Hormatly Prezidentimiziň 29-njy martda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisiniň barşynda üstümizdäki aýda «Aşgabat — Türkmenabat» ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary böleginiň açyljakdygy hakda aýdylmagy bizde guwanç duýgusyny döretdi. Gadymy Ýüpek ýolunyň täze döwrüň ruhuna laýyklykda gaýtadan dikeldilýän çagynda döwrebap awtoulag ýollarynyň gurulmagynyň halklaryň we ýurtlaryň arasyndaky dostana gatnaşyklary, özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmekde uly ähmiýeti bardyr.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtoulag ýolunyň ilkinji bölegi bolan Aşgabat—Tejen böleginiň 2021-nji ýylyň 29-njy oktýabrynda dabaraly ýagdaýda açylyp, ulanylmaga berlendigi ýadymyzda. Ýoluň 203 kilometre barabar bolan bu böleginiň gurluşygyny ýol gurluşykçylarymyz dünýäniň ösen ýol gurluşyk ülňülerinden ugur alyp ýerine ýetirdiler. Bu gün üstünlikli hereket edýän ýokary tizlikli ýoluň welaýatymyzyň çäginden geçýän bu böleginiň ugrunda ýolagçylardyr sürüjiler üçin ähli amatly şertler bar. Ýoluň ugrundaky elektron töleg terminallarynyň, wideogözegçilik enjamlarynyň, tizlik ölçeýjileriň, aragatnaşyk nokatlarynyň ýol hereketinde ähmiýeti uludyr. Mundan başga-da bu ýerde söwda merkezleridir naharhanalar, inženerçilik desgalary, köp sanly köprüler, ýerasty we ýolüsti geçelgeler, suw geçirijiler, ýangyç guýujy beketler hem ýerleşip, awtoulag sürüjileridir ýolagçylara giň amatlyklary döredýär.

Ýene-de sanlyja wagtdan ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary böleginiň açylmagy bilen bu ugurdaky mümkinçiliklerdir amatlyklaryň gerimi has giňär. Ýurdumyzyň Ahal we Mary welaýatlarynyň çäklerinden geçip, gözel paýtagtymyzy Lebap welaýaty bilen birleşdirjek Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtoulag ýolunyň ýolagçylaryňdyr ýükleriň gysga wagtda, bökdençsiz gatnadylmagyny üpjün etjekdigi buýsanjymyzy goşalandyrýar. Bu iri taslamanyň doly durmuşa geçirilmegi bilen, logistiki hyzmatlaryň hili hem ep-esli ýokarlanar. Şeýle iri taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ugrunda taýsyz tagalla edýän Arkadagly Gahryman Serdarymyza we Gahryman Arkadagymyza alkyşlarymyz çäksizdir.

Berdimyrat DURDYÝEW,

Tejen etrap Polisiýa bölüminiň polisiýanyň ýol gözegçilik bölümçesiniň wagyz-nesihat işleri boýunça gözegçisi, polisiýanyň kapitany.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň milli ykdysadyýetini senagatlaşdyrmak arkaly beýik sepgitlere ýetmegi möhüm wezipe hökmünde kesgitledi. Bu bolsa, milli ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen özgertmegiň netijesinde, ykdysady görkezijileriň yzygiderli ýokarlanmagyny üpjün edýär. Şeýle netijeleriň gazanylmagynda hormatly Prezidentimiziň badalga beren maksatnamalarynyň ähmiýeti örän uludyr. Eziz Watanymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde milli ykdysadyýetimiziň senagat pudagyna, hususan-da, gurluşyk serişdeleriniň önümçiligine möhüm orun degişlidir. Hormatly Prezidentimiziň 13-nji martda Lebap welaýatyna iş saparynyň dowamynda täze senagat desgasynyň ulanmaga berilmegi mynasybetli dabara gatnaşmagy bu pudaga döwlet derejesinde uly üns berilýändigine şaýatlyk edýär. Köýtendag etrabynda ýylda 1 million tonna sement öndürmäge ukyply Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň ulanmaga berilmegi sebitiň, tutuş ýurdumyzyň ykdysadyýeti üçin möhüm ähmiýetli wakadyr.

Ýurdumyzda ykdysadyýeti senagatlaşdyrmak, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmek boýunça yzygiderli çäreler durmuşa geçirilýär. Innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan häzirki zaman kärhanalar gurlup, önümçilik kuwwatlyklary yzygiderli artdyrylýar, ýerli çig malyň esasynda gurluşyk serişdeleri öndürilýär. Lebap welaýatyndaky zawodda ýokary berklige eýe bolan sementiň uly isleg bildirilýän görnüşleri öndürilip gelinýär. Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda 2013-nji ýylyň fewralynda açylan Lebap sement zawody bu ugurda nusgalyk önümçilik desgasy bolup durýar. Bu iri kärhana täze iş orunlaryny döretmek bilen bir hatarda, tutuş ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşine goşant goşýar, ýokary hilli önümleri bilen, ýurtda barha ýaýbaňlandyrylýan gurluşyklaryň güýçli depgininiň gazanylmagyna ýardam edýär. Gurluşyk pudagyna gönükdirilýän ägirt uly maýa serişdeleri, ýurdumyzda döredilen amatly maýa goýum gurşawy, telekeçiligiň goldanylmagy şähergurluşyk syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylmagyna goşant goşýar.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzda gurlup ulanmaga berlen Bäherden, Balkan we Lebap sement zawodlarynda dünýä standartlaryna laýyk gelýän ýokary hilli önümler öndürilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyz sementiň gurluşyk üçin iň zerur önümleriň biri bolup durýandygyna ünsi çekip, häzirki wagtda «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýazgyly sement önümleriniň diňe bir içerki bazarlarda däl, eýsem, dünýä bazarlarynda hem uly islege eýe bolýandygyny belledi. Hormatly Prezidentimiz ýerli çig mal serişdelerinden peýdalanmak bilen, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän, içerki hem-de daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan önümleri öndürýän, innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan täze senagat kärhanalaryň gurulýandygyny buýsanç bilen nygtap geçdi. Nesip bolsa, bu ýyl Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynda täze, häzirki zaman innowasion tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrylan, ýylda 1 million tonna ýokary hilli sement önümini öndürjek Bäherden sement zawodynyň ikinji tapgyryny hem işe girizmegiň göz öňünde tutulýandygy bellenildi.

Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň işe girizilmegi ýurdumyzyň gurluşyk-senagat toplumynyň ösdürilmegine saldamly goşant bolar. Ýurdumyzyň gurluşyk pudagy döwür bilen aýakdaş ösýär, iň täze tejribeler innowasion gurluşyk önümleri bilen utgaşdyrylýar. Häzirki döwürde ösüş maksatnamalarynda göz öňünde tutulan täze desgalaryň gurluşyklary bilen bir hatarda, Arkadag şäheriniň gurluşygynyň ikinji tapgyrynyň we «Aşgabat siti» taslamasynyň durmuşa geçirilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Olaryň gurluşygynda täze desgada öndürilýän ýokary hilli sement, ýurdumyzda öndürilýän beýleki ýokary hilli gurluşyk serişdeleri-de giňden ulanylar. Goý, ýurdumyzy ösdürmekde tutumly başlangyçlara badalga berýän hormatly Prezidentimiziň il-ýurt bähbitli işleri hemişe rowaçlyklara beslensin!

Wepa MÄMIÝEW,

S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň mugallymy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň alyp barýan öňdengörüjilikli içeri we daşary ykdysady syýasatynyň netijesinde, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşi çalt depginlerde durnukly häsiýete eýe bolýar. Bu bolsa ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmagyň, gurluş özgertmeleriniň, maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmagyň, innowasion tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmagyň netijesidir.

Häzirki wagtda döwrebap sanly çözgütleri ulanmak arkaly, pudaklary tehnologik taýdan çalt döwrebaplaşdyrmak boýunça çäreler işjeň durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzda dürli ulgamlarda sanly ykdysadyýetiň köp ugurlary hereket edýär. Nagt däl hasaplaşyklaryň we tölegleriň gerimini giňeldýän, bank kartlaryny, ulag hyzmatlaryny, saglygy goraýyş, bilim ulgamlaryny hem-de hyzmatlaryň beýleki görnüşlerini kämilleşdirýän häzirki zaman serişdelerini ornaşdyrmak boýunça işler alnyp barylýar.

Häzirki wagtda bilimi, ylmy ösdürmek, milli ykdysadyýeti sanlylaşdyrmak, ýurdumyzyň ähli sebitlerinde täze senagat kärhanalaryny gurmak hem-de senagat zolaklaryny döretmek, telekeçilige giň goldaw bermek, pudaklaryň hemmesinde dünýä ylmynyň iň soňky gazananlaryny ornaşdyrmak, çalt depginlerde ösýän dünýä ylmy bilen aýakdaş gitmek bilen birlikde, hünärmenleriň we döwlet gullukçylarynyň hünär derejesi ýokarlandyrylýar.

Hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer durmuş syýasaty, döwlet tarapyndan berilýän howandarlyk kömeginiň möçberi we görnüşi Türkmenistanyň adam hukuklary üpjün edilýän ýurt hökmündäki halkara abraýynyň ýokarlanmagyna pugta esas döredýär. Döwletimiziň Konstitusiýasynyň 5-nji maddasynda: «Türkmenistan her bir adamyň durmuş taýdan goraglylygyny kepillendirýän döwletdir» diýlip bellenilýär. Dünýä ülňülerine laýyklykda, islendik jemgyýetiň ösen derejesi ilatyň ýaşaýşy, hususan-da, onuň zähmete bolan hukuklaryny we kepilliklerini üpjün etmek, durmuş taýdan goraglylygyny ýokarlandyrmak, şol sanda çagalaryň, ýaşlaryň, ýaş eneleriň we gartaşan adamlaryň durmuş üpjünçiliginiň döwlet tarapyndan kepillendirilişi bilen kesgitlenýär. Bu ugurda milli kanunçylygymyzyň yzygiderli kämilleşdirilýändigi aýratyn bellärliklidir. Türkmen döwletiniň saýlap alan ykdysady nusgasynda durmuş ulgamyna aýratyn ornuň berilmegi ýurduň durnukly ösüşini üpjün etmekde bu pudagyň ähmiýetiniň ýokarydygyny görkezýär. «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýýän hormatly Prezidentimiziň, «Döwlet adam üçindir!» diýen asylly ýörelgäni öňe süren Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, tutumly işleri rowaç bolsun!

Nobat HAÝTJANOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Häzirki ajaýyp döwrümizde ýurdumyzyň ýol-ulag ulgamyny döwrebaplaşdyrmak babatda ägirt uly işler amala aşyrylýar. Şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň möhüm ähmiýetli halkara ulag düzümlerini kemala getirmek boýunça başlangyçlarynyň dünýä jemgyýetçiliginiň giň goldawyna eýe bolýandygy biziň her birimizde buýsanç duýgularyny döredýär.

Bu ugurda ýurdumyzyň Birleşen Milletler Guramasy bilen işjeň häsiýete eýe bolan hyzmatdaşlygy aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Geçen ýylyň 16-njy maýynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 77-nji sessiýasynyň 70-nji plenar mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda, Milletler Bileleşigine agza döwletleriň biragyzdan goldamagynda 26-njy noýabry «Bütindünýä durnukly ulag güni» diýip yglan etmek hakynda Kararnamanyň kabul edilmegi munuň aýdyň mysallarynyň biridir.

Türkmenistanyň maýa goýum babatda özüne çekijiligi, onuň durmuş-ykdysady görkezijilerine halkara işewür toparlaryň berýän ýokary bahasy, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlanmagy Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň üstünlikli alyp barýan parasatly döwlet syýasatynyň netijesidir. Ýurdumyzda aragatnaşyk ulgamlaryny we telekommunikasiýa tehnologiýalaryny ösdürmek boýunça täze taslamalar halkyň maddy üpjünçiliginiň we abadançylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilendir. Olar ähmiýetliligi we döwrebaplygy boýunça türkmen işewürlerinde hem-de iri daşary ýurt maýadarlarynda aýratyn gyzyklanma döredýär.

Ýakynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 16 ýyllygyna bagyşlanan sergide ulag-logistika hyzmatlaryny hödürleýän hususy kärhanalaryň gazananlarynyň giňden görkezilendigini bellemek gerek. Ulag-logistika kompaniýalarynyň işleri Türkmenistanyň bu ulgamda amala aşyrýan iri halkara taslamalary bilen baglylykda aýratyn ähmiýete eýe bolýar.

Türkmenistanyň multimodal üstaşyr merkeze öwrülýän, ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylýan şertlerinde ulag-logistika hyzmatlary bazaryny özgertmekde, Merkezi Aziýanyň ählumumy bazar ulgamlary bilen gatnaşyklary, ulag-logistika düzümini ösdürmekde döwlet-hususy hyzmatdaşlygy, ulag-kommunikasiýa toplumyny ösdürmekde ylmyň we bilimiň orny bilen baglanyşykly meselelere uly ähmiýet berilýär.

Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesiniň möhüm bölegi bolan Gazagystan — Türkmenistan — Eýran halkara demir ýoly, Amyderýanyň üstünden geçýän döwrebap demir ýol we awtomobil köprüleri we beýlekiler nazara alnanda, Watanymyzyň ulag-logistika ulgamyndaky mümkinçilikleriniň uludygyny görmek bolýar.

Türkmenbaşy Halkara deňiz porty Gündogar bilen Günbataryň arasynda söwda gatnaşyklaryny ösdürmekde häzirki zaman hyzmatlarynyň giň toplumyny ýerine ýetirýär. Aziýadan Ýewropa göni söwda-kommunikasiýa gatnaşyklarynyň elýeterliligini üpjün edýän innowasiýaly port toplumy umumy bähbitleri durmuşa geçirmäge niýetlenen strategik taýdan möhüm desgadyr.

Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna Ýewropa deňiz portlary edarasy (ESPO) we Portlaryň ekologiýa gözegçiligi ulgamy (PERS) tarapyndan berlen «EcoPorts» güwänamasy Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge we innowasiýalary ornaşdyrmaga kömek edýän, daşky gurşawy goraýan sanly söwda tehnologiýalaryny ulanmaga mümkinçilik berýär. «EcoPorts» halkara güwänamasy Türkmenistanyň Hazar deňzindäki deňiz derwezesine Ýewropanyň ulag ulgamyna goşulyşmaga şert döreder. Häzirki wagtda Ýewropa portlarynyň 30-dan gowragy «EcoPorts» derejesine eýedir.

Häzirki wagtda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygy batly depginde dowam edýär. Bu taslama ýurdumyzyň sebitlerini gysga ugurlar bilen baglanyşdyrmaga we ulag akymlarynyň ygtybarly, bökdençsiz ugruny işe girizmäge mümkinçilik berer.

Beýik Ýüpek ýolunyň çatrygynda ýerleşýän ýurdumyz bu gadymy ýoluň dünýädäki taryhy ähmiýetini gaýtadan dikeltmäge uly ähmiýet berip, ulag-kommunikasiýa ulgamynda sebitiň döwletleri, halkara guramalar bilen möhüm taslamalary durmuşa geçirýär. Howa ulagy pudagyndaky gatnaşyklar 50-den gowrak halkara ylalaşyklaryň we konwensiýalaryň esasynda amala aşyrylýar.

Durmuş-ykdysady ösüşiň toplumlaýyn maksatnamalarynyň ýokary depgini we üstünlikli amala aşyrylmagy, uzak möhletleýin geljege niýetlenen ajaýyp meýilnamalar Türkmenistanda döwlet durmuşynyň ähli ugurlarynda, şol sanda telekommunikasiýalar, ýokary tizlikli maglumat tehnologiýalary ulgamyna maýa goýumlary çekmäge mümkinçilik berdi. Häzirki döwürde milli telekommunikasiýa ulgamynda halkara ölçeglere laýyk gelýän täze, innowasion sanly tehnologiýalary we maglumat-aragatnaşyk enjamlaryny ornaşdyrmak işleri üstünlikli amala aşyrylýar.

Ogulbibi REJEBOWA,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.

Ýakynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Köýtendag etrabynda Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň açylyp ulanmaga berilmegi ýurdumyzyň gurluşyk senagatyny mundan beýläk-de ösdürmekde we sementiň eksportyny artdyrmakda täze mümkinçilikleri döreder. Onuň üstümizdäki ýylda ulanmaga berlen ilkinji iri önümçilik desgasydygy bolsa, aýratyn bellenilmäge mynasypdyr.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe, beýleki pudaklar bilen birlikde ýurdumyzyň gurluşyk materiallary senagaty hem uly ösüşlere eýe bolýar. Gürrüňi edilýän sement zawody hasaba alnanda bu ýerde her haýsysynyň önümçilik kuwwaty 1 million tonna barabar bolan 2 sany sement zawodynyň hereket etmegi ýurdumyzda öndürilýän sementiň önümçiligini düýpli artdyrar. Diýarymyzyň beýleki sebitlerinde hereket edýän sement zawodlaryny hem hasaba alanyňda bu ugurda bar bolan kuwwatlyklaryň düýpli berkeýändigine göz ýetirmek mümkin. Ýerli çig malyň binýadynda sementiň we beýleki gurluşyk serişdeleriniň önümçilik depginindäki ösüş hem ýurdumyzyň senagatynyň okgunly ösýändigine şaýatlyk edýär.

Türkmenistanyň gündogarynda ýerleşýän Lebap sement zawodynyň birinji tapgyrynda öndürilýän S-400 we S-500 markaly sement içerki we daşarky sarp edijileriň ýokary isleginden peýdalanýar. 2013-nji ýylda işe girizilen bu kärhana tehniki enjamlar we önümleriň hili taýdan ýokary halkara ülňülerine doly laýyk gelýär. Onuň ussahanalary, kömekçi we jemgyýetçilik desgalary 60 gektar meýdany eýeleýär. Önümçiligiň awtomatlaşdyrylandygy hem-de onuň kompýuter programmasy esasynda dolandyrylýandygy diňe bir sementiň möçberine däl, eýsem hiliniň ýokary bolmagyna-da oňyn täsir edýär. Bu ýerde daşky gurşawy goramaga gönükdirilen wezipeleriň berk berjaý edilmegi bolsa döwlet Baştutanymyzyň berk talaby bolup durýar.

