Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ähli ulgamlarda ýeten belent sepgitleri, gazanýan üstünlikleri halkymyzda buýsanç duýgularyny döredýär. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, kiçi we orta telekeçiligi goldamak, bäsdeşlige ukyply, ýokary hilli milli önümler bilen dünýä bazaryna çykmak ýaly aýdyň maksatlar üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Ykdysady pudagyň örän köptaraplydygyny aýratyn bellemek gerek. Şolaryň iň esasylarynyň biri bolan obasenagat toplumy hem batly depginlerde ösdürilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly başlangyçlary bilen häzirki wagtda bu toplumy döwlet tarapyndan goldamagyň bir bitewi ulgamy döredildi hem-de pudagy tehniki we tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrmak wezipesi Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň degişli Konsepsiýasyna laýyklykda, innowasion esasda amala aşyrylýar. Alnyp barylýan şeýle köpugurly işler özüniň oňyn netijelerini hem berýär. Gallaçylarymyz, edermen babadaýhanlarymyz bereketli türkmen topragyndan bugdaýyň, pagtanyň bol hasylyny alyp, zähmet ýeňişlerini gazanýar. Bilşimiz ýaly, her ýylyň noýabr aýynyň ikinji ýekşenbesinde ýurdumyzyň ähli künjeginde Hasyl toýy uludan toýlanylýar. Giň gerimde ýaýbaňlandyrylýan baýramçylyk dabaralary obasenagat toplumynyň ösdürilmegine uly goşant goşan kärendeçileri, mehanizatorlary, alym-agronomlary, seçgiçileri sylaglamak çäreleri bilen utgaşýar. Munuň özi ene topraga uly yhlas siňdirýän ildeşlerimiziň zähmetine goýulýan belent sarpanyň aýdyň nyşany bolup dabaralanýar.

Goý, ýurdumyzy hemmetaraplaýyn şöhratly ösüşlere besleýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun!

Merdan ABDYLLAÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň talyby.

Bähbitli işleriň bady artýar

Hormatly Prezidentimiziň tutumly işlerde bady artýan oýlanyşykly ykdysady syýasatynyň netijesinde Garaşsyz, baky Bitarap döwletimiz ösüş-özgerişli menziller bilen öňe barýar. Şeýle öňegidişlikler ýurdumyzyň öňdebaryjy pudagy bolan elektroenergetika pudagynda has-da aýdyň duýulýar. Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen iri pudagyň önümçilik kuwwaty täze, öňdebaryjy tehnologiýaly elektrik stansiýalarynyň gurlup, ulanmaga berilmeginiň hasabyna has-da ýokarlandyryldy. Täze paýlaýjy desgalar, geçirijiligi ýokary woltly geçirijileriniň işe girizilmeginde uly işler bitirilýär.

Kärhanamyzda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda-da belent sepgitlere eýe bolunýar. Elektrik energiýasy bilen sarp edijileri bökdençsiz üpjün etmekde ýokary görkezijiler gazanylýar. Ýurdumyzyň energoulgamynyň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen degerli işler geçirilýär. Türkmenistanda bitewi bir halkalaýyn energoulgamy döretmek bilen bagly wezipä uly üns berlip, bu meseläniň çözgüdi gazanyldy. Güýjenmesi 220 KW bolan Mary— Ahal elektrik geçirijisiniň gurluşyk-gurnama işlerine şu ýylyň fewralynda girişilip, onuň gurluşygy üstümizdäki ýylyň iýulynda tamamlandy. Şu möhüm wezipä kärhanamyzyň işgärleri hem işjeň gatnaşdylar.

Ýokarda ýatlanan energoulgama elektrik stansiýamyzdan güýjenmesi 220 KW bolan elektrik energiýasyny ibermek işleri talaba laýyk berjaý edildi. Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiziň Balkan welaýatyna iş saparynyň barşynda ak pata bermeginde Mary — Ahal ugry boýunça ýokary woltly asma elektrik geçirijisi ulanmaga berildi. 2024-nji ýylda Balkan — Daşoguz ýokary woltly asma elektrik geçirijisiniň gurluşygyny tamamlamak meýilleşdirilýär. Bu bolsa, ýurdumyzda halkalaýyn energoulgamynyň döredilmegine mümkinçilik berer.

Röwşen GYLYÇMÄMMEDOW.

Mary DES-iniň kärdeşler arkalaşyklarynyň ilkinji guramasynyň başlygy.

Ylmyň we tehnologiýalaryň ýyldyrym çaltlygynda ösýän zamanasynda sanly ulgamyň döredýän mümkinçilikleri örän giň hem-de köpdürlidir. 9-10-njy noýabrda paýtagtymyzdaky Söwda senagat edarasynda geçirilen telearagatnaşyk, telemetriýa, habar beriş tilsimatlarynyň we teleradioýaýradyş enjamlarynyň «Türkmentel — 2023» atly XVI halkara sergisinde hem-de ugurdaş ylmy maslahatda bu hakykat aýdyň beýanyny tapdy. Bizem hyýaly filmlerdäki tehnologiýalary ýada salýan enjamlaryň arasynda sergä gatnaşyjylar bilen söhbetdeş bolup, ýurdumyzyň innowasion ösüşiniň täze mümkinçilikleri bilen ýakyndan tanyşdyk.

► Daşary ýurt kompaniýalary Türkmenistan bilen gatnaşyklary has-da ösdürmäge ymtylýar.

Anton ÇŽU,
Hytaý Halk Respublikasynyň «Dahua Technology» döwlet kompaniýasynyň Ýewraziýa sebiti boýunça baş müdiri:

— 2001-nji ýylda esaslandyrylan «Dahua Technology» kompaniýasy maglumat tehnologiýalary bilen baglanyşykly dürli ugurlarda iş alyp barýar. Şolaryň hatarynda wideogözegçilik ulgamlary, IT we tor çözgütleri, robot tehnologiýalary, maglumatlary dolandyrmak ýaly ugurlar bar. Türkmenistanda biz indi 10 ýyldan gowrak wagt bäri ýerli «Nokat kompýuter» hojalyk jemgyýeti bilen işjeň hyzmatdaşlyk edip gelýäris. Kompaniýamyzyň esasy ýörelgesi has «akylly» durmuşy üpjün etmekden we jemgyýetiň abadançylygyny ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Özüm barada aýtsam, laýyk 11 ýyl mundan ozal Türkmenistanda ilkinji gezek işlemek miýesser edipdi. Şondan bäri geçen döwürde Aşgabat tanalmajak derejede özgeripdir. Kompaniýamyzyň Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmäge mynasyp goşant goşjakdygyna ynanýarys.

► Ýurdumyzda amala aşyrylýan iri taslamalar dünýä belli täze hyzmatdaşlary özüne çekýär.

