Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini barha gowulandyrmak baradaky ynsanperwer syýasaty esasynda döwletimiz tarapyndan ilatymyza berilýän tebigy gazyň sarp edijilere ýylyň bütin dowamynda bellenilen meýilnama laýyklykda bökdençsiz ýetirilmegini üpjün etmekde “Türkmengazakdyryş” birleşiginiň “Gündogargazakdyryş” müdirliginiň gazçylarynyňam saldamly goşantlary bar.

Müdirligiň hünärmenleriniňdir işçileriniň agzybirlikli çekýän zähmeti arkaly ýurdumyzyň Mary hem-de Lebap welaýatlarynyň ilaty, şol welaýatlaryň çäklerinde ýerleşýän edara-kärhanalar tebigy gaz bilen üznüksiz üpjün edilýär. Häzir bu önümçilik düzüminiň gazçylary şu welaýatlarda umumy uzynlygy iki müň sekiz ýüz sekiz kilometr bolan ýokary basyşly gaz geçirijilerine hyzmat edýärler. Müdirlige degişli gaz paýlaýjy beketleriň, gaz sazlaýjy düwünleriň hemişe saz işlemegini üpjün edýärler.

Şu ýylyň geçen iki aýynda kärhana boýunça sarp edijilere bäş milliard üç ýüz million iki ýüz segsen ýedi müň kubmetrden köpräk tebigy gaz akdyrylypdyr. Müdirlige degişli ýokary basyşly gaz geçirijilerden häzir her gije-gündizde togsan bir million bäş ýüz togsan ýedi müň kubmetr gaz akdyrylýar.

Kärhana tarapyndan tebigy gazyň sarp edijilere hemişe meýilnama laýyklykda akdyrylmagynyň üpjün edilmegine müdirligiň gaz hasabaty bölüminiň hünärmenleriniň mynasyp goşandy bar. Olar ýokary basyşly gaz geçirijiler arkaly akdyrylýan gazyň hasabyny hemişe takyk alyp barýarlar. Bölümiň hünärmenleri müdirlige degişli gaz paýlaýjy beketleriň, sazlaýjy düwünleriň hemmesinde oturdylan gaz ölçeýji enjamlaryň, abzallaryň gurat hem takyk işlemegine gije--gündiziň dowamynda pugta gözegçilik edýärler. Şol enjamlaryň “Türkmenstandartlary” döwlet gullugynyň talaplaryna doly laýyk, saz, takyk, işlemekligi üpjün edilýär. Häzir kärhana boýunça tebigy gazyň sarp edilişiniň tomusky iş düzgünine geçirildi. Müdirligiň gaz paýlaýjy beketlerindäki, sazlaýjy düwünlerindäki gaz ölçeg abzallaryny we tilsimatlaryny hem hut şol iş düzgüne laýyk sazlamak işleri amala aşyrylýar.

— Ýurdumyzyň ýangyç energetika pudagynyň beýleki edara-kärhanalary bilen birlikde biziň kärhanamyza-da iň täze tehnologiýaly enjamlaryň ornaşdyrylmagy işlerimiziň döwrebaplaşmagyna, barha öňe gitmegine ýardam berýär. Müdirligimiziň gaz paýlaýjy beketlerinden akdyrylýan tebigy gazyň hasabatyny ýöretmekde sanly ulgam ornaşdyrylandyr. Tebigy gazyň sarp edijilere bellenilen meýilnama laýyk akdyrylmagynyň üpjün edilmeginde gaz hasabaty bölüminiň işgärleriniň maksadalaýyk işleri alyp barýandyklaryny aýtmak gerek. Şu bölümde täze tehnologiýalardan oňat baş çykarýan hünärmenler zähmet çekýärler. Bölümiň başlygy Serdar Esengulyýew, uly ussa Toýly Ýazow, inžener meteorolog Yslam Orazow, barlag-ölgeç enjamlary we awtomatika boýunça inžener Çary Garýagdyýew köp ýyllardan bäri zähmet çekip gelýän iň tejribeli hünärmenler — diýip, “Gündogargazakdyryş” müdirliginiň baş inženeri Orazgylyç Gurbannepesow gürrüň berýär.

Sapardurdy ÝAÝLYÝEW.

SURATLARDA: gazçylaryň iş pursatlary.

Suratlary düşüren Azym ŞEKEROW.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda durmuşa geçirilýän maýa goýum syýasaty ýurdumyzyň mundan beýläk hem ýokary depginli ösüşini üpjün etmäge, täze iş ýerlerini döretmäge we ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmaga giň mümkinçilikler berýär.

Ýurdumyzda dürli ugurlara goýulýan maýa goýumlaryň maksatlaýyn ugrunyň möhümdigini bellemek zerurdyr. Islendik ugurda goýulýan maýa goýumlar halkyň bähbidine, ýurdumyzyň ilatynyň abadan ýaşaýşyna gönükdirilendir. Ýurdumyzyň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da ýokarlandyrmak maksady bilen, milli Liderimiziň baştutanlygynda maýa goýum syýasatyny durmuşa geçirmek boýunça döwlet Maksatnamalary kabul edilýär.

Maýa goýumlary çekmek we olary netijeli peýdalanmak, ýurdumyzyň maýa goýum syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde öňe çykýar. Amala aşyrylýan maýa goýum taslamalary ykdysady taýdan bähbitlidir we durnukly ösüşi üpjün etmäge gönükdirilendir.

Milli ykdysadyýetimizde maýa goýumlary köpeltmegiň kämilleşmegi jemi içerki önümiň ösüşine özüniň oňyn täsirini ýetirýär. Bu görkeziji netijeli häsiýete eýe bolup önümçilikleriň artmagyna

getirýär.

Kabul edilýän Maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmekde ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolan hususy telekeçileriň hem uly goşandy bardyr. Muňa mysal hökmünde, ýurdumyzyň paýtagtynda we sebitlerinde yzygiderli gurlup, ulanylmaga berilýän täze ýaşaýyş jaýlary, söwda merkezleri we durmuş-medeni maksatly binalardyr desgalary şaýatlyk edýär.

Hususy telekeçileri tarapyndan döwrebap innowasion sanly tehnologiýalary milli ykdysadyýetimize ornaşdyrmak bilen, ekologiýa taýdan arassa, içerki we daşarky bazarlarda bäsdeşlige ukyply senagat harytlary öndürilýär. Ýurdumyzda öndürilýän senagat önümleriniň möçberini artdyrmak we olaryň hilini ýokarlandyrmak maksady bilen, hususy telekeçiler bu ugurlara uly möçberlerde maýa goýum serişdelerini goýýarlar we üstünlik gazanýarlar. Döwrebap innowasion tehnologiýalara daýanýan, sanly maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary özünde jemleýän häzirki zaman enjamlar bilen enjamlaşdyrmak işleri, maýa goýujylara we buýrujylara bildirilýän ýokary ynamdyr.

Milli ykdysadyýetimiziň gülläp ösmegi ugrunda taýsyz tagallalary edýän hormatly Prezidentimiziň il-ýurt ähmiýetli işleri rowaçlyklara beslensin!

Kamargül ÇARYÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň talyby.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň alyp barýan bilim we ylym özgertmeler syýasaty netijesinde, ýurdumyzyň ykdysadyýeti çalt depginler bilen ösýär, özgerýär. Berkarar Watanymyzda geljegimiz bolan ýaşlaryň dünýäniň iň ösen talaplaryna laýyk gelýän derejede bilim almagy üçin ähli tagallalar edilýär.

Häzirki zaman şertlerinde milli ykdysadyýetimiz üçin ähli taraplaýyn kämil düşünjeli ökde hünärmenleri taýýarlamaga uly ähmiýet berilýär. Şonuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň ykdysadyýetinde ýüze çykýan dürli meseleleri çalt çözmekde häzirki zaman sanly ulgamy doly derejede we döredijilikli ulanyp bilýän aňly-düşünjeli, öz hünärine ökde hünärmenleri taýýarlamak maksady bilen alnyp barylýan işleriň ähmiýeti örän uludyr. Önümçiligiň awtomatlaşdyrylmagy önümiň hiliniň ýokarlanmagyna we özüne düşýän gymmatynyň peselmegine getirýär.