Hormatly Prezidentimiziň iri önümçilik desgasynyň açylyş dabarasynda sözlän sözünde-de belleýşi ýaly, ýurdumyzda gurluşyk önümçiligi pudagyny sazlaşykly ösdürmäge, gurluşyk önümleriniň bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokary derejesini üpjün etmäge, pudakda iri maýa goýum serişdelerini özleşdirmäge we önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmaga, ýerli çig mal serişdelerinden peýdalanmak arkaly, içerki hem daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan önümleri öndürýän täze senagat kärhanalaryny gurmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Her ýylda 1 million tonna sement öndürmäge ukyply Lebap sement zawody bolsa munuň aýdyň mysalydyr. Ikinji tapgyrynyň ulanmaga berilmegi bilen, onuň önümçilik kuwwaty ýylda 2 million tonna ýeter. Zawod häzirki zaman tehnologiýasy boýunça sementiň uly isleg bildirilýän kysymlaryny öndürýär. Olar ýokary mäkämlikdäki portland sementidir, nebitgaz pudagynda ulanylýan tamponaž sementidir we gidrotehniki desgalarda ulanylýan sulfata çydamly sementdir. Sement zawodynyň işe girizilmegi bilen bu ýerde täze iş orunlarynyň 580-siniň dörändigi hem nygtalmaga mynasyp ýagdaýdyr.

Sement gurluşyk üçin iň zerur önümleriň biri bolup durýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzda gurlup ulanmaga berlen Bäherden, Balkan we Lebap sement zawodlarynda täze innowasion tehnologiýalar esasynda dünýä standartlaryna doly laýyk gelýän ýokary hilli önümler öndürilýär. Häzirki wagtda «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýazgyly sement önümleri diňe bir içerki bazarlarda däl, eýsem, dünýä bazarlarynda hem uly islege eýe bolýar.

Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň açylyş dabarasynyň dowamynda Germaniýa Federatiw Respublikasynyň «Thyssenkrupp Polysius GmbH» kompaniýasynyň enjamlary işe girizmek boýunça baş gözegçisi Mate Resetaryň Türkmenistanyň senagat we gurluşyk önümçiligi ministrine Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň enjamlarynyň ýokary hilli, özboluşly aýratynlyklary baradaky laýyklyk güwänamasyny gowşurmagy ýurdumyzda amala aşyrylýan özgertmeleriň ýokary netijelere eýe bolýandygyny ýene bir ýola subut etdi.

Ogulnabat SARYÝEWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň uly mugallymy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly beýik ösüşlere beslenýär. Mälim bolşy ýaly, 22-nji fewralda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklygynda Maslahatlar merkezinde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisi geçirildi. Biziň ýokary okuw mekdebimizde hem taryhy maslahatdan gelip çykýan wezipelere bagyşlanan maslahat geçirildi.

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde parahatçylyk, asudalyk, abadançylyk, agzybirlik höküm sürýär, halkymyz bagtyýar hem-de bolelin durmuşda ýaşaýar. Adam hakyndaky alada döwlet syýasatynyň ileri tutulýan iň möhüm ugurlarynyň hatarynda durýar. Aýratyn-da, bilim, ylym, saglygy goraýyş we sport ulgamlaryna uly üns berilýär.

Halk hojalygynyň ähli pudaklary boýunça, şol sanda bilim, ylym, saglygy goraýyş we sport ulgamlarynda gazanylýan üstünlikleri, öňde goýlan maksatlary has-da belent sepgitlere ýetirmek baradaky öňümizde durýan wezipeler bolsa «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» we «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» aýdyň beýan edilýär.

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda aýdyň maksatlar tutýarys. Şol sanda, okuw meýilnamalaryny, maksatnamalaryny, okuw kitaplaryny ösen halkara tejribesine laýyklykda döwrebaplaşdyrmagy, ýokary okuw mekdeplerinde mugallymlaryň hünärini kämilleşdirmek boýunça yzygiderli işleri geçirmegi, ýurdumyzy ylmy taýdan ösen döwlete öwürmek üçin ylmy-barlag işlerini netijeli alyp barmagy we bu ugurda halkara hyzmatdaşlygynyň gerimini giňeltmegi maksat edinýäris.

Gahryman Arkadagymyzyň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde eden taryhy çykyşy, öwüt-ündewleri bilim işgärlerini döredijilikli işlere has-da ruhlandyrýar.

Täçmyrat DURDYÝEW,

Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň mugallymy.

Köýtendagdaky iri senagat kärhanasynyň açylyşyndaky ýakymly pursatlaryň ýol ýazgysy

Mälim bolşy ýaly, ýaňy-ýakynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyry dabaraly ýagdaýda açylyp, ulanmaga berildi. Munuň özi senagat toplumynyň mümkinçilikleriniň artdyrylýandygynyň, türkmen topragynyň baý serişde gorlarynyň netijeli ulanylýandygynyň nobatdaky güwäsi boldy. Ençeme iş orunlarynyň döremegine, ykdysadyýetiň girdejililiginiň artmagyna, netijede, halkymyzyň hal-ýagdaýynyň has-da gowulanmagyna ýardam etjek bu iri desganyň açylyş dabarasyna şaýat bolmak bize-de nesip etdi.

Baharyň hoştap howaly gününde — 12-nji martda Watanymyzyň ýüregi Aşgabatdan howa ýoly arkaly gündogar sebitiň edara ediş merkezine baryp, ol ýerdenem demir ýol ulagy arkaly gadymy Köýtendaga, has dogrusy, Türkmenabat şäherinden 350 kilometr uzaklykda ýerleşýän Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň açylyş dabarasynyň geçirilýän ýerine ugradyk. Ýüzümizi gijä tutup barşymyza, hyýalda ýol pelsepesi at salýardy: Ýollar... Çar ýana uzaýan ýollar. Ýollar arkaly uzak şäherde okaýan talyp mähriban öýüne, ýaz gelende durnalar dogduk diýaryna dolanýar. Ýollar bizi dosta, alys illere, Diýar giňişliklerine sary alyp gidýär. Adam ýollarda öz bagtyny tapýar...

* * *

Ýedi sagatlyk ýol azalyberipdi. Senenama boýunça 13-nji marta gadam basan günümiziň daňynyň agarmagyna az wagt galypdy. Otlynyň aýnasyndan garanymyzda, «Kelif stansiýasy» diýen ýazga hem-de kiçeňräk oba gözümiz düşdi. Bu ýerde kükregimizi baharyň sergin howasyndan dolduryp, soňra ýolumyzy awtobusly dowam etdik. Demir ýol duralgasynyň «Kelif» ady biz üçin gepbaşy boldy. Sebäbi bu ady ozal eşitsek-de, onuň gelip çykyşyndan habarymyz ýokdy. Kärdeşlerimiziň hersi bir pikiri orta atdy. Şu ýerde biraz öňe gidip aýtsak, soň hem dowam eden gözleglerimiziň netijesinde, 8-9 ýyllykda metbugatda çap edilen täsirli makalalaryň birine gabat geldik.

* * *

Kelif — gala, taryhy-medeni ýadygärlik. Ol Lebap welaýatynyň Köýtendag etrabynda Amyderýanyň kenaryna has ýakyn ýerde ýerleşýär. Maglumatlara görä, Beýik Ýüpek ýolunyň çatrygynda ýerleşen bu şäheriň taryhy asyrlaryň jümmüşine uzalyp gidýär. Kerwen yzly bu ýerlerde söwdagärler söwda-satyk, alyş-çalyş işlerini ýola goýupdyrlar. Hytaýdan, Şaşdan gelýän kerwenler Hojapiliň, Köýteniň, Bazardepäniň, Garlygyň üsti bilen Kelife gelip ýetipdirler. Bu ýerdenem Balha, Gazna, Hindistana tarap ugrapdyrlar... Oturymly ilat «kelif» sözüni «gulp» ýa-da «kilt» sözleriniň üýtgän görnüşi hasaplap, ony Isgender Zülkarneýniň ady bilen baglanyşdyrýar. Başga birleri «kelif» sözüniň «zuf» sözünden döräp, onuň «kenardaky şäher» diýen manyny aňladýandygyny, käbirleri bolsa bu sözüň türkmenleriň «gelip» sözünden dörändigini tekrarlaýarlar. Her niçik-de bolsa, Kelif şäheri döreýşi boýunça antiki zamanlara degişli ajaýyp mesgen. Özem Amyderýanyň orta akymynda Kerki geçelgesinden soňra iň uly güzer bolan Kelif geçelgesi, esasan, dört sany ýalpak güzerden ybarat bolupdyr. Olar Jargüzer, Kelifgüzer, Akderigüzer, Şagondygüzer diýlip atlandyrylypdyr. Şoňa görä-de, Kelif begligi diňe şu geçelgeden düşýän girdejiniň-pajyň hasabyna güzeranyny gurply dolandyryp bilipdir.

