyýet, maliýe we bank toplumy tarapyndan geçirilen işleriň netijesinde ykdysady durnuklylyk saklanýar.

Goý, berkarar Diýarymyzy dünýäniň ösen ýurtlarynyň hataryna çykarýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli işleri elmydama rowaçlyklara beslensin!

Güljan ATAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Ýene bir ýylyň tamamlanyp barýandygy sebäpli bilen oba hojalyk işgärleri hem bitirilen işlere ser salyp, gazanylan netijeleri seljerip görýärler. Bu pursat ekinleriň hasylyny yrýasyz ýygnap, Watan harmanyna tabşyran daýhanlar, mallardan bol önüm alan maldarlar üçin toý-baýrama beslenýär. Ýetip gelýän Hasyl toýy azyk bolçulygyny döredýän, desterhanlarymyzyň dürli naz-nygmatlara beslenmegi ugrunda ýadawsyz alada edýän merdana adamlaryň hormatyna tutulýan şanly baýramçylykdyr. Bu toýy lebaply oba zähmetkeşleri hem mynasyp garşylaýarlar. Türkmenistanyň beýik Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň giňden bellenilen ýylynda olaryň çekýän zähmetleri ýerine düşýär.

Ene topraga hyzmat etmek, ondan azyk önümlerini bolluk bilen öndürmek iň möhüm işleriň biridir. Hut daýhanlaryňdyr maldarlaryň çekýän joşgunly zähmeti arkaly eşretli ýaşaýyş, bolçulyk berkarar edilýär. Hormatly Prezidentimiz ilatyň abadan ýaşamagynda wajyp hyzmaty ýerine ýetirýän pudagy ileri tutup ösdürmäge ilkinji derejeli ähmiýet berýär. Ol ähmiýet önüm öndürijileriň giňden goldanylmagynda, olara dürli ýeňillikleriň we işlemek üçin amatly şertleriň döredilmeginde, pudagyň önümçilik-tehniki binýadynyň pugtalandyrylmagynda özüniň aýdyň beýanyny tapýar.

Goldaw degerli bolanda işler düýpli ilerleýär, bereket bolçulygy döredilýär. Munuň hut şeýledigine möhüm oba hojalyk önümleriniň öndürilýän möçberleriniň ýyl-ýyldan artdyrylýandygy hem ynandyryjy subutnamadyr.

Şanly ýylyň geçen döwründe welaýatymyz boýunça öndürilen ekerançylyk we maldarçylyk önümleri aşakdaky ýalydyr:

Bugdaý — 310 müň tonna.
Gök önümler — 211,2 müň tonna.
Bakja önümleri — 133 müň tonna.
Ýeralma — 107,5 müň tonna.
Miweler we ir-iýmişler — 42,5 müň tonna.
Üzüm — 17,5 müň tonna.
Et (diri agramda) — 118,6 müň tonna.
Süýt — 522,8 müň tonna.
Ýumurtga — 199 million sany.

Bu guwandyryjy görkezijileriň ählisi-de geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ep-esli artykdyr. Beýle diýildigi ilaty möhüm azyk önümleri bilen üpjün etmek meselesiniň üstünlikli çözülýändigini aýdyň görkezýär. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň daşary ýurtlardan getirilýän azyk harytlarynyň ornuny tutýan önümleri bolluk bilen öndürmek boýunça öňde goýan jogapkärli wezipeleriniň ýerine ýetirilýändigine şaýatlyk edýär. Özi-de önümleriň artyk bölegini daşary ýurtlara eksport etmek işleriniň geriminiň giňelýändigi hem bellärliklidir. Möhüm azyk we maldarçylyk önümlerini öndürmek işinde hususy önüm öndürijileriň paýy yzygiderli artýar. Döwlete dahylsyz bölegiň işiniň öňe gitmegi bolsa olara işlemek üçin giň mümkinçilikleriň döredilýändigi bilen şertlendirilendir.

Döwlet bilen ene topraga eýelik edýän daýhanlaryň, bagbanlaryň, mallaradyr guşlara ideg edýän maldarlaryň maksatlarynyň bir bolmagy gazanylýan üstünlikleriň düýp özenini düzýär. Janypkeş oba adamlary ene topragy abadan we bolelin ýaşamagyň, halal girdeji gazanmagyň çeşmesi hasaplaýarlar. Bol hasylyň şanyna tutulýan toýda olaryň arman-ýadaman çekýän zähmetleri belentden wasp ediler. Toý gününde şeýle belent waspa mynasyplaryň atlary uly hormat bilen tutulyp, olaryň sylaglary ýetiriler. Bagtyýarlyk döwründe zähmetinden bagt tapýan daýhanlary, baş sany ýyl-ýyldan artýan mallara yhlasly ideg edýän sähra merdanlaryny gazanan uly üstünlikleri bilen gutlap, olara geljekde-de eziz Watanymyzy gülledip ösdürmek, rysgal-bereket bolçulygyny döretmek ugrunda çekýän zähmetleriniň uly üstünliklere beslenmegini arzuw edýäris.

Mämmet GYLYJOW.

Häzirki wagtda ýurtlaryň, halklaryň arasyndaky ysnyşykly gatnaşyklary ösdürmek, çuňlaşdyrmak bilen baglanyşykly ugurlara aýratyn üns berilýär. Şolary oňyn çözmekde hormatly

Prezidentimiziň ulag-üstaşyr geçelgeleri babatdaky öňdengörüjilikli başlangyçlary aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Ýakynda hormatly Prezidentimiz ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy. Ýokary tizlikli bu awtomobil ýolunyň ýurdumyzyň çäginden daşalýan ýükleriň we gatnawlaryň möçberini artdyrmaga hem-de çaltlandyrmaga amatly şertleri döretjekdigi şübhesizdir. Şonuň bilen baglylykda, goňşy ýurtlar bilen ulag ulgamyndaky gatnaşyklary ösdürmäge hem uly mümkinçilikler açylýar.

