Daşary söwda ykdysady ösüşiň möhüm faktory hökmünde hemişe ähli döwletlerde möhüm orny eýeläp gelýär. Bazar gatnaşyklary şertlerinde bolsa daşary söwdanyň ähmiýeti has-da artýar.

1991-nji ýylyň oktýabrynda Garaşsyzlyga eýe bolmak bilen, Türkmenistanda täze bazar ykdysadyýetiniň esaslaryny döretmäge gönükdirilen ykdysady özgertmeler amala aşyrylyp başlandy. Garaşsyz maliýe we karz syýasatyny alyp barmaga esas döreden 1993-nji ýylyň 1-nji noýabryndan milli walýutanyň girizilmegi Türkmenistanyň geljekki ykdysady özgertmeleriniň wajyp düzüm bölegine öwrüldi. Şeýle hem eýeçilik, telekeçiligiň ösüş, ilatyň iş bilen meşgullyk meselelerini kadalaşdyrýan ykdysady kanunlaryň ençemesi kabul edildi. Beýleki çäreler bilen bir toplumda bu işler ýurduň maliýe-ykdysady ýagdaýyny gowulandyrmaga we ýurduň tebigy hem-de ykdysady mümkinçiligini ýeterlik derejede ulanmaga mümkinçilik döretdi.

Türkmenistanyň ykdysadyýeti daşary ýurtly hyzmatdaşlar we maýadarlar üçin barha açyk ykdysadyýete öwrülip, ol bazar kanunlaryna we gatnaşyklaryna talaby has güýçlendirýär. Türkmenistanyň daşary söwdasynyň, hususan-da, eksportynyň ýagdaýyny häzirki wagtda tutuşlygyna döwletleriň durnukly töleg ukyby kesgitleýär. Daşary söwda dolanyşygy ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşine düýpli täsir edýän gurallaryň hataryna degişlidir. Sebäbi ol hem önümçilige, hem sarp edişe öz täsirini ýetirýär. Ýurdumyzda telekeçilik işiniň giň meýdany we zähmeti ulanmagyň çygry bolup çykyş edýän söwda geçiş döwründäki ykdysadyýetde iş hereketini giňeldip, soňky ýyllarda öz ösüşinde täze itergä eýe bolýar.

Harytlaryň we hyzmatlaryň eksportyny artdyrmak, daşary söwdada oňyn netijeleri gazanmak ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan ykdysady syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Milli ykdysadyýetimiziň bäsleşige ukyplylygyny artdyrmak halkara ykdysady gatnaşyklarda üstünlik gazanmagyň wajyp şertleriniň biri bolup durýar. Şunda eksport gatnaşyklarynyň kämilleşdirilmegi zerur bolup durýar. Döwletiň daşary ykdysady syýasatynda eksporta goldaw bermek babatynda amala aşyrylýan çäreler möhüm orny eýeleýär, çünki olaryň esasy maksady ýurtda ykdysady ösüşi gazanmaklyga gönükdirilendir.

Ýurdumyzda ýerli çig maly we materiallary ulanmaklyga esaslanýan, importyň ornuny tutýan önümçiligi ösdürmek prosesi höweslendirilýär. Milli eksport mümkinçiliklerimizi artdyrmak boýunça Hormatly Prezidentimiziň paýhasly baştutanlyk etmeginde ýurdumyzda toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Hususan-da, Hormatly Prezidentimiziň Karary bilen, 2015-nji ýylyň maý aýynda “Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasy” kabul edildi. Bu Maksatnamada Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini artdyrmagyň himiýa senagaty, gurluşyk materiallary senagaty, ýeňil senagat, maşyngurluşygy, oba hojalyk we azyk senagaty, farmasewtika ýaly esasy ugurlary kesgitlenilýär. Bulardan başga-da Maksatnamada Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça gurulmaly kärhanalaryň sanawy hem tassyklanyldy.

Ýurdumyzyň daşary ýurtlar bilen hoşniýetli hyzmatdaşlygy barha giňeýär, esasy daşary ýurt hyzmatdaşlar bilen söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara ylalaşyklara gol çekilýär.

Şeýle hem milli önümçiligiň bäsleşige ukyplylygyny üpjün etmekde, ykdysady ösüşiň durnuklylygyny üpjün etmekde kiçi we orta telekeçilik uly rol oýnaýar. Kiçi we orta telekeçilik Türkmenistanyň çig mal serişdeleriniň eksportyna bolan garaşlylygyny peseltmäge, önümleriň eksportyny giňeltmäge uly goşant goşmaga mümkinçilik berýär, iş bilen meşgullyga şertleri döredýär.

2009-njy ýylda kabul edilen “Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň wajyp düzüm bölegi bolup daşary ykdysady işiň höweslendirilmegi çykyş edýär. Kiçi we orta telekeçiligiň subýektleri daşary ykdysady aragatnaşyklaryň doly hukukly gatnaşyjylary bolup, daşary söwdanyň ösüşine öz goşantlaryny artdyrýarlar.

Şeýlelikde, ýurdumyzda importyň ornuny tutýan, şeýle hem eksporta gönükdirilen pudaklary ösdürmek boýunça çäreler alnyp barylýar. Bu işler, birinjiden, daşarky bazarlara çykarylýan harytlaryň nomenklaturasyny giňeltmäge, ikinjiden, iş bilen meşgullyk syýasatyna laýyk gelýän sosial durnuklylygy üpjün etmäge, işe ýerleşmäge mätäç taraplaryň sanynyň artyşyny saklamaga mümkinçilik berdi.

Orazjemal Myradowa, 

Türkmen döwlet maliýe institutynyň

Maliýe kafedrasynyň mugallymy

Täze belentlikleriň ýoly bilen ynamly öňe barýan ata Watanymyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda uly tutumlar bilen utgaşyp, toý-baýramlarymyz giňden bellenilýär. Munuň özi baky berkararlygyň hem bagtyýarlygyň mekany bolan Türkmenistan Diýarymyzda il-ýurt bähbitli üstünlikleriň, taryhy ähmiýetli belent sepgitleriň eýelenýändigine şaýatlyk edýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýakynda milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda şu ýylyň 11 aýynda alnyp barlan işleriň jemlerine bagyşlap geçiren Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde yglan edilen maglumatlar hem berkarar döwletimiziň durnukly we okgunly ösüşler bilen ynamly öňe barýandygyna güwä geçýär. Has takygy bu giňişleýin hökümet maslahatynda ýurdumyzy mundan beýläk-de okgunly ösdürmegiň ileri tutulýan wezipelerine, döwletimiziň içeri we daşary syýasatynyň möhüm meselelerine garalmagy Gahryman Arkadagymyzyň geçirýän her bir hökümet maslahatynyň, beýik başlangyçlarynyň ösüşiň strategik maksatlara ýetmäge gönükdirilendigine, adam hakyndaky aladalara, watansöýüjilige ýugrulandygyna şaýatlyk edýär.

