Habarlar
Ählumumy abadançylygyň bähbidine hyzmatdaşlyk

Türkmenistan parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de giň halkara hyzmatdaşlyk syýasatyna ygrarly bolmak bilen, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda döwletara derejede hem-de abraýly halkara guramalaryň çäklerinde netijeli hyzmatdaşlygy ösdürýär. Munuň şeýledigini geçen hepdäniň uly ähmiýetli wakasy hem aýdyňlygy bilen görkezdi. 

                                                                   

15-16-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda ýurdumyzyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahat utgaşykly görnüşde geçirildi. 

                                                                   

Hazar sebitine şeýle uly gyzyklanma birnäçe möhüm ýagdaýlar bilen şertlendirilendir. Ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak şolaryň hatarynda aýratyn orun eýeleýär. Hazar deňziniň geosyýasy hem-de geoykdysady gatnaşyklaryň esasy merkezleriniň birine öwrülýändigi nazara alnanda, onuň ähmiýeti geografik çäklerden has alyslara uzaýar. Bu ýerde deňiz, guryýer we howa ýollaryny özünde jemleýän dünýä derejesindäki iri üstaşyr ulag halkasy kemala gelýär. Forumyň öňüsyrasynda türkmen deňiz kenar ýakasynda ulag toplumynda we logistikada gazanylan üstünlikleri, hödürlenilýän häzirki zaman hyzmatlaryň giň gerimli görnüşlerini görkezýän sergileriň birnäçesi guraldy. 

                                                                   

Ugurdaş sergiler Türkmenbaşy Halkara howa menzilinde hem-de Türkmenbaşy Halkara deňiz portunda ýaýbaňlandyryldy. Şolarda ata Watanymyzyň hem-de daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň ýeten sepgitleri görkezildi. Bulardan başga-da, daşary ýurtly myhmanlara türkmen halkynyň asyrlaryň dowamynda saklanyp gelýän baý medeni mirasy, döredijilik däpleri barada gürrüň berýän sergi bilen tanyşmaga mümkinçilik döredildi. Foruma gatnaşyjylar üçin sungat ussatlarynyň konserti guraldy. 

                                                                   

Ýurdumyzda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatyň geçirilmegi ata Watanymyzyň dünýä giňişligindäki belent abraýynyň hem-de Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge gönükdirilen netijeli başlangyçlarynyň ykrar edilmeginiň subutnamasydyr. 

                                                                   

Foruma 40-a golaý döwletiň hem-de halkara guramalaryň 30-dan gowragynyň wekiliýetleri gatnaşdylar. Bu çäre BMG-niň edaralarynyň ýolbaşçylaryny, abraýly halkara, sebit we sebitara guramalaryň hem-de maliýe düzümleriniň ýolbaşçylaryny, hususy ulgamyň, hökümete dahylsyz birleşikleriň, ylmy toparlaryň wekillerini birleşdirdi. Türkmen tarapyndan forumyň işine Hökümet agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Mälim bolşy ýaly, bu forumy biziň ýurdumyzda geçirmek başlangyjy Türkmenistan tarapyndan öňe sürüldi hem-de BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 2021-nji ýylda kabul edilen Kararnamada berkidildi. Bu teklibiň wajypdygy döwrüň talaplary bilen tassyklanyldy. Ulag ulgamy dünýä ykdysadyýetiniň esasy ugurlarynyň biri hem-de dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň durnuklylygyna we deňagramlylygyna gönüden-göni täsir edýän ählumumy durnukly ösüşiň möhüm şerti bolup durýar. 

                                                                   

Forumyň ähli mejlisleri Birleşen Milletler Guramasynyň web platformasynda onuň resmi dilleriniň dördüsinde — iňlis, fransuz, ispan hem-de rus dillerinde göni ýaýlymda görkezildi. 

                                                                   

Utgaşykly görnüşde geçen forumyň esasy maksady deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň (DÇBÖBD) durnukly ulag we onuň bilen bagly Durnukly ösüş maksatlary ulgamynda gazanan ösüşini seljermekden, şunuň bilen baglylykda, koronawirus pandemiýasynyň hem-de beýleki wehimleriň täsirini kesgitlemekden ybarat boldy. Şeýle hem COVID-19-dan soňky dikeldişde ulagyň esasy orny, howanyň üýtgemeginiň täsirini azaltmak we oňa uýgunlaşmak bilen bagly meselelere garaldy. 

                                                                   

Pandemiýa döwründen soň düzümi maliýeleşdirmek, onuň durnuklylygyny üpjün etmek üçin bilimleri, tejribäni hem-de innowasion çemeleşmeleri — çözgütleri alyşmak, DÇBÖBD-de ulag düzüminiň ösüşini we tehniki taýdan hyzmat edilişini gowulandyrmak üçin maslahatlary hem-de mümkinçilikleri ýüze çykarmak, DÇBÖBD-niň bähbitleri üçin ulag ulgamynda halkara goldawy giňeltmek, bu ulgamda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak forumyň esasy wezipeleri boldy. 

                                                                   

Maslahatyň işiniň öňüsyrasynda “Awaza” kongresler merkeziniň eýwanynda elektron görnüşli sergi guraldy. Onda deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň mümkinçilikleri hem-de ýurdumyzyň ulag-kommunikasiýa toplumynyň gazanan üstünlikleri görkezildi. Sergide ilaty 533 million adama barabar bolan deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň 32-si barada gürrüň berildi. Bu ýurtlaryň çäk taýdan ýerleşişi olaryň beýleki ýurtlar bilen ykdysady gatnaşyklaryna täsirini ýetirýär. Şonuň netijesinde, olar ykdysadyýetiň düzümleýin kämilleşdirilmegi üçin zerur maýa goýum hem-de maliýeleşdirmek, tehnologiýalar we hyzmatlar ýaly ugurlarda ählumumy söwdanyň artykmaçlyklaryndan doly derejede peýdalanyp bilmeýärler. Şunuň bilen birlikde, monitorlarda ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlyk üçin giň ýollary açýan, geljegi uly taslamalar barada maglumatlar berildi. 

                                                                   

Maslahatda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň beýan eden täze başlangyçlarynyň ähmiýeti aýratyn nygtaldy. Döwlet Baştutanymyz foruma gatnaşyjylaryň öňünde wideoýüzlenme bilen çykyş edip, Türkmenistanyň ählumumy ulag hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmäge hem-de giňeltmäge taýýardygyny tassyklady. Şol başlangyçlaryň hatarynda BMG-de deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň bähbitlerini goramaga gönükdirilen hem-de BMG-niň degişli düzümleri bilen yzygiderli iş alyp barjak ýörite iş toparyny döretmek, Baş Assambleýanyň “Ählumumy ulag hyzmatdaşlygynyň ösüşinde we ony pugtalandyrmakda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ornuny ýokarlandyrmak hakynda” Kararnamasyny işläp taýýarlamaga girişmek baradaky teklipler bar. 

                                                                   

“Türkmenistan XXI asyryň ulag gurluşynyň integrasiýa ösüşiniň giňişlikleriň, sebitleriň, senagat, serişde, adam mümkinçilikleriniň baglanyşygydygyna ynanýar. Geljek iň uly halkara hem-de sebit deňiz, derýa, awtomobil we demir ýollaryna, howa merkezlerine çykmak, olaryň amatly utgaşmasy hem-de hersiniň artykmaçlygyndan peýdalanmak bilen birleşdirilen ulag aragatnaşyk ulgamyna degişlidir” diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow çykyşynda nygtady. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz şu forumyň kabul eden çözgütleriniň we teklipleriniň Birleşen Milletler Guramasynyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça 2024-nji ýylda geçirilmegi göz öňünde tutulan üçünji maslahatyna taýýarlyk görmegiň esasyny düzjekdigine ynam bildirdi hem-de Türkmenistanyň öz hyzmatdaşlary we pikirdeşleri bilen bilelikde öňde goýlan bu maksatlara ýetmek üçin aýgytly hereket etjekdigini aýtdy. 

                                                                   

Foruma gatnaşyjylara Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň iberen ýüzlenmesi hem okaldy. Onda ulag ulgamyndaky arabaglanyşygyň ähli ýurtlaryň geljegi, aýratyn-da, söwdada nyrhlary peseltmek we ählumumy bazarlara elýeterliligi gowulandyrmak babatda DÇBÖBD üçin möhüm ähmiýete eýedigi bellenilýär. Şunda ykdysadyýetleriň we adamlaryň ýakynlaşmagyna ýardam bermek, oba hem-de şäher etraplarynyň arasyndaky gatnaşyklary pugtalandyrmak, durnuklylygy ýokarlandyrmak, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin ulagyň örän wajypdygyna üns çekildi. Şunuň bilen birlikde, geljekde bilelikdäki tagallalary işjeňleşdirmegiň hem-de çözgütleriň ähmiýetini artdyrmagyň, düzümi maliýeleşdirmekde ýetmeýän serişdeleriň öwezini dolmak, şol sanda durnukly ulag ulgamyna maýa goýumlary goýmak üçin hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmagyň wajypdygy nygtaldy. 

                                                                   

Çykyş edenler deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ygtybarly ulag düzümine, sebit hem-de dünýä söwdasyna işjeň gatnaşmak üçin netijeli üstaşyr gurallarynyň döredilmegine garaşlydygyny bellediler. 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ulag babatda sebitara hem-de halkara gatnaşyklary gowulandyrmak, üstaşyr ugurlary giňeltmek üçin onuň kadalaşdyryjy hukuk binýadyny we düzümleýin gurallaryny kämilleşdirmek, sanly ulgamy işjeňleşdirmek, geçelgeleriň işine goldaw bermek üçin oýlanyşykly syýasaty işläp taýýarlamak hem-de mümkin bolan ähli çeşmelerden maliýe serişdelerini çekmegiň hasabyna ekologik taýdan arassa we netijeli ulag ýollaryny ösdürmek, ulag düzümindäki päsgelçilikleri aradan aýyrmak çözgüdi kabul etmegiň esasy bäş ugry hökmünde görkezildi. Munuň özi ilkinji dört maksada ýetmek üçin aýratyn ähmiýetli hasaplanýar. 

                                                                   

Forumyň ikinji gününiň maksatnamasy ugurdaş çäreleri — Halkara ulag we üstaşyr geçelgesini döretmek boýunça utgaşdyryjy geňeşiň mejlisini (Aşgabat ylalaşygy esasynda) hem-de “Merkezi Aziýa — Ýakyn Gündogar — Afrika: ulag ulgamynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri” atly ministrler derejesindäki duşuşygy öz içine aldy. 

                                                                   

 Maslahatyň dowamynda birnäçe köptaraplaýyn we ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi. 

                                                                   

Forumyň işiniň netijeleri Jemleýji Beýannamada berkidildi. Şonda COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň durnukly dikeldilişi üçin ulag arabaglanyşygynyň güýçlendirilmeginiň hem-de Hereketleriň Wena maksatnamasynyň ýerine ýetirilişini we Durnukly ösüş maksatlarynyň gazanylmagyny tizleşdirmegiň wajypdygy bellenilýär. Şunuň bilen baglylykda, halkara we sebit bazarlaryny deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlar bilen birleşdirmekde üstaşyr daşamalaryň eýeleýän ähmiýetli orny nygtalýar. 

                                                                   

Resminamada bellenilişi ýaly, maslahat halkara bileleşigi deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň ykdysady taýdan okgunly hem-de durnukly ösüşi üçin zerur şert bolup durýan netijeli ulag düzümini döretmekde ulag aragatnaşygyny ösdürmek ulgamynda sebit hyzmatdaşlygyny giňeltmek we utgaşdyrmak boýunça işleri goldamaga çagyrýar. Şunuň bilen bir hatarda, kämil üstaşyr daşamalary we söwdany ýeňilleşdirmek, COVID-19 pandemiýasyndan soňky durnukly dikeldiş üçin sanly ulgamlary pugtalandyrmak tagallalary birleşdirmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi. 

                                                                   

Şeýle-de ulag ulgamynda howanyň üýtgemeginiň täsirlerini azaltmak hem-de oňa uýgunlaşmak, adatdan daşary howa ýagdaýlary emele gelen halatynda olara taýýar bolmak babatda zerur serişdeleriň we hyzmatlaryň jemlenilmegi üçin deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň mümkinçilikleriniň artdyrylmagynyň örän möhümdigi nygtalýar. 

                                                                   

Resminamada Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahatyň netijeleri boýunça esas edilip alnan durnukly ulag boýunça Aşgabat prosesini dowam etmegiň, ýokary derejeli yzygiderli halkara duşuşyklary, köptaraplaýyn maslahatlaşmalary geçirmegiň, bu işleriň çäklerinde bilim beriş çäreleriniň mümkinçiligini we guralyşyny pugtalandyrmagyň möhümdigine aýratyn üns berildi. 

                                                                   

Häzir BMG-niň Baş Assambleýasynyň şu ýylyň 13-nji sentýabrynda açyljak 77-nji sessiýasynyň resminamasy hökmünde Awazada kabul edilen Jemleýji Beýannamany taýýarlamak boýunça degişli işler alnyp barylýar. 

                                                                   

“Hereketleriň Wena maksatnamasynyň ulag aragatnaşygynyň anyk wezipelerine hem-de Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde gazanylan tejribeler we meseleler”, “Pandemiýadan soňky döwürde durnukly ösüşi üpjün etmek üçin ulag aragatnaşygyny maliýeleşdirmek — esasy meseleler we çözgütler” ady bilen geçirilen mejlislerde Türkmenistan tarapyndan ulag ulgamynda sebit, dünýä derejesinde netijeli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, onuň has amatly görnüşlerini işläp taýýarlamaga gönükdirilip öňe sürlen netijeli başlangyçlaryň wajypdygy we olara bolan islegiň uludygy nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, bu ugurda oňyn halkara gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna, döwletlere hem-de sebitlere uly ykdysady mümkinçiligi üpjün edip bilýän, olaryň strategik bähbitlerini utgaşdyrmaga ukyply kuwwatly birleşdiriji serişde, geosyýasatyň möhüm ýagdaýy bolup durýan, ýaýbaňlandyrylan, howpsuz, döwrebap üstaşyr ulag düzümleriniň kemala getirilmegine ýurdumyzyň goşandyna ýokary baha berildi. 

                                                                   

Üstaşyr ulag ulgamynda netijeli ugurlaryň döredilmegi deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň toparynyň dünýä ykdysadyýetine ýakynlaşmagy üçin örän wajypdyr. 

                                                                   

Pikir alyşmalaryň çäklerinde forumyň wekilleri şu maslahatyň awtomobil, demir ýol, deňiz we howa ýollaryny özüne birleşdirýän ulag ulgamlarynyň sazlaşykly ösmegine, bu ulgamda giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin intermodal logistik merkezleri döretmäge ýardam etmelidigi barada umumy pikiri aýtdylar. Maslahatyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler hem-de olaryň hyzmatdaşlary üçin ygtybarly hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmak, bar bolan meselelere ünsi çekmek babatda oňat mümkinçilik bolup durýandygy nygtaldy. 

                                                                   

Forumyň çäklerinde ikitaraplaýyn duşuşyklar, şol sanda Türkmenistanyň Hökümetiniň agzalary bilen birnäçe daşary ýurtlaryň hem-de halkara guramalaryň wekiliýetleriniň arasynda duşuşyklar geçirildi. Şol duşuşyklarda sebitiň we dünýäniň halkara ykdysady gatnaşyklaryň ösmegine kuwwatly itergi berjek täze ulag geçelgelerini döretmek hem-de ozal hereket edýänlerini giňeltmek boýunça geljegi uly taslamalary nazara almak bilen, hyzmatdaşlygyň gerimini giňeltmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

17-nji awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyndaky «Berkarar» myhmanhanasynda Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamanyň taslamasyna badalga bermek dabarasy geçirildi. 

                                                                   

Multimodal gatnawlary ösdürmekde köpugurly sanly çözgüt bolup durýan Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminama (Global Transit Document) Ýewropa — Kawkaz — Aziýa halkara ulag geçelgesiniň (TRACECA) hökümetara komissiýasynyň Hemişelik sekretariatynyň Halkara ulag diplomatiýasy merkezi, GDA agza ýurtlarynyň Ýolçularynyň hökümetara geňeşi, dünýäniň iri maglumat tehnologiýalaryny işläp düzüjileri hem-de Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamany ulanmaga gyzyklanma bildirýän ýurtlar bilen oňyn hyzmatdaşlygynyň netijesidir. 

                                                                   

Halkara üstaşyr ýük daşamalaryny has ýeňilleşdirmäge gönükdirilen ýeke-täk multimodal resminamany işläp taýýarlamak maksady bilen, ozal iş topary döredilipdi. Şonuň düzümine TRACECA agza ýurtlaryň döwlet we gümrük edaralarynyň, synçylaryň — TRACECA maksatnamasyny ulanyjy hökmünde Türkmenistanyň hem-de TRACECA-nyň hyzmatdaşy bolan BMG-niň Aziýa — Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasynyň wekilleri girdiler. 2020-nji ýyldan bäri Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamanyň konsepsiýasynyň üstünde gaýtadan işlemek we onuň jemleýji görnüşini taýýarlamak boýunça işler depginli alnyp baryldy. 2022-nji ýyldan bolsa synag ýük daşamalaryny taýýarlamagyň üstünde bilelikde işlemäge başlanyldy. 

                                                                   

Ýewropa — Kawkaz — Aziýa halkara ulag geçelgesiniň (TRACECA) Hökümetara komissiýasynyň Hemişelik sekretariatynyň Baş sekretary A.Asawbaýew çärä gatnaşyjylaryň öňünde sanly ulgam arkaly çykyş edip, Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamany ornaşdyrmagyň Aşgabat prosesiniň çäklerinde ýükleri ibermegiň dünýä derejesindäki halkasyny sanlylaşdyrmaga wajyp goşant boljakdygyny belledi. Halkara ulag geçelgesiniň sanly maksatnamasyny durmuşa geçirmek ulaglaryň dürli görnüşlerini birleşdirýän sebitleýin sanly ulgamy döretmäge mümkinçilik berer. Munuň özi TRACECA agza ýurtlaryň köpüsiniň, ilkinji nobatda, Merkezi Aziýa döwletleriniň deňze çykalgasy bolmandygy göz öňünde tutulanda aýratyn wajypdyr. 

                                                                   

Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamanyň taslamasyna badalga bermek dabarasyna Halkara ulag diplomatiýasy merkeziniň Ýerine ýetiriji sekretary I.Runow, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna agza ýurtlaryň Ýolçularynyň hökümetara geňeşiniň başlygy B.Karimow hem-de sebitiň ýurtlarynyň — Gazagystanyň, Täjigistanyň, Türkmenistanyň we Özbegistanyň wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Çykyşlarda XXI asyryň üçünji onýyllygynyň sepgidinde dünýä ykdysadyýetiniň ykdysady we ösüş ýagdaýlarynyň dürli sebitleriň hem-de yklymlaryň döwletlerini baglanyşdyrýan multimodal geçelgeleriň ugrunda ulag işlerini dolandyrmagy amatly ýagdaýa getirmek maksady bilen, bir nusga getirilen Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamany işläp taýýarlamaga we ornaşdyrmaga aýratyn zerurlygy döredendigi nygtaldy. 

                                                                   

Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamanyň ornaşdyrylmagy multimodal daşamalary amala aşyrmak, halkara söwdany hem-de işewürligi alyp barmak üçin şertleri gowulandyrmak bilen birlikde, milli býujetlere salgytlaryň gelmeginiň artmagyny üpjün edip, gyzyklanma bildirýän taraplaryň ählisi üçin durmuş-ykdysady we täjirçilik artykmaçlyklarynyň döremegine ýardam berer. 

                                                                   

Taslama gatnaşyjylar ulag ulgamynyň sanlylaşdyrylmagynyň sebitiň ýurtlaryna uly ykdysady we syýasy bähbidi üpjün edip bilýän, olaryň strategik bähbitlerini birleşdirýän kuwwatly özara ýakynlaşdyryjy serişde bolup durýandygyny nygtap, bir aýyň dowamynda 2022 — 2024-nji ýyllarda Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamanyň taslamasyny durmuşa geçirmek babatda anyk çäreleriň meýilnamasyny işläp taýýarlamaga taýýardyklaryny biragyzdan beýan etdiler. 

                                                                   

Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminamanyň taslamasyna resmi badalga bermek dabarasynyň ahyrynda oňa gatnaşyjylar Bilelikdäki Beýannamany kabul etdiler. Şonda taraplaryň dürli derejelerde hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy sanly ulgamy döretmek baradaky teklibi öňe ilerletmek boýunça mundan beýläk-de hyzmatdaşlyk etmäge taraplaryň taýýardygy tassyklanyldy. 

                                                                   

17-nji awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň “Berkarar” myhmanhanasynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatyň hem-de oňa gabatlanyp guralan çäreleriň netijelerine bagyşlanan brifing geçirildi. 

                                                                   

Daşary işler ministrligi tarapyndan guralan brifinge Hökümet agzalary, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň we Mejlisiniň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, parahatçylyk söýüjilik, oňyn Bitaraplyk we netijeli halkara hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanan daşary syýasat ugruny yzygiderli durmuşa geçirýän Türkmenistan Durnukly ösüş maksatlaryna ýetilmegi bilen baglanyşykly möhüm wezipeleriň çözgütlerini işläp taýýarlamak boýunça tagallalary birleşdirmekde işjeň orny eýeleýär. Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde ulag ulgamyna wajyp orun berilýär. Bu ugurda ýurdumyz sebit hem-de transkontinental derejede ýaýbaňlandyrylan multimodal üstaşyr ulag we logistika düzümlerini kemala getirmek boýunça iri taslamalaryň başyny başlaýar, olary daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde durmuşa geçirýär. 

                                                                   

Şunuň bilen baglylykda, bu meseläniň ileri tutulýan ugurlary, olar babatda pandemiýadan soňky döwürde täzeden dikeltmek, howanyň üýtgemeginiň täsirlerini peseltmek we oňa uýgunlaşmak, geljegi nazarda tutup, özara hereket etmegiň möhüm ugurlaryny kesgitlemek bilen birlikde, häzirki döwrüň ýagdaýlaryndan, wehimlerinden ugur alyp, sazlaşykly çemeleşmeleri we teklipleri işläp taýýarlamak boýunça ara alyp maslahatlaşmalar hem-de pikir alyşmak üçin gepleşikleriň açyk meýdançasy hökmünde forumyň anyk ähmiýeti nygtaldy. 

                                                                   

Foruma gatnaşyjylaryň iri wekilçilikli düzümi hem-de daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleri tarapyndan uly gyzyklanma bildirilmegi onuň örän wajypdygyna we möhüm isleg bildirilýändigine aýdyň şaýatlyk edýär. Köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri maslahaty dessin hem-de giňişleýin beýan etdiler, metbugatda neşir etmegi, internet portallarynda ýerleşdirmegi hem-de oňa bagyşlanan gepleşikleri we habarlary ýaýlymlara bermegi dowam etdirýärler. 

                                                                   

Türkmenistanyň Prezidentiniň goldamagynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahat bütin dünýäde parahatçylygyň, abadançylygyň bähbidine durnukly ulag ulgamynda netijeli sebit we ählumumy hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna hem-de giňeldilmegine uly goşant boldy. 

                                                                   

19-njy awgustda Daşary işler ministrliginde geçirilen brifing BMG-niň howandarlygynda Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan guralan forumyň netijelerine bagyşlandy. Duşuşyga Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryň we halkara guramalaryň, ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri çagyryldy. 

                                                                   

Brifingiň barşynda maslahatyň işine işjeň gatnaşan ähli döwletlere we halkara guramalara hoşallyk bildirildi. Onuň münberinden beýan edilen oňyn teklipler, pikirler we maslahatlar durnukly ulag ulgamynda hem-de ygtybarly sebitara ulag düzümini ösdürmek boýunça tagallalary birleşdirmekde ählumumy gün tertibini durmuşa geçirmek boýunça geljekki bilelikdäki iş üçin esas döreder. 

                                                                   

Forumy guramakda BMG-niň az ösen döwletler, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar hem-de ösüp barýan kiçi ada döwletler boýunça Ýokary wekiliniň müdiriýeti esasy hyzmatdaş bolup çykyş etdi. Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasyndan kärdeşlere, şol sanda BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysynyň edarasyna bu möhüm çäräni taýýarlamak we geçirmek boýunça sazlaşykly, netijeli işi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirildi. 

                                                                   

Brifingiň barşynda maslahata gatnaşyjylara sanly ulgam arkaly ýüzlenen hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň öňe süren başlangyçlaryna aýratyn üns berildi. 

                                                                   

Çykyş edenleriň belleýşi ýaly, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen forumyň ähmiýeti örän uludyr. Milli, sebit we ählumumy derejedäki okgunly durmuş-ykdysady ösüş ulag hem-de logistik düzümiň kämilleşdirilmegini we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmegini talap edýär. 

                                                                   

20-nji awgustda Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa bilen bilelikde Türkmenistanyň Döwlet serhet gullugynyň ýanyndaky ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň Hojalyk müdiriýetiniň täze binalar toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy. 

                                                                   

Bu waka ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň, şol sanda Döwlet serhet gullugynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak hem-de pugtalandyrmak, harby gullukçylaryň degişli gulluk, ýokary derejeli ýaşaýyş şertlerini döretmek boýunça döwlet tarapyndan maksatnamalaýyn çäreleriň amala aşyrylýandygynyň nobatdaky beýanyna öwrüldi. 

                                                                   

Mahlasy, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň durmuşyndaky ähli ulgamlaryň okgunly ösüşini, Diýarymyzyň dünýä hojalyk gatnaşyklaryna ynamly goşulyşmagyny üpjün etmäge gönükdirilen daşary we içeri syýasatynyň yzygiderli hem-de üstünlikli durmuşa geçirilýändigini ýene-de bir gezek bütin aýdyňlygy bilen görkezdi. 

                                                                                                           

(TDH)

22.08.2022
Medeniýet täze taryhy döwürde Türkmenistanyň ösüşiniň ruhy binýadydyr

Medeniýet giň, taryhy we filosofik manyda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan Garaşsyz Türkmenistanyň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ösüşiniň binýat goýujy ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi. 

                                                                   

Berkararlyk gadymy döwürlerden bäri türkmen halky üçin durnuklylygy, agzybirligi, ruhy bitewüligi alamatlandyrýar. Beýik türkmen şahyrlary we akyldarlary ata Watanyň abadançylygyny, halkyň bagtyýarlygyny şu düşünjeler bilen baglanyşdyrypdyrlar. 

                                                                   

Asyrlaryň dowamynda kemala gelen hakydany gorap hem-de milletiň ruhy binýadyny miras edinmek medeniýete mahsus bolup, ýurduň ykdysady ösüşiň belentliklerine tarap ýolunda daýanç nokady bolup hyzmat edýär. Türkmenistan dünýä giňişliginde diňe bir ýokary ykdysady mümkinçilikleri bolan döwlet hökmünde däl-de, ruhy taýdan baý, döredijilikli ýurt hökmünde halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin medeni diplomatiýany işjeň peýdalanýar. Medeniýet ulgamyny 2022-nji ýylda ösdürmekde hut şu syýasat öňe sürülýär. 

                                                                   

Ýylyň başyndan bäri ýurdumyzda däp bolan milli we halkara baýramlar bellenildi, şanly wakalar mynasybetli degişli çäreler geçirildi. 

                                                                   

BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen hyzmatdaşlyk has işjeňleşdirildi. Köp sanly onlaýn duşuşyklar, okuw maslahatlary hem-de ÝUNESKO-nyň edarasy, onuň sebit düzümleri bilen geňeşmeler guraldy, olaryň dowamynda ylym we bilim, medeniýet hem-de ekologiýa ulgamynda netijeli hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlaryna garaldy. 

