Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň Daşoguz şäherindäki «Demirbetonönümleri» zawody hususy kärhanalary hem-de telekeçileri işe çekmek esasynda welaýat merkezinde hem-de welaýatyň dürli künjeklerinde ýokary amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşyk işlerini alyp barýar. Häzirki wagtda Akdepe şäherinde bir gatly, bäş otagly jaýlaryň 4-siniň, Gurbansoltan eje şäherinde 2 gatly jaýlaryň 3-siniň, Köneürgenç etrabynyň «Täze ýol» geňeşligindäki täze döredilen şäherçede hem 10-a golaýynyň gurluşygy dowam edýär.

Welaýatyň iri senagat düzümleriniň biri hasaplanylýan bu kärhanada şu ýylyň bäş aýynda öndürilen gurluşyk serişdeleriniň hem-de ýerine ýetirilen dürli görnüşli önümçilik işleriniň pul mukdaryndaky möçberi 9 million manatlyga golaý boldy. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň başyndan bäri bu ýerde gurnama demir-beton önümleriniň 10 müň kub metrden gowragy öndürilip, ösüş depgini üpjün edildi. Döwrümiziň ösen talaplaryna laýyklykda hojalygy ýöretmegiň täzeçe usullarynda işleýän zawodda iň kämil hem innowasion enjamlar ornaşdyrylan täze ulgamda köp gatly ýaşaýyş jaýlarynyň içki diwarlarynyň taýýarlanyşynyň, şeýle-de ýerli gurluşyk önümleriniň esasylarynyň biri bolan hekiň öndürilişiniň möçberi artdy. Ýerli gurluşyklary ýokary hilli senagat önümleriniň zerur möçberi bilen üpjün etmäge uly goşant goşýan kärhanada häzirki wagtda gerekli serişdeleriň 20 görnüşi öndürilýär.

Kärhananyň önümçilik kuwwatlylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen geçirilýän düýpli abatlaýyş işleri, önümçilige ornaşdyrylan ýokary öndürijilikli enjamlar önümleriň görnüşlerini köpeltmäge, olaryň hilini gowulandyrmaga täze şertleri döredýär.

Amanmyrat SAPAROW.

(Öz habarçymyz).

Hormatly Prezidentimiziň: «Taryhda köp sanly şöhratly wakalaryň şaýady bolan türkmen topragy täze eýýamda has-da belent ösüşlere, özgerişlere, şan-şöhrata beslenýär, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleri yzygiderli gowulanýar. Häzirki döwürde ýurdumyz ykdysady taýdan çalt depginler bilen ösýär, şäherlerimiziň we obalarymyzyň keşbi düýpgöter özgerýär» diýşi ýaly, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli pudaklaryny ösdürmekde düýpli özgertmeler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe her bir raýatyň bagtyýar ýaşaýşyny we ajaýyp durmuşyny üpjün etmek maksady bilen köpsanly binalar gurlup ulanylmaga berilýär.

Taryhy wakalara şaýat bolup ýaşamak ömrüňi uzaldýar. Onda-da, dürli maksatly beýik ymaratlaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň düýbüniň tutulyş ýa-da açylyş dabaralaryna gatnaşmagyň ynsanlara edýän ýakymly täsiriniň näderejede belentdigi hemmelere mälimdir. Täsin binalary bilen Ginnesiň Bütindünýä rekordlar kitabyna giren döwletimizde açylyp ulanylmaga berilýän dürli maksatly binalar, ýaşaýyş jaýlary ýurdumyzyň ösüşleriniň, halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň kepili. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen ýyl-ýyldan hatar gurap, çägini giňeldýän owadan binalar milli binagärlik ýörelgelerini özünde jemleýär.

Milli Liderimiz her bir geçirýän iş maslahatlarynda il-ýurt bähbitli işlere badalga berýär. Şeýlelikde, beýik-beýik binalar oba-kentlerimizi gurşap alyp, hatar guraýar. Munuň şeýledigine ýurdumyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk baýramyna taýýarlyk görülýän günlerde Aşgabady hemmetaraplaýyn ösdürmek ugrunda alnyp barylýan giň möçberli işler bilen tanyşmak üçin golaýda, has takygy 15-nji iýunda hormatly Prezidentimiziň paýtagtymyza iş saparyny amala aşyrmagy we gurluşygy alnyp barylýan hem-de täze gurulmaly binalar boýunça degişli tabşyryklaryny bermegi hem aýdyň subutnamadyr.

Hormatly Prezidentimiz paýtagtymyza iş saparynyň barşynda täze binalaryň, desgalaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary, ýurdumyzyň baş şäheriniň çäginde gurulmagy we döwrebaplaşdyrylmagy meýilleşdirilýän ulag ýollarynyň, ugurdaş desgalaryň işlenip taýýarlanylan taslamalary hem-de ýerleşjek ýerleri, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň bezeg aýratynlyklary, ýagny Bitarap Türkmenistan şaýolunyň günbatar tarapynda gurulmagy teklip edilýän döwrebap Döredijilik merkeziniň taslamalary, şol sanda “Nusaý” myhmanhanasynyň gurulmagy teklip edilýän ýerleriniň çyzgylary, binanyň baş meýilnamasy, Aşgabat şäheriniň çäginde beýleki gurulmagy we döwrebaplaşdyrylmagy meýilleşdirilýän binalaryň, ýollaryň taslamalary hem-de ýerleşjek ýerleriniň, olaryň bezegleriniň çyzgylary bilen tanyşdy.

Häzirki wagtda paýtagtymyzyň demirgazygynda «Aşgabat-siti» iri ýaşaýyş toplumynyň düýbi tutulyp, milli Liderimiziň başlangyjy esasynda işlenip taýýarlanylan ägirt uly, täzeçil mega-taslamanyň durmuşa geçirilmegine hem badalga berildi. Bu taslamada dünýä tejribesinde giňden ulanylýan şähergurluşyk çözgütleri we milli binagärlik ýörelgeleri öz beýanyny tapýar. «Aşgabat-sitiniň» gurluşygynyň ýokary derejesini üpjün etmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 24-nji maýynda geçirilen giňişleýin mejlisinde gol çeken Kararyna laýyklykda, degişli Pudagara topar döredildi we onuň düzümi tassyklanyldy. Umumy meýdany 744 gektara barabar bolan bu ägirt uly toplumy «şäher içindäki şäher» diýip atlandyrmak bolar. Çünki ol dürli maksatly binalaryňdyr desgalaryň 240-dan gowragyny öz içine alyp, ýaşamak we dynç almak üçin ähli zerurlyklary üpjün edilen tutuş şäher düzümini emele getirer.

Bu ýerde etrap häkimliginiňdir beýleki edara binalarynyň we durmuş ulgamyna degişli desgalaryň köpsanlysy gurlar. Düýpli maýa goýum serişdeleriniň hasabyna 1200 orunlyk dört sany çagalar bagy, 3000 orunlyk umumybilim berýän dört sany orta mekdep, Medeniýet öýi hem-de 5000 orunlyk stadionly sport toplumy bina ediler.

Şeýle hem, bu ýerde Türkmen milli konserwatoriýasynyň we ýöriteleşdirilen sazçylyk mekdebiniň täze, döwrebap binalaryny, köpugurly hassahanany, iki sany Saglyk öýüni, iki sany söwda-dynç alyş merkezini, dükanlardyr naharhanalary, toý mekanyny, köpgatly awtoduralgalaryň dördüsini, «Türkmenbaşy» we «Halkbank» döwlet täjirçilik banklarynyň şahamçalaryny gurmak göz öňünde tutulandyr.

Täze dörediljek şäherçede hormatly Prezidentimiziň yglan eden «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesinden ugur alnyp, has oňaýly we otaglarynyň ýerleşişi gowulandyrylan ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygyna aýratyn ähmiýet berlendigini hem belläp geçmek zerurdyr. Bu ýerde kaşaň, şol sanda has belent, ýagny köpgatly, 107 müňden gowrak ilata niýetlenen, 17 müň 836 öýli, sekiz görnüşli 180 sany ýaşaýyş jaýyny gurmak meýilleşdirilendir. Bulardan başga-da, çagalar döredijilik merkeziniň, seýilgähiň, düzümleýin ýol-ulag ulgamynyň desgalarynyň, jemagat hojalygyna degişli binalaryňdyr inžener-kommunikasiýa ulgamlarynyň, ýollaryň gurluşygy göz öňünde tutulandyr.