* * *

Ýazda säherler hemişe-de üýtgeşik we mylaýym bolýar. Ýolda daň agaryp başlan uçurlarynda çar ýanymyzy gurşap alan dag belentliklerine gözümiz düşdi. Köýten säheriniň özboluşly gözelligi özüne maýyl etdi. Ümzügimiz öňe bolansoň, alnymyzda şäher yşyklary peýda boldy. Jahanyň ýagtylyp gelýändigine garamazdan, bu yşyklar bize gol bulaýardy. Barmaly menzilimize ýetenimizde, senagat şäherçesidir öýden yşyklarymyzyň, asyl, diňe sement zawodyna degişlidigine göz ýetirdik. Birinji tapgyry Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda 2013-nji ýylyň fewralynda ulanmaga berlen iri desganyň bu gün ikinji tapgyry açylýar. Şu mynasybetli bu ýere welaýatyň medeniýet-sungat ussatlary, dürli kärdäki raýatlar, talyp ýaşlar ýygnanypdyrlar. Olaryň gülüp duran ýüzleri baýramçylyk ruhuny has-da belende göterýär. Çünki Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ak pata bermeginde ikinji tapgyry açyljak bu zawod ýurdumyz, milli ykdysadyýetimiz, halkymyz üçin örän bähbitlidir.

* * *

Halk üçin edilýän şeýle bähbitli işlere göwnümiz galkynyp, metbugat wekilleri hökmünde kärdeşlerimiz bilen ýurdumyzyň teleýaýlymlarynda ýürek buýsanjymyzy paýlaşdyk. Has dogrusy, ildeşlerimize Lebap sement zawodynyň ähmiýetini düşündirmegi, wagyz etmegi maksat edindik. Şunuň bilen baglylykda, anyk maglumatlara ýüzlendik:

■ Zawodyň gurluşygy Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň buýurmasy esasynda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Türkmen enjam» hojalyk jemgyýeti tarapyndan amala aşyryldy.

■ 38 sany binadan we desgadan ybarat bolan zawod dünýä standartlaryna doly laýyk gelýän, şol sanda sulfata (duza) durnukly ýokary hilli sement önümleriniň ýylda 1 million tonnasyny öndürmäge ukyplydyr.

■ Ikinji tapgyrda 250-ä golaý işgär zähmet çeker.

■ Hasaplamalara görä, täze zawodda önümçilik işinde bölünip çykýan zyýanly galyndylaryň möçberi rugsat edilýän derejeden ep-esli azdyr. Çünki howa goýberilýän tozanlary toplamak we arassalamak üçin kuwwatly süzgüç ulgamlary ulanylýar.

■ Gurluşyk taslamasy ýerine ýetirilende ulanylan enjamlaryň we ýerine ýetirilen inženerçilik işleriniň DIN ülňülerine, sement senagatynyň standartlaryna hem-de IEC we ISO standartlaryna doly laýyk gelýändigi üçin «ThyssenKrupp Polysius GmbH» kompaniýasynyň güwänamasy gowşuryldy.

■ Zawod önümçilikde zerur bolan çig malyň esasy görnüşleriniň uly ätiýaçlyklarynyň baý sebitinde gurlupdyr...

* * *

Şeýle maglumatlaryň sanyny näçe uzaltsaň uzaldyp oturmaly. Bularyň ählisi-de ykdysadyýeti senagatlaşdyrmak we daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmek ýoluny saýlap alan Türkmenistan döwletimizde degişli ugur boýunça yzygiderli çäreleriň durmuşa geçirilip, innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan häzirki zaman kärhanalarynyň gurluşygyna, önümçilik kuwwatlyklarynyň yzygiderli artdyrylmagyna, ýerli çig malyň esasynda ýurdumyzda öndürilýän gurluşyk serişdeleriniň ýokary hilini we bäsdeşlige ukyplylygyny üpjün etmäge aýratyn ähmiýet berilýändigini görkezýär. Hut şonuň üçin-de, hormatly Prezidentimiziň hut özüniň gatnaşmagynda Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň ulanmaga berilmegi mynasybetli dabara aýratyn ruhubelentlik ýagdaýy mahsus boldy. Bu ýatda galyjy pursatlary watandaşlarymyz mawy ekran arkaly synlandyrlar.

* * *

Dabaralar tamam boldy. Biz hem zawodyň agzybir işgärler toparyna uly üstünlikleri arzuw edip, ýola düşdük. Köýtendag etrabynyň «Kelif» demir ýol duralgasyna gelip, ol ýerden otly bilen gadymy Kerkä tarap ugradyk. Kerki Halkara howa menziliniň döwrebap binasyna uzaklardan gözüň kaklyşýar. Sebäbi ýurdumyzda kämil enjamlaşdyrylan täze-täze howa menzilleri yzygiderli gurlup, ulanmaga berilýär, raýat awiasiýasynyň maddy-enjamlaýyn binýady pugtalandyrylyp, Watanymyzyň ähli sebitinden halkara standartlara laýyklykda uçuşlaryň howpsuzlygy üpjün edilýär. Ulag-logistika ulgamynyň yzygiderli kämilleşdirilmegi bilen bagly meseleler elmydama üns merkezinde saklanylýar. Biz hem döredilýän giň mümkinçilikleriň janly şaýady hökmünde döwrebap howa ulagy arkaly, açylyş dabarasynda uly joşgun bilen ýaňlanan aýdymyň sözlerine ýuwaşja hiňlenip, Kerkiden ak mermerli Aşgabada sary ugur aldyk:

Täze-täze ymaratlar açylýar,
Gül Lebaba bagtyň nury seçilýär...

Artykguly HOJABERDIÝEW,

«Nesil». Aşgabat — Köýtendag — Aşgabat.

Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň açylyş dabarasy barada söhbet

Tebigatda baharyň demi duýulýar. Ýaz ýüzüni açýar. Tebigatyň jana, kalplaryň heýjana gelýän şeýle günlerinde Diýar giňişliklerine ýolagçy bolmagyň täsirini diýsene! Ine-de, biziň ýüzümiz Köýtendaga tarap. Her gezegem bu mekana nesibe çekende, ylla diýersiň, täsin rowaýatlaryňdyr ertekileriň jümmüşine barýan ýaly, birgeňsi duýgyny başdan geçirýärsiň. Eýse näme?! Ýylyň çar paslynda-da owadan öwsüp oturan dag jülgeleri, jennet kimin dereleri, täsin gowaklary, kölleridir çeşmeleri, şaglawuklary, dünýäde örän seýrek duş gelýän arnap tokaýlygy Köýtendagy gaýtalanmajak keşbe eýe edýär. Bu ýerler, bir barsaň, ýene barasyň, bir görseň, ýene göresiň gelýän mekan. Göwün onda täsin dünýäni özüçe açmaga telwas edýär. Diňe gözelliklerimi?! Gujagynda gizlän baýlyklarynyň reňkini özüne siňdirip, reňbe-reň öwsüp oturan bu daglaryň hazynalar mesgenidigi-de hemmä aýan. Onuň asty-da, üsti-de baýlyk.

Geologik-gözleg işleri Magdanly-Garlyk sebitinde minerallaryň 30-dan gowragynyň baý gorlarynyň bardygyny tassyklady. Elektronika senagatynda ulanylýan gaýa we kaliý duzunyň, gipsiň, angidridleriň, selestiniň iň uly ýataklary bu ýerde jemlenendir. Daglyk sebitlerde germaniý, seriý, tantal, rubidium ýaly seýrek metallar bar. Hek daşy, palçyk, gips, kwars çägesi ýaly çig mallaryň gazylyp alynýandygy bolsa bu ýerde sement önümçiligini ilerletmäge şert döredýär.

Biziň bu gezekki saparymyzyň maksady-da Lebap sement zawodynyň täze, ikinji tapgyrynyň açylyş dabarasyna gatnaşmakdan ybarat. “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda ulanyşa berilmegi niýetlenen iri desgalaryň açylyş dabaralarynyň başyny başlan taryhy waka dahylly bolmak tüýs döwletlilikden paý!

Toý mähellesini özünde jemläp, Türkmenabatdan Köýtendaga ugran otly uzyn gijäni öňüne salyp, menzil geçdi. “Ozallar Aşgabatdan Köýtendaga baryp-gelmek hyllallady. Amyderýadan geçmek kyndy. Indi nähili?! Joşly Jeýhuny jylawlap, kuwwatly köprüleriň gurulmagy bilen, onuň üstünden, ynha, otlulardyr awtoulaglar iki ýana biminnet gatnap dur. Kerki Halkara howa menziliniň açylmagy hem alys menzilleri ýakyna getirdi. Paýtagtdan başlanyp, Garagumuň jümmüşi bile, depe-gollary aşyp, Türkmenabada ümzük atyp gelýän awtobanyň gurluşygynyň ýakyn geljekde doly tamamlanmagy-da bu asylly işlere saldamly goşant bolar. Sebitiň, asyl, tutuş ýurdumyzyň senagatlaşmagynda, tebigy baýlyklaryň özleşdirilmeginde hem Gahryman Arkadagymyzyň uçursyz yhlasy siňen bu döwletli tutumlaryň bahasyna ýetme ýok” diýip, ýatlamalary bilen “ýol kesip” barýan halypa kärdeşimiz pikirini paýlaşdy.

