Bilşimiz ýaly, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň 25-nji fewralynda hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň deputatlar düzümi bilen duşuşygy boldy. Onda milli parlamentiň öňünde durýan möhüm wezipeler anyklaşdyryldy hem-de Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe kanunçykaryjylyk işiniň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi. Onuň dowamynda milli Liderimiz: «Biz daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek arkaly ýurdumyzyň ähli sebitlerinde häzirki zaman elektrik stansiýalaryny gurduk, bar bolanlarynyň durkuny täzeledik» diýip bellemek bilen, duşuşyga gatnaşyjylaryň ünsüni ykdysadyýetiň möhüm pudagy bolan energetika ulgamyna çekdi. Munuň özi häzirki wagtda ýurdumyzyň milli energetika ulgamyny ösdürmegiň döwlet syýasatynda ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda durýandygyny doly tassyklady.

Bu günki gün Türkmenistan tutuş dünýäde iri energetika döwleti hökmünde tanalýar. Biziň ýurdumyzda degişli ugurda häzirki döwre çenli giň gerimli özgertmeler durmuşa geçirildi we dünýä jemgyýetçiligine nusgalyk tejribe toplanyldy. Bu bolsa döwletimiziň energetika garaşsyzlygyny üpjün etmeklige we energetika diplomatiýasyny üstünlikli durmuşa geçirýän Türkmenistany elektrik energiýasyny eksport edýän kuwwatly ýurda öwürmäge mümkinçilik berdi.

Milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudagy bolan energetika senagaty düýpli döwrebaplaşdyryldy. Ýokary derejeli tehnologiýalar esasynda pudagyň işi kämilleşdirilip, ýurdumyzda öndürilýän elektrik energiýasynyň möçberi artdyrylýar. Bu ugurda obalarda, şäherçelerde we etrap merkezlerinde energiýa paýlaýjy ulgamlaryň durky yzygiderli täzelenýär. Öz gezeginde ýurdumyzda amala aşyrylýan işleriň — kuwwatly täze elektrik stansiýalarynyň we elektrik geçirijileriň gurulmagy bilen, milli energetika pudagynyň kuwwaty has-da ýokarlandyrylýar. Munuň özi möhüm geosyýasy we geoykdysady ähmiýetli transmilli elektrik geçirijileri gurmaga ýardam berýär. Muňa şu ýyl Kerki — Şibirgan ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan, uzynlygy 153 kilometrlik elektrik geçirijisiniň işe girizilmegi hem aýdyň şaýatlyk edýär.

Bilşimiz ýaly, ýurdumyzda «Energiýany tygşytlamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy», «Türkmenistanyň energetika diplomatiýasyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» hem-de «Energiýanyň dikeldilýän çeşmelerini ösdürmek boýunça 2030-njy ýyla çenli Türkmenistanyň Milli strategiýasy» kabul edildi. Bu resminamalar döwletimiziň elektrik energetika ulgamynyň durnukly ösüşini üpjün etmekde möhüm ähmiýete eýe bolar.

Mejlisiň deputatlary bilen geçirilen duşuşykda hormatly Prezidentimiz energiýanyň daşky gurşawa zyýansyz, gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň innowasion tehnologiýalaryny işläp taýýarlamalydygyny belledi. Onda ýurt Baştutanymyz «Energiýanyň dikeldilýän çeşmeleri hakynda» Kanuny kabul etmekligiň maksadalaýyk boljakdygyny hem aýratyn nygtady. Bularyň ählisi energetika pudagynyň milli Liderimiziň üns merkezinde saklanýandygyny doly äşgär edýär.

Jumanazar BATMANOW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň uly mugallymy.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen 2021-nji ýylda eziz Diýarymyzyň mukaddes Garaşsyzlygyna 30 ýyl dolýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ähli pudaklary bilen bir hatarda gazhimiýa senagaty hem güýçli depginler bilen ösýär.

Bagtyýar eýýamda Türkmenistanyň ýerasty we ýerüsti tebigy serişdelerine dünýä bazarlarynda uly isleg bildirilýär. Mähriban Arkadagymyzyň tagallalary bilen bu baýlyklar halkymyzyň hal-ýagdaýyny yzygiderli gowulandyrmaga, ilatyň ýaşaýyş-durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmäge gönükdirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy ykdysady taýdan ösdürmek babatdaky alyp barýan işleri, taýsyz tagallalary bilen berkarar döwletimizi bagtyýarlyga besleýär. «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny 2030-njy ýyla çenli ösdürmegiň Maksatnamasynyň» wezipelerinde ýurdumyzyň iri senagatyny ösdürmek bilen, halkyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmak maksat edinilýär. Munuň özi ykdysadyýete degişli pudagy diwersifikasiýalaşdyrmak, ýokary tehnologiýalaryň üsti bilen gazy we nebiti gaýtadan işlemek, dünýä bazarynda ýokary islege eýe bolan önümleri öndürýän önümçiligi döretmek işleriniň döwrebaplygy bilen aýdyň görünýär. Şol maksatlardan ugur alnyp, 2018-nji ýylyň 17-nji oktýabrynda ýurdumyzyň Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabynda Gyýanlydaky polimer zawody uly dabara bilen ulanyşa girizildi.

Sebitiň iri senagat desgalarynyň biri bolan bu gazhimiýa toplumynyň gurluşygyna «Türkmengaz» döwlet konserni koreý we ýapon kompaniýalary bilen bilelikde iri maýa goýumlary amala aşyrdy. Bu toplumyň ýylda 5 milliard kub metr tebigy gazy işlemäge mümkinçiligi bar. Häzirki zamanyň iň kämil tehnologiýalary ornaşdyrylan toplumda her ýyl 386 müň tonna ýokary hilli polietilen, 81 müň tonna polipropilen öndürmek göz öňünde tutuldy. Şu möçberdäki önümleri öndürmek üçin tebigy gazyň düzüminden alnan zerur bolan etan, propan ýaly maddalardan galan arassa 4,5 milliard kub metri ýangyç hökmünde gaz geçiriji ulgamlara akdyrylýar.

Häzirki zaman talaplaryna laýyk gelýän zawodda ýer astyndan alynýan «mawy ýangyçdan» täze tehnologiýalaryň kömegi bilen polietilen we polipropilen öndürilýär. Bu zawodyň öndürýän ýokary dykyzlykly polietilen we polipropilen önümlerine dünýä bazarynda uly isleg bildirilýär. Kärhanada öndürilýän önümleriň dürli görnüşleri, ýagny polimer örtügi, emeli süýüm, berk termoplastlar, turbalar, kendir, berk tanaplar, awtoulaglar üçin süzgüçler, egin-eşikler, mebeller, gaplaýyş serişdeleri, azyk önümleri üçin gaplar häzirki döwürde halk hojalygynda giňden peýdalanylýar.

Polietilen öndürýän desgada iki petle görnüşli reaktorlar ýokary öndürijiligi bilen tapawutlanýar. Ol dünýäde täze innowasion enjam hasaplanýar. Bu ýerde dünýä meşhur «Ineos» kompaniýasynyň tehnologiýalary giňden ulanylýar. Onuň ýokary hilli «TDS1097 — 2018» belgili önümi milli standartymyza laýyk gelip, ýokary dykyzlykly polietileniň 7 görnüşini öndürýändigi bellenilmäge mynasypdyr.

Häzirki döwürde zawodda polimer önümleriniň dürli görnüşlerini satmak barada Hazarýaka döwletlerinden Russiýa Federasiýasynyň «Kartli», «Polimer SM», «Belis», «Himtrastreýding», «Politer» ýaly kompaniýalarynyň on birisi, şeýle-de Gazagystanyň «AlemPolymer» kompaniýasy bilen şertnamalar baglaşylypdyr. Umuman, tebigy gazy toplumlaýyn işlemäge uly üns berýän ýurdumyz energiýa serişdelerini uly möçberde iberýän kuwwatly döwlet hökmünde öňe çykyp, dünýäniň energetika bazarynda öz ornuny barha berkidýär. Şuňa laýyklykda, döwletimiz energetika eksportyny ösdürýär. Ýeri gelende aýtsak, harytlary daşary ýurtlara ibermekde Gahryman Arkadagymyzyň gurduryp beren Türkmenbaşynyň Halkara deňiz porty möhüm ähmiýete eýedir. Harytlary daşary ýurtlara ugratmakda demir ýol ulaglary bilen hem netijeli işler durmuşa geçirilýär.

Gyýanlydaky polimer zawodynda bir müňden gowrak adam zähmet çekýär. Olaryň zähmetiniň netijeli bolmagy we mynasyp dynç almagy üçin ähli şertleriň döredilişi ýaly, ekologiýa bildirilýän talaplar hem pugta berjaý edilýär. Hormatly Prezidentimiz ýaşlaryň ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda okamagy we öz ugurlary boýunça çuňňur bilimli hünärmenler bolup ýetişmekleri üçin uly mümkinçilikleri döretdi. Şeýle ýaşlaryň ençemesi Gyýanlydaky polimer zawodynda zähmet ýoluny dowam etdirip, ýurdumyzyň ykdysadyýetini ösdürmek we mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly baýramyna mynasyp goşantlaryny goşmak ugrunda yhlas-başarnyklaryny gaýgyrmaýar.