Paýtagtymyzyň täze desgalary, ýaşaýyş jaý we beýleki binagärlik toplumlary şäheriň ajaýyp tebigaty bilen oňyn sazlaşygy emele getirýär. Gözel paýtagtymyz Aşgabady bu gün görmäge göz, taryplamaga söz gerek. Arkadag Prezidentimiziň beýik başlangyçlary bilen gün-günden gözelleşýän Aşgabadymyzy näçe taryplasaň-da az. Ak şäherimiz Aşgabadyň milli öwüşginli ajaýyp keşbinde ýurdumyzyň okgunly ösüşi öz beýanyny tapýar.

Goý, Watanymyzy ösüşleriň täze belentliklerine alyp barýan, beýik işleri üstünlikli durmuşa ornaşdyrýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli işleri hemişe rowaç bolsun!

Jeren ÝEGENOWA,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty, Kada-kanunçylyk baradaky komitetiniň agzasy.

Garaşsyzlyk ýyllary, aýratyn-da, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri elektrik energetikasy pudagy üçin özgerişlerden doly ýyllar boldy. Bu döwürde pudagyň geljekki ösüşleriniň binýadyny berkiden taryhy resminamalar kabul edildi, şolaryň esasynda-da ösüş meýilnamalary amala aşyryldy.

2007-nji ýylyň dekabr aýynda Daşoguz döwlet elektrik stansiýasy ulanyşa girizildi. Bu bolsa öňler çäklerinde hiç hili elektrik stansiýasy bolmadyk, oba hojalygy we senagat taýdan geljegi uly bolan demirgazyk sebitimizi elektrik energiýasy bilen üpjün etmäge mümkinçilik berdi. Pudaga berlen ýardamlaryň netijesinde, 2010-njy ýylyň birinji ýarymynda Ahal welaýatynda, Balkan welaýatynda we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda üç sany gaz turbinaly elektrik stansiýasy gurlup ulanylmaga berildi. Netijede, türkmen energoulgamynyň kuwwatlylygy artdy, sarp edijileriň elektrik üpjünçiligi düýpli gowulandy.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Türkmenistanyň senagatlaşmaga tarap ugur almagy, halkymyzyň durmuş-ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagy, täze-täze önümçilikleriň döredilmegi bilen, elektrik energiýasyna bolan zerurlyk has-da ýokarlandy. Bu zerurlyk hem 2013-nji ýylda «Türkmenistanyň elektrik energetikasy pudagyny ösdürmegiň 2013 — 2020-nji ýyllar üçin Konsepsiýasynyň» kabul edilmegine getirdi. Şu ýerde bir zady aýratyn bellemek isleýäris. Bu resminama pudagyň ilkinji energetika desgasy bolan, 1913-nji ýylda gurlan Hindiguş gidroelektrik stansiýasynyň gurlanyndan 100 ýyl geçenden soňra kabul edildi. 1913-nji ýyldan 2013-nji ýyla çenli ýurdumyzda bary-ýogy 5 sany elektrik stansiýasy gurlupdyr. Kabul edilen Konsepsiýa laýyklykda, ýedi ýylyň içinde Ahal, Daşoguz, Lebap we Mary welaýatlarynda jemi 6 sany elektrik stansiýasy guruldy, ýene-de biriniň gurluşygy Lebap welaýatynda tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar. Deňeşdirip görsek, soňky ýedi ýylyň içinde asyrlara barabar işler ýerine ýetirilip, deňsiz-taýsyz zähmet ýeňşi gazanyldy. Diňe şu mysalyň özi hem ýurdumyzyň ösüşleriniň bedew badyna bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär. Şu ýerde Ahal welaýatynda gurlan, kuwwatlylygy 504,4 megawat bolan, Derweze döwlet elektrik stansiýasy hem-de Mary döwlet elektrik stansiýasynyň çäklerinde gurlan, kuwwatlylygy 1574 megawat bolan, bug-gaz dolanyşygynda işleýän elektrik stansiýasy barada durup geçmegi makul bildik.

Derweze döwlet elektrik stansiýasy Ahal welaýatynda iň kuwwatly gaz turbinaly elektrik stansiýasy bolup, onuň ulanyşa girizilmegi welaýatyň we Aşgabat şäheriniň sarp edijileriniň elektrik üpjünçiliginiň ygtybarlylygyny berkitmäge ýardam berdi.

Mary döwlet elektrik stansiýasynyň çäklerinde gurlan, kuwwatlylygy 1574 megawat bolan, bug-gaz dolanyşygynda işleýän elektrik stansiýasy hem pudagyň taryhynda gurlan, ilkinji utgaşykly bug-gaz dolanyşygynda işleýän elektrik stansiýasydyr. Ol özüniň kuwwatlylygy boýunça häzirki wagtda öňdäki orunda durýar. Onuň ulanyşa girizilmegi, ilkinji nobatda, energoulgamyň kuwwatlylygynyň has-da artmagyna, sarp edijileriň elektrik üpjünçiliginiň gowulanmagyna, goňşularymyza iberilýän elektrik energiýasynyň möçberleriniň we ugurlarynyň artmagyna, iň esasysy-da, daşky gurşawa zyňylýan zyýanly galyndylaryň möçberini ep-esli azaltmaga, tebigy gazy sarp etmezden, goşmaça elektrik energiýasyny öndürmäge mümkinçilik berdi. Ýeri gelende aýtsak, pudagyň geljekki ösüş meýilnamalarynda Ahal we Daşoguz döwlet elektrik stansiýalaryny-da utgaşykly bug-gaz dolanyşygyna geçirmek göz öňünde tutulýar. Bu bolsa pudakda döwrebap tehnologiýalara esaslanýan desgalaryň gurlup, dünýäde ýaýbaňlanan daşky gurşawy goraýyş çärelerine işjeň goşant goşulýandygyna şaýatlyk eder.

Häzirki wagtda türkmen elektrik energiýasy Özbegistana, Owganystana we Eýrana jemi 8 ugur boýunça iberilýär. Ýurdumyzyň elektrik energiýasyny öndürmek kuwwaty bu görkezijileri we ugurlary geljekde has-da artdyrmaga mümkinçilik berýär.

Häzirki wagtda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisiniň türkmen böleginiň gurluşygy dowam edýär. Bu bölegiň gurluşygyny ýurt Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramçylygyna gabatlap ulanyşa tabşyrmak göz öňünde tutulýar. Hormatly Prezidentimiziň başda durmagynda ýurdumyzda alnyp barylýan energetika syýasatynyň esasynda hoşniýetli goňşuçylygyň, parahatçylykly ýaşaýşyň we ösüşiň hatyrasyna türkmen energiýa serişdelerini goňşy ýurtlaryň sarp edijilerine elýeterli etmek ýörelgesi durýar. Diňe şu ýagdaýyň özi-de ýurdumyzyň energetika diplomatiýasynyň ynsanperwer häsiýetlidigini äşgär edýär.

Türkmen energoulgamynyň kadaly işlemegini, onuň dürli bölekleriniň özara ätiýaçlandyrylmagyny, ýurdumyzyň islendik künjeginden daşary ýurtlara elektrik energiýasyny ibermegiň mümkinçiliklerini artdyrmak maksady bilen, Ahal — Balkan — Daşoguz halkalaýyn energoulgamyny we beketleri gurmak boýunça alnyp barylýan işler-de pudakda amala aşyrylýan taslamalaryň uzak geljegi nazarlaýandygyndan habar berýär. Bu energoulgamyň taslamasyny üç tapgyrda amala aşyrmak meýilleşdirilýär. Şonuň birinji tapgyry bolan Ahal — Balkan aralygyndaky howa elektrik geçirijisini we beketleri ýurt Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyna çenli ulanyşa tabşyrmak göz öňünde tutulýar.

Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda gurluşygy alnyp barylýan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň taslamasy hem pudagyň gutarnykly önümçilik dolanyşygyny emele getirmegiň tamamlaýjy tapgyrlarynyň biridir. Bu merkezde ýurdumyzda hereket edýän gaz turbinaly elektrik stansiýalarynyň zeper ýeten ýa-da möhleti dolan enjamlary abatlanar. Şeýlelikde, energetika enjamlaryny daşary ýurtlaryň abatlaýyş merkezlerinde abatlamaga sarp edilýän pul serişdeleri tygşytlanar, abatlaýşa sarp edilýän wagt gysgalar, bu ugurda öz hünärmenlerimiz kemala geler, täze iş orunlary dörär.

Ýurdumyzyň, şol sanda elektrik energetikasy pudagynyň ösüşlerini dünýä ýurtlarynyň ösüşlerinden üzňelikde göz öňüne getirmek mümkin däl. Bu ýagdaý, bir tarapdan, Türkmenistanyň dünýäniň ykdysady hojalygyna barha işjeň aralaşýandygy, bu babatdaky ornuny barha pugtalandyrýandygy bilen düşündirilse, ikinji tarapdan, howanyň ählumumy üýtgemegi, daşky gurşawy goramak we tebigy serişdeleri tygşytlamak maksady bilen, dünýäde gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden peýdalanmaga uly ähmiýet berilýändigi bilen düşündirilýär. Bu bolsa, öz gezeginde, ýurdumyzyň elektrik energetikasy pudagynyň geljekki ösüşleriniň häsiýetini kesgitleýär.