Şeýle ýokary tizlikli ýollary gurmakda türkmen hünärmenleriniň uly tejribesiniň bardygyny aýratyn bellemegimiz gerek. Şonuň üçin hem bu ýokary tizlikli ýolda hem türkmen hünärmenleri ähli döwrebap mümkinçilikleri durmuşa ornaşdyrdylar. Ýoluň ugrunda tizligi ölçeýji enjamlar, wideogözegçilik enjamlary we beýleki ugurlar ýoluň ýokary derejede gurlandygyndan habar berýär.

Daşalýan ýükleriň we gatnawlaryň möçberini artdyrmakda hem-de çaltlandyrmakda innowasion tehnologiýalara daýanmak — bu elbetde, ulag-üstaşyr geçelgelerini öz içine alýan ulgama täze bilimleri, kämil tehnologiýalary ornaşdyrmakdan ybarat. Şeýlelikde, jemgyýetçilik we ekologik meseleler oňyn çözülip, önümçilige sarp edilýän çykdajylar azalar we wagt tygşytlanar.

Ýokary tizlikli ýoluň hereket böleginiň biri-birinden ýörite zolak arkaly bölünmegi hereketiň päsgelçiliksiz bolmagyny üpjün edýär. Her ugurda hereket zolagynda adatdan daşary ýagdaýlar üçin zolagyň, haýwanlaryň we adamlaryň hereket zolagyna çykmagynyň öňüni almak üçin niýetlenen metal germewleriň bolmagy döräp biläýjek päsgelçilikleriň öňüni almaga gönükdirilendir.

Döwlet Baştutanymyzyň ýakyn geljek üçin öňde goýan esasy wezipeleriniň hatarynda dünýäniň ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşmak we Gündogar — Günbatar hem-de Demirgazyk — Günorta ugurlarda ýollary we merkezleri baglanyşdyrýan esasy ýollaryň ugry boýunça düzümleri has-da giňeltmek bilen baglanyşykly ähmiýetli meseleler durýar. Bu ugurlar boýunça möhüm ulag geçelgeleriniň döredilmegi Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek we Ýewraziýanyň ykdysady zolaklaryny birleşdirmek maksatlaryny durmuşa geçirmek babatda aýratyn ähmiýete eýedir.

Biz öz geçýän sapaklarymyzda, wagyz-nesihat çärelerimizde talyplaryň ünsüni şeýle ajaýyp işlere çekýäris. Hormatly Prezidentimiziň sargytlary, çykyşlary, nesihatlary biziň üçin görelde mekdebidir.

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, dünýä döwletleri bilen dost-doganlyk gatnaşyklarymyzy pugtalandyrmak, halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmek döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyndan gelip çykýan esasy ýörelgeleriň biri bolup durýar. Baky Bitaraplygymyz bütin dünýäde parahatçylygy ündeýän halklary dost-doganlyga, agzybirlige çagyrýan hem-de ynsanperwerligi wagyz edýän ýörelgelerimizi dünýä ýaýýan taglymat bolup hyzmat edýär. Häzirki döwürde Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk ýörelgelerinden gelip çykýan wezipeler dünýäde ählumumy parahatçylygyň pugtalanmagynda, durnukly ösüşiň we abadançylygyň üpjün edilmeginde möhüm ähmiýete eýedir.

Halkymyzy ösüşlerden-ösüşlere alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag bolsun, beýik işleri üstünliklere beslensin!

Aýna KIÇIÝEWA,

Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň mugallymy.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejene çenli bolan 203 kilometrlik böleginiň hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda açylyp ulanylmaga berilmegi, oňa onlaýn görnüşde ýokary derejeli daşary ýurtly wekilleriň gatnaşmagy Türkmenistanda ýol-ulag düzüminde aýratyn ähmiýetli we möhüm ýörelgeleriň bardygyny ýene bir ýola äşgär etdi. Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherine çenli uzajak ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygy doly tamamlanandan soňra, ol diňe bir milli ykdysadyýetiň umumy ösüşine, ulag ulgamynda goňşara, sebitara we yklymara hyzmatdaşlygyň ýokarlanmagyna, logistik binýadyň berkemegine täsir etmän, eýsem, Ahal welaýatynyň ykdysady durmuşyna-da önjeýli goşant goşar. Geljekde Lebap, Mary, Ahal we Balkan welaýatlaryny bir düzümde birleşdirjek ýokary tizlikli awtomobil ýoly, ilkinji nobatda, sebitleriň içerki söwda dolanyşygyny artdyrmaga, ýerli bazarlara tiz hem az çykdajy bilen çykmaga, daýhanyň yhlasy bilen kemala getirilen oba hojalyk önümleriniň terligine alyja ýetirilmegine mümkinçilik berer. Bu bolsa, bir tarapdan, içerki bazarlarda önüm bolçulygyny berkitmäge, olaryň bahalarynyň durnuklylygyny saklamaga mümkinçilik berse, beýleki tarapdan, şeýle ulag-ýol düzümleri harytlaryňdyr hyzmatlaryň ähli görnüşleri boýunça içerki söwda dolanyşygynyň işjeňleşmegine şert döreder. Şunda bir zada aýratyn üns bermek zerur. Ýurdumyzda ýol-ulag düzümi bilen baglanyşykly amala aşyrylýan iri taslamalar diňe bir ugra ýa-da ulgama täsir etmek bilen çäklenmeýär. Ol şol bir wagtyň özünde döwlet durmuşynyň ähli ulgamlaryna täsirini ýetirýär.