Türkmenistan döwletimiz tebigy gazy eksport edýän döwletleriň ilkinjileriniň hataryna girýär. Garaşsyz döwletimizde gazyň gazylyp alnyşy, gaýtadan işlenişi gün-günden ýokarlanýar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe gözlenip tapylan täze gaz ýataklary, gazy arassalaýjy, gysyjy, gaýtadan işleýji zawodlaryň birnäçesiniň gurulmagy muňa aýdyň mysaldyr.

Durnukly ösüşiň derwaýys meselesini çözmegiň has amatly görnüşi tebigata aýawly garaýan jemgyýetçilik gatnaşyklaryna geçmek hasaplanýar. Munuň üçin, energiýany peýdalanmagyň netijeliligini ýokarlandyrmak, onuň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerine geçmek, zerur däl harajatlary hem-de energiýanyň ýitgisini aradan aýyrmak, esasy ugurlar hasaplanýar.

Hormatly Prezidentimiziň häzirki zaman milli bilim ulgamyndaky döwrebap özgertmeleri ýaşlaryň ýokary derejede bilim almagyna we giň dünýägaraýyşly, edep-terbiýeli, tämiz ahlakly, kämil hünärmenler bolup ýetişmeklerine uly ýardam edýär.

Maksat HOJAMYRADOW,

S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň talyby.

Ýurdumyzyň iri önümçilik-hojalyk toplumy bolan «Türkmennebit» döwlet konserni esasy we ýardam beriji kärhanalaryň birnäçesini özünde jemleýär. Halkymyzda «Arkalaşan dag aşar» diýen pähim bar, «gara altyny» we «mawy ýangyjy» çykarmak boýunça umumy işiň üstünlikli ýerine ýetirilmegi üçin nebitçiler biri-biri bilen arkalaşykly işleýärler. «Nebitgazburawlaýyş» trestiniň Balkanabat tilsimat ulaglar müdirligi-de ýardam beriji kärhanalaryň biridir.

Geçen asyryň kyrkynjy ýyllarynda peýda bolan bu kärhananyň döredilmegi welaýatymyzda nebitgazly ýataklaryň açylmagy we özleşdirilmegi bilen baglanyşyklydyr. Geçen ýyllaryň dowamynda müdirlik tebigy baýlyklaryň çykarylyşyny artdyrmak ugrundaky alnyp barlan işlerde hemişe öň hatarda bolupdy. Ulaglaryň dürli görnüşlerine ezberlik bilen erk edijiler «Türkmennebit» döwlet konserniniň geologlary we burawlaýjylary bilen bilelikde aňňat-aňňat çäge depelerini geçipdiler, yhlaslylygyň, çydamlylygyň nusgasyny görkezipdiler.

Balkanabat tilsimat ulaglar müdirligi häzirki wagtda tejribeli işçileriň we inžener-tehniki işgärleriň ençemesini özünde jemleýän, tehniki taýdan döwrebap enjamlaşdyrylan uly kärhana hökmünde belli. Onda jemi 741 işgär zähmet çekip, 115 awtobus, 308 dürli kysymly ulaglar, abatlaýyş sehleri, şeýle-de, mehaniki ussahana bar.

Hormatly Prezidentimiz  ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň milli ykdysadyýetimizde möhüm orun eýeleýändigini bellemek bilen, önümçilik kuwwatlyklaryny iň öňdebaryjy we ýokary netijeli enjamlardyr tehnika bilen üpjün etmek boýunça ýurdumyzyň nebitçilerine döwlet tarapyndan hemişe goldaw berlip duruljakdygyny öz çykyşlarynda nygtaýar. Geçen ýyllaryň içinde kärhana dürli kysymdaky ulaglaryň alynmagy munuň aýdyň mysalydyr.

Kärhananyň sürüjileri çalşykly işläp, olaryň her biri günde ýüzlerçe kilometr aralygy geçýärler. Ýylyň islendik möwsüminde, islendik wagtda önümçilik zerurlygy boýunça şeýle aralyga gatnamak olardan ussatlygy, ägäligi talap edýär. Sürüjileriň ýol hereketiniň düzgünlerini gyşarnyksyz berjaý etmekleri, olaryň özlerine ynanylan awtoulaglary gurat ýagdaýda saklamaklary üçin yzygiderli alada edilýär. Olar bilen wagtly-wagtynda gözükdiriş we düşündiriş işleri geçirilip durulýar. Işgärleriň zähmet düzgün-nyzamynyň, içerki tertip-düzgüniň, tehniki howpsuzlyk düzgünleriniň talaplaryny berk berjaý etmekleri gazanylýar.

Müdirligiň işgärleri diňe önümçilik işlerini ýerine ýetirmek bilen çäklenmän, jemgyýetçilik işlerine-de işjeň gatnaşýarlar. Olar oba hojalyk işlerine-de ýardam berip gelýärler. Welaýatymyzyň Bereket we Serdar etraplarynyň gallaçylary Balkanabat tilsimat ulaglar müdirliginiň sürüjileriniň hyzmatyndan hoşal.

Kärhananyň Hazar şäherinde kenar ýakasynda ýerleşýän «Gara Altyn» çagalar sagaldyş we dynç alyş merkezi-de bar. Ol «Türkmennebit» döwlet konserni tarapyndan gurlup, 2013-nji ýylda ulanylyşa berildi.

«Türkmennebit» döwlet konserniniň ýardam bermeginde bu ýerde doly abatlaýyş-bejeriş işleri geçirilipdir. Zerur bolan elektrotehniki enjamlar, harytlar we derman serişdeleri bilen üpjün edilipdir. Nobatdaky dynç alşyň öňüsyrasynda merkezde arassalaýyş işleri geçirilipdir. Körpeleriň wagtynyň şadyýan geçmegi üçin zerur bolan ähli şertler döredilipdir.

«Gara Altyn» çagalar sagaldyş we dynç alyş merkezinde sport hem-de konsert meýdançalary bolup, ol ýerlerde bagtyýar körpeleriň sesleri belent ýaňlanýar. Bu ýerde dynç alýan çagalaryň saglygyna bir lukman we dört şepagat uýasy gözegçilik edýär. Bir söz bilen aýdylanda, «Gara Altyn» ösüp gelýän ýaş nesle gyzykly, ýatdan çykmajak günleri eçilýär.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan işlenip taýýarlanylan, ýakyn ýyllar üçin ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň we onuň möhüm bölegi bolan nebitgaz senagatyny ösdürmek boýunça ugrunyň durmuşa geçirilmegi mähriban Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da pugtalandyrylmagyna ýardam eder. «Türkmennebit» döwlet konserni öz öňünde goýlan wezipä abraý bilen hötde gelmäge çalyşýar. Onuň düzümindäki kärhanalaryň biri-biri bilen ysnyşykly, arkalaşykly işlemekleri oňat netijeleriň gazanylmagyny üpjün edýär.

Amanmyrat KIÇIGULOW,

«Balkan».

Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda ýurdumyzda köpugurly, uly möçberli ykdysady özgertmeler amala aşyrylýar. Şeýle tagallalar, ilkinji nobatda, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmaga, ykdysady ösüşlere okgunly häsiýet bermäge gönükdirilendir. Ýurdumyzy senagatlaşdyrmaga, ýerli önüm öndürijileri höweslendirmäge, alyjylaryň satyn alyjylyk ukyplaryny ýokarlandyrmaga gönükdirilen möhüm işlerden ýurdumyzyň bank edaralary hem çetde durmaýarlar. Olar öňde goýlan jogapkärli wezipeleri üstünlikli amala aşyrmakda möhüm hyzmatlary ýerine ýetirýärler.