Geçen hepdäniň anna gününde hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisinde Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda köpugurly Gün we ýel elektrik stansiýasyny gurmak hakynda Karara gol çekdi. Türkmen energetikasynyň taryhyna altyn harplar bilen ýazyljak bu sene pudagyň ösüşlerinde hil taýdan täze tapgyryň başlanandygyny alamatlandyrýar. Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden peýdalanmak, «ýaşyl» ykdysadyýete geçmek dünýä ýurtlarynyň, abraýly halkara guramalaryň ileri tutýan ugurlarynyň biridir.

2021-nji ýylyň 13-nji martynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Bu Kanun gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden peýdalanmagyň hukuk binýady bolup çykyş edýär we bu ugurdaky gatnaşyklary düzgünleşdirýär.

«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunyny durmuşa geçirmek bilen baglylykda bellenen çäreleriň arasynda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini özleşdirmek babatda ylmy we ylmy-tehniki maksatnamalary, şeýle-de olary durmuşa geçirmegiň, olara gözegçilik etmegiň mehanizmlerini işläp taýýarlamak esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Şeýle bolansoň, Energetika ministrligi tarapyndan, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ulanmak maksady bilen, Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda, has takygy, «Altyn asyr» Türkmen kölüniň kenarynda gurulýan täze, döwrebap obanyň elektrik üpjünçiligi üçin kuwwatlylygy 10 megawat bolan Gün we ýel elektrik stansiýasyny gurmagyň taslamasy hödürlenildi. Hormatly Prezidentimiziň bu taslamany goldap, degişli Karara gol çekmegi bilen, ol pudagyň taryhynda ilkinji gezek amala aşyrylýan şeýle taslama hökmünde taryha girdi.

Taslama laýyklykda, döwrebap obada bellenen meýdançada Gün we ýel elektrik desgalary, şeýle-de ätiýaçlyk elektrik üpjünçilik çeşmesi hökmünde dizel generatory oturdylar. Bu köpugurly stansiýada öndüriljek elektrik energiýasy döwrebap obanyň sarp edijilerini, şeýle-de onuň çäklerindäki önümçilik gurluşlary ykdysady taýdan amatly we ekologiýa taýdan arassa elektrik energiýasy bilen üpjün eder. Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ýurdumyzyň çet-gyraklaryndaky we barmasy kyn ýerlerindäki ilatly nokatlaryň elektrik üpjünçiligi üçin ulanmagyň geljegi uly bolup durýar.

Ýurdumyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň giňişleýin ulanylmagy ykdysady taýdan bähbitli, ekologik taýdan arassa bolup, ol gyzyl pul serişdelerini tygşytlamaga, sarp edijileriň elektrik üpjünçiligini has-da gowulandyrmaga, daşky gurşawy goramak boýunça dünýäde ýaýbaňlanan çärelere goşant goşmaga, täze iş orunlarynyň döredilmegine ýardam berer.

Başdurdy SARYHANOW,

Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň «Türkmenenergo» döwlet elektroenergetika korporasiýasynyň iş dolandyryş müdirliginiň başlygy.

Ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk toýy toýlanýan üstümizdäki ýylda mähriban Watanymyzyň çägindäki ähli zähmet toparlarynda ýokary ruhubelentlik we joşgunlylyk dowam edýär. Bäsleşikli işler hem-de önümçilikde ýokary netijeleri gazanmak ugrundaky yhlasly aladalar barha giň gerime eýe bolýar. Daşoguz şäherindäki demir-beton önümleri kärhanasy-da şolaryň hatarynda. Adatça, zerur gurluşyk önümleriniň köp öndürilmegi ýurdumyzda, şol sanda welaýatymyzda gurulýan ýaşaýyş jaýlarynyň, beýleki medeni-durmuş maksatly binalaryň we sport desgalarynyň çalt gurulmagyna, işleriň depginli gitmegine, bellenilen möhletlerde ulanylmaga tabşyrylmagyna oňyn täsir edýär.

Şu nukdaýnazardan, agzalan kärhananyň tamamlanan bäş aýda gazanan netijeleri hem has guwandyryjy boldy. Has takygy, ýanwar — maý aýlarynda toparyň hünärmenleri 14,100 m³ demir-beton öndürmegiň hötdesinden geldiler. Geçen ýylyň degişli döwründe bu görkeziji 13 müň 500 m³ barabar bolupdy. Öndürilen önümler tonnada görkezilende, 104,4 göterime deň boldy. Mahlasy, zähmet topary boýunça 12 million 375 müň manatlykdan gowrak önüm öndürilip, meýilnama 142,6 göterim berjaý edildi.

Öz habarçymyz.

2021-nji ýylyň bäş aýynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň jemleri