Dünýewi, demokratik, hukuk döwletimiz ählumumy parahatçylygyň we howpsuzlygyň, durnukly ösüşiň üpjün edilmegine mynasyp goşant goşmak bilen, parahatçylyk söýüji ýurt hökmündäki abraýyny barha artdyrýar. Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň durmuş-ykdysady taýdan gazanýan ösüşleri has-da ähmiýetlidir. Amatly daşary syýasat şertlerini üpjün etmek bilen, ýurdumyz Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallasy bilen jemgyýetimiziň we döwletimiziň ähli ulgamlaryny gurşap alan giň möçberli özgertmeleri amala aşyryp, umumadamzat ähmiýetli iri taslamalary üstünlikli durmuşa geçirýär. Parahatçylygyň, howpsuzlygyň we dünýä döwletleriniň arasynda özara peýdaly hyzmatdaşlygyň berkidilmegine gönükdirilen tagallalaryna öz saldamly goşandyny goşýar.

Gahryman Arkadagymyzyň her bir tutumynyň il-ýurt bähbitli aladalara ýugrulandygyna: «Üçünji müňýyllykda Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň has-da gülläp ösmegini üpjün etmäge gönükdirilen ulgamlaýyn işleri durmuşa geçirmegi öz öňümde baş maksat edip goýdum. Mähriban halkymyzyň bagtyýar we abadan durmuşy ugrunda ähli tagallalary edip, il-ýurt bähbitli beýik işleri amala aşyrmak abraý-mertebedir» diýen çuň many-mazmunly sözleri hem bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär. Hormatly Prezidentimiziň welaýatlarymyza yzygiderli amala aşyran iş saparlarynyň barşynda hem zähmetkeş raýatlarymyz bilen duşuşyklarynda ýurdumyzda ähli zadyň adamyň hatyrasyna, raýatlarymyzyň bolelin we abadan durmuşda ýaşamagynyň, ata Watanymyzy mundan beýläk-de ösdürmegiň bähbidine gönükdirilýändigini, ilatymyzyň eşretli durmuşyň hözirini görmegi, ýaş nesillerimiziň bagtyýar durmuşda ösüp, ulalmagy, mynasyp adamlar bolup ýetişmegi üçin yzygiderli alada edilýändigini nygtamagy ulus-ilimizde çäksiz hoşallyk döredýär.

Berkarar döwletimizde işjeň maýa goýum syýasaty üstünlikli amala aşyrylýar. Ykdysady taýdan örän amatly şertler we halkara talaplaryna laýyk gelýän berk kanunçylyk binýady muňa çelgi bolup hyzmat edýär. Ösüşiň häzirki zaman tapgyrynda maýa goýum işi düýbünden täze dereje çykarylyp, ol diňe bir mukdar taýdan artman, eýsem, hil taýdan hem özgerdi. Milli ykdysadyýeti ösdürmek ugrunda amala aşyrylýan işleriň netijesinde ýurdumyzyň sebitleriniň senagat pudagynyň köp ugurlar boýunça ösdürilmegi, bar bolan pudaklaryň döwrebap ýagdaýa getirilmegi bilen, jemi içerki önümiň düzüminde senagat önümleriniň paýyny artdyrmagyň hötdesinden gelindi. Ýurdumyzyň ykdysadyýetine goýulýan maýa goýumlaryň belli bir böleginiň önümçilige, beýleki bir böleginiň bolsa durmuş maksatly ugurlara gönükdirilýändigini aýtmak gerek. Önümçilige goýulýan maýa goýumlaryň netijesinde ýurdumyzyň ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrylýar, ylmyň iň soňky gazanan üstünlikleri önümçilige ornaşdyrylýar, önümçilik kuwwatlyklary ýokarlanýar, täze önümleriň görnüşleri artýar, importy çalyşmaga ukyply we eksporta niýetlenen önümleri öndürmäge döwletiň içinde we halkara derejesindäki uly möçberli iri taslamalary amala aşyrmaga oňyn we zerur şertler döreýär. Bu bolsa döwletimiziň çig mal öndürýän ýurtdan senagat taýdan ösen industrial ýurda öwrülýändigine şaýatlyk edýär. Ýurdumyzy senagat taýdan ösdürmek babatdaky giň möçberli tagallalar öndürýän önümlerimiziň hiliniň ýokarlandyrylmagyna, gaýtadan işleýän önümçilikleriň kesgitlenmegine, kärhanalaryň esasy gaznalarynyň döwrebaplaşdyrylmagyna, daşarky bazarlaryň öwrenilmegine, içerki we daşarky bazarlarda ýurdumyzyň önümlerini ýerlemek üçin bäsdeşligiň döredilmegine gönükdirilýär. Şeýle hem hormatly Prezidentimiz şu wezipeleriň üstünlikli berjaý edilmeginiň ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň gurluşynda hil taýdan oňyn özgertmeleriň amala aşyrylmagyna ýardam etjekdigini, şol özgertmeleriň ykdysadyýetde netijeli ulanylmagyna esaslanýan yzygiderli ösüşiň gazanylmagyna düýpli itergi berjekdigini belleýär. Senagat we durmuş maksatly iri taslamalaryň giň möçberli gurluşyklary ýaýbaňlandyryldy. Şolaryň hatarynda täze şäherçeleriň, ýaşaýyş toplumlarynyň, lukmançylyk merkezleridir dynç alyş öýleriniň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň, beýleki desgalaryň köpsanly gurluşyklary bar. Hususy telekeçileri goldamak, olary ykdysady özgertmeleri amala aşyrmaga giňden çekmek syýasaty yzygiderli durmuşa geçirilýär.

Milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge, berkarar Watanymyzyň abadançylygyna gönükdirilen giň gerimli işler üstünlikli alnyp barylýar. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» maksatlaryna we wezipelerine laýyklykda döwlet edaralaryny sanly ulgama geçirmegiň depginini ýokarlandyrmak babatda giň gerimli işler alnyp barylýar. Bu ugurda öňdebaryjy döwletleriň derejesine ýetmek, elektron senagatyny döretmek, adamyň aň-bilim maýasyna, işewürligine we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň soňky gazananlaryna esaslanýan ösen ykdysadyýeti kemala getirmek babatdaky amala aşyrylýan uly işleriň öz oňyn netijelerini berýändigi guwandyr‑yjydyr.

Hormatly Prezidentimiz alnyp barylýan döwlet syýasatynyň üç sütüne — bilim, milletiň saglygy we medeniýet ulgamlarynyň ösdürilmegine esaslanýandygyny belläp, üç ugruň ählisiniň sazlaşykly ösdürilmeginiň möhümdigine ünsi çekip, munuň halkymyzyň abadan we bagtly durmuşyny üpjün etmegiň hem-de Watanymyzyň mundan beýläk-de ösüşiniň baş şerti bolup durýandygyny nygtaýar. Döwlet syýasatynyň bu üç sütüniniň çuň many-mazmunyna içgin aralaşanyňda bolsa «Bilimli nesil — kuwwatly Watan», «Il saglygy — ýurt baýlygy», «Medeniýet halkyň kalbydyr» diýen ajaýyp şygarlar ör-boýuna galýar.