Alnyp barylýan işlere giň gerim bermek maksady bilen ýurdumyzyň milli ykdysadyýetine döwrebap sanly tehnologiýalar we innowasion häsiýetli täjirçilik usullary giňden ornaşdyrylýar. Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik banky hem müşderilerine döwrebap hyzmatlaryny hödürleýär. Interneti ulanyjylaryň sanynyň günsaýyn artýan şertlerinde häzirki wagtda «Internet-bank», «Mobil-bank» hyzmatlary has ýörgünli bolýar. Bu hyzmatlaryň üsti bilen, karz edarasyna barmazdan, nagt däl amallaryň birnäçesini, tölegleri geçirip bolýandygyny belläp geçmek ýerlikli bolar. «Internet-bank» hyzmatynyň esasy amatlylyklarynyň biri-de günüň islendik wagtynda, bankyň we beýleki edara-kärhanalaryň iş wagtyna bagly bolmazdan, dynç alyş we baýramçylyk günlerinde hem köpsanly hyzmatlardan peýdalanyp, nagt däl görnüşinde tölegleri geçirip bolýanlygyndadyr. Döwrebap ykjam telefonlaryň eýeleri «Mobil-bank» programmasynyň üsti bilen öz atlaryna açylan bank kartlary barada maglumatlary, kartlaryň hereketlerini we galyndylaryny görüp, bank karzyny we onuň göterimini gysga wagtda töläp bilýärler.

Banklarda nagt däl hasaplaşyklaryň geriminiň giňeldilmegine uly üns berilýär we bu ulgamyň işi kämilleşdirilýär. Şeýle tagallalaryň netijesinde raýatlar üçin amatly şertler hem-de giň mümkinçilikler döreýär. Eýeçiligiň görnüşine garamazdan, söwda ýa-da hyzmatlary amala aşyrýan ähli edara görnüşli taraplarda, olaryň şahamçalarynda we wekilliklerinde, hususy telekeçileriň söwda we hyzmat ediş nokatlarynda, dükanlarda, jemgyýetçilik iýmiti we durmuş hyzmatlary nokatlarynda nagt däl hasaplaşyklary amala aşyrmak üçin töleg terminallary ornaşdyryldy. Biziň bankymyzyň müşderileri tarapyndan söwda we hyzmat ediş nokatlarynda töleg terminallaryň üsti bilen geçirilen nagt däl tölegleriň möçberinden 2 göterim derejesinde (Cash back) pul sylagynyň «Altyn Asyr» bank kartlaryna yzyna gaýtarylýandygy hem bellärliklidir. Şonda müşderiniň ýanynda nagt pul serişdelerini götermek zerurlygynyň aradan aýrylýandygy hem-de harytlar we hyzmatlar üçin nagt däl görnüşinde tölegleri tölände bank ýygymlaryny tölemeýändigi bu hyzmatyň amatly taraplarydyr. Bulardan başga-da nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek hem-de raýatlarymyz üçin amatly şertleri döretmek maksady bilen bankymyz sylag maksatnamasyna laýyklykda 2021-nji ýylyň 1-nji iýunyndan 30-njy sentýabryna çenli raýatlaryň tomusky dynç alyş möwsüminde ýurdumyzdaky ähli şypahanalarda gurnalan töleg terminallarynyň üsti bilen hyzmatlar üçin bank kartlary arkaly nagt däl görnüşinde hasaplaşyklary geçirende «Altyn Asyr» bank kartlaryny saklaýjy müşderilere «Cash back» pul sylagynyň möçberini 3 göterim möçberinde ýokarlandyrdy.

Ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň esasy talaplarynyň biri hem durnukly pul-karz syýasatydyr. Türkmenistanyň Merkezi banky ýurduň işjeň pul-karz syýasatyny işläp düzmekde we ony netijeli durmuşa geçirmekde hormatly Prezidentimiziň kararlaryndan we görkezmelerinden ugur alyp, halkara ülňülerine laýyk gelýän toplumlaýyn we ulgamlaýyn üýtgetmeleri amala aşyrýar. Türkmenistanyň täjirçilik banklarynyň işleri hem ýurdumyzyň maliýe taýdan durnuklylygyny pugtalandyrmagy, milli puluň hümmetini saklamagy, durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmek wezipesine laýyklykda pul-karz serişdelerini düzgünleşdirmegi maksat edinýär.

Bazar ykdysadyýetine geçmek arkaly azyk bolçulygyny döretmek, importyň ýerini tutýan milli önümçiligimiziň kuwwatyny artdyrmak boýunça hususy kärhanalara we telekeçilere önümçilik maksatly taslamalaryny maliýe taýdan goldamak üçin bankymyz tarapyndan uzak möhletli, pes göterimli, ýeňillikli karzlar berilýär. Şeýle hem kiçi we orta telekeçiler tarapyndan amala aşyrylýan taslamalary maliýeleşdirmek hem-de raýatlara melleginde (kömekçi hojalygynda, bölünip berlen ýer böleginde) oba hojalyk ekinlerini ýetişdirmek, esasy we dolanyşyk serişdelerini edinmek hem-de iri önümçilikler üçin zerur bolan ýerli çig mallary öndürmek maksady bilen, kiçi göwrümli karzlary bermek ýola goýuldy. Bu bolsa ýurdumyzda azyk garaşsyzlygyny gazanmaga, ykdysadyýetiň durnuklylygyny üpjün etmäge itergi berip, ýerli telekeçilere we raýatlara oňaýly şertlerde öz işlerini alyp barmaga ýardam berýär.

Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň giňden bellenilýän ýylynda ýurdumyzyň karz edaralarynda sanly ulgamy ornaşdyrmak, ilata hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň gerimini giňeltmek we döwrebaplaşdyrmak karz edaralarynyň öňünde durýan esasy wezipelerdir. Edilýän işleriň ählisi bolsa, ýokarda belleýşimiz ýaly, halkymyzyň durmuşyny has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir.

Halkymyzyň abadançylygy, ýurdumyzyň rowaçlygy ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän, bize şeýle ajaýyp zamanada netijeli işlemäge giň şertleri döredýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli alyp barýan işleri mundan beýläk hem rowaç alsyn!

Durdygül Aýhanowa,

Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik bankynyň «Amul» şahamçasynyň hukukçysy.

Intellektual eýeçiligiň obýektlerini hukuk taýdan goramak boýunça halkara ýörelgelere laýyk gelýän kanunçylyga esaslanýan bu ulgam senagat, ylym we awtorlyk hukugy çygrynda döwletiň üstünlikli ösüşiniň esaslarynyň biri bolup durýar. Intellektual eýeçiligi goramak çygryndaky kanunçylygyň esaslary, döwlet gullugy we hünärmenler intellektual mümkinçilikleri ösdürmäge, tehniki innowasiýalary ornaşdyrmaga, şol sanda daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmäge şert döredýär.

Milli ulgam 1993-nji ýyldan bäri hereket edýär. 2008-nji ýylda bu ugurda birnäçe täze kanunçylyk namalarynyň kabul edilmegi hem-de 2013-nji ýylda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugynyň döredilmegi, şeýle hem 2020-nji ýylyň 4-nji dekabrynda «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» kabul edilmegi ýurdumyzda bu ugry ösdürmäge uly üns berilýändigine aýdyň şaýatlyk edýär.

Türkmenistanyň Konstitusiýasy intellektual eýeçiligiň obýektlerini döretmek, goramak we peýdalanmak bilen baglanyşykly gatnaşyklary hukuk taýdan düzgünleşdirmegiň esasy çeşmesi bolup durýar. Onda her bir adamyň medeni durmuşa gatnaşmaga, çeper, ylmy we tehniki döredijiligiň erkinligine hukugynyň bardygy, ylmy, tehniki döredijilikde, şeýle hem çeperçilik, edebiýat we medeniýet işinde awtorlyk hukuklarynyň hem-de bähbitleriniň kanun bilen goralýandygy kesgitlenilýär.