• 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 5,3 göterim ýokarlandy. Geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, bölek satuw haryt dolanyşygy 17,5 göterim artdy. Ýanwar-maý aýlarynyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 120,4 göterim, çykdajy böleginiň meýilnamasy bolsa, 92,2 göterim ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,5 göterim ýokarlandy. Býujetden maliýeleşdirilýän we hojalyk hasaplaşygyndaky döwlet kärhanalarynda zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Rejelenen görnüşindäki Oba milli maksatnamasynda kesgitlenen işleriň çäklerinde hasabat döwründe durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň hem-de inženerçilik ulgamlaryň gurluşygy alnyp baryldy. Şu döwürde jemi 52 sany döwlet emlägi hususylaşdyryldy.
• Nebitiň gaz kondensaty bilen çykarylyşy, nebiti gaýtadan işlemek babatda gazanylan tehniki-ykdysady görkezijiler we ýetilen sepgitler barada aýdylanda, benziniň önümçiligi boýunça meýilnama 112,8 göterim, dizel ýangyjynyň önümçilik meýilnamasy 100,3 göterim, polipropileniň önümçilik meýilnamasy – 118,8 göterim, suwuklandyrylan gazyň önümçilik meýilnamasy 115,5 göterim, tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 116 göterim, tebigy gazy eksport etmegiň meýilnamasy 123,7 göterim, maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy bolsa 117,7 göterim ýerine ýetirildi.
• Obasenagat toplumy boýunça önüm öndürmegiň möçberleriniň ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 103,8 göterime deň boldy. Şeýlelikde, Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça bu görkeziji 103,9 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça ösüş depgini 102,3 göterime «Türkmenatlary» döwlet birleşigi boýunça ösüş depgini 103,8 göterime deň boldy. Oba we suw hojalygy boýunça, şeýle hem ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak, suwaryş ýerleriniň suw üpjünçiligini ýola goýmak babatda döwlet maksatnamalarynda göz öňünde tutulan desgalaryň gurluşygyna gönükdirilen maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy 127,1 göterim berjaý edildi.
• Ulag we aragatnaşyk toplumy boýunça hyzmatlary ýerine ýetirmegiň hem-de önüm öndürmegiň meýilnamasy 117,1 göterim ýerine ýetirildi. «Türkmendemirýollary» agentligi boýunça ösüş depgini 104,3 göterime, «Türkmenawtoulaglary» agentligi boýunça – 136,7 göterime, «Türkmendeňizderýaýollary» agentligi boýunça – 152,6 göterime, «Turkmenaragatnaşyk» agentligi boýunça 108,3 göterime barabar boldy. «Türkmenhowaýollary» agentligi boýunça degişli işler geçirildi. Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýük daşamagyň meýilnamasy 102,7 göterim, ýük dolanyşygy boýunça –104,8 göterim ýerine ýetirildi.
• Ýylyň başyndan bäri gurluşyk-senagat toplumynda önümçilik we hyzmatlary ýerine ýetirmek boýunça meýilnama 130,3 göterim ýerine ýetirildi. Şunda ösüş depgini 118,2 göterime deň boldy. Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça ýanwar-maý aýlary döwründe işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 108,9 göterim berjaý edildi. Ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 100,3 göterime barabar boldy. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi boýunça önüm öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 124,6 göterim ýerine ýetirildi. Onuň ösüş depgini 119,5 göterim derejesinde üpjün edildi. Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120 göterim ýerine ýetirildi. Önümçilik görkezijileriniň ösüş depgini 121,4 göterime deň boldy. «Türkmenhimiýa» döwlet konserni tarapyndan hasabat döwründe önüm öndürmegiň we hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 162,2 göterim berjaý edildi. Onuň ösüş depgini 133,9 göterime barabar boldy. Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120,8 göterim berjaý edildi.
• 2021-nji ýylyň ýanwar-maý aýlarynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 109,1 göterime barabar boldy. Öndürilen önümleriň ösüş depgini 109,2 göterime deň boldy. Dokma senagat ministrligi boýunça geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň önümçiligi 112,4 göterime, nah matalar – 101 göterime, tikin we trikotaž önümleri – 124,1 göterime, gön önümleri – 100,6 göterime barabar boldy. «Türkmenhaly» döwlet birleşigi boýunça haly önümlerini öndürmegiň meýilnamasy 114 göterim ýerine ýetirilip, 134,5 göterim ösüş depgini üpjün edildi. Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça hasabat döwründe birža söwdalarynyň 122-si geçirilip, 12 müň 835 şertnama hasaba alyndy. Söwda-senagat edarasy boýunça hasabat döwründe ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 105,5 göterime barabar boldy. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary ýurdumyzda öndürilýän oba hojalyk we azyk önümleriniň möçberlerini artdyrmaga işjeň gatnaşýarlar. Şol önümleriň öndürilişiniň ösüş depgini degişlilikde 126 göterime hem-de 106,6 göterime barabar boldy.
• Şu ýylyň bäş aýynda şanly seneleriň hormatyna döredijilik bäsleşikleri, medeni çäreler, sergiler, duşuşyklar, wagyz-nesihat işleri, täze desgalaryň açylyş dabaralary geçirildi. Türkmen döwlet neşirýat gullugynda ýylyň başyndan bäri poligrafiýa önüm öndürmegiň meýilnamasy 115,9 göterim berjaý edildi. Döwlet maksatnamalarynda medeniýet ulgamy üçin meýilleşdirilen çäreleri üstünlikli amala aşyrmak boýunça zerur işler ýerine ýetirildi.
• Degişli döwürde ýaş nesli watançylyk ruhunda terbiýelemek ýörelgelerine esaslanýan okuw-terbiýeçilik işlerini kämilleşdirmek boýunça çäreler amala aşyryldy. Ýurdumyzyň bilim edaralary üçin okuw kitaplarynyň we okuw gollanmalarynyň 75 görnüşi neşir edildi. Ýokary okuw mekdepleriň talyplary hem-de orta mekdepleriň okuwçylary halkara ders bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş etdiler. Ýanwar-maý aýlarynda halkara guramalarynyň wekilleri bilen bilelikde ylym-bilim meseleleri boýunça okuw hem-de ylmy maslahatlar ýokary derejede geçirildi. Hasabat döwründe ýurdumyzyň bejeriş-öňüni alyş edaralarynda keselleriň öňüni almagyň we bejermegiň täze usullaryny amaly lukmançylyga ornaşdyrmak boýunça toplumlaýyn çäreler dowam etdirildi. Saglygy goraýyş ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak maksady bilen, ýokary tizlikli, dünýä ülňülerine laýyk gelýän, häzirki zaman tehnologiýalary bilen üpjün edilen lukmançylyk dikuçarlary halkyň hyzmatyna berildi.
• Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruny yzygiderli amala aşyrmak, döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipelerini durmuşa geçirmek maksady bilen degişli işler geçirildi. Halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmekde ýokary derejedäki özara saparlar, duşuşyklar we gepleşikler aýratyn orun eýeleýär. Hasabat döwründe sanly ulgam arkaly dürli derejeli 781 duşuşyk guraldy. Halkara resminamalarynyň 47-sine gol çekildi. Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň ugry boýunça yzygiderli maslahatlaşmalar geçirildi. Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny giňeltmek boýunça yzygiderli çäreler geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda «Döwlet adam üçindir!» diýen şygar astynda ähli ugurlarda öz wagtynda maksadalaýyk döwrebap özgertmeler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň ynsanperwer içeri we daşary syýasatynyň esasy ugurlarynda Türkmenistanyň raýatlarynyň hukuklaryny goramak we kepillendirmek ilkinji nobatda durýar.

Häzirki wagtda dürli (okuw, işewürlik we maşgalasynyň ýanynda hemişelik ýaşamak) maksatlar bilen daşary ýurtlarda uzak möhletli bolýan raýatlarymyzdan, bolýan ýurtlarynyň düzgünlerine laýyklykda, uzak möhletli pasportlarynyň bolmagynyň talap edilýändigi sebäpli, biometrik maglumatly pasportlaryň hereket edýän möhletleriniň belli bir senä çenli uzaldylmagynyň zerurlygy ýüze çykýar.

Dünýäde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy sebäpli, dürli daşary ýurt döwletleri tarapyndan halkara gatnawlaryna girizilen çäklendirmeleriň netijesinde, Türkmenistana gaýdyp bilmeýän raýatlarymyzyň pasportlarynyň möhletleriniň bellenen tertipde uzaldylmagynyň zerurlygyny nazara alyp, Türkmenistanyň çäklerinden daşarda bolýan hem-de biometrik maglumatly pasportlaryň hereket edýän möhletleri tamamlanýan Türkmenistanyň raýatlarynyň pasportlarynyň möhletlerini 2022-nji ýylyň 31-nji dekabryna çenli uzaltmagyň hukuk esaslaryny belleýän kada bellenen tertipde «Migrasiýa hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna girizildi.

Has takygy, «Migrasiýa hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 29-njy maddasynyň altynjy böleginiň dördünji tesiminde daşary ýurt döwletlerinde wagtlaýyn bolýan ýa-da hemişelik ýaşaýan Türkmenistanyň raýatlarynyň, özlerine bagly bolmadyk sebäpler boýunça daşary ýurt döwletlerinden Türkmenistana gelip bilmeýän halatlarynda, olaryň hereket ediş möhletleri tamamlanan ýa-da tamamlanýan pasportlaryň hereket ediş möhletleri Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary esasynda uzaldylyp bilinýändigi bellenilýär.

Şeýle hem Kanunyň 42-nji maddasynyň üçünji böleginde zähmet işini amala aşyrmak maksady bilen gelen raýatlary bolýan ýeri boýunça bellige almaklygyň degişli migrasiýa gullugynyň edaralary, gelmeginiň maksady zähmet işini amala aşyrmak maksady bilen bagly bolmadyk raýatlary bellige almaklygyň, degişli häkimlikler tarapyndan fiziki we ýuridik şahslaryň ýazmaça ýa-da elektron görnüşinde ýüztutmalary we olaryň ýanyna goşulýan resminamalary esasynda berilýändigi kesgitlenilýär.

Şol ýerde aýratyn tesimde: «Bellige alnan raýatlara migrasiýa gullugynyň edaralary we häkimlikler tarapyndan ýazmaça ýa-da elektron görnüşinde bellige alyş şahadatnamalar berilýär» diýlip bellenildi. Hereket edýän Kanuna girizilen bu goşmaçalar we üýtgetmeler degişli ugurda döwrebap işleri hukuk kadalaryna laýyklykda alyp barmaga hem-de raýatlarymyzyň resminamalaryny gysga möhletde resmileşdirmeklige mümkinçilikler döreder.