                                                                   

Mukamlar köşgünde 1-nji fewralda dutar ýasamak senetçiliginiň, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungatynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegi mynasybetli dabaraly maslahat hem-de sergi geçirildi. 

                                                                   

Muzeýlerde we kitaphanalarda, konsert jaýlarynda, şeýle hem ugurdaş ýokary okuw mekdeplerinde, jemgyýetçilik guramalarynda maslahatlar, konsertler, sergiler, döredijilik duşuşyklary, beýleki köp sanly çäreler guraldy. Sahna oýunlary, kino we telegepleşikler bu şanly waka bagyşlandy. 

                                                                   

Ähli welaýatlardaky “Türkmeniň ak öýi” binalarynda bagşy-sazandalaryň konsertleri telewideniýe tarapyndan ýazga geçirildi hem-de ýaýlyma goýberildi. 

                                                                   

Paýtagtymyzyň Mukamlar köşgünde 30-njy martda türki dilli ýurtlaryň aýdymçylarynyň ýerine ýetirmeginde ýazga geçirilen “Saýra, dutar!” diýen türkmen aýdymynyň wideogörnüşiniň tanyşdyrylyşy geçirildi. 

                                                                   

Zehinli bagşy-sazandalary ýüze çykarmak hem-de olary höweslendirmek maksady bilen, dutarçylaryň we bagşy-sazandalaryň arasynda “Çalsana, bagşy!” atly täze döredijilik bäsleşigi yglan edildi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyryklaryna, 2022-nji ýyl üçin toparyň meýilnamasynda we 2021 — 2023-nji ýyllarda ÝUNESKO bilen bilelikdäki çäreleriň meýilnamasynda kesgitlenilen wezipelere laýyklykda, ÝUNESKO-nyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyny hem-de ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyny giňeltmek boýunça çäreler işjeňleşdirilýär. 

                                                                   

Häzirki wagtda ahalteke atçylyk sungaty hem-de atlary bezemek däplerini, ýüpek önümçiligini, milli nagyşlary we beýlekileri ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizmek boýunça Türkmenistanyň taýýarlan resminamalaryna garalýar hem-de olar öwrenilýär. 

                                                                   

Ýylyň birinji ýarymynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzyň teatrlaryna “Milli” ýa-da “Akademiki” hukuk derejesini bermegiň Tertibini, muzeýlere “Milli” hukuk derejesini bermegiň Tertibini hem-de şertlerini tassyklady. 

                                                                   

Bu hukuk derejesiniň muzeýler üçin ylmy-barlag hem-de ylmy-usulyýet işlerini amala aşyrmakda, işgärleriň hünär derejesini kämilleşdirmekde, hünärmenleriň ýurdumyzda we daşary ýurtlarda geçirilýän ylmy maslahatlara, kongreslere, simpoziumlara, sergilere gatnaşmagy üçin has giň mümkinçilikleri açjakdygy nygtaldy. 

                                                                   

Milli taryhy-medeni mirasy wagyz etmek täze taryhy eýýamda medeniýet ulgamyny mundan beýläk-de ösdürmegiň esasy ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň aprel aýynda kabul edilen “Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini aýap saklamagyň, goramagyň, öwrenmegiň hem-de olara syýahatçylary çekmegiň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna” aýratyn orun degişlidir. 

                                                                   

“Türkmen topragy — dünýä meşhur medeni gymmatlyklaryň ojagy” atly ylmy-amaly maslahaty hem-de sergini, Türkmenistanyň ösüşi babatynda dünýä bileleşiginde köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ornuna bagyşlanan mediaforumy şu ýylyň iri halkara çäreleriniň hatarynda görkezmek bolar. 

                                                                   

1-2-nji martda Söwda-senagat edarasynda “Bagtyýarlyk baharynyň şekillendiriş sungatyndaky waspy” diýen halkara maslahat we sergi guraldy. Bu çärä ýurdumyzyň medeniýet işgärleri bilen bir hatarda sanly ulgam arkaly daşary ýurtlaryň belli suratkeşleri, döredijilik wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan alnyp barylýan oňyn syýasat milli medeni mirasy öwrenmäge, goramaga, wagyz etmäge, giň halkara gatnaşyklary ýola goýmaga hem-de amatly içeri syýasy ýagdaýy kemala getirmäge, ylmy-barlaglary işjeňleşdirmäge, bu işlere belli daşary ýurt hünärmenlerini çekmäge ýardam berýär. 

                                                                   

Geçen ýarym ýylyň dowamynda guralan medeni çäreleriň hatarynda ýurdumyzyň taryhy-medeni ýadygärliklerinde alnyp barylýan arheologik gazuw-agtaryş işlerine bagyşlanan maslahatlary, ylmy meýdan duşuşyklaryny hem-de sergileri görkezmek bolar. Şunuň bilen baglylykda, “Dehistan” taryhy-medeni ýadygärlikler toplumynda guralan ylmy-amaly maslahaty hem-de 19-njy aprelde geçirilen “Türkmenistanyň taryhy-medeni ýadygärlikleri dünýä jemgyýetçiliginiň üns merkezinde” atly halkara ylmy duşuşygyny bellemek gerek. Bu duşuşykda sanly ulgam arkaly Watanymyzyň taryhy ýadygärliklerinde türkmen alymlary bilen bilelikde arheologik gazuw-agtaryş işlerine hem-de barlaglara gatnaşan daşary ýurtlaryň ylmy merkezleriniň belli alymlary we arheologlary çykyş etdiler. Forumyň çäklerinde arheologik tapyndylaryň sergisi guraldy. Türkmenistanyň çäklerinde halkara we milli arheologiýa toparlarynyň geçiren gözleg-agtaryş işleriniň jemleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Onuň işleriniň netijeleri Türkmenistanyň Taryhy we medeni ýadygärlikleri goramak, öwrenmek hem-de rejelemek baradaky milli müdirligi tarapyndan taýýarlanylan, göwnejaý derejede bezelen,  “Türkmenistanyň gadymyýeti: ylmy-barlaglar we ýadygärlikleri rejelemek” atly täze neşirde çap edildi. 

                                                                   

Maý aýynyň soňky ongünlüginde ýurdumyzyň teatrlary hem-de Döwlet sirkiniň artistleri “Türkmen teatr sungaty” festiwalynyň çäklerinde täze sahna oýunlaryny we çykyşlary görkezdiler. Bahar paslynda Türkmenistanyň medeni durmuşynda giň gerimli, uly ähmiýetli çäreler bolan döredijilik, şol sanda halkara derejeli forumlary görkezmek ýörelgesi dowam etdirildi. Bu festiwalyň esasy wezipeleriniň biri türkmen sahna sungatyny söýüjileri täze sahna oýunlary, teatryň ösüş meýilleri we ugurlary, eýýäm meşhurlyk gazanan hem-de ýaş režissýorlaryň döreden eserleri bilen tanyşdyrmakdan, türkmen teatr sungatynyň umumy dünýä medeni giňişliginde eýeleýän ornunyň ýokarlanmagyna ýardam bermekden ybarat boldy. 

                                                                   

Festiwalyň çäklerinde geçirilen duşuşyklaryň paýtagtymyzyň hem-de welaýatlaryň teatr toparlarynyň gatnaşyklarynyň ýygjamlaşmagyna, özara pikir we tejribe alyşmaklaryna, ýaş artistleriň sahna medeniýetiniň kämilleşmegine, tomaşaçylar bilen ýakynlaşmagyna ýardam edendigi hem möhümdir. Festiwalyň maksatnamasy dürli görnüşli sahna oýunlaryny öz içine aldy. Köplenç ýagdaýda rowaýatlar we hekaýalar, taryhy maglumatlar, döwürdeşlerimiziň ýatlamalary olaryň edebi esasyny düzdi. Şol sahna oýunlarynyň gahrymanlary dürli döwürleri, geçmişi hem-de şu güni birleşdirdiler. 

                                                                   

Her ýyl geçirilýän Medeniýet hepdeligi eziz Diýarymyzyň medeni durmuşynda iň ähmiýetli wakalaryň biridir. Mary şäheri soňky on ýylyň dowamynda ikinji gezek Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününe gabatlanyp geçirilýän bu döredijilik forumynyň merkezine öwrüldi. 

                                                                   

Sahna eserleriniň hem-de kinofilmleriň ilkinji görkezilişleri, her gün guralýan konsertler, ylmy-usulyýet maslahatlary, meýdan şertlerinde geçirilýän okuw maslahatlary, döredijilik duşuşyklary, şygryýet agşamlary hem-de ussatlyk sapaklary, bäsleşikler we sergiler, halkara mediaforumy Medeniýet hepdeliginiň maksatnamasynyň esasyny düzdi. 

                                                                   

Iri çäreleri geçirmek üçin häzirki zaman serişdeleri bilen enjamlaşdyrylan “Türkmeniň ak öýi” binasynda agşamlaryna guralan konsertlerde belli halk bagşy-sazandalary, estrada aýdymçylary we döredijilik toparlary hem-de ýaş zehinler — döredijilik bäsleşikleriniň ýeňijileri ussatlyklaryny görkezdiler. Olaryň ýerine ýetirmeginde milli we dünýä aýdym-sazlary ýaňlandy, gadymy hem-de häzirki zaman tanslary tomaşaçylara görkezildi. Medeniýet hepdeliginiň çäklerinde Mary welaýatynyň Kemine adyndaky döwlet drama teatrynyň sahnasynda ilkinji gezek wäşiler we ýomakçylar çykyş etdiler. 26-njy iýunda bu teatryň döredijilik topary “Ylahy yşgyň kyssasy” atly sahna oýnuny ilkinji gezek görkezdi. Bu eseriň edebi binýadyny keramatly Gurhanda getirilýän Ýusup pygamber baradaky rowaýat düzdi. 

                                                                   

Medeniýet we sungat işgärleriniň hünär baýramynyň öň ýanynda Aşgabatda teatr sungaty baradaky pikir alyşmalar bu çäräniň özenini düzdi we iki möhüm waka boldy — Türkmenistanyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky Baş drama teatryna “Akademiki” dereje berildi hem-de “Magtymguly” operasynyň ilkinji görkezilişi boldy. 

                                                                   

Şol günler giň okyjylar köpçüligine Medeniýet ministrligi tarapyndan çapa taýýarlanylan täze neşirler — “Türkmen teatr, kino we sirk sungatynyň meşhur artistleri” atly iki jiltlik kitap hem-de türkmen dramaturglarynyň pýesalaryny özünde jemleýän iki jiltlik almanah hödürlenildi. 

                                                                   

Wekilbazar, Ýolöten we Murgap etraplarynda kinofilmler görkezildi hem-de täze filmleri döredenler bilen duşuşyklar geçirildi. Kino günleriniň çäklerinde tomaşaçylar Oguzhan adyndaky “Türkmenfilm” birleşiginde döredilen filmleriň sekizisine ilkinji gezek tomaşa etdiler. 

                                                                   

Mary welaýatynyň çäginde umumadamzat ähmiýetli taryhy-binagärlik ýadygärlikler ýerleşýär hem-de bu sebitde taryhy-medeni mirasy öwrenmek we gorap saklamak, bu ugurda geljekki mümkinçilikleri kesgitlemek boýunça bitirilýän işler Türkmenistanda geçirilýän giň möçberli işleriň aýdyň subutnamasydyr. 

                                                                   

Soňky wagtda ýurdumyzda arheologik gazuw-agtaryş işleriniň geçirilýän ýerlerinde guralýan meýdan maslahatlary we okuw maslahatlary meşhurlyga eýe boldy. “Gadymy Merw” döwlet taryhy-medeni goraghanasynda “Taryhy-medeni ýadygärlikleri aýawly gorap saklamagyň täze ýörelgeleri we syýahatçylygy ösdürmegiň ugurlary” ady bilen şeýle duşuşyk geçirildi. Gönüden-göni gazuw-agtaryş işleriniň geçirilýän ýerinde ýüze çykarylan taryhy tapyndylaryň sergisi guraldy, arheologlar olar bilen işlemegiň aýratynlyklary barada gürrüň berdiler. 

                                                                   

Mary welaýatynyň kitaphanasynyň binasynda Türkmenistanyň ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygyna bagyşlanylan maslahat geçirildi. Şunuň bilen baglylykda, Murgap etrabynyň Medeniýet öýünde geçirilen usulyýet maslahaty hem bellärliklidir, şonuň dowamynda ilkinji gezek maşgala aýdym-saz toparlarynyň işini kämilleşdirmek meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy.Medeniýet hepdeliginiň çäklerinde oba medeniýet öýleriniň işini kämilleşdirmek boýunça usulyýet maslahaty hem guraldy. 

                                                                   

Mary welaýatynyň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýinde Medeniýet hepdeliginiň birnäçe iri çäreleri geçirildi. Şolaryň hatarynda halkara ylmy-usulyýet duşuşygyny, “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe muzeý işini ösdürmegiň esasy ugurlary” atly muzeý işgärleriniň maslahatyny, öý muzeýleriniň işini kämilleşdirmegiň tejribesini öwrenmek boýunça usulyýet sapaklaryny görkezmek bolar. 

                                                                   

“Taryhy-medeni ýadygärlikleri aýawly gorap saklamagyň täze ýörelgeleri we syýahatçylygy ösdürmegiň ugurlary” atly halkara ylmy-usulyýet duşuşygynda milli mirasy öwrenmek hem-de wagyz etmek, Diýarymyzyň dürli sebitlerinde geçirilýän arheologik gözleg-agtaryş işleriniň, türkmen halkynyň gadymy taryhyny, medeniýetiniň sahypalaryny açyp görkezýän ylmy-barlaglaryň netijeleri baradaky çykyşlar diňlenildi. 

                                                                   

Halkara gatnaşyklary ösdürmegiň, milli medeniýeti wagyz etmegiň möhüm şerti hökmünde köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işini kämilleşdirmek meselelerine aýratyn üns berilmegi Medeniýet hepdeligi — 2022-niň tapawutly aýratynlyklarynyň biridir. Bu meseleler Medeniýet hepdeligi — 2022-niň çäklerinde ilkinji gezek geçirilen halkara mediaforumda garalan esasy ugurlar boldy, bu çärä jemgyýetçilik işgärleri, ýurdumyzyň we daşary döwletleriň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri, ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlary gatnaşdylar. 

                                                                   

Medeniýet hepdeligi Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününiň giňden baýram edilmegi bilen 27-nji iýunda tamamlandy. Mary welaýatynyň “Türkmeniň ak öýi” binasynda guralan uly baýramçylyk konserti medeniýet forumynyň ajaýyp jemlenmesi boldy. 

                                                                   

 Dabaralar şeýle hem Ahal welaýatynyň “Türkmeniň ak öýi” binasynda geçirildi. 

                                                                   

Baýramçylyklara baý bolan sentýabr aýynda döredijilik işgärleriniň öňünde jogapkärli wezipeler garaşýar. Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlyk gününe giň gerimli dabaralaryň maksatnamasy taýýarlanylýar. Sentýabr döredijilik bäsleşikleriniň, ozaly bilen, Türkmenistanyň Prezidentiniň “Türkmeniň Altyn asyry” bäsleşiginiň jemleriniň jemlenýän aýydyr. Däp bolşy ýaly, körpe türkmenistanlylar “Garaşsyzlygyň merjen däneleri” çagalar gözden geçirilişine gatnaşyjylar hem-de “Ýaňlan, Diýarym!” telewizion bäsleşikde öňdäki orunlary eýelänler ýeňiji bolmak ugrunda bäsleşerler. 

                                                                   

Däp bolşy ýaly, baýramçylyklara beslenen güýz pasly halkara medeni çärelere hem baý bolar. “Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda” halkara festiwaly oktýabr aýynda Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde geçiriler. 

                                                                   

Bu halkara festiwalyň çäklerinde halk amaly-haşam sungatynyň dürli ugurlary boýunça sergi-ýarmarkalary, ussatlyk sapaklaryny, ylmy-amaly maslahatlary we beýleki çäreleri guramak göz öňünde tutulýar. 

                                                                   

Şu ýylyň sentýabr aýynda Ýaponiýanyň paýtagty Tokio şäherinde hem-de ABŞ-nyň Maýami şäherinde geçirilmegi meýilleşdirilýän halkara syýahatçylyk sergileri hem-de oktýabr aýynda Eýran Yslam Respublikasynyň Gülüstan welaýatynda sebitiň ýurtlarynyň arasynda syýahatçylyk ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek boýunça Hazarýaka döwletleriň ministrler derejesinde geçirilmegi göz öňünde tutulýan maslahat Watanymyzyň saglygy dikeldiş mümkinçilikleriniň ösdürilmegine ýardam berer. 

                                                                   

«Türkmenistanda häzirki zaman syýahatçylyk düzüminiň kemala getirilmegi halkara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň, ýurdumyza innowasion tehnologiýalary çekmegiň hem-de milli ykdysadyýetimizi toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmagyň esasy ugurlarynyň biridir» diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtaýar. 

                                                                   

Bu gün döwlet Baştutanymyz tarapyndan alnyp barylýan oňyn syýasat netijesinde Türkmenistan durnukly, parahatçylyk söýüji hem-de okgunly ösýän döwlet hökmünde öz ornuny pugtalandyrýar. Türkmen halkynyň örän baý taryhy-medeni mirasy, Diýarymyzyň medeniýetiniň döredijilik kuwwaty Watanymyzyň ruhy ösüşiň belentliklerine tarap okgunly öňe gitmegine ýardam berýär. 

                                                                                                           

(TDH)

19.08.2022
Ulag ulgamyna degişli halkara forumyň netijeleri boýunça brifing

Awaza, 17-nji awgust (TDH). Şu gün «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň “Berkarar” myhmanhanasynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatyň hem-de oňa gabatlanyp guralan çäreleriň netijelerine bagyşlanan brifing geçirildi. «Aşgabat prosesi: arabaglanyşygy pugtalandyrmak üçin maliýeleşdirmek» diýen ugur boýunça forum Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan guraldy. 

                                                                   

15-16-njy awgustda utgaşykly görnüşde geçirilen maslahata onlarça döwletleriň we abraýly halkara guramalaryň wekilleri gatnaşdylar. Mälim bolşy ýaly, bu forumy geçirmek başlangyjy Türkmenistan tarapyndan öňe sürüldi hem-de BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 2021-nji ýylda kabul edilen degişli Kararnamada berkidildi. 

                                                                   

Daşary işler ministrligi tarapyndan guralan brifinge Hökümet agzalary, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, şeýle hem Milli Geňeşiň Mejlisiniň we Halk Maslahatynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, parahatçylyk söýüjilik, oňyn Bitaraplyk we netijeli halkara hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanan daşary syýasat ugruny yzygiderli durmuşa geçirip, Türkmenistan Durnukly ösüş maksatlaryna ýetilmegi bilen baglanyşykly möhüm wezipeleriň çözgütlerini işläp taýýarlamak boýunça tagallalary birleşdirmekde işjeň orny eýeleýär. Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde ulag ulgamyna möhüm orun berilýär. Bu ugurda ýurdumyz sebit we transkontinental derejede ýaýbaňlandyrylan multimodal üstaşyr ulag we logistika düzümlerini kemala getirmek boýunça iri taslamalaryň başyny başlaýar hem-de olary daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde durmuşa geçirýär. Şunuň bilen baglylykda, bu meseläniň ileri tutulýan ugurlary, olar babatda pandemiýadan soňky döwürde täzeden dikeltmek, howanyň üýtgemeginiň täsirlerini peseltmek we oňa uýgunlaşmak, geljegi nazarda tutup, özara hereket etmegiň möhüm ugurlaryny kesgitlemek bilen birlikde, häzirki döwrüň ýagdaýlaryndan hem-de wehimlerinden ugur alyp, sazlaşykly çemeleşmeleri we teklipleri işläp taýýarlamak boýunça ara alyp maslahatlaşmalar we pikir alyşmak üçin gepleşikleriň açyk meýdançasy hökmünde forumyň anyk ähmiýeti nygtaldy. 

                                                                   

Foruma gatnaşyjylaryň köp sanly bolmagy hem-de daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleri tarapyndan oňa gyzyklanma bildirilmegi geçirilen forumyň örän wajypdygyna we uly isleg bildirilýändigine aýdyň şaýatlyk edýär. Köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri maslahaty dessine we giňişleýin beýan etdiler hem-de metbugatda neşir etmegi, internet portallarynda ýerleşdirmegi, bu waka bagyşlanan gepleşikleri we habarlary ýaýlymlara bermegi dowam edýärler. 

                                                                   

Maslahatyň hemme mejlisleri Birleşen Milletler Guramasynyň web-teleýaýlymynda onuň dört resmi dilinde — iňlis, fransuz, ispan we rus dillerinde göni ýaýlymda görkezildi. 

                                                                   

Şunda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň foruma gatnaşyjylaryň öňünde wideoýüzlenme bilen çykyş edip, beýan eden täze başlangyçlarynyň ähmiýeti bellenildi. Şonda Türkmenistanyň ählumumy ulag gatnaşyklaryna gatnaşmagyny güýçlendirmäge we giňeltmäge taýýardygy tassyklanyldy. Şol başlangyçlaryň hatarynda, Birleşen Milletler Guramasynda ulag ulgamynda deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň bähbitlerini goramaga gönükdirilen we BMG-niň degişli düzümleri bilen yzygiderli iş alyp barjak ýörite iş toparyny döretmäge, şeýle hem BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ählumumy ulag hyzmatdaşlygynyň ösüşinde we ony pugtalandyrmakda ornuny ýokarlandyrmak hakyndaky» Rezolýusiýasyny işläp taýýarlamaga degişli teklipler bar. 

                                                                   

“Türkmenistan XXI asyryň ulag gurluşynyň integrasiýa ösüşiniň giňişlikleriň, sebitleriň, senagat, serişde, adam mümkinçilikleriniň baglanyşygydygyna ynanýar. Geljek iň uly halkara we sebit deňiz, derýa, awtomobil we demir ýollaryna hem-de howa merkezlerine çykmak, olaryň amatly utgaşmasy we hersiniň artykmaçlygyndan peýdalanmak bilen birleşdirilen ulag-aragatnaşyk ulgamyna degişlidir” diýip, döwlet Baştutanymyz forumyň açylyşyndaky çykyşynda nygtady. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow wideoýüzlenmesinde şu forumyň kabul eden çözgütleriniň we teklipleriniň Birleşen Milletler Guramasynyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça 2024-nji ýylda geçirilmegi göz öňünde tutulan üçünji maslahatyna taýýarlyk görmegiň esasyny düzjekdigine ynam bildirip, Türkmenistanyň öz hyzmatdaşlary we pikirdeşleri bilen bilelikde öňde goýlan bu maksatlara ýetmek üçin aýgytly hereket etjekdigini aýtdy. 

                                                                   

Şeýle hem forumyň ikinji gününiň maksatnamasynyň ugurdaş çäreleri: Halkara ulag we üstaşyr geçelgesini döretmek boýunça Utgaşdyryjy geňeşiniň mejlisini (“Aşgabat Ylalaşygy” esasynda) we «Merkezi Aziýa — Ýakyn Gündogar — Afrika: ulag pudagynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri» atly ministrler derejesindäki duşuşygyny özünde jemländigi bellenildi. Mundan başga-da, şu gün — 17-nji awgustda Global Üstaşyr Resminamasynyň taslamasyna badalga bermek dabarasy guraldy. Halkara maslahatyň dowamynda köptaraplaýyn we ikitaraplaýyn resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. Forumyň netijeleri Jemleýji Beýannamada berkidildi. Şonda COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň durnukly dikeldilişi üçin ulag arabaglanyşygynyň güýçlendirilmeginiň hem-de Wena Hereketleriň maksatnamasynyň ýerine ýetirilişini we Durnukly ösüş maksatlarynyň gazanylmagyny tizleşdirmegiň wajypdygy nygtalýar. Şunuň bilen baglylykda, halkara we sebitleýin bazarlar bilen birleşdirmekde üstaşyr daşamalaryň eýeleýän ähmiýetli orny nygtalýar. 

                                                                   

Resminamada bellenilişi ýaly, maslahat halkara bileleşigini deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň ykdysady taýdan okgunly hem-de durnukly ösüşi üçin zerur şert bolup durýan netijeli ulag düzümini döretmekde ulagy ösdürmek ulgamynda sebit hyzmatdaşlygyny giňeltmek hem-de utgaşdyrmak boýunça işleri goldamaga çagyrýar. Şunuň bilen bir hatarda, kämil üstaşyr daşamalary we söwdany ýeňilleşdirmek hem-de COVID-19 pandemiýasyndan soň olary durnukly dikeltmek üçin sanly ulgamlary pugtalandyrmak tagallalary birleşdirmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi. 

                                                                   

Şeýle hem ulag ulgamynda howanyň üýtgemeginiň täsirlerini azaltmak hem-de olara uýgunlaşmak, şeýle hem adatdan daşary howa ýagdaýlary emele gelen halatynda, olara taýýar bolmak babatynda zerur bolan serişdeleriň we hyzmatlaryň jemlenilmegi üçin deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň mümkinçilikleriniň artdyrylmagynyň örän möhümdigi nygtalýar. 

                                                                   

Resminamada Birinji ählumumy ulag maslahatynyň netijeleri boýunça esas edilip alnan durnukly ulag boýunça Aşgabat prosesini dowam etmegiň, ýokary derejeli yzygiderli halkara duşuşyklary, köptaraplaýyn maslahatlaşmalary geçirmegiň, ýokarda agzalan işleriň çäklerinde bilim çäreleriniň mümkinçiligini we guralyşyny pugtalandyrmagyň möhümdigine aýratyn üns çekildi. 

                                                                   

Häzirki wagtda BMG-niň Baş Assambleýasynyň şu ýylyň 13-nji sentýabrynda açyljak 77-nji sessiýasynyň resminamasy hökmünde Awazada kabul edilen Jemleýji Beýannamany taýýarlamak boýunça degişli işler alnyp barylýar. 

                                                                   

Şeýle hem forumyň çäklerinde ikitaraplaýyn, şol sanda Türkmenistanyň Hökümet agzalary bilen daşary döwletleriň we halkara guramalaryň wekilleriniň arasynda ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi, şolaryň barşynda täze ulag geçelgelerini döretmek boýunça geljegi uly taslamalar nazarda tutulyp, hyzmatdaşlygy giňeltmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

Forumyň çäklerinde ugurdaş sergiler, hususan-da, Türkmenbaşy Halkara howa menzilinde we Türkmenbaşy Halkara deňiz portunda sergiler, şeýle hem “Awaza” kongresler merkezinde multimediýa görnüşinde sergi guraldy. Şolarda ulag toplumynda we logistikada Watanymyzyň we daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň gazanan üstünlikleri, hödürlenilýän giň gerimli häzirki zaman hyzmatlar, özara bähbitli hyzmatdaşlygy ýygjamlaşdyrmak üçin bar bolan mümkinçilikler görkezildi. 

                                                                   

Mundan başga-da, daşary ýurtly myhmanlara halkymyzyň asyrlaryň dowamynda aýawly saklanyp galan baý medeni mirasy hem-de döredijilik däpleri barada gürrüň berýän sergi bilen tanyşmaga mümkinçilik döredildi. Şeýle hem maslahata gatnaşyjylar üçin sungat ussatlarynyň konserti guraldy. 

                                                                   

Şeýlelikde, Türkmenistanyň Prezidentiniň goldamagynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahat bütin dünýäde parahatçylygyň, abadançylygyň we rowaçlygyň bähbidine durnukly ulag ulgamynda netijeli sebit we ählumumy hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna hem-de giňeldilmegine uly goşant boldy.

18.08.2022
Türkmenistanyň başlangyçlary ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygyň täze mümkinçiliklerini açýar

Awaza, 16-njy awgust (TDH). Şu gün «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahat öz işini tamamlady. “Aşgabat prosesi: arabaglanyşygy pugtalandyrmak üçin maliýeleşdirmek” atly maslahat Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda guraldy. 