Ykdysadyýetde we söwdada bazar gatnaşyklarynyň ösüşi, ýurduň senagat eýeçiliginiň goragy, haryt nyşanlary, hyzmat ediş nyşanlary ulgamynda halkara ylalaşyklaryň we şertnamalaryň birnäçesine goşulmagy hereket edýän kanunçylygy düýpli kämilleşdirmegi talap etdi. Milli parlament tarapyndan kabul edilen Türkmenistanyň Kanunlary intellektual eýeçilik boýunça hukuk giňişligini döretmäge mümkinçilik berdi.

Hormatly Prezidentimiziň çykyşlarynda oýlap tapyşlary we beýleki ylmy-tehniki gazananlary peýdalanmagyň möhüm ähmiýeti, ylmyň önümçilik bilen ýakyndan arabaglanyşygyny ýola goýmagyň zerurlygy barada yzygiderli nygtalýar. Intellektual iş hem-de onuň netijelerini halk hojalygynda netijeli ornaşdyrmagyň şu we beýleki meselelerini çözmekde möhüm serişdeleriň biri-de intellektual eýeçilik hakynda kanunçylygyň kemala getirilmegi we yzygiderli kämilleşdirilmegi bolup durýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň başlangyjy bilen, «Awtorlyk hukugy we gatyşyk hukuklar hakynda», «Harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary hakynda», «Haryt nyşanlary hakynda», «Oýlap tapyşlaryň hukuk goragy hakynda», «Rasionalizatorçylyk işi hakynda», «Senagat nusgalarynyň hukuk goragy hakynda», «Seleksiýanyň gazananlaryny hukuk taýdan goramak hakynda» we başga-da birnäçe Kanunlaryň kabul edilmegi ulgamyň kanunçylyk esaslaryny kämilleşdirmäge, ony halkara talaplara laýyk getirmäge mümkinçilik berdi. Mundan başga-da, «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny» üstünlikli durmuşa geçirmek, intellektual eýeçilik hukuklaryny goramak boýunça alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, ulgamyň obýektlerini goramak babatda hukuk bozulmalaryň öňüni almak boýunça zerur çäreleri durmuşa geçirmek, şeýle hem bu ugry halkara kadalara laýyklykda has-da ösdürmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidenti Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň maý aýynyň 21-ine geçirilen nobatdaky mejlisinde intellektual eýeçiligiň obýektlerini goramak boýunça Pudagara topary döretmek hakynda Karara gol çekdi we onuň düzümini hem-de düzgünnamasyny tassyklady. Topar intellektual eýeçiligiň hukuklaryny goramakda kanunçylygyň berjaý edilişine gözegçilik etmek, bu ugurda halkara şertnamalardan gelip çykýan borçlar babatda alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, ynsapsyz bäsdeşligiň öňüni almak we intellektual eýeçiligiň obýektleriniň medeniýetli bazaryny döretmek boýunça degişli işleri durmuşa geçirer.

Toparyň döredilmegi halkara tejribeleri göz öňünde tutmak bilen, intellektual eýeçilik ugrunda hukuk bozulmalaryň öňüniň alynmagynda hem-de hukuk eýeleriniň hukuklarynyň goralmagynda, ýurtda täze oýlap tapyşlaryň, senagat nusgalarynyň, haryt nyşanlarynyň we beýlekileriň döremegine milli haýyşnamaçylaryň höwesini artdyrmakda uly ähmiýete eýedir.

Intellektual eýeçilik bilen bagly meseleleri düzgünleşdirýän kanunçylygyň ähmiýeti milli ykdysadyýetde amala aşyrylýan düýpli özgertmeler we onuň ähli pudaklar boýunça durnukly ösüş depginleri bilen kesgitlenýär. Innowasion tehnologiýalaryň netijeli ornaşdyrylmagy oýlap tapyşlary, senagat nusgalaryny döretmekde we özleşdirmekde, öndürilýän önümleriň we hyzmatlaryň bäsdeşlige ukyplylygyny üpjün etmekde eýeçiligiň ähli görnüşli kärhanalarynyň we guramalarynyň gyzyklanmasyny ýokarlandyrmak arkaly gazanylýar. Şunda işgärleriň intellektual işini höweslendirmegiň gurallaryny kämilleşdirmek möhüm ähmiýete eýedir.

Milli intellektual eýeçilik ulgamy döredileli bäri halkara hyzmatdaşlyk babatda uly üstünlikler gazanyldy. Munuň özi intellektual eýeçilik çygrynda halkara ulgama goşulyşmagymyza ýardam etdi. Häzirki wagtda biziň ýurdumyz intellektual eýeçilik babatda halkara konwensiýalaryň we ylalaşyklaryň 15-siniň agzasydyr.

Halkara ylalaşyklar Garaşsyzlyk ýyllarynda milli bazara uly höwes bildirýän daşary ýurt kompaniýalary, kärhanalary ýa-da şahsy taraplar üçin uly mümkinçilikleri döretdi. Daşary ýurtly haýyşnamaçylar milli ýa-da halkara hasaba alnyş arkaly, Türkmenistanyň çäginde senagat eýeçiliginiň obýektleriniň gorag hukugynyň eýeleri bolup bilerler. Halkara derejedäki hyzmatdaşlara Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy, Ýewraziýa Patent Guramasy hem-de bu ulgamda hereket edýän beýleki abraýly guramalar degişlidir. Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy we Ýewraziýa Patent Guramasy bilen işjeň hyzmatdaşlyk saklamak, gatnaşyklaryň örüsini giňeltmek, şeýle hem intellektual eýeçilige degişli hukuklary goramak ugrunda halkara we milli tejribe bilen tanyşmak maksady bilen, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy tarapyndan milli we sebitleýin okuw maslahatlary geçirilýär. Halkara guramalar we daşary ýurt döwletleriniň bilermenleri bilen guralýan maslahatlara we simpoziumlara işjeň gatnaşmak işgärleriň hünär taýýarlygyny artdyrmaga hem-de özara tejribe alyşmaga giň mümkinçilik berýär.

Gysga döwrüň içinde intellektual eýeçilik çygrynda daşary ýurtlaryň öňdebaryjy tejribesini özünde jemleýän häzirki zaman kanunçylyk esaslarynyň kemala getirilmegi döwlet Baştutanymyzyň ýurdumyzy durmuş-ykdysady hem-de demokratik özgertmeler ýoly bilen okgunly ösdürmek boýunça öňde goýan wezipelerini üstünlikli durmuşa geçirmäge ýardam berýär.

Nazarmuhammet BABAÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugynyň halkara gatnaşyklar bölüminiň başlygy.

Bäherden etrabyndaky Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky ýüplük fabriginiň işçi hünärmenleri «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň geçen alty aýyny ýokary iş görkezijileri bilen jemlediler. Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň bu öňdebaryjy kärhanasynda şol döwürde 41 million 990 müň 155 manatlyk önüm öndürilip, bu babatdaky ösüş depgini 107,4 göterime barabar boldy. Şeýlelikde, şanly ýylyň ýanwar — iýun aýlarynda ol ýerde dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply ýüplügiň müňlerçe tonnasy öndürildi.

Kärhanada öndürilýän 27/1, 34/1, 51/1 belgili ýüplükler daşary bazarda aýratyn uly islege eýedir. Ol ýerde öndürilen şeýle görnüşli ýüplügiň agramly böleginiň eksport edilmegi hem munuň subutnamasydyr.

Aýjahan MÜLKIÝEWA,

«Ahal durmuşy».

Çuňňur ykdysady özgerişlikleriň bolup geçýän, ykdysadyýetiň dolandyryş mehanizmine düýpli özgertmeleriň girizilýän, hojalygyň ýöredilişinde bazar usullarynyň giňden peýdalanylýan mahalynda salgyt ulgamynyň paýyna hem uly wezipeler düşýär. Salgytlaryň we gaýry maliýe usullarynyň kömegi bilen jemgyýetçilik önümçiliginiň düzümini ykdysadyýetiň maksadyna laýyk üýtgetmäge, onuň netijeliligini ýokarlandyrmaga mümkinçilik döreýär.