Oba hojalyk pudagyny ösdürmek esasy mesele bolmagynda galýar. Şundan ugur alanyňda, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtoulag ýoly diňe bir söwda dolanyşygynyň, ýurdumyzyň üstaşyr geçirijilik mümkinçiliginiň, ulag hyzmatlarynyň ýokarlanmagyna täsir etmän, oba hojalyk pudagynyň ösdürilmegine-de täsir eder. Bu bolsa halkyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmak bilen gönümel baglanyşyklydyr.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly Ahal welaýatynyň kesewini dürtseň gögerýän mes toprakly ýerlerinden öndürilýän önümleriň özüne düşýän gymmatynyň peselmegine we ýurdumyzyň çar künjegine, içerki bazarlardan artýan böleginiň bolsa diwersifikasiýa ýoly bilen eksporta ugradylmagyna mümkinçilik berer. Ýoluň ugrunda belli aralyklarda tehniki hyzmat ediş merkezleriniň, söwda merkezleriniň, garbanyşhanalaryň göz öňünde tutulmagy söwdadyr iýmit pudagynda täze iş orunlarynyň döremegine getirer. Ýokary tizlikli awtomobil ýolunda ýol hereketiniň ýörite ulgam arkaly dolandyrylmagy, innowasion tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, haýwanlaryň we adamlaryň hereket zolagyna çykmagynyň öňüni almak üçin metal germewleriň ornaşdyrylmagy sürüjileriň, ýolagçylaryň hem-de ýükleriň howpsuzlygyny artdyrmaga, şonuň bilen birlikde-de, ýol-ulag hadysalarynyň öňüni almaga mümkinçilik berer. Onuň ugrunda ýerasty geçelgeleriň, ýolüsti geçirijileriň, trampedleriň, monolit köprüleriň gurulmagy, mallary geçirmek üçin ötükleriň 10-synyň, oba hojalyk tehnikalary üçin ötükleriň 17-siniň göz öňünde tutulmagy-da ýoluň howpsuzlygyny üpjün etmäge hyzmat edýär. Çünki şeýle howpsuzlyk awtobanyň halkara ülňülere laýyk gelmeginiň ilkinji şertleriniň biri we milli Liderimiziň esasy talaby bolup durýar.

Ýokary tizlikli awtomobil ýoly, mälim bolşy ýaly, Garagum sährasyny aralap geçýär. Bu bolsa ýelli howalarda çägäniň süýşüp, ýoly, dürli maksatlar üçin gurlan ötükleri basmak howpuny-da ýüze çykarýar. Şeýle bolansoň, munuň üçin emele getirilen gorag zolaklaryndan başga-da, çägeli ýerlerde suwsuzlyga çydamly, gum ösümlikleriniň, sazakdyr gandymlaryň we beýlekileriň ekilmegine, netijede, ekologiýa abadançylygyna, daşky gurşawyň goraglylygyna oňyn şertler döreder.

Harytlaryňdyr hyzmatlaryň özüne düşýän gymmaty olaryň esasy ýola uzaklygyna ýa-da ýakynlygyna, hiline, howpsuzlygyna, mümkinçiliklerine gönüden-göni baglydyr. Şu babatdan alanyňda, gürrüňi edilýän awtomobil ýoly Ahal welaýatynda bu ugurdaky işleriň depgininiň ýokarlanmagyna-da täsir eder. Soňky ýyllarda, beýleki sebitler bilen birlikde, bu welaýatda-da hormatly Prezidentimiziň tagallalarydyr ýakyndan ýardam bermegi netijesinde, hususy taraplara degişli kärhanalar, bagçylyk hojalyklary ep-esli artdy. Bir döwürler tas ählisi diýen ýaly daşary ýurtlardan getirilýän harytlardyr miweler, olardan alynýan önümler indi türkmen telekeçileri tarapyndan, elýeterli bahalardan öndürilýär. Bu ýagdaý orta hem uzak möhletli döwri alanyňda, döwletiň oba hojalyk pudagyny, ýeňil, dokma senagatyny dolulygyna hususylaşdyrmak ugrundaky maksatlaryndan gözbaş alýar. Gürrüňi edilýän ugur öz-özüňi dolandyrmak, halkyň durmuş üpjünçiligini berkitmek, ykdysadyýetiň kuwwatyny artdyrmak üçin döwlet tarapyndan saýlanyp alnan iň dogry hem iň bähbitli ykdysady ugurdyr. Türkmenistanyň içerki ýol-ulag düzümlerini berkitmek hem-de giňeltmek üçin amala aşyrýan iri taslamalary bu ugruň barha pugtalanmagyna şert döredýär. Ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň diňe Aşgabat — Tejen bölegi-de welaýatyň içindäki önümçilikleriň artmagyna, hususy pudakdaky işjeňligiň ýokarlanmagyna, haryt dolanyşygynda bahalaryň arzanlamagyna, pudakda täze mümkinçilikleriň döredilmegine oňyn täsir eder. Welaýatyň bir başyndan beýleki çetine çenli barmak üçin sarp edilýän wagt gysgalar. Çig mallaryňdyr taýýar önümleriň daşalyşynyň nyrhy pese düşer. Bu bolsa, ilkinji nobatda, halkyň bähbidine bolmak bilen umumy ykdysady ösüşe, welaýatyň has-da galkynmagyna, senagatlaşmagyň depgininiň ýokarlanmagyna getirer. Şeýle ýeňillikler, goldawlar we gyzyklandyrmalar Ahal welaýatynda telekeçileriň, işewürleriň täze nesliniň kemala gelmegine, döwletiň umumy ykdysady ösüşinde hususy pudagyň paýynyň esasy orna çykmagyna şert döreder. Bu bolsa Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň iş ýüzüne geçýändiginiň ýene bir subutnamasyna öwrüler.

Ysmaýyl TAGAN,

žurnalist.