                                                                   

Utgaşykly görnüşde geçirilen çärä dünýäniň 40-a golaý döwletinden hem-de halkara düzümleriň, şol sanda BMG-niň edaralarynyň, abraýly sebit we sebitara guramalaryň we maliýe institutlarynyň hem-de seljeriş merkezleriniň, hususy ulgamyň 30-dan gowragynyň wekilleri, ýurdumyzyň hökümetiniň agzalary, birnäçe ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary hem-de wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Düýn maslahatda edilen çykyşlarda forumyň ähmiýeti we öz wagtynda çagyrylandygy nygtaldy. Foruma gatnaşyjylaryň uly düzümi ýurdumyza hormat goýulýandygynyň, onuň ulag ulgamynda ählumumy hyzmatdaşlyga goşýan goşandynyň ykrar edilýändiginiň nobatdaky aýdyň subutnamasyna öwrüldi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň sanly ulgam arkaly ýüzlenmesiniň myhmanlarda aýratyn gyzyklanma döredendigini bellemek gerek. Çykyşda häzirki döwürde ulag we kommunikasiýalar ulgamynyň ösdürilmeginiň has möhüm we aýgytly ähmiýeti bellenildi. Şunuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz tagallalary birleşdirmek, çalt we aýdyň netijelere ýetmek üçin tutanýerli gönükdirmek zerurlygynyň ýüze çykýandygyna duşuşyga gatnaşyjylaryň ünsüni çekdi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz bu ýerde iň möhüm ugurlaryň biri Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde umumy iş ýörelgelerini işläp taýýarlamak bolup durýar. Biziň pikirimizçe, ulag meseleleri bütindünýä guramasynyň aýratyn iş ugry hökmünde BMG-niň gün tertibinde hemişelik we berk orny eýelemelidir. Türkmenistanyň bu ugurda işjeň syýasaty ulag meseleleri boýunça gepleşikleri ulgamlaýyn we yzygiderli häsiýetde alyp barmaga gönükdirilendir diýip belledi. 

                                                                   

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler üçin bu strategik ulgamda täze halkara başlangyçlary öňe sürdi. Şolaryň hatarynda BMG-niň howandarlygynda ýörite iş toparyny döretmek baradaky başlangyç bar. Bu topar ulag ulgamynda deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň bähbitlerini gorar we BMG-niň degişli düzümleri bilen yzygiderli iş alyp barar, şeýle hem BMG-niň Baş Assambleýasynyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ählumumy ulag hyzmatdaşlygynyň ösüşinde we ony pugtalandyrmakda ornuny ýokarlandyrmak hakyndaky Kararnamanyň taslamasyny işläp taýýarlamak baradaky teklibi görkezmek bolar. 

                                                                   

BMG-niň düzümleýin edaralarynyň ýokary wezipeli wekilleriniň çykyşlarynda ulag arabaglanyşygyna Hereketleriň Wena maksatnamasyny durmuşa geçirmekde we Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde möhüm serişde hem-de COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň durnukly dikeldilmegi üçin örän wajyp ugur hökmünde garalýandygy nygtaldy. 

                                                                   

Foruma gatnaşyjylar häzirki wagtda ulag ulgamynyň işiniň tutuş dünýä boýunça dikeldilýändigini nygtap, halkara bileleşiginiň çaltlyk bilen maýa goýumlaryny, tehnologiýalary hem-de tehniki kömegi gönükdirmelidigini we durnukly ulag üçin kuwwaty pugtalandyrmalydygyny bellediler. Bu kömek, ilkinji nobatda, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlara berilmelidir. 

                                                                   

 Düýn gozgalan meseleler boýunça ara alyp maslahatlaşmalar şu gün geçirilen umumy mejlisleriň çäklerinde dowam etdirildi. 

                                                                   

Günüň birinji ýarymynda “Berkarar” myhmanhanasynda “Merkezi Aziýa — Ýakyn Gündogar — Afrika: ulag ulgamynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri” atly ministrlikleriň derejesindäki duşuşyk geçirildi. 

                                                                   

Onda bu sebitlere girýän ýurtlaryň arasynda hyzmatdaşlygy giňeltmegiň gurallary ara alnyp maslahatlaşyldy. Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň hem-de üstaşyr döwletleriň ulag arabaglanyşygyny üpjün etmek üçin döwrebap ulag düzümini döretmek boýunça iri taslamalary durmuşa geçirmegiň wajypdygyna aýratyn üns berildi. Duşuşyga gatnaşyjylar hyzmatdaşlygyň bu görnüşiniň netijeli häsiýete eýedigini belläp, dialogy yzygiderli esasda dowam etmegiň möhümdigini nygtadylar. 

                                                                   

“Ulag geçelgelerini ösdürmek, sebitara baglanyşyk, toplumlaýyn multimodal ulag ulgamlary we ulag bilen söwdanyň üznüksiz baglanyşygy”, “Kämil üstaşyr daşamalary we söwdany ýeňilleşdirmek hem-de COVID-19 pandemiýasyndan durnukly dikeltmek üçin sanly ulgamlary pugtalandyrmak”, “Ygtybarly ulag gatnawlary, ekologiýa taýdan durnukly ulag ulgamlaryny döretmek, howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak we täsirleri peseltmek — tejribe we öňdebaryjy amallar”, “Ulag we maglumat durnuklylygy hem-de ýol howpsuzlygy üçin hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak” diýen mowzuklar boýunça geçirilen umumy mejlisleriň barşynda wekiller hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa hem-de Türkmenistanyň Hökümetine bu möhüm maslahatyň ýokary derejede guralandygy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler. 

                                                                   

Çykyşlarda bellenilişi ýaly, ulag ulgamy dünýä hojalygynyň möhüm pudaklarynyň biri bolmak bilen, önümçiligi we ilaty ýerleşdirmekde oňyn geografik we düzümleýin öňegidişliklere, zähmet öndürijiliginiň ýokarlanmagyna, ilatyň hal-ýagdaýynyň has-da gowulanmagyna ýardam edýär. Ulag gatnawlary ykdysadyýet üçin zerur bolan ulgamlaryň durnuklylygynyň we ykdysady taýdan netijeliliginiň esasy şerti bolup durýar. 

                                                                   

Şu ulgamyň kömegi arkaly milli hem-de halkara möçberlerde senagat we oba hojalyk önümçiliginiň ýakynlaşmagy netijeli häsiýete eýe bolýar, umuman, döwletleriň ykdysady ýagdaýy gowulanýar. Şunuň bilen baglylykda, ýokary derejedäki şeýle duşuşyklaryň bu ugurda halkara bileleşiginiň tagallalaryny utgaşdyrmakda hem-de durnukly ulag ulgamynda ýurtlaryň we halkara düzümleriň garaýyşlaryny ýakynlaşdyrmakda möhüm ädim bolup durýandygy bellenildi. 

                                                                   

Çykyşlarda sebit gatnaşyklaryny ösdürmekde we Merkezi Aziýanyň ýurtlaryna has ygtybarly üstaşyr ulag ulgamy bilen üpjün edip biljek täze söwda ýollarynyň giňeldilmegini goldamakda ýurdumyzyň öňdäki orunlaryň birini eýeleýändigi aýratyn bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň başlangyjy boýunça Milletler Bileleşigi tarapyndan biragyzdan kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň durnukly ulag boýunça dört Kararnamasynyň (2014-nji, 2015-nji, 2017-nji we 2021-nji ýyllarda) ähmiýeti bellenildi. Bu Kararnamalar ulag ulgamynda netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge, üstaşyr ulag geçelgeleriň durnukly ulgamyny kemala getirmäge, sebit, yklymara we ählumumy möçberde ulag aragatnaşygynyň iri düzümleýin merkezlerini döretmäge gönükdirilendir. 

                                                                   

Şunuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň forumyň birinji gününde beýan eden täze teklipleriniň, hususan-da, BMG-niň howandarlygynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň bähbitlerini gorajak ýörite iş toparyny döretmek, Baş Assambleýanyň “Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ählumumy ulag hyzmatdaşlygynyň ösüşinde we ony pugtalandyrmakda ornuny ýokarlandyrmak hakyndaky” Kararnamasyny işläp taýýarlamak baradaky teklipleriniň wajypdygy nygtaldy. Başlangyçlaryň iş ýüzünde durmuşa geçirilmegi döwletleriň bähbitlerini öňe sürmäge netijeli itergi bermäge, dünýä bileleşiginiň olary çözmäge eýerýändigini görkezmäge gönükdirilendir. 

                                                                   

Foruma gatnaşyjylaryň pikirine görä, döwlet Baştutanymyzyň teklipleriniň derwaýysdygy we zerurdygy äşgärdir, çünki ulag ulgamy dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň durnuklylygyna we deňagramlylygyna gönüden-göni täsir edýän ählumumy ykdysadyýetiň esasy ugurlarynyň biridir. Ol Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde möhüm orun eýeleýär. 

                                                                   

Ýurdumyz çäk taýdan has amatly ýerleşmek bilen, sebit we yklym ähmiýetli möhüm üstaşyr ulag we logistika merkezi hökmünde özüniň eýeleýän ornuny has-da pugtalandyryp, bu ulgamdaky ägirt uly kuwwatyndan ählumumy abadançylygyň bähbidine netijeli peýdalanmaga çalyşýar. Türkmenistanyň bu ugurdaky yzygiderli we işjeň syýasaty BMG-niň giňden goldaw bermeginde öz netijelerini berýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň bu ulgamdaky netijeli tagallalaryna, ýurdumyzyň başyny başlan, yklymyň ulag ulgamlaryny ösdürmek üçin möhüm ähmiýete eýe bolan giň gerimli taslamalara aýratyn üns berildi. 

                                                                   

Gürrüň Gara we Baltika deňizleri sebitleriniň, Günorta we Günorta — Gündogar Aziýanyň, Ýakyn Gündogaryň hem-de Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň deňiz terminallaryna çykmak arkaly Ýewraziýa giňişligini gurşap alýan ulag gatnawlarynyň köpşahaly, toplumlaýyn we utgaşykly düzümini gurmak barada barýar. Türkmenistan milli derejede eýýäm ulag düzümini döretmegiň, ösdürmegiň we döwrebaplaşdyrmagyň giň gerimli maksatnamasyny durmuşa geçirmäge girişdi. 

 Pikir alyşmalaryň çäklerinde häzirki döwürde dünýäde ulag ulgamynda ählumumy meseleleri çözmek üçin tagallalaryň birleşdirilmeginiň zerurdygyna göz ýetirmek derejesi artýar. Dünýä bileleşigi bu ulgamda netijeli hyzmatdaşlyga taýýardygyny görkezip, Birleşen Milletler Guramasynyň bu ugurdaky işini goldaýar. Şol bir wagtyň özünde, ylalaşykly ählumumy halkara işinde täze ugur — ulag diplomatiýasy barha uly ähmiýete eýe bolýar. Ulag diplomatiýasy bu ulgamda köptaraply gatnaşyklaryň netijeli usuly bolup durýar. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, dünýä ulagyny ösdürmek meseleleri boýunça gepleşikler başlanmak bilen çäklenmän, eýsem, ol has netijeli we maksatlaýyn häsiýete eýe bolýar, oňa täze gatnaşyjylar — döwletler, kompaniýalar halkara institutlar we guramalar çekilýär. 

                                                                   

Ulag kadalaryny, standartlary we üstaşyr çäreleri has doly sazlaşdyrmak üçin ähli ýurtlar tarapyndan BMG-niň ulag baradaky konwensiýalaryny tassyklamagy hem-de sebitde islendik wehimlere durnukly bolan özara ulag gatnaşyklary üpjün etmek üçin deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlar babatda Hereketleriň Wena maksatnamasyny durmuşa geçirmek Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan teklip edilen gurallaryň hatarynda görkezildi. Şol gurallar ýurtlar tarapyndan sebitde we tutuş dünýäde ulag aragatnaşygyny netijeli dikeltmek üçin ulanylyp bilner. 

                                                                   

Çykyşlarda şeýle hem ýurtlaryň BMG bilen hyzmatdaşlykda öňe sürlen bilelikdäki başlangyçlara daýanyp biljekdikleri nygtaldy. Şolaryň hatarynda durnukly ulag boýunça birinji ählumumy maslahatyň jemleýji resminamasy — BMG-niň hukuk gurallaryny, kadalaryny, ölçeglerini hem-de maksatnamalaryny ulanmak arkaly söwda we ulag ulgamlarynda bökdençlikleri azaltmak boýunça Aşgabat başlangyjy bar. Bu resminamalarda bar bolan wezipeleri çözmek boýunça maslahatlar öz beýanyny tapýar. 

                                                                   

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň bu babatda görelde görkezýändigi nygtaldy. Ýurdumyz 2020-nji ýyldan bäri BMG-niň Ýewropa Ykdysady komissiýasynyň ulag konwensiýalarynyň sekizisini tassyklady. 

                                                                   

Şu maslahatyň gün tertibine dünýäniň, şol sanda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň häzirki ösüşinde ulag ulgamynyň ornuna bagyşlanan anyk ugurlaryň giň toplumy girizildi. Şu maslahat bu ulgamda özara gatnaşyklaryň netijeli gurallaryny we usullaryny işläp taýýarlamak üçin şertleri döretmäge mümkinçilik berer. 

                                                                   

Maslahata gatnaşyjylar bu forumyň ähmiýetini nygtap, Türkmenistanyň ulag-kommunikasiýa ulgamynda özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, döwrüň talabyna laýyk gelýän hem-de döwletlere we sebitlere anyk ykdysady ösüşi üpjün etmäge, olaryň strategik bähbitleriniň laýyk gelmegine ýardam etmäge ukyply degişli utgaşykly düzümi döretmäge goşan goşandyna ýokary baha berdiler. 

                                                                   

Wekilleriň umumy pikirine görä, bu ulgamdaky syýasatyň esasy meselelerini öz wagtynda ara alyp maslahatlaşmak ulag ulgamyny mundan beýläk-de ösdürmek maksady bilen, möhüm görkezijilere esaslanýan çözgütleri gözlemek üçin zerurdyr. Derwaýys wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin bilelikdäki hereketler babatda hyzmatdaşlyk, Durnukly ösüş maksatlaryny maliýeleşdirmegiň meýilnamalaryny ornaşdyrmak, bu işe hususy ulgamyň gatnaşmagy, toplumlaýyn ulag meýilnamalaşdyrylmagy üçin mümkinçilikleri ösdürmek hem-de ulag babatdaky bilime maýa goýumlaryny goýmak zerur bolup durýar. Bularyň ählisi möhüm ähmiýete eýedir we Durnukly ösüş maksatlaryna edilýän çykdajylaryň netijeliligini ýokarlandyrmaga hem-de serişdeleri tygşytlamaga ýardam edip biler. 

                                                                   

Foruma gatnaşyjylar ulag arabaglanyşygyň gün tertibini ilerletmekde görnükli hünärmenleri birleşdiren bu maslahatyň tejribe alyşmak üçin ajaýyp meýdança bolup durýandygyny bellediler. Ählumumy pandemiýadan soňky döwürde durnukly dikeldiş çärelerini amala aşyrmak, aýratyn hem ulag ulgamynda giň gerimli işleri ýerine ýetirmek üçin bilelikdäki tagallalary utgaşdyrmagyň zerurdygy nygtaldy. 

                                                                   

Umumy mejlisleriň barşynda, şeýle hem howa, awtomobil, demir ýol we deňiz ulagynyň häzirki ýagdaýy, dünýä ykdysadyýetiniň bu ulgamyny ösdürmegiň geljegi, pudaklaýyn düzüme maýa goýumlarynyň çekilmegi, innowasiýalaryň ornaşdyrylmagy, daşky gurşawy goramak we howpsuzlyk bilen baglanyşykly meselelere garaldy. 

                                                                   

Foruma gatnaşyjylar deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde ulag ulgamyndaky işleriň ýagdaýynyň ara alnyp maslahatlaşylmagynyň, şu babatda koronawirus ýokanjynyň pandemiýasynyň we beýleki wehimleriň täsirini kesgitlemegiň umumy bähbitlere has anyk göz ýetirmäge, garaýyşlaryň ýakynlaşmagyna, hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň täze nusgalaryny işläp taýýarlamaga ýardam berjekdigine ynam bildirdiler. 

                                                                   

Şu gün şeýle hem halkara ulag we üstaşyr geçelgesini döretmek boýunça Utgaşdyryjy geňeşiň mejlisi geçirildi. Aşgabat ylalaşygyna gatnaşyjy döwletleriň, hususan-da, Eýranyň, Omanyň, Türkmenistanyň, Özbegistanyň we Gazagystanyň wekilleri şu üstaşyr ulag geçelgäniň ugurlary bilen baglanyşykly ozal gazanylan ylalaşyklaryň durmuşa geçirilişiniň barşyny ara alyp maslahatlaşdylar. 

                                                                   

Şeýle hem tehniki häsiýetli meseleleriň birnäçesine garaldy. Wekiliýetleriň agzalary Aşgabat ylalaşygyna gol çeken döwletleriň logistik merkezleriniň netijeliligini we ornuny ýokarlandyrmagyň wajypdygyny belläp, ähli ýurtlaryň logistik merkezleriniň arasynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň mümkinçilikleri barada pikir alyşdylar. 

                                                                   

Mejlisiň jemleri boýunça halkara ulag we üstaşyr geçelgesini döretmek boýunça Utgaşdyryjy geňeşiň 2-nji mejlisiniň Özara düşünişmek hakyndaky Ähtnamasy kabul edildi. 

                                                                   

Maslahatyň çäklerinde resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. Şolaryň hatarynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Moldowa Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda halkara awtomobil gatnawy hakyndaky Ylalaşyk; Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi bilen Russiýa Federasiýasynyň Ulag ministrliginiň arasynda halkara awtomobil daşamalary ösdürmek babatda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama; Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň “Türkmendeňizderýaýollary” agentligi bilen Gruziýanyň Deňiz ulag agentliginiň arasynda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama bar. 

                                                                   

Şeýle hem forumyň çäklerinde ýurdumyzyň daşary ýurtly wekiller bilen geçiren duşuşygynda netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň, gyzyklanma bildirilýän taraplaryň täze ulag-logistika ugurlaryny döretmek boýunça taslamalary durmuşa geçirmäge gatnaşmak mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

Forumyň netijeleri boýunça deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň halkara maslahatynyň Jemleýji Beýannamasy kabul edildi. 

                                                                   

 Jemleýji mejlisiň barşynda forumyň wekilleri tarapyndan iki günüň dowamynda geçirilen işiň netijeleri jemlenildi. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň maslahatyň bilelikde kabul edilen Jemleýji Beýannamasy ugurdaş ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň çykyşlarynyň, deslapky resminamalaryň, umumy mejlisleriň çäklerinde olary ara alyp maslahatlaşmagyň esasynda taýýarlanyldy. Onda COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň durnukly dikeldilmegi hem-de galan döwürde Hereketleriň Wena maksatnamasynyň ýerine ýetirilmegini çaltlandyrmak üçin özara ulag baglanyşygy güýçlendirmegiň wajypdygy nygtalýar. 

                                                                   

Resminamada şeýle hem Birinji Ählumumy ulag maslahatynyň jemleri boýunça binýady goýlan durnukly ulag boýunça Aşgabat prosesini dowam etmegiň, bu prosesiň çäklerinde degişli köptaraply geňeşmeleriň hem-de bilim çäreleriniň geçirilmeginiň möhümdigine üns çekilýär. 

                                                                   

Soňra deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň bütindünýä toparynyň başlygy, Botswana Respublikasynyň Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky hemişelik wekili, ilçi Kollen Wiksen Kelapile çykyş edip, forumyň barşynda ulag ulgamyny ösdürmegiň derwaýys wezipeleri, COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň söwda mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak üçin ulag arabaglanyşygyny gowulandyrmak babatda maslahatlar boýunça pikir alşyldy. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, maslahatda göwnejaý hereket edýän durnukly ulag ulgamy deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ykdysady taýdan we durnukly ösüşini doly üýtgedip biler. Jenap Kollen Wiksen Kelapile Hereketleriň Wena maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň wajypdygy barada aýdyp, halkara bileleşigi tarapyndan deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň goldanylmagynyň, olaryň möhüm wezipelerini çözmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. 

 Öz nobatynda, BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary, BMG-niň az ösen döwletler, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler hem-de ösüp barýan kiçi ada döwletler boýunça Ýokary wekili hanym Rabab Fatima biziň ýüzbe-ýüz bolýan dürli ählumumy çökgünlikler zerarly deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň durnukly ulag ulgamyny üpjün etmek üçin, şol sanda degişli düzümi maliýeleşdirmekde, sanly ulgama geçmegi ilerletmekde, Serhetýaka çärelerini dolandyrmakda hem-de Bütindünýä Gümrük Guramasynda çäreleri aňsatlaşdyrmaga ýardam bermek maksatnamasyny ýerine ýetirmekde goldawa mätäçdigini belledi. 

                                                                   

Şunuň bilen birlikde, milli islegler we howanyň üýtgemegine dogry täsir etmek, düzümleýin taslamalary hem-de ulag ulgamyny ösdürmek maksatnamalaryny durmuşa geçirmek üçin tehniki goldaw bermek babatda ýeterlik derejedäki durnukly we elýeterli ulagy ösdürmäge gönükdirilen serişdeleri giňeltmegiň möhümdigine üns berildi. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, geçelgelerden geçmegiň wagtyny azaltmak hem-de tagallalaryň gaýtalanmagynyň öňüni almak üçin halkara ulag geçelgelerini dolandyrmaga utgaşykly we durnukly çemeleşmäni kabul etmek hem-de sebit arabaglanyşygyny ilerletmek üçin goşmaça çäreleri görmek zerurdyr. Şunuň bilen baglylykda, halkara we sebit guramalarynyň bu işe gatnaşmagyna ýokary baha berildi. 

                                                                   

Şoňa görä-de, häzirki wagtda deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň ileri tutulýan maksatnamalaryň üstünde işlemek örän wajypdyr. Şunuň bilen baglylykda, hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak we deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlary goldamagyň hereketlerini çaltlandyrmak üçin gurallaryň ählisinden peýdalanmak zerurdyr. 

                                                                   

Şeýlelikde, Türkmenistanyň Hökümetiniň başlangyjy boýunça we Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda üstünlikli geçirilen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň halkara maslahaty taryhy ähmiýetli waka boldy. 

                                                                   

Maslahata gatnaşanlaryň uly düzümi, ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň giň toplumy, beýan edilen başlangyçlar, teklip edilen gurallar hem-de maslahatlar parahatçylygyň, ösüşiň we rowaçlygyň bähbidine durnukly ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen çemeleşmeleriň hem-de maksatlaryň umumydygyny aýdyňlyk bilen görkezdi. 

                                                                   

 * * * 

                                                                   

Forumyň ikinji gününiň barşynda mähriban halkymyzyň asyrlaryň dowamynda aýawly saklanan baý medeni mirasy we döredijilik däpleri barada gürrüň berýän sergi guraldy. Daşary ýurtly myhmanlara amaly-haşam sungatynyň ösüşini aýdyňlyk bilen görkezýän täsin gymmatlyklar görkezildi. El işiniň ussatlarynyň taýýarlan önümleri, has takygy, olaryň özboluşlylygy, milli öwüşginleri hem-de ýokary hili maslahata gatnaşyjylaryň ünsüni çekdi. 

                                                                   

Bu ýere gelenler täsinligi, owadanlygy, inçeligi hem-de köpöwüşginliligi bilen tapawutlanýan ajaýyp halylaryň gözelligine haýran galdylar. Ussat zergärleriň zehini bilen döredilen şaý-sepler, gülýakalar, bilezikler, ýüzükler, gulakhalkalar we beýlekiler maslahata gatnaşyjylarda uly gyzyklanma döretdi. 

                                                                   

Şeýle hem foruma gatnaşyjylar üçin sungat ussatlarynyň konserti guraldy. Konsertiň maksatnamasyna laýyklykda, häzirki döwri wasp edýän aýdym-sazly we folklor-etnografik çykyşlar, joşgunly tanslar, halk hem-de häzirki zaman aýdymlary ýerine ýetirildi.

17.08.2022
Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatyň Jemleýji Beýannamasy

Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ministrleri hem-de ýokary wezipeli wekilleri 2022-nji ýylyň 15-16-njy awgustynda beýleki gyzyklanma bildirýän degişli taraplaryň, üstaşyr, ösüş boýunça hyzmatdaş ösüp barýan döwletleriň, Birleşen Milletler Guramasynyň, halkara, sebit hem-de sebitara guramalarynyň, sebit ösüş banklarynyň, seljermeler merkezleriniň, hususy bölümiň we beýleki gyzyklanma bildirýän taraplaryň gatnaşmagynda Awazada (Türkmenistan, Türkmenbaşy şäheri) ýüzbe-ýüz (hem-de wirtual görnüşde) duşuşdylar. 

                                                                   

“Aşgabat prosesi: arabaglanyşygy pugtalandyrmak üçin maliýeleşdirmek” ady bilen geçirilýän ministrler derejesindäki maslahaty Türkmenistanyň Hökümeti BMG-niň az ösen döwletler, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler hem-de ösüp barýan kiçi ada döwletler boýunça Ýokary wekiliniň müdiriýeti bilen hyzmatdaşlykda gurady. 

                                                                   

Aýratyn ugurlar boýunça mejlisleriň barşynda geçirilen pikir alyşmalara esaslanyp, maslahat deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler üçin ulag gatnawlaryny gowulandyrmak hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň 2024-nji ýylda geçiriljek deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler boýunça üçünji maslahata taýýarlyk görmegiň çäklerinde Hereketleriň Wena maksatnamasyny durmuşa geçirmegi tizleşdirmek boýunça aşakda görkezilen çäreleri geçirmäge çagyrýar: 

                                                                   

 COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde durnukly dikeldiş üçin giňeldilen ulag arabaglanyşygynyň möhüm orny 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň halkara we sebit bazarlaryna çykmagynda üstaşyr gatnawlaryň möhüm orny bellenildi. Ulaglaryň ähli görnüşlerine (awtomobil, demir ýol, howa we suw) garaldy. 

                                                                   

Ulag arabaglanyşygyna Hereketleriň Wena maksatnamasynyň hem-de Durnukly ösüş maksatlary ulgamynda ileri tutulýan ugurlara ýetmegiň, şeýle hem deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde durnukly dikeldilmegi üçin örän möhüm serişde hökmünde garaldy. 

                                                                   

Ministrler diňe bir ozalkydan gowy dikeltmegiň mümkinçiligini däl-de, howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly täsirleri azaltmak üçin durnukly hem-de ygtybarly düzümleriň ösüşini üpjün etmek mümkinçiligini hem goldadylar. 

                                                                   

 Hereketleriň Wena maksatnamasynyň ulag aragatnaşygynyň anyk wezipelerine hem-de Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde gazanylan tejribeler we meseleler, şeýle hem COVID-19 pandemiýasynyň ýetiren täsiri 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň ulag düzümini hem-de gatnawlaryny ösdürmegiň görkezijileri boýunça belli derejede ösüş gazanandyklaryna garamazdan, ol ösüşler deňeçer däldir hem-de deňze çykalgasy bolmadyk döwletler Durnukly ösüş maksatlaryna hem-de Hereketleriň Wena maksatnamasynyň degişli ileri tutulýan ugurlaryna doly derejede ýetmegi başarmadylar. 