Bazar gatnaşyklary ulgamynyň düzüminde we döwlet tarapyndan ony kadalaşdyrýan mehanizminde salgytlar möhüm orny eýeleýär. Salgytlar döwletiň geçirýän ykdysady syýasatynyň wajyp guraly bolmak bilen, bazar gatnaşyklarynyň aýrylmaz düzüm bölegi hasaplanylýar. Salgytlar ykdysadyýetiň we durmuş çygyrlarynyň ösüşine oňyn täsirini ýetirýär. Salgyt çygrynda bolup geçýän özgertmeler ýurdumyzyň her bir raýatynyň döwrüň mümkinçiliklerinden peýdalanmagyny gazanmak bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Biziň ýurdumyzda salgyt möçberi, olaryň hasaplanylyşynyň we tölenilişiniň tertibi, maliýe jerimeleriniň we beýleki tölegleriň ulanylyşy mydama üns merkezinde saklanylýar. Salgyt salmagyň esasy ugurlary işlenilip düzülende, döwletiň içki ykdysady bähbitlerine esaslanylýar.

«Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunynyň 7-nji maddasynda: «Salgyt — döwlet işini maliýe taýdan üpjün etmek maksady bilen döwlet tarapyndan bellenilýän we edara görnüşli we şahsy taraplardan alynýan, Türkmenistanyň Döwlet býujetine gelip gowuşýan hökmany, hususy muzdsuz tölegdir» diýlip kesgitleme berilýär. Salgyt, pul ýygymy býujetiň girdejilerini üpjün edýän serişdelerdir. Salgytlar gönüden-göni döwlet çykdajylary bilen baglanyşyklydyr. Şol sebäpli salgyt gatnaşyklaryna seljerme geçirilende, döwlet çykdajylarynyň düzümi we olaryň jemgyýetiň isleglerine laýyk gelýändigi öwrenilýär. Biziň ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygy bilen salgyt salmagyň kämil ulgamynyň hereket etmegi üçin zerur bolan şertler döredilendir, şolara laýyklykda salgyt ulgamy yzygiderli kämilleşdirilip durulýar. Şonda dünýä salgyt tejribesinden ugur alynýandygyny bellemek hem möhümdir.

Salgyt salnanda, aşakdaky ýagdaýlar göz öňünde tutulýar. Meselem, kärhana önüm öndürmek üçin çig mal, materiallar, iş haky, ulanyş tölegler we şular ýaly görnüşde hökmany ýagdaýda çykdajy edýär. Harajatlaryň jemi önüminiň özüne düşýän gymmatyny düzýär. Önümçiligi giňeldilen esasda amala aşyrmak üçin kärhana peýda almak zerur bolup durýar. Diýmek, öndürilen önümiň gymmaty önümiň özüne düşýän gymmatyndan we peýdadan ybaratdyr. Önüm alyja ýerleşdirilende, öndürilen önümiň gymmatyna goşmaça tölegler (eger-de öndürilen önümden goşmaça töleg tölenilmäge degişli bolsa) we goşulan baha üçin salgyt goşulýar. Ondan başga-da kärhana Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda alan peýdasyndan peýdadan alynýan salgydy, emläk üçin salgydy, ýerasty baýlyklardan peýdalanmak üçin salgydy we býujete hökmany tölenilmeli gaýry tölegleri töleýär.

Salgyt salynmagyň kämil ulgamy döwlet we şahsy ykdysady bähbitleriň, şeýle-de hojalygy ýöredýän birlikleriň bähbitleriniň arasynda deňhukuklylygy üpjün edýär. Hojalygy ýöredýän birliklerden ýygnalýan salgytlar önümçiligiň ösüşini höweslendirmäge hyzmat edýär. Türkmenistanyň salgyt kanunçylygy döwletiň maliýe meýilnamalarynda göz öňünde tutulan ugurlary maliýeleşdirmek üçin ony salgyt usuly bilen ýygnalýan zerur bolan pul serişdeleri bilen üpjün edýär, şol babatda hereket edýän salgytlar salgyt töleýjileriň ählisi üçin ýaramly bolup durýar. Bu bolsa Türkmenistanyň salgyt ulgamynyň maýyşgaklygyny oňyn tarapdan häsiýetlendirýär.

Ogulsabyr DÖWLETOWA,

welaýat maliýe-ykdysady orta hünär okuw mekdebiniň mugallymy.

Islendik döwletiň durnukly ösüşinde onuň maliýe-ykdysady ulgamyna uly orun degişlidir. Pul dolanyşygyny akylly-başly ýöredip, onuň hümmetiniň durnukly ýagdaýda saklanmagyny gazanmak bolsa bu syýasatyň netijeliligine baglydyr. Şoňa görä-de, bu ulgamy üstünlikli ösdürmek hormatly Prezidentimiziň döwlet syýasatynda ileri tutulýan ugurlaryň biri hasaplanýar.

Türkmenistanda Garaşsyzlyk ýyllarynda alnyp barlan sazlaşykly döwlet syýasaty netijesinde, milli bank ulgamy kemala getirildi. Onuň hereket etmeginiň binýadynda goýlan düýpli ýörelgeler durmuş ugurly ykdysadyýetiň talaplaryna laýyk gelýär. Geçen ýyllaryň dowamynda ýurdumyzda iki derejeli bank ulgamy döredildi. Häzir hem hereket edýän bu ulgam Türkmenistanyň Merkezi bankyndan we dürli eýeçilik görnüşi bolan dokuz sany bankdan ybaratdyr. Bu ulgamyň durnukly hereket etmegi ýurduň ykdysadyýetiniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň hem-de dünýäniň ykdysady giňişligine goşulyşmagyň aýgytlaýjy şerti bolup çykyş edýär.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzyň banklary ykdysadyýetiň dürli pudaklaryny karz serişdeleri bilen üpjün etmekde möhüm orny eýeledi. Hormatly Prezidentimiziň tabşyrygy bilen ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan daýhan hojalyklaryny ösdürmek we oba hojalyk önümlerini gaýtadan işlemek, senagaty we hyzmatlar ulgamyny ösdürmek üçin karz serişdeleri berilýär. Şunuň bilen bir hatarda, ýurdumyzda telekeçileriň önümçiliklerini döretmäge ýa-da giňeltmäge gönükdirilen maýa goýum taslamalaryna karz goldawyny bermek boýunça maksatnamanyň çäklerinde hususy haryt öndürijileri karzlaşdyrmak ýaly ugurlaryň hasabyna uzak möhletli karzlaşdyrmak güýçli depginde ösdürilýär. Hödürlenýän karz serişdeleriniň ýeňillikli şertlerde berilýändigini hem bellemelidiris. Munuň özi eýeçiligiň döwlete dahylsyz görnüşi bolan karz alyjy kärhanalaryň sanynyň artmagyny şertlendirdi.

Häzirki wagtda berkeýän bazar gatnaşyklary we giň gerimli özgertmeler döwründe banklaryň ygtybarlylygyny we durnuklylygyny üpjün etmekde «Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» uly goşant goşýar. Ýurdumyzyň bank ulgamynyň ygtybarlylygynyň ýokarlandyrylmagy şol maksatnamanyň doly durmuşa geçirilmeginiň esasy netijesidir. Geçen ýyl Türkmenistanyň «Halkbank» döwlet täjirçilik bankynyň hukuk görnüşiniň üýtgedilip, paýdarlar täjirçilik bankyna öwrülmegini, şu ýylyň 12-nji aprelinde bolsa paýtagtymyzda birbada iki bankyň Türkmenistanyň «Türkmenbaşy» döwlet täjirçilik bankynyň hem-de «Senagat» paýdarlar täjirçilik bankynyň täze binalarynyň açylyp, ulanylmaga berilmegini bu ulgamdaky guwandyryjy üstünlikleriň hatarynda görkezmek bolar.