TÄZE ÖNÜMÇILIK KÄRHANALARY

Telekeçilik ulgamyna döwlet tarapyndan berilýän goldawyň netijesinde, hususy önüm öndürijileriň öňünde täze taslamalary amala aşyrmaga giň mümkinçilikler açylýar. Muňa S.A.Nyýazow adyndaky etrapdaky «Halyçy gözeller» hususy kärhanasynyň hünärmenleriniň sintetiki süýümden halylary dokaýan täze bölümiň gurluşygyna girişmegi hem şaýatlyk edýär.

Umumy meýdany 1 gektar ýeri eýeleýän binanyň taslamasynda esasy önümçilik bölümi, polipropilenden ýüplük sapagyny öndürýän bölüm göz öňünde tutulan. Bu bölümler täze ýöriteleşdirilen enjamlar hem-de taýýar önümleriň saklanylýan ammarlary bilen üpjün ediler. Binanyň çäginde beýleki kömekçi jaýlar hem ýerleşer. Täze önümçilikde ornaşdyrylan öňdebaryjy tehnologiýalar ýokary hilli, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän önümleriň çykarylmagyna mümkinçilik döreder.

Şunuň ýaly täze önümçiligiň ýene biri — suw emulsiýaly reňk çykarýan kärhana Daşoguz şäherinde gurlup başlandy. Umumy meýdany bir gektara barabar bolan bu kärhanany «Galkynan ykbal» hususy kärhanasynyň işçi-hünärmenleri gurmaga girişdiler. Gurluşygyň taslamasynda önümçilik jaýlarynyň ikisini, taýýar önümler saklanylýan ammarlary, beýleki kömekçi jaýlary gurmak meýilleşdirilýär. Gurulýan täze kärhana iň kämil, ýokary öndürijilikli enjamlar bilen üpjün ediler.

* * *

ÝOKARY HILLI ÖNÜMLER

Gubadag etrabynda üstünlikli hereket edýän «Peýnirçi» hususy kärhanasynyň çykarýan önümleri alyjylaryň arasynda uly islegden peýdalanýar. Kärhananyň işçi-hünärmenleri indi 20 ýyldan gowrak wagt bäri sarp edijileri «Altyn», «Ýaýla», «Toý», «Aşgabat», «Prezident» ýaly peýnirleri, berhiz doragy hem-de gaýmak ýaly süýt önümleri bilen üpjün edip gelýär. Özüniň ýokary hilliligi, tagamlylygy bilen tapawutlanýan bu süýt önümleri sarp edijileriň arasynda uly meşhurlyk gazandy. Owadan, göze gelüwli gaplara gaplanylýan süýt önümleri özüniň nyrhy boýunça alyjylara elýeterliligi bilen hem tapawutlanýar.

Süýt önümlerini köp öndüriji kärhanalaryň ýene biri «Ýüpekýolygurluşyk» hojalyk jemgyýetine degişli «Şawat» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti hasaplanýar. Toparyň esasy bölüminde we kömekçi böleklerinde Türkiýe döwletinde çykarylan ýöriteleşdirilen enjamlar doly güýjünde işledilýär. Kärhanada mesge ýagy, gatyk, dorag, eredilen peýnir, gaýmak, ýogurt, çal ýaly önümler öndürilýär. Olaryň hemmesi-de hil derejesiniň ýokary ölçeglerine laýyk gelýär. Owadan gaplara gaplanylan önümler sebitiň ilatyna hödürlenilýär.

Bir söz bilen aýdylanda, welaýatymyzyň zähmet toparlary ýetip gelýän şanly baýrama — ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 26 ýyllygyna mynasyp sowgatlary taýýarlaýarlar.

Öre HOJAÝEW,

öz habarçymyz.

Geljegiň binýadynyň berkden tutulýan döwründe hormatly Prezidentimiziň daşyna agzybirlikde jebisleşýän halkymyz bilen nurana ýollara batly gadam urýarys. Milli Liderimiziň tagallalary bilen ildeşlerimize ähli ugurlarda döredijilikli we ruhubelent zähmet çekmäge döwrebap mümkinçilikler döredilýär.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» kabul edilmegi bilen hormatly Prezidentimiziň alyp barýan köpugurly özgertmelerini amala aşyrmagyň, halk hojalygynyň pudaklaryny hem-de döwlet dolandyrylyşynyň ähli ulgamlaryny döwrebap şertlerde täzeden guramagyň nobatdaky tapgyry başlandy.

Bu Maksatnamanyň durmuşa geçirilmeginiň çäklerinde bazar gatnaşyklary şertlerinde hereketlendiriji güýç hökmünde telekeçileriň bazar ykdysadyýetine işjeň çekilmegine, daşary ýurt bazarlaryna çykmaga mümkinçiligi bolan ösen ulag-logistika düzümli senagat ulgamlarynyň we senagat toplumlarynyň ösdürilmegine aýratyn üns berilýär.

Maksatnamalaýyn alnyp barylýan işlerde milli ykdysadyýetimizi ösdürmegiň konsepsiýasynda göz öňünde tutulan çäreleri tapgyrlaýyn amala aşyrmagyň meýilnamasyna aýratyn orun berilýär. Bu bolsa ähli derejelerde döwlet edaralarynyň dolandyryş mümkinçiligini hem-de ulgamyň netijeliligini, pudaklarda tehnologik täzelikleri öňe ilerletmek arkaly dolandyrmagy, häkimiýetiň düzümleriniň, raýat jemgyýetiniň arasynda gatnaşyklary döwrebap kanunçylyk ýörelgeler esasynda pugtalandyrmagy güýçlendirmäge ýardam edýär.

Durmuşa geçirilýän işleriň çäklerinde senagat pudaklaryny we hyzmatlar ulgamyny düzüm taýdan üýtgedip guramak üstünlikli alnyp barylýar. Şeýle hem hususylaşdyryp we paýdarlar jemgyýetlerine öwrüp, döwlete degişli eýeçiligi azaltmak işleri ýerlikli we tapgyrlaýyn görnüşde amala aşyrylýar. Bu işleriň kanunçylyk esaslary kämilleşdirilýär we döwrebaplaşdyrylýar.