Wagtyň tiz geçäýşini! 2013-nji ýylyň başlarynda Garlyk şäherçesinde kuwwatly sement zawodynyň açylyşyna gatnaşanymyz ýaňy ýaly. Kärhananyň täze tapgyry bolsa onuň üstüni ýetirip, özboluşly senagat şäherçesini emele getirip, hon-ha, uzaklardan yşyk saçyp görünýär. Adamlaryň ýüzünde-de, sözünde-de toý şatlygy. Dogup gelýän Günüň tylla çyrazlary bolsa bu senäni taryha sap altyndan ýazmaga howlugýana çalymdaş.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow: “Gurmak we döretmek Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň esasy şygarydyr. Innowasion önümçilikleri döretmek, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini düýpli özgertmek boýunça gurluşyk we senagat toplumynda uly işler amala aşyrylýar. Ýurdumyzyň şäherleriniň we obalarynyň özgerýän keşbi ykdysady ösüşimiziň aýdyň mysalydyr” diýip nygtaýar. Sebitde ilkinji “akylly” şäher — Arkadag şäheri bolsa döwrümiziň gurmak sungatynyň “şirwan perdä” çykandygyny alamatlandyran iri taslama boldy. Türkmenistanyň tutuşlygyna gurluşyk meýdançasyna öwrülmegi bu işde esasy zerurlyk bolan sementiň önümçiligine isleg-talaby hem artdyrýar. Şol talapdan ugur alnyp, Köpetdagyň, Uly Balkan dagynyň, Köýtendagyň eteklerinde döwrebap sement zawodlary guruldy we dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň tehnologik enjamlary, awtomatik ulgamlary, ulag hem-de ýükleýji-düşüriji tehnikalary bilen olaryň “dokuzy düzüwlendi”. Bu ýerde işleýän adamlar üçin oňaýly zähmet we durmuş şertleri döredildi. Şeýlelikde, kuwwatly toplumlarda ýola goýlan sazlaşykly işleriň netijesinde, ýurdumyzda giň gerim alan iri möçberli gurluşyklary sement bilen üpjün etmek meselesi çözüldi.

Bu zawodlarda sementiň uly isleg bildirilýän görnüşi — köp gatly binalardyr beýleki desgalar gurlanda, olaryň seýsmiki taýdan durnukly bolmagy üçin ulanylýan ýokary mäkämlikdäki portlandsement öndürilýär. Mundan başga-da, nebitgaz pudagy üçin zerur bolan tamponaž sementiniň, gidrotehniki desgalar gurlanda ulanylýan sulfata durnukly sementiň önümçiligi ýola goýuldy. Munuň üçin zerur bolan çig mallar — çagyl, laý, gips, kwars çägesi zawodyň golaýynda ýerleşýän känlerden alynýar.

Statistiki maglumatlara salgylansak, 2023-nji ýylda ýurdumyzda 3 million tonna golaý sement öndürilip, şunda ösüş depgini, 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 8 göterime barabar bolupdyr. Köýtendagdaky, Bäherdendäki sement zawodlarynyň ikinji tapgyrlarynyň işe girizilmegi netijesinde, ýakyn geljekde ýurdumyzda bu ähmiýetli önümçiligiň kuwwaty ýylda 4,5-5 million tonna çenli ýetiriler.

***

Adamzat ýaşaýşyny gurluşyksyz, gurluşygy bolsa sementsiz göz öňüne getirmek mümkin däl. Müsürliler we mesopotamiýalylar hek daşynyň hem toýnuň garyndysyny ulanyp, sement ýaly ýönekeý material öndüren bolsalar, Rim imperiýasynda “pozzolan” diýilýän wulkan küli we hek garyndysy ulanylyp, suwa çydamly gurluşyk materialy öndürilipdir. Müsür piramidalaryndan başlap, Kolizeý, Panteon ýaly gadymy ýadygärlikleriň şu günlere gelip ýetmesi hut şol önüm bilen aýrylmaz baglydyr. Sementiň häzirki zaman tehnologiýasy bolsa 1824-nji ýylda ýola goýulýar.

Görnüşi ýaly, zerurlyk sementiň oýlanyp tapylmagyna, sement bolsa jemgyýetiň has döwrebaplaşmagyna, siwilizasiýalaşmagyna getiripdir. Adamzadyň şäher-kentleri, portlary, suw akabalaryny, jemgyýetçilik binalaryny, gorag desgalaryny we tebigy apatlara döz gelip bilýän beýleki örän ähmiýetli desgalary gurup, oturymly, düzgün-nyzamly ýaşaýşa eýe bolmagynda, senagatyňdyr söwdanyň ilerlemeginde bu önümçiligiň aýgytly orun eýeländigine taryh şaýat.

Geçmişden şu güne çenli bu önümiň gymmaty yzygiderli artmak bilen. Maglumatlar soňky 10 ýylda dünýäde sementiň ýyllyk önümçiliginiň ortaça 4,1 milliard tonna barabar bolandygyny görkezýär. Ýer ýüzünde sementiň ýyllyk söwda dolanyşygy bolsa 12,5 milliard amerikan dollaryndan gowrakdyr.

Döwür bilen aýakdaş ösýän ýurdumyzda gurluşyk önümçiligi pudagyny sazlaşykly ösdürmäge, gurluşyk önümleriniň bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokary derejesini üpjün etmäge, pudakda iri maýa goýum serişdelerini özleşdirmäge, ýerli çig mal serişdelerinden peýdalanmak arkaly, içerki hem daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan önümleri öndürýän täze senagat kärhanalaryny gurmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Bu barada hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynyň açylyş dabarasynda sözlän sözünde giňişleýin nygtady.

***

Ýokary öndürijilik, tygşytlylyk, girdejililik, ekologik taýdan howpsuzlyk — ynha, Köýtendagyň etegindäki iri önümçilik desgasy hakda söz açylanda, oňa hut şu aýratynlyklaryň mahsusdygyny turuwbaşdan bellemeli. 37,5 gektar meýdana ýaýylyp gidýän bu möhüm taslama Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy “Türkmen enjam” hojalyk jemgyýeti tarapyndan amala aşyryldy. 2020-nji ýyldan bäri bu ýerde hünärmenleriň 650-den gowragy zähmet çekip, köp sanly gurluşyk we gurnama, şeýle hem tehnologik-kömekçi enjamlary sazlama işlerini, elektrik, suw, gaz üpjünçiliginiň, lagym ulgamlarynyň, demir ýoluň gurluşygyny ýerine ýetirdiler. Lebap sement zawodynyň täze tapgyry dürli maksatly binalardyr desgalaryň 38-sinden ybarat. Onuň ulanmaga berilmegi netijesinde, kärhananyň ýyllyk önümçilik kuwwaty 2 million tonna ýeter.

“Zawodyň birinji tapgyrynda-da işler ýyl-ýyldan kämilleşdirilip, geçen ýylda onuň önümçilik kuwwaty 1,1 million tonna ýetirildi. Hil derejesi babatda daşary ýurtlaryňkydan pes bolmadyk bu önümiň 107 müň 482 tonnasy geçen ýyl Özbegistana hem ugradyldy. Goňşy ýurduň wekilleri Lebap sementiniň hiliniň ýokarydygyny, bahasynyň amatlydygyny aýratyn nygtaýarlar” diýip, zawodyň hünärmenleri gürrüň berýärler. Ozal bu ýerde «PS-400» we «PS-500» görnüşli sement öndürilýän bolsa, täze tapgyryň işe girizilmegi bilen, Türkmenistan halkara giňişlikde has uly islege eýe bolan «PS-600» görnüşli sementi hem öndürýän döwletleriň hataryna goşular. Zawodda Germaniýanyň, Italiýanyň, Fransiýanyň we Türkiýäniň meşhur önüm öndürijileriniň iň kämil enjamlary ornaşdyrylyp, olar önümçiligiň ýokary derejede alnyp barylmagyna mümkinçilik berýär. Gurluşyk senagaty üçin gymmatly önüm bolan sement öndürýän täze zawodyň gurluşygynda ekologik howpsuzlyk kadalary-da göz öňünde tutulypdyr. Hasaplamalara görä, bu ýerde önümçilik wagtynda howa we suwa zyýanly maddalaryň bölünip çykýan mukdary rugsat edilýäninden hem ep-esli azdyr.