Gyýanlydaky polimer zawodynda alnyp barylýan işler geljekde hem ýurdumyzy ykdysady taýdan ösdürmäge, milli senagaty dünýä derejesine çykarmaga, nebitdir gazdan alynýan erginleri gaýtadan işläp, taýýar önüm öndürmäge, onuň üsti bilen halk hojalygynyň dürli talaplaryny kanagatlandyrmaga, milli senagaty kuwwatlandyrmaga, ýokary hünär derejesine eýe bolan milli hünärmenleri kemala getirmäge hem-de kämilleşdirmäge, ösen döwletler bilen hyzmatdaşlygy has-da giňeltmäge ýardam eder. 

Sanly ulgamyň berýän mümkinçiliklerinden peýdalanyp, olar bilen söhbetdeş bolanymyzda, ýürek buýsançlaryny şeýle beýan edýärler:

Mekan Tirkeşow,
Gyýanlydaky polimer zawodynyň polimer öndürýän 2-nji sehiniň polipropilen öndürýän desgasynyň tehnologik gurluşlarynyň II/IV derejeli operatory:

— Men Gahryman Arkadagymyzyň gurduryp beren daşky gurşawa zyýansyz gazhimiýa toplumynda bir ýyldan gowrak wagt bäri zähmet çekýärin. Bu ýerde polipropilen desgasynyň tehnologiýasyny ýöriteleşdirilen kompýuteriň üsti bilen awtomatik usulda dolandyryp, ähli işleriň gidişine gözegçilik edýärin. Gözegçilikde çig maldan taýýarlanylýan önümiň tehnologiýasynyň bökdençsiz berjaý edilmegi möhüm bolup durýar. Şoňa görä-de, çylşyrymly iş prosesini bilmek zerur. Häzirki döwürde mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyna mynasyp goşandymyzy goşmak üçin uly höwes bilen işleýärin. Biz — ýaş hünärmenler şeýle ajaýyp toplumy gurduryp ulanmaga berendigi hem-de milli ykdysadyýetimizi ösdürmek, halkymyzyň durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak ugrunda edýän tagallalary üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallygymyzy bildirýäris.

Şirmämmet Dawudow,
Zawodyň gazy ilkinji gaýtadan işleýän 1-nji sehiniň gazy kreking ediji desgasynyň tehnologik gurluşlarynyň II/IV derejeli operatory:

— Men gazhimiýa toplumynyň ýöriteleşdirilen awtomatika degişli kompýuter ulgamyny işletmek bilen, desganyň awtomatik dolanyşygyna gözegçilik edýärin. Hormatly Prezidentimiz ýaşlaryň ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda okamaklary we olaryň öz ugurlary boýunça çuňňur bilimli hünärmenler bolup ýetişmekleri üçin uly mümkinçilikler döredip berdi. Bu mümkinçilikden peýdalanyp, bilim alan hünärim boýunça Gyýanly şäherçesindäki gazhimiýa toplumynda 1 ýyl bäri işleýärin. Işiň ähli tilsimlerini ele almak üçin halypalardan görelde alýaryn. Olar bilen egin-egne berip zähmet çekýäris.

Şeýle ajaýyp zamanada bagtyýar durmuşda ýaşamaga we zähmet çekmäge uly mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, döwletli işleri rowaç bolsun!

Begli Hojageldiýew,
Zawodyň polimer öndürýän 2-nji sehiniň polietilen öndürýän desgasynyň tehnologik gurluşlarynyň II/IV derejeli operatory:

— Men hormatly Prezidentimiziň bize — ýaşlara çuňňur bilim almaga döredip berýän mümkinçilikleriniň netijesinde Hytaý Halk Respublikasynda Nebit uniwersitetinde maşyngurluşyk, saklaýyş we nebiti daşamak boýunça hünär öwrendim. Häzir bolsa ýurdumyzyň ykdysady ösüşlerine mynasyp goşant goşýan uly zawodda işleýändigime juda begenýärin. Gahryman Arkadagymyzyň halk bähbitli, ýurt ähmiýetli durmuşa geçirýän beýik işleri hemmämizi begendirýär. Bu toplumyň döredilmegi bilen örän köp iş orunlary döredi. Men bu toplumda dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynda ornaşdyrylan kompýuterler arkaly işleriň gidişine gözegçilik edýärin.

Zawodymyzyň ähli hünärmenleri mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly toýuny mynasyp sowgatlar bilen garşylamagyň aladasy bilen zähmet çekýär. Hormatly Prezidentimiz tarapyndan 2018-nji ýylda gurduryp ulanmaga berlen gazhimiýa toplumynyň geljegi örän uly. Ýokary bilim alyp, ýurdumyza gerekli hünärmen bolup ýetişmäge hem-de şeýle döwrebap kärhanada zähmet çekmäge döredilen mümkinçilikler üçin hormatly Prezidentimize alkyş aýdýarys.

Geçen ýylda 9300 inedördül metre golaý haly dokap, ýyly zähmet üstünlikleri bilen jemlän Halajyň çeper halyçylyk kärhanasynyň işine ezber gelin-gyzlary ýyllyk borçnamany 106 göterim amal etdiler. Olaryň ellerinden önen gözellik bolsa şuglasyny diňe bir ýurdumyza däl, Ýer ýüzüne çaýdy.

Ozal hem habar berşimiz ýaly, bu ýerde işine ussat halyçylaryň onlarçasy zähmet çekýär. Aýnabat Derýaýewa, Akgül Hallyýewa, Gülendam Taňňyýewa, Bahargül Annaýewa ýaly «Türkmenistanyň at gazanan halyçysy» diýen belent ada mynasyp bolan ussatlar halaçly zenanlaryň esasy kärine öwrülen gadymy senedi ýaş şägirtlerine hem geçirýärler. Kärhana täzelikde işe gelen gelin-gyzlar tejribeli halypalarynyň gadamyna gadam goşup, gözellik döredýärler.

Galyberse-de, Halaç etraby diňe bir welaýatymyzda däl, tutuş ýurdumyzda hem halyçylyk sungatynyň iň meşhur merkezleriniň biri. Döwrebap çeper halyçylyk kärhanasyndan başga-da, etrapda haly dokalýan enjamsyz öýe seýrek gabat gelersiňiz. Çagalykdan göreni-bileni haly bolan gyzlaryň aglabasy işe ýarar ýaşa ýetensoň, bu kärhananyň işgärine öwrülýärler.

Halajyň çeper halyçylyk kärhanasy welaýatymyzda iň baýry zähmet ojaklarynyň biridir. Mundan alty aý ozal bu kärhana degişli birinji önümhananyň durky täzelenildi. Bu işi «Altyn gum» hususy kärhanasynyň gurluşykçylary ýokary hil derejesinde amala aşyrdylar. 1000 inedördül metrden gowrak meýdany eýeleýän önümhanada şertler has-da gowulandyrylypdyr. Önümhana halyçylaryň işinde zerur bolan goşmaça ýagtylyk çeşmeleri bilen hem üpjün edilipdir. Düýpli abatlanylan ýyladyş-sowadyş ulgamlary bu ýerdäki joşgunly zähmete täsirini ýetirýär.

Durkunyň düýpli täzelenilmegi önümhanadaky işleriň gerimine hem täsirini ýetirdi. Bu ýerde adaty halylardan tapawutlylykda, görnüşi we bezegi bilen haýran galdyryp biljek derejedäki täsin halylar hem dokalýar. Geçen ýyl şeýle gözellikleriň 60 inedördül metrini döreden önümhananyň halyçylary bu işi Türkmenistan ― parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany ýylynda hem dowam etdirýärler.

Önümhanada täze özleşdirilen görnüşleriň biri tegelek halylardyr. Gözbaşyny geçen ýyldan alýan bu tejribe bilen eýýäm ikinji haly taýýar bolup gelýär. Täze halynyň ölçegleri 7x7 metr. Ol bu ýerde dokalan ilkinji tegelek halydan nagyşlary we beýleki gözellikleri bilen aýratyn tapawutlanýar. Täze halyny döretmäge Şemşat Hemmiýewa, Jeren Taňryberdiýewa, Akjagül Akjaýewa ýaly ussatlar gatnaşýarlar.

Halaçly halyçylaryň esasy maksady — mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyna sowgatly barmak. Toýlar — durmuşymyzyň, gözellik bolsa toýlaryň bezegi. Nesip bolsa, gözellik Halajyň çeper halyçylyk kärhanasynyň ussatlarynyň şanly toýumyza esasy sowgady bolar.