Soňky ýyllarda milli Liderimiziň tabşyryklary esasynda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli ulgamlaryny, şol sanda maliýe-bank ulgamynyň işini sanlylaşdyrmaga uly ähmiýet berilýär. Mälim bolşy ýaly, 2009-njy ýylda «Altyn asyr» milli kartly töleg ulgamy işe girizildi. Bu ulgam tapgyrlaýyn kämilleşdirilip, ösüşiň ilkinji 10 ýylynda meýilleşdirilen sepgitlere üstünlikli ýetdi. Ilkinji tapgyrlarda bank kartlarynyň diňe bir görnüşi, ýagny aýlyk zähmet haky geçirilýän bank kartlary müşderilere hödürlenen bolsa, häzirki wagtda ilatyň ähli gatlagy, ýagny çagalar, talyplar, pensionerler, döwlet kömek pullaryny alýanlar, telekeçilik işini alyp barýan işewürler degişli bank kartlary, şol sanda «Maşgala», «Goýum bank karty», «Owerdraft» kartlary bilen üpjün edildi. Ilkinji tapgyrlarda kartlardaky serişdeleri bankomatlardan nagt görnüşine öwürmek mümkinçiligi döredilen bolsa, häzir hasaplaşygyň tas ähli ulgamlarynda nagt däl hasaplaşyga geçilip, hyzmatlar has döwrebaplaşdyryldy we amatly görnüşe getirildi. Ilata halkara «VISA» we «MasterCard» bank kartlary hem hödürlenilip, olaryň eýelerine hasabyndaky serişdelerden daşary ýurtlarda-da peýdalanmaga mümkinçilik döredildi. Halkara bank kartlary dünýäniň iri söwda kompaniýalarynyň internet dükanlaryndan onlaýn söwda etmäge hem mümkinçilik berýär. Ildeşlerimiz Türkmenistanyň çäginde «Altyn asyr» bank karty bilen onlaýn söwda etmäge, jemagat, Internet, IP teleýaýlymlary, öý telefony ýaly hyzmatlar üçin töleg geçirmäge, uçarlar we otlular üçin petekleri onlaýn görnüşde satyn almaga hem-de beýleki giň mümkinçiliklere eýe boldular.

Bularyň ählisi ýurdumyzyň maliýe-bank ulgamyny döwrebaplaşdyrmak boýunça Garaşsyzlyk ýyllarynda alnyp barlan we durmuşa ornaşdyrylýan işleriň döwrüň talabyna laýyklykda barha kämilleşdirilýändigini, milli ykdysadyýetimizi durnukly ýagdaýda saklamakda bu ulgamyň möhüm orun eýeleýändigini aýdyňlygy bilen görkezýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda bu ugurdaky özgertmeleriň has-da rowaçlyklara beslenjekdigine tüýs ýürekden ynanýarys.

Mährijemal ABDYRAHMANOWA,

Türkmenistanyň «Halkbank» paýdarlar täjirçilik bankynyň bölüm başlygy.

Garaşsyzlyk ýyllarynda balkanabatly nebitçiler, gazçylar Goturdepe, Barsagelmez, Uzboý, Demirgazyk Goturdepe ýaly nebitgazly meýdanlarda ýerasty tebigy baýlyklary senagat taýdan gaýtadan özleşdirmek işlerine önjeýli goşant goşýarlar. Nebitgaz senagatyny milli ykdysadyýetimiziň binýatlyk pudaklarynyň biri hasaplaýan Arkadag Prezidentimiziň ýurdumyzyň mundan beýläk-de ähli ugurlarda ynamly ösüşini üpjün etmek üçin ulgamyň işini has-da kämilleşdirmek babatda öňde goýýan anyk wezipelerine mynasyp goşant goşmak bolsa, olaryň esasy maksatlary bolup durýar. Munuň özi türkmen topragynyň tebigy baýlyklaryny rejeli peýdalanmak arkaly ykdysadyýetimiziň kuwwatyny yzygiderli artdyrmakda möhüm ähmiýete eýedir. Pudakda dürli ugurlarda zähmet çekýän balkanabatlylar ýurt Garaşsyzlygymyzyň şanly senesiniň ýokary ruhubelentlikde garşylanýan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň başyndan bäri «Türkmennebit» döwlet konserniniň «Nebitgazçykaryş» tresti tarapyndan döwlet ammaryna akdyrylan 1 million 821 müň tonnadan gowrak nebit çig malynyň çykarylmagynda ähli yhlas-başarnyklaryny, iş tejribelerini orta goýdular. Şeýle-de gürrüňi edilýän döwürde döwlet konserniniň sebitde iş alyp barýan «Nebitgazburawlaýyş» trestiniň burawlaýjylary tarapyndan gazylan 71 müň 877 metr ulanyş we gözleg maksatly çuňluklaryň geçilmeginde-de el-ele berip zähmet çekdiler. Munuň özi trest boýunça 12 guýynyň gazuw işleriniň tamamlanmagynda hem olaryň mynasyp goşantlarynyň bardygyna doly şaýatlyk edýär.

«Nebitgazçykaryş» trestiniň guýulary düýpli abatlaýjylarynyň gazanýan zähmet üstünliklerinde balkanabatly hünärmenleriň mynasyp paýy bar. Ýylyň başyndan bäri önüm bermesini kemelden ýa-da kesen guýularyň 329 sanysynda düýpli abatlaýyş işleri geçirildi. Şonça guýularyň 273-sinden gaýtadan önüm almak işleri ýola goýuldy. Bu bolsa iş meýilnamasyndakydan 19 guýy köpdür. Netijede, abatlanan guýulardan geçen döwürde goşmaça alnan «gara altynyň» umumy mukdary 91 müň 394 tonna golaýlady.

Ýetilýän sepgitler şäheriň bu senagat pudagynda zähmet çekýän bagtyýar ýaşaýjylarynyň ýangyç-energetika toplumynyň geljegi uly ugurlary hökmünde kesgitlenen uglewodorod serişdeleriniň çykarylyşynyň möçberlerini artdyrmak, onuň täze gorlaryny gözläp tapmak babatda kesgitlenen wezipeleriň oňyn çözgütlerine eýe bolmagyndaky ählumumy tagallalarda agzybirlikli zähmetiň nusgasyny görkezýändikleriniň tassyknamasydyr.

Eziz Diýarymyz — tebigy süýümleriň aňrybaş görnüşleri bolan pagtanyň, ýüpegiň, ýüňüň bolluk bilen öndürilýän ýurdy. Şol süýümlerden dokalýan matalardan taýýarlanan egin-eşikleriň dürli haryt nyşanlary bilen belgilenip, dünýä bazarlaryna ýaýradylýandygy bolsa, ýurdumyzyň täze tehnologiýalar arkaly berkidilýän dokma pudagynyň önümçilik düzüminiň dünýä ülňülerine gabat gelýändigini görkezýän aýdyň alamatlardyr. Bu gün ol önümler dünýäniň satyn alyjy iri kompanýalarynyň uly gyzyklanmasyny gazanyp bilýän ýokary hilli, ekologiýa taýdan arassa milli haryt nyşanly brendlerdir.

Bilşimiz ýaly, «Türkmenistanda öndürildi» diýen belgi arkaly il-günümiziň ösen islegini kanagatlandyrmak üçin, ilkinji nobatda, ýurdumyzyň içerki bazarlarynyň dükanlaryna ýaýradylýan milli önümleriň hatarynda dürli matalardan başga-da çagalar üçin balak, bermud, şorty, kombinezon, ýeňsiz ýaly egin-eşikler, şeýle hem futbolka, maýka, tunika, sarafan, erkek, zenan, çaga pižamalary, erkekler üçin ýeňli, ýeňsiz köýnekler ýaly ençeme harytlary görkezmek bolar. Daşary döwletlerden getirilýän harytlaryň ornuny tutmak bilen, ýurdumyzyň eksport mümkinçiligini barha giňeldýän, milli öwüşginliligi, bedene ýakymlylygy, döwrebaplygy bilen müşderiniň göwnüne ýaraýan bu ajaýyp egin-eşikler hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde gurlup ulanylmaga berlen täze tehnologiýaly dokma toplumlarynda, şeýle hem durky düýpli täzelenip döwrebaplaşdyrylan önümçilik birleşiklerinde taýýarlanylýar.