                                                                   

COVID-19 pandemiýasynyň ýetiren oňaýsyz täsirleri täze serhet we üstaşyr kadalarynyň girizilmegine getirdi, şol kadalar serhetden geçilmegini çäklendirdi ýa-da serhetleriň ýapylmagyna, harytlary ibermegiň ählumumy ulgamynyň bozulmagyna, gündelik zerur harytlaryň, şol sanda azyk önümleriniň we derman serişdeleriniň bellenilen ýerine ýetirilmeginiň bökdelmegine, ulag pudagynda iş orunlarynyň ýitirilmegine getirdi. Şeýle oňaýsyz täsirler deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň bu ulgamdaky gowşak taraplaryny açyp görkezdi. 

                                                                   

COVID-19 pandemiýasy deňze çykalgasy bolmadyk döwletlerde ulag düzüminiň ösüş depginlerini hem-de tehniki hyzmatyň ösüşini has-da haýallaşdyrdy, sebäbi degişli serişdeler pandemiýa zerarly saglygy goraýyş hem-de durmuş üpjünçiligi ulgamynda ýüze çykan has gaýragoýulmasyz zerurlyklaryň kanagatlandyrylmagyna gönükdirildi. 

                                                                   

Ulaglaryň kadaly işleýşiniň bütindünýä boýunça gaýtadan dikeldilýändigine garamazdan, şeýle dikeldiş deň derejede amala aşyrylmaýar, deňze çykalgasy bolmadyk döwletler bolsa bu ugurda yzda galýarlar. Halkara bileleşigi tizden-tiz ýagdaýda maýa goýumlaryny, tehnologiýalary, şeýle hem tehniki kömegi bu ugra gönükdirmelidirler hem-de durnukly ulag üçin mümkinçilikleri pugtalandyrmalydyrlar. Pandemiýadan soňky döwürde dikeltmek üçin serişdeler durnukly ulag düzüminiň ösdürilmegine ýardam etmelidir. 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk döwletler öz durnukly ulag ulgamlaryny giňeltmek, durnukly düzümleri döretmek hem-de halkara bazarlary, söwdasy hem-de syýahatçylygy bilen, şol sanda adamlaryň hem-de harytlaryň ulag we üstaşyr geçelgeleri boýunça netijeli gatnawyny üpjün etmek arkaly, aragatnaşyklaryny gowulandyrmak üçin goldaw berilmegine zerurlyk çekýärler. 

                                                                   

Maslahat halkara bileleşigini deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň ykdysady taýdan okgunly hem-de durnukly ösüşi üçin zerur şert bolup durýan netijeli ulag düzümini döretmekde ulagy ösdürmek ulgamynda sebit hyzmatdaşlygyny giňeltmek hem-de utgaşdyrmak boýunça işleri goldamaga çagyrýar. 

                                                                   

Ulag düzüminiň üpjünçiligini gowulandyrmak bilen bir hatarda maddy däl düzümiň komponentlerini gowulandyrmagyň hem harytlaryň, ýolagçylaryň hem-de ulag serişdeleriniň netijeli hereketini ýeňilleşdirmek, şeýle hem ulag çykdajylaryny azaltmak üçin örän möhümdigi nygtaldy. 

                                                                   

Ara alyp maslahatlaşmalaryň barşynda energetika düzümleriniň hem-de maglumat kommunikasiýa tehnologiýalaryna elýeterliligiň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde ulag we üstaşyr ulgamlaryň netijeliligini ýokarlandyrmak üçin uly ähmiýete eýedigi baradaky bir pikire gelindi. 

                                                                   

 COVID-19 pandemiýasyndan soňky döwürde durnukly ösüşi üpjün etmek üçin ulag aragatnaşygyny maliýeleşdirmegiň möçberlerini artdyrmak hem-de hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmak 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk 32 döwletiň üznüksiz ulag gatnawlaryny üpjün etmek üçin ulag düzümindäki tapawudyň aradan aýrylmagy uly möçberli maýa goýumlarynyň hem-de maliýe serişdeleriniň jemlenilmegine, şeýle hem COVID-19 pandemiýasyndan ozal jemi ABŞ-nyň 0,51 trillion dollary möçberinde maliýe ýetmezçiligine baha berilmegine baglydyr, bu ýetmezçilik soňky iki ýylyň dowamynda has-da köpeldi. Ösüş banklary tarapyndan täze hem-de goşmaça maliýeleşdirilmegi bu maksada ýetmekde tagallalar üçin aýratyn peýdaly bolup biler. 

                                                                   

Muňa garamazdan, bu mesele puluň hümmetiniň barha pese gaçmagy, ösüş ulgamynda sarp edilişiniň ýokarlanmagy, bäsdeşlik hem-de ykdysady ösüşiň haýallamagy zerarly emele gelýän ählumumy ykdysady päsgelçilikler netijesinde barha çylşyrymly wezipä öwrülýär, bu päsgelçilikler COVID-19 pandemiýasy zerarly emele gelen serişdeler ýetmezçiligini ýitileşdirýär. Şeýlelikde, ýokarda görkezilen ýurtlaryň düzümleýin gowşaklygynyň geljekde hem ýitileşmeginiň hem-de olaryň COVID-den soňky ýagdaýda yza galmagynyň töwekgelçiligi bar. 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň ulag düzümlerine mümkin bolan ähli çeşmelerden maýa goýumlarynyň çekilmegi hem-de olaryň maliýeleşdirilmegi örän möhüm bolup durýar. Ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn hyzmatdaşlyk hem-de köp sanly gyzyklanma bildirýän taraplaryň gatnaşmagynda başlangyçlaryň öňe sürülmegi bu ýurtlarda ulag düzüminiň durnukly özgerdilmegini goldamak üçin zerur bolup galýar hem-de şeýle hyzmatdaşlyk giňeldilmelidir. Döwlet we hususy bölek az ösen ugurlara maýa goýumlaryny hem-de tehnologiýalary çekip bilerler. 

                                                                   

Halkara bileleşigi deňze çykalgasy bolmadyk döwletlerde düzümleriň ösdürilmegine ähli çeşmelerden, içerki serişdelerden, resmi goldawdan Demirgazyk — Günorta, Günorta — Günorta hem-de döwlet we hususy hyzmatdaşlygy üçtaraplaýyn görnüşde ösdürmek maksady bilen degişli düzümlerde emele gelen boşlugy hem-de ýetmeýän ugurlary doldurmak üçin milli we halkara ösüş banklarynyň serişdeleriniň hasabyna her ýylky maýa goýumlaryny pesinden iki esse artdyrmaga çalyşmalydyrlar. 

                                                                   

Köpugurly maliýe edaralary hem-de ösüş düzümleri we sebit ösüş banklary ýokarda görkezilen ýurtlar üçin düzümleriniň maksatlaýyn maliýeleşdirilmegini ýola goýmalydyrlar hem-de düzümleriň we tehniki hyzmatyň ösdürilmegine bölüp bermek üçin olara elýeterliligiň ýörite serişdelerini bermelidirler. 

                                                                   

Halkara bileleşigi deňze çykalgasy bolmadyk döwletlere kabul ederlikli bank taslamalaryny, şeýle hem anyk taslamalary, esasan-da, tehniki-ykdysady esaslandyrmalary, çylşyrymly şertnamalar hem-de dolandyryş taslamalary boýunça gepleşikleri taýýarlamak babatynda maliýe we tehniki goldaw bermelidir. Bu tagallalar ýerli ukyp-başarnyklaryň hem-de mümkinçilikleriň ösdürilmegine gönükdirilmelidir. 

                                                                   

Maslahatda deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň üznüksiz aragatnaşygyny hem-de düzümleriniň durnukly ösüşini üpjün etmek üçin gyzyklanma bildirýän ähli taraplaryň arasynda hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmagyň zerurdygy aýratyn nygtaldy. 

                                                                   

Mümkinçilikleri giňeltmek, ulag maglumatlary, ýol hereketiniň howpsuzlygy, düşewüntli düzümleýin taslamalary düzmek hem-de ulag we üstaşyr ulgamlarda maglumat hem-de kommunikasiýa tehnologiýalaryny has giň peýdalanmak ulgamynda ýakyn hyzmatdaşlyga aýratyn çagyryş beýan edildi. 

                                                                   

 Ulag geçelgeleri ösdürmek, sebitara baglanyşyk, toplumlaýyn multimodal ulag ulgamlary we ulag bilen söwdanyň üznüksiz baglanyşygy 

                                                                   

Ulag geçelgelerine esasy ýollary we çatryklary birleşdirýän ulag ulgamlarynyň esasy hökmünde garalýar hem-de ýokarda görkezilen ýurtlaryň bazarlar bilen arabaglanyşygyny gowulandyrmagyň, üstaşyr geçirişiň netijeliligini üpjün etmegiň hem-de has netijeli we täsirli ulag hem-de logistika hyzmatlarynyň hasabyna ulag çykdajylaryny azaltmagyň möhüm serişdesi bolup bilerler. 

                                                                   

Netijeli we bähbitli üstaşyr ulag geçelgeleri diňe bir oňat hyzmat edilýän ulag düzümine eýe bolmak bilen çäklenmän, ylalaşylan hukuk kadalarynyň, düzgünleriň hem-de üstaşyr syýasatyň üznüksiz ýerine ýetirilmegini, şeýle hem ulaga we söwda ýardam bermek boýunça çäreleriň berjaý edilmegini talap edýär. 

                                                                   

Maslahata gatnaşyjylar Hereketleriň Wena maksatnamasynyň gündelik anyk ulag maksatlarynyň möhümdigini tassykladylar, olaryň hatarynda geçelgeler boýunça ýola sarp edilýän wagtyň azaldylmagy, guryýer serhetlerinde geçirilýän wagtyň azaldylmagy hem-de üstaşyr gatnawlaryň we söwdanyň ýeňilleşdirilmegine gönükdirilen beýleki wezipeler bar. 

                                                                   

Ministrler geçelgeleriň düzümini giňeltmäge hem-de fiziki we maddy däl düzümleriň, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde multimodal gatnawlaryň ösdürilmegine gönükdirilýän maýa goýum serişdelerini artdyrmaga ýene bir gezek çagyrdylar, şunda demir ýol, awtomobil, suw ulaglarynyň, howa menzilleriniň, ammarlaryň, port desgalarynyň hem-de logistika hyzmatlarynyň möhümdigi bellenildi. 

                                                                   

Ýörite ara alyp maslahatlaşmalarda ulag geçelgeleriniň çäklerinde utgaşdyrylmagynyň dowam etdirilmeginiň hem-de gowulandyrylmagynyň zerurdygy nygtaldy. 

                                                                   

Maslahata gatnaşyjylar sebit ykdysady özara üstüniň ýetirilmegine we utgaşdyrylmagyna ýardam bermek arkaly ykdysady geçelgelerini döretmek meselesine garamaga çagyrdylar. 

                                                                   

 Kämil üstaşyr daşamalary we söwdany ýeňilleşdirmek hem-de COVID-19   pandemiýasyndan soňky döwürde durnuklylygy dikeltmekde sanly ulgamlary pugtalandyrmak 

                                                                   

Bilermenleriň baha bermegine görä, deňze çykalgasy bolmadyk döwletler üstaşyr geçiriji ýurtlar bilen deňeşdirilende ulag çykdajylaryna ortaça iki esse köp serişde sarp edýärler hem-de olara daşary ýurt bazarlaryna harytlary ibermek hem-de almak üçin köp wagt sarp etmek gerek bolýar. COVID-19 pandemiýasy bu meseleleri has-da kynlaşdyrdy. Ählumumy gämi gatnawlary we port amallary işlerindäki bökdençlikler hem ýokarda görkezilen ýurtlar üçin söwda amallarynyň saklanylmagyna hem-de çykdajylaryň artmagyna getirdi. 

                                                                   

Bütindünýä Söwda Guramasynyň söwda kadalaryny ýeňilleşdirmek baradaky Ylalaşygyny, şeýle hem söwda we ulag bilen baglanyşykly, şol sanda Birleşen Milletler Guramasynyň içerki ulag hakyndaky konwensiýasy, deňze çykalgasy bolmadyk döwletler, üstaşyr geçiriji ýurtlar hem-de olaryň söwda hyzmatdaşlary bilen baglaşylan ylalaşyklaryň we kadalaryň, beýleki halkara we sebit ähmiýetli konwensiýalaryň durmuşa geçirilmegini giňeltmek binýat goýujy ähmiýete eýedir. 

                                                                   

Serhetlerde emele gelýän päsgelçilikleri aradan aýyrmak üçin kadalary ýönekeýleşdirmek hem-de harytlaryň we hyzmatlaryň, şol sanda ýolda gelýän harytlaryň aýanlygyny ýokarlandyrmak örän möhümdir. Bütindünýä Söwda Guramasynyň söwdanyň kadalaryny ýeňilleşdirmek boýunça Ylalaşygyna laýyklykda deňze çykalgasy bolmadyk döwletler maglumat we kommunikasiýa tehnologiýalary we adam mümkinçilikleri babatynda goldawa zerurlyk çekýän ýurtlar hökmünde başlangyçlaryň hem-de ulgamlaryň durmuşa geçirilmegine gönükdirilen güýçli goldawa zerurlyk bardygy barada bu ýurtlar habardar edildi. 

                                                                   

Maslahata gatnaşyjylar şeýle hem intellektual usullar, ulaglaryň ýolda boş geçirýän wagtyny azaltmak üçin ugurlary we hereketleriň tertipnamasyny düzmek, ýerden peýdalanmagy meýilleşdirmegi gowulandyrmak hem-de ulag ulgamynda kadalaşdyryjy-hukuk binýadyny kämilleşdirmek arkaly amallary ýeňilleşdirmek usuly bilen ulag ulgamlaryny meýilnamalaşdyrmagy üýtgetmek boýunça tagallalary dikeltmek kararyna geldiler. 

                                                                   

Bütindünýä Söwda Guramasynyň 12-nji Ministrler maslahaty (MM 12) BSG-niň söwda kadalaryny ýeňilleşdirmek boýunça komitetine iş meýilnamasynyň gün tertibine 2026-njy ýylda berilmeli geljekki syna çenli deňze çykalgasy bolmadyk agza döwletleriň üstaşyr geçiriş meselelerini ara alyp maslahatlaşmak üçin her ýyllyk ýörite mejlisi geçirmek meselesini girizmegi tabşyrdy. Deňze çykalgasy bolmadyk döwletler degişli guramalaryň goldaw bermeginde şol mejlisleri deňze çykalgasy bolmadyk döwletler üçin netijeli üstaşyr geçirişi üpjün etmek üçin netijeli çözgütleri işläp taýýarlamak üçin peýdalanmalydyrlar. 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk döwletlere maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryny giňden peýdalanmak, şol sanda üstaşyr geçirişi we söwdany ýeňilleşdirmek üçin amatly şertleri döretmek arkaly peýdalanmak möhümdir, halkara we sebit guramalary, şeýle hem BMG-niň ulgamynyň degişli edaralary söwdany we üstaşyr geçirişi ýeňilleşdirmek üçin MKT-birikdirmesine hem-de MKT-çözgütlerine giňden goldaw bermelidirler. Häzirki zaman tehnologiýalaryny bermek, tehniki ýardam etmek hem-de deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň we üstaşyr geçiriji ýurtlaryň mümkinçiliklerini artdyrmak arkaly öňdebaryjy tejribäniň peýdalanylmagyny höweslendirmek zerurdyr. 

                                                                   

 Ygtybarly ulag gatnawlary, ekologiýa taýdan durnukly ulag ulgamlary döretmek, howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak we täsirleri peseltmek — tejribe we öňdebaryjy amallar 

                                                                   

Howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly suw joşmalary, tupan turmagy, gurakçylyklar, siklonlar, aýratyn yssy döwürler hem-de beýleki adatdan daşary howa hadysalary ýaly tebigy heläkçilikler deňze çykalgasy bolmadyk köp sanly döwletleriň ulag düzümleriniň (şol sanda awtomobil we demir ýollar) mümkinçiliklerini peseldýär, bu bolsa düzümleriň ýitgisine hem-de dargadylmagyna we uly ykdysady ýitgilere getirýär. Şunuň ýaly tebigy heläkçilikler üstaşyr söwda oňaýsyz täsir edýär hem-de deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň dünýä bazarynda bäsdeşlik mümkinçiliklerini çäklendirýär. 

                                                                   

 CO2 zyňyldylarynyň üçden birine golaý böleginiň ulag ulgamynyň paýyna düşýändigini hasaba almak bilen, howanyň üýtgemeginiň täsirlerini azaltmak hem onuň täsirlerine uýgunlaşmak ýaly möhümdir. Emma ýokarda görkezilen ýurtlara tebigy heläkçilikleriň ýetiren täsirlerine uýgunlaşmaga hem-de olary azaltmaga çemeleşmeleri doly peýdalanmak üçin zerur bolan maliýe we tehniki serişdeler ýetmezçilik edýär, bular şol ýurtlaryň durnukly ösüş babatynda öňe hereketini tizleşdirmek üçin örän uly ähmiýete eýedir. 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde hem-de üstaşyr geçiriji ýurtlarda howanyň üýtgemegine durnukly ulag düzümine hem-de ulag ulgamlarynyň durnuklylygynyň ýokarlandyrylmagyna maýa goýumlaryň ýiti zerurlygy duýulýar. Bu wezipä ulag düzümi meýilnamalaşdyrylanda, onuň taslamasy düzülende, ulanylanda hyzmat etmegiň býujeti düzülende howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly töwekgelçilikleri nazara almak bilen ýetmek mümkindir. 

                                                                   

Howanyň üýtgemeginiň üstaşyr söwda gatnaşyklarynyň hem-de harytlary ibermegiň özara baglanyşykly halkasynyň bozulmagyna getirmeginiň mümkindigini hasaba almak bilen deňze çykalgasy bolmadyk döwletlere energiýanyň pes uglerodly çeşmelerine hem-de tehnologiýalara geçmegini tizleşdirmäge goldaw bermek zerurdyr. Munuň özi bu ýurtlarda ulagyň durnukly özgerdilmegini hem-de ekologiýa taýdan arassaçylyk kadalarynyň berjaý edilmegine taýýarlygyny üpjün etmek üçin ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň giňeldilmegini talap edýär. 

                                                                   

Şeýle hem ulag ulgamynda howanyň üýtgemeginiň täsirlerini azaltmak hem-de olara uýgunlaşmak, şeýle hem adatdan daşary howa ýagdaýlary emele gelen halatynda olara taýýar bolmak babatynda zerur bolan serişdeleriň we hyzmatlaryň jemlenilmegi üçin deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň mümkinçilikleriniň artdyrylmagy örän möhümdir. 

                                                                   

 Nobatdaky hereketler 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk döwletler, üstaşyr geçiriji hem-de ösüş boýunça hyzmatdaş ýurtlar şol ýurtlaryň bähbidine ulag ulgamlaryny ösdürmek hem-de mundan beýläk-de kämilleşdirmek we şu maslahatyň jemlerini we görkezmelerini doly ýerine ýetirmek üçin Hereketleriň Wena maksatnamasyny hem-de 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Durnukly ösüş ulgamynda Gün tertibini durmuşa geçirmäge doly derejede gatnaşmalydyrlar. 

                                                                   

Maliýe edaralary deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletlerde bu ýurtlaryň milli derejedäki tagallalaryna hem-de maýa goýumlaryna goşmaça durnukly ulag düzüminiň ösüşini tizleşdirmek hem-de onuň bilen baglanyşykly hyzmatlaryň görnüşlerini giňeltmek üçin maliýe serişdeleriniň bölünip berlişini artdyrmalydyrlar. 

                                                                   

Birleşen Milletler Guramasynyň deňze çykalgasy bolmadyk döwletler boýunça 2024-nji ýylda geçiriljek üçünji maslahatyna netijeli taýýarlyk görmek hem-de ony üstünlikli guramak Baş Assambleýanyň 76/217 Kararnamasynda görkezilişi ýaly möhüm ähmiýete eýedir. Şol maslahatda deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň aýratyn zerurlyklaryny kanagatlandyrmak hem-de deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň we üstaşyr geçiriji we ösüş boýunça hyzmatdaş ýurtlaryň arasynda gatnaşyklary pugtalandyrmak maksady bilen halkara goldawyň täzelenen görnüşleri kemala getiriler hem-de kabul ediler. Birleşen Milletler Guramasynyň ulgamynyň degişli edaralaryna hem-de beýleki halkara we sebit guramalaryna taýýarlyk işlerine öz goşandyny goşmak teklip edilýär. 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolmadyk we üstaşyr geçiriji ösüp barýan döwletlere hem-de ösüş boýunça olaryň hyzmatdaşlaryna taýýarlyk işlerinde örän işjeň orny eýelemek hem-de 2024-nji ýylda maslahatyň işine ýokary derejede gatnaşmak teklip edildi. 

                                                                   

Birinji Ählumumy ulag maslahatynyň jemleri boýunça binýady goýlan durnukly ulag boýunça Aşgabat prosesini dowam etmegiň möhümdigini ykrar etmek bilen, ministrler bu prosesiň çäklerinde ýokary derejede halkara duşuşyklarynyň yzygiderli ýagdaýda geçirilmegini goldadylar. 

                                                                   

Ministrler ulag, gümrük, wiza hem-de beýleki söwda-ulag meseleleriniň oňyn çözülmeginiň halkara üstaşyr ulag geçelgeleriniň iş ýüzünde amala aşyrylmagyna ýardam bermek üçin uly ähmiýetini belläp, Aşgabat prosesiniň çäklerinde degişli köptaraplaýyn geňeşmeleriň geçirilmeginiň, mümkinçilikleriň pugtalandyrylmagynyň hem-de bilim beriji çäreleriň guralmagynyň zerurdygy barada ylalaşyga geldiler. 

                                                                   

Taraplar maslahatyň dowamynda geçirilen “Merkezi Aziýa — Ýakyn Gündogar — Afrika” görnüşinde ulag ministrleriniň duşuşygynyň jemlerini makulladylar hem-de ýokarda görkezilen gepleşikleriň yzygiderli esasda dowam etdirilmeginiň möhümdigini nygtadylar. Şeýle sebit we sebitara gepleşikleri dürli sebitlerde höweslendirilmelidir. 

                                                                   

Ministrler maslahatynda myhmansöýerlik hem-de bu maslahatyň üstünlikli guralmagyna maliýe goşandy üçin Türkmenistanyň Hökümetine çuňňur hoşallyk bildirildi. 

                                                                   

Şeýle hem Ministrler maslahatynda az ösen döwletler, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletler hem-de ösüp barýan kiçi ada döwletler boýunça Ýokary wekiliň edarasy tarapyndan berlen düýpli goldaw üçin hoşallyk beýan edildi. 

                                                                   

Ministrler maslahatynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň Bütindünýä toparynyň başlygy hökmünde Botswana Respublikasynyň hem-de deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň söwda we ösüş meseleleri boýunça Toparynyň Ženewadaky utgaşdyryjysyna tagallalary üçin hoşallyk beýan edildi. 

                                                                   

Şeýle hem Ministrler maslahaty deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň, üstaşyr geçiriji we ösüş boýunça hyzmatdaş ýurtlaryň, BMG-niň ulgamynyň edaralarynyň, köpugurly we sebit ösüş banklarynyň, beýleki halkara we sebit guramalarynyň, ösüş boýunça hyzmatdaşlaryň, hususy bölegiň, seljeriş merkezleriniň we beýleki gyzyklanma bildirýän taraplaryň foruma işjeň gatnaşandygyna we onuň geçirilmegine uly goşant goşandygyna ýokary baha berdi. 

                                                                   

 2022-nji ýylyň 16-njy awgusty, Türkmenistan, Türkmenbaşy şäheri.

17.08.2022
Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatdaky ÇYKYŞY

(Awaza, 2022-nji ýylyň 15-nji awgusty) 

                                                                   

 Hormatly wekiliýetleriň ýolbaşçylary! 

                                                                   

 Hanymlar we jenaplar! 

                                                                   

Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda geçirilýän deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň maslahatyna gatnaşmak baradaky çakylygymyzy kabul edendigiňiz üçin minnetdarlyk bildirýärin! 

                                                                   

Bu foruma otuzdan hem köp döwletden ulag edaralarynyň ýolbaşçylary wekilçilik edýärler. Şeýle hem halkara guramalaryň, maliýe institutlarynyň, bilermenler jemgyýetiniň onlarçasynyň wekiliýetleri gatnaşýarlar. Bu bolsa duşuşygyň ähmiýetini, derwaýyslygyny we öz wagtynda çagyrylandygyny görkezýär. Elbetde, gatnaşyjylaryň şeýle wekilçilikli düzümi Türkmenistana bolan hormatyň şaýadydyr, ýurdumyzyň ulag ulgamyndaky ählumumy hyzmatdaşlyga goşan goşandynyň ykrar edilmeginiň aýdyň subutnamasydyr. 

                                                                   

Dünýä ykdysadyýetinde agdyklyk edýän häzirki zaman ýagdaýlaryň seljermesi ulag we kommunikasiýalar ulgamynyň ösdürilmeginiň has möhüm we aýgytly ähmiýete eýe bolýandygyny aýdyň görkezýär. 

                                                                   

Ulag-üstaşyr gatnawlaryny amatly ýagdaýa getirmek, çig maly we taýýar önümleri daşamagyň häzirki zaman üpjünçilik ulgamyny gurmak, esasan hem, deňiz terminallaryna göni çykalgasy bolmadyk döwletler üçin esasy birleşdiriji şerte öwrülýär. 

                                                                   

Häzirki wagtda dünýä önümçiligindäki ýönekeý bolmadyk ýagdaýlarda hut ulag-kommunikasiýalar düzümi ykdysady gatnaşyklara zerur itergi berip biler. Maýa goýum işjeňligini höweslendirip, belli bir derejede tutuş ählumumy geoykdysady ulgama täze many-mazmun bermäge ukyplydyr. 

                                                                   

Şu nukdaýnazardan, täze ulag-üstaşyr merkezleriniň mümkinçilikleri örän uludyr. Olara ägirt giňişlikler, adam mümkinçilikleri çekilýär, düýpli maýa goýumlary goýulýar. 

                                                                   

Bularyň hemmesi ulag ulgamyny dünýä ykdysadyýetini ösdürmegiň hereketlendirijisiniň birine öwürmäge mümkinçilik döredýär. Ýurtlar bilen sebitleriň arasyndaky ösüş depginindäki tapawutlyklardan, hemmetaraplaýyn peselmeginden we çökmeginden kepillendirýär. 

                                                                   

Türkmenistan XXI asyryň ulag gurluşynyň integrasiýa ösüşiniň giňişlikleriň, sebitleriň, senagat, serişde, adam mümkinçilikleriniň baglanyşygydygyna ynanýar. 

                                                                   

Geljek iň uly halkara we sebit deňiz, derýa, awtomobil we demir ýollaryna hem-de howa merkezlerine çykmak, olaryň amatly utgaşmasy we hersiniň artykmaçlygyndan peýdalanmak bilen birleşdirilen ulag aragatnaşyk ulgamyna degişlidir. 

                                                                   

 Hormatly maslahata gatnaşyjylar! 

                                                                   

Koronawirus pandemiýasy ähli döwletlere diýen ýaly öz täsirini ýetirdi. Dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň ösmegine ýaramaz täsir etdi. Ýöne ulag düzüminiň nukdaýnazaryndan, hut deňze çykalgasy bolmadyk ösýän ýurtlar köp zyýan çekdi. Şeýle şertlerde tagallalary birleşdirmek, çalt we aýdyň netijelere ýetmek üçin tutanýerli gönükdirmek zerurlygy ýüze çykdy. 

                                                                   

Bu ýerde iň möhüm ugurlaryň biri BMG-niň çäklerinde umumy iş ýörelgelerini işläp taýýarlamak bolup durýar. Biziň pikirimizçe, ulag meseleleri bütindünýä guramasynyň aýratyn iş ugry hökmünde BMG-niň gün tertibinde hemişelik we berk orny eýelemelidir. Türkmenistanyň bu ugurda işjeň syýasaty ulag meseleleri boýunça gepleşikleri ulgamlaýyn we yzygiderli häsiýetde alyp barmaga gönükdirilendir. 