Durnukly ykdysady ösüşiň esasynda halkyň hal-ýagdaýynyň ýokarlandyrylmagyna, bäsdeşlige ukyply innowasion önümçilikleriň we ýokary öndürijilikli iş orunlarynyň döredilmegine, işewür işjeňligi giňeltmäge hem-de ýurdumyzda aň-paýhas mümkinçiliklerini ösdürmäge ýardam etjek tutumly işlere ählitaraplaýyn döredijilikli çemeleşmek we mynasyp goşant goşmak her birimiziň borjumyzdyr.

Hormatly Prezidentimiziň tagallalary netijesinde, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän oňyn özgertmeler, il-ýurt bähbitli tutumly maksatnamalaýyn işler, gazanylýan üstünlikler hem-de ýetilen ajaýyp sepgitler raýatlarymyzyň ýokary ruhubelentlik bilen zähmet çekmeklerine ýardam edýär.

Ykdysady özgertmelerimiziň üstünlikli durmuşa geçirilmegini hukuk taýdan üpjün etmek maksady bilen, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisi tarapyndan hereket edýän kanunlara maksadalaýyk üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek hem-de täze kanunlary kabul etmek işleri yzygiderli alnyp barylýar.

Biz ýurdumyzda milli kanunçylygy kämilleşdirmek we olaryň degişli ulgamlarda ýerlikli ulanylmagyna ýardam etmek bilen, durmuşa geçirilýän we meýilleşdirilýän işleriň ähmiýetini ilat arasynda düşündirmek işlerini alyp barýarys.

Bize döwrebap şertlerde işlemäge giň mümkinçilikleri döredip berýän milli Liderimiziň adyna tüýs ýürekden sagbolsun aýdýarys. Türkmen halkynyň agzybirligini, ilatymyzyň bolelin durmuşda ýaşamagyny, döwletimiziň berkararlygyny üpjün etmekde öňdengörüjilik bilen maksatnamalaýyn işleri durmuşa geçirýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli tutumly işleri hemişe guwandyryjy üstünliklere beslensin!

Serdar JORAÝEW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň başlygy.

Häzirki döwürde bütin dünýäde energiýa serişdeleriniň sarp edilişiniň möçberiniň has-da ýokarlanmagy dünýä döwletleriniň Garaşsyz Türkmenistana bolan gyzyklanmasyny artdyrýar. Şonuň netijesinde ýurdumyzyň elektrik energetika pudagynda daşary ýurtlar bilen hyzmatdaşlygyň gerimi-de giňeldilýär. Bu barada Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde eden taryhy çykyşynda-da aýratyn durup geçdi. Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, eziz Watanymyz uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlaryna eýe bolmak bilen, energiýa mümkinçiliklerini öz halkynyň we bütin adamzadyň bähbidine netijeli peýdalanmaga jogapkärçilikli çemeleşýär. Ýurdumyzda täze, kuwwatly elektrik stansiýalarynyň gurlup, ulanylmaga berilmegi, hereket edýän gaz turbinaly elektrik desgalaryny döwrebaplaşdyrmak we olaryň täzelerini gurmak boýunça toplumlaýyn işleriň ýola goýulmagy bu ugurdaky netijeli ädimlerdir. Şeýle hem ýerli tebigy-howa şertlerimize laýyklykda Gün we ýel energiýasyny almak bilen bagly taslamalaryň amala aşyrylýandygy, ýagny, Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda Gün we ýel elektrik stansiýasyny gurmagyň göz öňünde tutulmagy hem ýurdumyzyň tebigy gorlaryny netijeli ulanmaga uly mümkinçilik berer.

Tutuş ýurdumyzda uludan bellenilen mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk ýubileýi mynasybetli welaýatymyzyň Çärjew etrabynda kuwwatlylygy 432 megawat bolan gaz turbinaly täze elektrik stansiýasynyň gurlup, ulanylmaga berilmegi-de sebitimiziň ykdysadyýetiniň elektrik üpjünçiligi üçin zerur bolan şertleri üpjün eder. Şeýle hem işe girizilen bu kuwwatly desga ildeşlerimiziň köpsanlysyny täze iş orunlary bilen hem üpjün etdi. Bu elektrik stansiýasy welaýatymyzyň sarp edijileriniň elektrik üpjünçiligini ep-esli ýokarlandyrmak bilen birlikde ýakyn ýyllarda goňşy Owganystan, Özbegistan, Eýran döwletlerine iberilýän elektrik energiýasynyň möçberini hem artdyrar. Watanymyzyň energiýa kuwwatyny has-da artdyrmak ugrunda yzygiderli aladalanýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag bolsun we tutumly işleri rowaçlyklara beslensin!

Atajan AKMYRADOW,

«Lebapenergo» önümçilik birleşiginiň kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy.

Ýurdumyz Merkezi Aziýanyň we Ýewropanyň amatly çatrygynda ýerleşmek bilen, ony ulagyň ähli görnüşleri boýunça ösdürmegiň uly mümkinçiliklerine eýedir. Häzirki döwürde 2013 — 2017-nji ýyllar aralygyndaky döwür üçin daşary syýasat Konsepsiýamyzyň esasy ugurlarynyň biri hem ulag diplomatiýasyny ösdürmeklik bolup durýar.

Gahryman Arkadagymyzyň taryhy ähmiýetli başlangyçlary bilen, ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygynyň çäklerinde Türkmenistanyň başlangyçlary esasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan Rezolýusiýalaryň birnäçesi kabul edildi. Bu Rezolýusiýalar ulag ulgamynda halkara kadalaşdyryjy-hukuk binýadyny döretmek babatda möhüm başlangyç bolup, ýakyn geljekde intermodal logistik merkezleri döretmek arkaly halkara ulag ulgamyny häzirki zamanyň talaplaryna laýyk döwrebaplaşdyrmagyň möhüm guraly hökmünde çykyş eder.