Çig mallaryň gazylyp alynýan känlerine golaýdygy, ýük daşamak boýunça çykdajylary tygşytlamaga uly mümkinçiligi bilen tapawutlanýan Lebap sement zawodynyň ikinji tapgyrynda 250-ä golaý işgäriň talabalaýyk zähmet çekmegi üçin ähli zerur şertler bar.

***

Tutumly dabarany sowup, birek-biregi bu uly waka bilen gutlap, Köýtendagdan ugradyk. Döwürler aýlanyp, heňňamlar özgerýär. Magtymguly Pyragynyň Ýeriň myhyna deňän, «Sorsaň habar berer Nuhdan» diýen daglary bolsa, hon-ha, şo-ol ýaradylmyş ruhy bilen seleňläp dur. Daglaryň beýikliginiň olardan uzaklaşdygyňça has aýdyň görünýändigi çyn. Bu diňe daglara däl, ähli beýikliklere-de mahsus häsiýet bolarly. Il-halkyň bähbidini araýan beýik işler hem uzak geljegi nazarlap, olaryň maksady, mazmuny nesilleriň abadan durmuşynda aýan-oraşan ýüze çykýar.

Kakamyrat REJEBOW.

“Türkmenistan”. Aşgabat — Köýtendag — Aşgabat.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli ykdysadyýetimiziň dürli pudaklarynda durmuş ulgamyna gönükdirilen özgertmeler durmuşa geçirilýär. Mähriban Watanymyzda ýaýbaňlandyrylýan maksatnamalaryň binýady ata-babalarymyzyň halk häkimiýetliligi baradaky başlangyçlaryndan we tagallalaryndan gözbaş alýar. Halk bilen häkimiýetiň kanunçylyga esaslanýan arabaglanyşygyny üpjün etmäge, döwlet häkimiýetiniň strategik ugurlaryny ýurduň durnukly ösüşine gönükdirmäge mümkinçilik berýän döwleti dolandyrmagyň milli modeli giňden dabaralanýar. Milli ýörelgelerimizi we halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryny öz içine alýan halk häkimiýet ulgamyny döwrebaplaşdyrmak döwletimizi berkarar etmegiň esasy ugrudyr. Bu binýat kabul edilen maksatnamalary üstünlikli amala aşyrmaga, ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk we açyk gapylar ýörelgesinden gelip çykýan wezipeleri dünýä nusgalyk derejede durmuşa geçirmäge mümkinçilik berýär.

Bilşimiz ýaly, 2024-nji ýylyň 9-njy fewralynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisi geçirildi. Mejlisde ýurdumyzy 2023-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalarynyň ýerine ýetirilişiniň jemi jemlenildi. «Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda» ýurdumyzda jemi içerki önüminiň ösüş depgini durnukly saklanyp, 6,3 göterime deň boldy. Şeýle hem, maýa goýum syýasatynyň netijeli durmuşa geçirilmegi, ýurdumyzda gurluşygy amala aşyrylan giň möçberli taslamalar, durmuş we hyzmatlar ulgamynyň kämil derejä çykmagy Arkadag şäheriniň birinji tapgyrynyň açylyp ulanylmaga berilmegi bilen şertlendirildi. Häzirki wagtda «akylly» şäheriň ikinji tapgyrynyň gurluşygynyň dowam edýändigini uly buýsanç bilen nygtamalydyrys.

2024-nji ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýlip atlandyrylmagy türkmen halkynyň taryhy şahsyýetleriniň ýol-ýörelgelerine ygrarly bolan döwlet syýasatyny durmuşa geçirýändigini alamatlandyrýar. Akyldar, dana Pyragymyzyň özbaşdak döwlet gurmak baradaky arzuwlarynyň wysal bolan döwründe ýaşaýan her bir türkmen raýaty merdana ata-babalarymyzyň nusgalyk mekdebine wepaly bolup, ýurdumyzyň ösüşine mynasyp goşant goşmaly. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» diýen goşgusyny peşgeş bermegi başymyzy göge ýetirdi. Gahryman Arkadagymyzyň bu goşgusy dana Pyragymyzyň adyny şöhratlandyryp, onuň berkarar döwlet gurmak baradaky garaýyşlaryny ýurdumyzyň alyp barýan döwlet syýasaty bilen baglanyşdyrýar. Hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistanyň «Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygyna» atly ýubileý medalyny döretmek hakynda» Kanuna gol çekmegi bolsa, dana Magtymgulynyň adyny ebedileşdirmekde has-da möhüm waka boldy.

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň 22-nji fewralynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyz Maslahatlar merkezinde geçiren Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde Magtymguly Pyragynyň medeni mirasyny kanun esasynda berkitmek baradaky meselä seredip geçdi. Munuň özi akyldar Magtymgulynyň şan-şöhratyny dünýä jemgyýetçiligine ýaýmakda giň mümkinçilikleri döreder. Gahryman Arkadagymyzyň «Bu gün Magtymgulynyň ömür-döredijiligini, edebi mirasyny ýurdumyzda we daşary ýurtlarda öwrenmek hem-de giňden wagyz etmek ugrunda alnyp barylýan işler örän möhüm ähmiýete eýedir» diýip bellemegi akyldar Pyragynyň garaýyşlarynyň halkara derejede ykrarnama tapýandygyny görkezýär.

Şeýle hem, Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisinde hormatly Prezidentimiz tarapyndan tassyklanan «Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyny» üstünlikli durmuşa geçirmegiň esasy wezipelerine seredildi. Bu Maksatnama döwletimiz tarapyndan birnäçe ýyllaryň dowamynda gazanylan üstünlikleriň tejribesine salgylanyp, dünýä ykdysadyýetiniň çalt depginler bilen ösýän, özgerýän we üýtgäp durýan şertleriniň hasaba alynmagy bilen takyk hasaplamalar esasynda düzüldi. Maksatnamada Türkmenistanyň uzak möhletleýin durmuş-ykdysady strategiýasy — «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyndan», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan» hem-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasyndan» ugur alnyp, oýlanyşykly ölçenen syýasy we ykdysady garaýyşlar öz beýanyny tapýar.

Gahryman Arkadagymyz ykdysady, maliýe, durmuş, önümçilik we beýleki wezipeler bilen bir hatarda, kanunçylyk ulgamyna degişli wezipeleriň hem öňde goýulýandygyny nygtap, bu babatda ýerine ýetirilmeli işleriň möhüm ugurlarynyň üstünde durup geçdi. Şonuň ýaly-da, wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly «Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyny» durmuşa geçirmek boýunça ýerine ýetirilmeli işleriň we geçirilmeli çäreleriň Meýilnamasynyň taýýarlanylandygyny nygtap, ony tassyklamak baradaky taryhy Karary kabul etdi. Bu meýilnama ata Watanymyzy 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň hem-de maýa goýum syýasatyny netijeli ugra gönükdirmegiň resminamasy bolup durýar. Meýilnama boýunça kesgitlenen wezipeler ýurdumyzyň Hökümetiniň 2024-nji ýylda alyp barmaly işleriniň özenini kesgitlär.

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň «Biziň ählimiziň iň esasy maksadymyz jandan eziz görýän Watanymyzy beýik geljege tarap ynamly öňe alyp barmakdan ybaratdyr» diýip nygtaýşy ýaly, biziň her birimiz mukaddes Watanymyzyň ähli babatdaky ösüşine mynasyp goşant goşmalydyrys. Bu ýörelge «Berkarar döwlet istärin» diýip, Watanyň ezizligini, mukaddesligini ajaýyp setirlerine siňdiren dana şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň döredijiligindäki döwletlilik garaýyşlaryndan gözbaş alýar.

Halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyny yzygiderli üpjün etmäge gönükdirilen döwlet syýasatyny durmuşa geçirýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň janlary sag, belent başlary aman bolsun, il-ýurt bähbitli tutumly işleri hemişe rowaçlyklara beslensin!

Ýakup ORAZOW,

Türkmenistanyň Adalat ministrliginiň ýanyndaky Gozgalmaýan emläge bolan hukuklaryň we onuň bilen bagly geleşikleriň döwlet tarapyndan bellige alynmagy baradaky gullugyň baş hünärmeni.

Uly Balkan dagynyň alkymynda ýokary hil ülňülerine laýyk gurlup işe girizilen «Balkan» sement zawody bilen içgin tanşanyňda, ýurdumyzyň günbatar sebitini senagatlaşdyrmakda alnyp barylýan işlere guwanjyň artýar.

— Sebitde milli ykdysadyýetiň ileri tutulýan ugurlary boýunça aýgytly ösüşler gazanylýar. Bu künjegiň baý serişdeleri senagaty täze belentliklere götermäge, tutuş ýurtdaky gurluşyk işleriniň maddy-tehniki binýadyny dowamly berkitmäge ygtybarly binýat bolup durýar. Kämil enjamlardyr tehnologiýalar bilen birkemsiz üpjün edilen kärhanada halal zähmet çekip, ýurduň ykdysady kuwwatynyň artmagyna önjeýli goşant goşmak uly bagtdyr. Geçen ýyl kärhanamyza «Z-50» kysymly kuwwatly ýük ýükleýjileriň birnäçesiniň Hytaý Halk Respublikasyndan satyn alnyp berilmegi iş depginini has-da ýokarlandyrmaga mümkinçilik berdi — diýip, zawodyň baş inženeri Nurmämmet Durdyýew gürrüň berýär.