Bizi ösüşleriň şa ýolundan bedew bady bilen öňe, diňe öňe alyp barýan bu röwşen ýollarda il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriň gözbaşynda duran hormatly Prezidentimiziň nusgalyk şahsy göreldesine eýerip, ak ýürekden halal zähmet çekmek, Watanymyzyň dünýä nusgalyk ösüş-özgerişlerine mynasyp goşandymyzy goşmak her birimiziň mukaddes borjumyzdyr. Goý, bütin dünýäde ykrar edilen Lider Gahryman Arkadagymyzyň haýyr-sahawatly tutumlary, dünýä nusgalyk belent başlangyçlary mundan beýläk-de rowaç alyp, ata Watanymyzda toýlar toýa ulaşyp dursun!

Täçnabat GULBERDIÝEWA,

Hormatly Prezidentimiziň parasatly başlangyçlary esasynda Berkarar döwletimiziň her bir sebitinde ösüşleriň ýaýbaňlandyrylýandygyny, özgerişleriň giň gerim alýandygyny duýmak bolýar. Mälim bolşy ýaly, jemgyýetiň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ösmegi bilen maglumatlara bolan isleg hem artýar. Aragatnaşyk kommunikasiýalarynyň ýokary derejelere ýetmegi, maglumat alyş-çalyşygyny çaltlandyrmaga mümkinçillik berýär. Bazar ykdysadyýeti döwünde bolsa, şolar ýaly maglumat alyş-çalşygyna bütin jemgyýetçilik, döwlet edaralary, kärhanalar, hususy telekeçiler hem-de ilat tarapyndan bolan isleg barha ýokarlanýar. Hormatly Prezidentimiz “Döwlet adam üçindir!” diýen şygary astynda kemala gelýän, halkyň gowy ýaşaýyş-durmuşyna gönkdirilen bazar ykdysadyýeti döwründe bolsa şeýle giňişleýin maglumat alyş-çalşygy has-da möhümdir.

Soňky ýyllarda dünýä ýüzünde maglumat-aragatnaşyk tehnologoiýalarynyň ulanylmagy giň gerimli ösüp barýar. Maglumatlary işlemegiň we geçirmegiň häzirki zaman sanly tehnologiýalarynyň peýdalanylmagy milli ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny pugtalandyrmakda, döwlet dolandyryşynyň netijeliligini ýokarlandyrmakda, şeýle hem raýat jemgyýetini sazlaşykly ösdürmegiň çärelerini durmuşa geçirmekde täsirli gural hökmünde barha uly ähmiýete eýe bolýar. Şonuň üçinem biziň ýurdumyzda maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ösdürilmegine, hususan-da, elektron resminama dolanyşygynyň ýola goýulmagyna, hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen 2018-nji ýylyň 30-njy noýabrynda “Türkmenistanda 2019-2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň” çäginde “Elektron hökümet” ulgamyna geçilmegi ugrunda uly işler amala aşyrylýar. Şonuň esasynda hem häzirki döwürde ýurdumyzda ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilip, sanly ykdysadyýet boýunça öňdebaryjy döwletler bilen aýakdaş gitmekde toplumlaýyn işler durmuşa geçirilýär. Degişli Konsepsiýasiýada ýurdumyzyň sanly ykdysadyýetini ösdürmegiň maksady we wezipeleri anyk kesgitlenendir. Resminama laýyklykda, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň dürli pudaklarynda täze innowasion tehnologiýalary, şol sanda sanly elektron resminama dolanyşygyna hem-de elektron şahsyýetnamalar ulgamyna geçmek, bäsleşige ukyply sanly ykdysadyýeti döretmek, elektron söwda we hasaplaşyk hyzmatlarynyň giň gerimini üpjün etmek, sazlaşykly işleýän elektron senagatyny kemala getirmek ýaly möhüm wezipeler yzygiderli durmuşa ornaşdyrylýar.

Maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ösdürilmegi, elektron resminama alyş-çalşygynyň geriminiň giňeldilmegi döwlet dolandyryş edaralary, kärhanalardyr telekeçiler, ilat üçinem örän peýdaly. Çünki munuň özi işewür aragatnaşyklary amala aşyrmakda wagtyň we serişdeleriň tygşytlanmagyna, dürli resmi maglumatlary derhal we ygtybarly ýagdaýda gerekli ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär. Munuň özi wagtyň, kagyz, ulag we poçta çykdajylarynyň tygşytlanmagyna, degişli amallaryň guramaçylyk häsiýetli, dürli bökdençliklere sezewar bolmazdan, çalt amala aşmagyna uly ýardam edýär. Şu jähetden alanymyzda maglumat serişdeleri emele getirilende berilýän maglumatlaryň dogry we doly möçberde bolmagy olaryň ýuridiki we fiziki şahslara elýeterli bolmagynyň, howpsuzlyk düzgünleriniň berjaý edilmeginiň, dürli maglumatlar ulgamlarynyň biri-birlerine sygyşykly ýa-da uýgunlaşdyrylan bolmagynyň özi hem bu ugurdaky ähli işleriň jemgyýet üçin peýdaly bolmagyna, dürli subýektleriň arasyndaky maglumat alyşmakda geçirýän işleriniň ahyrky netijeliligine ugrukdyrylmagynyň ähmiýeti uludyr.

Soňky ýyllarda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli pudaklarynda ylmy taýdan esaslandyrylan, halkara standartlaryna laýyk gelýän täze innowasiýaly tehnologiýalar, ýokary öndürijilikli maglumat-aragatnaşyk enjamlary köpçülikleýin ornaşdyrylýar. Munuň özi önümçiligiň täze usullaryny, adamlaryň bilimine we iş endiklerine bildirilýän täze talaplary emele getirýär. Şol sanda sanly ykdysadyýeti mundan beýläk-de ösdürmäge-de oňaýly şert döredýär.

Şeýlelikde, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny ulanmagyň kanunçylyk binýadynyň kemala getirilmegi we döwür bilen aýakdaş ösdürilmegi, bu babatda dünýä tejribesiniň öwrenilmegi barha uly we möhüm ähmiýete eýe bolýar. Goý, şeýle il-ýurt bähbitli işleri amala aşyryp, halkyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmakda, ilatyň ýaşaýyş-durmuşyndaky gündelik ýerine ýetirilýän amallarynda ýeňňilliklerden peýdalanmaga giň mümkinçilikleri döredip berýän milli Liderimiziň parasatly syýasatlary rowaçlyklara beslensin!

Ogulşirin MYRADOWA, 

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň

Dünýä maliýe bazary hünäriniň 3-nji ýyl talyby

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna sanly ulgamy ornaşdyrmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Şunuň bilen baglylykda oba hojalyk toplumynyň maglumat binýadyny has-da berkitmek we ony döwrüň ösen talaplaryna laýyklykda kämilleşdirmek boýunça işler yzygiderli dowam etdirilýär.