2021-nji ýylyň 29-njy oktýabrynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegi açylyp, ulanylmaga berildi. Munuň özi Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň ulag ulgamynda iri sebit we halkara ähmiýetli taslamalary durmuşa geçirýän, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen Durnukly ösüşiň maksatlaryny durmuşa geçirmek bilen bagly wezipelere örän jogapkärli garaýan döwletdigini ýene bir ýola subut etdi.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz üstaşyr geçelge mümkinçiliklerini netijeli ulanmak arkaly birleşen multimodal ulag-üstaşyr ulgamlaryny we geçelgelerini döretmek bilen bagly wezipelere ulag ulgamynda öňde goýlan belent maksatlaryň möhüm basgançaklary hökmünde garaýar. Hut şu nukdaýnazardan, ýokary tizlikli awtomobil ýoly Türkmenistanyň çäginden dürli ugurlar boýunça daşalýan ýükleriň möçberini ep-esli artdyrmaga we gatnawlary işjeňleşdirmäge amatly şertleri döreder. Şeýle hem goňşymyz bolan doganlyk Özbegistan döwleti bilen ulag ulgamyndaky özara bähbitli hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny has-da ösdürmäge mümkinçilik berer. Ýokary tizlikli awtomobil ýoly ýük we ýolagçy awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna we şol ýerden deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik döreder. Munuň özi bolsa Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda halkara abraýy barha ýokarlanýan Türkmenistan döwletimiziň ykdysady taýdan kuwwatlanmagyna uly itergi bolup, ýurdumyzyň ulag-üstaşyr mümkinçilikleriniň gerimini giňeltmäge ýardam berer.

Umumadamzat bähbitli möhüm taslamalary durmuşa geçirmek arkaly halkymyzy ajaýyp we abadan ertirlere alyp barýan milli Liderimiziň jany sag, ömri uzak, belent başy aman bolsun, döwletli tutumlary elmydama rowaç alsyn!

Bibijan JORAÝEWA,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň «Sanly diplomatiýa» ugry boýunça magistranty.

Nebitgaz senagaty milli ykdysadyýetimiziň esasy pudagydyr. Ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan depginli ösüşini üpjün etmekde bu pudaga uly orun degişlidir. Uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlaryna eýe bolan Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumyny innowasion taýdan ösdürmäge gönükdirilen toplumlaýyn strategiýany yzygiderli durmuşa geçirýär. Nebitgaz toplumynyň baý kuwwatyny has netijeli peýdalanmak, öňdebaryjy tehnologiýalar we işläp taýýarlamalar esasynda ugurdaş düzümleri döwrebaplaşdyrmak onuň esasy düzüm bölekleridir. Şunda ekologiýa, gazyp alýan we gaýtadan işleýän ulgamlaryň kuwwatlyklaryny artdyrmaga, «mawy ýangyjyň» daşary ýurtlara iberilýän ugurlaryny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge aýratyn üns berilýär.

Söwda-senagat edarasynda «Türkmengaz», «Türkmennebit» döwlet konsernleri we «Türkmengeologiýa» korporasiýasy tarapyndan hem-de ‘CaffneyCline’ britan kompaniýasynyň ýardam bermeginde «Türkmen Forum» hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda guralan «Türkmenistanyň nebiti we gazy – 2021» atly XXVI halkara maslahat üstünliklere beslendi. Oňa hökümet düzümleriniň, ugurdaş ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, abraýly guramalaryň ýolbaşçylary hem-de daşary ýurtlaryň Türkmenistanda işleýän köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 30 gowrak döwletden 100-den gowrak kompaniýanyň, iri halkara guramalaryň we banklaryň wekilleri sanly ulgam arkaly maslahata goşuldylar.

«Türkmenistanyň nebiti we gazy-2021» forumynyň açylyş dabarasynda hormatly Prezidentimiziň maslahata gatnaşyjylara iberen gutlagy uly üns bilen diňlenildi. «Ýurdumyzyň nebitgaz senagatynyň gazananlary bilen dünýä jemgyýetçiligini giňden tanyşdyrmak we bu ugurda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen tejribe alyşmak üçin, her ýyl geçirilýän halkara maslahatynyň energiýa serişdelerini gözläp tapmakda, özleşdirmekde we pudagyň işiniň halkara ülňülerine laýyk gelmeginde ähmiýeti uludyr» diýlip, milli Liderimiziň gutlagynda bellenilýär. Nebitgaz senagatyny ösdürmek Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzy ykdysady taýdan ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň biri boldy. Döwletimiziň amala aşyrýan energetika strategiýasyna laýyklykda, ýurdumyzyň uglewodorod serişdelerini halkymyzyň we beýleki ýurtlaryň halklarynyň bähbidine gönükdirmek babatda alnyp barylýan işler öz oňyn netijesini berýär.

Forumyň barşynda ählumumy energiýa ulgamyny ösdürmegiň geljegi, hususan-da, Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň geljegi, bu strategiki ulgamda halkara hyzmatdaşlygynyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Hyzmatdaşlygyň ekologiýa ugruna aýratyn üns berildi. Maslahata gatnaşyjylaryň çykyşlarynda halkara işlerine başlangyçlar bilen gatnaşmak arkaly Türkmenistanyň öz ägirt uly kuwwatyny adamzadyň bähbidine ulanmagy teklip edip, durnukly maksatlar hem-de olara ýetmegiň mümkinçilikleri barada öz garaýyşlaryny beýan edýändigi nygtaldy. Milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda bu ulgamda amala aşyrylýan strategiýa ýokary tehnologiýaly pudaklaryň ileri tutulmagyny, döwletiň ýaşaýyş-durmuş üpjünçiliginiň ähli düzüminiň binýatlyk ugry hökmünde «ýaşyl ykdysadyýeti» ösdürmek üçin şertleriň döredilmegini göz öňünde tutýar.