Agageldi ITALMAZOW,

ýörite habarçymyz.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda bazar gatnaşyklaryny ösdürmek, ykdysadyýetimizde hususy eýeçiligiň paýyny ýokarlandyrmak, kiçi we orta işewürligi ösdürmäge ýardam bermek hem-de söwda we hyzmatlar ulgamynyň işini has-da netijeli guramak işleri giň gerime eýe bolýar. Milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, bazar gatnaşyklarynyň ýörelgelerini giňden ornaşdyrmaga we ýurdumyzy senagat taýdan ösen döwletleriň hataryna çykarmaga gönükdirilen işler häzirki wagtda özüniň oňyn netijelerini berýär. 2021-nji ýylyň 29-njy ýanwarynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň nobatdaky wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen mejlisinde hormatly Prezidentimiz döwletiň düzgünleşdiriji ornuny göz öňünde tutup, bazar edaralaryny we usullaryny doly derejede ösdürmegiň üpjün edilmelidigine, döwlet eýeçiligine degişli desgalary hususylaşdyrmak boýunça netijeli çäreleriň işlenilip taýýarlanylmalydygyna aýratyn ünsi çekdi.

Ýurdumyzda döwlet emlägini hususylaşdyrmaga ygtyýarly edara hökmünde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi kesgitlenildi we bu işiň bäsleşikli ýa-da göni salgyly esasda geçirilmegi kanuny ýagdaýdyr. Döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy döwlet eýeçiligindäki emläkleriň döwlete degişli bolmadyk ýuridik we fiziki şahslara tölegli esasda berilmegidir hem-de döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagynyň esasy ýörelgeleriniň durmuşa geçirilmegi kabul edilýän döwlet maksatnamalarynyň we çözgütleriniň esasynda amala aşyrylýar. Ýurdumyzda bu ugurda alnyp barylýan işleriň netijesinde, döwletiň garamagyndaky edara-kärhanalaryň bäsleşikli şertlerde hususylaşdyrylyp berlen emläkleri satyn alan fiziki şahslar ýa-da döwlete degişli bolmadyk ýuridik şahslar tarapyndan dürli görnüşli önümçilikleriň we hyzmatlaryň ýola goýulmagy özüniň oňyn netijelerini berýär.

Döwlet emlägini hususylaşdyryp alan fiziki şahslara we döwlete degişli bolmadyk ýuridik şahslara ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan, dürli görnüşli önümçilikleriň we hyzmatlaryň döredilmegi we işe girizilmegi üçin ýeňillikli bank karzlary berilýär. Hususylaşdyrylan emläklere goşmaça maýa goýumlaryň özleşdirilmeginiň netijesinde, täze döwrebap önümleriň öndürilmegini we hyzmatlaryň ýerine ýetirilmegini hem-de goşmaça iş ýerleriniň döredilmegini şertlendirýär. Döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagynyň esasy ýörelgeleri, ýagny, döwletiň emlägi hususylaşdyrylanda raýatlaryň hukuklarynyň deňligi, çäreleriň bäsleşik esasynda geçirilmegi, işgärleriň durmuş goraglylygynyň üpjün edilmegi, hususylaşdyrylmagyň aýanlygy we gözegçiligiň üpjün edilmegi bolup durýar.

Milli Liderimiziň döwlet kärhanalaryny hususylaşdyrmak, paýdarlar jemgyýetine öwürmek, olaryň binýadynda hususy kärhanalary döretmek babatyndaky tabşyryklary, ýurdumyzda bazar ykdysadyýetini ösdürmegiň möhüm şertleriniň biri bolup durýar. Bu ugurda alnyp barylýan we durmuşa geçirilýän işleriň netijesinde ýurdumyzda syýahatçylyk işleriniň hususy ulgama berilmegi hem hyzmatlaryň görnüşleriniň giňelmegine mümkinçilik döredýär. Hususy ulgama balykçylyk pudagynda alnyp barylýan işleriň çäklerinde, balyklaryň dürli görnüşlerini ösdürip ýetişdirmäge, tutmaga we olary gaýtadan işlemäge giň şertler döredildi. Söwda we hyzmat maksatly binalaryň we desgalaryň hususy ulgama satylmagy bilen, bu ugurdaky işleriň geriminiň has-da artmagyna getirdi. Oba hojalyk maksatly önümçilikleriň hususy ulgama satylmagy, ýurdumyzda azyk bolçulygyny emele getirmäge döredilen giň mümkinçilikleriň biri bolup durýar.

Ýurdumyzyň milli ykdysady ösüşinde möhüm orny tutýan hususy ulgamyň işine berilýän ýokary ähmiýetiň we döredilýän giň mümkinçilikleriň barha pugtalandyrylmagy kanuny ýagdaýdyr. Häzirki zaman ösen sanly tehnologiýalaryň we innowasiýalaryň batly depginlerde ornaşdyrylýan döwründe kabul edilýän çözgütler, ýurdumyzyň uzakmöhletleýin ykdysady ösüşine özüniň oňyn täsirini ýetirýär.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hususy ulgamyň işewürleriniň döwlet tarapyndan berilýän uly goldawlar we döredilýän ýeňillikler üçin milli Liderimize alkyşlary bimöçberdir.

Goý, ata Watanymyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Annamyrat ALTYÝEW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda, halkara nebitgaz pudagynda hyzmatdaşlygy ösdürmek işi halkymyzyň asylly ynsanperwer ýörelgeleriniň, hoşniýetli we deňhukukly hyzmatdaşlygyň iş ýüzündäki aýdyň beýanydyr. Şeýle möhüm ugurlarda gazanylýan ösüşler, özgerişler mukaddes Garaşsyzlygymyzyň beren miwesidir.

Garaşsyzlygymyzyň beren ajaýyp miweleri barada buýsançly we guwançly gürrüň etmäge esas kän. Taryh üçin gysga wagtyň — şanly 30 ýylyň dowamynda ykdysady ösüşi, umumadamzat bähbitli amala aşyrýan işleri bilen Türkmenistan döwletimiz kuwwatly, ösen döwletleriň derejesine çykýar.

Üstümizdäki «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda Garaşsyzlygymyzyň — ata-babalarymyzyň arzuwlarynyň wysal tapan gününiň 30 ýyllygyny baýram edýäris. Bu mukaddes baýram maddy hem ruhy baýlyklary, gadymdan gelýän milli ýörelgeleri, milli däp-dessurlarymyzy, erkinligi bagyş etdi. Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistan döwletimizde belent sepgitlere ýetilip, uly üstünlikler we ösüşler gazanyldy.

Uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlaryna eýe bolan ýurdumyzda nebitgaz senagaty ykdysadyýetiň ösen esasy pudaklarynyň biridir. Gahryman Arkadagymyzyň alyp barýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna laýyklykda, ýangyç-energetika toplumyny döwrebaplaşdyrmaga we diwersifikasiýalaşdyrmaga uly maýa goýum serişdeleri gönükdirilýär, pudagyň innowasiýa babatda ösüşi üpjün edilýär, ýurdumyzyň dünýädäki energetika döwleti hökmündäki orny berkidilýär.

Döwletli, döwranly zamanamyzda, ajaýyp ýurdumyzda, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda, dünýäde we sebitde üstünlikli alnyp barylýan energetika diplomatiýasy esasynda, türkmen energiýasyny diwersifikasiýa ýoly bilen dünýä ýurtlaryna çykarmak, nebitgaz infrastrukturasyny yzygiderli ösdürmek ugrunda uly işler alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda gysga wagtyň dowamynda ýurdumyzda nebitgaz pudagynyň has-da öňe ilerlemegi ugrunda amala aşyrylan işler bimöçberdir.

Nebitgaz toplumynda durmuşa geçirilen we amala aşyrylýan iri taslamalar, şol sanda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasynyň gurluşygy munuň aýdyň mysalydyr. Hormatly Prezidentimiz: «Günorta-Gündogar Aziýanyň iri ýurtlaryna «mawy ýangyjy» uzakmöhletleýin ugratjak täze energetika ulgamy sebitiň ykdysady taýdan ösmegine kuwwatly itergi berip, durmuş hem-de ynsanperwer häsiýetli wezipeleri çözmäge, parahatçylygy we durnuklylygy pugtalandyrmaga ýardam eder» diýip belleýär.

Mälim bolşy ýaly, 2018-nji ýylyň fewralynda Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň türkmen böleginiň düýbüni tutmak dabarasynyň çäklerinde taslama gatnaşyjy ýurtlaryň Hökümetleriniň arasynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan (TOP) elektrik geçiriji ulgamy hakynda Ylalaşyga gol çekildi. Ýurdumyzyň dünýäniň iri energetika döwletleriniň biri hökmündäki derejesi tebigy gazyň gorlaryna berlen baha bilen tassyklanýar. Ägirt uly «Galkynyş» gaz käniniň we beýleki birnäçe iri känleriň açylmagy bilen, Türkmenistan mawy ýangyjyň tassyklanan gorlary boýunça dünýäde dördünji orny eýeläp, Aziýanyň gaz bazarynyň iri agzasyna öwrüldi. Bu gaz ýatagyny senagat taýdan özleşdirmek gaz pudagynda amala aşyrylýan iň iri möçberli taslamalaryň biridir. Bu ýerde önümçilik kuwwaty ýylda 30 milliard kub metr harytlyk gaza barabar bolan zawodlaryň üçüsi işe girizildi.