Türkmenistan döwletimiz geografik taýdan amatly ýerleşiş şertlerine we döwrebap ulag geçelgelerine eýe bolan hem-de barha kämilleşdirilýän milli kanunçylyk ulgamy bolan ynamdar hyzmatdaş ýurt hökmünde tanalýar. Ýurdumyz dünýä döwletleri bilen hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynda halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryna aýratyn ähmiýet berýär. Ýakynda ýurdumyzyň ýene birnäçe halkara konwensiýalaryna goşulmagy babatda alnyp barlan işleriň netijesinde, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň VI çagyrylyşynyň 14-nji maslahatynda «Konteýnerlere degişli gümrük Konwensiýasyna goşulmak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Bu Kanun Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahaty tarapyndan hem makullanyldy. «Konteýnerlere degişli gümrük Konwensiýasy» häzirki zaman öňdebaryjy tehnologiýalary we ulag tehnologiýa ulgamlaryny hem-de intermodal ulag ulgamynda konteýnerleri ulanyp, harytlary eltip bermek hadysalaryny birleşdirmäge gönükdirilen kadalary özünde jemleýär. Bu Konwensiýanyň kadalary konteýnerler gümrük serhetlerinden geçende bildirilýän talaplary, düzgünleri we amallary ýönekeýleşdirmegi göz öňünde tutýar. Şol bir wagtyň özünde, boş we ýükli konteýnerleriň ýurtlaryň gümrük çägine getirilmeginiň şertleri, olary wagtlaýyn ulanmagyň tertibi, şeýle hem gümrük möhürleri bilen halkara ulaglaryna giriş tertibi düzgünleşdirýär. Bu konwensiýanyň ähmiýeti gümrük işiniň dürli dolandyryş taraplary boýunça ýurtlaryň arasynda giňeldilen gümrük hyzmatdaşlygyny üpjün etmekden, daşary söwda akymlary baradaky maglumatlaryň alyş-çalşyny güýçlendirmekden, maglumatlar gorunyň deňleşdirilmegini gazanmakdan, gümrük tehnologiýalaryny birleşdirmek bilen gümrük taýdan resmileşdirmekden, harytlaryň gümrük serhetlerinden geçmegi üçin amallary we düzgünleri sazlaşdyrmakdan ybaratdyr.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda halkara ähmiýetli ulag-üstaşyr geçelgeleriniň döredilmegi bilen howa, demir ýollar, gara ýollar arkaly we deňiz üsti bilen ýükleriň daşalmagyna döwrebap şertler artýar. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň VI çagyrylyşynyň 14-nji maslahatynda «Konteýner goruna geçirilen we halkara daşamalarynda ulanylýan konteýnerler üçin gümrük düzgüni hakyndaky Konwensiýa goşulmak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny hem kabul edildi. Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa Ykdysady Komissiýasynyň gümrük boýunça iş topary tarapyndan taýýarlanylan bu Konwensiýa iki bölümden ybarat bolup, onda bu Konwensiýa giriş we düşündiriş bellikleri, şeýle hem onuň maksadyny, esasy ýörelgelerini, işleýşini we mümkin amallaryny düşündirýän kadalar bar. Konwensiýada getirilen umumy düzgünler, tertipler geljekde Konwensiýanyň kadalaryna dogry düşünilmegine we takyk ýerine ýetirilmegine amatly şertleri döredýär. Resminamada daşamak üçin niýetlenen konteýnerlere bildirilýän döwrebap talaplar, ýükleri ugratmak, geçirmek hem-de tabşyrmak we kabul etmek babatda taraplaryň borçlary, wezipeleri hem-de hukuklary anyk kadalar arkaly bellenip geçilýär. Bu Konwensiýada ulanylýan ulaglaryň ähli görnüşleri üçin ulanyljak konteýnerlere täze düşünje: «deň derejeli öwezini dolmak» düşünjesi ulanylar we ol adaty wagtlaýyn kabul ediş ulgamlaryndan tapawutlylykda, öň getirilen belli bir konteýnerleriň yzyna äkidilmezligini hem-de zerur bolsa, öňki konteýnere barabar ýa-da deň derejeli konteýneri äkitmeklige mümkinçilik berýär. Bu bolsa, öz gezeginde, ýükli konteýnerleri, şol sanda konteýner goruna geçirilen boş konteýnerleri guramaçylykly dolandyrmaga, gümrük amallaryny ýeňilleşdirmäge, gümrük serhedindäki ulaglaryň hereketini düzgünleşdirmäge giň mümkinçilikleri döredýär. Ýurdumyzyň bu halkara resminamasyna goşulmagy, bu ugurda hyzmatdaşlyk gatnaşyklary döwrebap hukuk kadalaryna laýyk ýola goýmaga mümkinçilikleri has-da artdyrar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda milli kanunçylygy kämilleşdirmek işleri bilen birlikde, ýurdumyzyň halkara gatnaşyklarynyň şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň berkidilmegini gazanmak, daşary ýurtlaryň parlamentleri, abraýly halkara guramalary bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy netijeli dowam etmek üçin döwrebap mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, mertebesiniň belent bolmagyny, il-ýurt bähbitli alyp barýan işleriniň elmydama rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris.

Merdan TUWAKOW

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty, Halkara we parlamentara aragatnaşyklary baradaky komitetiniň başlygy.

Milli ykdysadyýetimiziň ösüşinde hem-de ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuşynda elektrik energiýasy pudagynyň eýeleýän orny uludyr. Ýurdumyzyň dürli ýerlerinde gurlup, ulanylmaga berilýän ýokary tehnologiýaly gazturbinaly elektrik stansiýalarynyň bu ugurdaky tagallalarda möhüm ähmiýeti bar. Ak bugdaý etrabyndäki Derweze döwlet elektrik stansiýasy şeýle desgalaryň biridir. Häzirki zamanyň iň kämil tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrylan bu elektrik stansiýasynda paýtagtymyzyň we ýurdumyzyň sebitleriniň ilatyny elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek boýunça guwandyryjy işler alnyp barylýar.

Gürrüňi edilýän elektrik stansiýasy kuwwatly gazturbina desgalarynyň dördüsini öz içine alýar. Olar bir gije-gündizde 12 million kilowat/sagat elektrik energiýasyny öndürmek mümkinçiligine eýedir. Bu ýerdäki gazturbinalar daşky gurşawa ýetirilýän zyýanly galyndylaryň möçberiniň azalmagyna mümkinçilik berýär.

Elektrik stansiýasynyň üznüksiz hem-de saz işleýşine dolandyryş merkezinde gözegçilik edilýär. Çylşyrymly tehnologiýa işleriniň netijesinde gaz paýlaýjy beketde tebigy gaz tehniki taýdan zerur derejä ýetirilýär we arassa süzgüçleriň üstünden ýakyjy kamera geçirilýär, şonda trubina örän ýokary derejedäki gyzgynlyga eýe bolan garyndyny herekete getirýär. Trubinalaryň aýlanyş kuwwaty olara birikdirilen generatorlar arkaly ony elektrik energiýasyna öwürýär. Bu ýerdäki tehnologiýalaryň kämilligi zyýanly galyndylaryň möçberini azaltmak üçin peýdalanylýan suwy hem-de tebigy gazy tygşytlamaga mümkinçilik berýär.

Ýeri gelende, dolandyryş binasynda elektrik bekedini dolandyrýan esasy desganyň ýerleşýändigini we onuň iň häzirki zaman kompýuter ulgamlary, tehniki serişdeleri bilen üpjün edilendigi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Munuň özi bekediň hünärmenlerine gazturbina enjamlaryň we paýlaýjy gurnamalaryň sazlaşykly işine gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär. Hormatly Prezidentimiziň energetika pudagyny ösdürmek barada öňde goýan aýdyň wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilmegine goşant goşýan döwlet elektrik stansiýasynyň ruhubelent işçi-hünärmenleriniň agzybirlikli zähmeti netijesinde öndürilýän elektrik energiýasy, esasan-da, ýurdumyzyň paýtagtynyň we Ahal welaýatynyň sarp edijilerine bökdençsiz iberilýär.

Güljahan NURYÝEWA,

Ak bugdaý etrabyndaky Derweze döwlet elektrik stansiýasynyň hojalyk bölüminiň başlygy.

Tebigy baýlyklarynyň gorlary, infrastruktura düzümleri we adam mümkinçilikleri boýunça sebitde öňdebaryjy orunlaryň birini eýeleýän Garaşsyz Türkmenistan häzirki wagtda uzak geljek üçin sazlaşykly ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen giň gerimli özgertmeleri durmuşa geçirýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda innowasion tehnologiýalary peýdalanmak esasynda durnukly ykdysady ösüşi gazanmak ugrunda möhüm wezipeler öňe sürülýär. Bu wezipeleriň üstünlikli çözülmegi üçin milli maksatnamalar, meýilnamalar, konsepsiýalardyr kanunlar işlenip taýýarlanylýar. Şolaryň biri-de, hormatly Prezidentimiziň parasatly başlangyçlary esasynda kabul edilen «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunydyr.

Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ösdürmek Gün şöhlesiniň, ýeliň, suwuň, tolkunlaryň energiýasyny, biomassany, tebigy ýangyç almak üçin ösdürilip ýetişdirilýän ýörite ösümlikleri önümçiligi we halk hojalygyny ekologiýa zyýan ýetirmeýän çeşmelerden gözbaş alýan energiýa bilen üpjün etmäge gönükdirilendir. Energiýanyň şeýle görnüşiniň çeşmeleriniň artykmaçlyklary hökmünde olaryň Ýer ýüzünde bolup geçýän tebigy we hemişelik ýagdaýlaryň esasynda üpjün edilip, gorlarynyň çäklendirilmedikligi, düzüminde gymmat bahaly ýangyç komponentiniň bolmazlygy, adaty energiýa çeşmelerinden tapawutlylykda, bütin dünýä boýunça deň derejede paýlanylmagy, şeýle hem ykdysady taýdan oňaýsyz sebitlerde hem ulanylmaga mümkinçiligi görkezilýär.