Maslahatyň dowamynda resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. Olaryň hatarynda «Türkmengaz» döwlet konserni bilen Daniýa Patyşalygynyň «Haldor Topsoe A/S» kompaniýasynyň arasynda Tebigy gazy monetizasiýa etmek arkaly ammiak we metanol önümçiligi boýunça Özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama, Günbatar Türkmenistanyň Balkanýaka zolagynyň Goturdepe nebitgazly ýatagynyň gündogar böleginde we Günorta Burun künjeginde 3D we 2D ölçegli gözleg-barlag işlerini geçirmek maksady bilen, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy bilen Singapur Respublikasynyň «Ýug-Neftegaz Private Limited» kompaniýasynyň arasynda Şertnama, Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy bilen Beýik Britaniýanyň «Petro Gas LLP» kompaniýasynyň arasynda TNGIZT-nyň Kenar toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanasynda nebit we nebit önümleri guýulýan 3-nji gämi duralgasynyň taslamasyny düzmek we ony gurmak boýunça Şertnama bar.

Utgaşykly görnüşde geçirilen maslahatyň dowamynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde dowam edýän «EKSPO – 2020» Bütindünýä sergisindäki Türkmenistanyň sergi bölüminden göni alnyp görkeziliş geçirildi. Şol ýerde Aşgabatdaky maslahat bilen birlikde, «Tebigy gaz we alternatiw energiýa çeşmeleri – pes uglerodly geljege geçmegiň açary» diýen mesele boýunça mejlis geçirildi.

Sanly ulgam arkaly Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň maslahatynda mähriban Arkadagymyzyň alyp barýan syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna hem-de ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda taýýarlanylan möhüm kadalaşdyryjy-hukuk namalarynyň birnäçesi ara alnyp maslahatlaşyldy.

«Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyna hem-de «Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda» Kararyň taslamasyna garamak maslahatyň gün tertibiniň esasy meseleleriniň biri boldy. «Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda» Mejlisiň Karary biragyzdan kabul edildi.

Maslahatyň garamagyna hödürlenilen esasy maliýe-hukuk resminamasy ykdysady strategiýadan ugur alnyp hem-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 – 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» kesgitlenilen ilkinji nobatdaky wezipeler nazara alnyp taýýarlanyldy. «Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanun ýurdumyzyň geljekki ykdysady we durmuş ösüşiniň depginlerini kesgitlemelidir.

Deputatlar ýurdumyzyň döwlet we jemgyýetçilik durmuşynda ýeten sepgitlerini, 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasyny düzmäge esasy çemeleşmeleri hem-de ýörelgeleri, onuň girdeji bölegini emele getirmegiň aýratynlyklary we beýleki meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar.

Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň çykdajy böleginiň maddalary aýlyk zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýjileriň haklarynyň goragyny üpjün edýär, olar Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Permanyna laýyklykda 10 göterim ýokarlandyrylar.

Soňra deputatlar «Döwet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda», «Poçta aragatnaşygy hakynda», «Döwlet ýer kadastry hakynda» (rejelenen görnüşi), «Türkmenistandaky daşary ýurt raýatlarynyň hukuk ýagdaýy hakynda», «Ählumumy ýaşyl ösüş institutyny döretmek hakyndaky Ylalaşyga goşulmak hakynda» kanunçylyk taslamalaryna garadylar. Raýatlaryň we döwletiň hukuklarynyň we bähbitleriniň berjaý edilmegi, jemgyýetiň mundan beýläk-de demokratiýalaşdyrylmagyna, şeýle hem Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň üstünlikli amala aşyrylmagyna ýardam bermek bu hukuk resminamalarynyň esasy wezipeleridir.

«Türkmenistanyň Jenaýat kodeksine üýtgetme girizmek hakynda» «Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler girizmek we güýjüni ýitiren» diýip ykrar etmek hakynda», «Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Eýeçiligiň döwletiň garamagyndan aýrylmagy we döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Işiň aýry-aýry görnüşlerini ygtyýarlandyrmak hakynda» «Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Awtomobil ýollary we ýol işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler girizmek hakynda», «Türkmenistanyň «Ene mähri» diýen hormatly adynyň Düzgünnamasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Türkmenistanyň ilaty durmuş taýdan goramak hakynda kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Atmosfera howasyny goramak hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalar girizmek hakynda», «Ekologiýa howpsuzlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalary we üýtgetmeler girizmek hakynda» , «Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Kanunlaryň taslamalaryna-da garaldy.

Şeýle hem Mejlisiň dowamynda başga-da birnäçe meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Milli Geňeşiň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň on bäşinji maslahatynyň garamagyna hödürlenen kanunçylyk namalary biragyzdan goldanyldy we kabul edildi.

Türkmenistanyň energetika senagaty ösüşiň durnukly ýokary depginlerini saklap, dünýä bazarlarynda uly islegden peýdalanylýan elektroenergiýanyň eksportyny ýokarlandyrmak mümkinçiligine eýedir. Soňky ýyllarda Türkmenistan hyzmatdaşlary bilen bilelikde gündogar we günorta ugurlary boýunça birnäçe iri turbageçiriji taslamalary amala aşyrdy. Olaryň häzirki zaman global energetika howpsuzlygynyň, şol sanda türkmen energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ýetirmegiň köpşahaly ulgamynyň hasabyna döretmäge gönükdirilendigi uly ähmiýete eýedir.

Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly: «Türkmen topragy — tebigy baýlyklaryň hazynasy. Diňe ägirt uly «Galkynyş» gaz käniniň özi-de munuň aýdyň subutnamalarynyň biridir. Türkmenistan häzirki wagtda energetika pudagynda öňden däp bolup gelýän strategik hyzmatdaşlar bilen bir hatarda öz energiýa hyzmatdaşlygyny Ýewropa, Aziýa, Uzak Gündogar we Günorta-Günbatar ugurlary boýunça giňeltdi. Dünýäniň öňdebaryjy meşhur maliýe we nebit-gaz kompaniýalary bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy ýola goýdy».