Şeýle-de 2020-nji ýylyň sentýabrynda Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda (TNGIZT-de), hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda, taslama kuwwatlylygy 70 megawat/sagat bolan gazturbinaly elektrostansiýalaryň täze energiýa toplumlarynyň ikisiniň düýbi tutuldy.

Gahryman Arkadagymyzyň tabşyrmagy boýunça nebitgaz pudagyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, içerki hem-de daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan dürli görnüşli nebit we gaz önümlerini öndürýän nebiti hem-de tebigy gazy düýpli gaýtadan işlemek babatda uly işler amala aşyrylýar. Muňa 2018-nji ýylda Gyýanly şäherçesinde polietilen we polipropilen öndürýän gazhimiýa toplumynyň gurulmagyny mysal getirmek bolar. Bu döwrebap gazhimiýa toplumy «Türkmengaz» döwlet konserniniň buýurmasy boýunça «LG International Corp» hem-de «Hyundai Engineering» (Koreýa Respublikasy) kompaniýalary tarapyndan «TOYO Engineering Corporation» (Ýaponiýa) kompaniýasynyň gatnaşmagynda guruldy. Şeýle hem Ahal welaýatynda tebigy gazdan sintetiki benzin öndürýän dünýäde ilkinji zawodyň gurlup ulanylmaga berilmegi buýsandyryjy wakadyr. Bu gazhimiýa toplumynyň açylyş dabarasy, hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda, 2019-njy ýylyň iýunynda boldy.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda, döwletimiziň nebitgaz pudagynda uly ösüşler gazanylýar, ylmyň we tehnikanyň täze gazananlary önümçilige ornaşdyrylýar. Ýurdumyz häzirki wagtda Merkezi Aziýa sebitinde «mawy ýangyjy» iberýän esasy döwletleriň hataryna girýär. Nebitgaz senagaty milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudaklarynyň biridir. Nebitiň we gazyň çykarylyşyny artdyrmak, energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermegiň köpşahaly ulgamyny döretmek bilen bir hatarda nebitgaz senagatynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagyna, nebithimiýa, gazhimiýa, himiýa pudaklaryna, elektroenergetika degişli serişdeleriň gaýtadan işlenilmegine ýöriteleşdirilýän iri senagat desgalarynyň gurluşygyna ýurdumyzda uly üns berilýär. Muňa mysal edip, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň 14-nji ýanwarynda Türkmenabatda Akina — Andhoý (Owganystan Yslam Respublikasy) menzilleriniň arasyndaky 30 kilometrlik demir ýoluň ulanylmaga berilmegi, Kerki (Türkmenistan) — Şibirgan (Owganystan) ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan 153 kilometrlik elektrik geçiriji ulgamyň, şeýle hem ýurtlarymyzyň arasyndaky Ymamnazar (Türkmenistan) — Akina (Owganystan) hem-de Serhetabat (Türkmenistan) — Turgundy (Owganystan) optiki-süýümli halkara ulgamyň işe girizilmegi mynasybetli geçirilen dabaralar, şeýle-de 15-nji ýanwarda Lebap welaýatyna iş saparynyň çäklerinde Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda geçirilen Çärjew etrabynyň «Malaý» gaz känindäki täze gaz gysyjy desganyň açylyş dabaralary barada aýtmak bolar.

Iri üç desganyň — Akina — Andhoý beketleriniň arasyndaky demir ýol böleginiň, Kerki — Şibirgan ugry boýunça elektrik geçirijisiniň hem-de Ymamnazar — Akina we Serhetabat — Turgundy halkara optiki-süýümli aragatnaşyk we üstaşyr akymlaryň gurluşygynyň tamamlanmagy döwletimiziň nebitgaz pudagynyň gazananlarynyň beýanydyr.

Ýurdumyzda we sebitde nebitgaz pudagyny ösdürmek ugrunda beýik işleri alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Jennetgül ORAZOWA,

«Watan».

Telekeçi Ruslan Abdullaýewe degişli ýyladyşhanada öndürilýän pomidor hasylynyň 80 ― 90 göterimi daşary ýurtlara eksport edilýär. Bu ýerde dekabrda ýyglyp başlanylan 100 tonna çemesi pomidoryň 70 tonna golaýy Russiýa Federasiýasyna we Gazagystana ugradyldy.

Gabynyň daşynda «Türkmenistanda öndürildi» diýlen ýazgy ýerleşdirilen oba hojalyk önümleri dünýä bazaryndaky ornuny barha giňeldýär. Gazetimiziň geçen sanlarynda hem habar berşimiz ýaly, 2020-nji ýylda welaýatymyzyň hususyýetçileriniň 16-syna degişli ýyladyşhanalarda öndürilen pomidorlaryň ekportundan alnan girdeji Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň 3,5 million dollaryna ýakynlaşdy. Alnan girdejide Ruslan Abdullaýewiň ýyladyşhanasynyň hem uly paýy bar.

― 2016-njy ýyldan bäri işläp gelýän ýyladyşhanada şu gezek pomidoryň «Marwelan» we «Altes», ýertudanasynyň bolsa «Festiwal» görnüşleriniň şitillerini oturtdyk. Pomidorlar dekabrda, ýertudanasy bolsa ýanwarda hasyla durdy. Ýygym başlanandan bäri pomidoryň 100 tonna golaýyny, ýer tudanasynyň 1 tonnadan gowragyny ýygdyk ― diýip, ýyladyşhananyň agronomy Timur Andaşew gürrüň berýär.

Umuman, bu ýerde 1 gektar meýdana ýaýylyp ýatan pomidordan iýun aýyna çenli 300 tonna çenli hasyla garaşylýar. Ýokarda-da belleýşimiz ýaly, hasylyň agramly bölegi eksporta ugradylar. Baharyň gelmegi bilen, bu ýyladyşhananyň önümlerini import edijileriň hataryna owganystanly işewürler hem goşular.

Bir ýarym aý bäri ýyglyp ýörlen ýertudanasyndan bolsa möwsümiň ahyryna çenli 8 tonna hasyla garaşylýar. Ýarym gektar meýdanda ýerleşýän ekiniň hasyly, esasan, içerki bazara ugradylýar.

Döwrebap ýyladyşhanada bu ekinleriň ikisi boýunça hem baý tejribäniň toplanylandygyny aýratyn nygtamak gerek. Ekini suwarmak we dökünlemek işleri doly awtomatlaşdyrylan. Olar ýörite arylaryň kömegi bilen tozanlandyrylýar. Bu ýerde zähmet çekýän 20-den gowrak işgäre diňe ekine gözegçilik edip ýörmek, käte-de artykmaç baldaklary aýryp, hasyl ýygylýan günlerde bolsa gaýratly işlemek galýar.

Içerki bazara-da, eksporta-da iberilýän hasyly zaýasyz daşamak üçin ähli mümkinçilikler göz öňünde tutulypdyr. Eksport babatynda ýöriteleşdirilen ýerli kompaniýalaryň hyzmatyndan peýdalanylýan bolsa, içerki bazar üçin ýyglan hasylyň müşderisi ekiniň üstüne gelip dur.

Hawa, ýurdumyzda bazar bolçulygyny döretmekde hususy pudagyň uly paýy bar. Eýýäm birnäçe ýyldan bäri bu pudagyň wekilleri milli ykdysadyýetimizdäki ösüşleriň hem agramly ýüküni egnine alýarlar. Bu işde gündogar sebitiň telekeçileriniň hem mynasyp goşandynyň bardygyna şaýat bolmak ýakymly.

Agageldi ITALMAZOW,

ýörite habarçymyz.

Şu gün­ler kär­ha­na­myz­da ge­çen ýylyň dowamynda ýyg­na­lan pag­ta ha­sy­ly gaý­ta­dan iş­le­nil­ýär. Kär­ha­na­nyň ga­ra­ma­gyn­da­ky pag­ta ka­bul ediş har­man­ha­na­la­ry­nyň hü­när­men­le­ri işiň bök­denç­siz al­nyp ba­ryl­ma­gy­ny ga­zan­ýar­lar. Pag­ta ha­sy­ly gaý­ta­dan iş­le­ni­le­nin­den soň on­dan alyn­ýan önüm­ler ýur­du­my­zyň dür­li kär­ha­na­la­ry­na ibe­ril­ýär. Ol önüm­le­riň esa­sy bö­le­gi­ni pag­ta sü­ýü­mi tut­ýar. Onuň ýo­ka­ry hil­li bol­ma­gy, ka­bul edi­len ka­da­la­ra la­ýyk gel­me­gi bu önü­me bo­lan is­le­giň ýo­ka­ry bol­ma­gy­ny şert­len­dir­ýär. Kär­ha­na­myz­da ön­dü­ri­len pag­ta sü­ýü­mi­ne di­ňe bir ýur­du­myz­da däl, eý­sem, da­şa­ry ýurt­lar­da hem uly is­leg bil­di­ril­ýän­di­gi bi­zi gu­wan­dyr­ýar. Çün­ki biz se­na­gat taý­dan gaý­ta­dan iş­le­nilen çig ma­lyň hi­li­niň önüm­le­riň hi­li­ne-de gö­nü­den-gö­ni tä­sir ed­ýän­di­gi­ne go­wy dü­şün­ýä­ris.