«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny ýokardaky beýan edilenleri göz öňünde tutup, degişli energiýa çeşmelerini ulanmak üçin guramaçylyk, ykdysady, durmuş we maliýe esaslaryny, bu ugurdaky önümçilik enjamlarynyň, gurluşlaryň hem-de tehnologiýalaryň ulanylyşynyň, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini öndürijiler, üpjün edijiler, sarp edijiler bilen döwletiň arasyndaky gatnaşyklary kadalaşdyrmagyň mehanizmlerini kesgitleýär. Kanunyň maksady dikeldilýän energiýa çeşmelerini ösdürmek we peýdalanmak, energetika ulgamyny, gurluşyny kämilleşdirmek, energiýa çeşmelerini diwersifikasiýalaşdyrmak, barmasy kyn bolan ilatly nokatlarda (Garagum sährasy, daglyk ýerler we ş.m.) jemgyýetçilik hem-de ýaşaýyş şertlerini gowulandyrmak, Türkmenistanyň energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, daşky gurşawy goramak, tebigy baýlyklardan tygşytly peýdalanmak wezipelerinden we ýurduň ykdysadyýetiniň durnukly ösüşini gazanmakdan ybarat bolup durýar.

Ýurdumyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri babatdaky döwlet syýasaty milli we sebit maksatnamalarynyň çäklerinde daşky gurşaw üçin zyýansyz energetikanyň paýyny artdyrmak, bäsdeşlige ukyply energiýa ulgamlaryny ösdürmek we energiýa howpsuzlygyny pugtalandyrmak, tebigy baýlyklardan tygşytly peýdalanmagy üpjün etmek, dikeldilýän energiýa çeşmelerini ulanmaga döwlet goldawyny bermek bilen, bu pudagy ösdürmäge gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirmekde ilatyň saglygyny, zähmetini goramak wezipelerine esaslanýar. Şeýle hem dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň ýangyç we energiýa deňagramlylygyny üpjün etmek üçin dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň öndürijileriniň (sarp edijileriniň) ykdysady gyzyklanmasyny üpjün edýän hukuk, maliýe we ykdysady mehanizmler ulgamyny döretmek, pudaga maýa goýumlaryny çekmek we telekeçiligi goldamak, gaýtadan dikeldilýän energiýany ulanýan ulgamlaryň bäsdeşlige ukyplylygyny üpjün etmek, degişli pudakda tehniki we tehnologiki ösüşleriň maglumat goldawyny hem-de gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ösdürmek işine köpçüligiň giňden gatnaşmagyny üpjün etmek ýörelgelerine eýerýär.

«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda göz öňünde tutulan şertleriň doly we dogry berjaý edilmegi milli ykdysadyýetiň çalt depginde ösmegine oňyn täsirini ýetirýär. Şeýle hem energetika pudagynyň kuwwatynyň ýokarlanmagyna, merkezleşdirilen energiýa torundan uzakdaky ýaşaýjylaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmaga, energiýa howpsuzlygyny üpjün etmäge we daşky gurşawa adamyň zyýanly täsirini peseltmäge ýardam edýär.

Ahmet PENJIÝEW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň dosenti.

Telekeçi Döwlet Hojamyradowyň Saýat etrabynyň Sakar şäheriniň çäginde açylan «Hasylly» ýyladyşhanasynda eýýäm ikinji hasyly ýygnamak işleri tamamlaýjy tapgyrda barýar. 2019-njy ýylda açylan we geçen ýyl 250 tonnadan gowrak pomidor beren ýyladyşhanada şu ýylda alnan hasyl 280 tonnadan geçdi. Şu aýyň 25-ine çenli tamamlanjak möwsümiň galan böleginde ýene-de 50-60 tonna çemesi hasyla garaşylýar.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen ýurdumyzda, şol sanda gündogar sebitde hususyýetçilik boýunça üstünlikli işleýän ildeşlerimiziň sany barha artýar. Olaryň agramly böleginiň ýaşlardygy bolsa aýratyn bellenilmeli ýagdaýdyr.

Ynha, «Hasylly» ýyladyşhanasynda hem hünärmenleriň 28-si zähmet çekýär. Ýyladyşhananyň baş hünärmeni Rüstem Omarowyň gürrüň berşi ýaly, olaryň 80 göterimden hem gowragy ýaşy 35-e ýetmedik ýaşlardyr. Işgärleriň deň ýarynyň gelin-gyzlardygyny hem aýratyn nygtamak gerek.

Bu ýerde işgärler üçin ähli mümkinçilikler döredilipdir. Olar barada baş hünärmen şeýle gürrüň berýär:

― Ýarym iş güni gündiz sagat 12-ä çenli dowam edýär. Ýyladyşhana tarapyndan berlen günortanlyk naharyndan soňra howanyň häzirki gyzgyn günlerinde işgärlerimize öýlän sagat 16-a çenli dynç berýäris. 16-dan soň ýene üç sagatlyk iş bilen iş güni tamamlanýar. Umuman, işgärlerimiziň işe bolan höwesini has-da ýokarlandyrmak üçin ähli şertler göz öňünde tutulýar. Şeýle bolansoň, olaryň yhlasy güýçli. Laçyn Joramyradowa, Oguldursun Begenjowa, Nurmyrat Mämmedow, Maýa Joraýewa, Ülker Hojakowa ýaly işgärlerimiz bolsa beýleki kärdeşlerine hem görelde görkezýärler.

Ýeri gelende aýtsak, «Hasylly» ýyladyşhanasynda häzir 1,2 gektar ýerde ekin ekilip, hasyl alynýar. Ýyladyşhana 10 bölekden, her bölek hem 6 hatardan ybarat. Hatarlaryň uzynlygy 110-dan 140 metre çeni ýetýär. Baş hünärmeniň gürrüň berşi ýaly, geçen ýylyň awgust-sentýabr aýlarynda bu ýere pomidoryň «Marwelans» görnüşiniň 32 müň düýbi ekildi. Rüstem bu görnüşiň hasylynyň iri bolýandygyny we uzak ýola çydamlydygyny aýdýar.

Hasylyň iriligi bilen bagly bir mysaly getirip bileris. Mälim bolşy ýaly, ýyladyşhanalarda hasyl ýyglanda, her 5-6 pomidor baldagy bilen bile ýygylýar. Şol baldak hasyl barjak ýerine barýança, ony iýmit bilen üpjün edip durýar. Söhbetdeşimiz bir baldakdaky pomidorlaryň agramynyň 1 kilogram 300 grama çenli ýetip bilýändigini aýdýar.

Möwsümiň başynda meýilleşdirilýän mukdar 250 tonna hasyldy. Ýöne, ýokarda-da ýazyşymyz ýaly, alnan hasyl eýýäm 280 tonnadan geçdi. Umuman, şu ýyl hasyllylygy 300 tonnadan geçirmäge doly mümkinçilik bar. Ýyladyşhanada bolanymyzda, muňa öz gözümiz bilen hem şaýat bolduk. Ýyglanyna birki gün bolan hem bolsa, tüweleme, täze düwüp, ýetişip gelýän pomidorlaryň sany-sajagy ýok.

Biziň bu ýerde bolan günümizde işgärler hasylly baldaklara direg berip, ozal hasyly ýyglan bölekleriň ýapragyny aýyrýan ekenler. Şeýle hem hasyly aýrylan baldaklar ýüp bilen baglanylýan eken. Umuman, söhbetdeşimiziň hem aýdyşy ýaly, tomsuň günlerinde hasyl her üç-dört günden ýygylýar. Bir hepdä iki ýygym düşse, indiki hepde-de bir gezek ýygylýar. Ýygym günleri, köplenç, duşenbe, çarşenbe we şenbe günlerine düşýän eken.

Şu günler howanyň derejesi ýokary. Şonuň üçin ekini bir günde 15 gezege çenli suwarmaly bolýar. Dürli dökünlerdir dermanlar hem, beýleki ýyladyşhanalarda bolşy ýaly, suwuň düzümine goşulyp berilýär. Ýyladyşhanada serginlediş ulgamy hem göwnejaý ýola goýlupdyr. Awtomatlaşdyrylan ulgam belli bir wagt aralygynda suw pürküp, onuň yzysüre çygly howany berýär. Bu bolsa ekiniň hem, onuň içinde işleýänleriň hem biraz salkynlamagyny üpjün edýär.

«Hasylly» ýyladyşhanasynda ýetişen hasylyň 80 göterimi eksporta iberilýär. Russiýa we Gyrgyz Respublikasy bu ýyladyşhananyň pomidorlaryny esasy eksport ediji döwletlerdir. Olardan başga-da, wagtal-wagtal Özbegistana, Owganystana hem hasyl ugradylýar.

Howanyň gyzgyn günlerinde göwnüň ýagly naharlara juda bir meýilli däl. Tersine, terje pomidory dograp, çörek bilen tutup ýa-da ony gatyga garyp iýmegiň lezzeti başgaça. Terje pomidor bolsa mellek ýerlerimizde-de, bazarlarymyzda-da iň bol nygmatlaryň biri. Ýurdumyzdaky azyk bolçulygyna hususy oba hojalykçylarymyzyň hem goşant goşýandygyny görmek juda ýakymly. Olaryň yhlasly zähmetinden döreýän bereket bolçulygy we elýeterli bahany üpjün edýär.

Begenç ŞARIPOW,

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky ýaşlar guramasynyň Saýat etrap geňeşiniň bölüm müdiri.

Daşoguz şäherindäki «Serdar» pagta egriji fabrigi häzirki bazar gatnaşyklary şertlerinde ykdysady ýörelgeleri we innowasion tehnologiýalary netijeli peýdalanmak arkaly dokma önümçiliginde ýokary ösüşlere eýe bolýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda ilkinji gurlan pagta egriji kärhanalaryň biri bolan bu fabrik tehnologik taýdan doly täzelenildi, onuň ähli önümçilik ulgamlaryna pagta egriji enjamlaryň kämil nusgalary ornaşdyryldy. Munuň özi ahyrky netijeleriň ýokarlanmagyna getirdi.

Fabrik boýunça «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň başyndan bäri dürli ölçegdäki nah ýüplügiň 600 tonna golaýy öndürilip, içerki hem daşarky bazarlara ugradyldy. Egriji enjamlaryň sazlaşykly we bökdençsiz işledilmegi bilen, kärhanada önümçiligiň ähli ugurlary boýunça şu wagta çenli 6,5 million manatlykdan gowrak iş edilip, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 129,7 göterim ösüş depgini gazanyldy. Bu ýerde nah ýüplükler bilen bir hatarda, dokma materiallaryndan alynýan pamygyň önümçiligi hem ýola goýuldy. Şu ýylyň başyndan bäri mebel pamyk önümleriniň 300 tonnadan gowragy öndürilip, 182,9 göterim ösüş üpjün edildi.

Milli Liderimiziň beýik başlangyçlarydyr taýsyz goldawlary bilen giňden ýaýbaňlandyrylan uly möçberli özgertmeleriň ruhy güýji bu kärhananyň işiniň ähli ugurlarynda aýratyn duýulýar: önümçilik ulgamlarynyň ozal hyýala-da gelmedik iň kämil tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylmagy, öndürijilikli zähmet çekmek, iş arasynda dynç almak üçin iň amatly şertleriň döredilmegi işçi-hünärmenleriň has netijeli işlemegine, ylaýta-da, ösen döwletleriň derejesinde ýokary hilli önüm öndürilmegine täze mümkinçilikleri açýar. Sahawatly türkmen topragynda öndürilýän «ak altynyň» gaýtadan işlenmegi bilen taýýarlanýan pagta süýüminiň ýüplügi mata we mata önümleriniň önümçiliginde iň gymmatly çig mal hasaplanýar. «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýazgyly bu önümler özüniň ýokary hili hem-de halkara ülňülere laýyklygy bilen, tutuş dünýäde bäsdeşlige ukyplydyr. Innowasion tehnologiýalara daýanylmagy, ýokary öndürijilikli enjamlardan ygtybarly peýdalanylmagy arkaly halkara hil ölçegleriniň talaplaryna laýyk gelýän önümleriň öndürilmegi indi 30 ýyla golaý wagt bäri netijeli işläp gelýän fabrigiň ynamly ösüşlerini üpjün edýän esasy şertlerdir.

— Kärhanamyzyň işçi-hünärmenleri mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyny mynasyp garşy almak ugrunda ýokary işjeňlik bilen zähmet çekýärler — diýip, fabrigiň kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy Akjagül Gazakowa gürrüň berýär. — Şu ýylyň geçen döwründe kärhana hemme ugurlarda guwandyryjy netijeler gazanyp, ýurdumyzyň dokma senagaty pudagynyň welaýatyň çäginde hereket edýän kärhanalarynyň arasynda iň öňdäki orny eýelemegi başardy. Gazanylan üstünlikde pagta egrijilerimiziň, tehniki işgärlerimiziň saldamly goşantlary bar. Fabrigiň döredilen gününden bäri hereket edýän kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasy işgärleriň iş hem durmuş şertleri dogrusynda aladalanýar. Guramamyz tarapyndan önümçiligiň has ilerlemegi üçin dürli medeni-köpçülik çäreleri, guramaçylyk işleri yzygiderli geçirilýär, önümçiligiň öňdebaryjylary höweslendirilýär.

Hil esasy görkezijileriň biri hasaplanýar. Iň kämil enjamlar bilen enjamlaşdyrylan barlaghana bölümi önümçilik ugurlarynyň ählisiniň önümleriniň hiline gözegçilik edýän merkez bolup durýar. Barlag-ölçeg enjamlary sap arassa ýüplügiň hilini kesgitleýär. Her günde ep-esli mukdardaky önümleriň gözegçilikden geçirilmegi, onuň hili barada degişli maglumatlaryň jemlenmegi sanly tehnologiýalar arkaly göz açyp-ýumasy salymda amal edilýär. Nah ýüplügiň ýörite hil görkezijisine laýyklygy kesgitlenenden soňra, ol taýýar önümler ammaryna goýberilýär.

— Fabrigiň önümçilik ulgamlarynyň ählisi kompýuterler arkaly dolandyrylýar — diýip, kärhananyň operatory Rahym Kakabaýew aýdýar. — Diňe şu bölümiň pagta süýümini ýumşadýan we tüýdýän iki ugrunda dürli önümçilik tilsimlerini amal edýän enjamlaryň birnäçesi doly güýjünde işledilýär. Şu ýerde fabrigiň öňdebaryjy işçileriniň adyny guwanç bilen agzasym gelýär. Şabibi Jemparowa, Enegül Ilmyradowa, Jeren Sapargylyjowa asylly zähmetleri bilen hemmelere görelde bolýarlar. Fabrikde işleýän ýaşlar häzirki ösen döwrümiziň tehnologiýalaryna başarjaňlyk bilen erk edýärler, hünär ussatlyklaryny görkezýärler. Nurana döwrümizi yhlasly zähmetimiz bilen beýgeltmäge uly mümkinçilik döredýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, amala aşyrýan tutumly işleri hemişe rowaç bolsun!

Amanmyrat SAPAROW.

«Türkmenistan».

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň nebitgaz toplumynda alnyp barylýan işleriň gerimini giňeltmäge aýratyn üns berýär. Şolaryň hatarynda uglewodorodlary gaýtadan işlemek boýunça innowasion tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmak, maýa goýumlary çekmek, ekologik taýdan arassa önümleri öndürmek, ýurdumyzyň ýangyç-energetika pudagynyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmak ýaly möhüm wezipeler bar. Şeýlelik bilen, ýurdumyzda uglewodorod serişdeleriniň dünýä bazaryna iberilýän ugurlaryny artdyrmak, nebiti we gazy gaýtadan işläp, uly isleg bildirilýän önümleri öndürmek boýunça işler hem giň gerime eýe bolýar.

Kabul edilen maksatnamalarda ýurdumyzda gazhimiýa senagatyny ösdürmek boýunça iri taslamalaryň durmuşa geçirilmegi göz öňünde tutulýar. Bu babatda hyzmatdaşlyga dünýäniň ösen döwletleriniň öňdebaryjy kompaniýalary gyzyklanma bildirýärler. Uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemegiň netijesinde, ýurdumyzda ammiak, karbamid, polietilen, polipropilen, benzin öndürmek ýola goýuldy. Metanol, poliwinilhlorid, poliwinilasetat, formaldegid we wodorod önümlerini öndürmäge hem ýurdumyzda uly mümkinçilikler bar.

2021-nji ýylyň 20-nji maýynda hormatly Prezidentimiz Ahal welaýatyndaky döwrebap senagat toplumy bolan tebigy gazdan benzin öndürýän zawodyň hünärmenleri bilen söhbetdeş bolup, bu ýerdäki işler bilen tanyşdy, nebitgaz toplumynyň ýolbaşçylary bilen zawodyň ikinji nobatdakysyny gurmak boýunça pikir alyşdy.

Gürrüňi edilýän zawod 2019-njy ýylyň 28-nji iýunynda gurlup, ulanylmaga berildi. Zawod her ýylda tebigy gazy örän köp mukdarda gaýtadan işläp, ýokary ekologik talaplara laýyk gelýän ECO-93 kysymly benzini, suwuklandyrylan gazy öndürýär. Bu zawodyň işe girizilmegi Türkmenistanyň energetika strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmegiň ýolunda nobatdaky ädim boldy. Şeýle kärhanalar içerki zerurlyklarymyzy üpjün etmekde we türkmen energiýa serişdelerini diwersifikasiýa ýoly bilen dünýä bazarlaryna çykarmakda möhümdir. Hormatly Prezidentimiz zawodyň işi bilen tanşanda, şeýle taslamalar amala aşyrylanda, ilkinji nobatda, ekologik taýdan arassa, dünýä ölçeglerine doly laýyk gelýän önümleri öndürmegiň göz öňünde tutulýandygyny, daşky gurşawy aýawly saklamak boýunça öňde goýlan wezipeleri gyşarnyksyz berjaý etmäge uly ähmiýet berilýändigini nygtady.

Milli Liderimiz zawodyň hünärmenleri bilen söhbetdeşliginiň barşynda kärhanany bökdençsiz işletmegiň hem-de dolandyrmagyň ýokary tehnologik bilimli hünärmenleri talap edýändigini belledi. Ýurdumyzda gaýtadan işleýän senagaty ösdürmek, gazhimiýa toplumlaryny gurmak, halkara derejeli hünärmenleri taýýarlamak boýunça işleriň mundan beýläk-de netijeli dowam etdiriljekdigini nygtady. Häzirki döwürde nebitgaz toplumynyň, şol sanda gazhimiýa pudagynyň döwrebap kärhanalarynda işlejek ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak üçin Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde işler amala aşyrylýar. Bu ýokary okuw mekdebiniň okuw meýilnamalaryna ulgamda ulanylýan döwrebap enjamlaryň we täze tehnologiýalaryň esaslaryny öwrenmäge degişli dersler girizilip, okuw maksatnamalary täzeden işlenip düzüldi.

Ahaldaky tebigy gazdan sintetiki ýangyjy öndürýän zawodda ulanylýan tehnologiýalar bilen baglylykda, uniwersitetiň himiýa tehnologiýasy we ekologiýa fakultetinde ýurdumyzyň nebitgaz pudagydyr himiýa senagaty üçin nebiti we gazy gaýtadan işlemegiň himiki tehnologiýasy boýunça hünärmenler, himiýa tehnologiýasy boýunça bakalawrlar, standartlaşdyrmak hem sertifikatlaşdyrmak, daşky gurşawy goramak, tebigy baýlyklary tygşytly peýdalanmak boýunça hünärmenler taýýarlanylýar.

Uniwersitetiň nebiti, gazy gaýtadan işlemegiň himiki tehnologiýasy hünäri boýunça okaýan talyplary önümçilik tejribeliklerini Ahaldaky gazdan benzin öndürýän zawodda, Gyýanlydaky polimer zawodynda, Türkmenbaşynyň nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda geçýärler. Talyplar uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek bilen täze önümleri öndürmegiň desgalaryny awtomatlaşdyrmak, tehniki-ykdysady görkezijileri hasaplamak ýaly temalar boýunça ýyllyk işlerini, uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek bilen täze önümleri öndürmegiň desgalaryny taslamak ýaly mowzuklar boýunça diplom taslamalaryny ýerine ýetirýärler.

Hormatly Prezidentimiz uniwersitetde dolandyryjylary, meýdan hünärmenlerini, IT-hünärmenleri taýýarlamakdan başga-da, şu ugurlar boýunça ýokary derejeli mugallymlary, ylmy işgärleri we alymlyga dalaşgärleri taýýarlamagyň wajypdygyny belledi. Şeýle-de döwlet Baştutanymyz ýokary hünärli işgärleri taýýarlamak, ylmy-tejribe işlerini geçirmek boýunça häzirki zaman aragatnaşyk ulgamlary arkaly halkara uniwersitetler, beýleki abraýly bilim edaralary bilen özara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň zerurdygyna üns çekdi. Türkmen talyplarynyň abraýly halkara bäsleşiklere yzygiderli gatnaşdyrylmalydygy, olaryň taýýarlan ylmy işleriniň önümçilige ornaşdyrylmalydygy bilen baglanyşykly tabşyryklary berdi. Hormatly Prezidentimiziň bu tabşyryklaryny, şeýle hem uniwersitetde bakalawrlary, magistrleri taýýarlamak, okuwa hünäre höwesli, zehinli ýaşlary kabul etmek, nebitgaz ulgamy üçin hünärmenleri taýýarlamakda halkara tejribelerden ugur alyp, okatmagyň häzirki zaman usullaryny, nou-haulary, sanly ulgamy durmuşa has doly ornaşdyrmak, ýaşlary dünýä ülňülerine laýyklykda okatmak, daşary ýurtlaryň ýokary derejeli hünärmenlerini bu işe çekmek baradaky tabşyryklaryny berjaý etmek ugrunda uniwersitetimizde işler alnyp barylýar. Döwlet Baştutanymyzyň nebitgaz toplumynyň degişli hünärmenlere bolan zerurlyklaryny seljermek, şoňa laýyklykda, ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamagyň maksatnamasyny işläp düzmek barada tabşyrygyny amal etmek maksady bilen, pudagyň degişli edaralary bilen bilelikde iş topary döredilip, wezipeler kesgitlendi we olary amala aşyrmaga girişildi. Milli Liderimiziň uniwersitetiň ýanynda mugallymlary, ylmy işgärleri taýýarlamak boýunça merkezi döretmegiň wajypdygy baradaky görkezmesinden ugur alnyp, ylmy-barlag we okuw merkezi döredildi.

Hormatly Prezidentimiziň aýdyşy ýaly, Garaşsyz Türkmenistan häzirki zamanyň möhüm meseleleriniň çözgüdini taýýarlamak, abraýly halkara guramalar, dünýä döwletleri bilen ählumumy abadançylygyň we ösüşiň bähbidine laýyk gelýän netijeli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek boýunça tagallalaryň utgaşdyrylmagyna ygrarlydyr.

Bize işlemäge, öwrenmäge, döretmäge giň mümkinçilikleri açan Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny, il-ýurt bähbitli işleriniň hemişe rowaçlanmagyny arzuw edýäris.

Baýrammyrat ATAMANOW,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň rektory, tehniki ylymlaryň doktory.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda ähli ugurlar bilen bir hatarda, ýangyç-energetika ulgamynyň kuwwatlyklaryny artdyrmaga aýratyn üns berilýär. Pudagyň işini döwrebaplaşdyrmak maksady bilen, önümçilige kämil tehnologiýalary ornaşdyrmaga we ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamaga toplumlaýyn çemeleşilýär.

Türkmenistan özüniň energetika baýlyklaryny diňe bir halkymyzyň däl, eýsem, tutuş adamzadyň hyzmatynda goýmak babatdaky ynsanperwer ýörelgelerini netijeli amala aşyrýar. Şu maksatlardan ugur alnyp, ýangyç-energetika toplumynyň yzygiderli döwrebaplaşdyrylmagy pudagyň kuwwatyny has-da artdyrmaga, elektrik energiýasynyň eksport mümkinçiliklerini giňeltmäge itergi berýär. Ýurdumyzyň energetika syýasaty içerki zerurlyklary bökdençsiz üpjün etmek bilen bir hatarda, daşary ýurtly sarp edijilere elektrik energiýasyny ibermäge gönükdirilendir. Bu babatda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi möhüm taslamadyr. Şu ýylyň başynda ulanylmaga berlen Kerki — Şibirgan ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan 153 kilometrlik elektrik geçiriji ulgam ýurdumyzyň energetika kuwwatynyň artýandygynyň ýene-de bir subutnamasydyr.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň taslamasy ägirt uly geosyýasy we geoykdysady ähmiýete eýedir. Täze energetika köprüsi türkmen tebigy gazynyň Günorta Aziýa ýurtlaryna uzak möhletli iberilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, tutuş sebitiň durmuş-ykdysady taýdan ösmegi babatda bu ýerde işewür hyzmatdaşlygy we durnuklylygy pugtalandyrmak üçin hem örän wajypdyr. Hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda «Malaý» gaz käninde kuwwatlylygy ýylda 30 milliard kub metr bolan täze gaz gysyjy desganyň açylmagy geljekde «Galkynyş» we «Döwletabat» känleriniň gaz ýataklarynyň önüm berijiligini artdyrar. Ol 100 kilometr aralykdan gazy ýokary basyş bilen sorup almaga we gysylandan soňra, ony ýene şonça kilometr uzaklyga iteklemäge ukyplydyr.

Ýokarda hem nygtaýşymyz ýaly, ýangyç-energetika toplumynyň möhüm wezipesi, eksport bilen bir hatarda, energiýa serişdelerine içerki islegleri kanagatlandyrmakdan ybaratdyr. Munuň özi milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň, şol sanda nebitgaz, elektroenergetika we beýleki pudaklaryň okgunly ösýändigi bilen baglanyşyklydyr.

Halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak ugrunda giň gerimli işleri durmuşa geçirýän Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak, döwletli tutumlarynyň hemişe rowaç bolmagyny arzuw edýäris.

Begenç GURBANOW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.