Öndürýän ýokary hilli dokma harytlary ildeşlerimiziň söýgüsine mynasyp bolýan «Bahar» tikin önümçilik birleşigi ýurdumyzda baýry kärhanalaryň hatarynda tanalýar. 1936-njy ýylda esaslandyrylyp, dürli atlarda hereket eden bu kärhanada möwsümleýin geýilýän geýimlere aýratyn üns berildi. Gyş aýlaryna niýetlenen içi pagtaly güpbüler, ellikler, şeýle-de harby gullukçylar üçin ýörite toplumlar, çaga we zenan egin-eşikleri bu kärhananyň öndürýän önümleriniň esasyny düzdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe bu kärhana hem döwrebaplaşdyryldy, önümçilik täze tehnologiýaly enjamlar bilen üpjün edilip, önümleriň görnüşleri giňeldildi. Birleşigiň tikinçi hünärmenleriniň öndürýän harytlary ýurdumyzyň içerki bazarlarynda ýokary hili, ösen islegi kanagatlandyryp bilýänligi, geçginliligi bilen tapawutlanýar. Diýarymyzyň dürli ýerlerinden gelýän sargytlar esasynda önüm öndürýän kärhana 3 sany tikinçilik we 1 biçim sehinden, şeýle hem çig malyň, taýýar önümleriň saklanýan 3 sany ammaryndan ybarat. Önümçilik sehleriniň iş aýratynlyklary, öndürýän önümleriniň görnüşleri, kärhananyň çig mal üpjünçiligi barada birleşigiň kärdeşler arkalaşygynyň başlygy Oguldurdy Dadaýewanyň beren gürrüňi bu ýerde alnyp barylýan işler bilen içgin tanyşmaga mümkinçilik berdi.

— Ösüşli ýolda öz ornuňy berkitmek, gazanýan netijäňi hemişe ýokarlandyryp, ýeňişli menziliňi ýeneki üstünlikler, nusgalyk işler bilen dowam etmek döwrümiziň talabydyr. Hormatly Prezidentimiziň aladalary netijesinde yzygiderli döwrebaplaşdyrylýan dokma pudagynda mynasyp orun alan kärhanamyzyň tikinçileri gazanylýan her bir üstünlikde öz paýyny görmäge çalyşýarlar. Önümleri dünýä belli bolan Türkmenistanyň jinsi toplumynda, Ruhabat dokma toplumynda, paýtagtymyzdaky Aşgabat we Türkmenbaşy, şeýle hem Gypjakdaky S.Nyýazow adyndaky dokma toplumlarynda dokalýan ýokary hilli, dürli görnüşli matalar kärhanamyzyň esasy çig malydyr. Önümiň esasy gymmaty tikiliş aýratynlygy bilen birlikde onuň çig malynda jemlenýär. Gymmaty dünýä belli türkmen pagtasyndan öndürilýän matalarymyz ýurdumyzyň halkara söwda gatnaşyklarynda ýokary derejeli saýylýan önümlerdir.

Tikin tikýän, bürjeýän, ilik berkidýän, onuň halkalaryny taýýarlaýan, milli geýimleri nagyşlaýan, garaz, tikinçilik bilen bagly ähli işi ýerine ýetirýän kämil enjamlar oturdylan sehimiziň 2-sinde, kärhanamyzyň öňden gelýän däbine görä, harby gullukçylar üçin ähli pasla degişli geýimler toplumy öndürilýär. Milli öwüşgin berlip tikilýän geýimleriň her birinde ykjamlyk, rahatlyk, göze gelüwlilik talaplarynyň berjaý edilmegine aýratyn üns berilýär.

Önümleri köp görnüşli tikinçilik birleşigimiziň 3-nji sehinde täze dogan çagalara we ýetginjeklere niýetlenen trikotaž önümleri bilen birlikde, ýakasy nagyşlanan ştapel matasyndan zenan lybaslary, erkekler üçin milli biçüwdäki balaklar tikilip, ýurdumyzyň welaýatlaryna ýaýradylýar. Naýbaşy önümlerimiziň hatarynda bolan panbarhat matasyndan ýakasy nagyşly lybaslaryň, erkeklere niýetlenen pižamalaryň, şeýle hem dürli şekiljikler, güljagazlar bilen baýlaşdyrylyp tikilýän çaga egin-eşikleriniň sargydy hemişe ýetik.

Mekdep ýaşly çagalaryň lybaslaryny öndürýän öňdebaryjy dokma toplumlarydyr tikin fabrikleriniň hatarynda bolan birleşigimiziň tikinçileriniň öndürýän okuw geýimleri täze okuw ýylynyň öň ýanynda ýörite guralýan mekdep bazarlarynda ildeşlerimiz tarapyndan höwes bilen satyn alynýar. Gyzlar üçin ýaşyl reňkli okuw penjegi, ýakasy milli nagyşly köýnek, okuw öňlügi, okuwçy gyzlar we oglanlar üçin ak reňkli laboratoriýa dony — önümçilik birleşigimiziň tikinçileriniň elinden çykan bu harytlar ýaşajyk türkmenistanlylaryň söýgüsini gazanan, olaryň höwes bilen geýýän lybaslarydyr. «Maksatly myradyna ýeter» diýýändir halkymyz. Tikin önümçilik birleşigimizde zähmet çekýän hünärmenlerimiziň hem esasy maksady owadan, amatly, geýeniňde ykjam lybaslar bilen ilaty begendirmekdir — diýip, Oguldurdy Dadaýewa söhbedini paýawlaýar.

Hawa, arzyly maksatlar hemişe ýeňişli menzile eltýär. Önümçiliginde millilige, köpdürlülige, döwrebaplyga aýratyn üns berip, her bir menzili täze ýeňişler bilen garşylaýan «Bahar» tikin önümçilik birleşiginiň agzybir işgärler toparynyň maksady olaryň öndürýän önümlerinde aýdyň şöhlelenýär. Ýagny bäbejiklere niýetlenen dürli görnüşli naşyja geýimlerden başlap, işçiler, harby gullukçylar üçin tikilýän toplumlarda, ildeşlerimiziň söýgüsine mynasyp bolan ençeme görnüşli trikotaž we beýleki önümlerde olaryň tutanýerli zähmeti jemlenýär.

Aýnabat DURDYÝEWA.

«Türkmenistan». Surata düşüren Ýuriý ŞKURIN.

Paýtagtymyzdaky «Älem» medeni dynç alyş merkeziniň öňündäki meýdançada hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň doglan güni mynasybetli sungat ussatlarynyň baýramçylyk konserti boldy. Konsertde meşhur sazandalar, halk we estrada aýdymçylary çykyş etdi. Tans we halk döredijiligi toparlary öz ussatlyklaryny görkezdiler. Çykyşlaryň her biri halkymyzyň Gahryman Arkadagymyza bolan söýgüsini we guwanjyny beýan etdi. Hormatly Prezidentimiziň döreden «Bagt nury» aýdymy tomaşaçylar üçin hakyky sowgat boldy. Owadan mukamy, manyly sözleri bilen bu aýdym ýygnananlaryň kalbynda uly orun tapdy hem-de tomaşaçylaryň şowhunly elçarpyşmalary munuň subutnamasyna öwrüldi. Baýramçylyk konsertiň ahyrynda hemmeleriň gatnaşmagynda «Uzak ýaşa, Arkadag!» atly aýdym ýerine ýetirildi. Bu aýdymyň joşgunly sözleri we sazy halkymyzyň hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda gülläp ösýän Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyza bolan bagtyýarlyk we buýsanç duýgularyny beýan etdi.