Oba hojalyk toplumynda ýaýbaňlandyrylan özgertmeleriň çäklerinde Döwlet ýer kadastry babatda işiň hukuk, ykdysady we guramaçylyk esaslaryny kesgitleýän «Döwlet ýer kadastry hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşi işlenip taýýarlanyldy. Resminamanyň maksady ýurdumyzyň tebigy baýlygy bolan ýer serişdelerini rejeli peýdalanmakdan, ýerleriň toparlaryny, ýer eýelerini, ýerden peýdalanyjylary we ýer kärendeçilerini doly hem öz wagtynda hasaba almakdan, kadastr resminamalaryny döwrebaplaşdyrmakdan, Döwlet ýer kadastrynyň maglumatlar toplumynyň merkezleşdirilen ýeke-täk elektron maglumatlar binýadynyň döredilmegini ýola goýmakdan, şeýle hem bu işleri amala aşyrýan döwlet edaralarynyň işlerini hukuk-guramaçylyk taýdan düzgünleşdirmekden ybarat. Kanun 8 bapdan, 42 maddadan ybarat bolup, onda getirilýän kadalar we düzgünler häzirki zaman kanunçylyk namalaryna bildirilýän talaplara laýyklykda beýan edilýär.

Kanunda beýan edilen esasy düşünjelere döwlet hasaba alyjysy, tehniki ýalňyşlyk, tehniki däl häsiýetli ýalňyşlyk barada täze goşmaça düşündirişler girizildi. Onda Türkmenistanyň ähli ýer gaznasy Döwlet ýer kadastrynyň obýekti, ýerleriň eýeleriniň bolsa bu babatda subýektler bolýandygy beýan edilýär. Kanuna täze girizilen esasy kadalaryň birine görä, döwlet hasaba alyjylary Döwlet ýer kadastrynyň subýektleridirler. Olara ýerleriň hukuk eýelerine özleriniň wekilleriniň üsti bilen şu Kanun bilen düzgünleşdirilýän hukuk gatnaşyklaryna gatnaşmaga ygtyýar berilýär.

«Döwlet ýer kadastry hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşinde Döwlet ýer kadastryny alyp barmak üçin Döwlet ýer kadastr resminamalarynyň ýeke-täk ulgamynyň peýdalanylmagyny ýola goýmak göz öňünde tutulýar. Munuň üçin Döwlet ýer kadastr resminamalaryny «esasy», «kömekçi» we «jemleýji» diýen toparlara bölmek bilen, olaryň düzümi, mazmuny we resminamalary ýöretmegiň tertibi ýörite ygtyýarlandyrylan edara tarapyndan kesgitlenilýär.

Kanunda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň, Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň, ýagny ygtyýarlandyrylan edaranyň ygtyýarlyklary hem-de ygtyýarlandyrylan edaranyň Ýer serişdeleri gullugynyň hem-de bu gullugyň welaýatlardaky we Aşgabat şäherindäki ýer serişdeleri müdirlikleriniň, olaryň bölümleriniň, ýagny ýerli edaralaryň ýerine ýetirmeli işleri aýdyňlaşdyrylýar.

Döwlet ýer kadastryny alyp barmak işi ýer bölegine bolan hukugyň döwlet tarapyndan bellige alnandygy baradaky maglumatlary, ýer bölekleriniň mukdar we hil häsiýetnamalaryny, topraklaryň bonitirowkasy baradaky maglumatlary, ýerlere ykdysady taýdan baha berilmegini hem-de Türkmenistanyň kanunçylygy bilen bellenilen ýer serişdelerini rejeli peýdalanmak we goramak bilen baglanyşykly beýleki maglumatlary öz içine alýar. Onda göz öňünde tutulan esasy aýratynlyklaryň biri hem daýhan birleşiklerine we beýleki oba hojalyk kärhanalaryna kärendesine berlen suwarymly ýerleriň hem-de kärendä alnan öri meýdanlaryň döwlet tarapyndan bellige alynmaga degişli däl hasaplanylmagydyr.

Kanuna laýyklykda, ýerleriň döwlet sanawy esasy kadastr resminamasy bolmak bilen, onuň düzümine resminamalary hasaba alyş kitabynyň, Döwlet ýer kadastr kitaplarynyň, ýuridik we fiziki şahslaryň Döwlet ýer kadastr resminamalaryndan maglumatyň berilmegi baradaky ýüz tutmalaryny hasaba alyş kitabynyň degişlidigi kesgitlenilýär. Şeýle hem Döwlet ýer kadastr kitabyna ýer böleginiň kadastr belgisiniň, ýerleriň hukuk eýeleriniň hem-de olar barada zerur bolan ähli esasy we goşmaça maglumatlaryň girizilýändigi bellenilýär.

«Döwlet ýer kadastry hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşine laýyklykda, Döwlet ýer kadastr maglumatlar toplumynyň merkezleşdirilen ýeke-täk elektron (sanly) maglumatlar binýady döredilip, maglumatlary toplamak we bermek işini häzirki zaman sanly tehnologiýalar arkaly amala aşyrmak göz öňünde tutulýar. Elektron (sanly) we kagyz göterijilerde kadastr kartalary düzülýär. Kadastr kartalary kartografik maglumatda welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň, etraplaryň, zolaklaryň, massiwleriň, kwartallaryň hem-de ýer bölekleriniň çäklerini olaryň degişli belgileri bilen görkezmek üçin döredilýär. Şeýle-de, Türkmenistanyň bütin çäginde ýeke-täk ýer bölekleriniň kadastr belgileriniň ulgamy kesgitlenilýär. Ygtyýarlandyrylan edara tarapyndan aerokosmiki surata düşürmeler we ýörite programmalar arkaly belli bir ölçege getirilen elektron (sanly) kartalar, programmalar hem-de kartografik we beýleki resminamalar esasynda Türkmenistanyň çäginiň kadastr bölünişigi amala aşyrylýar. Kadastr belgisi Döwlet ýer kadastrynda kybaplaşdyryjy bolup hyzmat edýär. Esasan hem, elektron (sanly) kartalarda kadastr belgileri girizilende degişli belginiň berlen tarapy barada maglumatlary gysga wagtyň dowamynda tapmaga ýardam berýär. Şu maksat bilen, jemi 15 belgiden durýan kadastr belgisini bermek meýilleşdirilýär. Şolardan başdaky birinji belgi welaýatlary we Aşgabat şäherini, yzyndan gelýän iki belgi etraplarydyr şäherleri, ondan soňky gelýän iki belgi geňeşleri we obalary, ondan soňra gelýän dört belgi massiwleridir kwartallary, şolardan soňky gelýän alty belgi bolsa ýer böleklerini hem-de olaryň hukuk eýelerini aňladýar. Mundan başga-da, Kanunda ýer böleklerini döwlet tarapyndan hasaba almagyň, Döwlet ýer kadastrynda resminamalaryň ýöredilmegini we olaryň goralmagyny hem-de aýawly saklanylmagyny üpjün etmegiň, şeýle hem Döwlet ýer kadastr resminamalarynda saklanylýan maglumatlar toplumyny peýdalanmagyň hem-de olar baradaky maglumatlary bermegiň tertibi barada anyk kadalar beýan edilýär.

Islendik ugurda işiň kämil derejä ýetirilmegi üçin onuň kanunçylyk binýadyny berkitmek möhüm wezipe bolup durýar. Ähli ugurlar bilen bir hatarda oba hojalyk pudagynda hem kanunçylygy kämilleşdirmek we täzeçillikleri ornaşdyrmak boýunça uly tagallalary edýän hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, il-ýurt bähbitli işleriniň rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris!