Kär­ha­na­myz­da pag­ta ha­sy­ly gaý­ta­dan iş­le­ni­lip alyn­ýan önüm­le­riň ýe­ne-de bi­ri go­wa­ça çi­gi­di­dir. Biz et­ra­by­my­zyň daý­han bir­le­şik­le­ri­ni ýo­ka­ry hil­li to­hum bi­len üp­jün ed­ýä­ris. Ýag­ny to­hum­lyk go­wa­ça ekil­jek daý­han bir­le­şik­le­ri bi­len ir­gö­zin­den de­giş­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Ze­rur bo­lan to­hum­lyk çi­git taý­ýar­la­ny­lan­dan soň hü­när­men­le­ri­miz ola­ryň gö­ge­ri­şe ukyp­ly ýag­daý­da sak­la­nyl­ma­gy üçin ala­da­lan­ýar­lar. Çi­git sak­lan­ylýan am­mar­lar wag­tyn­da ta­la­bala­ýyk ýag­da­ýa ge­ti­ril­ýär we zy­ýan­keş­le­re gar­şy serişdeler bi­len der­man­la­nyl­ýar. Am­mar­la­ryň için­de ge­rek­li ýy­ly­lyk we çyg­ly­lyk üp­jün edil­ýär. Hä­zir daý­han bir­le­şik­le­ri­ne ibe­ril­jek to­hum­lar taý­ýar edil­di.

Pag­ta — bi­ziň baý­ly­gy­myz. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz her ýyl daý­han­la­ryň öňün­de pagtanyň ýo­ka­ry hil­li bol ha­sy­ly­ny ýe­tiş­dir­mek, se­na­gat kär­ha­na­la­ry­nyň öňün­de bol­sa ony gaý­ta­dan iş­le­mek we taý­ýar önümi çy­kar­mak we­zi­pe­si­ni goý­ýar. Bu jo­gap­kär­li we­zi­pä­ni ýe­ri­ne ýe­tir­mek ug­run­da bi­ziň kär­ha­na­myz­da hem ne­ti­je­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar.

Kär­deş­ler ar­ka­la­şy­gy­nyň il­kin­ji gu­ra­ma­sy bol­sa ola­ry tu­tan­ýer­li zäh­me­te hö­wes­len­dir­mä­ge gö­ňük­di­ri­len çä­re­le­ri yzy­gi­der­li ge­çir­ýär. Kär­ha­na­my­zyň zähmet­keş­le­ri üçin arassaçylyk ka­da­la­ry­na we teh­ni­ki howpsuz­lyk ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­ýän iş şert­le­ri­ni dö­ret­mek, önü­miň hi­li­niň ta­lap edil­ýän ka­da­la­ra la­ýyk gel­me­gi­ni ga­zan­mak bo­ýun­ça mak­sa­dala­ýyk iş­ler ýo­la go­ýul­ýar. Ag­zy­bir­lik­li çe­kil­ýän zäh­met özü­niň oňyn ne­ti­je­le­ri­ni hem ber­ýär.

Ba­ba­my­rat SOPYÝEW,

Çär­jew pag­ta aras­sa­laý­jy kär­ha­na­sy­nyň kär­deş­ler ar­ka­la­şy­gy­nyň il­kin­ji gu­ra­ma­sy­nyň baş­ly­gy.

Ulag pudagy dünýäde globallaşma hadysasynyň ýüze çykmagyny şertlendirýän ýagdaýlaryň biri bolup, durnukly ösüşi üpjün etmegiň häzirki tapgyrynda sebitleri we yklymlary birleşdiriji güýje öwrülýär. Her bir döwlet özüniň geografiki taýdan amatly ýerleşişiniň we mümkinçilikleriniň hasabyna milli derejede ösüşi üpjün etmekde geosyýasy we geoykdysady bähbitleri öňe sürýär.

Ýurdumyz Merkezi Aziýa bilen Ýewropanyň çatrygynda ýerleşýän döwlet bolup, ulagyň ähli görnüşlerini ösdürmekde uly mümkinçiliklere eýedir. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, halkara ulag ulgamynyň ornuny işjeňleşdirmek döwletleriň we sebitleriň ulag-üstaşyr akymlaryna goşulyşmagy arkaly ykdysady ösüşi höweslendirmäge, olaryň arasyndaky ösüş derejesindäki bökdençlikleri aradan aýyrmaga gönükdirilendir. Bu babatda ýurdumyz Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ugry boýunça «Lapis Lazuli» ulag geçelgesini, Demirgazyk — Günorta we Hazar deňzi — Gara deňiz multimodal ulag geçelgesini işjeňleşdirmäge mynasyp goşant goşýar. Türkmenistan agzalan ugurlar boýunça halkara hyzmatdaşlygyny ýokarlandyryp, söwda-ykdysady mümkinçilikleri doly derejede durmuşa geçirmeklige bütindünýä ähmiýetli mesele hökmünde garaýar.

Häzirki wagtda Türkmenistanda kämil ulag infrastrukturasyny kemala getirmek we onuň kanunçylyk binýadyny berkitmek babatda uly işler durmuşa geçirilýär. Muňa 2018-nji ýylyň 5-nji ýanwarynda «Ulag howpsuzlygy hakynda», 2018-nji ýylyň 9-njy iýunynda «Türkmenistanyň ulag syýasatynyň esaslary hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynyň kabul edilmegi hem aýdyň şaýatlyk edýär. Olar ýurdumyzda ulag babatda amala aşyrylýan döwlet syýasatynyň aýratyn üns merkezinde saklanylýandygyny görkezýär. Açyklyk, bäsdeşlik, howpsuzlyk, ygtybarlylyk, elýeterlilik, ulag akymlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak bolsa Türkmenistanyň ulag diplomatiýasynyň esasy ýörelgeleri hökmünde çykyş edýär.

Mälim bolşy ýaly, 2021-nji ýylyň 6-njy fewralynda milli Liderimiz sanly wideoaragatnaşyk arkaly ýurdumyzyň ulag-aragatnaşyk toplumyny ösdürmek boýunça iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurt Baştutanymyz Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň professor-mugallymlarynyň, talyp ýaşlarynyň öňünde hem möhüm wezipeleri goýdy. Bu möhüm wezipeleriň birnäçesi soňky ýyllar Gahryman Arkadagymyzyň aýratyn üns merkezinde durýan sanly ulgam we ony ornaşdyrmak bilen bagly işlerdir. Olar ylmy-tejribe işlerini geçirmek üçin sanly aragatnaşyk ulgamlaryny ulanmak arkaly halkara ýokary okuw mekdepleri hem-de beýleki abraýly bilim edaralary bilen gatnaşyklary işjeňleşdirmegi öz içine alýar. Olaryň hatarynda sanly bilimi okuw işine giňden ornaşdyryp, maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryndan netijeli peýdalanmak, daşary ýurtlaryň abraýly ýokary okuw mekdepleriniň ylmy merkezleri we IT kompaniýalary bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmak ýaly wezipeler bar.

Bulardan başga-da, şeýle möhüm tabşyryklaryň hatarynda bilimiň hilini ýokarlandyrmak, halkara tejribesini giňden peýdalanmak hem-de hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek we onuň gerimini giňeltmek esasy wezipeler hökmünde kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiziň innowasion bilim maksatnamalaryny ornaşdyrmak arkaly ýaşlara berilýän bilimiň hilini halkara ülňülerine laýyklykda ýokarlandyrmak babatda beren tabşyryklary ýokary okuw mekdebimizde alnyp barylýan işleri döwrüň talabyna laýyklykda guramaga uly itergi berer.

Bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiz ýaşlaryň ylym-bilim bilen meşgullanmagy üçin giň mümkinçilikleri döredip berýär. Ýaşlaryň ylyma giňden çekilmegine, okuw we önümçilik işleriniň özara utgaşyklylykda alnyp barylmagyna aýratyn üns berilýär. Şoňa görä, döwlet Baştutanymyzyň talyp ýaşlaryň taýýarlaýan ylmy işlerini, innowasiýalaryny we oýlap tapyşlaryny önümçilige ornaşdyrmak boýunça zerur çäreleri görmeklige, ýokary okuw mekdebiň işini döwrüň talabyna laýyklykda ösdürmeklige uly ähmiýet berýär. Talyplaryň multimodal ulag ugurlary boýunça ylmy işlere çekilmegi bolsa, ulag we beýleki birnäçe pudaklar babatda zerur bolan ýokary derejeli hünärmenleriň täze neslini ýetişdirmäge ýardam eder. Munuň özi şeýle möhüm wezipeleri durmuşa geçirmekde alnyp barylýan düýpli işleriň çuňňur ylmy esasda amala aşyrylmagyna oňaýly täsir eder.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, ýurdumyzyň ulag diplomatiýasyny üstünlikli amala aşyrmak, ulag pudagy hem-de ýaşaýyş jaý-jemagat ulgamlary üçin zerur bolan ýokary derejeli inženerleri ýetişdirmek boýunça Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynda alnyp barylýan işler örän wajypdyr. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyzyň öňde durýan wezipeleri üstünlikli çözmek, netijeli işleri durmuşa geçirmek maksady bilen beren anyk tabşyryklaryny öz wagtynda we gyşarnyksyz ýerine ýetirmek biziň mukaddes borjumyzdyr.

Ýeri gelende bellesek, Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynda ylym-bilim babatda döwlet syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirmek babatda birnäçe işler amala aşyrylýar. Ylmy barlag işleri ýurdumyzyň ulag-üstaşyr geçelgeleriniň mümkinçiliklerini ylmy taýdan öwrenmäge, pudagyň öňünde durýan möhüm wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekde ylmy çemeleşmeleri we esaslandyrmalary öňe sürmäge gönükdirilendir. Institutyň degişli kafedralarynda Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy tarapyndan hasaba alnan ylmy barlag işleri hem geçirilýär. Ýokary okuw mekdebimizde «Demir ýol ulagynyň tehniki-ulanyş we ekologik görkezijilerini ýokarlandyrmak», «Türkmenistanyň ýolýaka hyzmatlary toplumynyň tehniki taýdan ulanyş netijeliligini ýokarlandyrmak», «Sanly tehnologiýalar esasynda ulag logistika ulgamyny kämilleşdirmek» atly ylmy barlag işleri professor-mugallymlaryň we talyplaryň gatnaşmaklarynda ýerine ýetirilýär. Olar ulag pudagynda depginli ösüşleri gazanmakda täzeçe ylmy çemeleşmeleri we çözgütleri hödürleýär.

Hormatly Prezidentimiziň tagallalarynyň netijesinde ýakynda institutyň binýadynda döredilen Ulag-logistika ylmy merkezinde «Türkmendemirýollary» agentligi bilen «Demirýollary» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti «Demir ýol ulaglarynda içerki gatnawlaryň tariflerini hasaplamagyň ylmy usulyýetini kämilleşdirmek» atly ylmy-barlag işini uly depgin bilen dowam etdirýär. Bu bolsa Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynda bilimiň, ylmyň we önümçiligiň iş ýüzünde özara utgaşdyrylýandygynyň aýdyň mysalydyr.

Ýurdumyzyň ulag infrastrukturasyny has-da kämilleşdirmek we ylym-bilim ulgamyny ösdürmek babatda bimöçber tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli işleri elmydama rowaçlyklara beslensin!

Gylyçmuhammet JORAÝEW,

Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň uly mugallymy.

12-nji fewralda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2020-nji ýylyň jemlerine hem-de şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijelerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde gol çeken Kararyna laýyklykda, «Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda döwletiň gatnaşmagyndaky kärhanalary dolandyrmak we özgertmek boýunça Strategiýa» hem-de şu Strategiýany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň meýilnamasy tassyklanyldy.

Milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda amala aşyrylýan durmuş-ykdysady özgertmeler hem-de innowasion ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen çäreler häzirki wagtda dünýä ykdysadyýetinde dowam edýän maliýe çökgünliginiň ýurdumyzyň ykdysadyýetine ýetirýän ýaramaz täsirleriniň öňüni almakda oňyn netijeleri berdi. Şu ýylyň ýanwar aýynyň netijelerine görä, jemi içerki önümiň 5,9 göterim artandygy hem muny aýdyňlygy bilen tassyklaýar.

Türkmenistany 2025-nji ýyla çenli durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Prezident Maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde hususy ulgamyň ykdysadyýetde tutýan paýynyň artmagyna uly ähmiýet berilýär hem-de kiçi we orta telekeçilik innowasion ykdysadyýeti döretmegiň aýrylmaz bölegi hökmünde işjeň ösdürilýär.

Milli Liderimiziň hemaýat-goldawlary hem-de gymmatly maslahatlary esasynda ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge hem-de höweslendirmäge döwlet tarapyndan uly goldaw berilýär. Döwletiň we hususy pudagyň hyzmatdaşlygyny ösdürmegiň çäklerinde milli kanunçylygy bazar ykdysadyýetiniň şertlerine görä yzygiderli kämilleşdirmek, döwlet eýeçiligine degişli bolup, ulanyşdan galan ýa-da ykdysady taýdan peýdasy az bolan, şol sanda ýurtda gurlup gutarylmadyk önümçilik hem-de beýleki desgalary we binalary bellenen tertipde hususylaşdyrmak, döwlete degişli kärhanalary paýdarlar jemgyýetlerine öwürmek boýunça işler giňden ýaýbaňlandyrylýar.

Täze tassyklanylan Strategiýa döwletiň gatnaşmagyndaky kärhanalary dolandyrmagyň we özgertmegiň, şeýle hem hususylaşdyrylmaga degişli döwlet eýeçiligindäki kärhanalaryňdyr desgalaryň işleriniň esasy ugurlary boýunça wezipelerini, Strategiýanyň amala aşyrylmagy üçin zerur bolan şertleri hem-de guramaçylyk-usuly çäreleri kesgitleýär.

Häzirki döwrüň talabyna laýyklykda, bazar ykdysadyýetiniň özbaşdak, doly hukukly ulgam hökmünde hereket edip başlamagy üçin eýeçiligiň dürli görnüşleriniň bolmagy we bazar ulgamlarynyň döredilmegi zerur bolup durýar. Şol sebäpden döwlet kärhanalaryny dolandyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmak we bazar mehanizmlerine gönükdirmek derwaýys ähmiýete eýedir.

Türkmenistanda bazar gatnaşyklaryna geçilip başlanandan bäri gowy netijeleri gazanmak başartdy. Soňky ýyllarda ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi işjeňleşdirmek, onuň ykdysadyýetiň dürli pudaklaryndaky hereketini giňeltmek boýunça çäreler amala aşyryldy. Döwlet kärhanalary bilen bilelikde hususy, daşary ýurt we bilelikdäki kärhanalar, kooperatiwler, jemgyýetçilik guramalary we paýdarlar jemgyýetleri üstünlikli işleýärler.

Ykdysadyýetiň pudaklaryny kämilleşdirmek hem-de bazar gatnaşyklary üçin amatly şertleri döretmek maksady bilen, «Altyn Asyr», «Aşgabat şäher telefon ulgamy», «Türkmen hemrasy», «Deňiz söwda floty», «Türkmenistan» awiakompaniýasy» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti, «Ätiýaçlandyryş hyzmatlary», «Türkmen Milli nebitgaz kompaniýasy», «Aşgabat gazna biržasy», «Türkmentehnogurluşyk» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetleri, «Türkmenturba», «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody», «Awtomobil ulag hyzmaty», «Demirýollary», «Awtoulag kärhanalar birleşigi», «Türkmenistanyň Ulag-logistika merkezi», «Türkmensenagat eksport-import» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetleri döredildi. Şeýle hem önümçilik pudaklarynyň aýry-aýry kärhanalarynyň, desgalarynyň hususylaşdyrylmagy bilen bir hatarda, balyk senagaty we syýahatçylyk pudaklary tutuşlygyna hususy ulgama ynanyldy.

2020-nji ýyldan başlap, pul-karz ulgamynda hem düýpli özgertmeler ýaýbaňlandyryldy. Ýurduň gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek hem-de maliýe ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen, Türkmenistanyň «Halkbank» döwlet täjirçilik bankynyň guramaçylyk-hukuk görnüşi üýtgedilip, açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine öwrüldi.

Täze Strategiýanyň esasy maksatlary milli ykdysadyýetimiziň ýokary depginli durnukly ösüşini üpjün etmekden, eýeçiligiň dürli görnüşlerini ösdürmekden, täze tehnologiýalary ornaşdyrmakdan, dolandyryşyň häzirki zaman usullary esasynda önümçiliginiň netijeliligi ýokary bolan kärhanalary döretmekden, maýa goýum taslamalaryny amala aşyrmak üçin goşmaça maliýe serişdelerini çekmekden, şeýle hem döwlеtiň we hususy pudagyň gаtnаşyklаryny düzgünlеşdirmеkden, mаddy, mаliýе, intеllеktuаl, ylmy-tеhniki wе gаýry sеrişdеlеriň jеmlеnmеgi üçin hukuk şеrtlеrini dörеtmеkden, bähbitlеriň wе töwеkgеlçiliklеriň dеňаgrаmlylygyny üpjün еtmеkden ybarat bоlup durýаr.