                                                                   

Mälim bolşy ýaly, biziň ýurdumyz 2016-njy ýylyň noýabr aýynda Aşgabatda Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahaty geçirmek başlangyjy bilen çykyş edipdi. 

                                                                   

Şeýle hem Türkmenistanyň başlangyjy bilen 2014-nji, 2015-nji, 2017-nji we 2021-nji ýyllarda BMG-niň Baş Assambleýasynyň ulag ulgamynda durnukly ulag we halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmek meseleleri boýunça möhüm Rezolýusiýalary kabul edildi. 

                                                                   

Häzirki döwürde dünýä ulaglar ulgamyny ösdürmek, özi-de iň ýokary derejede ösdürmek boýunça dialogyň başlanandygyny we has oýlanyşykly, bitewi häsiýete eýe bolup başlandygyny ynam bilen tassyklap bolar. Oňa döwletler, kompaniýalar, halkara institutlar we guramalar gatnaşýarlar. 

                                                                   

Bu üstünliklere kanuny ýagdaýda guwanmak bilen, Türkmenistan ählumumy ulag dialogyna özüniň başlangyçlar arkaly gatnaşmagyny peseltmez. Mundan başga-da, biziň ýurdumyz ony güýçlendirmäge we giňeltmäge, täze anyk taslamalar we meýilnamalar bilen baýlaşdyrmaga taýýardyr. 

                                                                   

Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynda ulag ulgamynda deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň bähbitlerini goramaga gönükdirilen we BMG-niň degişli düzümleri bilen yzygiderli iş alyp barjak ýörite iş toparyny döretmek baradaky meselä seretmegi teklip edýärin. 

                                                                   

Şeýle hem biz Baş Assambleýanyň «Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ählumumy ulag hyzmatdaşlygynyň ösüşinde we ony pugtalandyrmakda ornuny ýokarlandyrmak hakyndaky» Rezolýusiýasyny işläp taýýarlamaga girişmäge wagt ýetdi diýip hasap edýäris. 

                                                                   

Şol resminama biziň döwletlerimiziň bähbitlerini öňe sürmäge netijeli itergi bermäge, degişli meseleleriň ähmiýetini açyp görkezmäge we olara düşünmäge ýardam berer. Dünýä bileleşiginiň olary çözmäge eýerýändigini görkezmäge ukyply bolar. Türkmenistan bu resminamany taýýarlamaga girişmäge taýýardyr, ähli netijeli teklipler we başlangyçlar üçin açykdyr. 

                                                                   

 Şu başlangyçlaryň goldanjakdygyna biz bil baglaýarys. 

                                                                   

 Hormatly maslahata gatnaşyjylar! 

                                                                   

Aşgabat prosesi umumydünýä ulag gün tertibiniň örän möhüm we aýrylmaz bölegidir. Ol ählumumy ulag ulgamynda mundan beýläk-de hyzmatdaşlyk etmegiň netijeliligini we yzygiderliligini üpjün etmäge niýetlenendir. Deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň kanuny bähbitlerini ykrar etmäge, biziň hyzmatdaşlygymyzyň maksatlaryny we wezipelerini anyklaşdyrmaga gönükdirilendir. 

                                                                   

Şu maslahatyň dowamynda siz deňhukukly, özara bähbitli we hakyky hyzmatdaşlyk esasynda ählumumy ulag akymlarynda strategik çelgileri we goşulyşmagyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitläp bilersiňiz. 

                                                                   

Şu forumyň kabul eden çözgütleriniň we teklipleriniň Birleşen Milletler Guramasynyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça 2024-nji ýylda geçirilmegi göz öňünde tutulan üçünji maslahatyna taýýarlyk görmegiň esasyny düzjekdigine ynanýaryn. 

                                                                   

 Türkmenistan öz hyzmatdaşlary we pikirdeşleri bilen bilelikde öňde goýlan bu maksatlara ýetmek üçin aýgytly hereket eder. 

                                                                   

 Maslahata gatnaşýanlaryň ählisine bu ugurda üstünlikleri arzuw edýärin!

16.08.2022
Türkmenistanyň Prezidenti Pakistan Yslam Respublikasynyň ýolbaşçylaryny gutlady

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Pakistan Yslam Respublikasynyň Prezidenti Arif Alwä we Pakistan Yslam Respublikasynyň Premýer-ministri Mian Muhammad Şahbaz Şarife hem-de ýurduň ähli halkyna milli baýram — Garaşsyzlyk güni mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglaryny we iň gowy arzuwlaryny iberdi. 

                                                                   

“Biz Türkmenistan bilen Pakistan Yslam Respublikasynyň arasyndaky doganlyk gatnaşyklara ýokary baha berýäris we bu gatnaşyklaryň geljekde hem iki ýurduň halklarynyň bähbitlerine mundan beýläk-de ösdüriljekdigine ynam bildirýäris” diýip, döwlet Baştutanymyz gutlag hatynda belledi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz döwletlerimiziň arasyndaky yzygiderli pugtalanýan we kämilleşýän gatnaşyklaryň ýokary derejesini belläp, netijeli hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geljekde hem üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirdi. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz şu ýakymly mümkinçilikden peýdalanyp, Prezident Arif Alwä hem-de Premýer-ministr Mian Muhammad Şahbaz Şarife tüýs ýürekden berk jan saglyk, bagtyýarlyk we abadançylyk, Pakistanyň doganlyk halkyna bolsa parahatçylyk, ösüş hem-de rowaçlyk arzuw etdi. 

                                                                   

 Türkmenistanyň Prezidenti Portugaliýa Respublikasynyň Prezidentini gutlady 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň halkynyň we Hökümetiniň adyndan hem-de hut öz adyndan Portugaliýa Respublikasynyň Prezidenti Marselo Rebelo de Souza we ýurduň ähli halkyna Türkmenistan bilen Portugaliýa Respublikasynyň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň 30 ýyllygy mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglaryny we iň gowy arzuwlaryny iberdi. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz biziň döwletlerimiziň arasyndaky gatnaşyklaryň birek-birege hormat goýmak, deňhukuklylyk hem-de özara ynanyşmak ýörelgelerine esaslanýandygyny we Türkmenistanyň ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň giňeldilmegine gyzyklanma bildirýändigini belläp, halklarymyzyň bähbidine türkmen-portugal hyzmatdaşlygynyň geljekde hem bilelikdäki tagallalaryň netijesinde mundan beýläk-de ösdüriljekdigine ynam bildirdi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýakymly mümkinçilikden peýdalanyp, Prezident Marselo Rebelo de Souza tüýs ýürekden berk jan saglyk, bagtyýarlyk we abadançylyk, Portugaliýa Respublikasynyň halkyna bolsa öňe gitmegi hem-de rowaçlyk arzuw etdi. 

                                                                   

 Türkmenistanyň Prezidenti Koreýa Respublikasynyň Prezidentini gutlady 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Koreýa Respublikasynyň Prezidenti Ýun Sok Ýola Koreýa Respublikasynyň milli baýramy — Azat ediş güni mynasybetli mähirli gutlaglaryny we iň gowy arzuwlaryny iberdi. 

                                                                   

“Biz ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň mundan beýläk-de ösdürilmegine uly gyzyklanma bildirýäris. Ýurtlarymyzyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň geljekde hem iki ýurduň halklarynyň bähbidine yzygiderli ösdüriljekdigine berk ynanýarys” diýip, döwlet Baştutanymyz gutlag hatynda belledi. 

                                                                   

Türkmenistanyň Prezidenti şu ýakymly mümkinçilikden peýdalanyp, Prezident Ýun Sok Ýola tüýs ýürekden berk jan saglyk, bagtyýarlyk we abadançylyk, Koreýa Respublikasynyň halkyna bolsa parahatçylyk, mundan beýläk-de öňe gitmegi hem-de rowaçlyk arzuw etdi. 

                                                                   

 Türkmenistanyň Prezidenti Hindistan Respublikasynyň ýolbaşçylaryny gutlady 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Hindistan Respublikasynyň Prezidenti hanym Draupadi Murmua we Hindistan Respublikasynyň Premýer-ministri Narendra Modä hem-de ýurduň ähli halkyna Hindistan Respublikasynyň milli baýramy — Garaşsyzlyk güni mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglaryny we iň gowy arzuwlaryny iberdi. 

                                                                   

“Türkmenistan bilen Hindistan Respublikasynyň arasynda syýasy, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer we beýleki ugurlar boýunça netijeli we özara bähbitli gatnaşyklar ýola goýuldy. Bu gatnaşyklaryň halklarymyzyň bähbidine mundan beýläk-de yzygiderli pugtalandyryljakdygyna berk ynanýaryn” diýip, döwlet Baştutanymyz gutlag hatynda belledi. 

                                                                   

Türkmenistanyň Prezidenti şu ýakymly mümkinçilikden peýdalanyp, Prezident hanym Draupadi Murmua hem-de Premýer-ministr Narendra Modä tüýs ýürekden berk jan saglyk, bagtyýarlyk we abadançylyk, Hindistan Respublikasynyň halkyna bolsa parahatçylyk, ösüş hem-de rowaçlyk arzuw etdi. 

                                                                   

 (TDH)

15.08.2022
Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisi

Balkan welaýaty, 12-nji awgust (TDH). Şu gün Hazaryň kenarynda zähmet rugsadynda bolýan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini geçirdi. Onda ýurdumyzda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň jemi jemlenildi hem-de käbir meselelere garaldy. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň gün tertibine geçip, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary H.Geldimyradowa söz berdi. Wise-premýer 2022-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda gazanylan makroykdysady görkezijiler barada hasabat berdi. 

                                                                   

Ýedi aýyň jemleri boýunça toplumlaýyn çäreleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde jemi içerki önümiň durnukly ösüş depgini üpjün edildi. Hasabat döwründe, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 11,5 göterim artdy. Ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda oňyn netijeler gazanyldy. 2021-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda bölek-satuw haryt dolanyşygy 10,4 göterim ýokarlandy. Özara bähbitli halkara hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan daşary ykdysady strategiýanyň durmuşa geçirilmegi esasynda, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, eksportyň we importyň artmagynyň hasabyna daşary söwda dolanyşygynyň möçberi 39 göterim ýokarlandy. 

                                                                   

Ýedi aýyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 103,6 göterim we çykdajy bölegi 97,4 göterim ýerine ýetirildi. Býujetiň serişdeleriniň 81,5 göterimi durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haklary, geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,4 göterim ýokarlandy. Aýlyk zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary doly maliýeleşdirildi. 

                                                                   

Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi 13,4 milliard manada deň boldy. Ýylyň başyndan bäri Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde ýurdumyz boýunça durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň, suw we lagym arassalaýjy desgalaryň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy dowam etdi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň ykdysady, maliýe-bank toplumynyň ykdysadyýetimiziň öňdebaryjy ulgamlarynyň biri bolup durýandygyny aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, bu ulgamlarda sanly tehnologiýalary we innowasiýalary ornaşdyrmak hem-de ösdürmek boýunça ýokary netijeleri gazanmagyň zerurdygy nygtaldy. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ministrlik tarapyndan alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi. 

                                                                   

Hasabat döwründe Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat ugruny yzygiderli durmuşa geçirmek, döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipelerini we beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek boýunça maksadalaýyk işler amala aşyryldy. Sebit we halkara derejede netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek bilen baglylykda, ýokary derejedäki saparlara, gepleşiklere we duşuşyklara aýratyn ähmiýet berilýär. Şunuň bilen baglylykda, aprel aýynda Türkmenistana Hindistan Respublikasynyň Prezidentiniň döwlet saparynyň hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Prezidentiniň iş saparynyň bolandygy bellenildi. Hasabat döwründe döwlet Baştutanymyz Russiýa Federasiýasyna we Eýran Yslam Respublikasyna resmi saparlary, Özbegistan Respublikasyna döwlet saparyny amala aşyrdy. 

                                                                   

29-njy iýunda paýtagtymyzda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde altynjy Hazar sammitiniň geçirilmegi möhüm waka boldy. 

                                                                   

Hasabat döwründe hormatly Prezidentimiziň birnäçe ýurtlaryň ýolbaşçylary bilen telefon arkaly söhbetdeşlikleri geçirildi. Şeýle hem şu ýylyň 7-nji iýunynda Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji mejlisiniň wise-başlyklygyna biragyzdan saýlanandygy bellenildi. Munuň özi ata Watanymyzyň dünýä giňişligindäki abraýynyň barha artýandygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüldi. Daşary syýasat edaralarynyň ugry boýunça ikitaraplaýyn geňeşmeler hem yzygiderli geçirilýär. Hasabat döwründe daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen, şol sanda bilelikdäki hökümetara toparlaryň hem-de beýleki degişli düzümleriň çäklerinde özara bähbitli söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça duşuşyklar we gepleşikler geçirildi. 

                                                                   

Şeýle-de Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri 15-16-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahata görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer, daşary işler ministri BMG-niň howandarlygynda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça çagyrylýan forumyň maksatnamasy barada habar berdi. Maslahata 39 ýurda hem-de 34 halkara gurama wekilçilik edýän wekiller gatnaşar. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, “Bitarap Türkmenistanyň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin daşary syýasat ugrunyň Konsepsiýasyny” durmuşa geçirmek boýunça işleri yzygiderli dowam etmegiň wajypdygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

                                                                   

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, nebiti we gaz kondensatyny çykarmagyň meýilnamasy, şol sanda “Türkmennebit” döwlet konserni tarapyndan 100,7 göterim berjaý edildi. Nebit we gaz kondensaty bilen üpjün etmegiň meýilnamasy 111,2 göterim ýerine ýetirildi. Nebiti gaýtadan işlemegiň meýilnamasy 110,2 göterim, benziniň dürli görnüşini öndürmegiň meýilnamasy 117,4 göterim, dizel ýangyjyny öndürmegiň meýilnamasy 112,2 göterim, polipropilen öndürmegiň meýilnamasy 125,6 göterim, çalgy ýaglaryny öndürmegiň meýilnamasy 115,2 göterim, suwuklandyrylan gazy öndürmegiň meýilnamasy 115 göterim ýerine ýetirildi. Hasabat döwründe tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 113,6 göterim, “mawy ýangyjy” eksport etmegiň meýilnamasy bolsa 123,6 göterim berjaý edildi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, nebitgaz toplumynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça toplumyň öňünde durýan esasy wezipelere ünsi çekdi. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz milli ykdysadyýetimiziň binýatlyk pudagy bolan ýangyç-energetika toplumynyň işine täzeçil tehnologiýalaryň, sanly ulgamyň işjeň ornaşdyrylmagynyň zerurdygyna ünsi çekip, bu babatda degişli düzümleriň sazlaşykly işini üpjün etmek boýunça wise-premýere anyk tabşyryklary berdi. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow şu ýylyň ýedi aýynda gurluşyk-senagat we elektrik energetikasy toplumlary, “Türkmenhimiýa” döwlet konserni, Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi hem-de Aşgabat şäheriniň häkimligi tarapyndan ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi. 

                                                                   

Hasabat döwründe gurluşyk-senagat toplumynda öndürilen önümleriň we ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 152,5 göterim berjaý edildi. Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 114,7 göterim amal edildi. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi öndürilen önümleriň we ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasyny 167,7 göterim ýerine ýetirdi. Energetika ministrligi boýunça ýylyň başyndan bäri öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 128,4 göterim berjaý edildi. 

                                                                   

Elektrik energiýasyny öndürmegiň ösüş depgini 112,8 göterime, daşary ýurtlara iberilen elektrik energiýasynyň ösüş depgini bolsa 141,3 göterime barabar boldy. “Türkmenhimiýa” döwlet konserni tarapyndan hasabat döwründe önüm öndürmegiň we hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 181,1 göterim ýerine ýetirildi. Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 100,9 göterim amal edildi. Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň hem-de hyzmatlaryň meýilnamasy 120,3 göterim berjaý edildi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýere gözegçilik edýän toplumynyň düzümleriniň işini yzygiderli kämilleşdirmek, olaryň önümçilik kuwwatyny artdyrmak meseleleriniň gözegçilikde saklanylmalydygyny belledi we bu babatda anyk tabşyryklary berdi. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri hem-de oba hojalyk işleriniň geçirilişi barada hasabat berdi. 

                                                                   

Obasenagat toplumy boýunça önümçiligiň ösüşi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 108,1 göterime barabar boldy. Şunda Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça bu görkeziji 108,5 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 104,1 göterime, “Türkmen atlary” döwlet birleşigi boýunça bolsa 103,3 göterime deň boldy. Ähli pudaklaýyn düzümler tarapyndan maýa goýumlary özleşdirmek boýunça meýilnama 161,4 göterim ýerine ýetirildi. 

                                                                   

Häzirki wagtda welaýatlarda möwsümleýin oba hojalyk işleri dowam edýär. Güýzlük bugdaý ekişine hem-de öňümizdäki pagta ýygym möwsümine toplumlaýyn taýýarlyk görülýär. Ekerançylyk meýdanlaryny suw bilen üpjün etmek boýunça degişli çäreler geçirilýär. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýere oba hojalyk kärhanalarynyň önümçilik kuwwatyny doly peýdalanmagy üpjün etmek işlerini dowam etdirmegi, olaryň netijeliligini ýokarlandyrmagy tabşyrdy. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz bol hasyl almagyň girewi bolan öňümizdäki oba hojalyk möwsümlerine içgin taýýarlyk görmegiň wajypdygyny belläp, obasenagat toplumyna öňdebaryjy tehnologiýalary, suw tygşytlaýjy usullary giňden ornaşdyrmak boýunça degişli çäreleri görmegiň möhümdigine ünsi çekdi. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Atdaýew gözegçilik edýän söwda we dokma pudaklarynda, telekeçilik ulgamynda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi. 

                                                                   

Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 103,5 göterime barabar boldy. Öndürilen önümleriň ösüş depgini 107,9 göterim ýerine ýetirildi. Dokma senagaty ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň öndürilişi 134,3 göterime, nah matalar 129,8 göterime, tikin we trikotaž önümleri 114,7 göterime, gön önümleri 107,7 göterime barabar boldy. “Türkmenhaly” döwlet birleşigi boýunça önüm öndürmegiň meýilnamasy 119,9 göterim ýerine ýetirildi. 

                                                                   

Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça hasabat döwründe 172 birža söwdasy geçirilip, 21 müň 92 şertnama hasaba alyndy. Söwda-senagat edarasy boýunça şu ýylyň ýedi aýynda ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 113,6 göterime barabar boldy. Hasabat döwründe sergileriň 11-si hem-de maslahatlaryň 33-si geçirildi. 

                                                                   

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüş depgini 167,9 göterime hem-de senagat önümleriniň ösüş depgini 109,2 göterime deň boldy. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, degişli düzümlerde täze önümçilikleri döretmegiň, olaryň kuwwatyny artdyrmagyň, hususy telekeçiligiň işini höweslendirmegiň zerurdygyna ünsi çekip, bu babatda wise-premýere anyk görkezmeleri berdi. 

                                                                   

Soňra Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri hem-de deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahata görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. 

                                                                   

Hasabat döwründe bu toplum boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň ösüşi 112,7 göterime deň boldy. Awtomobil, demir ýol, howa, deňiz we derýa ulaglary arkaly ýük daşamagyň meýilnamasy 111,2 göterim, ýük dolanyşygy boýunça meýilnama bolsa 109,2 göterim ýerine ýetirildi. 

                                                                   

Şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda “Türkmendemirýollary” agentligi boýunça ýerine ýetirilen hyzmatlaryň ösüşi 111,2 göterime, “Türkmenawtoulaglary” agentligi boýunça 133,5 göterime, “Türkmenhowaýollary” agentligi boýunça 120 göterime, “Türkmendeňizderýaýollary” agentligi boýunça 113,7 göterime, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi boýunça bolsa 107,5 göterime barabar boldy. 

                                                                   

Şeýle-de agentligiň ýolbaşçysy halkara maslahata görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. Ol maslahata görülýän taýýarlyk barada habar berip, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň Ýolagçy parom terminalynda BMG-niň, Döwlet gümrük gullugynyň hem-de ulag we kommunikasiýalar toplumynyň düzüm birlikleri, «Türkmenpoçta» poçta aragatnaşyk kompaniýasy, «Türkmen halkara awtoulagly daşaýjylarynyň assosiasiýasy» hojalyk jemgyýeti, «Türkmenistanyň Ulag-logistika merkezi» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti, «Türkmen logistika» assosiasiýasy jemgyýetçilik birleşiginiň «Deňiz söwda floty» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti we beýlekiler ulag ulgamynda ýerine ýetirilen işleri we ýetilen sepgitleri, ulag düzümleriniň kuwwatlyklary, alnyp barylýan halkara hyzmatdaşlyk, ulag ulgamynda sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça taslamalary bilen tanyşdyrarlar. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ulgamyň ähli düzümleriniň işini talabalaýyk alyp barmagyň, ýurdumyzyň üstaşyr ulag mümkinçiliklerini yzygiderli ýokarlandyrmagyň wajypdygyna ünsi çekdi. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz Türkmenbaşy Halkara deňiz portunda hem-de howa menzilinde we maslahatyň geçýän ýerinde foruma bagyşlanan sergileri ýokary derejede guramagy tabşyrdy. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary N.Amannepesow gözegçilik edýän bilim, ylym, saglygy goraýyş we sport ulgamlarynda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi. 

                                                                   

Hasabat döwründe talyp we okuwçy ýaşlar halkara ders hem-de internet bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş edip, medallary gazandylar. Ýylyň başyndan bäri ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde halkara internet olimpiadalary, şeýle-de “Garaşsyzlygyň merjen däneleri”, “Ýylyň terbiýeçisi — 2022”, “Ýylyň mugallymy — 2022”, “Talyp gözeli — 2022” bäsleşikleri geçirildi. 

                                                                   

 Bilim işgärleri hünär derejesini ýokarlandyrdylar. Tomusky dynç alyş möwsüminiň üç tapgyrynda 15 müň 70 çaga dynç aldy. 

                                                                   

 Döwlet Baştutanymyzyň Buýrugyna laýyklykda, ýokary we orta hünär okuw mekdeplerine giriş synaglary dowam edýär. 

                                                                   

“Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylym, tehnika we innowasion tehnologiýalar” atly halkara ylmy maslahat, ýaşlaryň arasynda ylmy işler boýunça geçirilen bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy. 

                                                                   

Ýurdumyzyň bejeriş-öňüni alyş edaralarynda lukmançylygyň ugurlary boýunça meýilnamalaýyn işler dowam etdirildi. Döwlet Baştutanymyzyň Kararyna laýyklykda, buýan köküni gaýtadan işleýän kärhananyň gurluşygyna girişildi. 

                                                                   

 Türkmenbaşy şäherindäki köpugurly, Daşoguz şäherindäki köpugurly we onkologiýa hassahanalary dabaraly açyldy. 

                                                                   

 Hasabat döwründe türgenlerimiz dürli halkara sport ýaryşlaryna gatnaşyp, jemi 87 medal gazandylar. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýeriň gözegçilik edýän ulgamlarynda amala aşyrylýan işleriň wajypdygyna aýratyn ünsi çekdi we toplumyň ähli pudaklarynda alnyp barylýan işleriň döwrüň talabyna laýyk derejede guralmagy babatda anyk tabşyryklary berdi. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa gözegçilik edýän ulgamynda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi. 

                                                                   

Ýylyň şygary hem-de milli baýramlar, medeni-durmuş maksatly desgalaryň açylmagy mynasybetli dürli medeni-köpçülikleýin çäreler geçirildi. Birnäçe döredijilik bäsleşikleri yglan edildi. 

                                                                   

Hasabat döwründe teatrlara “Milli” ýa-da “Akademiki” hukuk derejesini bermegiň tertibi, muzeýlere “Milli” hukuk derejesini bermegiň tertibi we şertleri, şeýle-de Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini aýap saklamagyň, goramagyň, öwrenmegiň hem-de olara syýahatçylary çekmegiň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy tassyklanyldy. 

                                                                   

Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramy mynasybetli dabaralary we çäreleri ýokary derejede geçirmek boýunça guramaçylyk komiteti döredildi we şu güne çenli onuň iki mejlisi geçirildi. 

                                                                   

Hasabat döwründe Medeniýet ministrligi tarapyndan “Türkmen keşdeçilik sungaty” hem-de “Türkmenistanyň gadymyýeti: ylmy barlaglar we ýadygärlikleriň rejelenilişi” atly kitaplar taýýarlanylyp, türkmen, rus, iňlis dillerinde neşir edildi. 

                                                                   

 Köptaraplaýyn we milli hödürnamalary ÝUNESKO-nyň degişli sanawlaryna girizmek boýunça işler alnyp baryldy. 

                                                                   

Aşgabatda teatr festiwaly, Mary welaýatynda Medeniýet hepdeligi üstünlikli geçirildi. Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli giň gerimli baýramçylyk dabaralary guraldy. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, medeniýet ulgamynyň edaralarynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi we bu babatda wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

                                                                   

Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa ýylyň başyndan bäri milli kanunçylygy has-da kämilleşdirmek boýunça alnyp barlan işler barada maglumat berdi. 

                                                                   

Ilki bilen, mejlisiň ýolbaşçysy hormatly Prezidentimize ýakynda Esenguly etrabynda “Arkadagyň nesilleri” atly döwrebap çagalar dynç alyş merkeziniň açylmagy mynasybetli etrabyň bagtyýar çagalarynyň we tutuş ilatynyň hoşallyk sözlerini ýetirdi. Munuň özi Türkmenistanyň bagtyýar çagalygyň ýurdy hökmündäki derejesiniň ykrar edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. 

                                                                   

Şeýle-de kabul edilýän kanunçylyk namalaryny, döwletimiziň içeri we daşary syýasatyny düşündirmek, milli däpleri hem-de halkymyzyň taryhy-medeni gymmatlyklaryny wagyz etmek, ýaşlary watançylyk ruhunda terbiýelemek boýunça işler alnyp barylýar. 

                                                                   

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew ýurdumyzyň hukuk ulgamyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek maksady bilen alnyp barylýan işler barada maglumat berdi. 

                                                                   

Ýylyň başyndan bäri Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň üç mejlisi geçirildi. Olaryň barşynda birnäçe Kanunlar ara alnyp maslahatlaşyldy we makullanyldy. 

                                                                   

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň welaýatlarynda iş saparlarynda bolup, dürli pudaklaryň işgärleri, daýhanlar, ýaşlar bilen duşuşyp, olaryň ýaşaýyş-durmuş şertleri, şol sanda zähmet çekmek, okamak, sazlaşykly ösmek üçin döredilýän mümkinçilikler bilen gyzyklanýar hem-de kanunçylygy kämilleşdirmek boýunça täze wezipeleri kesgitleýär. 

                                                                   

 Geçirilen halkara çäreleriň hatarynda Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň Parlamentara forumy bar. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwletimizi durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň ileri tutulýan wezipelerini nazara almak bilen, kämilleşdirilýän kadalaşdyryjy hukuk binýadyny pugtalandyrmak boýunça işleriň mundan beýläk-de dowam etdirilmeginiň örän wajypdygyny belledi. 

                                                                   

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, hemmeleri Hazar deňziniň güni bilen gutlady we bu sene mynasybetli guralýan çäreleriň Hazaryň parahatçylygyň we dostlugyň deňzi hökmündäki derejesini pugtalandyrýandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, Hazar deňzi boýunça halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek meselelerine möhüm ähmiýet berilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi we bu babatda degişli ýolbaşçylara anyk görkezmeleri berdi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň 15-16-njy awgustynda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ulag ministrleriniň Hazaryň kenarynda geçiriljek maslahatynyň ýurdumyzda halkara hyzmatdaşlygy sazlaşykly ösdürmekdäki, Türkmenistanyň halkara forumlaryň geçirilýän merkezi hökmündäki ornuny pugtalandyrmakdaky ähmiýetini belledi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösüşi barada aýdyp, şu ýylyň ýedi aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri boýunça jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,1 göterim derejesinde bolandygyny kanagatlanma bilen belledi. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz ykdysadyýetimiziň önümçilik pudaklarynyň işini döwrüň talabyna laýyk ýagdaýda alyp barmak, olaryň kuwwatlyklaryny artdyrmak meseleleriniň wajypdygyna ünsi çekdi. Şunda ýurdumyzyň senagat toplumynyň, oba hojalygynyň, energetika ulgamlarynyň, ýangyç-energetika toplumynyň önümçilik düzümleriniň işiniň depginini ýokarlandyrmak, gaýtadan işleýän senagatyň kuwwatlyklaryny artdyrmak, şunuň bilen birlikde, ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini, telekeçilik ulgamyny ösdürmek meselelerine möhüm ähmiýet berilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz belledi we bu babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe tabşyryklary berdi. 

                                                                   

Soňra döwlet Baştutanymyz ylym-bilim, saglygy goraýyş, sport we ýaşlar syýasaty ugurlarynda, jemgyýetçilik guramalarynda alnyp barylýan işlere ünsi çekip, bu ulgamlarda ýaýbaňlandyrylan düýpli özgertmeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigini nygtady. Mundan başga-da, Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň 1-nji sentýabrda geçiriljek VII gurultaýynyň ýokary derejesini üpjün etmegiň wajypdygy bellenildi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu baradaky gürrüňi dowam edip, Watanymyzyň şanly Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli meýilleşdirilen çäreleriň medeni maksatnamasynyň talabalaýyk taýýarlanylmagynyň wajypdygyny nygtady. Döwlet Baştutanymyz baýramçylyk mynasybetli medeni-köpçülikleýin çäreleriň şatlykly pursatlara, ýatda galyjy wakalara beslenmegi ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigini belläp, bu babatda degişli ýolbaşçylara anyk görkezmeleri berdi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz sentýabr aýynyň ýurdumyzyň durmuşynda taryhy ähmiýeti bolan şanly wakalara baýdygyny belläp, baýramçylyk mynasybetli geçiriljek çärelere, aýratyn-da, 23-nji sentýabrda geçiriljek Türkmenistanyň Döwlet maslahatyna häzirden gowy taýýarlyk görülmelidigini belledi. Maslahatda berkarar döwletimizi mundan beýläk-de ösdürmegiň möhüm meselelerine serederis, şoňa görä-de, bu maslahaty ýokary derejede we guramaçylykly geçirmek üçin ähli zerur çäreleri görmeli diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň ýedi aýynda ýurdumyzda ýerine ýetirilen işleriň netijelerine bagyşlanan göçme mejlisinde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe möhüm meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

13.08.2022
2022-nji ýylyň iýuly: Türkmenistanyň Prezidentiniň daşary syýasy başlangyçlaryndan ugur alyp

Şu ýylyň iýul aýynda ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda guralan köp sanly iş duşuşyklary, syýasy geňeşmeler, işewürlik gepleşikleri, forumlar, sergiler, maslahatlar Türkmenistanyň dünýä giňişligindäki abraýynyň barha artýandygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüldi. «Açyk gapylar» syýasaty we giň halkara gatnaşyklar babatda ministrlikler hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan geçirilen çäreler ählumumy parahatçylygyň, ösüşiň, abadançylygyň bähbidine strategik hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge gönükdirilendir. 

                                                                   

Paýtagtymyzda iýul aýynyň ilkinji günlerinde Türkmenistanyň degişli edaralarynyň wekilleriniň hem-de Türkiýe Respublikasynyň wise-prezidenti Fuat Oktaýyň ýolbaşçylygynda ýurdumyza gelen uly wekiliýetiň gatnaşmagynda geçirilen Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-türk toparynyň altynjy mejlisi munuň aýdyň subutnamasydyr. Mejlisiň dowamynda iki döwletiň ähli ugurlarda özara gatnaşyklarynyň yzygiderli, işjeň häsiýete eýedigi bellenildi. Şolaryň hatarynda gurluşyk we gurluşyk serişdeleri senagaty, energetika, ulag, azyk senagaty, oba hojalygy, işewürlik we telekeçilik düzümleriniň ugry boýunça hyzmatdaşlygyň berkidilmegi esasy ulgamlaryň hatarynda görkezildi. Duşuşygyň netijeleri boýunça jemleýji Teswirnama gol çekildi. 

                                                                   

1-nji iýulda türkmen-türk işewürlik maslahaty hem geçirildi. Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmek, geljek üçin meýilnamalary kesgitlemek bu çäräniň esasy meselesi boldy. Türkiýe Respublikasynyň wekilleri üstünlikli maýa goýum işi üçin ähli şertler döredilen milli bazaryň geljeginiň uludygyny belläp, söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we beýleki ulgamlarda özara bähbitli gatnaşyklary ýola goýmaga taýýardygyny tassykladylar. 

                                                                   

4-nji iýulda paýtagtymyzdaky “Ýyldyz” myhmanhanasynyň maslahatlar zalynda Merkezi Aziýada “Bitewi saglyk” konsepsiýasyny ilerletmek boýunça utgaşykly görnüşde geçirilen ýokary derejeli konsultatiw duşuşyga Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň, BSGG-niň Ýewropa sebit edarasynyň, abraýly halkara we sebit guramalarynyň wekilleri, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň hem-de Özbegistanyň esasy bilermenleridir hünärmenleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Merkezi Aziýada adamlaryň saglygyny, haýwanat dünýäsini we daşky gurşawy goramaga gönükdirilen “Bitewi saglyk” konsepsiýasyny ara alyp maslahatlaşmak, bu ugurda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak üçin halkara düzümleri birleşdirmek duşuşygyň esasy maksady boldy. Forumda Merkezi Aziýada saglygy we abadançylygy goldamak ugrunda 2022 —2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň “Ýol kartasynyň” taslamasy boýunça pikir alşyldy hem-de jemleýji resminama kabul edildi. 

                                                                   

Şol gün Daşary işler ministrliginde Aşgabada iş sapary bilen gelen Bütindünýä Söwda Guramasynyň Baş direktorynyň orunbasary Çžan Sýançen bilen geçirilen duşuşykda ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçysy BSG bilen hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagynyň Türkmenistanyň halkara söwda-ykdysady gatnaşyklar ulgamyna goşulyşmagyna ýardam edýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwletiň milli kanunçylyk binýadyny, daşary söwda çärelerini we düzgünlerini kämilleşdirmek üçin zerur çäreleri görýändigi hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleri arkaly ilatyň, işewür toparlaryň arasynda düşündiriş işleriniň geçirilýändigi nygtaldy. 

                                                                   

5-nji iýulda şol ýerde geçirilen “tegelek stol” söhbetdeşligine halkara guramalaryň, Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň ýolbaşçylary hem-de wekilleri, Bütindünýä Söwda Guramasynyň wekiliýeti, Türkmenistanyň BSG-ä goşulmagy bilen bagly meseleleri öwrenmek boýunça hökümet toparynyň agzalary gatnaşdylar. 

                                                                   

Çäräniň barşynda Türkmenistanyň BSG-ä “goşulýan ýurduň” derejesini almagynyň ýurdumyzyň daşary söwdada eýeleýän ornunyň pugtalandyrylmagyna, ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hökmünde onuň halkara abraýynyň barha artmagyna, daşary ýurt maýa goýumlarynyň çekilmegine hem-de bu gurama bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmäge ýardam etjekdigi bellenildi. 

                                                                   

5-nji iýulda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Mettýu Stiwen Klimou bilen geçirilen duşuşygyň barşynda köp ugurlar, hususan-da, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklar boýunça türkmen-amerikan hyzmatdaşlygyny ösdürmek meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Howpsuzlyk ulgamyndaky taslamalara garamaga hem-de özara gyzyklanma bildirilýän bilelikdäki bilim maksatnamalaryny durmuşa geçirmäge aýratyn üns berildi. 

                                                                   

Şol gün Aşgabatdaky Jemgyýetçilik guramalarynyň merkeziniň binasynda BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň işi barada Türkmenistanyň milli toparynyň Sekretariaty tarapyndan Parahatçylyk gaznasynyň müdiriýeti, Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi bilen bilelikde “Men gözelligi döredýärin” şygary astynda “Aşgabat — dizaýn şäherim” atly sergi guraldy. 

                                                                   

Forumda dünýäniň iň owadan şäherleriniň biri bolan Aşgabady “Dizaýn” ugry boýunça ÝUNESKO-nyň döredijilik şäherleriniň toruna goşmak bilen baglanyşykly meselelere garaldy, bu ugurda gazanylan netijeler hem-de meýilleşdirilýän çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu ýüztutmanyň amala aşyrylmagy halkara medeni hyzmatdaşlygy ösdürmekde türkmen paýtagtynyň hyzmatlarynyň ykrar edilmeginiň nobatdaky subutnamasyna öwrüler hem-de ak mermerli şäherimiziň dünýäniň şäherleri bilen özara gatnaşyklaryny giňeltmäge mümkinçilik berer. Şol şäherler medeniýete we döredijilige durnukly durmuş-ykdysady ösüşiň strategik ugry hökmünde garaýarlar. 

                                                                   

5-6-njy iýulda Türkmenistanyň BMG-niň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy tarapyndan Ýewropa — Kawkaz — Aziýa (TRACECA) halkara ulag geçelgesiniň Hökümetara topary, Ýol gurluşykçylaryň hökümetara geňeşi hem-de Ulag diplomatiýasy boýunça halkara merkez bilen bilelikde utgaşykly görnüşde geçirilen çärede döwletimiziň başlangyjy bilen BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşiniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamanyň kabul edilmeginiň wajyplygy nygtaldy. 

                                                                   

Onuň çäklerinde Türkmenistanyň BMG-niň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy wirtual binýatda Durnukly ulag boýunça dostlar toparyny döretmek çäresini geçirdi. Mejlisiň jemleri boýunça BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy sessiýasynyň Başlygy Abdulla Şahidiň adyna BMG-ä agza döwletleriň wekilleriniň 90-dan gowragyny birleşdirýän şu topary döretmek barada maglumat berýän hat ugradyldy. 

                                                                   

6-njy iýulda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Azerbaýjan Respublikasynyň ykdysadyýet ministri Mikail Jabbarowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet bilen duşuşyk geçirildi. Onuň barşynda taraplaryň energetika, energiýa serişdeleriniň halkara bazarlara iberilmegini diwersifikasiýalaşdyrmak ulgamynda gatnaşyklary ösdürmäge taýýardygy barada aýdyldy. 

                                                                   

7-nji iýulda paýtagtymyzda Türkmenistanyň Helsinki Jemleýji Beýannamasyna gol çekmeginiň hem-de ÝHHG bilen hyzmatdaşlygynyň 30 ýyllygyna bagyşlanan utgaşykly görnüşdäki maslahat geçirildi. Ol ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkezi hem-de ýurdumyzyň Daşary işler ministrligi tarapyndan guraldy. Foruma degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, hukuk goraýjy edaralaryň, merkeziň ýurdumyzdaky hyzmatdaş guramalarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň wekilleri gatnaşdylar. Onda Ykdysady, energetika we ekologiýa ulgamlarynda hyzmatdaşlygy, halkara gapma-garşylyklaryň öňüni almak we aradan aýyrmak, syýasy hem-de dini ekstremizme, transmilli howplara, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna, serhetýaka jenaýatçylyga garşy göreşmek boýunça netijeli gurallary döretmegiň ähmiýeti bellenildi. 

                                                                   

Çykyş edenler Ýewropada parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmekde, Hazar deňzi arkaly netijeli sebit gatnaşyklaryny hem-de ykdysady hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak bilen, gender deňligini ilerletmekde döwletimiziň tagallalaryna we goşandyna ýokary baha berdiler. 

                                                                   

12-nji iýulda Hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-hytaý hökümetara komitetiniň howpsuzlyk ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça goşmaça komitetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen sekizinji mejlisinde özara gatnaşyklaryň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy hem-de BMG-niň Terrorçylyga garşy ählumumy strategiýasyny amala aşyrmakda umumy goşant hökmünde terrorçylyga, separatizme we ekstremizme garşy göreşmek meselelerinde geljekki gatnaşyklaryň ugurlary kesgitlenildi. 

                                                                   

 Maslahatyň jemleri boýunça goşmaça komitetiň mejlisiniň Teswirnamasyna gol çekildi. 

                                                                   

Türkmenistanyň daşary işler ministriniň Birleşen Arap Emirlikleriniň energetika we infrastruktura ministri Suheil Al Mazrui bilen 13-nji iýulda geçiren duşuşygynda iki ýurduň ýokary derejeli ýolbaşçylarynyň arasynda özara ynanyşmak ýagdaýyndaky gepleşikleriň, halkara guramalaryň, hususan-da, BMG-niň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň ýokary derejesi nygtaldy. Taraplar şeýle-de ähli ugurlar boýunça, aýratyn-da, energetika, senagat, ýokary tehnologiýalar ulgamynda, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini rejeli ulanmak, energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek babatda özara bähbitli gatnaşyklary giňeltmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny bellediler. 

                                                                   

15-nji iýulda ýurdumyzyň Daşary işler ministrliginde BMG-niň Sekretariatynyň Syýasy hem-de dünýä gurluşy meseleleri boýunça departamentiniň wekili Swetlana Galkina bilen geçirilen duşuşykda Birleşen Milletler Guramasy bilen giň ugurlar boýunça gatnaşyklaryň netijeli häsiýeti bellenildi. 

                                                                   

Saýlaw çäreleriniň ýokary standartlaryny üpjün etmek hem-de saýlawlary geçirmekde ýardam bermek, halkara kadalary, usullary öwrenmegiň we uýgunlaşdyrmagyň esasynda hukuk binýadyny kämilleşdirmek, milli saýlaw institutlaryny pugtalandyrmak boýunça hyzmatdaşlyk etmek hem-de durnukly, elýeterli we netijeli saýlaw tehnologiýalaryny ornaşdyrmak arkaly mümkinçiligi çäkli adamlar üçin ses bermek serişdelerine doly elýeterliligi üpjün etmekde tejribe alyşmak meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

18-19-njy iýulda Aşgabatda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi tarapyndan “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen bilelikde guralan “Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş” atly halkara maslahata ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, daşary ýurt ulag we ekspeditorçylyk kompaniýalarynyň, maliýe edaralarynyň, Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň, milli hem-de daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Utgaşykly görnüşde geçirilen maslahatyň gün tertibine ulag hyzmatlarynyň dünýä bazarynyň ýagdaýy, ýük daşamagyň geografiýasy we depgini, ulaglaryň ähli görnüşleriniň netijeliligini we bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň mümkinçilikleri, Ýewraziýa giňişliginde üstaşyr ulag hyzmatdaşlygyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, töwekgelçiliklere gözegçilik etmek hem-de logistik çykdajylary hasaba almak ýaly meseleler girizildi. Şeýle-de ulag-kommunikasiýa toplumynyň ösdürilmeginde ylmyň we bilimiň ornuna, iň täze tehnologiýalary ornaşdyrmaga, hereket edýän ulag geçelgelerini giňeltmäge we täzelerini döretmäge, bu ugurda halkara gatnaşyklary ösdürmäge degişli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

20-nji iýulda türkmen paýtagtyna gelen Gruziýanyň wekiliýetiniň agzalary bilen gepleşikler geçirildi. Onuň netijeleri boýunça dürli ulgamlarda, hususan-da, söwda-ykdysady, ulag-aragatnaşyk, energetika ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan meselelerine degişli hem-de özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmäge täze itergi berýän ikitaraplaýyn resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. 

                                                                   

21-nji iýulda ýurdumyzyň Daşary işler ministrliginde BMG-niň Adam hukuklary baradaky Ýokary komissarynyň müdirliginiň Merkezi Aziýa üçin sebitleýin wekili Rişard Komenda bilen geçirilen duşuşygyň barşynda Türkmenistanyň adam hukuklary we halkara ynsanperwer hukugy ulgamynda halkara borçnamalarynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek boýunça pudagara toparyň işi bellenildi. 

                                                                   

Nygtalyşy ýaly, şu ýyl döwletimiz degişli komitetlere resminamalaryň ikisini — Zenanlar babatda kemsidilmeleriň ähli görnüşlerini aradan aýyrmak hakynda Konwensiýa hem-de Maýyplaryň hukuklary hakynda Konwensiýa boýunça maslahatlaryny durmuşa geçirmek boýunça nobatdaky hasabatlary ibermelidir. Saparyň çäklerinde Adalatçynyň diwanynda, Bilim, Içeri işler ministrliklerinde, Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynda hem duşuşyklar geçirildi. 

                                                                   

25-nji iýulda Daşary işler ministrliginde geçirilen BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisiniň gün tertibiniň esasy meseleleri şu ýylyň birinji ýarymynda toparyň işiniň netijeleri, geljek ýyl üçin meýilnamalar, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde ÝUNESKO kafedralaryny açmak, umumybilim berýän orta mekdepleriň birnäçesini ÝUNESKO-nyň mekdepler assosiasiýasyna goşmak bilen bagly boldy. 

                                                                   

Şunuň bilen birlikde, ÝUNESKO-nyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyny hem-de guramanyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyny giňeltmek maksady bilen, deslapky milli we köptaraplaýyn resminamalary taýýarlamak meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy. Şolaryň hatarynda Türkmenistanyň, Gazagystanyň we Özbegistanyň gatnaşmagynda ÝUNESKO-nyň “Adam we biosfera” maksatnamasynyň çäklerinde “Aram guşaklygyň Turan çölleri” atly köptaraplaýyn hödürnama, “Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemegiň däpleri” hödürnamasy bar. Şeýle-de Aşgabady “Dizaýn” ugry boýunça ÝUNESKO-nyň döredijilik şäherleriniň toruna goşmak baradaky maglumat diňlenildi. 

                                                                   

28-nji iýulda Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Sýan Naýçen bilen geçirilen duşuşygyň barşynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlardaky ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ösdürilýändigi hem-de ulag, energetika, oba hojalygy ýaly ugurlarda bilelikdäki işi dowam etdirmegiň wajypdygy nygtaldy. 

                                                                   

Şol gün ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Özbegistan Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Akmaljon Kuçkarow kabul edildi. Onda özara gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmak, hususan-da, syýasy, parlamentara, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklary işjeňleşdirmek, şol sanda maýa goýum taslamalaryny hem-de iki ýurduň arasyndaky söwda ylalaşyklaryny durmuşa geçirmek bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

Türkmenistan bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň arasynda howpsuzlyk boýunça iş toparynyň 30-njy iýulda Daşary işler ministrliginde geçirilen birinji mejlisinde sebit we halkara gün tertibiniň meselelerine garaldy, terrorçylyga, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna hem-de bikanun işiň beýleki görnüşlerine garşy durmagyň, kiberjenaýatçylyga garşy göreşmegiň zerurdygy, maglumat howpsuzlygyny pugtalandyrmak boýunça çäreleriň ähmiýeti nygtaldy. Owganystandaky ýagdaýa, onuň syýasy we ykdysady durnuklylygyna, owgan halkynyň abadançylygyna hem-de bitewüligine aýratyn üns berildi. Şunuň bilen baglylykda, özara gatnaşyklaryň köptaraplaýyn görnüşleriniň bardygy, şol sanda “Merkezi Aziýa — ABŞ” hem-de “Türkmenistan — ABŞ — Owganystan” ýaly görnüşleri bellenildi. 

                                                                   

Umuman, geçen aýyň daşary syýasy wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ählumumy abadançylyga we ösüşe gönükdirilen syýasaty üstünlikli durmuşa geçirýän Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň okgunly ösüşiniň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi.  

                                                                                                           

(TDH)

12.08.2022
Harby-Deňiz Güýçleri eziz Watanymyzyň mukaddes serhetleriniň goragynda

Balkan welaýaty, 10-njy awgust (TDH). Şu gün Balkan welaýatynda zähmet rugsadynda bolýan Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedow günbatar sebitimizde ýerleşýän Harby-Deňiz Güýçleriniň “Garşy” deňiz birikmesine geldi hem-de bu ýerde “Deňiz han” atly korwet kysymly harby gämi bilen tanyşdy. 

                                                                   

Watanymyzyň howpsuzlygynyň kepillendirilmegi, Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň goranyş häsiýetli Harby doktrinasyna laýyklykda, deňiz serhedimiziň ygtybarlylygyny hem-de eldegrilmesizligini üpjün etmek döwletimiziň alyp barýan syýasatynyň örän möhüm ugry bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, Watanymyzyň taryhynda Garaşsyzlyk ýyllary içinde ilkinji gezek Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Harby-Deňiz Güýçleriniň serkerdeligi döredildi. 

                                                                   

Häzirki döwürde Milli goşunymyzyň beýleki kysymlary bilen bir hatarda, iň täze tehnikalar we enjamlar, dürli görnüşli gämiler bilen üpjün edilmeginiň hasabyna, ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýady barha pugtalandyrylýar. Goranmak ministrliginiň we Döwlet serhet gullugynyň harby gämileri üçin ýokary harby taýýarlykly deňizçi hünärmenleri taýýarlamak maksady bilen, Goranmak ministrliginiň Harby-deňiz instituty hem-de onuň binýadynda Ýöriteleşdirilen harby-deňiz mekdebi döredildi. Olar ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleri üçin işgärleri taýýarlamagyň esasy merkezlerine öwrüldi. Türgenleşik-taktiki okuwlaryň barşynda harby deňizçiler ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň ähli goşun görnüşleriniň harby gullukçylary bilen sazlaşykly hereket edip, ýokary söweşjeň taýýarlygy, iň täze tehnikalara ussatlyk bilen erk edip bilýändiklerini görkezdiler.  

                                                                   

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe “Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary bilen geçýän ýylda serkerdeler we harby deňizçiler Harby-Deňiz Güýçleriniň hatarlarynda gulluk edip, Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň ýörelgelerine esaslanýan Harby doktrinada kesgitlenen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirýärler. Olar Watanymyzy goramak boýunça öz borçlaryny ähli zatdan ileri tutup, deňiz serhetlerinde ýurdumyzyň hem-de halkymyzyň polat galkany, synmaz daýanjy bolup gulluk edýärler. Hazar deňziniň giňişligindäki serhedimizde parahatçylygy we howpsuzlygy gorap saklaýarlar, merdana ata-babalarymyzyň şöhratly ýörelgelerini mynasyp dowam edýärler... 

                                                                   

Ir bilen Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy dikuçarda wakanyň geçýän ýerine geldi. Bu ýerde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary mähirli garşyladylar. 

                                                                   

Goranmak ministri, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary B.Gündogdyýew döwlet Baştutanymyza ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleriniň “Deňiz han” atly korwet kysymly harby gämisiniň tanyşdyrylyşa taýýardygy barada hasabat berýär. 

                                                                   

 Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty kabul edip, awtoulagda gämi duralgasyna tarap ugrady. 

 “Garşy” deňiz birikmesiniň mundan bir ýyl ozal Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda açylyp ulanmaga berlendigini bellemek gerek. Bu harby birikmede harby gämiler üçin duralga göz öňünde tutulandyr, bu ýerde ýurdumyzyň hünärmenleriniň gatnaşmagynda Harby-Deňiz Güýçleriniň gämileri abatlaýyş kärhanasynda gurlan “Deňiz han” atly korwet kysymly harby gämi hem bar. 

                                                                   

Gäminiň serkerdesi ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyna söweşjeň gämi bilen tanyşlyga taýýarlyk barada hasabat berip, Türkmenistanyň Döwlet baýdagyny hem-de Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Harby-Deňiz Güýçleriniň baýdagyny galdyrmaga rugsat bermegi baradaky haýyş bilen ýüzlenýär. Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlanýar, onuň owazy astynda Döwlet baýdagy we Harby-Deňiz Güýçleriniň baýdagy galdyrylýar. 

                                                                   

Bu harby gäminiň Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli 2021-nji ýylyň 27-nji sentýabrynda geçirilen dabaraly ýörişde harby-deňiz flotunyň gözden geçirilişini açandygyny bellemek gerek. Şunuň ýaly häzirki zaman harby gämileriň kömegi bilen deňizçiler harby gullugy birkemsiz berjaý edýärler hem-de Türkmenistanyň deňiz serhetleriniň goragynda sak durýarlar. 

                                                                   

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu häzirki zaman gämisiniň söweşjeň mümkinçilikleri, tehniki häsiýetnamalary hem-de gurluşynyň aýratynlyklary, bölümleriniň işleýiş usullary bilen tanyşdy. “Deňiz han” gämisi garşydaşyň suwasty hem-de suwüsti söweşjeň gämilerini, guryýer we howa nyşanlaryny ýekelikde hem-de gämi urgy toparynyň düzüminde ýok etmek üçin niýetlenendir. Şol bir wagtda ol garşydaşyň gämi toparlaryny, desant otrýadlaryny ýok etmek, öz güýçlerimizi penalamak, toplumlaýyn aňtaw işlerini alyp barmak, suwüsti we suwasty giňişlige gözegçilik etmek ýaly wezipeleri ýerine ýetirýär. Şeýle hem deňizde döwlet serhedini goramak, gämi gatnawlarynyň howpsuzlygyny üpjün etmek we halas ediş işlerini amala aşyrýar. 

                                                                   

Gäminiň harby gullukçylarynyň dünýäniň birnäçe ýurtlarynda, hususan-da, Italiýada, Germaniýada, Türkiýede we beýleki döwletlerde ýörite okuwlary geçendiklerini hem-de hünär derejelerini ýokarlandyrandyklaryny bellemek gerek. 

                                                                   

Gämide şeýle hem serkerdeleriň we deňizçileriň netijeli gulluk etmekleri hem-de göwnejaý dynç almaklary üçin ähli şertler döredildi. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyzyň söweşjeň gäminiň aýratynlyklary bilen tanyşýan mahalynda, gäminiň serkerdesi ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyna jogapkärli wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin döredilýän şertler üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Harby-Deňiz Güýçleriniň ähli şahsy düzüminiň adyndan Watanymyza, halkymyza hem-de hormatly Prezidentimize wepaly gulluk edip, geljekde-de ýurdumyzyň Harby doktrinasynyň çäklerinde öz gulluk borçlaryny päk ýürek bilen ýerine ýetirjekdiklerine, döwletimiziň deňiz serhetleriniň howpsuzlygyny we mizemezligini üpjün etmek, Hazaryň hemişe dostluk we ylalaşyk deňzi bolmagynda galmagy üçin ähli tagallalary etjekdiklerine döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowy ynandyrdy. 

                                                                   

Soňra hormatly Prezidentimiz harby birikmäniň dolandyryş binasyna baryp, dessin nobatçylaryň awtomatlaşdyrylan iş nokadynyň wezipeleri bilen gyzyklandy. Bu ýerde gulluk edýän serkerdeleriň biri Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyny dolandyryş nokadynyň işi, ýerine ýetirýän wezipeleri we mümkinçilikleri bilen tanyşdyrdy. 

                                                                   

Bellenilişi ýaly, ýokary tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, iň täze enjamlaryň hem-de programma üpjünçiliginiň herekete girizilmegi, maglumat serişdeleriniň netijeli peýdalanylmagy bilen bir hatarda, harby ulgamda sanly ulgama geçilmegi dolandyryş babatynda düýpli özgerişleri göz öňünde tutýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ulgamy ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda, bu maksatnamalaýyn resminamada bellenilen wezipeleri öz wagtynda ýerine ýetirmek üçin zerur çäreler amala aşyrylýar. 

                                                                   

Bu ýerde ornaşdyrylan öňdebaryjy tehnologiýalar we sanly ulgam, elektron karta, şeýle hem ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleriniň serkerdeleri tarapyndan işlenilip taýýarlanylan maglumat-dolandyryş ulgamynyň ýörite programma üpjünçiligi Hazar deňziniň giňişliginde ýolagçy we harby gämileriň hereketine gözegçiligi amala aşyrmaga mümkinçilik berýär. Munuň üçin deňziň kenarýaka bölegine gözegçilik etmäge niýetlenen radiolokasiýa enjamy, şeýle hem Harby-Deňiz Güýçleriniň söweşjeň gämilerinde gurnalan tehniki toplumlar peýdalanylýar. 

                                                                   

Sanly ulgam hem-de aragatnaşyk hemra ulgamy arkaly gämileriň ýerleşýän ýeri, olaryň ýangyç we suw bilen üpjünçilik derejesi kesgitlenilýär. Munuň özi dolandyryş nokadyndan harby gämiler bilen hemişelik aragatnaşygy saklamaga mümkinçilik berýär. Toplanylan maglumatlar dolandyryş bölüminde ýygnalýar we seljerilýär. Bu ýerde gurnalan enjamlar esasy wezipe-borçlarynyň ýerine ýetirilmegini ýeňilleşdirýär hem-de dessin maglumatlary zerur bolan ýerine ibermäge mümkinçilik berýär. 

                                                                   

Birikmäniň harby gullukçysy döwlet Baştutanymyza serkerdeleriň hem-de esgerleriň gulluk we ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak baradaky hemişelik aladasy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Harby-Deňiz Güýçleriniň ähli şahsy düzüminiň adyndan ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyny Watan goragçylarynyň geljekde hem özleriniň mukaddes harby borçlaryny hem-de goranyş häsiýetli Harby doktrinadan gelip çykýan ähli wezipeleri abraý bilen ýerine ýetirjekdiklerine ynandyrdy. 

                                                                   

Dolandyryş nokady bilen tanyşlyk mahalynda, “Deňiz han” gämisiniň serkerdesi göni ýaýlyma çykyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa dabaraly harby-deňiz ýörişine başlamaga rugsat bermek baradaky haýyş bilen ýüzlenýär. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz dabaraly harby ýörişe başlamaga rugsat berýär. Onda Harby-Deňiz Güýçleriniň, Döwlet serhet gullugynyň, Içeri işler ministrliginiň we Milli howpsuzlyk ministrliginiň dürli kysymly gämileri, söweşjeň katerleri hem-de gaýyklary görkezildi. Olar ýurdumyzyň umumy uzynlygy 600 kilometre deň bolan deňiz çäkleriniň howpsuzlygyny hem-de eldegrilmesizligini üpjün etmek ugrunda eserdeň durýarlar. 

                                                                   

Dabaraly ýörişi “Arkadag” atly serhet gorag kateri açýar, ol Watanymyzyň deňiz serhetlerini goramakda özüniň ygtybarlylygyny görkezdi. Onuň yzy bilen Harby-Deňiz Güýçleriniň esasy urgy güýji bolup durýan, iň häzirki zaman ýaraglar bilen üpjün edilen hem-de garşydaşyň suwüsti we pesden uçýan howa nyşanlaryny, desant toparyny hatardan çykarmaga hem-de döwletimiziň deňiz serhetlerini ygtybarly goramaga niýetlenen “Edermen” we “Gaýratly” raketa gämileri geçýärler. 

                                                                   

Soňra gämileri ýangyç, agyz suwy, azyk we beýleki serişdeler, enjamlar bilen üpjün etmek, halas ediş işlerini ýerine ýetirmek, heläkçilige uçran gäminiň şahsy düzümini halas etmek ýaly wezipeleri ýerine ýetirýän Harby-Deňiz Güýçleriniň “Eserdeň” atly 60 metr ululykdaky tirkeg-üpjünçilik gämisi geçdi. 

                                                                   

Dabaraly ýörişi dürli kysymly gorag gämileri dowam etdiler. Olaryň hatarynda “Galkan” taslamaly “Algyr” we “Hanjar” gorag gämileri, “Asuda”, “Mergen”, “Hüşgär” we “Synmaz” serhet gorag gämileri, şeýle hem Döwlet serhet gullugynyň garamagyndaky “Sakçy” taslamaly “Naýza”, “Kämil”, “Galjaň” we “Gaplaň” gämileri bar. Bu gämiler garşydaşyň suwasty, suwüsti we howa nyşanlaryna garşy göreşmek, şeýle hem gözleg-halas ediş işlerini amala aşyrmak üçin niýetlenendir. Şeýle hem olar Watanymyzyň deňiz giňişligindäki serhetleriň goragynda eserdeň durmak bilen, aňtaw işlerini alyp barmaga we suwüsti giňişlige gözegçilik etmäge ukyplydyr. 

                                                                   

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyna ýörişiň dowamynda “Umman” gidrografik gämisi görkezildi, ol Hazar deňziniň türkmen böleginde gämileriň ýüzüşiniň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin deňizde gidrografik we okeanografik işleri geçirmek üçin niýetlenendir. Deňizde batimetriki ölçeg, deňiz düýbüniň gurluşyny barlamak, suwasty wideo we foto ýazgy etmek, suwuň düzümini öwrenmek hem bu gäminiň ýerine ýetirýän wezipeleridir. 

                                                                   

Soňra dabaraly ýörişden Harby-Deňiz Güýçleriniň “Gujurly” we Döwlet serhet gullugynyň “Zarply” tirkeg gämileri geçýär, olar deňizde halas ediş işlerini geçirmek, ýangyna garşy göreşmek, gämileri çekmek we itmek hem-de olaryň hereketlerine goldaw bermek üçin niýetlenendir. 

                                                                   

Döwlet serhet gullugynyň “Kuwwatly” atly ýük gämisi we Harby-Deňiz Güýçleriniň “Berkarar” atly desant kateri harby ýörişi dowam etdirýärler. Bu gämiler ýörite maksatly toparlary, desantlary hem-de söweş tehnikalaryny düşürmek, kenardan-kenara alyp gitmek we getirmek üçin niýetlenendir. 

                                                                   

Şu gözden geçirilişe “Asuda” atly gidrografik gämi hem gatnaşdy. Bu gämi deňiz çuňlugynyň tebigy relýefini öwrenmek, gämileriň hereketi üçin deňziň çuňlugyny ölçemek hem-de suwasty maglumatlary toplamaga niýetlenendir. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy boýunça 2015-nji ýylda Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Gämi gurluşyk we abatlaýyş kärhanasynyň açylmagy bilen, bu gäminiň deňziň düýbünde barlag işlerini geçirip başlandygyny bellemek gerek. 

                                                                   

Onuň yzy bilen Döwlet serhet gullugynyň “TG-12 Bars” taslamaly üç sany serhet gorag kateri geçýär. Bu gämiler içerki suwlarda gämilere gözegçilik etmek, gorag we gözleg-agtaryş işlerini geçirmäge niýetlenendir. 

                                                                   

Soňra Içeri işler ministrliginiň deňizde gözegçilik gullugyny ýerine ýetirýän “Master-651” kysymly dört patrul kateri, Milli howpsuzlyk ministrliginiň “Zodiac” kysymly çalt hereket edýän söweşjeň gaýyklary, şeýle hem Döwlet serhet gullugynyň “Dahl 20” kysymly asma motorly söweş gaýyklary göni ýaýlymda monitorlarda peýda bolýar. 

                                                                   

Deňze çykalgasy bolan islendik döwlet ýaly, biziň ýurdumyzyň hem öz deňiz serhetlerini goramak, parahatçylygy we asudalygy üpjün etmek üçin söweşjeň harby gämiler bar. Bu gämileriň Watanymyzyň şanly senesi —–mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli 2021-nji ýylyň güýzünde geçirilen dabaraly harby ýörişe gatnaşandyklaryny bellemek gerek. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow milli deňiz flotunyň Hazar deňzinde geçirilen dabaraly ýörişiniň ýokary derejesini kanagatlanma bilen belläp, döwletimiziň geljekde hem Harby-Deňiz Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýadynyň pugtalandyrylmagyna, harby deňizçileriň hünär ussatlygynyň ýokarlandyrylmagyna, ýurdumyzyň deňiz serhetleriniň ygtybarly goragynyň we eldegrilmesizliginiň üpjün edilmegine aýratyn üns berjekdigini belledi. Goranyş häsiýetli Harby doktrinada kesgitlenilen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmekleri bu kysymly goşunlaryň harby gullukçylarynyň mukaddes borjy bolup durýar diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Harby-Deňiz Güýçleriniň serkerdeleriniň hem-de deňizçileriniň öz üstlerine ýüklenen jogapkärli hem-de asylly wezipäni mynasyp derejede ýerine ýetirjekdiklerine berk ynam bildirip, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylaryna birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

                                                                   

Mälim bolşy ýaly, Hazar deňzi hemişe ylalaşyk, dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarynyň hem-de netijeli hyzmatdaşlygyň deňzi bolmalydyr diýip nygtaýan hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça ýurdumyzyň günbatar sebitinde kuwwatly Harby-Deňiz Güýçleriniň kemala gelmegi üçin toplumlaýyn binýat goýuldy. 

                                                                   

«Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary bilen geçýän ýylda Harby-Deňiz Güýçlerini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda mynasyp dowam etdirilýär. Häzirki wagtda Harby-Deňiz Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli döwrebaplaşdyrylýar, iň täze harby tehnikalary we enjamlary, gämileri satyn almak, şeýle hem olary öz ýurdumyzda gurmak boýunça netijeli çäreler geçirilýär, Harby deňizçileriň söweşjeň we nazaryýet taýýarlyk derejeleri ýokarlanýar. Olaryň gulluk we ýaşaýyş-durmuş şertleri yzygiderli gowulandyrylýar. Şu günki çäre hem munuň nobatdaky subutnamasy boldy. Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Harby-Deňiz Güýçleriniň harby gämileriniň gözden geçirilişi bolsa Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň deňiz kenarlarynyň ygtybarly goralýandygyny bütin aýdyňlygy bilen görkezdi. 

                                                                   

Harby-Deňiz Güýçleriniň bu deňiz birikmesiniň desgalary ulgamda bildirilýän ýokary talaplara laýyklykda guruldy. Onuň çäklerinde edara binasy hem-de ugurdaş düzümleýin desgalar ýerleşendir. Baş binada dolandyryş bölümi, nobatçylyk alyp barýan harby deňizçiler üçin iş otaglary ýerleşdirilendir. Bu ýerde serkerdeleriň we harby deňizçileriň gullugy üçin döredilen şertler olaryň öňlerinde goýlan wezipeleri mynasyp ýerine ýetirmeklerine mümkinçilik berýär. 

                                                                   

Deňiz birikmesiniň çäginde täze tehnologiýalar we sanly ulgamlar bilen üpjün edilen okuw binasy hem göz öňünde tutuldy. Bu ýerde sanly ulgamyň kömegi bilen harby gämileriň dolandyrylmagy, ugurdaş enjamlaryň ulanylyşy, deňiz giňişligine gözegçiligiň alnyp barlyşy öwredilýär. Okuwyň barşynda okatmagyň öňdebaryjy usullary ulanylýar. Munuň özi harby talyplara degişli bilim almaga, ýaş serkerdelere bolsa hünär derejesini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, Watan goragçylarynyň gulluk etmekleri we dynç almaklary üçin has oňaýly şertleri döretmek Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň we amala aşyrylýan harby özgertmäniň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, harby gullukçylar üçin niýetlenen ýatakhana we naharhana enjamlaşdyrylyşy babatynda häzirki döwrüň talaplaryna doly laýyk gelýär.  

                                                                   

Şeýle hem bu ýerde üsti açyk we ýapyk sport meýdançalary ýerleşýär, şolarda harby bölümiň şahsy düzümi sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanyp, boş wagtlaryny peýdaly geçirýärler. 

                                                                   

Halkara ölçeglere kybap gelýän iň täze enjamlar bilen üpjün edilen lukmançylyk bölümi bar. Bu ýerde harby gullukçylara we olaryň maşgala agzalaryna zerur lukmançylyk kömegini bermek üçin ähli şertler üpjün edilendir. Mundan başga-da, 3 gatly, 60 öýli ýaşaýyş jaýy, şeýle hem ýaş serkerdelere niýetlenen 2 gatly umumy ýaşaýyş jaýy bar. Otaglarynyň ýerleşdirilişi gowulandyrylan jaýlarda amatly ýaşaýyş we dynç alyş üçin ähli zerur şertler göz öňünde tutulan. 

                                                                   

Mälim bolşy ýaly, ähli ýaşdaky türkmenistanlylaryň, aýratyn-da, ýaşlaryň çeper döredijilik we aýdym-saz bilen meşgullanmaklary üçin şertleriň döredilmegine döwlet derejesinde uly üns berilýär. Şoňa görä-de, ýerli Medeniýet öýünde harby gullukçylaryň öz zehinlerini açyp görkezmekleri üçin mümkinçilikler döredilendir. 

                                                                   

Harby-deňiz birikmesiniň düzümine okalga zally sanly ulgam bilen üpjün edilen häzirki zaman kitaphana hem girýär. Onuň baý kitap gaznasy Watan goragçylaryna boş wagtlarynda bilimlerini artdyrmaga, şol sanda çeper eserleri okamaga mümkinçilik berýär. 

                                                                   

Döwrebap desgalaryň hatarynda umumybilim berýän mekdep hem bar. Onuň otaglary öňdebaryjy enjamlar bilen üpjün edildi. Bu ýerde sapaklar häzirki zaman usulynda alnyp barylýar, munuň özi okuwçylary bilim we ylym dünýäsine çekmäge mümkinçilik berýär. 

                                                                   

Çagalar bagynyň iki gatly binasynda körpeleriň wagtlaryny gyzykly we peýdaly geçirmekleri, olaryň başlangyç bilimi almaklary üçin zerur şertler döredildi. Onuň düzüminde birnäçe otaglar bolup, şolarda körpeler, öz isleglerine görä, dürli ugurlar boýunça ukyp-başarnyklaryny artdyrýarlar. Çagalaryň zähmet endikleriniň ösdürilmegine aýratyn üns berilýär, munuň özi zähmetsöýer hem-de talabalaýyk bilim derejeli ýaş nesli terbiýeläp ýetişdirmek babatynda uly ähmiýete eýedir. Enjamlaşdyrylan oýun meýdançalary hem körpeleriň ygtyýarynda. 

                                                                   

Ugurdaş düzümlerden başga-da, bu ýerde alyjylara gündelik zerur bolan harytlaryň dürli görnüşlerini hödürleýän dükan bar, bu bolsa harby gullukçylar we olaryň maşgala agzalary üçin goşmaça ýeňillikleri döredýär... 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hemmelere mukaddes harby gullukda hem-de Hazar deňziniň giňişliginde serhediň asudalygyny we howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça jogapkärli wezipelerini mynasyp ýerine ýetirmekde üstünlikleri arzuw edip, bu ýerden ugrady.

11.08.2022
Halkymyzyň abadançylygynyň we ata Watanymyzyň gülläp ösmeginiň bähbidine

Geçen hepdäniň wakalary ykdysadyýetiň pudaklarynyň senagatlaşdyrylmagyna, önümçilige innowasiýalaryň we öňdebaryjy işläp taýýarlamalaryň ornaşdyrylmagyna gönükdirilen toplumlaýyn maksatnamalary nazara almak bilen, ýurdumyzy ösdürmegiň geljegi uly ugurlaryny kesgitledi. Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowyň halk hojalygy toplumynyň her bir ulgamyny täze sepgitlere çykarmak boýunça öňde goýan wezipeleri ata Watanymyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmäge, halkymyzyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir. 

                                                                   

1-nji awgustda Hazaryň kenarynda zähmet rugsadynda bolýan hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň şypahana düzüminiň üstüni ýetiren täze, döwrebap “Rowaç” kottejler toplumynyň açylyş dabarasy boldy. 

                                                                   

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolan “Sabyrly maşgala” hususy kärhanasy hem-de “Güneşli deňiz” we “Kent gurluşyk” hojalyk jemgyýetleri tarapyndan amala aşyrylan bu taslamanyň gurluşygy üçin 10 gektar ýer bölünip berildi. Toplum 240 maşgala niýetlenip, bir wagtda 900-e golaý adamy kabul edip bilýär. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow kottej şäherçesiniň düzümi bilen tanyşdy. Onuň abadanlaşdyrylan çäginde ýokary amatlyklary bolan iki gatly kottejleriň 48-si, sport we çagalar üçin meýdançalar, ýüzmek üçin açyk howuz, hyzmat merkezinde bolsa restoran, fiziobejergi hyzmatlarynyň toplumyny hödürleýän SPA merkezi, döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen karaoke-bar ýerleşdirilipdir. 

                                                                   

Ýolugra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň jemgyýetçilik iýmiti ulgamynda ýöriteleşen kärhanalary tarapyndan guralan milli hem-de daşary ýurt aşhanasynyň tagamlarynyň sergisi we türkmen telekeçileriniň önümleri bilen tanyşdy. 

                                                                   

Bu ýerde gadymy usullar esasynda sygyr, goýun, guş etinden, balykdan, däneli ösümliklerden, gök we bakja önümlerinden taýýarlanan her dürli naharlar, çorbalar, süýt önümleri hem-de içgiler bar. Şolaryň hatarynda tamdyrlamany, işleklini, ýarmany, dogramany, palawyň dürli görnüşlerini, çorbany, pişmäni, süzmäni, çaly, agarany we köp sanly beýleki tagamlary agzap geçmek bolar. Şunuň bilen birlikde sergide ussat aşpezleriň deňiz önümlerinden taýýarlan özboluşly tagamlary, süýjülikler görkezildi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz kottejlere tarap ugrap, bu ýerde dynç alýanlar üçin döredilen şertler, otaglaryň ýerleşdirilişi hem-de enjamlaşdyrylyşy bilen gyzyklandy. Öýleriň her birinde mebeller bilen üpjün edilen ýatylýan we myhman otaglary, degişli enjamlar ornaşdyrylan aşhana bar. 

                                                                   

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Hazaryň häzirki zaman dynç alyş düzümi kemala gelýän kenaryna ugrady. Döwlet Baştutanymyz ildeşlerimiziň arassa howada dynç almagy, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmagy üçin döredilen şertler bilen gyzyklandy. Munuň üçin deňziň kenarynda sport meýdançasy gurlupdyr. Bu ýerde ýerleşýän kafede myhmanlara türkmen topragynda ýetişýän dermanlyk ösümliklerden demlenen çaýlar hem-de naharlaryň tiz taýýarlanylýan görnüşleri hödürlenilýär. 

                                                                   

Gojaman Hazaryň kenary ýylyň bu paslynda has ýakymly. Hormatly Prezidentimiz bu ýerde döredilen amatlyklar bilen tanyşlygyň dowamynda adamlaryň ýokary derejeli dynç alşyny üpjün etmek maksady bilen alnyp barylýan işleri döwrüň talabyna laýyk derejede ösdürmek babatda degişli ýolbaşçylara anyk görkezmeleri berdi. 

                                                                   

Bu gün dünýäde sportuň kenarda oýnalýan görnüşleri, hususan-da, woleýbolyň, futbolyň, hatda tennisiň kenarda oýnalýan görnüşleri uly meşhurlyga eýe bolýar. Bulardan başga-da deňiz sportuň suwdaky görnüşleri üçin ajaýyp tebigy “meýdançadyr”. «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda sportuň bu görnüşleri bilen meşgullanmak üçin ähli şertler döredilen. Mahlasy, amatly howa şertleri hem-de Hazar deňziniň kenar ýakasynyň baý şypahana kuwwaty wagtyňy gyzykly geçirmek üçin giň mümkinçilikleri açýar, saglygyňy berkitmäge mümkinçilik berýär, eziz Diýarymyzyň “deňiz merjeniniň” halkara syýahatçylygyň, şypahana-dynç alşyň hem-de sportuň ykrar edilen merkezine öwrülmegi üçin ähli şertleri döredýär. 

                                                                   

Şol gün «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň ýangyç-energetika toplumyna, söwda toplumyna gözegçilik edýän orunbasarlary, Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory bilen Aýlagdaky Arap döwletleriniň hyzmatdaşlyk geňeşiniň Baş sekretary Naýef Falah Mubarak Al-Hajrafiniň duşuşygy boldy. Onuň dowamynda Türkmenistan bilen Aýlagdaky Arap döwletleriniň hyzmatdaşlyk geňeşiniň arasynda gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

Ulag-logistika ulgamynda hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmeginiň, energetika pudagynda gatnaşyklaryň giňeldilmeginiň, harytlaryň we hyzmatlaryň görnüşleriniň, özara haryt dolanyşygynyň möçberiniň mundan beýläk-de artdyrylmagynyň möhümdigi bellenildi. 

                                                                   

Duşuşygyň çäklerinde Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Aýlagdaky Arap döwletleriniň hyzmatdaşlyk geňeşiniň Baş sekretariatynyň arasynda geňeşmeleriň guraly barada özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi. 

                                                                   

3-nji awgustda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça iri halkara ýaryşlarda — Russiýa Federasiýasynda guralan “Ýüpek ýoly — 2022” ralli-reýdinde hem-de Özbegistan Respublikasynyň Daşkent şäherinde geçirilen ýetginjekleriň we ýaşlaryň arasynda agyr atletika boýunça Aziýa çempionatynda baýrakly orunlary eýelän türgenleri sylaglamak dabarasy boldy. “Awaza” sport toplumynyň sportuň oýun görnüşleri binasynda geçirilen dabaraly çärä Hökümet agzalary, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň hem-de Mejlisiň, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Bu ýerde dünýä derejeli sport ýaryşlarynda ýurdumyzyň adyndan mynasyp wekilçilik edip, baýrakly orunlara eýe bolan türgenler Diýarymyzyň sportuny ösdürmäge, sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurdy hökmünde Türkmenistanyň abraýyny yzygiderli ýokarlandyrmaga goşan uly goşandyna hormat hökmünde döwlet derejesinde sarpalanyldy. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň ýygyndy toparlarynyň türgenlerine iberen Gutlagynda sporty we köpçülikleýin bedenterbiýäni ösdürmegiň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini nygtap, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde döwrebap sport toplumlarynyň, stadionlaryň we beýleki sport maksatly binalaryň gurlup ulanmaga berilmeginiň türgenlerimiziň dürli sport ýaryşlarynda üstünlikli çykyş etmegini hem-de olaryň baýrakly orunlara mynasyp bolmagyny şertlendirýändigini belledi. 

                                                                   

Biziň türgenlerimiz 15 — 25-nji iýul aralygynda goňşy Özbegistanyň paýtagty Daşkent şäherinde 21 ýurtdan 260-dan gowrak türgeniň gatnaşmagynda geçirilen agyr atletika boýunça ýetginjekleriň we ýaşlaryň arasyndaky Aziýa çempionatynda Türkmenistana mynasyp wekilçilik etdiler. Agyr atletika boýunça Türkmenistanyň ýygyndy toparynyň agzasy, Aşgabat şäherindäki 104-nji orta mekdebiň 10-njy synp okuwçysy Medine Amanowa ýetginjek gyzlaryň arasynda 64 kilogram agram derejesinde çykyş edip, Özbegistandan, Gazagystandan, Hindistandan, Koreýa Respublikasyndan, Taýlanddan, Bahreýn Patyşalygyndan ýaryşa gatnaşan bäsdeşlerini üstünlikli ýeňip, üç altyn medala hem-de iki bürünç medala mynasyp boldy. 

                                                                   

Agyr atletika boýunça Türkmenistanyň ýygyndy toparynyň türgeni, Aşgabat şäherindäki 20-nji orta mekdebiň 11-nji synp okuwçysy Saparly Muhyýew ýetginjek oglanlaryň arasynda 89 kilogram agram derejesinde çykyş edip, Özbegistanyň, Gyrgyzystanyň, Yragyň, Koreýa Respublikasynyň, Bahreýniň, Saud Arabystany Patyşalygynyň türgenlerinden öňe geçip, hormat münberiniň iň ýokary basgançagyna çykdy. Ýaş türkmen agyr atletikaçysy çykyşlarynyň netijesi boýunça jemi üç altyn medaly gazandy. 

                                                                   

Türkmen türgenleri şu ýylyň ulag boýunça ýaryşlarynyň esasy wakalarynyň birinde — Russiýanyň Ýewropa böleginiň çäklerinde 6 — 16-njy iýulda geçirilen “Ýüpek ýoly — 2022” halkara ralli-reýdinde ýurdumyza mynasyp wekilçilik etdiler. Bu gezekki ralli ýaryşyna dürli döwletlerden, şol sanda Russiýadan, Belarusdan, Gazagystandan, Bolgariýadan, Latwiýadan, Hytaýdan, Mongoliýadan jemi 32 topar gatnaşdy. 

                                                                   

Ýaryşyň geçilmeli ýoly çylşyrymly hem-de gyzykly bolan Astrahan — Moskwa ugry boýunça guraldy. Kerwene goşulanlar Astrahandan badalga alyp, 4463 kilometr aralygy geçip, pellehana — Moskwa şäherine geldiler. Ýoluň köp bölegini ýolsuz ýerler: sähra bölekleri, çägelikler, çylşyrymly dag we tokaý bölekleri düzdi. 10 günlük ralliniň netijeleri boýunça sylaglary gowşurmak dabaralary Moskwadaky “Lužniki” stadionynda geçirildi. 

                                                                   

Türkmenistanyň awtomobil sporty boýunça ýygyndy topary T2 görnüşinde üstünlik gazandy. “Türkmenawtoulaglary” agentliginiň wekili Merdan Toýlyýew hem-de onuň şturmany Şöhrat Toýlyýew “233” belgi bilen “Nissan Patrol” awtoulagynda çykyş edip, 1-nji orna, altyn medala we degişli Kuboga mynasyp boldular. 

                                                                   

Has tapawutlanan türgenlere hormatly Prezidentimiziň adyndan gymmat bahaly sowgatlar hem-de «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda dynç almaga ýollanmalar, şeýle-de Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy tarapyndan ýörite egin-eşikler gowşuryldy. Awtoralli ýaryşynyň ýeňijilerine bolsa döwlet Baştutanymyzyň adyndan «Nissan Pathfinder» sport awtoulagy sowgat berildi. 

                                                                   

Döwlet sylaglaryna mynasyp bolanlar sporty we sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek ugrundaky yzygiderli aladasy, ýurdumyzda sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmaga hem-de täze sport ýeňişlerini gazanmaga ähli şertleriň döredilendigi üçin, döwlet Baştutanymyza we Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler. 

                                                                   

4-nji awgustda zähmet rugsadynda bolýan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ogly Kerimguly bilen ir säherde Hazaryň kenaryna çykyp, birsellem gezelenç edip, welosipedli ýörişi amala aşyrdy, şeýle-de sport maşklaryny ýerine ýetirdi. 

                                                                   

Soňra Arkadagly Serdarymyz ogly Kerimguly bilen “Awaza” köpugurly sport toplumyna geldi. Bu ýerde döwlet Baştutanymyz türgenleşik enjamlarynda maşklary ýerine ýetirip, ýokary ussatlyk derejesini görkezdi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, sport enjamlarynyň her biriniň özboluşly aýratynlygy bolup, olar bedeniň taplanmagynda bolşy ýaly, adam saglygynyň berkidilmeginde hem aýratyn ähmiýetlidir. Sport enjamlarynda berjaý edilýän maşklaryň kada boýunça dürs ýerine ýetirilmeginiň ynsan saglygy üçin peýdasy uludyr. Lukmançylyk ylmynyň tassyklaýşy ýaly, sport maşklary bedeniň ähli agzalarynyň işjeňligini artdyrýar, gujur-gaýratyňy, ruhubelentligiňi ýokarlandyrýar, gan basyşynyň durnuklylaşmagyna hem-de dartgynlylygyň gowşamagyna ýardam edýär. 

                                                                   

5-nji awgustda Balkan welaýatynyň Esenguly etrabynda gurlan “Arkadagyň nesilleri” atly döwrebap çagalar dynç alyş merkeziniň açylyş dabarasy boldy. Dabara Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň hem-de Mejlisiň, welaýat, şäher häkimlikleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri, hormatly ýaşulular, etrabyň ýaşaýjylary gatnaşdylar. 

                                                                   

Döredijilik toparlary myhmanlar üçin baýramçylyk maksatnamasyny taýýarladylar. Ýaş aýdymçylaryň we tansçylaryň sahnalaşdyrylan çykyşlarynda ýaş nesliň sazlaşykly ösmegine hemmetaraplaýyn üns berýändigi üçin, döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk beýan edildi. 

                                                                   

Meýdany 1,5 gektara barabar bolan bu merkez Esenguly etrabynyň häkimliginiň buýurmasy boýunça Durmuş maksatly hyzmat ediş müdirligi tarapyndan çagalaryň dynç alşyny guramaga hem-de gurluşyk ülňülerine bildirilýän häzirki zaman talaplaryna laýyklykda bina edildi. Bu ýerde ýaş raýatlaryň göwnejaý dynç almaklary, saglyklaryny berkitmekleri hem-de wagtlaryny gyzykly geçirmekleri üçin ähli şertler döredilipdir. 

                                                                   

Merkeziň çäginde dürli attraksionlar, şol sanda oýun hiňňildikleri, awtodrom, syn ediş çarhy, oýun zaly, garbanyşhana, çaga oýnawaçlarynyň dükany we beýlekiler ýerleşýär. Bu ýere gelýänler üçin ýaşyl baglaryň, gülleriň arasynda amatly oturgyçlar hem ornaşdyrylypdyr. Edara binasynda işgärleriň netijeli işlemegi üçin ähli şertler döredilipdir. Şeýle-de bu ýerde awtoduralga, dürli tehniki otaglar, beýleki ugurdaş desgalar göz öňünde tutulypdyr. 

                                                                   

Ýaş türkmenistanlylara nobatdaky bu ajaýyp sowgat hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ösüp gelýän ýaş nesil baradaky aladasynyň ýene-de bir aýdyň beýany boldy. 

                                                                   

6-7-nji awgustda paýtagtymyzda Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň güni mynasybetli “Türkmenistanyň gurluşygy, senagaty, energetikasy — 2022” atly halkara sergi we “Türkmenistanyň gurluşyk, senagat, energetika pudaklarynyň ösüşi” atly maslahat geçirildi. Bu çäreleri ýurdumyzyň ugurdaş ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary Söwda-senagat edarasy bilen bilelikde guradylar. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy esasynda guralan bu ýöriteleşdirilen forumyň esasy maksady gurluşyk, senagat hem-de energetika ulgamlarynyň, himiýa senagatynyň, ýol gurluşygynyň ösdürilmegine ýardam bermekden, ýurdumyzyň haryt öndürijileriniň ägirt uly kuwwaty we mümkinçilikleri, daşary ýurtly gatnaşyjylaryň enjamlary, täze tehnikalarydyr hyzmatlary bilen tanyşdyrmakdan ybarat boldy. 

                                                                   

Halkara serginiň açylyş dabarasyna Hökümet agzalary, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalary, Mejlisiň deputatlary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň wekilleri, daşary ýurtlaryň Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalarynyň ýolbaşçylary, daşary ýurtly hem-de ýerli işewürler, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri, köp sanly aşgabatlylar gatnaşdylar. 

                                                                   

Söwda-senagat edarasynyň sergiler zalynda milli ykdysadyýetimiziň gurluşyk we senagat pudaklaryny döwrebaplaşdyrmak hem-de köpugurly esasda ösdürmek boýunça alnyp barylýan ägirt uly işler, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda döwlet maksatnamalarynyň we innowasion taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilişi barada gürrüň berýän sergi bölümleri ýerleşdirildi. 

                                                                   

Bu ýerde görkezilýän önümleriň hatarynda dürli ölçegdäki turbalar, kerpiçler, demirbeton önümleri, gidroizolýasiýa serişdeleri, ýuwlan çagyl, penopolistirol, keramzit, emulsiýalaryň we boýaglaryň dürli görnüşleri, elektrik kabelleri, kafel, gury gurluşyk garyndylary, “Türkmenaýnaönümleri” kärhanasynyň dürli görnüşli aýnalary, ýag hem howa süzgüçleri, akkumulýatorlar bar. 

                                                                   

Pawilýonlardaky monitorlarda täze gurluşyk önümleri, tehnologiýalary, gurluşyk serişdelerini öndürmek boýunça awtomatlaşdyrylan ulgamlar, suw sorujy we suw arassalaýjy enjamlar, panel hem-de diwar bloklary, alýumin we plastik germewler, santehnika önümleri, dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň kuwwatly gurluşyk tehnikalary görkezildi. Bu ýerde ýakyn geljekde guruljak edara binalarynyň, söwda we dynç alyş merkezleriniň, ýokary amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlarynyň şekilleri-de görkezildi. 

                                                                   

Aýratyn-da, inženerçilik-tehniki çözgütleri we täze tehnologiýalary talap edýän desgalaryň gurluşyklary barada gürrüň berýän bölümler uly gyzyklanma eýe boldy. Onda awtobanlaryň, köprüleriň, köp zolakly halkalaýyn awtomobil ýollarynyň, ýerasty geçelgeleriň we ýurdumyzyň uly ýollarynyň ugurlaryndaky köp derejeli çatryklaryň gurluşyklary barada gürrüň berilýär. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyzyň başlangyjy boýunça durmuşa geçirilýän giň möçberli taslamalar, hususan-da, ýurdumyzyň halkalaýyn energoulgamyny döretmek boýunça alnyp barylýan işler elektroenergetika pudagynyň sazlaşykly ösüş ýoluna düşendigini görkezýär. Sergide döwrebap binalaryň — energetika enjamlaryny abatlamak we hyzmat etmek boýunça merkezleriň, “ýaşyl” generator beketleriniň şekilleri, energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri ulgamyndaky işläp taýýarlamalar — Gün panelleriniň hem-de ýel generatorlarynyň şekilleri görkezildi. 

                                                                   

Döwrebap senagat we elektron önümleri öndürýän “Aýdyň gijeler” hojalyk jemgyýeti sergide ykjam telefonlary, smartfonlary, monobloklaryň dürli görnüşlerini, smart-telewizorlary, split-kondisionerleri, internet ulgamyny paýlaýjylary (router), agyz suwuny sowatmak we ýylatmak üçin niýetlenen enjamlary görkezdi. 

                                                                   

Halkara serginiň çäklerinde geçirilen “Türkmenistanyň gurluşyk, senagat, energetika pudaklarynyň ösüşi” atly maslahatda ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, ýerli işewürler, birnäçe daşary ýurt kompaniýalarynyň, kärhanalaryň hünärmenleri adaty görnüşde we sanly ulgam arkaly öz teklipleri bilen çykyş etdiler. 

                                                                   

Maslahatyň dowamynda şweýsariýaly önüm öndürijileriň binalaryň we desgalaryň seýsmiki-gorag ulgamynyň ugurlaryna, RIK logistik modulynyň mümkinçiliklerine hem-de ulaglaryň çykdajylaryny hasaplamagyň guralyna, Russiýanyň kompaniýalarynyň önümleri, gurnamalary, enjamlary getirmegiň ykdysady taýdan bähbitli ugurlaryny kesgitlemäge, gurluşyk taslamalaryny dolandyrmagyň usullaryna, türkiýeli işläp taýýarlaýjylar bilen geňeşmeleri guramaga degişli tekliplere baha berildi. Şeýle-de elektroenergetika ulgamynda barlag işleriniň netijeliligini ýokarlandyrmak, suw serişdelerini aýawly saklamak, gurluşyk serişdelerini öndürmek, ýolgurluşyk pudagynyň ösdürilmeginde innowasiýalar bilen bagly meselelere deglip geçildi. 

                                                                   

Daşary ýurtly foruma gatnaşyjylar ýurdumyzda döwrebap düzümleriň, innowasion işleri alyp barmak üçin ähli mümkinçilikleriň we şertleriň bardygyny belläp, türkmen kärdeşleri bilen täze tehnologiýalary işläp taýýarlamak boýunça giňden hyzmatdaşlyk etmäge, bilelikdäki taslamalara, barlag nusgalarynyň synaglaryna gatnaşmaga taýýardyklaryny beýan etdiler. 

                                                                   

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary Garaşsyz, baky Bitarap döwletimiziň depginli ösüşiniň nobatdaky subutnamasy boldy. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzda amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeler ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga, halkara abraýyny has-da belende götermäge we halkymyzyň durmuş-ýaşaýyş şertlerini mundan beýläk-de gowulandyrmaga gönükdirilendir. 

                                                                                                           

(TDH)

10.08.2022
Geljege köprüler gurulýar

Türkmenistanyň Prezidenti Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän täze awtomobil köprüsiniň düýbüni tutmak dabarasyna gatnaşdy 

                                                                   

 Garabogaz, 8-nji awgust (TDH). Şu gün Hazaryň kenarynda zähmet rugsadynda bolýan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ulag düzüminiň ýene bir möhüm desgasynyň — Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli barýan awtomobil ýolunyň ugrunda Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän täze awtomobil köprüsiniň düýbüni tutmak dabarasyna gatnaşdy. 

                                                                   

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Türkmenistanyň gadymyýetden bäri yklymara geçelgeleriň çatrygynda çäk taýdan amatly ýerde ýerleşýändigini hem-de ägirt uly üstaşyr ulag kuwwatyny nazara almak bilen, ýurdumyzyň ulag düzüminiň dünýä ulgamyna goşulyşmagy, häzirki zaman ölçeglerine gabat gelýän, ulaglaryň ähli görnüşini, şol sanda awtomobil ulagyny öz içine alýan multimodal düzümiň ösdürilmegi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan durmuşa geçirilýän syýasatyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. 

                                                                   

Soňky ýyllarda ýurdumyzda ýol gurluşygyny ösdürmek, täze halkara ulag geçelgelerini döretmek, ýük we ýolagçy gatnawlarynyň möçberini yzygiderli artdyrmak boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Ýol-ulag düzüminiň barha kämilleşdirilmegi, iň öňdebaryjy tehnologiýalary ulanmak esasynda täze awtomobil ýollarynyň hem-de köprüleriň gurulmagy, häzirki döwrüň ýokary talaplaryna laýyk gelýän awtomobil ýollarynyň ösen ulgamynyň kemala getirilmegi munuň aýdyň subutnamasydyr. 

                                                                   

Köpriniň düýbüni tutmak dabarasynyň geçiriljek ýerine dikuçarda gelen döwlet Baştutanymyzy köp sanly dabara gatnaşyjylar uly ruhubelentlik bilen garşyladylar. Sungat ussatlarynyň joşgunly aýdym-sazly çykyşlary dabara aýratyn öwüşgin çaýdy. 

 Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şanly waka mynasybetli ýörite gurnalan bina barýar hem-de awtomobil ýollarynyň we köprüleriň gurluşygynyň taslamalary bilen tanyşýar. Bu ýerde Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçjek täze köpriniň gurluşygynda ulanyljak kuwwatly tehnikalary-da görmek bolýar. 

                                                                   

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow döwlet Baştutanymyza ýolgurluşyk ulgamynda alnyp barylýan işler barada hasabat berdi hem-de şekil taslamalarynyň üsti bilen Diýarymyzyň halkara ulag geçelgeleri hakynda giňişleýin maglumat berdi. 

                                                                   

Soňky ýyllarda häzirki zaman ulag-logistika ulgamyny döretmek, ýurdumyzyň yklymyň wajyp üstaşyr ulag geçelgesi hökmündäki ornuny pugtalandyrmak ugrunda ägirt uly işler alnyp barylýar. Bu bolsa halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine, Türkmenistanyň çäginden geçýän üstaşyr gatnawlaryň işjeňleşmegine, şunuň bilen birlikde, eksport-import amallarynyň döwrüň talaplaryna laýyk amala aşyrylmagyna giň ýol açýar. 

                                                                   

Bu ýerde goýlan şekil taslamalaryndan, kartalardan we çyzgylardan görnüşi ýaly, Demirgazyk — Günorta hem-de Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça ulag-logistika düzümini ösdürmek boýunça maksatnamalaýyn işler durmuşa geçirilýär. Munuň özi Türkmenistanyň ählumumy ulag ulgamyna işjeň goşulyşmagyny üpjün edýär. 

                                                                   

Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçjek täze köpriniň gurulmagy Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesiniň halkara derejedäki ähmiýetini artdyrar. Bu taslamany amala aşyrmak Türkmenistanyň ozaldan gelýän hyzmatdaşy bolan “Dorožnoýe stroitelstwo “Altkom” jogapkärçiligi çäkli jemgyýetine ynanyldy. 

                                                                   

Şekil taslamalarynda potratçynyň täze köpriniň gurluşygynda ýerine ýetirmeli işleriniň anyk meýilnamasy görkezilýär. Aýratyn-da, Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli awtomobil ýolunyň ugrunda gurulmagy meýilleşdirilýän ugurdaş desgalar barada hasabat berildi. Şolaryň hatarynda sürüjiler we ýolagçylar üçin niýetlenen dynç alyş merkezleri, myhmanhana, tehniki hyzmat ediş merkezleri, awtobus duralgalary, ulaglaryň agramyna hem-de ölçegine gözegçilik etmek üçin awtomatlaşdyrylan ulgam, yşyklandyryjylaryň, ýol belgileriniň görnüşleri bar. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan oňyn syýasaty netijesinde Türkmenistan sebit we yklym ähmiýetli möhüm ulag-logistika merkezi hökmünde eýeleýän ornuny ynamly berkidýär. 

                                                                   

Içerki ýol-ulag ulgamyny kämilleşdirmek bilen birlikde, ýük hem-de ýolagçy gatnawlaryny işjeňleşdirmek üçin oňyn şertleriň döredilmegine ýardam berýän täze halkara ulag geçelgeleriniň kemala getirilmegi Türkmenistanyň dünýä ykdysady ulgamyna goşulyşmagy üçin amatly mümkinçilikleri döredýär. Şu maksat bilen, demir ýol, howa hem-de deňiz ýollary bilen bir hatarda, awtomobil ýollarynyň gurluşygy üstünlikli amala aşyrylýar we täze ýollary gurmak, ozal bar bolanlarynyň durkuny täzelemek meýilleşdirildi. 

                                                                   

Wise-premýer Ç.Purçekow ýurdumyzyň ýol-ulag düzüminiň döwrüň talabyna kybap derejede ösdürilmegine yzygiderli üns berýändigi üçin hormatly Prezidentimize hoşallyk bildirdi we öňde durýan wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ugrunda sazlaşykly işleriň üpjün ediljekdigine ynandyrdy. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow täze köpriniň Demirgazyk — Günorta ugrunyň möhüm bölegine öwrüljekdigini, onuň diňe bir Türkmenistan üçin däl, eýsem, tutuş sebit üçin hem ähmiýetli boljakdygyny belläp, gurluşyklaryň hiliniň döwrüň talaplaryna laýyk gelmelidigine ünsi çekdi. Şunda ýokary hilli gurluşyk serişdeleriniň ulanylmagy, häzirki zamanyň ösen tejribesiniň hem-de täzeçil usullaryň ornaşdyrylmagy möhüm talapdyr. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz meýilleşdirilen ähli gurluşyklaryň kesgitlenen möhletde tamamlanmagyna aýratyn ähmiýet berilmelidir diýip nygtady we wise-premýere işleriň ähli tapgyrlaryny yzygiderli gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. 

                                                                   

Soňra döwlet Baştutanymyz mejlisler zalyna girdi hem-de özi üçin ýörite bellenilen ýere geçdi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa söz berilýär. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz ýygnananlara ýüzlenip, şu günki wakanyň — ýurdumyzyň ykdysadyýeti üçin ýene bir möhüm ähmiýetli desga bolan Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän täze, döwrebap awtomobil köprüsiniň düýbüniň tutulmagynyň taryhy ähmiýetini belledi. 

                                                                   

Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň üstaşyr ulag kuwwatyny ýokarlandyrmak, yzygiderli ösdürmek babatda netijeli işler alnyp barylýar. Öňdebaryjy dünýä tejribesi esasynda ýükleri daşamagyň we ýolagçylary gatnatmagyň döwrebap ulgamy döredilýär. Eziz Diýarymyzda täze awtomobil ýollarynyň, köprüleriň yzygiderli gurulmagy munuň aýdyň subutnamasydyr diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. 

                                                                   

Amala aşyrylýan iri taslamalar ýurdumyzyň üstaşyr ulag kuwwatyny has doly durmuşa geçirmäge mümkinçilik berýär. Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi hökmünde ykrar edilen Türkmenistan häzirki wagtda onuň täzeçil esasda dikeldilmeginde wajyp orun eýeleýär. Ady rowaýata öwrülen bu ýoluň täze görnüşi sebitiň ýurtlarynyň durmuş-ykdysady kuwwatyny mundan beýläk-de artdyrmaga hyzmat edýär diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow parasatly pederlerimiziň ýol çekmegi, köpri gurmagy döwletlilik hasaplap, ony asylly ýörelgä öwrendiklerini aýtdy we bu gün ýol-ulag düzüminde amala aşyrylýan giň gerimli işleriň şu sogaply ýörelgeleriň mynasyp dowam etdirilýändigini görkezýändigini nygtady. 

                                                                   

Häzirki zamanyň barha ösýän talaplaryny nazara almak bilen, Garabogazköl aýlagynyň üstünden täze, döwrebap awtomobil köprüsini gurmak maksadalaýyk hasaplandy. Şu ýylyň 16-njy iýunynda kabul edilen Karara laýyklykda, Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli barýan awtomobil ýolunyň ugrunda umumy uzynlygy 354 metr, ini 21 metr bolan, ikitaraplaýyn gatnawly awtomobil köprüsiniň taslamasyny taýýarlamak we gurmak göz öňünde tutuldy diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. 

                                                                   

 Taslamany bu ugurda köpýyllyk tejribesi bolan «Dorožnoýe stroitelstwo «Altkom» jogapkärçiligi çäkli jemgyýeti amala aşyrar. 

                                                                   

Täze köpri ýurdumyzyň günbatar we demirgazyk sebitleriniň, şeýle-de goňşy döwletleriň arasynda haryt dolanyşygynyň, ulag hem-de ýolagçy gatnawlarynyň möçberini has-da artdyrmaga mümkinçilik berer diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. Bu köpri Türkmenistanyň, Russiýanyň, Gazagystanyň, Eýranyň we Hindistanyň ýük daşaýjylaryna deňiz, demir ýol hem-de awtomobil ulaglary arkaly Demirgazyk we Günbatar Ýewropa ýurtlaryna gysga ýol boýunça çykmakda netijeli hyzmat eder. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu desganyň ähmiýeti barada aýtmak bilen, täze köpriniň ýurdumyza dünýäniň ykdysady giňişligine işjeň goşulyşmak, daşary ýurtlar bilen hyzmatdaşlygy has-da berkitmek üçin amatly şertleri döretjekdigini nygtady. Şu maksat bilen, Diýarymyzda awtomobil ýollaryny gurmak we ozal bar bolanlarynyň durkuny täzelemek hem göz öňünde tutulýar. 

                                                                   

Bu giň möçberli işleriň amala aşyrylmagy Ýewropadan Merkezi Aziýa, Merkezi Aziýadan Ýewropa çenli ýükleri we ýolagçylary Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň üsti bilen üznüksiz gatnatmaga has amatly şertleri üpjün eder. 

                                                                   

Deňiz ýakasynyň hem-de Garabogazkölüň baý tebigy baýlyklaryny özleşdirmäge, bu ýerleriň geografik ýagdaýlaryny öwrenip, netijeli ulanmaga ýardam berer. Şeýle-de syýahatçylaryň Türkmenbaşy şäherinde we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda döredilen şypahana-dynç alyş desgalarynyň hyzmatyndan peýdalanmaklaryna mümkinçilik döreder. 

                                                                   

Bu taslamanyň halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga, ýurdumyzyň ulag-logistika ulgamyny ösdürmäge oňyn täsirini ýetirjekdigine pugta ynanýaryn diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýygnananlary Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe täze, döwrebap köpriniň düýbüniň tutulmagy bilen tüýs ýürekden gutlap, hemmelere berk jan saglyk, abadançylyk, alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi. 

                                                                   

 Soňra “Altkom” maliýe-senagat toparynyň direktorlar geňeşiniň başlygy Aleksandr Tislenko söz berilýär. 

                                                                   

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň ýolgurluşyk ulgamynda öňden gelýän hyzmatdaşy bolan bu kompaniýa Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli barýan awtomobil ýolunyň ugrunda Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän täze awtomobil köprüsiniň taslamasyny düzmek we ony gurmak ynanyldy. 

                                                                   

“Altkom” kompaniýasynyň ýolbaşçysy hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa hem-de dabara gatnaşyjylaryň ählisine ýüzlenip, düzümleýin desganyň gurluşygyna — Garabogazkölüň üstünden geçýän awtomobil ýolunyň ugry boýunça Gazagystanyň serhedine çenli barýan iki zolakly awtomobil köprüsiniň gurluşygyna badalga bermek mynasybetli geçirilýän dabara bilen hemmeleri tüýs ýürekden gutlady. 

                                                                   

A.Tislenko deňhukukly hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlyk üçin hemişe açyk bolan Türkmenistanyň ýolbaşçylaryna “Altkom” kompaniýasyna bildirilen ynam hem-de berilýän goldaw üçin tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, dostlukly ýurduň geljekki ykdysady ösüşine goşant goşmagyň, ulag ulgamynyň häzirki zaman düzümini döretmäge ýardam bermegiň özleri üçin uly hormatdygyny nygtady. 

                                                                   

Daşary ýurt kompaniýasynyň ýolbaşçysy ägirt uly ykdysady kuwwata eýe bolan hem-de sebitde parahatçylygyň, durnuklylygyň we abadançylygyň daýanjy diýlip ykrar edilen ajaýyp ýurt hasaplanýan Türkmenistan bilen 2009-njy ýylda ýola goýlan netijeli hyzmatdaşlygyň taryhy barada aýdyp, şu ýyllaryň içinde Türkmenabat — Farap awtomobil köprüsiniň, Türkmenabat — Farap demir ýol köprüsiniň, Kerki — Kerkiçi awtomobil köprüsiniň, degişlilikde, Kerki — Ymamnazar ugry boýunça iki demir ýol köprüsiniň, Daşoguz şäheriniň Halkara howa menziliniň uçuş-gonuş zolagynyň gurluşyklarynyň taslamalaryny durmuşa geçirendiklerini belledi. 

                                                                   

Kompaniýanyň ýolbaşçysy hormatly Prezidentimiziň sebit we halkara derejede abraýly döwleti kemala getirmekde ägirt uly üstünlikleri gazanmakda öňdengörüjiligini belläp, ýurdumyza gysga wagtyň içinde iri üstaşyr ulag merkezine öwrülmegiň başardandygyny aýtdy. 

                                                                   

Bu gün Türkmenistan Beýik Ýüpek ýoluny — asyrlaryň jümmüşine uzaýan ýollary işjeň we üstünlikli gaýtadan dikeltmegi dowam edýär, sebitde düzümleriň özara baglanyşyklylygy, häzirki zaman awtomobil, demir ýol, howa we deňiz ugurlary görnüşindäki serhetüsti ulag geçelgeleriniň gurluşygy boýunça başlangyçlary öňe sürýär. Munuň özi Aziýa we Ýewropa ýurtlarynyň arasynda hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykarmaga mümkinçilik berýär. 

                                                                   

A.Tislenko Türkmenistanyň we türkmen halkynyň bähbidine amala aşyrylýan giň gerimli işlere gönüden-göni gatnaşmaga döredilen mümkinçilik üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, ýolbaşçylyk edýän kompaniýasynyň mundan beýläk-de Türkmenistanyň ykdysady kuwwatynyň pugtalandyrylmagyna saldamly goşant goşjakdygyna ynandyrdy. 

                                                                   

Soňra döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowa hem-de dabara gatnaşyjylara nobatdaky möhüm düzümleýin desganyň aýratynlyklary bilen tanyşdyrýan wideofilm görkezildi. Ol täze awtomobil köprüsiniň tehniki häsiýetnamalary hem-de ýurdumyzyň ýol-ulag düzümini mundan beýläk-de ösdürmek, goňşy ýurtlar bilen üstaşyr mümkinçilikleri giňeltmek we söwda-ykdysady gatnaşyklary pugtalandyrmak üçin bu desganyň ägirt uly ähmiýeti barada maglumat berýär. 

 Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi bilen baglaşylan şertnama laýyklykda, “Dorožnoýe stroitelstwo “Altkom” jogapkärçiligi çäkli jemgyýeti iki ýylyň dowamynda Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli barýan awtomobil ýolunyň ugrunda Garabogazköl aýlagynyň üstünden häzirki zaman awtomobil köprüsini hem-de oňa eltiji ýollary gurar. Iki sany hereket zolagyndan ybarat bolan awtomobil köprüsiniň umumy uzynlygy 354 metre, ini 21 metre deňdir. 

                                                                   

Şu gün düýbi tutulýan köpri durky täzelenilmegi meýilleşdirilýän Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli barýan awtomobil ýolunyň bir bölegi bolar. 

                                                                   

Ulag-kommunikasiýa ulgamy häzirki zaman dünýä ykdysadyýetiniň hem-de söwdasynyň möhüm ugurlarynyň biri bolmak bilen, dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň durnuklylygyna, deňagramlylygyna gönüden-göni täsir edýär, şeýle-de ol durnukly ösüş wezipelerini çözmekde uly ähmiýete eýedir. 

                                                                   

Türkmenistanyň ägirt uly üstaşyr ulag kuwwatynyň doly peýdalanylmagyna, sebitiň we tutuş dünýäniň abadançylygynyň hem-de durnukly ösüşiniň bähbidine özara bähbitli söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine gönükdirilen bu taslama ilatyň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna-da gönüden-göni ýardam berer. 

                                                                   

Wideofilme tomaşa edilenden soňra, ýaşajyk nesliň wekilleri hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowdan täze awtomobil köprüsiniň gurluşygyna ak pata bermegini hem-de şu günki şanly waka mynasybetli geljek nesillere ýadygärlik ýazgy galdyrmagy haýyş edýärler. 

                                                                   

Döwlet Baştutanymyz ýadygärlik ýazgysyny ýörite guta ýerleşdirýär. Soňra hormatly Prezidentimiz köpriniň düýbüniň tutuljak ýerine barýar. 

                                                                   

Bu ýerde hormatly Prezidentimizi milli lybasly çagalar uly şatlyk bilen garşylaýarlar. Olar täze awtomobil köprüsiniň düýbüni tutmak haýyşy bilen ýüzlenýärler. 

                                                                   

 Tolgundyryjy pursat ýetip gelýär. 

                                                                   

Ýygnananlaryň joşgunly el çarpyşmalary astynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow awtomobil köprüsiniň binýadyna türkmenistanlylaryň geljekki nesillerine ýüzlenip ýadygärlik ýazgy ýazylan gutyny goýberýär hem-de desganyň binýadyna pil bilen beton erginini guýup, gurluşyga badalga berýär. 

                                                                   

 Döwlet Baştutanymyz çagalara ýadygärlik sowgatlary gowşuryp, olar bilen ýadygärlik surata düşýär. 

                                                                   

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow dabara tamamlanandan soňra, hemmeleri şu günki şanly waka bilen ýene bir gezek gutlaýar we olar bilen mähirli hoşlaşyp, bu ýerden ugraýar.

09.08.2022