Gültekin ÝADIGAR,
Ýaponiýanyň «NEC Telecommunication and Information Technology Ltd.»
kompaniýasynyň Türkmenistandaky satuwlar boýunça uly menejeri:

— «NEC» Ýaponiýanyň 125 ýyllyk taryhy bolan tehnologik kompaniýasydyr. Ummanlaryň aşagyndan geçirilýän aragatnaşyk kabellerinden başlap, tä arşdaky emeli hemralara çenli dürli ugurlarda telekommunikasiýalar bilen baglanyşykly çözgütleri hödürleýäris. IT we emeli aň tehnologiýalary ýaly dünýäde meşhurlygy barha artýan tehnologiýalar arkaly Türkmenistanda sanly ulgamy ornaşdyrmakda gazanylýan üstünliklere goşant goşmak üçin ilkinji gezek şu foruma gatnaşmagy özümize mertebe bildik. Türkmenistanda «akylly» şäher, sanly döwlet hyzmatlary, maglumat merkezi ýaly ugurlardaky taslamalaryň durmuşa geçirilişi bilen içgin gyzyklanyp, bu ugurda döwlet we hususy kärhanalary bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmagy maksat edinýäris. «Türkmentel — 2023» halkara forumynyň netijeli hyzmatdaşlygyň meýdançasy boljakdygyna ynamymyz uly.

► «Sanly çözgüt» innowasion taslamalar bäsleşigi zehinli ýaşlary ýüze çykarýar.

Selimmyrat ORAZMYRADOW,
Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň önümçilik proseslerini awtomatlaşdyrmak fakultetiniň talyby:

— Maňa «Türkmentel — 2023» halkara forumynyň çäklerinde guralýan «Sanly çözgüt — 2023» innowasion taslamalar bäsleşigine öý hojalyklaryndaky, edara binalaryndaky, köçeleriň ugrundaky yşyklandyryş ulgamlarynyň işini sazlamaga mümkinçilik berýän «Awtomatlaşdyrylan yşyklandyryş» atly ylmy taslamam bilen baýrakly orna mynasyp bolmak miýesser etdi. Ýörite fotorezistor bilen üpjün edilen ulgam garaňky gatlyşan badyna yşyklandyryşyň awtomatik işledilip, Gün doganda söndürilmegine mümkinçilik berýär. Amatly bahasy bilen tapawutlanýan bu ulgam serişdeleri we işçi güýjüni tygşytlamaga şert döredýär. Ýurdumyzda ýaşlaryň döwrebap derejede bilim almagy, hünär öwrenmegi, ylym we döredijilik bilen meşgullanmagy üçin ähli şertleri döredýän Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun!

► Täzeçilligi talap edýän döwürde milli kärhanalar hem halkymyza hyzmatlaryň täze görnüşlerini hödürleýär.

Merjen ŞAMYRADOWA,
«Altyn Asyr» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň müşderilere hyzmat ediş bölüminiň operatory:

— Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda döwür bilen deň gadam urýan ýurdumyzda maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamynda uly ösüşler gazanylýar. «Altyn Asyr» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti hem ildeşlerimiziň ykjam telefonlarynda «eSIM» — wirtual kart mümkinçiligini işjeňleşdirmegi ýola goýdy. Indi ykjam telefonlaryň ýörite çip ýa-da modul bilen enjamlaşdyrylan görnüşlerinde adaty SIM-kartany oturtmazdan, internetiň kömegi bilen ýörite QR-kody skanirlemek arkaly «eSIM» profilini döredip, aragatnaşyk we internet hyzmatlaryndan peýdalanmak mümkin. Munuň üçin bary-ýogy birnäçe minut wagt gerek. Ýurdumyzy ähli babatda ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli ýokarlandyrmak ugrunda asylly işleri amala aşyrýan Milli Liderimize we Arkadagly Gahryman Serdarymyza tüýs ýürekden sagbolsun aýdýarys!

Ýazga geçiren Ahmet GELDIÝEW,

«Watan».

Şu gün — 3-nji noýabyrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabynyň çäginde kuwwatlylygy 1574 megawat bolan elektrik stansiýasynyň düýbüniň tutulyş, şeýle hem sanly ulgam arkaly Mary — Ahal asma elektrik geçirijisiniň, Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda täze gurlan, elektrik energiýasyny öndürýän iki sany gazturbina desgasynyň açylyş dabaralary boldy.

Mälim bolşy ýaly, 28-nji oktýabrda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde döwlet Baştutanymyz täze, döwrebap elektrik stansiýasyny gurmak hakynda Karara gol çekdi. Munuň özi ýurdumyzyň elektroenergetika pudagynyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak, ugurdaş düzümi mundan beýläk-de döwrebaplaşdyrmak boýunça alnyp barylýan işleriň nobatdaky subutnamasydyr.Şoňa görä-de, dabaranyň geçirilen ýerinde baýramçylyk ruhy emele geldi. Oňa ýurdumyzyň ýolbaşçy düzümi, daşary ýurtlaryň Türkmenistandaky ilçihanalarynyň we halkara guramalaryň ýolbaşçylary hem-de wekilleri, welaýatyň il sylagly ýaşululary, bagtyýar ýaşaýjylary gatnaşdylar. Ýurdumyzyň medeniýet we sungat ussatlarynyň aýdym-sazly çykyşlary dabara aýratyn öwüşgin çaýdy.

Hormatly Prezidentimiz kuwwatlylygy 1574 megawata deň bolan täze elektrik stansiýasynyň ýurdumyzda gaz we bug dolanyşygynda işlejek iri energiýa desgasy boljakdygyny nygtady hem-de munuň milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny ýokarlandyrmakda örän ähmiýetlidigini belledi. Şeýle hem «Çalyk Holding» kompaniýalar toparynyň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy Ahmet Çalyk çykyş edip, bu iri desgany we ony energoulgama birikdirmek üçin gerek bolan elektrik geçiriji ulgamlary gurmagyň özlerine bildirilen uly hormatdygyny nygtady. Bellenilişi ýaly, gurluşyk işleri 2027-nji ýylyň maý aýynda tamamlanyp, bu desga ulanmaga doly taýýar ediler.

Dabara sanly ulgam arkaly Mary we Ahal döwlet elektrik stansiýalarynyň hünärmenleri goşuldylar we olar döwlet Baştutanymyzdan täze elektrik geçirijisini işe girizmäge ak pata bermegi haýyş etdiler. Hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi netijesinde, Mary — Ahal asma elektrik geçirijisi ulanmaga berildi. Iri desganyň ýurdumyzda bitewi halkalaýyn energetika ulgamyny kemala getirmegiň taslamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde gurlandygy aýratyn bellärliklidir.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda täze gurlan, elektrik energiýasyny öndürýän iki sany gazturbina desgasynyň açylmagyna ak pata berdi. Bu desgalar halkara ölçeglerine laýyklykda gurlup, dabaranyň çäklerinde olara halkara şahadatnamalaryň 3-si gowşuryldy.

Soňra dabaranyň geçirilýän ýerinde sanly ulgam arkaly hormatly Prezidentimiz Türkmenbaşy etrabynyň Guwlymaýak şäherçesinde ýaşaýyş jaýlar we binalar toplumynyň düýbüniň tutulmagyna badalga berdi. Belläp geçsek, döwlet Baştutanymyzyň degişli Kararyna laýyklykda, «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň kärhanalarynyň işgärleriniň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak maksady bilen, bu şäherçede 472 maşgala niýetlenen 4 gatly Gyýanly ýaşaýyş jaý toplumy, 320 orunlyk umumy bilim berýän orta mekdep, 120 orunlyk çagalar bagy, söwda-dynç alyş merkezi gurlup, ulanmaga berler.

Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabynyň çäginde guruljak, kuwwatlylygy 1574 megawat bolan elektrik stansiýasy barada gürrüň berýän wideofilmiň görkezilmegi aýratyn täsirli boldy. Döwlet Baştutanymyz ýadygärlik ýazgysyny ýazyp, bu ýerde il sylagly ýaşulular bilen bilelikde täze elektrik stansiýasynyň düýbüni tutmaga badalga berdi.

Soňra gurluşyk we senagat toplumyna gözegçilik edýän wise-premýer çykyş edip, şanly wakalar mynasybetli hormatly Prezidentimizi tüýs ýürekden gutlady we Türkmenistanyň Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň gününi belläp bermegini uly hormat bilen haýyş etdi. Hormatly Prezidentimiz bu günki taryhy wakalary nazarda tutup, 3-nji noýabry Türkmenistanyň Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň güni diýip bellenilse maksada laýyk boljakdygyny aýtdy. Soňra dabara gatnaşyjylar bilen mähirli hoşlaşyp, döwlet Baştutanymyz bu ýerden ugrady.

* * *

Soňra Türkmenbaşy şäherindäki Nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň medeni-sport toplumyndaky toý zalynda Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabynda geçirilen şanly dabaralar mynasybetli toý sadakasy berildi. Onda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ata Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegi babatda ýagşy dilegler edildi.

Umuman, Berkarar Watanymyzda şeýle döwrebap elektrik stansiýasynyň düýbüniň tutulmagy, ençeme iri desgalaryň açylmagy diňe bir özümizi ygtybarly elektrik energiýasy bilen üpjün etmän, eýsem, bu babatda alyp barýan diwersifikasiýa özgertmelerimiz bilen türkmen energiýasyny goňşy ýurtlara ibermäge taýýardygymyzy görkezýän hakykatdyr.

«Nesil».

Türkmenbaşy ş.

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanda dünýädäki maliýe-ykdysady çökgünligiň milli ykdysadyýete ýetirýän ýaramaz täsirini düýpli peseltmek üçin toplumlaýyn çäreler işlenip düzülýär we üstünlikli durmuşa geçirilýär. Şolaryň hatarynda jemi içerki önümiň (JIÖ) ösüş depgininiň üpjün edilmegine, milli manadyň hümmetiniň durnukly saklanyp galmagyna, Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň girdejileriniňdir çykdajylarynyň meýilnama laýyklykda ýerine ýetirilmegine, maýa goýum işjeňliginiň ýokary derejede saklanylmagyna, ilatyň iş üpjünçiliginiň ýokarlandyrylmagyna we beýlekilere aýratyn üns berilýär. Bu wezipeleriň üstünlikli çözülmegi, öz gezeginde, ýokary netijeleri gazanmakda ähli amatly şertleri döredýär. Munuň aýdyň mysalyny şu ýylyň dokuz aýynyň jemlerinden hem görmek bolýar.

Şu ýylyň dokuz aýynda ýurduň ykdysady ösüşini häsiýetlendirýän esasy makroykdysady görkeziji bolan jemi içerki önüm (JIÖ) 6,3 göterim artdy. Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 111,7 göterim, çykdajy bölegi bolsa 97,8 göterim ýerine ýetirildi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 13,3 göterim ýokarlandy, ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, geçen ýylka garanyňda, 9,9 göterim ýokarlandy. Şeýle ýokary depginli durnukly ösüşiň gazanylmagy milli manadymyzyň hümmetine-de oňaýly täsirini ýetirdi we onuň ykdysady ösüşdäki ornuny has-da berkitdi.

Aslynda, pul-karz syýasaty her bir ýurduň Merkezi banky tarapyndan alnyp barylýar. Munuň özi pul toplumynyň kadalaşdyrylmagy arkaly ýurduň makroykdysady maksatlary bolan bahalaryň durnukly derejesini saklamaga, ykdysady ösüşi üpjün etmäge we iş bilen üpjünçiligi gazanmaga oňyn täsir edýär. Türkmenistanyň Merkezi bankynyň esasy maksady milli manadyň durnuklylygyny üpjün etmäge, ýurdumyzyň bank ulgamyny ösdürmäge we pugtalandyrmaga gönükdirilendir. Şunda pul-karz syýasatynyň gurallary ykdysady ulgamyň köpugurly ösüşine bagly bolan ykdysadyýeti kadalaşdyrmagyň iň möhüm tarapydyr. Çünki pul kärhanalaryň hojalyk işlerinde, döwlet guramalarynyň hereket etmeginde, önümçiligiň netijeliliginiň ýokarlanmagyny höweslendirmekde, serişdeleriň tygşytly ulanylmagynda esasy orny eýeleýär. Puluň kömegi bilen diňe bir umumy harajatlaryň ululygy kesgitlenilmän, bahalar arkaly önümçiligiň netijeliligi we gazanylan peýdanyň ululygy hem kesgitlenilýär.

Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen manadynyň kadaly hereketini ýola goýmak, onuň durnuklylygyny, hümmetliligini üpjün etmek, daşary ýurt puluna amatly gatnaşygyny kesgitlemek maksady bilen, 2008-nji ýylda manadyň bu babatda ýeke-täk hümmete geçmek, 2009-njy ýylda manadyň denominasiýasyny, 2015-nji ýylda bolsa dewalwasiýasyny geçirmek boýunça toplumlaýyn çäreler işlenip düzüldi we üstünlikli amala aşyryldy. Şeýle çäreler durnukly ösüşi üpjün etmek bilen, ähli babatda amatly şertleri döretdi.

Manadyň işjeňlik derejesini ýokarlandyrmakda bank karzlaryna aýratyn orun degişlidir. Şondan ugur alnyp, soňky ýyllarda ýurdumyzyň banklary tarapyndan ykdysadyýetiň pudaklaryna we ilata berilýän karzlaryň möhleti uzaldylýar, möçberi köpeldilýär, görnüşi baýlaşdyrylýar. Şeýlelikde, nagt pula bolan isleg peselýär, nagt däl hasaplaşyklaryň gerimi giňeýär, banklaryň emission-kassa harajatlary azalýar, pul aýlanyşygy tizleşýär. Ahyrky netijede, puluň kadaly hereketiniň ýola goýulmagy maýa goýum işjeňligine gönüden-göni täsir edýär. Munuň şeýledigini soňky ýyllarda ykdysadyýetimize goýulýan içerki we daşarky maýa goýumlaryň artmagyndan hem görmek bolýar. Her ýylda ykdysadyýete gönükdirilýän maýa goýumlaryň jemi içerki önümdäki paýy 25 — 30 göterime barabardyr. Şunda jemi möçberiň 15 göterimini daşary ýurt maýa goýumlary düzýär. Munuň özi ykdysadyýetiň gurluşyny ep-esli üýtgetmäge, önümçilik pudagyny düýpgöter döwrebaplaşdyrmaga, senagatyň gaýtadan işleýän pudagynyň önümleriniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, importyň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilýän pudaklaryň ösüşini çaltlandyrmaga, olara innowasion-maglumat tehnologiýalaryny ornaşdyrmaga amatly şertleri döredýär. Halkara maliýe institutlary ýurdumyzda durmuşa geçirilýän maýa goýum maksatnamalaryny, iri taslamalary maliýeleşdirmäge işjeň gatnaşýarlar. Şeýle hyzmatdaşlygyň ýola goýulmagy diňe bir goşmaça maliýe serişdeleriniň peýda bolmagyna şert döretmän, eýsem, innowasion tehnologiýalary çekmäge, dolandyryş ulgamyny kämilleşdirmäge we hünärmenleriň hünär derejesini ýokarlandyrmaga-da mümkinçilik berýär.