* * *

Aşgabatda «Türkmenistanyň howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly ýurt maksatnamalaryny işläp düzmekde hem-de bu mesele boýunça sebitleýin işleri alyp barmakda goldamak we kuwwatyny güýçlendirmek» taslamasyny amala aşyrmak maksady bilen gurnalan Utgaşdyryjy serişde boýunça birinji iş duşuşygy boldy. Bu duşuşyga Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak, Daşary işler, Adalat, Saglygy goraýyş we derman senagaty, Bilim, Energetika, Maliýe we ykdysadyýet ministrlikleriniň, Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň we Statistika baradaky döwlet komitetiniň jogapkär işgärleri hem-de Milli Geňeşiň Mejlisiniň, Ylymlar akademiýasynyň, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň wekilleri çagyryldy. Ýaşyl howa gaznasyndan hem-de Merkezi Aziýanyň sebitleýin ekologiýa merkezinden hyzmatdaşlar duşuşyga gatnaşanlary taslamanyň esasy maksatlary bilen tanyşdyrdylar. Bu maksatlar Gazna bilen netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga, gyzyklanma bildirýän taraplaryň kuwwatyny güýçlendirmek hem-de howanyň üýtgemegi boýunça işleri we maliýeleşdirmegi dolandyrmak hem-de utgaşdyrmak üçin esasy gurallary döretmäge gönükdirilendir. Şu maksat bilen, Utgaşdyryjy serişde işläp başlar, Ylalaşyk düzgünleri tassyklanar we Ýurt maksatnamasy işlenip düzüler.

* * *

Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi, Ylymlar akademiýasy hem-de Bilim ministrligi tarapyndan bilelikde guralan Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününe bagyşlanan «Magtymguly Pyragy we türkmen halkynyň garaşsyz döwletlilik taglymaty» atly halkara ylmy maslahaty geçirildi. Onuň baş maksady Magtymguly Pyragynyň nusgawy döredijilik mirasyny, onuň milli döwletliligi ösdürmekdäki ornuny hem-de beýik ynsanperwer şahyryň umumadamzat ruhy gymmatlyklar hazynasyna goşan ägirt uly goşandyny wagyz etmekden ybaratdyr. Halkara maslahatynyň açylyşy Türkmen döwlet uniwersitetinde boldy. TDU-nyň binasynyň eýwanynda sergi guraldy. Maslahata wideoaragatnaşyk arkaly dünýäniň 20-ä golaý ýurdundan alymlar gatnaşdylar. Onuň umumy mejlisiniň dowamynda Azerbaýjanyň, Fransiýanyň, Hindistanyň, Russiýanyň, Täjigistanyň, Türkiýäniň, Özbegistanyň hem-de ýurdumyzyň iri ylmy hem-de medeni merkezleriniň ýolbaşçylarynyň we wekilleriniň çykyşlary diňlenildi. Maslahat Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde, DIM-niň Halkara gatnaşyklary institutynda, Halkara ynsanperwer ylmy we ösüş uniwersitetinde dört ylmy bölümlerde dowam etdi.

***

Türkmenistanyň DIM-niň Halkara gatnaşyklary institutynda hormatly Prezidentimiziň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» kitabynyň italýan diline terjime edilen neşiriniň tanyşdyrylyş dabarasy boldy. Oňa sanly wideoaragatnaşyk ulgamy arkaly Italiýanyň Daşary işler ministrliginiň resmi wekilleri, Wiçensa şäheriniň meri Françesko Rukko, Italiýa Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Luçano Galli, şeýle hem daşary ýurtlaryň diplomatik wekilhanalarynyň, halkara guramalaryň işgärleri gatnaşdylar. Tanyşdyrylyş dabarasynda döwlet Baştutanymyzyň halkymyzyň köpasyrlyk däpleriniň, taryhy we medeni gymmatlyklarynyň, gadymy rowaýatlaryň mazmunyny açyp görkezýän, biziň günlerimize gelip ýeten, nakyllardan we paýhasly jümlelerden ybarat ajaýyp kitabynyň gymmaty hem-de ähmiýeti bellenildi.

* * *

Paýtagtymyzda Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýolbaşçylarynyň BMG-niň Çagalar gaznasynyň (ÝUNISEF) ýurdumyzdaky baştutany Kristina Weýgand bilen duşuşygy geçirildi. Onuň gün tertibine hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmak, ÝUNISEF bilen Türkmenistanyň Hökümetiniň arasynda gol çekilen 2021 – 2025-nji ýyllarda hyzmatdaşlygyň Ýurt maksatnamasyny hem-de ýerlerde ýokary hilli hyzmatlary ornaşdyrmak arkaly durmuş goraglylyk ulgamyny kämilleşdirmek boýunça DÖM-niň Bilelikdäki maksatnamasyny durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meseleler girizildi. Duşuşyga gatnaşyjylar netijeli hyzmatdaşlygy geljekde hem işjeňleşdirmek barada aýdyp, ýakyn geljek üçin gatnaşyklary giňeltmek boýunça anyk çäreleri kesgitlediler.

* * *

Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde «Türkmenistanyň Prezidenti hormatly Gurbanguly Berdimuhamedow – dünýäde ykrar edilen Lider» atly maslahat geçirildi. Oňa ýurdumyzyň Milli Geňeşiň Mejlisiniň we Halk Maslahatynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylary, syýasatşynaslar, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri, ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlary gatnaşdylar. Maslahatda hormatly Prezidentimiziň dünýäde ykrar edilen Lider bolmagyna getiren taryhy ýollara ser salnyp, şol döwrüň içinde milli Liderimiziň amala aşyran işleriniň beýik derejelere eýe bolmagynyň netijesinde eziz Diýarymyzyň abraýynyň artandygy hem-de halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanandygy aýratyn nygtaldy. Belent heňde ýaňlanan aýdym-sazlarda eziz Watanymyza çäksiz söýgi, onuň ajaýyp geljegine bolan ynam, öz halkyny döredijilik, parahatçylyk we gülläp ösüş ýoly bilen öňe alyp barýan milli Liderimize buýsanç uly hyjuw bilen wasp edildi.

* * *

Türkmenistanda Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni giňden bellenildi. Baýramçylyk dabaralary Aşgabadyň taryhy merkezindäki Magtymgulynyň ýadygärliginiň ýanynda başlandy. Bu ýerde akyldar şahyryň beýik eserlerine ykrarnama, belent äheňde we ähli döwürlerde many-mazmunyny ýitirmeýän öz eserlerinde Watanyna bolan çäksiz söýgüsine we edermenligine belent sarpanyň nyşany hökmünde gül goýmak dabarasy boldy. «Kalba ynam, köňle ylham berýär medeniýet» diýen şygar bilen ýaýbaňlanan köpöwüşginli çykyşlara belli türkmen artistleri estrada aýdymçylary gatnaşdylar. Şeýle hem ýurdumyzyň ähli welaýatlarynyň merkezi meýdançalarynda Magtymguly Pyragynyň ýadygärliklerine gül goýmak dabaralary geçirildi. Dabaralaryň çäklerinde döredijilik duşuşyklary we şygryýet agşamlary guraldy.

* * *

Geçen hepdede Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň söwdalarynda geleşikleriň 36-sy hasaba alyndy. Daşary ýurt puluna Birleşen Arap Emirlikleriniň, Türkiýäniň, Singapuryň, Owganystanyň telekeçileri Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda öndürilen awtobenzini, uçar kerosinini, nebit koksuny satyn aldylar. Owganystanyň telekeçileri «Türkmengaz» döwlet konserninde öndürilen suwuklandyrylan gazy, Omanyň telekeçileri bolsa «Türkmenhimiýa» döwlet konserninde öndürilen ownyk däneli hlorly kalini satyn aldylar. Bulardan başga-da, daşary ýurt puluna Azerbaýjanyň, Gazagystanyň işewürlerine tekiz boýalan we tüýjümek žakkard önümleri ýerlenildi. Geleşikleriň bahasy ABŞ-nyň 30 million 302 müň dollaryndan gowrak boldy. Russiýanyň, BAE-niň, Türkiýäniň işewür toparlarynyň wekilleri jemi 94 million 499 müň manatlyk nah ýüplügi satyn aldylar. Ýurdumyzyň telekeçileri içerki bazar üçin Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda öndürilen gyzdyrylan nebit koksuny satyn aldylar. Geleşigiň bahasy 1 million 250 müň manada deň boldy.