Strategiýada bellenen wezipelere laýyklykda, durnukly durmuş-ykdysady ösüşi üpjün etmek, Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmak, ykdysadyýetiň bazar mehanizmini hem-de onuň institusional düzümini kämilleşdirmek, ýurduň öz hususy kärhanalaryny döwlet maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmegine giňden çekmek, gozgalmaýan emlägiň obýektleriniň tehniki pasportlaşdyrylmagyny geçirmek arkaly döwlet eýeçiligindäki obýektleri doly tükellemek, eýeçiligiň dürli görnüşleriniň deň şertlerde ösmeginiň we onuň esasynda hojalygy ýöretmegiň ykdysady taýdan netijeli esaslaryny kadalaşdyrmagyň binýadynda bazar gatnaşyklaryny has-da kämilleşdirýän özgertmeleri çuňlaşdyrmak, ykdysadyýetiň düzüminde köp sanly haryt öndürijileri döretmek, senagatyň, gurluşygyň we beýleki pudaklaryň iri kärhanalaryny dolandyrmagyň dürli eýeçilikdäki düzümlerini emele getirmek göz öňünde tutulýar. Şeýle hem möhüm strategik ugurlara degişli bolan kärhanalary hasaba almazdan, orta we iri senagat kärhanalaryny döwlet eýeçiliginden aýyrmagyň esasynda ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz böleginiň ösüş depginlerini çaltlandyrmak, döwlet emlägini ulanmagyň hem-de dolandyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmak, döwlet kärhanalarynyň we esaslyk maýasynda döwletiň paýy bolan hojalyk (paýdarlar) jemgyýetleriniň işiniň maliýe-ykdysady görkezijilerini gowulandyrmak, şol sanda bu işi ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan öz garamagyndaky kärhanalary üçin maliýe taýdan sagdynlaşdyrmak maksatnamalaryny işläp taýýarlamak we tassyklamak arkaly amala aşyrmak meýilleşdirilýär.

Döwletiň we hususy pudagyň eýeçilik bäsdeşligini netijeli ösdürmek üçin şertleri döretmek, maliýe serişdeleriniň elýeterliligini giňeltmegi we karzlaşdyrmagy mundan beýläk hem ösdürmegiň hasabyna kiçi we orta telekeçilige maliýe-karz, maddy-tehniki kömegi bermek arkaly amatly şertleri döretmek, onuň netijeli ösmegi üçin hukuk, dolandyryş, guramaçylyk päsgelçiligini aradan aýyrmak ugrunda kadalaşdyryjy hukuk binýadyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek, kiçi we orta telekeçiligiň subýektleri tarapyndan öz öndürýän önümlerini eksport etmekde çäklendirmeleri aradan aýyrmak, maýa goýumlaryny höweslendirmek ulgamyny işläp taýýarlamak ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda durýar. Döwlet emlägini peýdalanmagy kämilleşdirmek, netijeli we maksatlaýyn ulanylmaýan emläkleri, esasy serişdeleri, ilkinji nobatda, binalary, desgalarydyr enjamlary döwlete dahylsyz taraplara kärendesine bermek, döwlet emlägini peýdalanmakdan gelip gowuşýan salgyt däl serişdeleriň hasabyna Döwlet býujetiniň girdejilerini artdyrmak, bilelikdäki kärhanalary, paýdarlar jemgyýetlerini döretmek, önümçilikleri, göni maýa goýumlary aýratyn şertlerde goldamak arkaly ýurduň eksport kuwwatyny we importyň ornuny tutmak mümkinçiligini artdyrmak bilen bagly işleri durmuşa geçirmek bellenilýär.

Strategiýada bellenen ähli çäreleriň amala aşyrylmagy ýakyn geljekde ösen bazar gatnaşyklaryny kämilleşdirmäge, döwlet emlägini dolandyrmagyň netijeli ulgamyny emele getirmäge, döwlet eýeçiliginiň gurluşynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga, ýurduň haryt öndürijileriniň bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmaga giň mümkinçilikleri döreder. Bu bolsa öz gezeginde, geljekde hem ykdysady durnuklylygyň saklanyp galmagyna oňyn täsir eder, Türkmenistanyň ykdysady kuwwatynyň sebitde we dünýäde bäsdeşlige ukyplylygyny berkitmäge, ählumumy ykdysadyýetiň ösüşinde eýeleýän ornuny has-da pugtalandyrmaga ýardam eder.

Orazmuhammet AŞYROW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Strategik we durnukly ösüş müdirliginiň başlygynyň orunbasary, fizika-matematika ylymlarynyň kandidaty.

«Pylanam toýuny çaltlaşdyrypdyr, pagtasyn-a geçirip gaýdypdyrlar» diýen süýji habar köplere tanyşdyr. Iki tarap ylalaşyp, sähet bellenensoň, Lebap sebitlerindäki toý hysyrdylary gyz tarapyndan tikiljek ýorgandyr düşekçeler üçin bir top pamyk eltip gaýtmakdan başlanýar. Ony guda ýere öýlenjek ýigidiň dostlarynyň ýa jigileriniň biri eltip gaýdar. Baý, özem ýeňil gopýandyr-ow şol ýigdekçe. Ýakynda dosty (ýa agasy) öýlenjek ýigit-dä!

Döwletli etrabynyň Kerkiçi şäherçesindäki pagta arassalaýjy kärhanada bolanymda, şol süýji duýgular ýene bir ýola serime doldy. Asyl, biz obamyzda atlandyrylyşy ýaly, «toý pagtalarynyň» taýýarlanylýan ýerine gelen ekenig-ä! Kärhananyň, takmynan, 100 metre dagy uzaýan iş zynjyrynyň bir çetinden girýän pagtalar beýleki çetine «toý pagtasy» bolup çykyp dur. Aňyrsy 10 — 15 minutdan hem bir top (200 — 225 kilogram çemesi) pagta taýýar.

— Kärhanamyz 2020-nji ýylda 90 ýaşady. Ýöne görşüňiz ýaly, ol 90 ýaşly kärhana çalym edenok, juwan görünýär. Sebäbi milli Liderimiziň tagallasy bilen kärhana mundan üç ýyl ozal — 2017-nji ýylda täzeden enjamlaşdyrylyp, mümkinçilikleri artdyryldy. Oturdylan enjamlar hem Germaniýa, Amerikanyň Birleşen Ştatlary, Türkiýe ýaly döwletleriň iň öňdebaryjy kompaniýalarynyň önümleri. Şeýlelikde, bu ýer Diýarymyzyň iň kuwwatly pagta arassalaýjy kärhanalarynyň birine öwrüldi — diýip, kärhananyň kärdeşler arkalaşyklarynyň ilkinji guramasynyň başlygy Akmal Nyýazow gürrüň berdi.

Bu kärhana Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň «Lebappagta» önümçilik birleşigine degişli bolup, önümçilik kuwwaty günde 200, ýylda 68 müň tonna pagtany arassalamaga we gaýtadan işlemäge doly mümkinçilik berýär. Eger 200 tonna pagtadan bary-ýogy 10 tonna çemesi galyndy çykýar diýip hasaplasak, galan pagtanyň 62 tonnasyny süýüme, 115 tonnasyny pagta çigidine, 4 tonnasyny linte, 2 tonnasyny ulýuga we 7 tonnasyny has ýumşak önümçilik galyndysyna (puh) öwrüp bolýar. Üç çalşykda alnyp barylýan işleriň netijesinde, bir günde şeýle toplaryň 200 çemesini öndürip bolýar.

Kärhanada şu günler täze hasyl gaýtadan işlenilýär. Munuň üçin onuň bir çetinde birnäçe tonna pagta üýşürilipdir. Harmanhanadan pagtany alyp, arassalap, ony taýýar önüme öwürmäge çenli ähli işler awtomatlaşdyrylan ýagdaýda alnyp barylýar. Işgärlere diňe enjamlaryň saz işleýşine gözegçilik etmek ýeterlik. Ýeri gelende aýtsak, kärhanada 265 adam zähmet çekýär. Olaryň 66-sy gönüden-göni önümçilik bilen bagly işgärlerdir.

Kärhana Döwletli we Köýtendag etraplarynyň daýhan birleşiklerinde ýygnalan «ak altynyň» bir mukdaryny gaýtadan işleýär. Has takygy, kärhananyň alty sany harmanhanasy bar. Olar Kerkiçi şäherinden başga-da, Burguçy, Daşrabat, Tallymerjen, Jeýhun we Ýylgynagyz obalarynda ýerleşýär. Harmanhanalarda ýygnalan «ak altyn» MTZ-80 traktorlarynyň 30-a golaýy bilen daşalýar. Taýýar önümleri dokmadyr ýag öndüriji kärhanalara daşamak işi bolsa ýük ulaglarynyň 6-sy bilen amala aşyrylýar.

— Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen alnyp berlen täze enjamlaryň toplumy işlenen pagtanyň galyndysynyň has azalmagyna getirdi. Şol bir wagtyň özünde-de, önümlerimiziň hili görnetin ýokarlandy. Şeýle bolansoň, olar dokma we ýag öndüriji kärhanalaryň talaplaryny doly ödeýär. Harmanhanalardan ýylyň ähli paslynda pagta gelip dur. Şonuň üçin hemişe iş ýetik. Döwrebap şertler işgärlerimizde ýadawsyz işlemäge bolan höwesi has-da artdyrýar — diýip, kärhananyň tehniki howpsuzlyk bölüminiň ýolbaşçysy Penji Gurbanow aýdýar.

...Kärhananyň çäginden çykyp, gaýdyp barýarkak, üsti top-top süýümli ýük ulaglarynyň ýene biri dokma toplumlarynyň birine tarap ýola düşdi. Bu topraklarda biten «ak altyn» bir gün egne ýaraşykly lybas bolup dolanyp geler...

Agageldi ITALMAZOW.

(Öz habarçymyz). Surata düşüren Merdan ORAZOW.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda eziz Diýarymyzyň ýataklaryndan uglewodorod çig mallaryny gözläp tapmakda «Türkmennebit» döwlet konserniniň «Türkmennebitgeofizika» müdirliginiň hünärmenleri netijeli zähmet çekýärler. Olar burawlanan hem-de burawlaýyş işleri dowam edýän guýularda Ýeriň geofiziki gatlaklaryny anyk öwrenmek, takyklanan önümli çuňluklarda zerur bolan halatynda partlaýyş işlerini amala aşyrmak ýaly möhüm işleri ýerine ýetirýärler. Her biri anyk kesgitlemeleri talap edýän bu derwaýys işlerde müdirligiň Balkanabatdaky barlamhanalaryndan, Arkadag Prezidentimiziň hemaýat-goldawy esasynda daşary ýurtlardan satyn alnyp, iň kämil awtoulaglarda ýerleşdirilen tehnologiýalardan netijeli peýdalanylýar. Nebitgaz toplumynyň häzirki zaman enjamlarydyr tehnologiýalary bilen ýeterlik derejede üpjün edilen müdirligiň ekspedisiýalarynda we ýörite gulluklarynda bitirilýän işler ýokary hilliligi bilen tapawutlanýar.

Kärhanada oňat görkezijilere eýe bolunýar. Şu ýylyň geçen döwründe kärhananyň önümçilik düzümleri boýunça jemi 7 million manatlyga golaý işler özleşdirilip, meýilnama 122 göterim ýerine ýetirildi.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly toýunyň dabaraly belleniljek ýylyny ýokary zähmet üstünliklerine beslemegi maksat edinýän geofizikler iş depginlerini has-da ýokarlandyrýarlar.

Muhammetgylyç TAGANGYLYJOW,

«Balkan».

Bank ulgamyny döwrebap ösdürmekde aýratyn orunlaryň biri nagt däl hasaplaşyklara degişlidir. Ýurdumyzda pul dolanyşygynyň netijeliligini has-da kämilleşdirmek üçin dünýäniň öňdebaryjy tehnologiýalaryna esaslanýan nagt däl hasaplaşyklary ýaýbaňlandyrmak boyunça ençeme işler geçirilýär.

Ýurdumyzyň karz edaralary ylmyň iň soňky gazanan üstünliklerini we döwrebap usullaryny peýdalanyp, raýatlarymyza bank kartlarynyň üsti bilen amala aşyrylýan nagt däl hasaplaşyklaryň giň mimkinçiliklerini hödürleýär. Nagt däl hasaplaşyklaryň giňden ulanylmagy we bank kartlarynyň hyzmatlarynyň köpeldilmegi milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşine hem oňyn täsirini ýetirýär.

Bank kartlary nagt däl görnüşde hasaplaşyklary geçirmegiň döwrebap töleg guraly bolup, olar jemgyýetimize giňden ornaşdyryldy. Ilatyň döwlet kömek pullary, pensiýalar, zähmet we talyp haklary degişlilikde olaryň «Altyn Asyr», «Millikart» bank kartlaryna geçirilýär. Ýurdumyzyň karz edaralary we olaryň ähli şahamçalary tarapyndan raýatlaryň «Altyn Asyr» we «Millikart» bank kart hasaplaryndaky galyndy pul serişdelerine ýyllyk azyndan 5 göterim hasaplanylýar we tölenilýär. Bu amatlylyklar raýatlarymyza goşmaça girdeji çeşmesini emele getirmäge ýardam berýär.

Bank kartlary arkaly ýerine ýetirilýän hasaplaşyklaryň ýene bir görnüşi «Maşgala» bank kartydyr. «Maşgala» bank karty «Altyn Asyr» ýa-da «Millikart» bank karty hasabyna birikdirilmek bilen, müşderiniň islegine baglylykda maşgalanyň agzalaryna, şol sanda ýedi ýaşdan uly bolan çagalara açylyp bilner. Müşderiniň arzasy ýa-da «Internet-bank» ulgamy arkaly maşgalanyň her bir agzasy üçin aýratynlykda hepdelik sarp ediljek pul mukdarynyň möçberini kesgitlemäge mümkinçilik döredilendir. «Maşgala» bank karty çagalara we talyplara gerekli okuw esbaplaryny we beýleki harytlary satyn almaga, söwda we hyzmat ediş nokatlarynda hasaplaşyklary geçirmäge, «Internet-bank» we «Mobil-bank» ulgamlary arkaly karzlaryň esasy bergisini gaýtarmaga we hasaplanylan göterimi tölemäge, öý telefon, öýjükli telefon, IP-TV we internet hasabyny doldurmaga we bank kartynyň galyndysyny bilmäge amatly mümkinçilikleri döredýär.

Bank ulgamynyň sanlylaşdyrylmagynyň netijesinde müşderilere hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmaga, sanly ulgamda hyzmatlaryň «Internet-bank», «Mobil-bank», «Elektron söwda», «Galtaşyksyz töleg» ýaly täze, döwrebap görnüşlerini durmuşa ornaşdyrmaga ýardam berilýär. Karz edaralary tarapyndan berilýän dürli görnüşli karzlaryň esasy bergilerini gaýtarmak we olara hasaplanylan göterimleri tölemek, aragatnaşyk hyzmatlary üçin tölenilýän tölegleri tiz we amatly usulda tölemek ýaly hyzmatlary ýerine ýetirmek üçin «Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlary uly ähmiýete eýedir.

«Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlary müşderiniň bank amallaryna we hyzmatlaryna bolan islegini kanagatlandyrmaga, pul geçirimlerini tizleşdirmäge, netijede ilatyň gymmatly wagtyny we serişdelerini tygşytlamaga mümkinçilik berýär. Häzirki wagtda «Altyn Asyr» bank kartynyň eýeleri öz hyzmat edýän banklarynyň internet sahypalary arkaly bank kartlaryny «Internet-bank» hyzmatyna özbaşdak birikdirip bilýär.

Nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek maksady bilen ýurdumyzyň «Halkbank» paýdarlar täjirçilik banky «Halkbank terminal» atly täze hyzmaty ornaşdyrdy. «Halkbank terminal» döwrebap, ygtybarly tehnologiýalaryň esasynda taýýarlanylan hem-de nagt däl hasaplaşyklarda ulanylýan adaty töleg terminalynyň ornuny tutýan mobil programma üpjünçiligi bolup durýar. Bu hyzmat söwda we hyzmat ediş nokatlarynda töleg terminallarynyň eýeleriniň öz müşderilerine sanly ulgamda galtaşyksyz, goragly esasda hyzmatlary ýerine ýetirmäge döredilýän nobatdaky mümkinçilik bolup durýar.

«Halkbank terminal» mobil ulgamy ykjam telefona gurnalmak bilen, harytlar we hyzmatlar üçin tölegleri kabul etmek, amaly ýatyrmak ýa-da yzyna gaýtarmak, kassany ýapmak we söwdanyň jemi möçberini çykaryp görkezmek, amallaryň taryhyny görmek ýaly hyzmatlardan peýdalanmaga mümkinçilik berýär. Ýurdumyzyň karz edaralarynyň netijeli işjeňligi bolsa her bir bankyň ösüş derejesinden, häzirkizaman bank önümlerini ulanmagyndan we müşderiler tarapyndan ýokary islegden peýdalanýan hyzmatlaryň köpsanly görnüşlerini ýerine ýetirmekden ybarat bolup durýar.

Farhad ABDULLAÝEW,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň welaýat şahamçasynyň hukuk işleri boýunça baş hünärmeni.