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: «Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna», şeýle hem «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyna» laýyklykda, bank hyzmatlaryny müşderilere menzilara ýerine ýetirmegiň birnäçe usullaryny ösdürmek ugrunda degişli işler durmuşa geçirilýär. Aýratyn-da, kompýuterleriň, öýjükli telefonlaryň we planşetleriň üsti bilen «Internet bank», «Mobil bank» hyzmatlarynyň gerimi yzygiderli giňeldilýär. Ykjam telefon aragatnaşygyny, töleg nokatlaryny, internet ulgamyny ulanmak esasynda, elektron töleg we elektron pullary ulanmak ulgamy ösdürilýär. Sanly töleglere geçmegiň tizligi bolsa bazaryň ýagdaýyna, nagt pul aýlanyşygynyň azalmagyna, elektron söwdanyň kabul edilmegine, iri kärhanalaryň işjeňlik derejesine baglylykda üýtgeýär. Pul ulgamynda şeýle ösüşleriň we özgerişlikleriň gazanylmagy ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna tapgyrlaýyn geçirilýän döwründe manadyň işjeňlik derejesiniň ýokarlanmagyna oňyn täsirini ýetirýär. Hususan-da, manadyň durnukly hereket etmegi ýurdumyzda telekeçiligi ösdürmäge we hususy pudagy düşewüntli dolandyrmaga giň mümkinçilikleri döredýär.

Mahlasy, ösüşiň häzirki zaman şertlerinde türkmen manadynyň ykdysady ösüşiň ykjam guraly hökmündäki orny we ähmiýeti yzygiderli artýar, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertleri barha ýokarlanýar.

Baýramdurdy TAÝHAROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň professory.

Adamzat siwilizasiýasynyň ösüşine uly täsirini ýetiren oýlap tapyşlaryň hatarynda pul möhüm orny eýeleýär. Ol diňe bir aýratyn alnan adamyň däl, eýsem, tutuş jemgyýetiň we döwletiň durmuşynda-da wajyp hasaplanýan dolanyşyk serişdesidir. Şeýle hem pul birligi döwletliligiň esasy nyşanlarynyň biri bolup, ýurduň syýasy hem-de ykdysady kuwwatynyň derejesini görkezýär. Garaşsyz Türkmenistan hem 30 ýyl mundan ozal milli pul birligini — manady ulanyşa girizmek bilen, döwlet özygtyýarlylygynyň binýadyny has-da berkitdi.

Taryha nazar aýlanyňda, puluň döremegi adamlaryň arasyndaky ykdysady gatnaşyklaryň güýçlenmegine, söwdanyň, bank işiniň, telekeçiligiň ösmegine, önümçiligiň giňemegine, harytlaryň we hyzmatlaryň görnüşleriniň artmagyna güýçli itergi berendigi görünýär. Eziz Watanymyzdaky taryhy ýadygärliklerde geçirilen arheologik gazuw-agtaryş işlerinde gymmat bahaly metallardan ýasalan teňňeleriň ençemesiniň ýüze çykarylmagy bolsa türkmen topragynyň Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi hökmünde tutuş yklymda söwda-ykdysady gatnaşyklaryň ösmeginde möhüm orny eýeländigini tassyklaýar.

1993-nji ýylyň 1-nji noýabrynda, ýurdumyzda kabul edilen Kanuna laýyklykda, ýeke-täk kanuny töleg we hasaplaşyk serişdesi hökmünde türkmen manady hem-de onuň bölek şaýylyklary bolan teňňe dolanyşyga girizildi. Şondan soňky geçen üç onýyllyga barabar döwürde halkymyzyň ynamyny gazanyp, durnuklylygyny saklap gelýär. Hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli maliýe syýasatynyň netijesinde, milli manadyň durnuklylygyny saklamak, kadaly hereketini ýola goýmak, goraglylygyny üpjün edip, satyn alyş ukybyny ýokarlandyrmak boýunça toplumlaýyn çäreler durmuşa geçirilýär. Ýeňillikli salgyt syýasatynyň ýöredilmegi we ilata pes göterimli karzlaryň berilmegi eýeçiligiň dürli görnüşlerinde täze düzümleri, iş orunlaryny döretmäge, kärhanalaryň önümçilik kuwwatyny pugtalandyrmaga, importuň ornuny tutmaga hem-de eksporta niýetlenen önümleriň öndürilişiniň möçberlerini artdyrmaga, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda sanly ulgamy giňden ornaşdyrmaga, halkara söwda-ykdysady gatnaşyklary barha ösdürmäge giň mümkinçilikleri açýar. Şeýle hem ýurdumyzyň bank ulgamy tarapyndan nagt däl hasaplaşyklaryň geriminiň giňeldilmegine, milli töleg ulgamynyň mümkinçilikleriniň artdyrylmagyna, karz edaralarynyň bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen giň gerimli işler alnyp barylýar.

«Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň», «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» hem-de «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» çäklerinde ýurdumyzda nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek maksady bilen, «Internetbank», «Mobil-bank», «Halkbank terminal», «QR-kod», elektron söwda ýaly onlaýn bank hyzmatlaryny ornaşdyrmak we kämilleşdirmek işlerine maýa goýum serişdeleri yzygiderli goýulýar. Ildeşlerimiz «Altyn asyr», «Millikart», «Maşgala», «Milli VISA», «Goýum bank karty», «Overdraft karty» ýaly bank kartlaryny peýdalanmak arkaly dürli görnüşli nagt däl hasaplaşyklaryň giň mümkinçiliklerinden peýdalanýarlar. Ýurdumyzda elektron söwda hyzmatlarynyň we onlaýn hasaplaşyklaryň gerimi giňeýär. Şoňa görä-de, elektron usulda täjirçilik işini alyp barýan telekeçileriň sany barha artýar.

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzda amala aşyrylýan maliýe syýasaty halkymyzyň abadançylygyny hem-de rowaçlygyny, milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösdürilmegini maksat edinýär. Şol maksatlaryň myrat tapmagy ugrunda ýadawsyz aladalary edýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli işleri mundan beýläk-de rowaç bolsun!

Batyr GUTLYMYRADOW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwlet Baştutanymyzyň parasatly baştutanlygynda türkmen ykdysadyýeti köpugurly ösdürilýär. Milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak, ähli ulgamlara sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça giň möçberli özgertmeler amala aşyrylýar. Döwlet syýasatynda ykdysadyýetimiziň innowasion üpjünçiligini ýokarlandyrmaklyga möhüm wezipe hökmünde garalýar.

Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek hormatly Prezidentimiziň döwlet syýasatynda ileri tutulýan strategik ugurlaryň biridir. Döwletimizde degişli ugry kemala getirmek üçin giň möçberli maýa goýumlar gönükdirilip, daşary ýurtlarda öndürilen ýokary hilli, iň kämil innowasiýalar giňden ornaşdyrylýar. Bu ugurda alnyp barylýan işleriň kanunçylyk binýadyny berkitmek boýunça taryhy çözgütler kabul edilýär. Munuň özi durmuşa geçirilýän işleriň döwrebap, özara sazlaşykly hem-de utgaşykly ýerine ýetirilmegine, milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösmegine ýardam berýär. Muňa şu ýylyň dokuz aýynyň dowamynda maksatnamalaýyn özgertmeler esasynda jemi içerki önümiň 6,3 göterim möçberde durnukly ösüşiniň üpjün edilmegi aýdyň şaýatlyk edýär.

Ykdysadyýeti bedew bady bilen ösýän ata Watanymyz häzirki güne çenli sanly ulgamy ornaşdyrmak we ösdürmek babatda giň tejribe toplady. Gahryman Arkadagymyzyň asylly başlangyçlary esasynda başy başlanan sanly özgertmeler döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan döwlet syýasaty netijesinde üstünlikli dowam etdirilýär. Häzirki wagtda «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» we «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» laýyklykda, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryny sanlylaşdyrmak işleri üstünlikli durmuşa geçirilýär. Halk hojalygyna we durmuşymyzyň ähli ugurlaryna döwrebap maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny giňden ornaşdyrmak, maglumat howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça işler dowam etdirilýär. Şeýle-de «Bir penjire» awtomatlaşdyrylan maglumat ulgamy görnüşinde döwlet hyzmatlar portaly döredilip, onda maglumat hyzmatlary bilen birlikde döwlet edaralarynyň internet saýtlary ýerleşdirildi.

«Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny» hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy örän anyk maksatlary we wezipeleri öz içine alýar. Onda jemi içerki önümde maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň tutýan ornuny artdyrmak, sanly aragatnaşyk babatda welaýatlaryň, şäherleriň we obalaryň arasyndaky tapawudy aradan aýyrmak göz öňünde tutulýar. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ata Watanymyzyň bütin dünýäde ykdysady taýdan ösen kuwwatly senagat döwleti hökmünde ykrar edilmegine ýardam edýär.

Jeren HUDAÝBERDIÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň talyby.

Döwrebap tehnologiýalar hereketde

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bilen ykdysadyýetimiziň elektroenergetika pudagyny çalt depginlerde ösdürmek rowaç alýar. Pudagyň önümçilik kuwwaty häzirki zaman tehnologiýalarynyň hasabyna döwrebaplaşdyrylýar. Arassa energiýa çeşmesi bolan elektrik energiýasynyň öndürilişi düýpli ýokarlandy. Elektrik energiýasy bilen diňe bir içerki sarp edijileriň ýylsaýyn ösýän islegini doly kanagatlandyrmakdan başga-da, türkmen energiýasyny daşary ýurtlara eksport etmegiň giň mümkinçiliklerine ýol açyldy.

Elektroenergetika pudagyndaky düýpli özgertmeleriň oňyn täsirine türkmen energetikasynyň öňbaşçysy bolan Mary DES-iniň çäginde bitirilen işlerde-de göz ýetirmek bolýar. Bu ýerde täze tehnologiýaly gazturbina we utgaşykly dolandyrylýan elektrik stansiýalary işe girizildi. Geljekki energetikleri taýýarlamakda bu ulgamda amala aşyrylýan özgertmeler şu möhüm wezipä özüniň täsirini ýetirýär. Biz şeýle jogapkärçilikden ugur alyp, işine ökde hünärmenler bolup ýetişmekde ähli tagallalary edýäris.

Serdar ANNAÝEW.

TDEI-niň talyby.

Döwrüň talaby

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň başda durmagynda rowaç alýan düýpli özgertmeler milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň durnukly ösüşine ýardam edýär. Işe girizilýän täze tehnologiýaly kärhanalar milli ykdysadyýetimiziň çalt depginlerde ösdürilmeginde uly ähmiýete eýe bolup, amala aşyrylýan özgertmeleriň oňyn täsiri ýurdumyzyň maliýe ulgamynda-da aýdyň duýulýar.

Şeýle öňegidişlikler Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylymyzda has-da äşgär ýüze çykýar. Garaşsyz döwletimiziň maliýe-ykdysady ulgamlarynda üstünlikli amal edilýän düýpli özgertmeler orta hünär okuw mekdebimiziň talyplaryna bildirilýän talaby ýokarlandyrýar. Sebäbi, bu günki günde ýokarda ady agzalan ulgamlara ornaşdyrylýan kämil tehnologiýalary, çylşyrymly tilsimatlary, täze usullary düýpli özleşdirmek zerurlygyny öňe çykarýar. Şonuň üçinem biz ösüşli döwrümiziň talaplaryndan ugur alyp, mugallymlarymyzyň öwredýänlerini ykjam ele almaga, ýokary taýýarlykly hünärmenler bolup ýetişmäge çalyşýarys.

Ejebaý AŞIROWA.

Mary welaýat maliýe-ykdysady orta hünär okuw mekdebiniň talyby.

Ösüşli ertirimiz

Hormatly Prezidentimiziň ýöredýän oýlanyşykly ykdysady syýasaty ýurdumyzda amala aşyrylýan ykdysady özgertmeleriň rowaçlanmagyna itergi berýär. Öňdebaryjy tehnologiýaly önümçilik kuwwatlyklarynyň ulanmaga berilmegi bilen ýokary görkezijiler gazanylýar. Dünýä tejribesinde uly orna eýe bolan sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berilýär. Türkmenistanda 2019-2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda tutumly işleriň bady artýar. Sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi, innowasion tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy ýurdumyzyň ösüşinde täze belentliklere çykmagynda möhüm ädimdir.

Sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagynyň ähli ugurlar bilen birlikde, ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynda ýokary netijeleriň gazanylmagynda ähmiýeti juda uludyr. Sanly ulgamyň giň mümkinçilikleri ýaş nesle bilim bermekde bähbitli şertlere ýol açýar. Bilşimiz ýaly, soňky ýyllarda hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen bilim edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýady döwrebaplaşdyrylýar. Mekdepleriň kämil kompýuterler, multimediýa tehnologiýalary, tehniki serişdeler bilen üpjünçiliginiň ýokarlandyrylmagy ýaş nesle bilim-terbiýe bermekde täze mümkinçilikleri döretdi. Informatika dersi boýunça mugallym bolanym üçin şeýle mümkinçilikleriň bähbidine gündelik iş tejribämde doly göz ýetirýärin. Şonuň üçinem men okuwçylara bilim bermekde geçýän sapaklarymda kämil tehnologiýalaryň mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanmaga çalyşýaryn. Her bir dersiň gyzyklylygy, özüne çekijiligi mugallymyň ukyp-başarnygyna bagly bolýar. Men şu ýörelgeden ugur alyp, her bir sapagymyň täsirli bolmagy ugrunda aladalanýaryn. Multimediýa tehnologiýalaryndan, tehniki serişdelerden, okuw-görkezme esbaplaryndan netijeli peýdalanmagym işimiň netijeliligine oňyn täsirini ýetirýär. Ýaş nesliň şu günki ösen tehnologiýalaryň çylşyrymly syrlaryny ykjam ele almaklary ugrunda ähli tagallalary edýärin. Çünki, ylym we tehnika ösüşli geljek ylym-bilimden başarnygy ýetik ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmäge borçly edýär. Biz şu borç duýgusyndan ugur alýarys.