Batyr ORAZMÄMMEDOW,

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygy bilen bagtyýar halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagy, olaryň bolelin, eşretli durmuşda ýaşamaklary hemişe üns merkezinde bolup, bu babatda bahasyna ýetip bolmajak tutumly işler edildi. Milli ykdysadyýetimizi durnukly ösdürmäge maliýe we bank ulgamyny kämilleşdirmäge, halkyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmaga gönükdirilen düýpli özgertmeler bolsa ähli ösüşleriň esasy bolup durýar.

Häzirki döwürde ýurdumyzda bank işini kadalaşdyrýan kanunçylyk namalaryny halkara ölçeglerine laýyk getirmek boýunça toplumlaýyn işler dowam etdirilýär. Döwrüň talabyna laýyklykda bank hyzmatlary hem ösýär. Hasaplaşyklaryň tizligini, serişdeleriň dolanyşygyny çaltlandyrmak maksady bilen, bank ulgamynda elektron tölegler ulgamynyň gerimi barha giňelýär. Ilatyň maliýe sowatlylygyny ýokarlandyrmak ugrunda hem netijeli işler alnyp barylýar. Bank ulgamynyň işgärleriniň hünär derejeleri yzygiderli ýokarlandyrylýar.

Ýurdumyzda dünýä tejribesiniň gazananlaryny nazara almak bilen bank kartlary giňden ornaşdyrylýar. Bank kartlary töleg ulgamynda ulanylýan şahsy töleg guraly bolup, ol harytlaryň ýa-da hyzmatlaryň bahasyny nagt däl görnüşinde tölemäge, bankomatlardan nagt pul almaga, şeýle hem nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmäge ýardam berýär. Hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda ykdysady özgertmeleriň amala aşyrylmagy, hususan-da, milli ykdysadyýetiň pudaklaryna täze tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy ýurduň maliýe we maýa goýum binýadyny berkitmäge uly mümkinçilik berýär. Şeýle tagallalar bank ulgamynyň ygtybarlylygyny has-da ýokarlandyrýar. Sanly maliýe tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy töwekgelçilikleri aradan aýyrmagyň we maýalary dolandyrmagyň netijeli ulgamyny ýokarlandyrmagyň, korporatiw dolandyrmak ulgamyny ösdürmegiň hem-de işewürlik ýagdaýlaryny kämilleşdirmegiň, bankyň girdejisini we düşewüntliligini artdyrmagyň esasynda durnukly ösüşi üpjün etmek möhüm wezipeleriň biri bolup durýar.

Hasaplaşygyň nagt däl görnüşiniň ösmeginde bank kartlarynyň ähmiýeti örän uludyr. Ýurdumyzda müşderilere hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň arasynda milli «Altyn Asyr» bank kartyndan başga-da häzirki wagtda özüniň amatlylygy we bähbitliligi bilen ildeşlerimiziň arasynda gysga wagtda uly meşhurlyga eýe bolan «Maşgala» we «Goýum» bank kartlarynyň üsti bilen islendik bankomatlarda ýa-da töleg terminallarynda nagt däl hasaplaşyklary geçirmek mümkinçilikleri döredilendir. Müşderilere ýokary hilli bank amallary we hyzmatlary hödürlenilýär. Muňa mysal hökmünde «Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlaryny görkezmek bolar. Netijede ýurdumyzda nagt däl hasaplaşyklaryň we töleg ulgamynyň kämilleşdirilmegi, häzirkizaman maliýe gatnaşyklarynda döwrebap tehnologiýalaryň giňden peýdalanylmagy halkara bank ulgamynda sazlaşykly gatnaşyklara giň ýol açýar.

Hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda halkymyzyň durmuş-ýaşaýyş şertlerini has-da gowulandyrmak boýunça yzygiderli durmuşa geçirilýän özgertmeler ykdysadyýetmiziň ähli pudaklaryna özüniň oňyn täsirini ýetirýär. Olar banklaryň we müşderileriň özara gatnaşyklaryny kämilleşdirmäge, hyzmatlaryň hilini we tizligini ýokarlandyrmaga, müşderileriň wagtyny tygşytlamaga mümkinçilik berýär.

Zybagül ŞIROWA,

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň taryhyna altyn harplar bilen ýazylýan şanly wakalaryň şaýady bolýarys. Bu wakalar durmuşymyzy täze mazmun bilen baýlaşdyryp, nurana geljegimize öz şuglasyny saçýar. Gün-günden gözelleşýän eziz Diýarymyzda beýik işleriň amala aşyrylmagy döwletimiziň at-abraýyny, şan-şöhratyny artdyrýar. 

Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli hem ynsanperwer syýasaty netijesinde eziz Diýarymyzy ösüşiň has belent derejelerine götermek boýunça asylly başlangyçlar, halk bähbidine gönükdirilen iri möçberli taslamalar, maksatnamalar durmuşa geçirilýär. Bularyň ählisi geljekki ösüşlerimiziň berk binýady bolup hyzmat edýär hem-de nurana ertirlerimiziň kepiline öwrülýär. Hormatly Prezidentimiziň sözleri bilen aýtsak, «Garaşsyz, Bitarap Watanymyz gün-günden rowaçlanyp, ösüşleriň täze belentliklerine tarap ynamly barýar».

Häzirki döwürde ýurdumyzda raýatlary durmuş taýdan ygtybarly goramak boýunça tutumly işleriň geçirilýändigini bellemek gerek. Şunuň bilen birlikde, döwletimiziň ösüşleriniň esaslaryny üpjün edýän kanunçylyk-hukuk ulgamy hem kämilleşýär. Raýatlaryň azatlyklaryny, hukuklaryny we bähbitlerini goramak şol işleriň düýp özenini düzýär. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, medeniýet, bilim, saglygy goraýyş, sport we syýahatçylyk ulgamlaryny ösdürmek babatda badalga berlen özgertmeler hem oňyn netijelerini berýär.

Sanly ulgamy ösdürmek döwlet syýasatynda ileri tutulýan ugur bolup durýar. Ylmyň soňky gazananlaryna esaslanýan, halkara standartlara laýyk gelýän täze, döwrebap innowasion tehnologiýalar we maglumat-aragatnaşyk enjamlary önümçilik, hyzmat ediş we beýleki ulgamlara, pudaklara giňden ornaşdyrylýar. Sanly ulgamyň tizlik, ýokary hil we amatlylyk babatda has netijeli ähmiýete eýe bolan mümkinçilikleri durmuşymyzda öz mynasyp ornuny tapýar.

Halkymyza baky bagtyýarlyk döwrüni peşgeş beren, eziz Diýarymyzy gülledip ösdürmekde, ony ähli babatda dünýä nusgalyk ýurda öwürmekde ýadawsyz aladalary edýän hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň jany sag, ömri uzak, beýik işleri rowaç bolsun!

Gurbandurdy GARLYÝEW,

Özbaşdak ösüş ýoluna düşenine 30 ýyl bolan döwletimiz bu gün dünýäniň ykdysady taýdan durnukly ösýän döwletleriniň hataryna girýär. Ulag-logistika ulgamy milli ykdysadyýetimizde täze mümkinçilikleri döredýän esasy ugurlaryň biridir. Bu ulgamyň mümkinçilikleri sebitiçi çäklerde bolşy ýaly, halkara ulag we ýük gatnawlaryny güýçlendirmekde-de uly ähmiýete eýedir. Hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň 29-njy oktýabrynda asyryň gurluşygy hasaplanýan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyp, ulanylmaga berilmegi ulag-logistika ulgamynyň ähmiýetini has-da ýokarlandyrdy.

Milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda awtomobil, demir ýol, howa ulaglary ulgamlaryny ösdürmek, olara täzeçillikleri ornaşdyrmak, ýük gatnawlarynyň amala aşyrylyşyny kämilleşdirmek, howpsuz halkara geçelgeleri döretmek boýunça netijeli işler amala aşyrylýar. Bu işler hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna aýratyn ähmiýet berýän ýurdumyzyň halkara abraýynyň ýokarlanmagyna, beýleki döwletler bilen gatnaşyklarynyň has-da pugtalanmagyna, taraplaryň arasynda ulag ulgamy arkaly syýahatçylyk pudagynyň we daşary-söwda dolanyşygynyň ýokarlanmagyna itergi berýär.

Garaşsyz Türkmenistan ulag-logistika babatda kabul edilen halkara hukuk namalaryndan gelip çykýan wezipeleri gyşarnyksyz durmuşa geçirmek bilen birlikde, bu ugurda täze başlangyçlaryň birnäçesini teklip edýär. Bu babatdan 2021-nji ýylyň 23-nji sentýabrynda geçirilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy sessiýasynda hormatly Prezidentimiziň sanly ulgam arkaly eden çykyşynda öňe sürlen başlangyçlar aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Şonda döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň pandemiýanyň ýaramaz ykdysady täsirini azaltmak bilen baglylykda, BMG-niň aýry-aýry ugurlar boýunça işini güýçlendirmegi zerur hasaplaýandygyny, adatdan daşary ýagdaýlar şertlerinde halkara ulag ulgamlaryny dikeltmegiň we olaryň durnuklylygyny pugtalandyrmagyň üstünde işjeň işlemegiň möhümdigini belledi.

Hormatly Arkadagymyzyň tagallalarynyň netijesinde sebitiçi we sebitara ählumumy ulag hyzmatdaşlygyny artdyrmak, halkara üstaşyr ulag geçelgeleriniň sanyny köpeltmek, olaryň işini kadalaşdyrmak boýunça çözgütleri işläp taýýarlamak, täze ugurlary döretmek arkaly gadymy döwürlerde yklymlary birleşdiren Beýik Ýüpek ýolunyň döwrebap derejede dikeldilmegini üpjün etmek boýunça maksatnamalaýyn işler durmuşa geçirilýär. Häzirki döwürde ýurdumyzyň çäginde Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça üstaşyr ulag geçelgeleriniň, optiki süýümli elektrik geçirijileriň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçiriji ulgamynyň, Türkmenistandan Owganystana çenli demir ýoluň we Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşyklary güýçli depginlerde alnyp barylýar. Ýakyn geljekde Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman, şeýle-de Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ulag geçelgelerini döretmek maksat edinilýär.

Tamamlanyp barýan ýylyň 28-nji noýabrynda Aşgabatda ýokary derejede geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitinde sebitde awtomobil, demir ýollaryny gurmak hem-de durkuny täzelemek, olar boýunça anyk teklipleri işläp taýýarlamak üçin ýörite topary döretmek, energetika, üstaşyr ulag we daşarky söwda ugurlarda hyzmatdaşlygyň işini işjeňleşdirmek, şeýle-de guramanyň çäklerinde söwdany ösdürmek boýunça «Ýol kartasyny» işläp taýýarlamagyň meseleleriniň üstünde giňişleýin durlup geçildi. Şunuň bilen birlikde, özara haryt dolanyşygynyň möçberleriniň artdyrylmagynyň, onuň düzüminiň diwersifikasiýalaşdyrylmagynyň yzygiderli seljermesini geçirmegiň we azyk ulgamynda hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň wajypdygy bellenildi. Sammitde kabul edilen taryhy çözgütler ýurdumyzyň we tutuş sebitiň ulag ulgamynda esasy meseleler boýunça ylalaşykly strategiýany işläp taýýarlamak üçin esas bolup çykyş eder.

Ählumumy ösüş ugrunda irginsiz tagallalary edip, dünýä uzaýan dostluk, hyzmatdaşlyk ýollaryny gurýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Gültäç ANNAMÄMMEDOWA,

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Bitarap Türkmenistan sebitiň we dünýäniň ýurtlary bilen syýasy, ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda hyzmatdaşlygy barha ösdürýär. Şol hyzmatdaşlykda, döwrüň talabyna eýerilip, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamyna hem uly orun berilýär. Şu ýylyň 28-nji noýabrynda paýtagtymyzda Türkmenistanyň başlyklyk etmeginde geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitinde hem sanly ulgamyň we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň mümkinçilikleri üns merkezinde boldy.

Ýokary derejede geçirilen sammitde hormatly Prezidentimiz häzirki döwürde sanly tehnologiýalary peýdalanmak, elektron söwda meýdançalaryny giňden ulanmak bilen özara ykdysady hyzmatdaşlyk etmegiň ýokary derejede möhüm wezipe bolup durýandygyny nygtady. Sebitiň ýurtlarynyň ählisinde innowasion ösüş üçin mümkinçilikleriň bardygyna, şeýle hem degişli ugurda tagallalary birleşdirmegiň umumy bähbitlere laýyk gelýändigini belledi. Munuň bolsa, öz gezeginde YHG-a agza ýurtlaryna täze tehnologik kadalary bolan bütindünýä ykdysadyýetiniň örän uly bäsdeşlige eýe bolan gurşawyna goşulmaga mümkinçilik berjekdigine ynam bildirdi.

Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitiniň netijeleri boýunça kabul edilen Hereketleriň Aşgabat ylalaşygynda hem ähli gyzyklanma bildirýän taraplaryň arasynda sebitdäki maglumat deňsizligini aradan aýyrmak meselesine aýratyn orun berildi. Resminamada şeýle maksat bilen, maglumatlar düzümlerini döretmek we ulanmak işinde hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak hem-de dowam etdirmek, elektron hökümet, sanly ykdysadyýet, emeli aň, telekommunikasiýa we operatorlaryň arasyndaky hyzmatdaşlyk ulgamlarynda, şeýle hem agza döwletleriň milli poçta operatorlarynyň we programmalaýyn önümleriniň tehnoparklaryny ulanmak arkaly bilelikde işleşmek barada bellenilýär.

«Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» we degişli kanunçylyk namalarynyň kabul edilmegi, ýurdumyzda innowasion oýlap tapyşlaryň bäsleşikleriniň yzygiderli geçirilmegi, kuwwatly elektron senagatynyň döredilmegi, halkara wirtual sergileriň guralmagy, harytlaryň we hyzmatlaryň internet arkaly hödürlenilmeginiň möçberiniň artmagy hem-de beýleki mysallar sanlylaşdyrmanyň üstünlikli amala aşyrylýandygyny tassyklaýar. Munuň özi Watanymyzyň dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň ählumumy ulgamyna işjeň goşulýandygyny görkezýär. Hormatly Prezidentimiziň çuňňur oýlanyşykly başlangyçlarynyň netijesinde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşine, senagat taýdan kuwwatlanmagyna getirýär. Mähriban halkymyzyň ýaşaýyş derejesiniň yzygiderli ýokarlanmagyna gönükdirilen giň möçberli özgertmeleriň, milli ykdysadyýetimiziň ähli ugurlarynyň üstünliklere beslenýändigini alamatlandyrýar.

Biz hem maglumat-aragatnaşyk ulgamyna degişli hünärmenleri taýýarlaýan ýokary okuw mekdebiniň mugallymlary hökmünde ýaşlaryň häzirki döwrüň talaplaryna laýyk derejede bilim almaklary ugrunda yhlasymyzy gaýgyrman zähmet çekýäris. Hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen döredilen şert-mümkinçilikler biziň maksatlarymyzyň myrat tapmagyna ýardam edýär.

Bazar Töräýew,

Häzirki wagtda ýurdumyzyň ähli ulgamlaryna ösen tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy netijesinde sanly ykdysadyýetiň mümkinçilikleri günsaýyn artýar. «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasynyň tassyklanylmagy muny aýdyňlygy bilen subut edýär.

Ykdysadyýetimizi ösdürmek, ýurdumyzy abadanlaşdyrmak, bank ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda açylyp, ulanmaga berlen döwrebap, onlarça desgalaryň hataryndaky «Türkmenbaşy» döwlet täjirçilik we «Senagat» paýdarlar täjirçilik banklarynyň täze binalary ösüşli menzilleriň buşlugydyr diýsek hakykatdan daş düşdügimiz bolmaz. Bu ulgamy sanlylaşdyrmak bolsa ykdysadyýetimiziň milli nusgasyny ösdürmegiň möhüm tapgyrydyr. Şundan ugur alyp, ençeme şahamçalary we bank gulluklary özüne birikdirýän täze desgalarda ýerine ýetirilýän amallar, hödürlenýän hyzmatlar bilen baglanyşykly ähli amatlyklar göz öňünde tutulan. Täze desgalaryň hasaplaşyk nokatlarynda, girdeji we çykdajy kassalarynda gysga wagtyň içinde ýerli hem-de halkara bank amallaryny ýokary derejede ýerine ýetirmek mümkin. Döwletimiziň ykdysadyýetiniň ösmegine uly goşant goşýan bank ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen olar ýokary derejeli innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylýar. Olarda internet ulgamy arkaly bank hasaplaryny görmek, elektron töleg tabşyryklaryny taýýarlamak, smart töleg terminallary arkaly galtaşyksyz usulda tölegleriň islendik görnüşlerini ýerine ýetirmek, «Onlaýn kabulhana» ýaly döwrebap mümkinçilikler döredilýär.

Nagt pul serişdelerini kabul edip, nagt däl görnüşli amallary ýerine ýetirýän döwrebap banklarymyzda müşderileriň gymmatlyklaryny aýawly saklamak maksady bilen, ýörite depozitariýa gutujyklary ornaşdyrylýar. Mundan başga-da, ýurdumyzyň banklarynda «Elektron söwda» hyzmatynyň hereket etmegi, bu ulgamyň işini has-da kämilleşdirýär. Şeýle-de ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan täze görnüşli bank hyzmatlarynyň birnäçesi müşderilere hödürlendi. Olardan «QR kod» tehnologiýaly «Galtaşyksyz töleg» ulgamy, «Halkbank terminal» hyzmaty, «Cash back» höweslendiriji hyzmatlary işe girizildi we nagt däl görnüşinde geçirilýän amallary ýönekeýleşdirip ýerine ýetirmek ýola goýuldy. Hasaplaşyklaryň nagt däl görnüşine geçilmegi ugrunda alnyp barylýan işleriň netijesinde ýyl-ýyldan bankomatlar, terminallar, «Internet-bank», «Mobil-bank», «Elektron söwda» we «QR kod» ulgamlary arkaly geçirilen amallaryň möçberiniň artmagy müşderiler üçin döredilýän şertlerden netijeli peýdalanylýandygyny aýdyň görkezýär.

Ýurdumyzda bank ulgamy boýunça bilim alýan hünärmenlere döwlet Baştutanymyz tarapyndan giň mümkinçilikler döredilýär. Ykdysadyýetimiziň aýrylmaz bölegi bolan bank ulgamyny kämilleşdirip, ýurdumyzy ösüşleriň, özgerişleriň, üstünlikleriň täze menzillerine alyp barýan milli Liderimiziň jany sag, ömri uzak, beýik işleri rowaç bolsun!

Annaşirin AMANMYRADOWA,

ÝOKARY GÖRKEZIJILER GAZANYLÝAR

Ýurdumyzda ýetip gelýän Täze ýyl baýramçylygyna giňden  taýýarlyk görülýär. Bu şanly senä eziz Diýarymyzyň edara-kärhanalary hem uly taýýarlykly geldiler. Olar tamamlanyp barýan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny ähli ykdysady görkezijiler boýunça ýokary netijeler bilen jemlemek ugrundaky işleri birjik-de gowşadanoklar. Şeýle bolansoň, zähmet toparlary borçnamalarydyr bellenilen meýilnamalary yzygiderli ýerine ýetirýärler. Munuň şeýledigine welaýat statistika müdirliginiň welaýatymyzyň durmuş-ykdysady ýagdaýy barada şu ýylyň 11 aýyna salgylanyp toplan maglumatlary-da aýdyň şaýatlyk edýär. Şonda geçen döwürde senagat kärhanalarynda önümleriň öndürilişiniň geçen ýylyň degişli döwrüne garanda 0,8 göterim, ýolagçy gatnadylyşynda 7,8, gara mallaryň, dowarlaryň, guşlaryň baş sanynyň artyşynda, degişlilikde, 0.3, 0.4, 2.4 göterim, maldarçylyk önümleriniň öndürilişinde — etiň (diri agramda) — 2,3, süýdüň — 0,2, ýumurtganyň — 5,6 göterim artandygy aýdyň görünýär. Şunuň ýaly ösüşleriň beýleki ugurlara-da mahsusdygy halk hojalygynyň ähli pudaklary boýunça ýylyň üstünlikli jemlenjekdigine güwä geçýär.

* * *

DÖWRÜŇ TALAPLARYNDAN UGUR ALYP

Aragatnaşyk ulgamy bagtyýarlyk döwrümiziň çalt ösýän pudaklarynyň biri. Soňky döwürlerde onuň maddy-tehniki binýady, tehnologik üpjünçiligi, maliýeleşdirilişi ep-esli pugtalandy. Müşderilere edilýän hyzmatlaryň görnüşleri artdy. Aragatnaşyk işgärleri üçin döredilýän iş-durmuş şertleri-de täze döwrümiziň talaplaryna laýyklaşdyryldy. Täze gurulýan aragatnaşyk nokatlary, olaryň ösen, kämil tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylmagy ilata edilýän hyzmatyň hilini gowulandyrmaga, onuň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmaga ýardam etdi.

Döwrüň ösen talaplaryna laýyklykda aragatnaşyk pudagynyň işinde sanly ulgamy ornaşdyrmak giň gerimli hem-de esasy ugurlaryň birine öwrüldi. Şonuň netijesinde, şu ýylyň ýanwar —noýabr aýlarynda welaýatymyzyň aragatnaşyk kärhanalarynyň esasy işinden alan girdejileriniň umumy möçberi 77,2 million manada deň boldy we ol geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 9,4 göterim artdy. Şol sanda hyzmatlary ilata ýerleşdirmekden alnan girdejiler 33,5 million manada barabar bolup, 2020-nji ýylyň degişli döwründäkiden 20,6 göterim ýokarlandy.

Öre HOJAÝEW,

Türkmenistan 1992-nji ýyldan bäri Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň agzasy bolmak bilen, köptaraplaýyn görnüşde özara bähbitli gatnaşyklary pugtalandyrmaga saldamly goşant goşýar. YHG-a girýän döwletler bilen ikitaraplaýyn dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary ösdürilýär. Geçen döwrüň dowamynda ýurdumyz hem-de bu gurama tarapyndan bilelikdäki işiň uly tejribesi toplandy. Munuň özi uzak möhletleýin geljek üçin netijeli gatnaşyklar babatda ygtybarly esasy döredýär.

28-nji noýabrda paýtagtymyzda ýerleşýän köpugurly işewürlik merkezli «Garagum» otelinde hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) 15-nji sammiti geçirildi. Nobatdaky sammit YHG-a agza ýurtlaryň ykdysady, söwda-maýa goýum, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy berkidýän möhüm waka öwrüldi. Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna berlen baha YHG-nyň halkara giňişlikde ornunyň we ähmiýetiniň artýandygyny tassyklaýar. Biziň özara dostlugy, hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, durnuklylygy üpjün etmäge umumy ymtylmalarymyz söwda-ykdysady, maýa goýum, energetika we ulag-kommunikasiýa, oba hojalygy, medeni-ynsanperwer ulgamy, syýahatçylyk ýaly ugurlarda gatnaşyklary ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri döredýär. Şunuň bilen baglylykda, hyzmatdaşlygyň hukuk binýadyny pugtalandyrmagyň hem-de ýokarda agzalan ugurlarda bar bolan ägirt uly kuwwatdan doly peýdalanmagyň möhümdigi bellenildi. Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitiniň Jemleýji resminamasy — Hereketleriň Aşgabat Ylalaşygy biragyzdan kabul edildi.

Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy bu ugurdaky işleriň yzygiderli berkidilmeginiň, onuň ykdysady kuwwatynyň, logistik mümkinçilikleriniň artdyrylmagynyň, energetika we ulag ulgamlarynda taslamalary bilelikde işläp taýýarlamagyň möhüm şerti bolup durýar. Bu ugurdaky ähli tagallalar ýurdumyzyň bähbitlerine laýyk gelýändigini, ykdysady we durmuş ösüşiniň maksatlaryna, adamlaryň durmuşynyň hilini hem-de derejesini ýokarlandyrmaga hyzmat edýändigini aýdyň görkezdi. Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde Aşgabatda geçirilen YHG-nyň 15-nji sammiti hemişelik Bitarap Türkmenistanyň ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde, abraýly halkara guramalaryň çäklerinde giň gerimli netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek meselelerine örän jogapkärli çemeleşýändigini ýene-de bir gezek aýdyň görkezdi.

Ýurdumyz munuň üçin bar bolan ägirt uly mümkinçiliklerden netijeli peýdalanmak ugrunda çykyş etmek bilen, bu babatda yzygiderli ädimleri ädip, netijeli döwletara hyzmatdaşlygy, ýurtlaryň we halklaryň arasyndaky dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk, özara düşünişmek hem-de ynanyşmak gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga saldamly goşant goşýar.

Aknabat ÖWEZOWA,

Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýylynyň dowamynda Türkmenistan ykdysadyýeti ýokary depginler bilen ösýän, dünýäniň ykdysady giňişligine üstünlikli goşulyşýan ýurtlaryň hatarynda eýeleýän ornuny has-da pugtalandyrdy. Ýurdumyzda telekeçiligi höweslendirmek, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, ätiýaçlandyryşy, gazna biržasyny hem-de gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek arkaly ähli pudaklarda düýpli özgertmeleri amala aşyrmak hormatly Prezidentimiziň ykdysady strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlary hökmünde kesgitlenildi. Ykdysadyýetiň çig mala gönükdirilmegini ýeňip geçmek, bazar özgertmelerini ösdürmek, tebigy baýlyklardan netijeli peýdalanmak, adamyň durmuşy, saglygy, howpsuzlygy üçin amatly şertleri döretmek babatda alnyp barylýan şol özgertmeleriň esasy maksady bolsa Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesinde öz mynasyp beýanyny tapdy.

Garaşsyzlyk ýyllarynda milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak, ähli infrastrukturany gowulandyrmak üçin ýurdumyza uly möçberde maýa goýumlar çekildi. Ykdysadyýetiň önümçilik mümkinçiliklerini giňeltmäge gönükdirilen maýa goýum syýasaty önümçilik serişdeleriniň netijeliliginiň ösüşine, umumy islegiň we jemi içerki önümiň durnukly ösmegine itergi berýän goşmaça täsiriň ýüze çykmagyny üpjün etdi. Maýa goýumlar ykdysadyýeti köpugurly ösdürmek üçin esasy gural hökmünde hem çykyş edýär. Şunuň bilen baglylykda, her ýylda ykdysadyýete gönükdirilýän maýa goýumlaryň jemi içerki önümdäki paýy 25 — 30 göterime barabar bolýar. Munuň özi ykdysadyýetiň gurluşyny ep-esli üýtgetmäge, önümçilik pudagyny düýpgöter döwrebaplaşdyrmaga, senagatyň gaýtadan işleýän pudagynyň önümleriniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, importyň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilýän pudaklaryň ösüşini çaltlandyrmaga, olara innowasiýa-maglumat tehnologiýalaryny ornaşdyrmaga amatly şertleri döretdi.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzyň ykdysadyýetinde gazanylýan üstünlikler we ösüşler ilatyň bagtyýar ýaşaýşyny üpjün etmegiň berk binýady bolup durýar. Milli ykdysadyýetimiziň her ýylda durnukly ösmegi, adam mümkinçiliklerini giňeltmäge gönükdirilýän maýa goýumlaryň möçberiniň barha artmagy, beýleki makroykdysady görkezijilerde gazanylýan ösüşler raýatlaryň durmuş goraglylygyny berkitmäge, ilatyň maddy-durmuş şertlerini gowulandyrmaga, hususan-da, olaryň girdejilerini yzygiderli artdyrmaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Prezidentimiz halkymyzyň milli ýörelgelerini döwrebap derejede ösdürýär. Hoşniýetlilik, dost-doganlyk, parahatçylyksöýüjilik ýaly asylly ýörelgelerimiz dünýä nusgalyk bolup, hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýymyza esaslanýar. Goý, parahatçylyk hem-de ynanyşmak ýoly bilen il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli döwletli işleri alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Aýsoltan ÖWEZOWA,