Hormatly Prezidentimiziň esasy maksady milli ykdysadyýetiň öňünde goýan anyk wezipelerine kybap gelýän geljegi uly geleşikleri baglaşmaga we bilelikdäki taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilendir. Şonuň bilen birlikde, ol ýa-da beýleki pudagy ösdürmegiň möhüm meseleleri boýunça pudaklaýyn sergileriň, ylmy-amaly maslahatlaryň, işewürler forumlarynyň geçirilmegi wajyp meseleleri ara alyp maslahatlaşmaga, onuň ýagdaýyny seljermäge mümkinçilik berýär. Munuň özi önümçiligi hem harytlaryň ýerlenilmegini ösdürmek, kompaniýalaryň mahabat-maglumat işini guramak babatda öz taktikasyny we strategiýasyny ähmiýetli üýtgetmäge ýardam edýär.

Her ýylda geçirilýän «Türkmenistanyň nebiti we gazy» (OGT) halkara sergisi we maslahaty şeýle abraýly pikir alyşmalar meýdançasyna öwrülendigini görkezýär. Her ýyl bu çärelere gatnaşmak üçin daşary ýurt döwletleriniň uly wekiliýetleri, iri kompaniýalaryň we transmilli holdingleriň top-menejerleri, alymlar, ylmy-barlag toparlarynyň, akademiki we maliýe institutlarynyň wekilleri ýurdumyza gelýärler.

Awazada geçirilen Türkmenistanyň IX Halkara gaz kongresiniň işiniň barşynda gaz ulgamynda döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň täze ugurlary kesgitlenildi. Energiýa serişdeleriniň iberilmegini, milli we sebit gaz ulag düzümini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, milli işgärleri taýýarlamak hem-de beýleki ulgamlarda ýakyn geljek üçin özara gatnaşyklaryň meýilnamalary bellenildi. Dünýäniň esasy kompaniýalarynyň gaz pudagynda ýurdumyz bilen ysnyşykly gatnaşyklary ýola goýmaga çalyşýandygy kanunalaýyk ýagdaýdyr. Sebäbi Türkmenistan özüni halkara bazarynda energiýa serişdelerini köp möçberde iberýänleriň arasynda geljegi uly hyzmatdaşlaryň biri hökmünde görkezdi.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy durnukly ösdürmek maksady bilen, energiýa serişdeleriniň daşary ýurtlara iberilmegini diwersifikasiýa ýoly boýunça ösdürmek baradaky başlangyçlary dünýäde giň gerim alýar. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň sebit üçin strategik ähmiýete eýedigi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Şular ýaly ykdysady tarapdan bähbitli desgalaryň hatarynda Balkan welaýatynyň Garabogaz şäherinde tebigy gazy gaýtadan işleýän zawodyň we Gyýanly şäherçesindäki gazhimiýa toplumynyň, şeýle-de Ahal welaýatynda Owadandepede gurlup ulanylmaga berlen tebigy gazdan ýokary hilli benzin öndürýän zawodyň işe girizilmegi bu pudagyň ýokary derejede ösýändiginiň subutnamasydyr.

Türkmenistan energetika eksportunyň haryt düzümini diwersifikasiýalaşdyrmagyň, halkara energetika işewürliginiň täze usullaryny işjeň ösdürmegiň hasabyna bazarda eýeleýän ornunyň häsiýetini-de hil taýdan düýpli özgerdýär. Ýurdumyzda birnäçe ýyl bäri işleýän «CNPC», «Edison Technologies GmbH», «Haldor Topsoe», «Allen and Overy», «Honeywell UOP», «Dragon Oil», «Exxon-Mobil», «LG International» ýaly dünýäniň esasy kompaniýalarynyň wekilleri Türkmenistan bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geljeginiň uludygyna we ählumumy energetika howpsuzlygyny üpjün etmekde ýurdumyzyň möhüm orny eýeleýändigine ynanýarlar.

Diňe bir tebigy gaz däl, eýsem, halkyň ýaşaýyş-durmuşy üçin wajyp zerurlyk bolan elektrik energiýasy bilen üpjün etmekde-de ýurdumyzda uly işler amala aşyrylýar. Ýakynda, ýagny 23-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly Ahal — Balkan ýokary woltly, iki zynjyrly täze asma elektrik geçirijisiniň işe girizilmegi şu ýylyň ajaýyp wakasy boldy. Bu elektrik geçirijisi ýurdumyzyň halkalaýyn energo ulgamyny döretmek boýunça hormatly Prezidentimiz tarapyndan başy başlanan iri möçberli taslamanyň birinji tapgyrydyr. Bu taslama ýurdumyzda elektrik energiýasynyň öndürilişini artdyrar hem-de Aşgabadyň we welaýatlaryň energo ulgamlaryny bitewi energetika halkasyna birleşdirmek arkaly, içerki sarp edijileri energiýa bilen üpjün etmegiň ygtybarlylygyny ýokarlandyrar. Şeýlelikde, energetikler elektrik akymynyň dowamly barşynda energiýa toplumlaryny, elektrik podstansiýalaryny, elektrik geçirijileri abatlap we döwrebaplaşdyryp bilýärler. Şonuň ýaly-da, bu elektrik geçirijisi ýurdumyzyň şäherleridir obalary bilen birlikde, her ýyl ulanylyşa tabşyrylýan iri senagat toplumlaryny we beýleki durmuş desgalaryny elektrik energiýasy bilen üpjün etmegiň, artykmaç bölegini bolsa daşary ýurtlara eksport etmegiň mümkinçiliklerini artdyrar.

Tirkişmyrat DURDYÝEW,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.