Akmuhammet BEKMYRADOW.

Türkmengala etrabyndaky daşary ýurt dillerini çuňlaşdyryp, öwredýän ýöriteleşdirilen 33-nji orta mekdebiň informatika mugallymy, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Pudagyň kuwwaty ýokarlanýar

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň oýlanyşykly ykdysady syýasaty netijesinde halk hojalygymyzyň ähli pudaklarynda ýokary netijelere eýe bolunýar. Bu guwançly ýagdaý ýurdumyzyň öňdebaryjy elektroenergetika pudagynda has-da aýdyň duýulýar. Bu iri pudaga kämil tehnologiýaly önümçilik kuwwatlyklarynyň ornaşdyrylmagy bilen arassa energiýa çeşmesi bolan elektrik togunyň öndürilişi düýpli artdyryldy. Elektrik energiýasynyň daşary ýurtlara eksport edilişiniň möçberleri ýokarlanýar.

Ýurdumyzyň elektroenergetika pudagyny ösdürmegiň 2013 — 2020-nji ýyllar üçin Konsepsiýasynyň çäklerinde durmuşa geçirilen iri taslamalar bu gün özüniň gowy netijesini berýär. Şu Konsepsiýa laýyklykda, welaýatymyzda-da Mary DES-iniň senagat zolagynda täze elektrik stansiýalaryň ikisi gurlup, ulanylmaga berildi. Olaryň biri Mary DES-iniň çäginde kuwwaty 149,2 megawat bolan täze gazturbina elektrik stansiýasydyr.

Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermeginde 2018-nji ýylda Mary DES-iniň senagat zolagynda kuwwaty 1574 megawata deň bolan utgaşykly dolandyrylýan elektrik stansiýasynyň işe girizilmegi elektroenergetika pudagynyň çalt depginlerde ösdürilmeginde iňňän uly ähmiýete eýe bolupdy. Biz talyplara bilim berip, hünär öwredenimizde şu günüň ýokary talabyndan ugur alýarys. Geljekki energetikleriň çylşyrymly tehnologiýaly önümçiligiň inçe syrlaryny ykjam ele almaklary ugrunda ähli tagallalary edýäris.

Atajan ILLIÝEW.

TDEI-niň mugallymy.

Guwanjymyz, buýsanjymyz bolan Türkmenistan döwletimiz okgunly ykdysady ösüş ýolundan ynamly öňe barýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyz parahatçylygy, halk bähbitli işleri esasy ugur hökmünde ileri tutýar. Şonuň üçin hem halk, umumadamzat bähbitli beýik işler we düýpli özgertmeler Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimizi hemmetaraplaýyn sazlaşykly ösdürmäge hem-de halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir.

Häzirki ajaýyp döwrümizde ýurdumyz beýik ösüşlere beslenýär. Gahryman Arkadagymyzyň beýik işlerini Arkadagly Gahryman Serdarymyz mynasyp dowam edýär. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Türkmenistanyň milli ykdysadyýeti ösýär, dürli pudaklarda sanly ulgamyň mümkinçilikleri has-da ýokarlanýar. Munuň özi bolsa işleriň has-da ýokary derejede alnyp barylmagyna, döwrebap mümkinçilikleriň ýola goýulmagyna şert döredýär. Işlenilip taýýarlanylan we durmuşa geçirilýän döwlet maksatnamalary, sanlylaşdyrmak boýunça amala aşyrylýan çäreler halk hojalyk toplumynyň ähli pudaklarynyň ösüşini üpjün edýär.

Eziz Diýarymyzda durnukly ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen möhüm ähmiýetli işler üstünlikli durmuşa ornaşdyrylýar. Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň ýolunda ähli pudaklar sazlaşykly ösüş ýoluna düşüp, täze önümçilik kuwwatlyklary emele geldi. Täze taryhy döwürde «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» üstünlikli durmuşa geçirilip, iň döwrebap mümkinçilikler döredilýär. Häzirki ajaýyp döwrümizde sanly ulgamyň mümkinçilikleri dürli pudaklarda özüniň oňat netijesini berýär. Munuň özi ähli pudaklaryň tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrylmagyna, ýurdumyzyň köpugurly kuwwatynyň artmagyna ýardam edýär.

Milli ykdysadyýeti ösdürmekde kämil, bilimli hünärmenleriň aýratyn ornunyň bardygyny bellemek gerek. Çünki önümçilige öňdebaryjy usullar we netijeli tehnologiýalar ornaşdyrylýar. Ykdysadyýetimizde senagatlaşdyrma-innowasion özgertmeler çalt depginlerde alnyp barylýar. Ulgamlary toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmakda, maliýe we durmuş durnuklylygyny üpjün etmekde, ýurduň ykdysady kuwwatyny berkitmekde sanly tehnologiýalardan oňat baş çykarýan hünärmenleriň amala aşyrýan işleri bellenilmäge mynasypdyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň durnukly ösüşini gazanmak babatda dünýä nusgalyk beýik işler amala aşyrylýar, ösüşler gazanylýar.

Hormatly Prezidentimiz eziz halkymyzyň abadançylygy barada hemmetaraplaýyn alada edýär, ähli özgertmeler hut şu maksatlara gönükdirilendir. Hut şonuň üçin hem adamlaryň abadan durmuşy, döredijilikli işlemekleri üçin ähli şertler döredilýär. Şeýle il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli işleri durmuşa geçirýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag bolsun, beýik işleri rowaçlyklara beslensin!

Myrat TÄÇMYRADOW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň uly mugallymy.

Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň Gökdepe etrabynyň çäginde ýerleşýän Gazbeton zawodynyň öndürýän önümlerine isleg barha artýar. Kärhanada şu ýylyň geçen dokuz aýynyň önümçilik görkezijileri hem oňa güwä geçýär. Agzalan döwürde kärhanada 14 million 140 müň manatlyga golaý önüm öndürildi. Bu geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ösüş depgininiň 105,8 göterim üpjün edilendigini görkezýär.