Kärhananyň derwezesiniň öňündäki suw çüwdürimli ajaýyp howuz, daş-töweregi halkalap oturan müňlerçe düýp arça tokaýlygy, ähli tarapyňda höküm sürýän arassaçylyk bu ýere gadamy düşen her bir adamyň bada-bat nazaryny egleýär. Umumy meýdany 50 gektar ýeri tutýan zawodda sement önümçiligi karýer hojalygyndan başlanýar. Kuwwatly awtoulaglarda bökdençsiz daşalýan çig mal döwüji, üweýji, bişiriji sehlerden geçensoň, sement degirmenine gönükdirilýär. Olardaky, şeýle hem zawodyň awtoulag, mehanika, energetika, awtomatika bölümlerindäki önümçilik işleriniň ählisi kompýuterlerdir kämil tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan dolandyryş merkezinden takyk amala aşyrylýar. Mähnet desgalardan gurnalan bölümleriň her biri özbaşdak bir önümçiligi ýatladýar. Özara sepleşip gidýän desgalar täsin görnüşi döredýär. Zawodyň häzirki zaman enjamlary bilen üpjün edilen barlaghanasy zerur tehnologik we himiki seljermeleri geçirmäge, netijede, gelip gowuşýan çig malyňdyr taýýar önümleriň hil derejesini kepillendirmäge mümkinçilik berýär. Barlaghanada ýokary hilli sement taýýarlamagyň möhüm şerti bolan çig mallaryň — toýnuň, hek daşynyň, fariniň, garyndynyň, klinkeriň himiki barlaglary ýerine ýetirilýär. Zawodyň ýokary hil ülňülerine doly laýyk gelýän önümleriniň «Türkmenstandartlary» döwlet gullugy tarapyndan güwänamalaşdyrylandygyny hem bellemelidiris.

Uzaklardan howalanyp görünýän ägirt uly önümçilik desgalaryndan başga-da, dolandyryş merkezi üçin edara binasy, kuwwatly transformator stansiýasy, suw basyjy desga, içimlik hem-de tehniki suw üçin göwrümler, garaž, ussahana, ammarlar zawodyň düzümine girýär. Kärhanada işgärleriň öndürijilikli zähmet çekmekleri we mynasyp dynç almaklary üçin amatly şertler — 350 orunlyk naharhana, sport meýdançasy, awtoulaglar üçin duralga bar. Sement önümçiliginiň üznüksiz ýola goýulmagyny üpjün etmek üçin häli-şindi zerurlygy ýüze çykaýjak esasy hünärmenlere niýetlenen, her biri 4 gatly, jemi 48 öýli 3 sany ýaşaýyş jaýy, olaryň töwereginde dynç almak, gezelenç etmek üçin döredilen amatlyklar, saýaly agaçlar kärhanany has-da juwan görkezýär. Açyk sport toplumy sagdyn durmuş ýörelgesiniň bu ýerde-de rowaç tapýandygyndan habar berýär.

— Kärhanamyzda sementiň dürli görnüşini öndürmek üçin gerekli çig mallaryň 90 göterimden gowragynyň ata Watanymyzyň hut öz çäklerinde ýeterlikdigi guwandyryjydyr. Ähli işlerimiz işine ökde hünärmenlerimiz tarapyndan başarjaňlyk bilen dolandyrylýar. Zähmet çekýän 900-den gowrak hünärmeniň ortaça ýaşy 35-den geçenok. Olaryň hünär başarnyklary yzygiderli ýokarlandyrylýar. Iş orunlarynyň her birinde tehniki howpsuzlyk we zähmet düzgünleriniň pugta berjaý edilmegi esasy şert bolup durýar. Zawodda zähmet çekýänler ýörite buýurmalar esasynda tikilen iş egin-eşikleri bilen hem birkemsiz üpjün edilýär. Şeýle ýokary kuwwatly kärhanada gelin-gyzlarymyzyň hem 180-den gowragy göreldeli zähmet çekýär. Işçileriň, inžener-tehniki işgärleriň we olaryň maşgala agzalarynyň ýurdumyzyň sagaldyş-dynç alyş merkezlerinde, şypahanalarda bolup, saglygyny berkitmeklerine we sapaly dynç almaklaryna-da ýakyndan hemaýat berýäris — diýip, zawodyň tehniki howpsuzlyk bölüminiň başlygy Ýunus Geldiýew aýdýar.

«Balkan» sement kärhanasynda geçen ýylda 908 müň tonnadan gowrak ýokary hilli sement öndürildi. 170 million manatlyga derek 179,3 million manatlyga golaý iş ýerine ýetirildi. Gazanylan netijeler bu ýyl has-da berkidilýär. Diňe ýanwar aýynda 65 müň tonna sement öndürmegiň meýilnamasy 118,4 göterim, taýýar önümi ýerleşdirmegiň tabşyrygy 134 göterim amal edildi. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ýanwarda önümçiligiň ösüş depgininiň 161 göterime golaý ýokarlandyrylandygyny nygtamak gerek.

Gysga wagtda milli ykdysadyýetiň üstünlikli işleýän kärhanalarynyň hatarynda özüne mynasyp orun tapmagy başaran zawodda taýýar önümler görnüşleri boýunça haltalara gaplanylyp, ýörite awtoulaglara we wagonlara ürgün görnüşinde guýulýar hem-de ýurdumyzda alnyp barylýan gurluşyklara gündelik ugradylýar. Ýokary hilli sementiň Arkadag şäherinde we paýtagtymyzda alnyp barylýan gurluşyklarda-da giňden ulanylýandygy hünärmenleri örän buýsandyrýar. Kärhananyň önümçilik düzümlerindäki zähmet joşguny bu ýerde şu ýyl jemi 910 müň tonna sement öndürmek baradaky meýilnamanyň artygy bilen berjaý ediljekdigine ynam döredýär.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň ýanwar-fewral aýlarynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen mejlisinde ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda ykdysady ösüşiň gazanylandygy bellenildi. Şu ýylyň ilkinji iki aýynda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,3 göterim derejede saklanmagy hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda maksatnamalaýyn esasda amala aşyrylýan ykdysady syýasatyň oňyn netijesidir. Ykdysady strategiýanyň esasy aýratynlygy ýurduň önümçilik kuwwatyny artdyrmagyň hasabyna milli ykdysadyýeti yzygiderli pugtalandyrmakdan ybaratdyr. Şunda diwersifikasiýa möhüm üns berilmegi, oýlanyşykly durmuş syýasatynyň alnyp barylmagy makroykdysady görkezijileriň ýokary derejesiniň üpjün edilmegine ýardam berýän şertlerdir.

Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 7,9 göterime deň boldy. Bu makroykdysady görkeziji ýurdumyzda diwersifikasiýa syýasatynyň oýlanyşykly alnyp barylýandygyny aýdyň görkezýär. Ykdysady strategiýada diwersifikasiýa syýasaty dünýä ykdysadyýetiniň ösüşiniň häzirki çylşyrymly şertlerinde ýurduň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň we uzak geljekde onuň ösüşe ukyplylygyny üpjün etmegiň netijeli ugry hökmünde kesgitlenildi. Häzirki döwürde bu ugur ýurdy ösdürmegiň uzak möhletleýin maksatnamalarynda mynasyp orun eýeleýär. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» hem ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga gönükdirilendir.

Häzirki döwürde Türkmenistan uzak möhletleýin we durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmek üçin diwersifikasiýa syýasatyny oýlanyşykly durmuşa geçirýän döwletleriň biri bolup, ol birnäçe ugurda amala aşyrylýar. Hususan-da, gaýtadan işleýän senagaty we hyzmatlar bazaryny ösdürmegiň hasabyna ykdysadyýetiň diwersifisirlenen ösüşini gazanmak ileri tutulýan ugur bolup durýar. Şunda milli ykdysadyýetiň ýangyç-energetika pudagyna garaşlylygyny azaltmagyň ygtybarly ýoly hökmünde telekeçilik ulgamynyň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Hasabat döwründe senagatda ösüş depgininiň 5,6 göterim derejede saklanmagy milli ykdysadyýetiň köpugurly ösdürilýändiginiň aýdyň güwäsidir. Bu görkezijiniň söwdada 8,1 göterime, ulag we aragatnaşykda 6,6 göterime, oba hojalygynda 3,9 göterime deň bolmagy ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda ýokary netijeliligiň gazanylýandygyna şaýatlyk edýär.

Hökümet mejlisinde bölek-satuw haryt dolanyşygynyň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň 1,1 göterim ýokarlanandygy bellenildi. Şunda bölek-satuw haryt dolanyşygy ilatyň pul girdejilerini harytlara çalyşmak arkaly, ýüze çykýan ykdysady gatnaşyklary aňlatmak bilen, satylan harytlaryň umumy mukdaryny görkezýän bolsa, onda daşary söwda dolanyşygy ýurda getirilýän we beýleki ýurtlara iberilýän harytlaryň mukdaryny häsiýetlendirýär. Umuman aýdylanda, soňky görkeziji dünýä ykdysadyýetinde ýurduň tutýan ornundan habar berýär.

Dünýä ykdysadyýetiniň depginli ösýän häzirki şertlerinde döwlet syýasatynda daşary söwda ulgamynyň ösdürilmegine aýratyn üns berilmegi, ilkinji nobatda, onuň ösüşiniň esasy makroykdysady görkezijilerine özüniň uly täsirini ýetirýändigi bilen baglanyşyklydyr. Mysal üçin, eksport edilýän önümleriň möçberiniň artmagy diňe bir ýurda altyn pul akymlarynyň gelmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, türkmen önümleriniň daşarky bazarlara çykarylmagy ýerli öndürijilerimiz tarapyndan bäsdeşlige ukyply önümleriň has-da köp öndürilmegini höweslendirýär. Netijede, jemi içerki önümiň, şol sanda ýokary hillisiniň möçberi artýar. Mundan başga-da, söwda gatnaşyklarynyň oňyn netijeleri, öz gezeginde, önümçiligiň yzygiderli döwrebaplaşdyrylmagynda, işgärleriň hünär başarnygynyň ýokarlanmagynda, täze iş orunlarynyň döredilmeginde öz aýdyň beýanyny tapýar. Bu aýratynlyklar daşary söwda ulgamynyň netijeli guralan, işiň oýlanyşykly ýola goýlan ýagdaýynda ýurduň ykdysady we durmuş taýdan ösüşine oňyn täsirini ýetirýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Daşary söwda gatnaşyklaryny täze derejä çykarmak üçin, ilkinji nobatda, ýurtda öndürilýän harytlaryň köpgörnüşliligini we hiliniň ýokarylygyny üpjün etmek zerur bolup durýar. Munuň üçin milli ykdysadyýete maýa goýumlaryň köp möçberde çekilmegi, şeýle-de türkmen işewürleriniň eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan önümleri öndürmäge çalyşmagy täze mümkinçilikleri açýar. Milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmekde eksport bilen birlikde, importy çalyşýan syýasaty oýlanyşykly alyp barmak ygtybarly ýollaryň biri bolup durýar. Bu syýasatyň ykdysady, jemgyýetçilik-durmuş we strategik netijeliliginiň ýokary bolmagy ýurtlary özüne çekiji edýär. Onuň ykdysady ähmiýeti ýurduň içindäki çig mallaryň, zähmet gorlarynyň we maliýe serişdeleriniň netijeli ulanylmagynda, önümçilik kuwwatyny ösdürmegiň esasynda barha artýan islegleri kanagatlandyrmakda öz beýanyny tapýar. Hususan-da, importyň ornuny tutýan syýasatyň ýurtda maýa goýum syýasatynyň has-da işjeňleşmegine itergi berýändigi aýratyn bellärliklidir. Mejlisde habar berlişi ýaly, ýanwar-fewral aýlarynda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberiniň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 24,6 göterim artmagy munuň şeýledigini aňryýany bilen tassyklaýar. Işjeň häsiýetli maýa goýum syýasatynyň amala aşyrylmagy netijesinde ýurdumyzda täze önümçilikleriň işe girizilmegi we bar bolanlarynyň durkunyň täzelenmegi diňe bir importyň ornuny tutýan önümleriň mukdarynyň artmagyna däl, eýsem, täze iş orunlarynyň döredilmegine, netijede, ilatyň iş bilen meşgullygynyň ösmegine, döwletiň ykdysady howpsuzlygynyň pugtalanmagyna-da ýardam berýär. Ilatyň ýaşaýyş derejesiniň gowulanmagy, ylmy-tehniki ösüşiň işjeňleşmegi we ilatyň bilime isleginiň artmagy bu syýasatyň jemgyýetçilik-durmuş ähmiýetli netijeleriniň ýokarydygyny görkezýär.

Importyň ornuny tutýan önümleriň diňe içerki bazara däl, daşarky bazarlara-da gönükdirilýändigini nazara alsak, onda önümiň bäsdeşlige ukyplylygynyň derejesiniň ýokary bolmagy möhüm şertleriň biri hasaplanýar. Munuň üçin diňe bir önümçilikleriň döredilmegi ýeterlik bolman, tutuş ykdysadyýetiň, degişli infrastrukturanyň we durmuş ulgamynyň hilini ýokarlandyrmak zerurlygy-da ýüze çykýar. Şunuň bilen baglylykda, milli önüm öndürijileri höweslendirmek çäreleriniň we goldaw bermegiň dürli mehanizmleriniň işlenip taýýarlanylmagy hem-de durmuşa ornaşdyrylmagy bu syýasatyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine ýardam berýär. Häzirki döwürde bu ugurda döwlet tarapyndan amala aşyrylýan saldamly işler eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan önümçilikleriň geriminiň giňemegine, netijede, ykdysady kuwwatyň mundan beýläk-de pugtalanmagyna oňyn täsirini ýetirýär.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň baş hünärmeni, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda üstünlikli alnyp barylýan öňdengörüjilikli ykdysady syýasat ýurdumyzy innowasiýa taýdan ösdürmäge, senagat kuwwatyny pugtalandyrmaga we onuň pudaklaýyn düzümini giňeltmäge gönükdirilendigi bilen tapawutlanýar. 9-njy fewralda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde habar berlişi ýaly, geçen ýyl toplumlaýyn çäreleriň netijesinde, ýurdumyzyň ulag we aragatnaşyk ulgamynda 8,4 göterim ösüş gazanyldy. Bu ösüşiň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda hem dowam etdirilýändigi ýurdumyzda ulag-kommunikasiýa pudagynda döwrebap özgertmeleriň yzygiderli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň güwäsidir.

«Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasy» esasynda alnyp baryljak giň gerimli işler, amala aşyryljak özgertmeler, ilkinji nobatda, halkymyzyň ýaşaýyş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir. Şu babatda 22-nji fewralda Gahryman Arkadagymyzyň başlyklygynda geçirilen Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisi taryhy ähmiýete eýe boldy. Onuň dowamynda seredilen meseleleriň hatarynda ýurdumyzyň ulag-kommunikasiýa toplumyny yzygiderli döwrebaplaşdyrmak, ösdürmek meselesine-de aýratyn üns çekildi. Ykdysadyýetiň pudaklaryna sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak we şonuň netijesinde ösüşi tizleşdirmek, ilata edilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak we görnüşlerini artdyrmak boýunça işler hem şu ýylda göz öňünde tutulýan çäreleriň hatarynda görkezildi.

Soňky ýyllarda Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ugrunda halkara ulgama goşulyşmagy boýunça uly işler ýerine ýetirildi. Geljekde adam maýasyny ösdürmek, onuň intellektual derejesini ýokarlandyrmak ugrunda degişli işleri geçirmek esasy strategik wezipe hasaplanýar. Munuň üçin maglumat-aragatnaşyk, şol sanda internet ulgamynyň hyzmatlarynyň hilini, elýeterliligini ösen döwletleriň derejesine ýetirmek, adam maýasyny we onuň intellektual derejesini ösüşiň öňde goýlan maksatlaryna laýyk getirmegi has-da kämilleşdirmek boýunça döwrebap çäreler dowam etdiriler. Bu ugurdaky işler pudagyň dürli düzümlerinde zähmet çekjek hünärmenleriň kämil bilim almagy bilen gönüden-göni baglydyr. Şunda ýurdumyzda ýaşlaryň döwrebap bilim almagynda, saýlan hünärleri boýunça ukyp-başarnyklaryny artdyrmagynda, ylmy-döredijilik işlerine höweslenmeginde, dünýägaraýşynyň giňelmeginde hem-de özlerini kämilleşdirmeginde, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmagynda hemmetaraplaýyn goldaw bermek ýaly wezipeleriň taryhy mejlisde has-da örboýuna galmagy guwandyryjy ýagdaýdyr.

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň nygtaýşy ýaly, sanly bilim ulgamyna doly geçmek milli ykdysadyýetimize ornaşdyrylýan innowasiýalaryň geriminiň has giňelmegine oňyn täsirini ýetirýär. Çünki geljekde ýurdumyzy syýasy-ykdysady, medeni, saglygy goraýyş, bilim we beýleki pudaklar babatda ösüşlere alyp gitjek ýaş hünärmenlerimiziň dünýäniň tehnologik ösüşleriniň iň täze gazananlaryndan baş çykarýan adamlar bolup ýetişmegi möhümdir. Bu babatda Milli Liderimiziň we hormatly Prezidentimiziň öňde goýan wezipelerini durmuşa geçirmekde, ýurdumyzyň ulag we aragatnaşyk düzümlerinde zähmet çekjek ýokary bilimli hünärmenleri taýýarlamakda ukyp-başarnygymyzy, yhlasymyzy gaýgyrmarys.

Jahan ANNAORAZOWA,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.