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda kärhanada jemgyýetçilik we ýaşaýyş jaýlary, kärhanalaryň hem-de senagat infrastrukturasynyň desgalary üçin gazbeton önümleriniň önümçiligi bökdençsiz alnyp barylýar. Taslama kuwwaty gazbeton önümleriniň ýylda 144 müň kub metrini öndürmäge niýetlenen bu kärhananyň ýokary hilli, dürli göwrümdäki diwarlyk bloklary, ýylylyk saklaýjy önümleri hem uly islege eýedir. Dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply bolan bu önümler sarp edijilere bökdençsiz ugradylýar. Kärhananyň işçi-hünärmenleri şu ýyly ýokary önümçilik görkezijileri bilen jemlemek üçin iş depginini birjik-de gowşatmaýarlar.

Aýdo ŞEKEROW.

(Türkmenistan).

Ýangyç gorlaryna baý ýurdumyzyň nebitgaz pudagyny ösdürmek, tebigy gazy dünýä bazarlaryna diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek, nebitgaz serişdelerini gaýtadan işläp, dünýä standartlaryna laýyk gelýän ýokary hilli önümleri öndürmek Garaşsyz döwletimiziň alyp barýan energetika strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Türkmenistanyň nebitgaz pudagynyň eksport kuwwaty ýylsaýyn ýokarlanýar. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara bähbitli gatnaşyklar pugtalandyrylýar we giňeldilýär.

Ýurdumyzda her ýyl geçirilýän «Türkmenistanyň nebiti we gazy» atly halkara maslahat we sergi ýangyç-energetika toplumynyň gazananlaryny giňden görkezmek hem-de degişli ugurda halkara hyzmatdaşlygy ilerletmek üçin netijeli meýdança bolup durýar. 25-nji oktýabrda açylmagy meýilleşdirilýän «Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2023» atly XXVIII halkara sergi we maslahat hem şol maksatlary ugur edinýär. Forum energetika pudagyny durnukly ösdürmek, dünýäniň energetika ulgamynda soňky ýagdaýlara syn bermek hem-de ýurdumyzyň nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek üçin mümkinçilikleri giňeltmäge ýardam berer.

«Türkmengaz» döwlet konserniniň resmi internet sahypasynda habar berlişi ýaly, maslahatda Türkmenistanyň ýangyç-energetika toplumynda amala aşyrylýan täze maýa goýum taslamalary bilen tanyşdyrylar. Olar ägirt uly «Galkynyş» gaz känini işläp taýýarlamagyň, TOPH gaz geçirijisini gurmagyň, gury ýerde nebiti we gazy çykarmagyň, Hazar deňziniň türkmen bölegindäki ýataklary, gaýtadan dikeldilýän energetikany özleşdirmegiň geljekki tapgyrlaryny öz içine alýar. Uglewodorod serişdelerini gazyp almakda we metan zyňyndylaryny azaltmakda ekologiýa meselelerine aýratyn üns berler.

Ýurdumyzyň energetika pudagy üçin möhüm çäreleriň biri bolan bu giň gerimli forumy «Türkmengaz» we «Türkmennebit» döwlet konsernleri, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy hem-de Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasy «GaffneyCline» britan kompaniýasynyň goldaw bermeginde «Türkmen Forum» hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda guraýar. Onda nebitgaz pudagyny ösdürmegiň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşylar.

Habar berlişi ýaly, halkara forum Aşgabatda dünýäniň nebitgaz kompaniýalarynyň wekillerini, şeýle hem Türkmenistandan we daşary ýurtlardan pudagyň bilermenlerini we ýolbaşçylaryny bir ýere jemlär. Maslahatyň çäklerinde dünýäniň energetika bazaryndaky ýagdaýlara, nebitgazly ýataklary özleşdirmek hem-de Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek mümkinçiliklerine bagyşlanan çykyşlar meýilleşdirilýär.

Sergi ýurdumyzda we dünýäde nebitgaz pudagynyň ösüşiniň häzirki meýillerine laýyklykda, bu ugurdaky iň gowy gazananlaryny görkezer. Ol milli we halkara nebit kompaniýalarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge ýardam eder.

Forumyň çäklerinde Türkmenistanyň nebitgaz, bank, himiýa we energetika ulgamlarynyň ýolbaşçylary bilen duşuşyklar meýilleşdirilýär. Munuň özi geljegi uly hyzmatdaşlygyň ugurlaryny we täze maýa goýum taslamalaryny ara alyp maslahatlaşmaga mümkinçilik berer.

Maslahatyň işine we sergä öňdebaryjy halkara energetika kompaniýalarynyňdyr guramalarynyň, dünýäniň esasy maliýe institutlarynyň köpsanly ýolbaşçylarynyň gatnaşmagyna garaşylýar. Olar halkara hyzmatdaşlygyny we energetika pudagyny durnukly ösdürmäge ýardam etmek boýunça dialogy berkiderler, tejribe alşarlar hem-de Türkmenistanyň nebitgaz toplumynyň ösüşine täsir edýän sebit we dünýä meýillerini ara alyp maslahatlaşarlar.

«Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2023» atly XXVIII halkara forumyň hyzmatdaşlarynyň hatarynda «Hyundai Engineering Co., Ltd», «Mitro International», «PEL Limited», «Baker Hughes Buried Hill», «Dragon Oil», «Schlumberger», «Yug-Neftegaz» ýaly dünýä belli kompaniýalar bar.

Maslahat bilen ugurdaş guralýan sergä «Dragon Oil», CNPC, «Petronas», «Honhua», «Rosen Group», «Sumitomo», «Tatneft», ENI, «Rönesans», «Schlumberger», «Transneft», «Interpipe», KAMAZ we beýleki meşhur kompaniýalaryň gatnaşmagyna garaşylýar. Söwda-senagat edarasynyň sergi meýdançasynda ýurdumyzyň we dünýäniň nebitgaz pudaklary bilen baglanyşykly täze pikirlerdir wezipeler bilen üsti ýetirilen iň gowy gazananlary görkeziler.

Resul NURGELDIÝEW,

«Watan».

Täze eýýamymyzyň şanly menzili bolan Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň toýly günlerinde ata-babalarymyzyň döwletlilik däplerine eýerilip, ýokary derejede geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň taryhy mejlisi döwlet berkararlygynyň has-da pugtalanýandygyny, türkmen jemgyýetinde demokratik ýörelgeleriň barha rowaçlanýandygyny aýdyň görkezdi. Döwletimiziň durmuşynda taryhy ähmiýetli waka öwrülen umumymilli forumda ýurdumyzy ähli ugurlar boýunça mundan beýläk-de okgunly ösdürmäge, halkymyzyň abadan hem bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen taryhy çözgütler kabul edildi, geljek üçin düýpli özgertmeleri amala aşyrmagyň ileri tutulýan maksatnamalaýyn wezipeleri kesgitlenildi. 

Milli ykdysadyýetimiz innowasion usullaryň giňden ornaşdyrylmagy netijesinde täze belentliklere galýar. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň taryhy mejlisi işe bolan garaýyşlaryň hem çemeleşmeleriň düýbünden üýtgedilmegine, dolandyryş ulgamyna häzirki zaman halkara ülňüleriniň ornaşdyrylmagyna, ykdysadyýetiň täze durkunyň döredilmegine, ýurdumyzyň senagat taýdan ösen döwlete öwrülmegine täzeçe itergi berjek möhüm ähmiýetli waka boldy. 

 Maglumatlar ulgamynyň kämil ösdürilýän, durmuşyň ähli ugurlaryna çylşyrymly tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylýan häzirki döwürde dünýäde ösüşiň iň täze hem-de amatly nusgalary gözlenilýär: ol ykdysadyýeti kuwwatlandyrmagyň ygtybarly ugry hasaplanylýar. Dünýä bileleşiginiň aýrylmaz bölegi bolan ýurdumyz hem ählumumy ykrar edilen, açyklyga, howpsuzlyga esaslanýan ösüş ýolunyň özboluşly nusgasyny saýlap aldy. Hormatly Prezidentimiziň täze ykdysady strategiýasy milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak arkaly ösdürmek, halk hojalygynyň ähli ugurlaryna häzirki zamanyň talabyna laýyk gelýän täzeçil usullary ornaşdyrmak, sanly ykdysadyýete geçmek, innowasion usullary giň gerimde ulanmak, çylşyrymly tehnologiýalara başarnykly erk edýän ýokary bilimli hünärmenleri taýýarlamak ýaly anyk ugurlary özünde jemleýär. 

Ykdysady ösüşleriň täze nusgasy hökmünde sanly ykdysadyýete geçilmegi netijesinde, ýurdumyzyň eksport mümkinçiligi has-da artýar, senagat önümleriniň iň täze görnüşleri dünýä bazaryna çykarylýar. Şol bir wagtyň özünde, daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan ýerli önümleriň has kän öndürilmegine şertler döreýär. Häzirki wagtda ýurdumyzyň döwrebap kärhanalarynda öndürilýän, dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply önümleriň möçberi hem-de görnüşleri artýar. Döwletimiz dünýäniň ykdysady, senagat, maýa goýum, ylmy-tehniki we tehnologik giňişligine ynamly aralaşýar. Durnukly ykdysady ösüş hormatly Prezidentimiziň uzak möhletleýin strategiýasynyň baş maksady bolup durýar. Täze eýýamymyzda maýa goýum syýasatynyň netijeliligi hem-de işjeňligi has-da ýokarlanýar, gaýtadan işleýän we önüm öndürýän senagat pudaklaryny çalt depginler bilen ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň hem möçberi yzygiderli artýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň başyndan bäri jemi içerki önümiň ösüşiniň 6,2 göterim derejede durnukly saklanýandygy ýurdumyzda alnyp barylýan syýasatyň oýlanyşykly häsiýete eýedigini görkezýär. Hormatly Prezidentimiz taryhy mejlisde eden çykyşynda şu ýyl önümçilik we medeni-durmuş ulgamlaryna jemi 37 milliard 400 million manat möçberde maýa goýumlary goýmagyň göz öňünde tutulýandygy, bu serişdeleriň hasabyna täze önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalaryň gurulýandygy hem-de döwrebaplaşdyrylýandygy barada aýtdy. 

Hormatly Prezidentimiz halkara maýa goýum mümkinçiliklerini netijeli ulanyp, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagy we maýa goýumlaryň möçberini artdyrmagy utgaşykly, toplumlaýyn esasda alyp barmalydygyna ünsi çekdi. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň belleýşi ýaly, şu ýyl Oba milli maksatnamasyny amala aşyrmak üçin 1 milliard 600 million manat möçberinde düýpli maýa goýumlar özleşdiriler. Bu serişdeleriň hasabyna täze önümçilik, medeni-durmuş maksatly desgalar bina edilýär hem-de döwrebaplaşdyrylar, şäherleriň, obalaryň durky täzelenýär, täze obalar, ýaşaýyş jaý toplumlary, saglyk öýleri we beýlekiler gurulýar. 

Häzirki wagtda ýurdumyzda gaýtadan işleýän innowasion senagaty ösdürmäge aýratyn üns berilýär. Ykdysady ösüş strategiýasynyň esasy ýollary gaýtadan işleýän senagatyň netijeli hereket etmegine gönükdirilýär. Ykdysady ösüşleriň täze nusgasy hökmünde sanly ykdysadyýete geçilmegi netijesinde, ýurdumyzyň eksport mümkinçiligi has-da artýar, senagat önümleriniň iň täze görnüşleri dünýä bazaryna çykarylýar, şol bir wagtyň özünde, daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan ýerli önümleriň has köp öndürilmegine şertler döreýär. Şeýle täze usullaryň ornaşdyrylmagy ýerli senagat kärhanalary tarapyndan ýurdumyzyň çig mal binýadynyň ýokary derejede gaýtadan işlenmegine, ykdysadyýetiň tehnologik ösüş derejesine doly geçmegine mümkinçilik berýär. Bu bolsa ýerli bazarlarda, söwda nokatlarynda özümizde öndürilen önümleriň bolçulygyny döretmäge, ýurdumyzda hereket edýän gaýtadan işleýän senagat kärhanalarynyň önümçilik kuwwatyny has ýokarlandyrmaga oňaýly täsir edýär. Ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň kuwwatyny artdyrmak, bu ugurda hususy işewürligiň önümçilik binýadyny ösdürmek üçin hem zerur şertler döredilýär. Şeýle çemeleşmeler bolsa bazar-ykdysady we innowasion önümçiligi çuňlaşdyrmaga gönükdirilen wezipeleriň bähbitli taraplaryny örän aýdyň görkezýär hem-de toplanylan oňyn tejribeler esasynda dürli gurluşyk serişdeleriniň has köp öndürilmegini üpjün edýär. 

Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň ahyryna çenli Türkmenbaşy — Farap we Aşgabat — Daşoguz awtomobil ýollarynyň, Garabogaz aýlagynyň üstünden geçýän köpriniň gurluşygynda bahasy 545 million 55 müň manada deň bolan düýpli maýa goýumlaryň özleşdiriljekdigi barada aýratyn belläp geçdi. Öz gurluşykçylarymyz tarapyndan bary-ýogy dört ýyldan gowrak wagtda «akylly» şäher konsepsiýasynyň kadalaryna laýyklykda, «ýaşyl» tehnologiýalar ulanylyp bina edilen Arkadag şäheri halkara ykrarnamalaryň 21-sine mynasyp boldy. Şäheriň derejesi we ähmiýeti ýurdumyzyň kanunçylygynda hukuk taýdan berkidildi. Döwlet Baştutanymyz şunuň bilen baglylykda, dünýäde mynasyp orny eýelemegi üçin, Arkadag şäherini 2024 — 2052-nji ýyllarda ösdürmegiň Konsepsiýasyny taýýarlamagyň maksadalaýyk boljakdygyny belledi. Täze eýýamymyzda Aşgabat we Arkadag şäherlerinde amala aşyrylýan nusgalyk işler halkymyzyň buýsanjyny artdyrýar. 

Ajaýyp döwrümizde halkymyzyň bagtyýar durmuşda, abadançylykda ýaşamagy babatda taýsyz tagallalary edýän türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlarynyň sag, ömürleriniň uzak, amala aşyrýan beýik işleriniň hemişe rowaç bolmagyny arzuw edýäris. 

Baýramgül GELDIMÄMMEDOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy