Aşgabat, 29-njy iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň agzalarynyň, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimleriniň gatnaşmagynda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Onda birnäçe resminamalaryň taslamalaryna garaldy, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm wezipeleri hem-de döwlet durmuşynyň beýleki käbir meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň gün tertibini yglan edip, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradowa söz berdi. Wise-premýer hasabatyny ýurdumyzyň edermen daýhanlarynyň galla taýýarlamak boýunça şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirendikleri baradaky hoş habardan başlady. 

Döwlet tarapyndan berilýän giň möçberli goldawyň netijesinde ýurdumyzyň gallaçylary Watan harmanyna 1 million 500 müň tonna golaý bugdaý tabşyryp, şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirdiler. 

Wise-premýer döwlet Baştutanymyzy daýhanlaryň gazanan zähmet ýeňşi bilen gutlap, olaryň netijeli işlemegi ugrunda döredilýän şertler üçin Arkadagly Serdarymyza hoşallyk bildirdi. 

Bu hoş habary kanagatlanma bilen kabul edip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow edermen daýhanlary galla taýýarlamak baradaky şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirmekleri bilen tüýs ýürekden gutlady. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ussat kärendeçilerimiziň, hususy önüm öndürijilerimiziň, mehanizatorlarymyzyň, alymlarymyzyň, galla hasylyny ýetişdirmekde we ýitgisiz ýygnap almakda uly işleri alyp baran her bir adamyň agzybirlikli, yhlasly çeken zähmeti netijesinde şeýle belent sepgide ýetildi. Türkmen daýhanyna döwletimiz tarapyndan öndürijilikli işlemäge, toprakdan bol hasyl öndürip, ýokary zähmet netijelerini gazanmaga, abadan we bagtyýar durmuşda ýaşamaga ähli mümkinçilikler döredilýär. 

Halkymyzyň döredijilikli zähmet çekmegi, eşretli durmuşda ýaşamagy üçin edilýän bu aladalar «Döwlet adam üçindir!» diýen baş syýasatymyzyň üstünlikli amala aşyrylýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Men şu ýyl köp yhlas we zähmet siňdirilip ýetişdirilen galla hasylyny siziň iň soňky dänesine çenli zaýa etmän ýygnap aljakdygyňyza hem-de täze ýylyň bol hasylynyň düýbüni mäkäm tutjakdygyňyza pugta ynanýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi. 

Döwlet Baştutanymyz bereketli topragymyzda gallanyň bol hasylyny ýetişdirmekde tutanýerli zähmet çeken we ýokary netijeleri gazanan ussat gallaçylarymyzy, oba hojalyk işgärlerimizi, kombaýnçylarymyzy, sürüjilerimizi we ähli watandaşlarymyzy gazanylan bu ajaýyp zähmet ýeňşi bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlap, olara berk jan saglygyny, maşgala abadançylygyny, ata-babalarymyzyň şöhratly daýhançylyk däplerini dowam etdirip, eziz Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan asylly işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow hasabatyny Birleşen Milletler Guramasynyň ştab-kwartirasyndan 28-nji iýulda gelip gowşan hoş habar bilen başlady. Ýurdumyzyň başlangyjy esasynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy sessiýasynyň 97-nji plenar mejlisinde “Merkezi Aziýa — parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagy” atly Kararnama biragyzdan kabul edildi. 19 döwlet onuň awtordaşy bolup çykyş etdi. 

Wise-premýer, daşary işler ministri hormatly Prezidentimizi ýurdumyzyň bu daşary syýasy ýeňşi bilen mähirli gutlap, munuň döwlet Baştutanymyzyň syýasy we ykdysady durnuklylygyň saklanylmagyna, sebit hem-de ählumumy derejede parahatçylyk, ynanyşmak medeniýetiniň berkidilmegine, häzirki döwrüň möhüm meseleleriniň oňyn çözgüdine gönükdirilen işjeň syýasatynyň netijeli häsiýete eýe bolýandygynyň subutnamasydygyny nygtady. 

BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamasy bilen Merkezi Aziýa sebitiniň parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagy hökmünde ykrar edilmegi sebitimiz üçin parahatçylygy, howpsuzlygy berkitmekde geosyýasy we geoykdysady mümkinçilikleri emele getirýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow BMG-niň Baş Assambleýasynyň Türkmenistanyň başlangyjy bilen “Merkezi Aziýa — parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagy” atly Kararnamany kabul etmegi mynasybetli ähli watandaşlarymyzy gutlap, bu möhüm resminamanyň Garaşsyz, Bitarap Watanymyz bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň strategik we netijeli häsiýetde alnyp barylýandygynyň nyşanydygyny aýtdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahata görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. 

Ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy okgunly ösdürmek Türkmenistanyň alyp barýan daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz iri halkara guramalar bilen özara gatnaşyklaryň çäklerinde ulag diplomatiýasy we bu ugurda sebitleýin, ählumumy derejede kabul edilen resminamalary iş ýüzünde durmuşa geçirmek babatdaky gatnaşyklary pugtalandyrmakda maksatnamalaýyn işleri amala aşyrýar. 

Türkmenistanyň başlangyjy esasynda, 2014-nji, 2015-nji, 2017-nji we 2021-nji ýyllarda durnukly ulag ulgamy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamalarynyň dördüsiniň biragyzdan kabul edilendigi bellenildi. Bu möhüm resminamalaryň esasy mazmuny ulag ulgamynda köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmekden, üstaşyr ulag geçelgeleriniň durnukly ulgamyny döretmekden, yklym we dünýä derejesinde ulag arabaglanyşygyny üpjün edýän iri düzümleýin merkezleri emele getirmekden ybaratdyr. 

Mälim bolşy ýaly, soňky ýyllarda Türkmenistanda ulag we kommunikasiýa ulgamy boýunça birnäçe halkara çäreler geçirildi. Ýurdumyzyň başlangyjy esasynda 2016-njy ýylyň noýabr aýynda Aşgabatda BMG-niň Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahaty guraldy. Gazanylan tejribelere esaslanyp, Türkmenistan tarapyndan Birleşen Milletler Guramasy bilen bilelikde deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahaty geçirmek baradaky başlangyç öňe sürüldi. Ol BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2021-nji ýylda kabul eden degişli Kararnamasy bilen berkidildi. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň 15-16-njy awgustynda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda bu forumy geçirmek meýilleşdirilýär. Häzir BMG-niň ugurdaş düzümleri bilen geçirilen geňeşmeleriň netijesinde onuň maksatnamasynyň deslapky taslamasy taýýarlanyldy. Ähli degişli meseleleri çözmek boýunça zerur işler alnyp barylýar. Şu maksat bilen, Hökümet derejesinde iş toparyny döretmek we 30-njy iýulda onuň birinji mejlisini geçirmek göz öňünde tutulýar. Şu güne çenli 25 döwletiň we halkara guramalaryň 16-synyň wekilleriniň bu foruma gatnaşjakdyklary baradaky tassyklaýyş hatlary gelip gowuşdy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, teklipleri makullady we wise-premýere, daşary işler ministrine Türkmenistanda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahaty geçirmek bilen baglanyşykly resminamalary taýýarlamagy we degişli iş toparyny döretmegi tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz ulag ulgamyndaky köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň berkidilmegine we ösdürilmegine gönükdirilen bu forumyň ýokary guramaçylyk derejesiniň üpjün edilmeginiň zerurdygyny belläp, bu babatda anyk görkezmeleri berdi. 

Soňra wise-premýer, DIM-niň ýolbaşçysy daşary ýurtly hyzmatdaşlar, şol sanda azyk howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça ýöriteleşdirilen halkara guramalar bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. 

Häzirki döwürde “Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat ugrunyň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyna” laýyklykda, ýurdumyzyň BMG-niň Azyk we oba hojalyk guramasy, Ösüş maksatnamasy, Çagalar gaznasy, Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy, Bütindünýä Azyk Maksatnamasy (WFP) we beýleki guramalar bilen gatnaşyklary yzygiderli ösdürilýär. Şunuň bilen baglylykda, bu ugurda netijeli gatnaşyklary işjeňleşdirmek boýunça teklipler taýýarlanyldy. 

Abraýly ugurdaş düzümleriň işine bolan gatnaşygy giňeltmek maksady bilen, Türkmenistanyň Oba hojalyk ösüşi boýunça halkara gurama agza bolmagy teklip edilýär we BMG-niň hem-de YHG-nyň degişli ýöriteleşdirilen edarasy bolan Azyk howpsuzlygy boýunça yslam guramasynda synçy derejesini almak teklip edilýär. 

Şeýle-de 2021 — 2025-nji ýyllar üçin ikitaraplaýyn Çarçuwaly maksatnamanyň çäklerinde BMG-niň Azyk we oba hojalyk guramasy bilen özara gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça teklip beýan edildi. Hususan-da, munuň özi bu guramanyň hünärmenleriniň goldaw bermeginde tehniki hyzmatdaşlygyň oba hojalygyny sanlylaşdyrmaga gönükdirilen taslamalaryny taýýarlamak bilen baglanyşyklydyr. Mundan başga-da, hormatly Prezidentimiziň başlangyçlary esasynda 2022-nji ýylyň oktýabr aýynda ýurdumyzda azyk howpsuzlygy boýunça halkara maslahaty guramak teklip edilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistanyň sebitleýin we ählumumy hyzmatdaşlykda häzirki zamanyň wajyp wezipeleriniň deňeçer çözgüdini işläp taýýarlamakda möhüm we jogapkärli orun eýeleýändigini belledi. Şolaryň hatarynda azyk howpsuzlygyny üpjün etmek meselesi hem bar. Munuň özi Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň wajyp şertini üpjün edýär. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda oba hojalyk pudagynyň mümkinçiliklerini netijeli durmuşa geçirmek, azyk senagatynyň kuwwatlyklaryny artdyrmak, önümçilige täzeçil tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça toplumlaýyn işleriň amala aşyrylýandygyny belledi. Hemmetaraplaýyn tagallalar esasynda ýurdumyzda azyk bolçulygy üpjün edilýär, öndürilýän ýokary hilli azyklyk önümleriň görnüşleri artdyrylýar. Şunuň bilen birlikde, ýer we suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagyna, daşky gurşawyň goralmagyna, ekologik howpsuzlygyň üpjün edilmegine möhüm üns berilýär. Bu ugurlar boýunça Türkmenistan abraýly halkara guramalar, şol sanda BMG-niň ugurdaş düzümleri bilen netijeli hyzmatdaşlyk edýär we ähli gyzyklanma bildirýän daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen öňde durýan wezipeleri çözmekde tejribe alyşmaga taýýardyr. 

Hormatly Prezidentimiz hödürlenen teklipleri makullap, wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna bu ugurda degişli işleri mundan beýläk-de dowam etmegi tabşyrdy. 

Soňra Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa ýurdumyzyň gülläp ösmegine, halkymyzyň abadançylygyna, döwletimiziň hukuk esaslaryny pugtalandyrmaga gönükdirilen işler barada maglumat berdi. 

Ministrliklerden hem-de pudaklaýyn düzümlerden gelip gowuşýan teklipler hasaba alnyp, birnäçe kanun taslamalary işlenip taýýarlanyldy, olaryň käbirine Mejlisiň 16-njy iýulda geçirilen on dokuzynjy maslahatynda garaldy hem-de kabul edildi. Täze kanunçylyk namalary Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň garamagyna iberildi. 

Häzirki wagtda kanun çykaryjylyk işiniň meýilnamasyna laýyklykda, kanunylygyň we hukuk tertibiniň berkidilmegine, adam hukuklarynyň we azatlyklarynyň goralmagyna, ykdysadyýetiň ösdürilmegine, telekeçiligiň goldanylmagyna, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna, döwlet ýaşlar syýasatynyň kämilleşdirilmegine gönükdirilen kanun taslamalaryny işläp taýýarlamak dowam etdirilýär. 

Mejlisiň deputatlary halkara ähmiýetli birnäçe çärelere gatnaşdylar. Çagalaryň hukuklaryny goramaga, olaryň abadan we bagtyýar durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen döwlet syýasatynyň esasy ugurlaryna laýyklykda, deputatlar BMG-niň Çagalar gaznasynyň Türkmenistandaky wekilhanasy hem-de ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralary bilen bilelikde ýurdumyzyň welaýatlarynda çaganyň hukuklary boýunça okuw sapaklaryny geçirdiler. Türkmenistanyň Prezidentiniň içeri we daşary syýasatyny wagyz etmek, hereket edýän kanunçylygy düşündirmek, ýaşlaryň hukuk medeniýetini we işjeňligini kemala getirmek maksady bilen, dürli ulgamlarda degişli işler dowam etdirilýär, köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde çykyşlar guralýar. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew ýurdumyzyň hukuk ulgamyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek maksady bilen geçirilýän meýilnamalaýyn işler barada maglumat berdi. 

23-nji iýulda Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň ýedinji mejlisi geçirildi. Onda Milli Geňeşiň Mejlisiniň on dokuzynjy maslahatynda kabul edilen Kanunlar makullanyldy. Ähli resminamalar deslapdan ara alnyp maslahatlaşyldy we Halk Maslahatynyň komitetlerinde seljerildi. 

Halk Maslahatynyň agzalary täze kanunçylyk namalaryny, Döwlet maksatnamalaryny durmuşa geçirmegiň ähmiýetini düşündirmek, milli mirasymyzy, maşgala gymmatlyklaryny, sagdyn durmuş ýörelgesini wagyz etmek maksady bilen, maslahatlara gatnaşýarlar hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde çykyş edýärler. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary H.Geldimyradow jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunlaşdyrylmagyna we terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmek ulgamyny kämilleşdirmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Häzirki wagtda bu ugurda işleri ulgamlaýyn alyp barmak maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Kararyna laýyklykda, Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýanynda utgaşdyryjy pudagara iş topary hereket edýär. 2021-nji ýylda bu ugurda Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň kabul edilmegi bilen baglylykda hem-de ýurdumyzyň halkara şertnamalaryndan gelip çykýan wezipelerini üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, degişli utgaşdyryjy pudagara topary döretmek teklip edilýär. Taýýarlanylan Kararyň taslamasyna laýyklykda, onuň düzümine birnäçe ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary giriziler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, toparyň öňünde durýan gaýragoýulmasyz wezipelere ünsi çekdi. Onuň işi jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunlaşdyrylmagyna hem-de terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine garşy göreşmek babatda milli ulgamyň netijeliligini ýokarlandyrmaga gönükdirilmelidir. Şu maksat bilen, halkara derejede, şeýle-de abraýly ugurdaş halkara guramalar bilen utgaşykly hereket etmek zerurdyr. 

Döwlet Baştutanymyz hödürlenen Karara gol çekip we ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberip, bu ugurdaky işiň barşyny berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow nebitgaz toplumy tarapyndan nebitiň we tebigy gazyň çykarylýan möçberlerini artdyrmak hem-de ýakyn ýyllarda milli maýa goýumlary öz wagtynda özleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler hakynda hasabat berdi. Wise-premýer döwlet Baştutanymyzyň “Türkmennebit” hem-de “Türkmengaz” döwlet konsernlerine, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasyna geljek iki ýylda nebitiň we tebigy gazyň goşmaça möçberlerini çykarmagy maliýeleşdirmek üçin maliýe goldawyny bermek hakynda Kararyna laýyklykda durmuşa geçirilýän çäreler barada hem hasabat berdi. 

Nebitgaz ýataklaryny gözlemegiň we özleşdirmegiň hasabyna tebigy gazyň hem-de nebitiň çykarylýan möçberlerini artdyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli işleriň meýilnamasyna laýyklykda, birnäçe nebitgaz känlerinde ulanyş-baha beriş guýularyny burawlamak, zerur bolan gaz geçirijileri çekmek, şol sanda “Bagaja” gazy gaýtadan işleýän desgany doly kuwwatynda ulanmak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Şunuň bilen baglylykda, zerur bolan ýörite enjamlary hem-de serişdeleri satyn almak boýunça halkara bäsleşik geçirildi. Şeýle-de “Türkmengaz” döwlet konserni tarapyndan daşary ýurt kompaniýalarynyň gatnaşmagynda geçirilen degişli bäsleşigiň netijeleri barada hasabat berildi. Onuň jemleri boýunça has amatly täjirçilik teklibi kesgitlenildi hem-de degişli şertnama gol çekmek meýilleşdirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, diwersifikasiýalaşdyrmak, maýa goýumlary çekmek, ýurdumyzda amala aşyrylýan taslamalary durmuşa geçirmäge gyzyklanma bildirýän iri ugurdaş kompaniýalar bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmek arkaly ýangyç-energetika toplumyny ösdürmegiň möhümdigine ünsi çekdi. Döwlet Baştutanymyz bu ugurdaky toplumlaýyn işleri dowam etmegiň zerurdygyny belläp, wise-premýere bu babatda anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra wise-premýer Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda öndürilen nebit önümleriniň täze görnüşleriniň ýerlenilişi barada hasabat berdi. Zawodlar toplumynda çig nebitiň gaýtadan işlenilýändigi, ýokary hilli önümleriň çykarylýandygy hem-de dünýä bazarlarynda EURO-5, EURO-6 ýaly ýokary ekologik talaplara doly laýyk gelýän A-98 kysymly awtoulag benzininiň ilkinji möçberleriniň ýerlenilişi barada maglumat berildi. Şeýle-de Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynda geçirilen geleşikler barada hasabat berildi, şonuň esasynda nebit önümleri BAE-niň we Owganystanyň kompaniýalary tarapyndan satyn alyndy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp we ýerine ýetirilen işleriň wajypdygyny nygtap, ýurdumyzyň örän iri nebitgaz känlerine eýedigini, şunuň bilen baglylykda, ýangyç-energetika toplumyny mundan beýläk-de ösdürmek üçin ähli şertleriň döredilmelidigini belledi. Döwlet Baştutanymyz ýokary hilli, ekologik taýdan arassa, dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply önümleriň uly islegden peýdalanýandygyny nygtap, wise-premýere öňdebaryjy tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmak, baý tejribä hem-de uly mümkinçiliklere eýe bolan esasy daşary ýurt kompaniýalary bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak boýunça anyk tabşyryklary berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň güni mynasybetli geçiriljek çärelere görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. Bu sene Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Permanyna laýyklykda, şu ýylyň 6-njy awgustynda belleniler. Bu baýramçylyk mynasybetli “Türkmenistanyň gurluşygy, senagaty, energetikasy — 2022” atly halkara sergini hem-de “Türkmenistanyň gurluşyk, senagat, energetika pudaklarynyň ösüşi” atly ylmy-amaly maslahaty geçirmek meýilleşdirildi. Gözden geçirilişe ýurdumyzyň ugurdaş ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, işewürlik düzümleriniň, daşary ýurtlaryň bu ugurda iş alyp barýan kompaniýalarynyň wekilleri gatnaşarlar. Sergide gurluşyk, senagat we energetika pudaklarynda, himiýa senagatynda, ýol gurluşygynda gazanylýan üstünlikler barada maglumat berýän gymmatlyklar görkeziler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, gurluşyk, senagat we energetika toplumynyň milli ykdysadyýetiň mundan beýläk-de köpugurly ösdürilmegine, baý tebigy serişdeleriň işjeň ulanylmagyna we sebitleriň ösdürilmegine gönükdirilen möhüm maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde wajyp orun eýeleýändigine ünsi çekdi. Öňde boljak çäreler bu ugurda alnyp barylýan giň möçberli işleriň beýanyna öwrülmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi hem-de serginiň we maslahatyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary ýolagçy gatnatmak we ýük daşamak, ýurdumyzyň ýol gurluşygyny kämilleşdirmek, bu ulgama dünýäniň öňdebaryjy tehnologiýalaryny giňden ornaşdyrmak arkaly üstaşyr ulag kuwwatyny döwrebaplaşdyrmak hem-de pugtalandyrmak boýunça görülýän çäreler barada-da hasabat berdi. 

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň 16-njy iýunynda Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän awtomobil köprüsini gurmak hakynda Karara gol çekdi. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer döwlet Baştutanymyzyň garamagyna bu düzümleýin desganyň düýbüni tutmak dabarasynyň meýilnamasynyň taslamasyny hödürledi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, bu döwrebap awtomobil köprüsiniň gurulmagynyň ýurdumyzyň günbatar hem-de demirgazyk sebitleriniň arasynda ulag we ýolagçy gatnawlaryny, goňşy döwletleriň söwda-haryt dolanyşygyny artdyrmaga ýardam berjekdigini belledi. Şeýle-de ýurdumyzyň içerki ýol-ulag ulgamynyň kämilleşdirilmegi bilen, halkara üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek, olaryň üsti bilen ýolagçylary gatnatmagyň we ýükleri daşamagyň döwrebap ulgamyny kemala getirmek üçin amatly şertler dörediler. 

Döwlet Baştutanymyz hödürlenen teklibi makullap, wise-premýere meýilleşdirilen çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy. 

Soňra wise-premýer ýurdumyzda daşary döwletlerden getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiligi ýola goýmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň garamagyna Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynda çüýşe önümlerini öndürýän önümçilik toplumyny gurmak hakynda Kararyň taslamasy hödürlenildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow degişli Karara gol çekdi we ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberip, ähli meýilleşdirilen işleriň bellenen möhletlerde ýerine ýetirilişini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. 

Hormatly Prezidentimiz şeýle-de işde goýberen kemçilikleri üçin Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekowa käýinç yglan etdi we degişli Buýruga gol çekdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Atdaýew Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň işini kämilleşdirmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde ýurdumyzyň daşary ýurt döwletleri bilen söwda-ykdysady hyzmatdaşlygynyň giňeldilýändigi, eksport-import, birža amallarynyň kämilleşdirilýändigi bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, Döwlet haryt-çig mal biržasynyň işiniň Düzgünnamasyny kämilleşdirmek boýunça teklipler işlenip taýýarlanyldy. Maglumat hyzmatlaryny hödürlemek hem-de bahalaryň elektron maglumatlar binýadyny döretmek, bahalaryň binýady esasynda daşarky we içerki söwda şertnamalaryny seljermek, birža amallaryna gatnaşýan taraplary okatmak, hereket edýän kanunçylyga laýyklykda, ygtyýarlyklary we borçlary kesgitlemek, maddy däl gymmatlyklary bellige almaga degişli bolmadyk şertnamalaryň sanawyna goşmak teklip edilýär. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda eksport-import amallaryny kadalaşdyrýan esasy edara hökmünde Döwlet haryt-çig mal biržasynyň işini kämilleşdirmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Hormatly Prezidentimiz Döwlet haryt-çig mal biržasynyň Türkmenistanyň daşary ykdysady aragatnaşyklarynda möhüm ulgam, milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň önümlerine bolan islegleri aýdyň görkezýän kuwwatly maglumat-seljeriş edarasydygyny belläp, wise-premýere bu ugurda geçirilýän işleri seljermek hem-de birža söwdasyny mundan beýläk-de ösdürmek, onuň gerimini giňeltmek boýunça birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra wise-premýer «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda dynç alýanlar üçin gurlan kottejler toplumynyň açylyş dabarasyna hem-de dürli görnüşli tagamlaryň sergisine görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyzyň tagallalary esasynda Hazar deňziniň ekologik taýdan arassa kenarynda ýerleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyny mundan beýläk-de ösdürmek hem-de ilatymyzyň dynç almagy üçin ähli amatlyklary döretmek babatda giň gerimli işler amala aşyrylýar. Awazada gurlup ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän “Rowaç” kottejler toplumynyň açylyş dabarasyna taýýarlyk görmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer 1-nji awgustda açylmagy meýilleşdirilýän bu täze toplumyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan gurlandygyny habar berdi. 

Açylyş dabarasynyň çäklerinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň jemgyýetçilik iýmiti ugrunda iş alyp barýan agzalarynyň taýýarlan dürli görnüşli tagamlarynyň görkezilişini guramak göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna “Rowaç” kottejler toplumynyň açylyş dabarasynyň meýilnamasynyň taslamasy hödürlenildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, şypahana-dynç alyş toplumlarynyň Awazany ösdürmegiň esasy ugry hökmünde kesgitlenendigini nygtady. Olar, öz nobatynda, deňiz ýakasynyň durmuşynyň beýleki ulgamlarynyň ählisiniň kämilleşdirilmegine oňyn täsir eder. Döwlet Baştutanymyz adamlar baradaky aladanyň Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugrudygyny belledi hem-de wise-premýere täze desgalaryň açylyşyny we milli tagamlaryň sergisini ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmegi tabşyrdy. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa “Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramy mynasybetli dabaralary we çäreleri ýokary derejede geçirmek boýunça guramaçylyk toparyny döretmek hakynda” Kararyň taslamasy hem-de awgust aýynda meýilleşdirilen çäreleriň maksatnamasy barada hasabat berdi. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli baýramlarymyzy we şanly seneleri giňden belläp geçmek üçin ähli mümkinçilikler döredilýär. Häzirki wagtda ýurdumyzyň baş baýramyna — Watanymyzyň Garaşsyzlyk gününe taýýarlyk görlüp başlandy. Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli döwlet çärelerini ýokary derejede guramak maksady bilen, degişli Kararyň taslamasy taýýarlanyldy.  

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzyň baş baýramy mynasybetli geçiriljek çäreleriň ähmiýetini nygtap, olaryň her biriniň many-mazmuny we ajaýyplygy bilen tapawutlanmalydygyny, halkymyzyň baý medeni mirasyny, onuň dünýä medeniýetine goşandyny hem-de ýurdumyzyň häzirki döwürdäki gazananlaryny wagyz etmelidigini belledi. 

Soňra wise-premýer şu ýylyň awgustynda şanly seneler hem-de medeni-durmuş maksatly desgalaryň açylmagy mynasybetli geçirilmegi göz öňünde tutulýan çäreleriň meýilnamasy barada hasabat berdi. 2022-nji ýylyň «Halkyň Arkadagly zamanasy» diýlip yglan edilmegi mynasybetli dürli maslahatlary, döredijilik duşuşyklaryny we brifingleri, wagyz-nesihat çärelerini geçirmek göz öňünde tutulýar. Tomusky dynç alyş möwsüminde çagalaryň we ýetginjekleriň arasynda medeni-köpçülikleýin çäreleri, döredijilik, zehin bäsleşiklerini, sport ýaryşlaryny geçirmek meýilleşdirilýär. Awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Hazar deňziniň güni mynasybetli maslahaty we beýleki ugurdaş çäreleri geçirmäge taýýarlyk görülýär. 27-nji awgustda “Aşgabat” aýdym-saz merkezinde “Ýaňlan, Diýarym!” telebäsleşiginiň jemleýji tapgyry geçiriler. Ýurdumyzyň sebitlerinde birnäçe desgalaryň açylyşy medeni çärelere beslener. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, awgust aýynda geçiriljek dabaralaryň ýurdumyzyň jemgyýetçilik durmuşynda, ýaşlary watançylyk ruhunda terbiýelemekde uly ähmiýete eýe boljakdygyny nygtap, wise-premýere bu çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmegini üpjün etmek babatda anyk tabşyryklary berdi. Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň daşary ýurt döwletleri bilen hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmäge ýardam etjek halkara çäreleriň ählisiniň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek babatda görkezmeleri berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow Ş.Işangulyýewi, işde goýberen düýpli kemçilikleri üçin, Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komitetiniň «Türkmenistan» teleýaýlymynyň başlygy wezipesinden boşatmak kararyna gelendigini aýtdy. Döwlet Baştutanymyz bu wezipä Ý.Nuryýewi belläp, ony «Diýar» žurnalynyň baş redaktory wezipesinden boşatdy. 

Şeýle-de başga işe geçmegi sebäpli, J.Geldymamedowa Lebap welaýatynyň häkiminiň orunbasary wezipesinden boşadyldy, bu wezipä Oguljennet Berdiliýewa bellenildi. 

Hormatly Prezidentimiz işde goýberen kemçilikleri üçin, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa käýinç yglan etdi. 

Döwlet Baştutanymyz “Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramy mynasybetli dabaralary we çäreleri ýokary derejede geçirmek boýunça guramaçylyk toparyny döretmek hakynda” Karara gol çekip, ony wise-premýere sanly ulgam arkaly iberdi hem-de bu babatda anyk görkezmeleri berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary N.Amannepesow Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň Döwlet arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmek gullugynyň işini kämilleşdirmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Daşky gurşawy arassa saklamak we ilatyň saglygyny goramak maksady bilen, polimer we plastik serişdeleriň dolanyşygyna gözegçilik etmek, howanyň üýtgemegi we onuň adamyň saglygyna ýaramaz täsiriniň öňüni almak hem-de ýokanç keselleriň ýaýramagy bilen bagly howplara garşy göreş çäreleriniň güýçlendirilmegi nazara alnyp, degişli işler amala aşyrylýar. Şunuň bilen baglylykda, Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi tarapyndan ýokarda agzalan gulluk hakyndaky Düzgünnamanyň taslamasy taýýarlanyldy we ol döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürlenildi. 

Resminama laýyklykda, Türkmenistanyň Sanitariýa kodeksinden, “Ýokanç keselleriň öňüni almak hakynda” Türkmenistanyň Kanunyndan hem-de halkara saglygy goraýyş-arassaçylyk düzgünlerinden ugur alnyp, öňde goýlan wezipeleri üstünlikli çözmäge gönükdirilen öňüni alyş we beýleki degişli çäreleriň toplumyny durmuşa geçirmek hem-de BSGG-niň “Bitewi saglyk” maksatnamasyny amala aşyrmak göz öňünde tutulýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, halkymyzyň saglygy baradaky aladanyň ýurdumyzyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini nygtady. Bu ulgamda amala aşyrylýan düýpli özgertmeler netijesinde ugurdaş düzüm yzygiderli kämilleşdirilýär, lukmançylyk tejribesine innowasion tehnologiýalar we usullar, ylmyň öňdebaryjy gazananlary, dünýäniň iň gowy tejribesi işjeň ornaşdyrylýar. 

“Saglyk” Döwlet maksatnamasy hem bu ulgamda öňde goýlan wezipeleri üstünlikli çözmäge gönükdirilendir. Şol maksatnamanyň durmuşa geçirilmegi bilen, türkmenistanlylara halkara ülňüleriň derejesinde ýokary hilli lukmançylyk hyzmatlary hödürlenilýär. Döwlet Baştutanymyz häzirki döwrüň ýagdaýlaryny we talaplaryny nazara almak bilen, bu ugurdaky toplumlaýyn işi dowam etdirmegiň, dürli keselleriň öňüni almak, arassaçylyk düzgünlerini berk berjaý etmek, azyk we beýleki sarp ediş önümleriniň, agyz suwunyň hiline we howpsuzlygyna berk gözegçiligi üpjün etmek, jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini pugtalandyrmak boýunça zerur çäreleriň görülmegine aýratyn üns bermegiň wajypdygyny belläp, wise-premýere bu babatda anyk tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow 1-nji awgustdan başlap ähli ýolbaşçylaryň ýurdumyzyň şypahanalarynyň islendiginde dynç alyp, saglyklaryny berkidip biljekdiklerini belledi. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýere degişli sanawy düzmek barada görkezme berildi. 

Şunuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz Russiýa Federasiýasynda awtomobil sportunyň ralli-reýd görnüşi boýunça geçirilen «Ýüpek Ýoly — 2022» atly halkara ýaryşda, Özbegistanyň Daşkent şäherinde ýetginjekleriň we ýaşlaryň arasynda agyr atletika boýunça geçirilen Aziýa çempionatynda baýrakly orunlary eýelän türgenlerimize 3-nji awgustda Awazada ýurdumyzyň ýolbaşçylarynyň adyndan gymmat bahaly sowgatlary gowşurmagy guramagy tabşyrdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew “Türkmenaragatnaşyk” agentliginiň ýanynda Sanly tehnologiýalar gullugyny döretmek barada hasabat berdi. 

“Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda” Kanuna laýyklykda, bu ulgamda ygtyýarly döwlet edarasy hem-de onuň wezipeleri Ministrler Kabineti tarapyndan kesgitlenilýär. Onuň esasy wezipeleri bu ulgamda döwlet syýasatynyň esasy ugurlaryny amala aşyrmakdan, Döwlet maksatnamalaryny işläp taýýarlamakdan we olaryň ýerine ýetirilişine gözegçiligi amala aşyrmakdan, elektron sanly goly bellige alyş we tassyklaýyş merkezleriniň döwlet tarapyndan bellige alynmagyny ýerine ýetirmekden, merkezleriň ygtyýarly şahslarynyň elektron sanly gollarynyň açyk açarlarynyň sertifikatlarynyň ýeke-täk döwlet sanawyny ýöretmekden, şahsyýeti anyklaýyş ID kart ulgamyny döretmek bilen bagly işlere gatnaşmakdan we beýlekilerden ybaratdyr. 

Halkara tejribä laýyklykda, öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna “Türkmenaragatnaşyk” agentliginiň ýanynda Sanly tehnologiýalar gullugyny döretmek baradaky teklip hödürlenildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, “Türkmenaragatnaşyk” agentliginiň sanlylaşdyrmagy ilerletmek boýunça möhüm işleri ýerine ýetirýändigini belledi. Döwlet Baştutanymyz sanly ulgamlar babatda özgertmeleriň üstünlikli amala aşyrylmagy üçin öňdebaryjy dünýä tejribesini öwrenmegiň hem-de milli işgärler, ylmy-tehniki we düzümleýin kuwwaty artdyrmagyň wajypdygyny nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz iri taslamalary yzygiderli durmuşa geçirmegiň zerurdygyna ünsi çekip, agentligiň ýolbaşçysyna bu meseläni içgin öwrenmegi hem-de degişli işleri geçirmegi tabşyrdy. 

Hormatly Prezidentimiz A.Haýytmuradowy, başga işe geçmegi sebäpli, «Türkmendeňizderýaýollary» agentliginiň başlygy wezipesinden boşatmak we bu wezipä A.Kösäýewi saýlamak hakynda şu agentligiň paýdarlarynyň umumy ýygnagynyň kararlaryny tassyklamak baradaky Kararlara gol çekdi. 

 Soňra döwlet Baştutanymyz mejlisde Aşgabat şäheriniň we ýurdumyzyň welaýatlarynyň häkimleriniň hasabatlaryny diňledi. 

Aşgabat şäheriniň häkimi R.Gandymow paýtagtymyzy mundan beýläk-de abadanlaşdyrmak, şäheriň arassaçylyk we ýokary ekologik derejesini saklamak boýunça durmuşa geçirilýän işler barada hasabat berdi. Hasabatda şäheriň jemagat hojalygy düzümleriniň alyp barýan işleri, paýtagtymyzyň köçelerinde, seýilgählerinde, ýaşaýyş toplumlarynyň çäklerinde, seýilgäh zolaklarynda baglara, güllere ideg etmek meselelerine möhüm ähmiýet berilýändigi barada aýdyldy. Şeýle hem şu ýylda gurluşygy tamamlanmagy meýilleşdirilen iri önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň gurluşyklary kesgitlenen meýilnama laýyklykda alnyp barylýar. 

Soňra Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanow sebitde alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri, ýygnalan galla hasylyny talabalaýyk saklamak hem-de galla kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara daşamak işleriniň tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýandygy, orakdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizleýiş işleriniň talabalaýyk ýola goýlandygy barada hasabat berdi. Şeýle-de häkim sebitiň gowaça meýdanlarynda alnyp barylýan ideg işleri, güýzlük ekinleriň ekişine görülýän taýýarlyk hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýaty durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça sazlaşykly işleriň ýola goýlandygy hakynda habar berdi. 

Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew şu günler günbatar sebitde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, galla hasylyny elewatorlara we ammarlara bökdençsiz daşamak, orakdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizleýiş işlerini talabalaýyk geçirmek, geljek ýylyň hasyly üçin ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak ugrunda zerur işleriň ýerine ýetirilýändigi barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, welaýatda gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ýetişdirilen hasylyny ýygnamak, olary terligine sarp edijilere ýetirmek bilen bir hatarda, sebitiň gowaça we gant şugundyry ekilen meýdanlarynda ideg işleri sazlaşykly ýola goýuldy. Şeýle-de welaýatda medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalaryň gurluşygynda alnyp barylýan işleriň depginlerini ýokarlandyrmak ugrunda zerur tagallalar edilýär. 

Soňra Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradow demirgazyk sebitiň ekerançylyk meýdanlarynda dowam edýän möwsümleýin işler, oba hojalyk ekinlerinden bol hasyl almak ugrunda edilýän hemmetaraplaýyn tagallalar barada hasabat berdi. Ýygnalan galla hasylyny talabalaýyk saklamak, gaýtadan işlemek we tohumlyk üçin taýýarlanylan bugdaýy arassalamak, orakdan boşan meýdanlarda alnyp barylýan işler baradaky maglumatlar hasabatyň özenini düzdi. Şol bir wagtyň özünde welaýatda gowaça we şala ideg etmek işleri agrotehniki kadalara laýyklykda alnyp barylýar. Ösdürilip ýetişdirilen ýeralmany, gök we bakja ekinlerini ýitgisiz ýygnap almak hem-de olary wagtynda sarp edijilere ýetirmek işleri sazlaşykly ýola goýuldy. Şeýle-de hasabatyň çäklerinde welaýatda şu ýyl ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalardaky gurluşyk işleri barada maglumat berildi. 

Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew şu günler gündogar sebitde alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, aýratyn-da, ýygnalan galla hasylyny elewatorlara daşamak we ýerleşdirmek işleriniň barşy, orakdan boşan meýdanlarda ýokary öndürijilikli tehnikalaryň güýjünden netijeli peýdalanylýandygy barada hasabat berdi. Şunuň bilen birlikde, welaýatyň gowaça we şaly ekilen meýdanlarynda degişli ideg işleri agrotehniki kadalara laýyk derejede alnyp barylýar. Şunda ýetişdirilen ýeralmany we beýleki gök-bakja ekinlerini ýitgisiz ýygnap almak işlerine möhüm ähmiýet berilýär. Welaýatyň çäklerinde gurluşygy alnyp barylýan medeni-durmuş we önümçilik maksatly binalaryň gurluşyklarynda ýokary hil derejesini üpjün etmek we olary bellenilen möhletlerde tamamlamak ugrunda zerur tagallalar edilýär. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew häzirki döwürde döwlet tarapyndan berilýän yzygiderli goldawlaryň netijesinde sebitde möwsümleýin oba hojalyk işleriniň talabalaýyk alnyp barylýandygy barada hasabat berdi. Ýygnalan galla hasylyny elewatorlara we ammarlara daşamak, ýerleşdirmek hem-de gaýtadan işlemek boýunça zerur tagallalar edilýär. Mundan başga-da, häkim welaýatyň gowaça we gant şugundyry ekilen meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehniki kadalara laýyklykda alnyp barylýandygyny, ýetişdirilen ýeralmanyň, gök we bakja ekinleriniň köpçülikleýin ýygnalýandygyny aýdyp, welaýatyň çäklerinde gurluşygy alnyp barylýan desgalardaky işleriň depginini güýçlendirmek ugrunda ähli zerur tagallalaryň edilýändigi barada hasabat berdi. 

 Soňra hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradowa söz berdi. 

Wise-premýer şu günler ýurdumyzyň gowaça meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehniki talaplara laýyklykda alnyp barylýandygy, şunuň bilen birlikde, orakdan boşan meýdanlarda geljek ýylyň hasyly üçin taýýarlygyň çäklerinde sürüm we tekizleýiş işleriniň geçirilýändigi barada hasabat berdi. Şeýle-de güýzki bugdaý ekişinde ulanyljak tehnikalary we beýleki enjamlary, zerur tohumlyk serişdeleri taýýarlamak işlerine giň gerim berildi. Häzirki döwürde ýurdumyzyň oba hojalyk ýerleriniň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak we suwaryş suwy bilen doly üpjün etmek üçin suw howdanlaryna suw gorlaryny ýygnamak boýunça degişli işler alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň garamagyna “Türkmenistanda 2023-nji ýylda bugdaýyň bol hasylyny öndürmek hakynda”, “Meýilnamadan artyk öndürilen 2022-nji ýylyň bugdaý hasylyny döwlete tabşyrmak hakynda” Kararlaryň, Suw üpjünçilik meseleleri boýunça hökümet toparynyň 2022-nji ýylda ýerine ýetirmeli işleriniň Meýilnamasyny tassyklamak hakynda Buýrugyň taslamalary hödürlenildi. 

Şunuň bilen baglylykda, suw serişdelerini rejeli we netijeli peýdalanmak üçin ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjün edilişini berk gözegçilikde saklamak tabşyryldy. Hormatly Prezidentimiz hödürlenen resminamalara gol çekdi we sanly ulgam arkaly wise-premýere iberip, olardan gelip çykýan wezipeleri ýokary derejede ýerine ýetirmegi tabşyrdy. 

Soňra döwlet Baştutanymyz wise-premýer A.Ýazmyradowa hem-de welaýatlaryň häkimlerine ýüzlenip, däneli ekinleriň hasyllygyny ýokarlandyrmak boýunça yzygiderli işleriň geçirilmeginiň gallaçylyk pudagynda gazanylýan üstünlikleriň esasydygyna ünsi çekdi. 

Hormatly Prezidentimiz güýzlük bugdaýyň ekişinde agrotehniki möhletleriň berjaý edilmelidigini, onuň ýokary hilli geçirilmelidigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, gallaçylaryň ýokary hilli tohumlar bilen üpjün edilmeginiň, gowaça meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehniki möhletlerde geçirilmeginiň zerurdygyna üns çekildi. 

Mejlisiň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministri B.Gündogdyýewe hem-de harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylaryna ýüzlenip, Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli dabaralary ýokary derejede guramak boýunça gol çekilen Kararyň wajypdygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, milli senenamamyzyň nobatdaky şanly senesine bagyşlanyp guraljak çärelere ykjam taýýarlyk görülmegini hem-de olaryň talabalaýyk geçirilmegini üpjün etmek babatda tabşyryk berildi. 

Soňra döwlet Baştutanymyz mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, 1-nji awgustdan ähli ýolbaşçylaryň zähmet rugsadyna çykýandygyny, muňa garamazdan, birnäçe möhüm çäreleriň geçirilmeginiň meýilleşdirilendigini nygtady. 

Ýurdumyzyň raýatlarynyň durmuş şertlerini gowulandyrmak we saglygyny berkitmek boýunça kabul edilen maksatnamalara laýyklykda, 1-nji awgustda biz Awazada dynç alýanlar üçin nobatdaky kottejler toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşarys diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. 

Hormatly Prezidentimiz wise-premýer N.Amannepesowa ýüzlenip, halkara ralli ýaryşynda we agyr atletika boýunça Aziýa çempionatynda ýeňiji bolan türgenlerimize 3-nji awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda ýurdumyzyň ýolbaşçylarynyň adyndan gymmat bahaly sowgatlaryň gowşurylyş dabarasyny geçirmegi tabşyrdy. 

Mejlisiň Başlygy G.Mämmedowa bolsa Balkan welaýatynyň Esenguly etrabynda gurlan «Arkadagyň nesilleri» atly döwrebap çagalar dynç alyş merkeziniň 5-nji awgustda geçiriljek açylyş dabarasyna gatnaşar. 

Döwlet Baştutanymyz sözüni dowam edip, 8-nji awgustda möhüm Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesiniň ugrunda, Balkan welaýatyndaky Garabogazköl aýlagynyň üstünden täze köpriniň düýbüni tutmak dabarasynyň boljakdygyny belledi. 15-16-njy awgustda bolsa deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesinde halkara maslahaty geçirmek göz öňünde tutulýar. 

Görşüňiz ýaly, öňümizde köp sanly çäreler göz öňünde tutulan. Şoňa görä-de, hemmäňiz bu çäreleri ýokary derejede geçirmäge gowy taýýarlyk görmeli diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisine gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy ýurdumyzyň edermen gallaçylarynyň şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirendikleri hem-de Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan üçin aýratyn ähmiýetli waka — Türkmenistanyň başlangyjy bilen, 28-nji iýulda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýanyň 76-njy sessiýasynyň 97-nji mejlisinde «Merkezi Aziýa — parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagy» atly Kararnamanyň kabul edilmegi mynasybetli tüýs ýürekden gutladylar we döwlet Baştutanymyza berk jan saglyk, uzak ömür, halkymyzyň bagtyýarlygynyň, ýurdumyzyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan işlerinde mundan beýläk-de uly üstünlikleri arzuw etdiler. 

 Mejlisde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe möhüm meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly giňişleýin mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglygyny, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow 8-nji iýulda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde milli kanunçylygyň mundan beýläk-de ösdürilmeginiň we kämilleşdirilmeginiň zerurdygyna ünsi çekdi. Munuň özi ýurdumyzyň syýasy ulgamyny, ykdysadyýetini pugtalandyrmakda yzygiderli çäreleri amala aşyrmaga ýardam berer. 

Döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipelerine hem-de Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň “Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň we Mejlisiniň işiniň esasy ugurlary boýunça 2022-nji ýylda bilelikdе ýerine ýetirilmeli işleriň we geçirilmeli çäreleriň meýilnamasy hakynda” Kararyna laýyklykda, täze kanunlar işlenip taýýarlanylýar, ozal hereket edýänleri kämilleşdirilýär. 

Şunda 2020-nji ýylda ýurdumyzyň Esasy Kanunyna üýtgetmeleriň we goşmaçalaryň girizilendigini, iki palataly parlament ulgamynyň işiniň hukuk binýadynyň döredilendigini, Konstitusiýanyň hem-de Saýlaw kodeksiniň täze kadalaryna laýyklykda, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň saýlawlarynyň üstünlikli geçirilendigini bellemek ýerlikli bolar. Bu taryhy waka ýurdumyzyň wekilçilikli hem-de kanun çykaryjy edaralarynyň ösüşi ugrunda ädilen täze ädim bolup, olaryň işiniň hil taýdan täze derejelere çykarylmagyna, kabul edilýän kanunlaryň, kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň hiliniň has-da ýokarlanmagyna ýardam berdi diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň agzalary hem-de deputatlar demokratik döwletimiziň, adalatly raýat jemgyýetimiziň hukuk esaslaryny pugtalandyrmak, kanun çykaryjylyk işini kämilleşdirmek bilen bir hatarda, ýurdumyzda demokratiýany ösdürmek, Türkmenistanyň adam hukuklary babatda halkara borçnamalarynyň ýerine ýetirilmegi bilen bagly möhüm işleri alyp barýarlar. Bulardan başga-da, olar kanun çykaryjylyk işini kämilleşdirmek maksady bilen, halkara hem-de parlamentara hyzmatdaşlygyň çäklerinde degişli ministrlikler, BMG-niň düzümleýin edaralary, beýleki abraýly guramalar bilen bilelikde guralan birnäçe iri halkara forumlara, okuw hem-de iş maslahatlaryna gatnaşdylar. 

Döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna laýyklykda işlenip taýýarlanylýan kanunlar, ilki bilen, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň gatnaşmagynda Mejlisde döredilen iş toparlarynda öwrenilýär, soňra bolsa parlamentarileriň nobatdaky mejlislerinde garalýar. 

Geçen ýylyň maý aýynda “Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda” Kanunyň taslamasy ara alnyp maslahatlaşylanda, gyzyklanma bilen pikir alşyldy. Bellenilişi ýaly, soňky ýyllarda ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi sazlaşykly ösdürmek, hususy başlangyçlary hemmetaraplaýyn goldamak üçin amatly hukuk, ykdysady we maliýe şertlerini döretmek boýunça uly işler amala aşyryldy. Şol işleriň hatarynda salgyt ulgamyny kämilleşdirmek, telekeçilik işini hasaba almagyň hem-de ygtyýarlylandyrmagyň tertibini ýönekeýleşdirmek, ýeňillikli karzlaşdyrmak çäreleri bar. 

Bazar ykdysadyýeti şertlerinde pudaklaryň netijeliligini ýokarlandyrmaga, olaryň ählumumy ykdysady giňişlige işjeň goşulyşmagyna, raýatlaryň telekeçilik başlangyçlaryny hem-de ýurdumyzyň kärhanalarynyň maýa goýum işjeňligini goldamaga gönükdirilen täze kanunlary kabul etmek, hereket edýänlerini kämilleşdirmek parlamentarileriň öňünde durýan esasy wezipeleriň hataryna girýär. Şunuň bilen baglylykda, döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň hukuk binýadyny, ony amala aşyrmagyň usullaryny kesgitleýän, döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň taslamasyny taýýarlamak we amala aşyrmak işinde ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýän täze Kanun möhüm ähmiýete eýe bolup durýar. Maddy, maliýe, intellektual, ylmy-tehniki we beýleki serişdeleri birleşdirmek, bähbitleriň we töwekgelçilikleriň deňagramlylygyny üpjün etmek, düzümiň desgalaryny ösdürmek boýunça taslamalary, meýilnamalary hem-de maksatnamalary amala aşyrmak üçin býujetden daşary çeşmeleriň serişdelerini çekmekde hukuk şertlerini döretmek bu resminamanyň maksatlarynyň biridir. 

Umuman, döwletiň we hususyýetçiligiň arasyndaky hyzmatdaşlyk hususy telekeçileriň milli ykdysadyýetimizi döwrebaplaşdyrmaga, diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, halkara ölçeglere kybap gelýän önümleri öndürýän döwrebap önümçilikleri döretmäge, ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmaga işjeň gatnaşmagyna ýardam etmelidir. 

“Bilim hakynda” (rejelenen görnüşi) Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasy ara alnyp maslahatlaşylanda, deputatlar döwletimiziň ýaşlar syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna ünsi çekdiler. Ýaş nesliň sazlaşykly ösmegini, döwrebap bilim almagyny üpjün etmek, watançylyk ruhunda terbiýelemek, Watana bolan söýgini artdyrmak şol syýasatyň baş maksadydyr. 

Häzir ýurdumyzda kompýuterler, okuw-tehniki enjamlar, interaktiw we multimedia tehnologiýalary bilen üpjün edilen dürli bilim edaralarynyň gurluşyklary dowam edýär. 12 ýyllyk orta bilime geçilmegi, ylmyň we okuwyň innowasion usullarynyň bilim bermek işine ornaşdyrylmagy abraýly halkara olimpiadalaryň ýeňijileriniň sanyny artdyrmaga, dünýäniň iri ylym-bilim merkezleri, halkara guramalar bilen gatnaşyklary giňeltmäge ýardam berdi. Munuň şeýle bolmagyna esasy dersler bilen bir hatarda, sapaklaryň sanawyna ykdysadyýetiň esaslary, modelirleme we grafika, maglumat-kommunikasiýa hem-de innowasion tehnologiýalar, Türkmenistanyň medeni mirasy, dünýä edebiýaty ýaly dersleriň goşulmagy hem amatly şertleri döretdi. Şunuň bilen baglylykda, “Bilim hakynda” Kanunyň rejelenen görnüşiniň ähmiýeti bellenildi. Ol bu möhüm ugurda gatnaşyklaryň hukuk esasyny hem-de döwlet syýasatynyň ýörelgelerini, bilim ulgamynyň maksatlaryny, wezipelerini, onuň işini dolandyrmagyň guramaçylyk esaslaryny kesgitleýär. 

Bilim almaga bolan hukuk adamyň esasy we aýrylmaz konstitusion hukuklarynyň biridir. Jemgyýetiň ruhy, durmuş, ykdysady we medeni taýdan ösüşiniň binýady hasaplanýan bilimiň kämilleşdirilmegi Türkmenistanyň ösüşiniň esasy ugruny düzýär. Biziň ýurdumyzda ýaş nesli terbiýelemek we bilim bermek ulgamy milli hem-de umumadamzat ruhy-ahlak, medeni, durmuş gymmatlyklaryna, şeýle-de türkmen jemgyýetinde kabul edilen, adamyň, jemgyýetiň, döwletiň bähbidine özüňi alyp barmagyň düzgünlerine we kadalaryna esaslanandyr. 

Soňra parlamentarileriň garamagyna “Firma atlary hakynda” Kanunyň taslamasy hödürlenildi. Çykyş edenleriň belleýşi ýaly, häzir sebitleri batly depginler bilen senagatlaşdyrmak, oba hojalygyny, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek, şeýle hem intellektual eýeçiligiň hukuklaryny goramak boýunça giň gerimli maksatnamalar üstünlikli amala aşyrylýar. Dürli guramaçylyk-hukuk görnüşleri bolan täze kärhanalaryň, şol sanda hususy firmalaryň we kompaniýalaryň sany artýar. Umuman, bularyň hemmesi täze kanunçylyk namasynyň derwaýyslygyny şertlendirýär. Ol Türkmenistanyň telekeçilik ýuridik taraplaryna firma atlary dakylanda bildirilýän talaplary kesgitleýär, olaryň hukuklaryny goramakda ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýär. 

Geçen ýylyň oktýabrynda geçirilen maslahatda deputatlar “Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda”, “Poçta aragatnaşygy hakynda”, “Türkmenistandaky daşary ýurt raýatlarynyň hukuk ýagdaýy hakynda”, “Ählumumy ýaşyl ösüş institutyny döretmek hakyndaky Ylalaşyga goşulmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunlarynyň taslamalaryna garadylar. Bellenilişi ýaly, bu hukuk namalarynyň esasy wezipeleri raýatlaryň we döwletiň hukuklaryny, bähbitlerini goramakdan, jemgyýeti mundan beýläk-de demokratiýalaşdyrmaga ýardam bermekden hem-de ýurdumyzyň daşary syýasy strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmekden ybaratdyr. 

“Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda” Türkmenistanyň Kanuny döwlet emlägini ynançly dolandyrmagyň maksatlaryny, usullaryny we tertibini kesgitleýär. Emläk eýesiniň hem-de bu işde ynançly dolandyryjynyň arasynda ýüze çykýan hukuk gatnaşyklaryny düzgünleşdirýär. 

“Poçta aragatnaşygy hakynda” Kanunyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmagyň barşynda, resminamanyň bu ulgamyň işiniň hukuk esasyny tassyklaýandygy, şeýle-de operatorlaryň, poçta aragatnaşygy hyzmatyndan peýdalanyjylaryň hukuklaryny we borçlaryny kesgitleýändigi nygtaldy. 

Döwletimiziň daşary syýasatynyň esasy ugurlary bilen baglylykda, “Türkmenistandaky daşary ýurt raýatlarynyň hukuk ýagdaýy hakynda” Kanunyň taslamasy işlenip taýýarlanyldy. Bellenilişi ýaly, bu resminama daşary ýurt raýatlarynyň, ýurdumyzdaky raýatlygy bolmadyk adamlaryň hukuk ýagdaýyny kesgitleýär, olaryň Türkmenistanda bolmagy, zähmet çekmegi, telekeçilik we beýleki görnüşli işleri alyp barmagy bilen baglanyşykly emele gelýän ýagdaýy kadalaşdyrýar. 

2012-nji ýylyň 20-nji iýunynda Rio-de-Žaneýro şäherinde kabul edilen “Ählumumy ýaşyl ösüş institutyny döretmek hakyndaky Ylalaşyga goşulmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasynda ýurdumyzyň ykdysady ösüşe goşulmagyň ähmiýetini, adamzadyň geljekki durmuşynda ekologik durnuklylygy tassyklaýan bu resminama goşulýandygy kanunçylyk taýdan tassyklanylýar. 

Şu ýylyň maý aýynyň başynda “Ösümlikleriň karantini hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasy ara alnyp maslahatlaşylanda, deputatlar onuň kabul edilmeginiň ata Watanymyzyň täsin tebigatynyň köpdürlüligini we gözelligini aýawly saklamaga ýardam edýändigini bellediler. Bu Kanun halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna laýyklykda, degişli kanunçylygy kämilleşdirmäge hem gönükdirilendir. 

Şu ýylyň iýul aýynda deputatlar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna we ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda işlenip taýýarlanylan Kanunlaryň taslamalarynyň birnäçesine garadylar. 

«Elektron hökümet hakynda» Kanun ara alnyp maslahatlaşylanda, onuň taslamasynyň elektron hökümetiň işiniň tertibini kadalaşdyrýandygy hem-de onuň “Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllar üçin sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny” durmuşa geçirmäge ýardam bermek maksady bilen işlenip taýýarlanylandygy nygtaldy. Çykyş edenler döwlet dolandyryş we döwlet hyzmat ediş ulgamlarynyň sanlylaşdyrylmagynyň ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmegiň möhüm ugry bolup durýandygyny bellediler. 

Sanly tehnologiýalaryň ulanylmagy döwlet häkimiýetiniň edaralarynyň işiniň açyklygyny ýokarlandyrmaga, olaryň raýatlar üçin elýeterli bolmagyna mümkinçilik berýär diýip, parlamentariler nygtadylar. 

«Itçilik we kinologiýa işi hakynda» Kanunyň taslamasy ara alnyp maslahatlaşylanda, gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Bellenilişi ýaly, soňky ýyllarda ýurdumyzda ahalteke bedewleri bilen bir hatarda, halkymyzyň taryhy-medeni mirasy bolup durýan türkmen alabaýlarynyň genofonduny aýawly saklap galmak boýunça uly işler ýerine ýetirildi. 

Deputatlar tarapyndan strategik maksatnamalary we oňyn demokratik özgertmeleri kanunçylyk taýdan üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işiň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagy halk hojalyk toplumynyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmagyň möhüm şertleriniň biri bolup durýar. 

Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň birinji ýarymynyň jemlerine bagyşlanan giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyz içeri syýasatymyzyň esasy ugurlary barada aýdyp, ýurdumyzda ygtybarly salgyt-býujet we pul-karz syýasatynyň goldanylýandygyny, hususy we döwlet üpjünçilik ulgamlaryna goýulýan maýa goýumlaryň möçberiniň barha artdyrylýandygyny belledi. Dünýä ykdysadyýetinde emele gelen kynçylyklara garamazdan, Türkmenistanda jemi içerki önümiň ösüşi ýokary derejede, ýagny 6 göterim möçberde saklanýar. 

Önümçilik hem-de durmuş maksatly desgalaryň gurluşygy giň gerimde dowam edýär. Häzirki wagtda umumy bahasy 38 milliard amerikan dollaryndan hem köp bolan 2 müň 900-e golaý iri desganyň gurluşygy alnyp barylýar. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, hasabat döwründe ýurdumyzda 1 milliard 300 million manatdan hem köp möçberde düýpli maýa goýumlar özleşdirildi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, geçen ýarym ýylda 30 sany iri desga, meýdany 322 müň inedördül metr bolan ýaşaýyş jaýlary, şol sanda umumy bahasy 900 million manada golaý, ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary gurlup ulanmaga berildi. Senagat desgalary, ýaşaýyş jaýlary, çagalar baglary, mekdepler we beýleki desgalar göz öňünde tutulan möçberde guruldy. 

Energiýa serişdelerimizi dünýä bazarlaryna diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek boýunça syýasatymyz hem bellän meýilnamalarymyza laýyklykda dowam edýär. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasy, şeýle-de beýleki sebit taslamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär. 

Ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň çäklerinde daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmegiň, eksport edilýän harytlaryň möçberlerini artdyrmagyň, elektron senagaty döretmegiň maksatnamalary hem netijeli amala aşyrylýar. Döwlet Baştutanymyz şular barada aýtmak bilen, ykdysadyýetde döwletiň gatnaşyk paýyny azaltmak we hususy pudagy giňeltmek babatda alnyp barylýan işleri güýçlendirmegiň zerurdygyny nygtady. 

Şeýlelikde, “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda” göz öňünde tutulan düýpli özgertmeleriň hukuk esasyny döretmek, kanunçylygy yzygiderli kämilleşdirmek hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň bazar ykdysadyýeti şertlerinde pudaklaryň netijeliligini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak, olaryň dünýäniň ykdysady giňişligine işjeň goşulyşmagyny üpjün etmek boýunça öňde goýan möhüm wezipeleriniň hatarynda durýar. 

(TDH)

Obasenagat toplumyny yzygiderli ösdürmek hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Munuň özi ýurdumyzda azyk bolçulygynyň, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň ýokary derejesiniň üpjün edilmeginde ähmiýetlidir. Bu pudakda işiň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagyna, dürli görnüşli önümleriň mukdarynyň artdyrylmagyna gönükdirilen giň gerimli özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar. 

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» kabul edilmegi belent maksatlaryň durmuşa geçirilmegine gönükdirilen giň möçberli özgertmeleriň täze tapgyrynyň başlanýandygyny alamatlandyrdy. 

Döwlet Baştutanymyzyň 25-nji iýulda sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatynda Oba milli maksatnamasynda kesgitlenen wezipeleri ýerine ýetirmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Hormatly Prezidentimiz öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň döwrüň möhüm talabydygyny belläp, bu işleriň Watanymyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşini, oba ilatynyň ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagyny üpjün edýändigini nygtady. 

Hormatly Prezidentimiziň oba hojalygyny dolandyrmagy mundan beýläk-de kämilleşdirmek hem-de düzümleýin özgertmeleri geçirmek, obada täze ykdysady gatnaşyklary kemala getirmek, ýer we suw serişdelerini rejeli peýdalanmak, ýeriň, oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny ýokarlandyrmak, ýokary tehnologiýalary we täze ylmy-tehniki gazanylanlary ornaşdyrmak boýunça öňde goýan wezipelerini çözmek maksady bilen toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar. 

Döwlet Baştutanymyz bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm işleriniň ýokary derejede geçirilmegine, welaýatlaryň çäklerinde ýer we suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagyna, suw howdanlarynyň hem-de akabalaryň öz wagtynda arassalanylmagyna, ýetişdirilen gök-bakja, beýleki önümleriň ýitgisiz ýygnalmagyna, ýurdumyzyň bazarlarynda önüm bolçulygynyň üpjün edilmegine jogapkärçilikli çemeleşilmelidigini belledi. Obasenagat toplumynyň ýolbaşçylaryna möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehniki kadalara laýyklykda geçirilmegi, ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjün edilmegi babatda anyk tabşyryklar berildi.  

Türkmenistanyň suw bilen baglanyşykly meseleleri çözmek boýunça strategiýany yzygiderli durmuşa geçirýändigini we ýurdumyzyň halkara bileleşigiň dünýä ähmiýetli wezipeleriň çözgüdine gönükdirilen tagallalaryna mynasyp goşant goşýandygyny bellemek ýerliklidir. Hormatly Prezidentimiziň suw diplomatiýasy bu ähmiýetli durmuş ulgamynda diňe bir uzak möhletleýin hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi däl, eýsem, milli, öňdebaryjy iş tejribeleriniň işlenip taýýarlanylmagyny esasy ugur edinýär. Bu ýörelgäniň tutuş adamzat üçin ähmiýetlidigi şübhesizdir. 

Suwdan rejeli peýdalanmak boýunça müňýyllyklaryň dowamynda baý tejribe toplan türkmen halky ony ählumumy meýilleri nazara almak bilen, häzirki zaman tejribeleri arkaly baýlaşdyrýar. Türkmenistan dünýä ähmiýetli ekologiýa ugurly başlangyçlary öňe sürýär. Aşgabatda BMG-niň howandarlygynda howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek baradaky başlangyç şolaryň esasylarynyň biridir. 

Suwdan netijeli peýdalanmak, azyk howpsuzlygyny üpjün etmek maksady bilen, oba hojalyk önümleriniň öndürilýän mukdaryny artdyrmak meseleleri özara baglanyşykly ugurlar hasaplanýar. Türkmenistanda yzygiderli geçirilýän ekologik çäreler tutuş halk hojalyk toplumyny tebigy serişdelerden peýdalanmagyň täze usulyna geçirmek üçin milli ykdysadyýetimizde möhüm şert bolup durýar. Suw hojalygy düzümleriniň işine suwaryşyň täzeçil tehnologiýalary ornaşdyrylýar. Suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylyşyna gözegçiligi güýçlendirmek maksady bilen degişli çäreler durmuşa geçirilýär. 

Ýeterlik suw gorlarynyň döredilmegi Garagum sährasynda “Altyn asyr” Türkmen kölüni gurmak boýunça ýurdumyzda amala aşyrylýan deňi-taýy bolmadyk taslamanyň möhüm maksatlarynyň biridir. Bu köl daşky gurşawa oňyn täsirini ýetirýär we sähranyň biodürlüliginiň artmagyna, kölüň çäklerinde dürli görnüşli balyklaryň köpelmegine, akabalaryň kenarlarynda tokaýlyklaryň döremegine, bu künjegiň haýwanat dünýäsiniň baýlaşmagyna hem-de onda mesgen tutýan guşlaryň sanynyň artmagyna ýardam edýär. Şeýle-de kölüň akabalary Garagum sährasynyň howasynyň ýakymlylyk derejesine oňyn täsirini ýetirýär. 

Garagum sährasynyň jümmüşinde emele gelen täsin suw desgasynyň kenarynda täze obalaryň döremegi çöl ýerleriniň netijeli özleşdirilmegine, maldarçylyk, ekerançylyk we balykçylyk hojalyklarynyň ösdürilmegine giň ýol açýar. “Altyn asyr” Türkmen kölüniň sebitini 2019 — 2025-nji ýyllarda özleşdirmegiň Konsepsiýasynyň” tapgyrlaýyn durmuşa geçirilmegi diňe bir ykdysady däl, eýsem, ekologik nukdaýnazardan hem aýratyn ähmiýetlidir. 

Amyderýanyň suwunyň hapalanmagynyň öňüni almak “Altyn asyr” Türkmen kölüniň gurluşygynyň esasy maksatlarynyň biridir. Bu giň möçberli taslamanyň tutuş Merkezi Aziýa sebiti üçin ähmiýetlidigini bellemek gerek. Munuň özi ýurdumyzyň oba hem-de suw hojalygyny hil taýdan täze derejä çykarmak, sebitiň ekologik ýagdaýyna oňyn täsir etmek babatda aýratyn zerurdyr. 

Ýurdumyzyň we daşary ýurtly hünärmenleriň pikirine görä, “Altyn asyr” Türkmen kölüniň düşewüntliligi şübhesizdir. Mundan başga-da, wagtyň geçmegi bilen, onuň ykdysady bähbidi has-da artar. Çünki bu täsin gidrotehniki desganyň hereket etmegi oba hojalygynda suw serişdelerini netijeli ulanmak, tebigy baýlyklary saklamak we artdyrmak wezipelerine gönükdirilen uly möçberli çykdajylaryň peselmegine ýardam berer. 

Oba hojalygynda amala aşyrylýan giň möçberli özgertmeleriň çäklerinde Türkmenistanda obasenagat toplumyna döwlet tarapyndan berilýän goldawyň bir bitewi toplumy kemala gelýär. Düzümiň döwrebaplaşdyrylmagyna, oba hojalygyna hyzmat edýän edaralaryň tehniki taýdan enjamlaşdyrylmagyna, gaýtadan işleýän senagatyň gurluşygyna we mineral dökünleriň önümçiligine ägirt uly maýa goýum serişdeleri gönükdirilýär. Şeýle hem ýerleriň suw üpjünçilik we meliorasiýa ýagdaýynyň gowulandyrylmagyna, bu ugurda ylmyň, seçgiçilik, tohumçylyk işiniň ösdürilmegine iri möçberli maliýe serişdeleri bölünip berilýär. 

Möhüm oba hojalyk möwsümi — pagta ýygymy golaýlaşýar. Tutuş ýurdumyz boýunça 580 müň gektara gowaça ekildi. Şunda 1 million 250 müň tonna, şol sanda Ahal welaýatynda 280 müň, Balkan welaýatynda 10 müň, Daşoguz welaýatynda 275 müň, Lebap welaýatynda 320 müň, Mary welaýatynda 365 müň tonna “ak altyn” hasylyny ýygnamak meýilleşdirildi. Mundan başga-da, ýurdumyzyň telekeçileri oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznasyndan ýer alyp, pagta önümçiligine girişdiler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň yzygiderli nygtaýşy ýaly, oba hojalyk ekinleriniň kesellere durnukly, ýerli toprak-howa şertlerine uýgunlaşdyrylan ýokary hilli tohumlarynyň ekilmegi bol hasylyň binýady bolup durýar. Gowaçanyň “Ýolöten-7”, “Ýolöten-39”, “Jeýhun”, “S-2606”, “Daşoguz-120”, “Daşoguz-114”, “Gubadag-3”, “149-F” ýaly ýokary hasylly, tiz ýetişýän we süýüminiň uzynlygy, arassalygy bilen tapawutlanýan görnüşlerine möhüm ähmiýet berilýär. 

Oba hojalyk önümçiligini köpugurly esasda ösdürmek maksady bilen, zerur işler alnyp barylýar. Daşoguz we Lebap welaýatlarynda şaly, Mary we Balkan welaýatlarynda bolsa gant şugundyry ösdürilip ýetişdirilýär. 

Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, ýurdumyzyň sebitlerinde giň möçberli tarp ýerler özleşdirilýär. Ýeralma, gök-bakja we beýleki dänelik ekinleri ösdürip ýetişdirmek üçin ýer bölekleri bölünip berilýär. Miweçilik, üzümçilik bilen meşgullanýan hojalyklaryň sany artýar. Munuň özi oba hojalygynyň tehniki taýdan ýokary derejede enjamlaşdyrylmagyny talap edýär. Şunuň bilen baglylykda, häzirki zaman tehnikalaryna, birnäçe ugurlaryň mehanizmleşdirilmegine, awtomatlaşdyrylmagyna bolan isleg ýokarlanýar. 

Ýurdumyzyň alymlary, oba hojalyk ugurly ýokary okuw mekdepleriniň ýanyndaky ylmy-barlag merkezleriniň işgärleri obasenagat toplumynyň düzümleriniň ösdürilmegine mynasyp goşant goşýarlar. Olar tohumçylyk-seçgiçilik işini alyp barýarlar. Ekerançylygyň agrotehniki taýdan kämilleşdirilmegine, täzeçil tehnologiýalaryň synagdan geçirilmegine, amala aşyrylýan çäreleriň netijeli häsiýete eýe bolmagyna möhüm ähmiýet berýärler. 

Seçgiçi alymlar ekerançylyga dürli görnüşli ekinleriň ýokary hasylly täze görnüşlerini yzygiderli ornaşdyrýarlar. Şolaryň hatarynda bugdaýyň “Türkmenbaşy”, “Bitarap”, “Lebap-1”, “Ýolöten-1”, “Ýolöten-3”, “Miras”, “Garaşsyzlyk”, “Berkarar”, “Bagtyýarlyk”, “Döwletli” ýumşak, “Türkmenbaşy-1”, “Akbaş” gaty görnüşleri hem-de şalynyň “Bereket”, arpanyň “Sona”, mekgejöweniň “Paýtagt”, “Laçyn”, mäşiň “Bereketli” görnüşleri bar. 

Bu gün birža söwdalarynda ýurdumyzda ösdürilip ýetişdirilen önümleriň dünýäniň dürli künjeklerine eksport edilýändigini bellemek gerek. Daşary ýurt bazarlarynda pagta süýümi, goýnuň, geçiniň, düýäniň ýüňi, buýan köki hem-de beýleki oba hojalyk önümleri ýokary hilliligi we bäsdeşlige ukyplylygy bilen uly islegden peýdalanýar. 

Zähmetiň ýokary derejede mehanizmleşdirilmegi, awtomatlaşdyrylmagy önümçiligiň netijeliligini artdyrmakda möhümdir. Oba ýerlerinde işçi-hünärmenleriň çekýän zähmetiniň gymmatyny ýokarlandyrmak, ýaşlaryň işini höweslendirmek, ilatyň iş bilen üpjünçiligini gowulandyrmak meselelerine aýratyn üns berilýär. Bu ugurda alnyp barylýan işler oba hojalyk işgärleriniň dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň kuwwatly tehnikalary bilen üpjünçiligini gowulandyrýar. Ýokary öndürijilikli tehnikalar bugdaý oragy we pagta ýygymy, ekiş möwsümlerinde, sürüm hem-de beýleki işlerde netijeli peýdalanylýar. 

Häzir pudagyň tehniki we tehnologik babatda döwrebaplaşdyrylmagy bilen baglanyşykly meseleler Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda çözülýär. Hususan-da, satyn alnan “John Deere” (ABŞ), “CLAAS” (Germaniýa) ýaly ýokary öndürijilikli oba hojalyk tehnikalary dolandyryşyň telematik sanly ulgamyna tapgyrlaýyn geçirilýär. 

Ýurdumyzyň ýüpekçileri şu möwsümde pile taýýarlamak boýunça şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirip, dokma senagaty üçin gymmatly çig malyň 2 müň 300 tonnadan gowragyny taýýarladylar. 

Mälim bolşy ýaly, ýüpekçilik halkymyzyň gadymy halk senetçiliginiň biridir. Asyrlaryň dowamynda ussat ýüpekçiler bu işiň milli däplerini nesilden-nesle geçirip, ýüpekden ajaýyp matalary we halylary dokamagyň inçe syrlaryny biziň günlerimize ýetiripdirler. 

Bu gün tut ekilen meýdanlar giňeldilýär. Munuň özi ekerançylyk meýdanlaryny tozanly ýellerden goraýar we derýalaryň, akabalaryň kenarlaryny berkidip, amatly ekologik gurşawy döredýär. Oba ýerlerinde ýüpekçilik pagta we bugdaý ösdürip ýetişdirmek bilen bir hatarda alnyp barylýar. 

Şeýle-de ýurdumyzda maldarçylyk, guşçulyk, gök ekerançylyk, bagçylyk, üzümçilik, bakjaçylyk ösdürilýär. Bal arylarynyň idedilişi artdyrylýar. Tutuş ýurdumyz boýunça ýaýbaňlandyrylan giň möçberli işlere hususy pudagyň wekilleriniň işjeň gatnaşýandygyny, bu pudaklarda iri maýa goýum serişdeleriniň özleşdirilýändigini bellemek gerek. Ýyladyşhana hojalyklary geljegi uly ugur hökmünde kesgitlenildi. Olaryň eýeleýän meýdanlary barha giňeldilýär. 

Daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiligi ýokarlandyrmak boýunça Döwlet maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde welaýatlarda maldarçylyk we guşçulyk toplumlary, oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalary, ýyladyşhanalary özünde jemleýän obasenagat toplumlary döredilýär. Olaryň işine öňdebaryjy tejribeler, häzirki zaman tehnologiýalary işjeň ornaşdyrylýar. Et, süýt we çörek önümlerini, azyk harytlaryny öndürýän kärhanalar yzygiderli ulanmaga berilýär. 

Hormatly Prezidentimiziň Ministrler Kabinetiniň 4-nji iýunda geçirilen giňişleýin mejlisinde Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe içerki bazarlaryň azyk önümleri bilen doly üpjün edilmeginde guşçulyk pudagynda guş etini we ýumurtgany öndürmek maksady bilen, haryt öndürijilere döwlet tarapyndan goldaw berilmegine gönükdirilen resminamalara gol çekmegi bu ugruň işiniň ilerlemegine kuwwatly itergi berdi. Umuman, daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutmak boýunça Döwlet maksatnamasyny ýerine ýetirmekde amala aşyrylýan işleriň ýurdumyzda unuň, çöregiň hem-de çörek önümleriniň, etiň, süýdüň, ýumurtganyň, gök we bakja önümleriniň artmagyna giň ýol açandygyny bellemek gerek. 

Obasenagat toplumyny ösdürmekde döwlete dahylly bolmadyk pudagyň orny ýyl-ýyldan ýokarlanýar. Munuň özi azyk harytlarynyň importynyň peselmegini hem-de eksport mümkinçilikleriniň artmagyny üpjün edýär. 

Daýhan birleşiklerine, hojalyklara, oba hojalyk paýdarlar jemgyýetlerine, ylmy-barlag institutlaryna, kärendeçilere, telekeçilere we beýlekilere ýeňillikli karz serişdeleriniň berilmegi köp babatda obasenagat toplumynyň düzümleriniň işiniň netijeli häsiýete eýe bolmagy üçin zerur mümkinçilikleri döredýär. 

Milli tokaý maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegine döwletimiziň tebigaty goramak syýasatynda möhüm ornuň degişlidigini, oňa ýurdumyzyň tutuş ilatynyň işjeň gatnaşýandygyny bellemek gerek. Ýaz hem-de güýz möwsümlerinde köpçülikleýin bag nahallaryny oturtmak boýunça ählihalk çäreleriniň geçirilmegi asylly däbe öwrüldi. 

Bu gün ýurdumyzyň dürli künjeklerinde emele gelen giň möçberli tokaý zolaklary, seýilgähler we kenar ýakalaryndaky baglyklar köpýyllyk işleriň aýdyň netijesidir. Diýarymyzyň şäherleriniň we ilatly ýerleriniň töwereklerini, Aşgabadyň Köpetdagyň etegindäki çäklerini tokaý zolaklary gurşap aldy. 

Watanymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň 30 ýyllyk maksatnamasynda azyk bolçulygyny üpjün etmek boýunça zerur çäreleriň kesgitlenendigini nygtamak gerek. Bu bolsa oba hojalyk pudagynyň ösdürilmegine ylmy taýdan esaslandyrylan çemeleşmeleri, sanly tehnologiýalary, suw serişdelerini netijeli peýdalanmagyň täze usullaryny ornaşdyrmagyň döwrüň möhüm talabydygyny görkezýär. 

Mahlasy, bu ugurda ýaýbaňlandyrylan özgertmeler hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň mähriban halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň üpjün edilmeginiň bähbidine ýurdumyzda öndürilýän önümler bilen içerki bazarlarda haryt bolçulygyny pugtalandyrmak boýunça öňde goýan wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilmegine ýardam berýär. 

(TDH)

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň 21-nji iýulda Gyrgyz Respublikasynda geçirilen dördünji konsultatiw duşuşygyndaky çykyşynyň barşynda häzirki wagtda Türkmenistanyň BMG-de 2023-nji ýyly halkara derejede «Dialog — parahatçylygyň kepili» diýip yglan etmek hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Merkezi Aziýada parahatçylyk we ynanyşmak zolagy» atly Kararnamalaryny işläp taýýarlamak baradaky başlangyçlary taýýarlaýandygyny aýtdy we bu teklipleriň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ählisi tarapyndan goldawa mynasyp boljakdygyna ynam bildirdi. 

Şunda gapma-garşylyklary aradan aýyrmakda, olary gepleşikler arkaly çözmek üçin amatly şertleri döretmekde halkara tagallalary goldamak maksady bilen, sebitiň çäklerinde we beýleki döwletler bilen bilelikde diplomatik gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň maksadalaýykdygy barada nygtaldy. Şu babatda biz sebitde, hususan-da, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işi arkaly öňüni alyş diplomatiýasynyň gurallaryny ulanmaga öz garaýyşlarymyzy teklip edip bileris we teklip etmelidiris, oňa hemmetaraplaýyn goldaw, ýardam bermelidiris diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi we şu ýylyň güýzünde Merkezi Aziýa döwletleriniň Daşary işler ministrlikleriniň hem-de sebitleýin merkeziň ýolbaşçylarynyň derejesinde geňeşmeleri geçirmek baradaky başlangyjy beýan etdi. 

Türkmenistanyň Bitaraplygyna gapma-garşylyklaryň öňüni almagyň möhüm şerti hökmünde garalýar. Türkmen Bitaraplygynyň oňyn orny Merkezi Aziýa döwletleriniň ählisiniň awtordaş bolmagynda kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamalarynyň ikisi bilen ykrar edildi we tassyklanyldy. Şunuň bilen baglylykda, bu ýagdaýy biziň ýurtlarymyzyň ählumumy parahatçylygy we durnuklylygy pugtalandyrmak boýunça halkara gün tertibini mundan beýläk-de iş ýüzünde durmuşa geçirmekde ulanmak teklip edildi. 

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan netijeli daşary syýasy strategiýany yzygiderli durmuşa geçirip, gyzyklanma bildirýän taraplaryň ählisi, ilkinji nobatda, sebit boýunça goňşy döwletler bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürýär. Türkmen halkyny şol ýurtlaryň halklary bilen medeni we ruhy gymmatlyklaryň umumylyklary, taryhyň dowamynda emele gelen dostluk, birek-birege goldaw bermek gatnaşyklary baglanyşdyrýar. 

Ýurdumyz Merkezi Aziýada parahatçylygyň, howpsuzlygyň, durnukly ösüşiň bähbidine giň we netijeli gatnaşyklar ugrunda çykyş edip, sebit hyzmatdaşlygynda işjeň orny eýeleýär. 

Biziň ýurdumyzyň şu ýylyň başynda sanly ulgam arkaly “Merkezi Aziýa — Hytaý” hem-de “Merkezi Aziýa — Hindistan” sammitlerine gatnaşmagy hem munuň aýdyň subutnamasydyr. Şol sammitler bu ýurtlaryň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň 30 ýyllyk şanly senesine gabat geldi. 

Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpiniň başlangyjy boýunça geçirilen “Merkezi Aziýa — Hytaý” sammitiniň barşynda türkmen tarapynyň öňe süren Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmek bilen bagly taslamasy Ýewraziýada ykdysady ösüşe güýçli itergi bermäge niýetlenip, häzirki döwrüň ýörelgelerinde Ýuwaş ummandan Atlantik ummanyna çenli örän uly giňişligi birleşdirmek bilen, özara bagly bolan önümçilik we tehnologik ulgamlarydyr senagat halkalaryny emele getirmelidir, köp sanly ýaşaýyş-durmuş meselelerini çözmäge, halklaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini we abadançylygyny ýokarlandyrmaga ýardam etmelidir diýlip bellenildi. 

«Merkezi Aziýa — Hindistan» sammitiniň barşynda Hindistan Respublikasynyň Premýer-ministri Narendra Modi öz ýurdunyň Merkezi Aziýa bilen netijeli hyzmatdaşlyga ygrarlydygyny nygtady. Bellenilişi ýaly, Merkezi Aziýa sebiti Hindistanyň ýakynlaşmak we giň hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna garaýşynda möhüm orun eýeleýär. Häzirki döwürde däp bolan döwletara gatnaşyklar, şol sanda köptaraplaýyn esasdaky, hususan-da, “Merkezi Aziýa — Hindistan” görnüşindäki hyzmatdaşlyk üstünlikli ösdürilip, ol bu ýerde ýaşaýan halklaryň taryhy-medeni umumylygyna daýanýar. Premýer-ministr Narendra Modiniň Gurban baýramy mynasybetli hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa golaýda iberen gutlag hatynda nygtaýşy ýaly, hindistanlylaryň yslam dinine uýýan 200 milliondan gowragy bu baýramy ählumumy ynsanperwerligiň dabaralanmasy, ähli adamlaryň parahatçylyga, raýdaşlyga hem-de dost-doganlyga ymtylmasy hökmünde belleýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň dördünji konsultatiw duşuşygynda eden çykyşynda medeni-ynsanperwer gatnaşyklar barada aýdyp, Merkezi Aziýanyň dünýä siwilizasiýasynyň esasy ojaklarynyň biridigine ünsi çekdi. 

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda biziň ýurtlarymyzyň medeni bileleşikleriniň toplumlaýyn, köpugurly gatnaşyklarynyň, Merkezi Aziýanyň halklarynyň baý ruhy-taryhy mirasyny, edebiýat, sungat, kinematografiýa ulgamynda gazanylýan üstünlikleri wagyz etmegiň, döredijilik intelligensiýasynyň wekilleriniň arasynda giňişleýin gatnaşyklary höweslendirmegiň ulgamy hökmünde sebitde bitewi medeni giňişligi döretmek wezipesi durýar. Hut şolar yzygiderli häsiýete eýe bolmak bilen, sebitleýin medeni gatnaşyklary işjeňleşdirmek üçin şertleri döretmek wezipesini öz üstüne almalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we ony Merkezi Aziýanyň medeni dialogynyň forumy diýip atlandyrmagy teklip etdi. Şeýle-de bu ulgamdaky işi höweslendirmek maksady bilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Prezidentleriniň medeniýet ulgamyndaky üstünlikler üçin her ýylky baýragyny döretmek başlangyjy öňe sürüldi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň aýratyn nygtaýşy ýaly, häzirki döwürde, dünýädäki ýagdaýyň örän çylşyrymlaşan şertlerinde bize — umumy taryhy kökleri bolan goňşy, doganlyk halklara bitewüligi hem-de jebisligi saklamak, jogapkärçiligi, öňdengörüjiligi görkezmek zerur bolup durýar. 

Döwlet Baştutanymyz bilelikde biziň halklarymyz we döwletlerimiz üçin parahatçylygy, abadançylygy, ösüşi, Merkezi Aziýanyň dünýä ähmiýetli, çalt depginde ösýän hem-de geljegi uly ykdysady sebitleriň hataryna doly we netijeli goşulmagyny üpjün edip biljekdigimize ynam bildirip, Türkmenistanyň şu maksatlara ýetmek üçin ysnyşykly gatnaşyklara taýýardygyny tassyklady. 

Şu ýurtlar bilen syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklary hemmetaraplaýyn pugtalandyrmak “Açyk gapylar” hem-de giň halkara hyzmatdaşlyk syýasatyny yzygiderli durmuşa geçirýän Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugry bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň dördünji konsultatiw duşuşygynda Türkmenistanyň BMG-de 2023-nji ýyly halkara derejede “Dialog — parahatçylygyň kepili” diýip yglan etmek hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň “Merkezi Aziýada parahatçylyk we ynanyşmak zolagy” atly Kararnamalaryny işläp taýýarlaýandygy barada aýtmagy sebitiň diňe bir yklymyň çäklerinde däl, eýsem, ählumumy ösüşde hem barha artýan ornuny nazara almak bilen, ýurdumyzyň özara gatnaşyklaryň wajyp meselelerini çözmäge toplumlaýyn, deňagramly çemeleşýändiginiň nobatdaky güwäsi bolup durýar. 

(TDH)

Aşgabat, 25-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onuň dowamynda ýurdumyzyň ekerançylyk meýdanlarynda alnyp barylýan möwsümleýin işleriň barşy, Oba milli maksatnamasynda bellenilen wezipeleri durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berdi. Ol şu günler welaýatda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, bugdaýdan boşan meýdanlary ekişe taýýarlamak boýunça ýaýbaňlandyrylan işler barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, ekin meýdanlarynyň suw bilen üpjün edilmegine aýratyn ähmiýet berler. 

Şu günler welaýatyň gowaça meýdanlarynda ideg işleri agrotehniki kadalara laýyk dowam etdirilýär. Şunuň bilen birlikde, ekerançylyk meýdanlarynda ösdürilip ýetişdirilen ýeralma, gök, bakja we beýleki oba hojalyk önümlerini ýygnap almak işleri talabalaýyk alnyp barylýar. Munuň özi döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, ýurdumyzyň bazarlarynda önüm bolçulygynyň üpjün edilmeginde uly ähmiýete eýedir. 

Şeýle-de häkim Oba milli maksatnamasyndan gelip çykýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek, şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň depginlerini ýokarlandyrmak boýunça alnyp barylýan toplumlaýyn işler barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýygnalyp alnan gallany degişli derejede saklamak, gaýtadan işlemek bilen baglanyşykly meseleleriň möhümdigine ünsi çekdi. Şol bir wagtyň özünde gowaça ideg etmegiň agrotehniki kadalara laýyklykda ýola goýulmagy häzirki döwrüň möhüm talaby bolup durýar. 

Döwlet Baştutanymyz bugdaýdan boşan meýdanlary ekiş möwsümine talabalaýyk derejede taýýarlamak, welaýatyň çäklerinde ýer we suw serişdelerini rejeli peýdalanmak, suw howdanlaryny, akabalary arassa saklamak, ýetişdirilen gök, bakja, beýleki ekinleriň hasylyny öz wagtynda ýygnamak hem-de olary terligine bazarlara ugratmak meselelerine jogapkärçilikli çemeleşilmelidigini belledi we bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Mundan başga-da, suw serişdelerinden rejeli peýdalanmak, ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjün edilmegi möhüm talap bolup durýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar  Berdimuhamedow şu ýyl welaýatda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalarda, şol sanda Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde gurluşyk işleriniň alnyp barlyşyny mundan beýläk-de berk gözegçilikde saklamagyň zerurdygyna ünsi çekip, häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew sebitiň ekin meýdanlarynda geçirilýän möwsümleýin işler, galla oragynyň netijeleri, ýygnalan hasylyň saklanylyşy we gaýtadan işlenilişi barada hasabat berdi. Welaýatyň gowaça ekilen meýdanlarynda alnyp barylýan ideg işleriniň derejesi, ýetişdirilen ýeralma, gök we bakja önümlerini öz wagtynda ýygnap almak boýunça alnyp barylýan işler baradaky maglumatlar hasabatyň özenini düzdi. 

Şu günler bugdaýdan boşan ýerleri ekişe taýýarlamak, topragy gurplandyrmak meselelerine aýratyn üns berilýär. Mundan başga-da, häkim döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, gant şugundyrynyň ekilen meýdanlarynda ideg işlerini talabalaýyk ýola goýmak boýunça zerur tagallalaryň edilýändigi barada aýtdy. Şol bir wagtyň özünde sebitde ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligine möhüm ähmiýet berilýär. 

Häkim şu günler welaýatyň çäklerinde alnyp barylýan gurluşyk işleriniň ýagdaýy, şu ýyl ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän dürli maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň depginleri, binalary öz wagtynda we ýokary hil derejesinde ulanmaga bermek boýunça edilýän hemmetaraplaýyn tagallalar barada hem hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda alnyp barylýan ähli möwsümleýin işleriň, şol sanda gowaça, gant şugundyryna edilýän ideg işleriniň häzirki zaman talaplaryna we agrotehniki kadalara doly laýyk gelmelidigine ünsi çekdi.  

Döwlet Baştutanymyz pagtanyň, şol sanda beýleki ekinleriň, aýratyn-da, şugundyryň bol hasylyny ösdürip ýetişdirmek maksady bilen, öňde goýlan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmegiň häzirki döwrüň möhüm talabydygyny belläp, bu işleriň ýokary guramaçylyk derejesinde ýola goýulmagyna jogapkärçilikli, toplumlaýyn esasda çemeleşilmelidigini aýtdy hem-de bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Şunuň bilen birlikde, orakdan boşan meýdanlarda sürüm we beýleki taýýarlyk işleriniň agrotehniki talaplara laýyk ýerine ýetirilmegine, şol sanda ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligine möhüm ähmiýet berilmelidir. 

Döwlet Baştutanymyz häzirki dynç alyş möwsüminiň dowam edýän günlerinde Hazaryň kenarynda, aýratyn-da, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda dynç alyş düzümine degişli işleriň, şol sanda hyzmatlar ulgamynyň döwrebap derejede ýola goýulmagynyň möhüm talap bolup durýandygyny belledi we häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar  Berdimuhamedow welaýatyň çäklerinde gurluşygy alnyp barylýan medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalarda dowam edýän gurluşyk işlerini berk gözegçilikde saklamagyň möhümdigini aýdyp, olaryň bellenen möhletinde, ýokary hil derejesinde ulanmaga berilmegini üpjün etmegi tabşyrdy. 

Soňra Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradow sebitde möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, gallany elewatorlara we ammarlara daşamak hem-de ýerleşdirmek, şol bir wagtyň özünde orakdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizlemek işleriniň geçirilişi, gowaça meýdanlarynda ýaýbaňlandyrylan toplumlaýyn ideg işleri barada hasabat berdi. 

Welaýatda ýetişdirilen ýeralmany, gök, bakja, beýleki oba hojalyk önümlerini ýitgisiz ýygnap almak işleriniň netijeleri, şaly ekilen meýdanlarda alnyp barylýan ideg işleri barada hem hasabat berildi. Şunda ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligi hemişe gözegçilikde saklanylýar. Şeýle-de welaýatda dürli maksatly desgalaryň gurluşygynyň barşy barada habar berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, welaýatda kabul edilen gallany elewatorlara daşamak hem-de ýerleşdirmek meselelerine möhüm ähmiýet berilmelidigini belledi. Orakdan boşan meýdanlarda alnyp barylýan sürüm we tekizlemek işleriniň agrotehniki talaplara laýyk gelmegi wajypdyr. Döwlet Baştutanymyz gowaça meýdanlarynda ideg işleri bilen bir hatarda, zyýankeşlere we kesellere garşy çäreleriň öz wagtynda geçirilmelidigini, ýetişdirilen ýeralmany, gök, bakja, beýleki ekinleri ýitgisiz ýygnamak, şol bir wagtyň özünde ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçilik meselelerini gözegçilikde saklamak babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Hormatly Prezidentimiz welaýatda gurluşygy alnyp barylýan medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalaryň gurluşyk işleriniň depginlerini ýokarlandyrmak, olary bellenen möhletlerde ulanmaga bermek meseleleriniň yzygiderli gözegçilikde saklanylmalydygyny aýtdy hem-de bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýewiň hasabaty bilen dowam etdi. Häkim sebitde alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, hususan-da, ýetişdirilen bugdaý hasylyny saklamak we gaýtadan işlemek, orakdan boşan meýdanlarda alnyp barylýan taýýarlyk işleri barada hasabat berdi. 

Häkim şu günler sebitiň ekerançylyk meýdanlarynda ýeralmanyň, gök we bakja ekinleriniň ýetişdirilen hasylyny öz wagtynda, ýitgisiz ýygnap almak hem-de bazarlarda önüm bolçulygyny üpjün etmäge mynasyp goşant goşmak ugrunda amala aşyrylýan toplumlaýyn işler, şaly ekilen meýdanlarda ýaýbaňlandyrylan ideg işleri barada hasabat berdi. Şunda ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligine zerur üns berilýär. 

Döwlet Baştutanymyzyň tabşyryklaryna laýyklykda, welaýatda bellenilen möhletlerde ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen desgalaryň gurluşyk işleriniň ýokary hilini üpjün etmek boýunça degişli işler geçirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, kabul edilen gallany elewatorlara we ammarlara daşamak hem-de ýerleşdirmek işleriniň talabalaýyk guralmalydygyna ünsi çekdi. Şol bir wagtyň özünde orakdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizlemek işleri agrotehniki talaplara laýyk derejede ýola goýulmalydyr. Welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligine zerur üns berilmelidir. 

Döwlet Baştutanymyz gowaça we şaly ekilen meýdanlarda alnyp barylýan ideg işleriniň agrotehniki kadalara laýyk derejede ýola goýulmagynyň möhüm talap bolup durýandygyny belläp, bu babatda häkime birnäçe anyk görkezmeleri berdi. 

Welaýatda daýhan yhlasy bilen ösdürilip ýetişdirilen ýeralmanyň, gök we bakja ekinleriniň hasylyny öz wagtynda hem-de ýitgisiz ýygnap almak, olary sarp edijilere ýetirmek meselelerine zerur üns berilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz belledi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow welaýatda şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen dürli maksatly desgalaryň, aýratyn-da, ýaşaýyş jaý toplumlarynyň gurluşyk işlerinde ýokary hil derejesiniň üpjün edilmelidigini belledi hem-de bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew sebitde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, bugdaý oragynyň netijeleri, ýygnalan gallany saklamak, ýerleşdirmek, orakdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizlemek işlerini talabalaýyk geçirmek, bugdaýy daşamak we gaýtadan işlemek boýunça ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi. 

Welaýatyň gowaça we gant şugundyry ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehniki kadalara laýyk guralýar. Şunuň bilen bir wagtda, ýetişdirilen ýeralmany, gök-bakja we beýleki oba hojalyk önümlerini ýygnap almak işleri talabalaýyk berjaý edilýär. Sebitiň ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligine möhüm üns berilýär. 

Häkim hasabatyň dowamynda şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň ýagdaýy, olaryň depginlerini ýokarlandyrmak boýunça zerur tagallalaryň edilýändigi barada giňişleýin maglumat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, kabul edilen bugdaý hasylyny degişli derejede saklamak hem-de ony gaýtadan işlemek meseleleriniň wajypdygyna ünsi çekdi. Şol bir wagtyň özünde orakdan boşan meýdanlarda alnyp barylýan sürüm we tekizleýiş işleri agrotehniki talaplara laýyk ýola goýulmalydyr. 

Döwlet Baştutanymyz welaýatyň gowaça we gant şugundyry ekilen meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehniki kadalara laýyklykda ýola goýulmagynyň möhüm talapdygyna ünsi çekdi. Şol bir wagtyň özünde sebitiň ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligine örän jogapkärçilikli çemeleşilmelidigine üns çekilip, bu ugurda häkime birnäçe tabşyryklar berildi. Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda ýeralma, gök-bakja we beýleki önümleriň bolçulygyny üpjün etmegiň aýratyn talapdygyny belledi.  

Döwlet Baştutanymyz şu ýyl welaýatda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň alnyp barlyşyny berk gözegçilikde saklamak barada häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Soňra wise-premýer A.Ýazmyradow ýurdumyzda oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy, aýratyn-da, ýetişdirilen bugdaý hasylyny saklamak, orakdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizlemek işlerini geçirmek ugrunda ýaýbaňlandyrylan toplumlaýyn işler barada hasabat berdi. 

Ýurdumyzyň gowaça meýdanlarynda ideg işleri agrotehniki kadalara laýyklykda geçirilýär, ösüş suwy tutulýar. Şunda gowaça ekilen meýdanlarda kesellere we zyýankeşlere garşy göreş çäreleri degişli derejede ýola goýulýar. Şol bir wagtyň özünde pagta ýygymyna taýýarlygyň çäklerinde pagta arassalaýjy kärhanalary we pagta kabul ediş harmanhanalaryny möwsüme taýýarlamak boýunça zerur işler alnyp barylýar.  

Şeýle-de wise-premýer döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryna laýyklykda, ýurdumyzyň ekerançylyk meýdanlarynyň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak, suw serişdelerini rejeli peýdalanmak we suw üpjünçiligi boýunça işleriň alnyp barlyşy barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, şu günler alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň, aýratyn-da, orakdan boşan meýdanlarda geçirilýän sürüm we beýleki oba hojalyk işlerinde hereket edýän kuwwatly tehnikalaryň doly güýjünde, netijeli ulanylmagynyň wajypdygyny belledi. 

Şeýle-de hormatly Prezidentimiz welaýatlarda gowaça edilýän ideg işleriniň agrotehniki kadalara laýyklykda ýola goýulmagynyň wajypdygyny nygtap, ekerançylyk meýdanlarynyň suw bilen üpjünçiligini gowulandyrmak, suw howdanlarynyň işini talabalaýyk ýola goýmak, umuman, suw serişdelerini rejeli peýdalanmak babatda wise-premýere birnäçe görkezmeler berdi. 

Döwlet Baştutanymyz häzirki wagtda ýerleri geljek ýylyň hasyly üçin taýýarlamak, kärendeçi daýhanlary ýokary hilli tohumlar, dökün bilen üpjün etmek meseleleriniň wajypdygyna ünsi çekip, bu işleriň milli daýhançylyk däpleri we häzirki zamanyň ösen tejribesi esasynda alnyp barylmalydygyny belledi. Şunda önümçilige oba hojalyk ylmynyň öňdebaryjy gazananlarynyň ornaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidir. 

Hormatly Prezidentimiz öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmegiň ilkinji nobatdaky talapdygyny aýdyp, olaryň ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek, oba ilatynyň ýaşaýyş-durmuşyny has-da gowulandyrmak boýunça alnyp barylýan işlerde möhüm orun eýeleýändigini nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny we halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň bähbidine alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan netijeli daşary syýasaty yzygiderli amala aşyrmak bilen, ähli gyzyklanma bildirýän taraplar, ilkinji nobatda, halklarynyň köpasyrlyk taryhy-medeni gatnaşyklary bolan Merkezi Aziýa ýurtlary bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy barha giňeldýär. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Gyrgyz Respublikasynyň Çolpon-Ata şäherinde geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň dördünji konsultatiw duşuşygynda sebitde parahatçylygy we ynanyşmagy üpjün etmek boýunça öňe süren täze başlangyçlary muny nobatdaky gezek tassyklady. 

Sammitiň öňüsyrasynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Prezident Sadyr Žaparow bilen duşuşygy boldy. Döwlet Baştutanlary ozal gazanylan ylalaşyklary durmuşa geçirmek, iki döwletiň durmuş-ykdysady ösüşini ileri tutulýan ugurlary bilen baglylykda, türkmen-gyrgyz hyzmatdaşlygynyň geljegi bilen bagly meseleleriň giň toplumyny ara alyp maslahatlaşdylar. Şeýle-de Prezident Sadyr Žaparow hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy ýakyn wagtda resmi sapar bilen Gyrgyzystana gelmäge çagyrdy. Çakylyk minnetdarlyk bilen kabul edildi. Saparyň möhleti diplomatik ýollar arkaly ylalaşylar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sammitde çykyş edip, Türkmenbaşy şäherinde geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygyndan bäri geçen bir ýylyň dowamynda dünýäde düýpli özgerişleriň bolup geçendigini, täze ýagdaýlaryň, wehimleriň peýda bolandygyny, olaryň biziň sebitimizden hem sowlup geçmändigini belledi. Şunda howpsuzlygy üpjün etmek baradaky mesele örboýuna galdy. Gynansak-da, biz entek Ýewraziýa giňişliginde parahatçylyk mizemez, durnuklylyk bolsa dolanuwsyz häsiýete eýe boldy diýip aýdyp bilmeris diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sebitiň ýurtlarynda içerki syýasy ýagdaýy durnuksyzlaşdyrmaga synanyşyklary, ekstremistik we radikal güýçleriň Merkezi Aziýa aralaşmak synanyşygyny esasy howplaryň hatarynda kesgitledi. Döwlet Baştutanymyz sebitiň serhetleriniň golaýynda bolup geçýän harby-syýasy gapma-garşylyklaryň netijeleriniň ýetirip biläýjek ýaramaz täsirini, maglumat tehnologiýalarynyň bikanun ulanylmagyny, Merkezi Aziýa halklarynyň taryhy däplerine, olaryň ýaşaýyş-durmuşynyň esasy gymmatlyklaryna we asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan ýörelgelerine çapraz gelýän pikirleriň, garaýyşlaryň daşyndan zorluk bilen ornaşdyrylmaga synanylyşmagyny hem şol wehimleriň hatarynda görkezdi. 

Bu wehimler sebitde howpsuzlygyň berk we uzak möhletli ulgamyny döretmek, bolup biläýjek, biziň öňe gitmegimize päsgel berip ýa-da bökdäp biläýjek howplary aradan aýyrmak boýunça netijeli çäreleriň görülmegini talap edýär. Biz bilelikde Merkezi Aziýanyň parahatçylyk, ösüş üçin howplardan azat, durnuklylyk we ynanyşmak zolagy bolmagynda galmagy üçin ähli tagallalary etmelidiris diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. Şunda bäştaraplaýyn yzygiderli geňeşmeleriň guraly arkaly syýasy-diplomatik gatnaşyklaryň işjeňleşdirilmeginiň hem-de güýçlendirilmeginiň maksadalaýyk boljakdygy bellenildi. Şunuň bilen birlikde, ýagdaýy hemişe öwrenmegiň, öz wagtynda maglumatlary alyşmagyň, çözgütleri kabul etmek üçin esas hökmünde dünýäde bolup geçýän ýagdaýlary içgin seljermegiň zerur bolup durýandygy aýdyldy. 

Döwlet Baştutanymyz Merkezi Aziýa döwletleriniň daşary syýasat edaralaryna BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň gatnaşmagynda ýakyn iki ýyl üçin howpsuzlyk ulgamynda gün tertibiniň ähli ugurlary boýunça “Ýol kartasyny” işläp taýýarlamak baradaky tabşyryklary bermegi teklip etdi. 

Sebitde maglumat giňişligini netijeli goramak üçin täsirli meseleler şöhlelendirilende, “Özüňi alyp barmagyň kodeksini” işläp taýýarlamak barada başlangyç beýan edildi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Döwlet habarlar agentlikleriniň, metbugat serişdeleriniň, elektron köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň gatnaşmagynda howpsuzlyk meselelerine bagyşlanan Merkezi Aziýa mediaforumyny geçirmek pikirine garamagy teklip etdi. 

Owgan ugrunda bilelikde işlemegiň, ozalkysy ýaly, sebitleýin howpsuzlyk ulgamynda hyzmatdaşlygyň möhüm bölegi bolup durýandygy bellenildi. Bu hyzmatdaşlyk ýurtdaky ýagdaýy durnuklylaşdyrmagy, parahatçylykly gepleşikler arkaly umumymilli ylalaşygy gazanmak üçin şertleri döretmegi, terrorçylyga garşy göreşmek boýunça halkara tagallalara goldaw bermegi, Owganystanyň halkyna ykdysady we ynsanperwerlik kömegini bermäge gönükdirilen tagallalary güýçlendirmegi göz öňünde tutýar. 

Çykyşynyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Merkezi Aziýa ýurtlarynyň birek-birek bilen özara gatnaşyklarynda hormat goýmagyň, deňhukuklylygyň we ynanyşmagyň göreldesini görkezmelidiklerini, bu pikirleri halkara giňişlikde işjeň ilerletmelidiklerini nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz häzirki wagtda Türkmenistanyň BMG-de 2023-nji ýyly halkara derejede “Dialog — parahatçylygyň kepili” diýip yglan etmek hem-de Baş Assambleýanyň “Merkezi Aziýada parahatçylyk we ynanyşmak zolagy” atly Kararnamasyny işläp taýýarlamak teklibi bilen çykyş edýändigini aýdyp, bu teklipleriň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ählisi tarapyndan goldanyljakdygyna ynam bildirdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow öz çykyşynda Ýewraziýanyň täze geoykdysady giňişligini kemala getirmekde Merkezi Aziýa döwletleriniň söwda-ykdysady we maýa goýum hyzmatdaşlygy meselesine aýratyn üns berdi. Ulag we logistikany döwlet Baştutanymyz bu strategiýanyň möhüm ugry hökmünde kesgitledi. 

Hormatly Prezidentimiz awgust aýynda Türkmenistanda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ministrleriniň halkara maslahatyny geçirmegiň meýilleşdirilýändigini ýatladyp, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň bu foruma işjeň gatnaşjakdygyna ynam bildirdi. Forum halkara ulag-logistik geçelgeleri döretmäge, olaryň maksatlaryny hem-de işiniň ýörelgelerine ylalaşykly çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, maslahatyň çäklerinde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ulag edaralarynyň ýolbaşçylarynyň aýratyn duşuşygyny geçirmek teklip edildi. Onuň meselesi sebitiň içinde, şeýle-de onuň daşynda Merkezi Aziýadan Hytaýa hem-de Ýewropa daşalýan ýükleriň möçberini artdyrmagyň mümkinçiliklerini kesgitlemek bilen bagly bolar. 

Biz eýýäm iri energetika taslamasy bolan Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisini gurmak baradaky taslamany amala aşyrdyk diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we hyzmatdaşlar bilen bilelikde energiýa serişdeleriniň iberilmegini ep-esli artdyrmak, olaryň üstaşyr geçirilmegini giňeltmek üçin mümkinçiliklere garamaga taýýardygyny belledi. Hormatly Prezidentimiz uly tebigy serişdelere, ygtybarly senagat we tehnologik kuwwata eýe bolan Merkezi Aziýa ýurtlarynyň önümçilik taýdan ýakynlaşmagyny hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň hatarynda kesgitläp, önümçilik ulgamlaryny, “ýakynlaşmak geçelgelerini” döretmekde hususy işewürligiň möhüm orun eýelemelidigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, geçen konsultatiw duşuşykda beýan edilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň işewürlik hyzmatdaşlyk geňeşini döretmek baradaky pikire gaýdyp gelmek teklip edildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow medeni-ynsanperwer gatnaşyklar barada aýdyp, yzygiderli esasda geçiriljek Merkezi Aziýanyň medeni dialogynyň forumyny hem-de medeniýet ulgamynda gazanan üstünlikleri üçin Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Prezidentleriniň her ýylky baýragyny döretmegi teklip etdi. 

ÝUNESKO-da bilelikdäki işi, şol sanda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halklarynyň taryhy mirasyny aýawly saklamak boýunça işi güýçlendirmegi we işjeňleşdirmegi biziň wekiliýetlerimiziň bu guramadaky işiniň aýratyn ugry hökmünde kesgitlemegiň möhüm bolup durýandygy bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, daşary syýasat edaralaryna ÝUNESKO-nyň Sekretariaty bilen işlemek boýunça Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Hereketleriniň bilelikdäki meýilnamasyny işläp taýýarlamagy tabşyrmagyň zerurdygy barada aýdyldy. 

Çykyşynyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow häzirki döwürde dünýädäki ýagdaýyň örän çylşyrymlaşan şertlerinde bize — umumy taryhy kökleri bolan goňşy, doganlyk halklara bitewüligi hem-de jebisligi saklamagyň, jogapkärçiligi, öňdengörüjiligi görkezmegiň zerur bolup durýandygyny nygtady. 

Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň dördünji konsultatiw duşuşygynyň jemleri boýunça resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. 

Hormatly Prezidentimiziň 18-nji iýulda sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatynda obasenagat toplumynyň öňünde durýan ilkinji nobatdaky wezipeler kesgitlenildi. 

Hususan-da, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depginini güýçlendirmek, ýygnalan bugdaýy kabul ediş nokatlaryndan elewatorlara, ammarlara bökdençsiz daşamak we ýerleşdirmek, orakdan boşan meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek, tohumlaryň saýlanyp alynmagyny guramak, häzirki zaman ylmynyň gazananlaryny hem-de ekerançylygyň milli däplerini nazara almak bilen, ekin meýdanlaryny suw bilen üpjün etmek barada gürrüň edildi. Şunuň bilen bir hatarda, gowaça ideg etmek, ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ýetişdirilen hasyllaryny ýitgisiz ýygnamak, şaly hem-de gant şugundyry ekilen meýdanlarda oba hojalyk tehnikasyny we gurallary netijeli peýdalanmak meseleleriniň berk gözegçilikde saklanmagynyň möhümdigi bellenildi. 

Dürli maksatly desgalaryň gurluşygy, täze okuw ýylynyň başyna çenli bilim edaralarynda abatlaýyş işleriniň geçirilmegi babatda hem tabşyryklar berildi. Iş maslahatynda döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň Prezidentiniň 2022-nji ýylyň 21-nji ýanwarynda çykaran Karary bilen tassyklanan “Türkmenistanyň içerki sarp edijileri üçin 2022-nji ýylda nebit önümleriniň möçberlerine üýtgetmeler we goşmaça girizmek hakynda” Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, ýer böleklerini alan daýhan hojalyklaryna hem-de önüm öndürijilere olaryň tehnikalary üçin zerur bolan dizel ýangyjy tassyklanylan bahalar boýunça ýerleniler. Bu bolsa oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny ýetişdirmäge ýardam berer. 

20-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow paýtagtymyzyň Büzmeýin etrabynda gurlan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylyş dabarasyna gatnaşdy. 

Döwlet Baştutanymyz Merkezi Aziýada gaz turbinalaryny abatlamak boýunça ýeke-täk merkeziň açylyş dabarasynda çykyş edip, ähli welaýatlarda täze, döwrebap elektrik stansiýalarynyň birnäçesiniň gurlandygyny, ýurdumyzyň içerki energetika halkasynyň hem-de Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamynyň gurluşygynyň dowam edýändigini belledi. 

Amala aşyrylýan giň gerimli işler ygtybarly energetika kuwwatlyklaryny döretmäge mümkinçilik berýär. Elektrik energiýasynyň özümizden artýan bölegini daşary ýurtlara ibermek, eksport ugurlaryny giňeltmek üçin amatly şertleri döredýär diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. Bu täze merkez hem energetika pudagy üçin örän uly ähmiýete eýedir. Ol ýurdumyzyň ähli sebitlerinde gurlan kuwwatly energetika desgalarynyň esasy enjamlaryny abatlamaga niýetlenendir. Munuň özi şeýle hyzmatlar üçin sarp edilýän wagty we serişdeleri azaltmaga, degişli ugurda ýokary derejeli hünärmenleriň taýýarlanylmagyna hem ýardam berer. 

“Çalyk Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.” türk kompaniýasynyň guran bu merkezinde Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň «General Eleсtriс» kompaniýasynyň öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyryldy. Ähli ekologik talaplara laýyk gelýän bu kärhanada 120-den gowrak täze iş orunlary döredildi. Bu ýerde işlejek hünärmenler üçin degişli hünär kämilleşdiriş okuwlary hem-de «General Eleсtriс» kompaniýasynyň daşary ýurtlardaky hyzmat ediş merkezlerine sanly ulgam arkaly baglanyşmak bilen, nazary we amaly okuwlar guraldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu merkezde ornaşdyrylan enjamlar we tehnologiýalar bilen tanyşdy hem-de Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy. Türkmenistanyň energetika ministrine bu merkez üçin niýetlenen täze gulluk awtoulaglarynyň açarlaryny gowşurdy. 

Dünýädäki şeýle ugurdaş düzümleriň hatarynda iň döwrebap we öňdebaryjy desga bolup durýan bu täze merkez halkara güwänamalaryň bäşisine mynasyp boldy. Şolaryň hatarynda “General Electric Gas Power Europe” kompaniýasynyň “General Electric” kompaniýasynyň tehnologiýalaryny ulanmaga rugsat berilýändigi barada güwänama, “The London Energy Club” kompaniýasynyň bu desganyň Merkezi Aziýada şu ugurdaky ýeke-täk hyzmat ediş merkezidigi, bu desganyň iň döwrebap taslamadygy hem-de inženerçilik toplumydygy baradaky güwänamasy bar. 

Bulardan başga-da, merkeze Germaniýa Federatiw Respublikasynyň Fraunhofer adyndaky Energiýa ykdysadyýeti we energiýa ulgamlary tehnologiýasy institutynyň durnukly we öňdebaryjy tehnologiýalaryň ornaşdyrylandygy barada güwänamasy, Germaniýa Federatiw Respublikasynyň “TUV” kompaniýasynyň Awstriýa Respublikasyndaky şahamçasynyň bu desganyň ýokary hilli we talabalaýyk gurlandygy baradaky güwänamasy gowşuryldy. Germaniýada iň iri okuw merkezleriniň biri bolan “Duisburg-Essen” uniwersitetiniň çözgüdi bilen, Aşgabatda açylan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezine ekologik taýdan arassa we daşky gurşawa zyýan ýetirmeýän desgadygy baradaky güwänama berildi. 

Şol gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow “Çalyk Holding” kompaniýalar toparynyň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy Ahmet Çalygy kabul etdi. Ol döwlet Baştutanymyzy ýokary tehnologiýaly merkeziň ulanmaga berilmegi bilen gutlap, ýolbaşçylyk edýän holdinginiň bu taslamanyň durmuşa geçirilmegine gatnaşandygyna tüýs ýürekden buýsanýandygyny hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlygyň dowam etdirilmegine gyzyklanma bildirýändigini belledi. 

“Çalyk Holding” kompaniýasynyň ýolbaşçysy hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa ýurdumyzda amala aşyrylýan giň möçberli özgertmeler maksatnamalarynyň çäklerinde dünýä belli “General Electric” kompaniýasy bilen hyzmatdaşlykda möhüm taslamalaryň durmuşa geçirilişi barada hasabat berdi. 

Şeýle-de şol gün hormatly Prezidentimiz öz ýurdunyň wekiliýetine ýolbaşçylyk edip paýtagtymyza gelen Gruziýanyň Premýer-ministri Irakli Garibaşwili bilen duşuşdy. 

Taraplar ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýy we geljegi barada pikir alyşdylar. Söhbetdeşler ykdysadyýetiň dürli ugurlary boýunça hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin ýurtlarymyzyň ýeterlik kuwwatynyň bardygyny belläp, import-eksport harytlarynyň görnüşlerini artdyrmak mümkinçiligini öwrenmegiň maksadalaýyk boljakdygyny nygtadylar. Şunuň bilen baglylykda, bilelikdäki hökümetara toparyň ähmiýetli ornuna üns çekildi. Bu toparyň işi hyzmatdaşlygyň has netijeli gurallaryny işläp taýýarlamaga gönükdirilendir. 

Şeýle-de Hazar we Gara deňzi sebitleriniň arasynda Ýewropanyň hem-de Ýakyn Gündogaryň döwletlerine çykalgasy bolan üstaşyr ulag geçelgesini döretmegiň ähmiýeti nygtaldy. 

 Türkmenistanyň we Gruziýanyň wekiliýetleriniň arasynda geçirilen gepleşiklerde dürli ugurlardaky hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Şonda söwda-ykdysady, ulag-kommunikasiýa ulgamlary, energetika pudagy ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi. Şunda diňe bir iki döwletiň bähbidine däl, eýsem, tutuş Ýewraziýada energetika howpsuzlygynyň kemala gelmeginde kuwwatly itergi bermäge gönükdirilen taslamalary durmuşa geçirmegiň ähmiýetine üns çekildi. 

Gepleşikleriň jemleri boýunça özara bähbitli hyzmatdaşlyga täze itergi berjek ikitaraplaýyn resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. 

Geçen hepdede paýtagtymyzda Ýewraziýada üstaşyr ulag hyzmatdaşlygyny diwersifikasiýalaşdyrmaga bagyşlanan “Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş” atly iki günlük halkara maslahat geçirildi. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen bilelikde guran wekilçilikli forumyna ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleri, bilermenler, maýadarlar, ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

Maslahatyň dowamynda ulag hyzmatlarynyň dünýä bazarynyň ýagdaýy, ýük akymlarynyň ugurlary we ösüşi, ulagyň ähli görnüşiniň netijeliligini hem-de bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň mümkinçilikleri, Ýewraziýada halkara gatnawlara goşulyşmak we olaryň ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak şertlerinde Türkmenistanyň üstaşyr ulag kuwwatynyň netijeliligini ýokarlandyrmakda awtomobil hem-de howa ulagynyň eýeleýän orny, töwekgelçilikleri gözegçilikde saklamak, logistik çykdajylary hasaba almak bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Forumyň çäklerinde Eýran Yslam Respublikasynyň, Katar Döwletiniň, Oman Soltanlygynyň, Türkmenistanyň hem-de Özbegistan Respublikasynyň Hökümetleriniň arasynda halkara ulag we üstaşyr geçelgesini döretmek hakynda Ylalaşygyň (Aşgabat Ylalaşygy) işçi komitetiniň üçünji mejlisi, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Eýran we Täjigistan — Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Türkiýe ulag geçelgeleri boýunça birinji iş duşuşygy geçirildi. 

23-nji iýulda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň ýedinji mejlisi geçirildi. Onda Milli Geňeşiň Mejlisiniň 16-njy iýulda geçirilen on dokuzynjy maslahatynda kabul edilen kanunlar makullanyldy. Bu kadalaşdyryjy hukuk namalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň durmuş ugurly syýasatyna hem-de döwletimiziň kanunçylyk-hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda işlenip taýýarlanyldy. 

Umuman, geçen hepdäniň wakalarynda ýurdumyzyň özara bähbitli halkara hyzmatdaşlyga berk ygrarlydygy, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tutuş adamzat bähbitli başlangyçlarynyň netijeliligi öz beýanyny tapdy. Munuň özi ata Watanymyzyň halkara abraýyny has-da belende götermegiň, özara düşünişmek we birek-birege hormat goýmak ýörelgeleri esasynda alnyp barylýan hyzmatdaşlygyň depginli ösdürilmeginiň möhüm şerti bolup çykyş edýär. 

(TDH)

Beýleki habarlar

Aşgabat, 23-nji iýul (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň ýedinji mejlisi geçirildi. Onda Milli Geňeşiň Mejlisiniň 16-njy iýulda geçirilen on dokuzynjy maslahatynda kabul edilen Kanunlar makullanyldy. Bu kadalaşdyryjy hukuk namalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň durmuş ugurly syýasatyna hem-de döwletimiziň kanunçylyk-hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda işlenip taýýarlanyldy. Mejlisiň işine köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri çagyryldy. 

Çykyşlarda Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasarynyň, şeýle hem komitetleriň ýolbaşçylarynyň çykyşlary diňlenildi. Olarda Kanunlaryň her biri boýunça netijenama berildi. 

Ilki bilen, Milli Geňeşiň Mejlisinde kabul edilen “Elektron hökümet hakynda” Kanun ara alnyp maslahatlaşyldy. Çykyş edenler bu resminamanyň döwletimiziň we jemgyýetimiziň durmuşynyň ähli ulgamlaryny sanlylaşdyrmak boýunça alnyp barylýan syýasaty nazara alyp, “Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň” durmuşa geçirilmegine ýardam bermek maksady bilen işlenip taýýarlanylandygyny bellediler. “Elektron hökümet hakynda” Kanunyň döwlet edaralarynyň maglumat-telekommunikasiýa düzüminiň döredilmeginiň hukuk esasyny berkidýändigini, häkimiýet we dolandyryş edaralarynda kagyzsyz resminama dolanyşygy tehnologiýalarynyň işjeň ornaşdyrylmagyna, umuman, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine ýardam berjekdigi nygtaldy. 

«Itçilik we kinologiýa işi hakynda» Kanun ara alnyp maslahatlaşylanda, onuň türkmen alabaýlarynyň seçgiçiligini ösdürmek, bu täsin tohumy mundan beýläk-de kämilleşdirmek, milli we umumadamzat medeni mirasynyň aýrylmaz bölegi hökmünde dünýäde wagyz etmek boýunça ýurdumyzda alnyp barylýan giň gerimli işlerdäki ähmiýeti nygtaldy. 

Şunuň bilen bir hatarda, Halk Maslahatynyň agzalary hereket edýän kanunçylygy kämilleşdirmäge degişli birnäçe kadalaşdyryjy hukuk resminamalaryna garadylar. Şolaryň hatarynda «Türkmenistanyň Raýat iş ýörediş kodeksine üýtgetme girizmek hakynda», «Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Feldýeger aragatnaşygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryna üýtgetme girizmek hakynda», «Gümrük gullugy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna goşmaça girizmek hakynda», «Korrupsiýa garşy hereket etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalar we üýtgetmeler girizmek hakynda», «Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň Bitewi kanunyna goşmaça we üýtgetmeler girizmek hakynda», «Türkmenistanyň Gümrük kodeksine goşmaçalar girizmek hakynda», «Awtomobil ýollary we ýol işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Demir ýol ulagy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalar we üýtgetmeler girizmek hakynda», «Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda», «Türkmenistanyň «Ene mähri» diýen hormatly adynyň Düzgünnamasyna üýtgetme we goşmaça girizmek hakynda» hem-de «Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary bar. 

Ara alyp maslahatlaşmalaryň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan durmuş ugurly syýasatyny amala aşyrmakda, pudaklary okgunly ösdürmekde milli kadalaşdyryjy hukuk binýady kämilleşdirmegiň ähmiýeti nygtaldy. 

Mejlisiň dowamynda beýleki möhüm meselelere-de garaldy. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň ýedinji mejlisinde ara alnyp maslahatlaşylan Kanunlar biragyzdan makullanyldy hem-de degişli Kararlar bilen berkidildi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow 8-nji iýulda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde 2022-nji ýylyň alty aýynda ýurdumyzda 30 sany iri desganyň, 322 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýynyň, şol sanda 900 million manada golaý ýokary amatlykly, has oňaýly ýaşaýyş jaýlarynyň gurlup ulanmaga berlendigini belledi. 

 Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, 1 milliard 300 million manatdan gowrak maýa goýumy özleşdirildi. 

Göz öňünde tutulan möçberlerde senagat desgalary, ýaşaýyş jaýlary, çagalar baglary, mekdepler we beýleki binalar ulanmaga berildi. Senagat we durmuş maksatly desgalaryň gurluşygy giň gerimde dowam etdirilýär. Häzirki wagtda umumy bahasy ABŞ-nyň 38 milliard dollaryndan gowrak bolan 2 müň 900 töweregi desga gurulýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow innowasiýalary we döwrebap tehnologiýalary ornaşdyrmagyň hasabyna gurluşyk pudagyny ösdürmegiň möhümdigi barada aýdyp, “akylly” şäher we “akylly” öý taslamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegini, şeýle-de energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň ýaşaýyş jaý gurluşygynda ulanylmagyny esasy wezipeleriň hatarynda kesgitledi. 

Döwlet Baştutanymyz Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde gurulýan önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň öz wagtynda ulanmaga berilmegini möhüm talaplaryň hatarynda görkezip, ýer serişdeleriniň baş meýilnamalaryny taýýarlamak, ilatly ýerlerde ýaşaýyş jaýlaryny gurmak, welaýatlarda, etraplarda, şäherlerde bolsa durmuş maksatly binalary gurmak bilen bagly meseleleriň hemişe üns merkezinde saklanmalydygyny tabşyrdy. 

Gurluşyk-senagat toplumynyň ösdürilmegine giň gerimli döwlet maksatnamalarynda, şol sanda «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» ähmiýetli orun berilýär. 

Ýurdumyzy geljek 30 ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň täze Milli maksatnamasy syýasy strategiýa bolup, ol “Döwlet adam üçindir!” diýen şygarda öz beýanyny tapýar. Şunda ýurdumyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk ýubileýine beslenen 2021-nji ýylda meýilleşdirilen 30 desganyň ýerine, umumy bahasy 13 milliard manat bolan 73 sany iri desganyň ulanmaga berlendigini bellemek ýerlikli bolar. Olaryň hatarynda paýtagtymyzda we ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurlan senagat, durmuş maksatly hem-de düzümleýin desgalar bar. 

Milli ykdysadyýetimiziň depginli ösüşini üpjün etmek hem-de maýa goýum syýasatyny dowam etdirmek, döwletimiziň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini mundan beýläk-de gowulandyrmak boýunça çäreleri amala aşyrmak maksady bilen, “Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy” tassyklanyldy. 

Şoňa laýyklykda, maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna maýa goýumlaryň möçberi 40 milliard manada golaý bolar. Maksatnamanyň çäklerinde zawodlary we fabrikleri, hassahanalary, saglyk öýlerinidir merkezlerini, mekdebe çenli çagalar edaralaryny, mekdepleri, medeniýet öýlerini, edara ediş merkezini, täze şäherçeleri we ýaşaýyş jaýlaryny gurmak hem-de abatlamak göz öňünde tutulýar. 

Ýurdumyzda alnyp barylýan giň möçberli gurluşyklar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkymyzyň bagtyýar, abadan durmuşynyň üpjün edilmegine, şäherlerde we obalarda ýokary halkara ölçeglere laýyk gelýän zerur düzümleriň döredilmegine gönükdirilen durmuş ugurly, döredijilikli syýasatynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Dünýäniň iň gözel hem-de ýaşamak üçin amatly şäherleriniň biri hökmündäki derejesini pugtalandyrýan ak mermerli Aşgabat Watanymyzyň barha artýan kuwwatynyň, üstünlikli amala aşyrylýan düýpli özgertmeleriň ýene-de bir mysalydyr. 

Ýurdumyzyň baş şäheriniň ösdürilmegi, uzak möhletleýin geljegi nazara almak bilen, onuň düzümleriniň kämilleşdirilmegi amala aşyrylýan şähergurluşyk syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Paýtagtymyzyň gün-günden özgerýän döwrebap keşbinde Diýarymyzyň durmuş-ykdysady taýdan depginli ösüşi, köpugurly kuwwaty, halkymyzyň baý taryhy we medeni däpleri öz beýanyny tapýar. Geçen ýyl öz 140 ýyllyk ýubileýini bellän Aşgabadyň ajaýyp binagärlik toplumynyň üsti her ýyl täze özboluşly binalardyr desgalar bilen ýetirilýär. 

Ýurdumyzyň ähli welaýatlarynyň toplumlaýyn esasda ösdürilmegine-de aýratyn üns berilýär. Bu ýerlerde gysga möhletlerde ajaýyp binagärlik toplumlary, döwrebap edara binalary, ýokary amatlykly ýaşaýyş jaýlary, öňdebaryjy tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan iri önümçilik desgalary guruldy we gurulmagy dowam edýär. 

Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde welaýatlarda hem-de etraplarda ilatyň öndürijilikli zähmet çekmegi, bilim almagy, dynç almagy, sport, döredijilik bilen meşgullanmagy, dürli durmuş ugurly hyzmatlardan peýdalanmagy üçin ähli şertler döredilýär. Munuň özi obalarda döwrebap ýaşaýyş şertleriniň üpjün edilmegine, onuň şäher ölçeglerine kybap getirilmegine jogapkärçilikli çemeleşilýändiginiň aýdyň mysalydyr. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň öňde goýan wezipelerine laýyklykda, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde häzirki döwrüň döredijilikli ruhunyň beýany bolan täze ýaşaýyş toplumlary bina edilýär. Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde alnyp barylýan giň gerimli gurluşyk işleri muňa doly şaýatlyk edýär. 

Bu “akylly” şäher innowasion taslamasy dünýä we milli binagärlikde bar bolan iň gowy tejribäni hem-de tehnologik üpjünçiligi özünde jemleýär. Şäher düzüminde durmuş we beýleki maksatly desgalaryň toplumy, şol sanda çagalar baglary, mekdepler, beýleki ýöriteleşdirilen bilim edaralary, saglygy goraýyş, medeni, söwda, hyzmatlar ulgamynyň edaralary, sport desgalary, edara ediş binalary we beýlekiler bar. 

Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň Köpetdagyň eteginde gurulýandygy nazarda tutulyp, bu künjegiň tebigy gözelligini gorap saklamak maksady bilen, onuň gurluşygynda “ýaşyl” tehnologiýalar giňden ulanylýar. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň ähli welaýatlaryna toý saparlaryny amala aşyryp, başlanan özgertmeleriň durmuşa geçirilişi, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini gowulandyrmak boýunça maksatlaýyn çäreleriň amala aşyrylyşy bilen ýerlerde tanyşdy. 

Şu ýylyň aprel aýynda Balkan welaýatyna saparynyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenbaşy şäherinde milli saglygy goraýyş ulgamynyň yzygiderli kämilleşdirilýän düzüminiň üstüni ýetiren 400 orunlyk köpugurly hassahananyň açylyş dabarasyna gatnaşdy. 

Maý aýynda bolsa döwlet Baştutanymyz Daşoguz welaýatynda bolup, bu ýerde iki sany möhüm ähmiýetli lukmançylyk desgasynyň — welaýatyň merkezinde gurlan köpugurly we onkologiýa hassahanalarynyň açylyş dabaralaryna gatnaşdy. Bu wakalar hormatly Prezidentimiziň “Sagdyn jemgyýet — berkarar döwlet” şygary bilen adamyň saglygyny goramak we pugtalandyrmak, jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini berkarar etmek, keselleriň öňüni almak we öz wagtynda bejermek boýunça alnyp barylýan işlere berýän ägirt uly ünsüniň nobatdaky subutnamalary boldy. 

Dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň döwrebap enjamlary ornaşdyrylan sebitdäki bu iri we täze hassahanalar ýokary hilli, köpugurly lukmançylyk kömegini bermek arkaly ilatyň saglygyny pugtalandyrmakda esasy merkezlere öwrüler. 

Aral zolagyna ýakyn bolmagy nazarda tutulyp, ýurdumyzyň demirgazyk sebitinde ekologik abadançylyga hem-de ilatyň saglygyny goramak meselesine aýratyn üns berilýär. 

Geçen ýylyň 22-nji oktýabrynda tassyklanan “Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Aral milli maksatnamasynda» anyk çäreler kesgitlenildi. Şolaryň hatarynda Daşoguz welaýatynda üç sany köpugurly hassahananyň, 7 sany suw arassalaýjy desganyň gurluşygy, Daşoguz şäherinde kuwwatlylygy 120 megawat bolan gaz turbinaly elektrik bekediniň taslamasynyň taýýarlanylmagy we işe girizilmegi bar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň iýun aýynda Mary welaýatyna amala aşyran saparynyň dowamynda sebitleri durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň döwlet maksatnamalarynyň amala aşyrylyşy, ekerançylyk meýdanlarynda geçirilýän möwsümleýin işleriň barşy, senagat düzümleriniň döwrebaplaşdyrylyşy bilen tanyşdy. 

Saparyň çäklerinde döwlet Baştutanymyz “Türkmeniň ak öýi” binasynyň ýanynda ýerleşip, onuň bilen bitewi toplumy emele getiren, köpçülikleýin çäreleri geçirmek üçin niýetlenen 3 müň orunlyk binanyň açylyş dabarasyna gatnaşdy. 

Lebap welaýatyna saparynyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Farap etrabyndaky “Gadyn” gaz ýygnaýjy bekediniň açylyş dabarasyna gatnaşdy. 

Şeýlelikde, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ata Watanymyzyň ähli künjeklerinde giň gerimli özgertmeler amala aşyrylýar. 

Güýçli depginlerde iri zawoddyr fabrikler, mekdeplerdir çagalar baglary, hassahanalar, ýokary amatlyklary bolan ýaşaýyş jaý toplumlary, maldarçylyk hem-de guşçulyk toplumlary, ýyladyşhanalar, beýleki desgalar gurulýar. 

Düzümleýin desgalaryň, awtomobil hem-de demir ýollaryň, gaz we elektrik geçirijileriň, aragatnaşyk ulgamlarynyň gurluşyklary üstünlikli alnyp barylýar. 

Ýurdumyzda şäherleri we obalary gurmak boýunça giň möçberli taslamalara gatnaşýan hususy kärhanalaryň — Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň sanynyň barha artýandygyny aýratyn bellemek gerek. Diýarymyzyň işewür toparlarynyň wekilleri toplumlaýyn özgertmeler maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşmak bilen, Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň pugtalandyrylmagyna öz saldamly goşantlaryny goşýarlar. 

Beýleki wajyp ugurlara — gurluşyk önümleriniň bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagyna we olaryň görnüşleriniň giňeldilmegine, gurluşyk senagatynyň önümçilik, ylmy-tehniki binýadynyň pugtalandyrylmagyna, hojalygy ýöretmegiň netijeli gurallarynyň ornaşdyrylmagyna hem uly üns berilýär. 

Ýurdumyz boýunça alnyp barylýan gurluşyklarda milli binagärlik däpleriniň häzirki zaman şähergurluşygynyň meýilleri bilen sazlaşykly utgaşdyrylýandygy bellärliklidir. Munuň özi milli gurluşyk pudagynyň dünýäniň iň gowy tejribesini hasaba alyp, döwür bilen aýakdaş gadam urýandygyna şaýatlyk edýär. 

Bildirilýän talaplara laýyklykda, binalaryň gurluşygynda we bezeg işlerinde diňe ýokary hilli serişdeler peýdalanylýar. Olar saýlanyp alnanda, hökmany suratda ýurdumyzyň howa şertleri, serişdeleriň ekologik taýdan arassalygy, berkligi hem-de ulanyşda amatlylygy göz öňünde tutulýar. Bularyň hemmesi milli gurluşyk senagatyny toplumlaýyn ösdürmegiň, ýerli çig maldan öndürilýän gurluşyk serişdeleriniň önümçiligini giňeltmegiň zerurlygyny şertlendirýär. 

Häzirki wagtda ýurdumyzda gurluşyk pudagyny döwrebaplaşdyrmak, gurluşyk serişdeleriniň täze önümçiliklerini we täze iş orunlaryny döretmek, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan, eksporta iberilýän önümleriň öndürilýän mukdarlaryny artdyrmak, gurluşyk serişdeleriniň görnüşlerini giňeltmek, önümçilige innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça wezipeler üstünlikli çözülýär. 

Ýurdumyzyň içerki zerurlyklaryny doly derejede üpjün etmek maksady bilen, pudaklaýyn kärhanalarda dürli önümleriň, şol sanda berkligi, ýertitremelere durnuklylygy hem-de gowulandyrylan ulanyş häsiýetnamalary bilen tapawutlanýan diwar panelleriniň, armirlenen bloklaryň, sementiň, kerpijiň, keramzitiň, magdan däl gurluşyk serişdeleriniň, metal gurnama önümleriniň, gurnama demir-beton önümleriniň önümçilikleri ýola goýuldy. 

Hereket edýän önümçilikleriň tehniki hem-de ykdysady taýdan durnuklylaşdyrylmagyna, döwrebaplaşdyrylmagyna, abatlanylmagyna gönükdirilen giň gerimli işler amala aşyrylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyryklaryna laýyklykda, pudagyň çig mal binýadynyň pugtalandyrylmagy üçin zerur bolan peýdaly gazylyp alynýan baýlyklaryň täze ýataklaryny ýüze çykarmak boýunça geologiýa-gözleg işleri dowam etdirilýär. 

Bu işleriň netijeliligi önümçilik toplumynyň kuwwatynyň artdyrylmagyna, ýurdumyzda we daşary ýurtlarda uly isleg bildirilýän ýokary hilli gurluşyk hem-de beýleki senagat önümleriniň öndürilýän görnüşleriniň giňeldilmegine gönüden-göni ýardam berýär. 

Bir söz bilen aýdylanda, önümçilik, durmuş maksatly desgalaryň gurluşyklarynyň giň gerimde alnyp barylmagy, ýokary tehnologiýalar bilen üpjün edilen täze senagat kärhanalarynyň döredilmegi, türkmen topragynyň tebigy baýlyklarynyň işjeň özleşdirilmegi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň milli ykdysadyýetimiziň mundan beýläk-de ösdürilmegine, Watanymyzyň hem-de halkymyzyň rowaçlygyna, abadançylygyna gönükdirilen özgertmeler strategiýasynda gurluşyk-senagat pudagyna möhüm orun berilýändigine aýdyň şaýatlyk edýär. 

(TDH)

(2022-nji ýylyň 21-nji iýuly) 

 Hormatly Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlary!
Hormatly duşuşyga gatnaşyjylar! 

Ilki bilen, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidentine şu duşuşyga gatnaşmaga çakylygy, myhmansöýerlik hem-de mähirli kabul edendigi üçin minnetdarlyk bildirmek isleýärin. 

Türkmenbaşy şäherinde Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygyndan bäri geçen bir ýylyň dowamynda dünýäde düýpli özgerişler bolup geçdi, täze ýagdaýlar, wehimler peýda boldy. Olar biziň sebitimizden hem sowlup geçmedi. 

Howpsuzlygy üpjün etmek baradaky mesele örboýuna galdy. Gynansak-da, biz entek Ýewraziýa giňişliginde parahatçylyk mizemez, durnuklylyk bolsa dolanuwsyz häsiýete eýe boldy diýip aýdyp bilmeris. Howplar bar, olar dürli görnüşlerde we dürli ýagdaýlarda ýüze çykýar. Men şolaryň esasylary barada durup geçmek isleýärin: 

 Birinjiden, bu biziň sebitimiziň döwletlerinde içerki ýagdaýy durnuksyzlaşdyrmaga synanyşykdyr. 

Biz olaryň nähili netijelere getirýändigini görýäris. Munuň özi bizden jebisligi we bilelikde olara garşy durmakda aýgytlylygy talap edýär. Şu ýerde men Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň ýurtda parahatçylygy saklamaga, raýatlaryň ömrüni we howpsuzlygyny goramaga, döwlet, jemgyýetçilik institutlarynyň durnuklylygyny üpjün etmäge gönükdirilen öz wagtyndaky, aýgytly hereketleriniň Türkmenistan tarapyndan berk goldanylýandygyny tassyklamak isleýärin. 

Ikinjiden, munuň özi ekstremistik we radikal güýçleriň Merkezi Aziýa aralaşmak synanyşygydyr. Terrorçylyk howpy, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygy we hukuga garşy işleriň beýleki görnüşleridir. 

Üçünjiden, munuň özi biziň sebitimiziň serhetleriniň golaýynda bolup geçýän harby-syýasy gapma-garşylyklaryň netijeleriniň Merkezi Aziýadaky ýagdaýa ýetirip biläýjek ýaramaz täsiridir. 

Dördünjiden, munuň özi maglumat tehnologiýalarynyň bikanun ulanylmagydyr, Merkezi Aziýa halklarynyň taryhy däplerine, olaryň ýaşaýyş-durmuşynyň esasy gymmatlyklaryna we asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan ýörelgelerine çapraz gelýän pikirleriň, garaýyşlaryň daşyndan zorluk bilen ornaşdyrmaga synanyşylmagydyr. 

Ýokarda sanalyp geçilen wehimler sebitde howpsuzlygyň berk we uzak möhletli ulgamyny döretmek, bolup biläýjek, biziň öňe gitmegimize päsgel berip ýa-da bökdäp biläýjek howplary aradan aýyrmak boýunça netijeli çäreleriň görülmegini talap edýär. Biz bilelikde Merkezi Aziýanyň parahatçylyk, ösüş üçin howplardan azat, durnuklylyk we ynanyşmak zolagy bolmagynda galmagy üçin ähli tagallalary etmelidiris. Şunuň bilen baglylykda, syýasy-diplomatik gatnaşyklary işjeňleşdirmegi hem-de güýçlendirmegi maksadalaýyk hasaplaýarys. Işi utgaşdyrmagy biziň ýurtlarymyzyň daşary syýasat edaralary bäştaraplaýyn yzygiderli geňeşmeleriň guraly arkaly öz üstüne almalydyr. Ýagdaýy hemişe öwrenmek, öz wagtynda maglumatlary alyşmak, çözgütleri kabul etmek üçin esas hökmünde dünýäde bolup geçýän ýagdaýlary içgin seljermek zerur bolup durýar. 

Merkezi Aziýa döwletleriniň daşary syýasat edaralaryna BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň gatnaşmagynda ýakyn iki ýyl üçin howpsuzlyk ulgamynda gün tertibiniň ähli ugurlary boýunça “Ýol kartasyny” işläp taýýarlamak barada tabşyryklary bermegi teklip edýärin. 

Şeýle hem sebitde maglumat giňişligini netijeli goramak üçin biziň ýurtlarymyzyň döwlet maglumat düzümleriniň arasynda hünär gatnaşyklaryny pugtalandyrmagyň üstünde işlemegi teklip edýäris. Täsirli meseleler şöhlelendirilende, nähilidir bir “Özüňi alyp barmagyň kodeksini” işläp taýýarlamak mümkin bolsa gerek. Şunuň bilen baglylykda, Döwlet habarlar agentlikleriniň, metbugat serişdeleriniň, elektron köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň gatnaşmagynda howpsuzlyk meselelerine bagyşlanan Merkezi Aziýa mediaforumyny geçirmek pikirine garamak bolar. Munuň özi oňyn maglumat ýagdaýyny döretmäge, sebitdäki anyk ýagdaýa, bu ýerde bolup geçýän wakalara, döwletleriň we hökümetleriň Merkezi Aziýanyň parahatçylykly hem-de durnukly ösüşi, biziň halklarymyzyň abadançylygy üçin şertleri üpjün etmek babatdaky tagallalaryna oňat düşünmäge ýardam berer diýip pikir edýärin. 

Ozalkysy ýaly, owgan ugrunda bilelikde işlemek sebitleýin howpsuzlyk ulgamynda hyzmatdaşlygyň möhüm bölegi bolup durýar. Owganystan bilen aýratyn taryhy gatnaşyklara eýe bolan goňşy döwletler hökmünde biz bu ýurtdaky ýagdaýy durnuklylaşdyrmaga, parahatçylykly gepleşikler arkaly umumymilli ylalaşygy gazanmak üçin şertleri döretmäge, terrorçylyga garşy göreşmek boýunça halkara tagallalara goldaw bermäge, Owganystanyň halkyna ykdysady we ynsanperwerlik kömegini bermäge gönükdirilen tagallalary güýçlendirmegi dowam etdirmelidiris. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan şu ýylyň iýul aýynyň ahyrynda Daşkentde Owganystan boýunça halkara maslahatyň geçirilmeginiň meýilleşdirilmegini goldaýar. 

Döwletara gatnaşyklarda ynanyşmak, halkara syýasatda we ykdysadyýetde çökgünlik ýagdaýlary bilen baglylykda, häzirki wagtda medeniýetiň dialogy baradaky mesele ählumumy ähmiýete eýe bolýar. Merkezi Aziýa ýurtlary birek-birek bilen özara gatnaşyklarda hormat goýmagyň, deňhukuklylygyň, ynanyşmagyň göreldesini görkezmelidirler hem-de bu pikirleri halkara giňişlikde işjeň ilerletmelidirler. 

Häzirki wagtda Türkmenistan BMG-de 2023-nji ýyly halkara derejede “Dialog — parahatçylygyň kepili” diýip yglan etmek baradaky başlangyjy taýýarlaýar we biz bu oňyn teklibiň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ählisi tarapyndan goldanyljakdygyna ynam bildirýäris. Şol bir wagtyň özünde biz BMG-de Baş Assambleýanyň “Merkezi Aziýada parahatçylyk we ynanyşmak zolagy” atly Kararnamasyny işläp taýýarlamak teklibi bilen çykyş etdik. Bu başlangyjyň hem goldanyljakdygyna umyt edýäris. 

Sebit gapma-garşylyklarynyň ýygylygynyň artmagy bilen baglylykda, olary aradan aýyrmak, öňüni almak boýunça ylalaşykly garaýşymyz aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Gapma-garşylyklary aradan aýyrmakda, olary gepleşikler arkaly çözmek üçin amatly şertleri döretmekde halkara tagallalary goldamak maksady bilen, sebitiň çäklerinde we beýleki döwletler bilen bilelikde diplomatik gatnaşyklary işjeňleşdirmegi maksadalaýyk hasaplaýaryn. 

Şu babatda biz sebitde, hususan-da, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işi arkaly öňüni alyş diplomatiýasynyň gurallaryny ulanmaga öz garaýyşlarymyzy teklip edip bileris we teklip etmelidiris, oňa hemmetaraplaýyn goldaw, ýardam bermelidiris. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň güýzünde Merkezi Aziýa döwletleriniň Daşary işler ministrlikleriniň sebit merkeziniň ýolbaşçylarynyň derejesinde geňeşmeleri geçirmegi teklip edýärin. 

Biz Türkmenistanyň Bitaraplygyna gapma-garşylyklaryň öňüni almagyň möhüm şerti hökmünde garaýarys. Türkmen Bitaraplygynyň oňyn ornunyň Merkezi Aziýa döwletleriniň ählisiniň awtordaş bolmagynda kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamalarynyň ikisi bilen ykrar edilendigini we goldanylandygyny bellemek isleýärin. Bu ýagdaýy biziň ýurtlarymyzyň ählumumy parahatçylygy, durnuklylygy pugtalandyrmak boýunça halkara gün tertibini mundan beýläk-de iş ýüzünde durmuşa geçirmekde ulanmagy teklip edýäris. 

 Hormatly döwlet Baştutanlary! 

Biziň ýurtlarymyz bitewi geoykdysady giňişligi emele getirýär. Munuň özi yklymara we ählumumy işlerde öz ornuna umumy düşünmäge esaslanan hyzmatdaşlygyň ösdürilmegini hem-de pugtalandyrylmagyny, maksatlaryň oýlanyşykly, takyk esaslandyrylmagyny, olara ýetmek üçin bar bolan mümkinçilikleriň, artykmaçlyklaryň ulanylmagyny göz öňünde tutýar. 

Türkmenistan häzirki wagtda Merkezi Aziýa döwletleriniň söwda-ykdysady we maýa goýum hyzmatdaşlygy strategik häsiýete eýe bolmalydyr, has takygy, ony Ýewraziýanyň täze geoykdysady giňişligini kemala getirmegiň esaslarynyň birine öwürmek zerurdyr diýip hasaplaýar. Ulag we logistika bu strategiýanyň möhüm ugry bolup durýar. 

Biziň ýurtlarymyzyň tagallalary baş maksada — kuwwatly, döwrebap düzümi döretmek maksadyna gönükdirilip bilner we gönükdirilmelidir diýip hasaplaýaryn. Bu düzüm Merkezi Aziýanyň, Ýewropanyň, Ýakyn Gündogaryň, Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ulag ulgamlarynyň birleşdirilmegini üpjün edip bilerdi. Hususan-da, Türkmenistan Merkezi Aziýa — Hazar deňzi — Gara deňiz we Merkezi Aziýa — Pars aýlagy ulag ugruny ösdürmek boýunça bilelikdäki işe taýýardyr. 

Awgust aýynda Türkmenistanda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ministrleriniň halkara maslahatyny geçirmegiň meýilleşdirilýändigini ýatladýaryn. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň bu foruma işjeň gatnaşmagyna umyt edýäris. Ol halkara ulag-logistik geçelgeleri döretmäge, olaryň maksatlaryny hem-de işiniň ýörelgelerine ylalaşykly çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga gönükdirilendir. Maslahatyň çäklerinde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ulag edaralarynyň ýolbaşçylarynyň aýratyn duşuşygyny geçirmegi teklip edýäris. Onuň meselesi sebitiň içinde, şeýle hem onuň daşynda, Merkezi Aziýadan Hytaýa hem-de Ýewropa daşalýan ýükleriň möçberini artdyrmagyň mümkinçilikleri bilen bagly bolar. Umuman, sebitiň ulag babatdaky ähmiýeti barada aýtmak bilen, biz ony Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmegiň aýrylmaz bölegine öwürmek baradaky örän uly, ýöne anyk maksady öňde goýup bileris. 

Energetika ulgamynda hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge we giňeltmäge ynam bildirýäris. Biz eýýäm iri energetika taslamasy bolan Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisini gurmak baradaky taslamany amala aşyrdyk. 

Hyzmatdaşlar bilen bilelikde energiýa serişdeleriniň iberilmegini ep-esli artdyrmak, olaryň üstaşyr geçirilmegini giňeltmek üçin mümkinçiliklere garamaga taýýardyrys. 

Häzirki wagtda halkara işewürlik, maliýe institutlary biziň sebitimize üns hem-de gyzyklanma bildirýärler, onuň kuwwatyna we geoykdysady gymmatyna oňat düşünýärler. Telekeçilik üçin amatly ýagdaýy döretmek, ony zerur bolmadyk, köp halatlarda bolsa könelişen böwetlerden, päsgelçiliklerden halas etmek, Merkezi Aziýany uzak möhletleýin maýa goýumlar üçin özüne çekiji sebite öwürmek üçin bizde ähli mümkinçilikler bar. 

Merkezi Aziýada önümçilik taýdan ýakynlaşmak möhüm meseledir. Biziň ýurtlarymyz uly tebigy serişdelere, ygtybarly senagat we tehnologik kuwwata eýedir. Olary birleşdirmek, hyzmatdaşlygyň önümçilik ulgamlaryny, “ýakynlaşmak geçelgelerini” döretmek derwaýys mesele bolup durýar. Bu babatda hususy işewürlik möhüm orun eýelemelidir. Biziň ýurtlarymyzyň maksatlaýyn işewürlik forumlaryna badalga berilmegi gerek. Olaryň barşynda biziň telekeçilerimiz gönüden-göni duşuşyp, amatly we maksadalaýyk ulgamlarda hyzmatdaşlygyň ugurlaryny özbaşdak kesgitläp bilerdiler. Şunuň bilen baglylykda, geçen konsultatiw duşuşykda aýdylan Merkezi Aziýa ýurtlarynyň işewürlik hyzmatdaşlyk geňeşini döretmek baradaky pikire gaýdyp gelmegi teklip edýäris. 

 Medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyk barada hem durup geçmek isleýärin. 

Merkezi Aziýa dünýä siwilizasiýasynyň esasy ojaklarynyň biridir. Häzirki wagtda biziň ýurtlarymyzyň öňünde medeni bileleşikleriň toplumlaýyn, köpugurly gatnaşyklaryny, Merkezi Aziýanyň halklarynyň baý ruhy-taryhy mirasyny, edebiýat, sungat, kinematografiýa ulgamynda häzirki döwürde gazanylýan üstünlikleri wagyz etmegiň, döredijilik intelligensiýasynyň wekilleriniň arasynda giňişleýin gatnaşyklary höweslendirmegiň ulgamy hökmünde sebitde bitewi medeni giňişligi döretmek wezipesi durýar. 

Hut şolar yzygiderli häsiýete eýe bolmak bilen, sebitleýin medeni gatnaşyklary işjeňleşdirmek üçin şertleri döretmek wezipesini öz üstüne almalydyr. Biz ony «Merkezi Aziýanyň medeni dialogynyň forumy» diýip atlandyryp bileris. Şeýle hem bu ulgamdaky işi höweslendirmek üçin Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Prezidentleriniň medeniýet ulgamyndaky üstünlikler üçin her ýylky baýragyny döretmegi teklip edýärin. 

Şeýle hem ÝUNESKO-da bilelikdäki işi, şol sanda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halklarynyň taryhy mirasyny aýawly saklamak boýunça işi güýçlendirmegi we işjeňleşdirmegi, bu meselä biziň wekiliýetlerimiziň bu guramadaky işiniň aýratyn ugry hökmünde garamagy möhüm hasaplaýarys. Daşary syýasat edaralaryna ÝUNESKO-nyň Sekretariaty bilen işlemek boýunça Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Hereketleriniň bilelikdäki meýilnamasyny işläp taýýarlamagy teklip edýärin. 

 Hormatly döwlet Baştutanlary! 

Çykyşymy tamamlamak bilen, häzirki döwürde dünýädäki ýagdaýyň örän çylşyrymlaşan şertlerinde bize — umumy taryhy kökleri bolan goňşy, doganlyk halklara bitewüligi, jebisligi saklamagyň, jogapkärçiligi hem-de öňdengörüjiligi görkezmegiň zerur bolup durýandygyny nygtamak isleýärin. Şunda biziň halklarymyz we döwletlerimiz üçin parahatçylygy, abadançylygy, ösüşi, Merkezi Aziýanyň dünýä ähmiýetli, çalt depginler bilen ösýän, geljegi uly ykdysady sebitleriň hataryna doly we netijeli goşulmagyny üpjün edip biljekdigimize ynanýaryn. Türkmenistan şu maksatlara ýetmek üçin ysnyşykly gatnaşyklara taýýardyr.

Aşgabat, 20-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow öz ýurdunyň wekiliýetine ýolbaşçylyk edip paýtagtymyza gelen Gruziýanyň Premýer-ministri Irakli Garibaşwili bilen duşuşdy. 

Belent mertebeli myhman bildirilen myhmansöýerlik üçin tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, döwlet Baştutanymyza, Türkmenistanyň ähli halkyna rowaçlyk we abadançylyk arzuw eden Gruziýanyň Prezidenti Salome Zurabişwiliniň mähirli salamyny ýetirdi. Gruziýa Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasat strategiýasyna ýokary baha berýär hem-de däp bolan ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna gyzyklanma bildirýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow dostlukly ýurduň Prezidentine we halkyna iň gowy arzuwlaryny beýan edip, Türkmenistanyň, öz gezeginde, uzak möhletleýinlik, özara bähbitlilik esasynda ýola goýulýan döwletara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de ösdürilmegini maksat edinýändigini belledi. 

Gruziýanyň Hökümetiniň Başlygynyň şu gezekki saparynyň şanly senä beslenen ýylda geçýändigi nygtaldy. Şu ýylyň 16-njy iýulynda iki ýurduň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna 30 ýyl doldy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz geçen döwürde syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygyň uly, oňyn tejribesiniň toplanandygyny kanagatlanma bilen belledi. 

Söhbetdeşler ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýy we geljegi baradaky pikir alyşmalaryň dowamynda ähli ulgamlarda netijeli hyzmatdaşlygyň giňeldilmeginiň zerurdygyny nygtadylar. Soňky ýyllarda ýokary derejede gazanylan ylalaşyklar türkmen-gruzin hyzmatdaşlygyny hil taýdan täze derejä çykarmak üçin ygtybarly binýat goýdy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hem-de Premýer-ministr Irakli Garibaşwili taraplaryň hyzmatdaşlygy deňhukuklylyk, özara hormat goýmak hem-de açyklyk ýörelgeleri esasynda ösdürmäge çalyşýandyklaryny tassyklap, şu gezekki duşuşygyň ýurtlarymyzyň arasyndaky dostlukly gatnaşyklaryň giňeldilmegine, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna täze itergi berjekdigine ynam bildirdiler.  

Döwlet Baştutanymyz hem-de myhman häzirki döwürde iki döwletiň hem diňe bir ikitaraplaýyn görnüşde däl, eýsem, abraýly düzümleriň çäklerinde-de üstünlikli hyzmatdaşlyk edýändigini kanagatlanma bilen bellediler. Söhbetdeşler ykdysadyýetiň dürli ugurlary boýunça hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin ýurtlarymyzyň ýeterlik kuwwatynyň bardygyny aýdyp, import-eksport harytlarynyň görnüşlerini artdyrmak mümkinçiligini öwrenmegiň maksadalaýyk boljakdygyny nygtadylar. Şunuň bilen baglylykda, bilelikdäki hökümetara toparyň ähmiýetli ornuna üns çekildi. Bu toparyň işi hyzmatdaşlygyň has netijeli gurallaryny işläp taýýarlamaga gönükdirilendir. 

Döwlet Baştutanymyz hem-de myhman dürli taslamalary durmuşa geçirmek, bar bolan mümkinçiliklerden peýdalanmak meselesine aýratyn üns berdiler. Munuň özi söwda-ykdysady gatnaşyklary has-da ösdürmäge mümkinçilik berer. Şeýle-de Hazar we Gara deňzi sebitleriniň arasynda Ýewropanyň hem-de Ýakyn Gündogaryň döwletlerine çykalgasy bolan üstaşyr ulag geçelgesini döretmegiň ähmiýeti nygtaldy. Hususy işewürlik ugry boýunça ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmek meselesi hem ara alnyp maslahatlaşyldy. Şunuň bilen baglylykda, telekeçilik düzümleriniň arasynda netijeli gatnaşyklaryň ýola goýulmagy üçin amatly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. Bu ugurdaky kuwwatyň ulanylmagy söwda gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna ýardam berer. 

Söhbetdeşler ynsanperwer hyzmatdaşlygy giňeltmegiň wajypdygy barada aýdyp, bu ugurdaky gatnaşyklaryň bilelikdäki anyk meýilnamalara we maksatnamalara esaslanmalydygyny bellediler. Şunda halklaryň ýakyndan gatnaşyk etmäge, iki döwletiň baý taryhy-medeni mirasyny öwrenmäge gyzyklanmalaryny hemmetaraplaýyn goldamagyň, ylym-bilim, saglygy goraýyş, sport we syýahatçylyk ulgamlarynda hyzmatdaşlygy giňeltmegiň zerurdygyna üns çekildi. Şunuň bilen birlikde, döredijilik çärelerini, sergileridir maslahatlary guramagyň ähmiýeti nygtaldy. 

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hem-de Premýer-ministr Irakli Garibaşwili döwletara gatnaşyklaryň ähli ugurlar boýunça mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirip, iki dostlukly ýurduň halkyna parahatçylyk we abadançylyk arzuw etdiler. 

 *** 

Şu gün Türkmenistanyň we Gruziýanyň wekiliýetleriniň arasynda gepleşikler geçirildi. Olaryň dowamynda dürli ugurlarda hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan meselelerine deglip geçildi. 

Duşuşyga gatnaşyjylar söwda-ykdysady ulgamy ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugry hökmünde kesgitläp, netijeli gatnaşyklary ösdürmek üçin häzirki döwrüň täze çemeleşmeleri talap edýändigini nygtadylar. Haryt dolanyşygynyň mukdaryny artdyrmak, özara iberilýän önümleriň sanawyny giňeltmek babatda uly mümkinçilikler bar. Ulag-aragatnaşyk ulgamy häzirki döwrüň ýagdaýlaryny nazara almak bilen, esasy ugurlaryň hatarynda bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, taraplar utgaşykly üstaşyr ulag we logistik düzümleri döretmek boýunça bilelikdäki taslamalary amala aşyrmagyň geljegini ara alyp maslahatlaşdylar. Ýygnananlar taraplaryň bu ulgamda umumy gyzyklanmalarynyň bardygyny belläp, şunda Türkmenistanyň hem-de Gruziýanyň hyzmatdaş hökmünde çykyş edýändiklerini nygtadylar. 

Wekiliýetleriň agzalary ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy diwersifikasiýalaşdyrmagyň geljegi baradaky pikir alyşmalaryň çäklerinde energetika pudagyndaky özara gatnaşyklaryň netijeliligini kanagatlanma bilen bellediler. Şunda diňe bir iki döwletiň bähbidine däl, eýsem, tutuş Ýewraziýada energetika howpsuzlygynyň kemala gelmegine-de kuwwatly itergi bermäge gönükdirilen taslamalary durmuşa geçirmegiň ähmiýetine üns çekildi. 

Taraplar Türkmenistanyň hem-de Gruziýanyň hyzmatdaşlygy ösdürmäge, ony anyk tagallalar bilen baýlaşdyrmaga taýýardyklaryny tassyklap, däp bolan döwletara gatnaşyklaryň iki dostlukly halkyň bähbidine mundan beýläk-de üstünlikli giňeldiljekdigine ynam bildirdiler. 

Gepleşikleriň jemleri boýunça özara bähbitli hyzmatdaşlyga täze itergi berjek ikitaraplaýyn resminamalaryň birnäçesine gol çekildi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow paýtagtymyzyň Büzmeýin etrabynda gurlan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylyş dabarasyna gatnaşdy.

Dünýäniň öňdebaryjy enjamlary bilen üpjün edilen täze desganyň ulanylmaga berilmegi milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek hem-de senagatlaşdyrmak, onuň ähli pudaklarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny, şol sanda energetika pudagyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak, innowasion tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmak boýunça Türkmenistanda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli maksatnamalary durmuşa geçirmekde nobatdaky möhüm ädim boldy.

Energetika senagatynyň ösdürilmegi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe yzygiderli amala aşyrylýan Watanymyzyň ykdysady strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, pudagyň kuwwatynyň mundan beýläk-de giňeldilmegine, eksport mümkinçilikleriniň artdyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär.

Ýurdumyzyň energetika pudagynyň düzümleriniň üstüniň ýokary öndürijilikli gaz turbinaly enjamlar bilen üpjün edilen birnäçe elektrik stansiýasy bilen ýetirilendigini bellemek gerek. ABŞ-nyň dünýä belli “General Electric” kompaniýasy bu ulgamda Türkmenistanyň öňden gelýän işjeň hyzmatdaşy bolup durýar. Bu merkez degişli enjamlary ýokary hil derejesinde, bellenilen möhletlerde abatlamaga mümkinçilik berer. Bu bolsa ony ulanmagyň netijeliligini, uzak möhletleýinligini ýokarlandyrmaga ýardam berer hem-de pudagyň ykdysady görkezijileriniň depginli ösüşini üpjün eder, ulgamyň öňünde goýlan wezipeleriň üstünlikli çözülmegine goşant goşar.

Dabara gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy uly ruhubelentlik bilen garşylaýarlar.

Sungat ussatlarynyň ýerine ýetiren aýdym-sazlary, tanslary dabara aýratyn öwüşgin çaýdy.

Hormatly Prezidentimiz ýygnananlaryň şowhunly el çarpyşmalary astynda täze desganyň toý bagyny kesýär.

Döwlet Baştutanymyz merkeziň dolandyryş binasyna girip, mejlisler zalynda özi üçin ýörite taýýarlanan ýere geçýär. Bu ýerde dabaraly maslahat geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow dabara gatnaşyjylara we pudagyň işgärlerine ýüzlenip, Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda möhüm desganyň — Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylýandygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň energetika pudagyny ösdürmäge, onuň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmaga uly üns berilýändigini aýtdy. Soňky ýyllaryň dowamynda ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda täze, döwrebap elektrik stansiýalarynyň birnäçesi guruldy. Häzirki wagtda-da bu pudakda iri taslamalaryň ençemesi durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň içerki energetika halkasynyň hem-de Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamynyň gurluşygy dowam edýär.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, amala aşyrylýan giň gerimli işler ygtybarly energetika kuwwatyny döretmäge mümkinçilik berýär. Elektrik energiýasynyň özümizden artýan bölegini daşary ýurtlara ibermek, onuň eksport ugurlaryny köpeltmek üçin amatly şertleri döredýär. Şu gün ulanmaga berilýän merkez hem energetika pudagy üçin örän uly ähmiýete eýedir. Bu merkez ýurdumyzyň ähli sebitlerinde gurlan kuwwatly energetika desgalarynyň esasy enjamlaryny abatlamaga niýetlenendir. Munuň özi şeýle hyzmatlar üçin sarp edilýän wagty we serişdeleri azaltmaga, degişli ugurda ýokary derejeli hünärmenleriň taýýarlanylmagyna-da ýardam berer diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Merkeziň gurluşygyny «Çalyk Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.» kompaniýasy ýerine ýetirdi. Bu ýerde işlemek üçin ähli amatly şertler üpjün edilen. Abatlaýyş, hyzmat ediş işleriniň guralyşy ekologik talaplaryna doly laýyk gelýär. Merkezde Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň «General Eleсtriс» kompaniýasynyň öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyryldy. Döwrebap merkeziň gurulmagy bilen, bu ýerde 120-den gowrak täze iş orny döredildi. Bu ýerde işlejek hünärmenler daşary ýurtlarda hünär kämilleşdiriş okuwyny geçdiler.

Häzirki zamanyň iň ösen tehnologiýalary esasynda gurlan täze desga Merkezi Aziýada bu ugurdaky ýeke-täk hyzmat ediş desgasydyr. Şular ýaly iri taslamalaryň yzygiderli amala aşyrylmagy ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň barha artýandygyna aýdyň şaýatlyk edýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak, ýurdumyzyň ykdysadyýetini yzygiderli ösdürmek biziň baş wezipämiz bolup durýar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda ýene-de bir iri desganyň — Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylyp ulanmaga berilmegi bilen dabara gatnaşyjylary tüýs ýürekden gutlap, hemmelere berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, energetika pudagynyň işgärlerine bolsa berkarar döwletimiziň energetika syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirmek ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Soňra “Çalyk Holding” kompaniýalar toparynyň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy Ahmet Çalyga söz berildi. Ol şu gün ulanmaga berilýän ýokary tehnologiýaly merkeziň Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tagallalary we goldawy netijesinde gurlandygyny nygtady.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwlet Baştutanymyzyň ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň energetika pudagynyň okgunly ösdürilýändigi bellenildi. Täze energetika ulgamlaryny döretmek boýunça möhüm çäreler geçirilýär, bu pudakda öňde goýlan wezipeleri çözmekde uly üstünlikler gazanyldy. Içerki sarp edijileri elektrik energiýasy bilen doly möçberde üpjün etmek bilen bir hatarda, onuň daşary ýurtlara iberilýän ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça yzygiderli işler geçirilýär. Häzirki wagtda milli ykdysadyýetimiziň bu pudagy innowasion tehnologiýalar esasynda ýokary ösüş depginlerine eýe boldy.

Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezi enjamlaryň ýokary hilli abatlanylmagyny hem-de uzak möhletleýin ulanylmagyny üpjün eder. Munuň özi ýurdumyzda hereket edýän elektrik stansiýalarynyň bökdençsiz hem-de doly güýjünde işledilmegine ýardam berer. Häzirki döwrüň ekologik howpsuzlygynyň ýokary talaplary hasaba alnyp gurlan bu desga tehnologiýanyň iň soňky gazananlary bilen enjamlaşdyrylandyr.

Işgärleriň hünär taýýarlygyny, şol sanda daşary ýurtlardaky ugurdaş desgalarda okuw-iş tejribeliklerini guramak arkaly kämilleşdirmek hem-de tejribe alyşmak üçin ähli zerur şertler döredilendir. Şeýlelikde, täze merkez dünýädäki şeýle desgalaryň hatarynda iň döwrebap we öňdebaryjy desga bolup durýar.

“Çalyk Holding” kompaniýasynyň ýolbaşçysynyň belleýşi ýaly, onuň ýolbaşçylyk edýän düzümi Türkmenistan bilen üstünlikli ösdürilýän köpýyllyk hyzmatdaşlyga hem-de iri taslamalaryň durmuşa geçirilmegine gatnaşýandyklaryna buýsanýar we özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geljekde-de dowam etdirilmegine uly gyzyklanma bildirýär. Işewür bildirilen ýokary ynam üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, döwlet Baştutanymyza berk jan saglyk, uzak ömür, Watanymyzyň we halkymyzyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Soňra ABŞ-nyň “General Electric Gas Power Europe” kompaniýasynyň başlygynyň orunbasary Braýs Raisine söz berilýär. Ol hormatly Prezidentimize ýüzlenip, Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylyş dabarasyna gatnaşmagyň özi üçin uly mertebedigini belledi. “General Electric” kompaniýasy indi 25 ýyldan gowrak wagt bäri energetika pudagyny ösdürmekde Türkmenistanyň işjeň hyzmatdaşy bolup durýar. Geçen ýyllarda kompaniýa Türkmenistanda gazanylan uly üstünlikleriň şaýady boldy.

Bu merkezde energetika enjamlaryny abatlamak we hyzmat etmek boýunça toplumlaýyn esasda oňyn çözgütler durmuşa geçiriler. Netijede, gaz turbina enjamlaryny abatlamak üçin daşary ýurtlara ibermek zerurlygy aradan aýrylar. Olary döwrebaplaşdyrmak üçin bu ýerde “General Electric” kompaniýasynyň ýokary öndürijilikli tehnologiýasy peýdalanylar. Munuň özi ýangyjyň netijeli sarp edilişini ýokarlandyrmagyň hasabyna serişdeleri tygşytlamaga mümkinçilik berer. Bu innowasion çözgüt enjamlaryň ulanyş möhletini uzaltmaga-da ýardam eder.

Jenap Braýs Raisin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa şu günki dabara çakylyk hem-de “General Electric” kompaniýasyna bildirilýän ynam üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, täze desganyň işgärleriniň alyp barjak netijeli işleriniň Türkmenistanyň elektroenergetika pudagynyň kuwwatynyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna ýardam etjekdigine ynam bildirdi.

Soňra “General Electric Gas Power Europe” kompaniýasynyň başlygynyň orunbasary dabaraly ýagdaýda Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezine “General Electric” kompaniýasynyň tehnologiýalaryny ulanmaga rugsat berilýändigi barada güwänamany gowşurdy.

Soňra Beýik Britaniýanyň “The London Energy Club” kompaniýasynyň ABŞ-daky wekili Hubert Wilson Watsona söz berildi. Ol Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylyş dabarasyna gatnaşmaga döredilen mümkinçilik üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa hoşallyk bildirip, bu täze desga onuň Merkezi Aziýada şu ugurdaky ýeke-täk hyzmat ediş merkezidigi, iň döwrebap taslamadygy hem-de inženerçilik toplumydygy baradaky “The London Energy Club” kompaniýasynyň güwänamasyny gowşurdy.

Germaniýa Federatiw Respublikasynyň “Fraunhofer” adyndaky Energiýa ykdysadyýeti we energiýa ulgamlary tehnologiýasy institutynyň professory Harald Apel çykyş edip, döwlet Baştutanymyza dünýä derejeli Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylyş dabarasyna gatnaşmaga çakylyk üçin hoşallyk bildirdi. Myhman ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda bu institutyň adyndan merkeze durnukly we öňdebaryjy tehnologiýalaryň ornaşdyrylandygy baradaky güwänamany gowşurdy.

Soňra Güwänamalaşdyrmak hem-de baha bermek boýunça halkara gurama — Germaniýa Federatiw Respublikasynyň “TUV” kompaniýasynyň Awstriýa Respublikasyndaky şahamçasynyň energiýa boýunça müdiri Anton Lepiksona söz berilýär. Myhman şu günki dabara gatnaşmaga döredilen mümkinçilik üçin hormatly Prezidentimize hoşallygyny beýan edip, “TUV Austria” kompaniýasynyň Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda gurlan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezine bu desganyň ýokary hilli we talabalaýyk gurlandygy baradaky güwänamasyny gowşurmak hakynda çözgüde gelendigini habar berdi. Ýygnananlaryň şowhunly el çarpyşmalary astynda Anton Lepikson merkeze güwänamany gowşurýar.

Soňra “Duisburg-Essen” uniwersitetiniň (GFR) professory Bernd Reinhold Rosin çykyş edip, döwlet Baştutanymyza şu günki dabara gatnaşmaga çakylyk üçin hoşallyk bildirip, Germaniýada iň iri okuw merkezleriniň biri bolan bu uniwersitetiň Aşgabatda açylýan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezine ekologik taýdan arassa we daşky gurşawa zyýan ýetirmeýän desgadygy baradaky güwänamany gowşurmak çözgüdine gelendigini habar berdi.

Güwänamalary gowşurmak dabarasy tamamlanandan soňra, hormatly Prezidentimize we dabara gatnaşýanlara wideofilm görkezildi. Film merkeziň işi, onuň niýetlenilen ugry hem-de esasy tehniki häsiýetnamalary barada düşünje almaga mümkinçilik berýär.

Üç gektar meýdanda ýerleşýän bu desganyň gurluşygyny Türkmenistanyň Prezidentiniň 2019-njy ýylda gol çeken degişli Kararyna laýyklykda, Türkiýäniň “Çalyk Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.” kompaniýasy amala aşyrdy. Onuň gurluşygyna ýerli we daşary ýurtly hünärmenler gatnaşdylar. Merkezde netijeli zähmet çekmek üçin ähli şertler döredilip, bu ýerde ýöriteleşdirilen enjamlaryň 55-si gurnaldy. Toplum ugurdaş bölümleri, barlaghanany, edara binasyny, mejlisler jaýyny, arhiwi, ammary, tehniki, kömekçi jaýlary we beýleki zerur düzümleri öz içine alýar. Şeýle hem bu ýerde işgärler üçin lukmançylyk otagy, aşhana, naharhana göz öňünde tutulandyr.

Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda gurlan täze merkez Merkezi Aziýada bu ugurdaky ýeke-täk desgadyr. Bu ýerde iň öňdebaryjy tehnologiýalar esasynda “General Electric” kompaniýasynyň gaz turbinalary abatlanylar hem-de olara hyzmat ediler. Ähli işler ýokary hil derejesinde, ekologik kadalaryň berk berjaý edilmeginde ýerine ýetiriler. Merkezde zähmet çekjek hünärmenleri taýýarlamagyň maksatnamasyna laýyklykda, degişli okuwlar guraldy hem-de “General Electric” kompaniýasynyň daşary ýurtlardaky hyzmat ediş merkezlerine birikdirmek bilen, onlaýn görnüşde nazary we amaly okuwlar geçirildi.

Şeýlelikde, ýurdumyzda esasy energetika enjamlaryny abatlamak üçin mümkinçiligiň döredilmegi bu işlere sarp edilýän wagty azaltmaga, pudagyň ykdysady düşewüntliligini ýokarlandyrmaga hem-de tutuşlygyna içerki sarp edijileri elektrik energiýasy bilen bökdençsiz üpjün etmäge ýardam berer hem-de onuň eksport mümkinçiliklerini artdyrar.

Wideofilm bilen tanyşlykdan soňra, döwlet Baştutanymyz abatlaýyş bölümine baryp gördi. Bu ýerde hünärmen gologramma usuly arkaly hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy ýerine ýetirilýän işleriň aýratynlyklary bilen tanyşdyrdy.

“General Electric” kompaniýasynyň gaz turbinalarynyň görnüşleriniň biriniň mysalynda 5D görnüşinde görkezilen uly göwrümli şekil birnäçe amallary öz içine alýan işleriň tehnologik halkasyny synlamaga mümkinçilik berýär. Şolaryň hatarynda enjamlary suw bilen ýuwup arassalamak hem-de zeper ýetirmezden kemçiliklerini anyklamak, mehaniki zeperleri düzetmek, kebşirlemek, gyzgyna we sowuga durnukly örtügi çaýmak, wakuum pejinde enjamlary taplamak we beýleki işler bar. Enjamlary abatlamak işleri tamamlanandan soňra, olar synagdan geçirilýär.

Merkeziň işgärleriniň adyndan hünärmen döwlet Baştutanymyza energetika pudagyny ösdürmek, Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak, halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmek ugrunda edýän yzygiderli tagallalary üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow abatlaýyş bölümini synlady. Onuň enjamlaşdyrylyşy hem-de tehnologik üpjünçiligi bilen gyzyklandy. Bu ýerde hünärmenler döwlet Baştutanymyza geçirilýän işleriň aýratynlyklary barada giňişleýin gürrüň berdiler.

Merkez häzirki zaman enjamlary, şol sanda synagdan geçirmek, barlamak hem-de gaz turbinalarynyň böleklerini, içinden geçýän sowadyş ýollaryny arassalamagyň dürli usullary üçin niýetlenilen enjamlar bilen üpjün edilendir. Abatlanylýan enjamlary mehaniki taýdan işläp bejermek üçin niýetlenilen kabinada metal gyryndylaryny sorup alýan ulgam gurnalandyr. Bu ulgam işgärleriň howpsuzlygyny üpjün edýär.

Tokar, radial burawlaýjy, elektroerozion we metaly ýonýan elektroerozion, lenta görnüşli ýylmaýjy ýaly häzirki zaman stanoklar merkeziň işgärleriniň ygtyýaryndadyr, olar degişli abatlaýyş işlerini ýokary takyklykda ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär. Koordinataly ölçeg we 3 ugurly mehaniki taýdan işläp bejerýän stanoklar sanly tehnologiýalaryň binýadynda işledilýär. Boroskop arkaly gaz turbinalarynyň enjamlaryny sökmezden, olaryň içki böleklerine 4 millimetrlik ölçegli wideoenjam arkaly gözegçilik edilýär. Dartyş synagy üçin niýetlenilen stend programma üpjünçiligi arkaly dolandyrylýar hem-de metallaryň fiziki häsiýetnamalaryny kesgitlemek üçin peýdalanylýar.

Abatlanylýan enjamlara zeper ýetirmezden, olaryň kemçiliklerini ýörite madda — çäge pürkmek arkaly flýuressent ýa-da gyzyl reňk arkaly anyklamak usullary hem bar. Önümçiligi awtomatlaşdyrmak ulgamynda dünýä belli kompaniýalaryň biri bolan “FANUС Robotics Europe S.A.” kompaniýasynyň önümi bolan bu senagat roboty degişli işleri ýerine ýetirmek üçin niýetlenendir.

Merkezde oturdylan wakuum peji gaz turbinalarynyň abatlanylýan enjamlaryny kebşirlemezden ozal we soňra termiki taýdan işlemek hem-de metalyň kristal gözeneklerini dikeltmek ýoly bilen olary taplamak üçin ulanylýar. Ýene bir ýöriteleşdirilen peç gaz turbinalarynyň işçi pilçelerini termiki taýdan işlemek üçin niýetlenendir. Şeýle hem degişli enjamlar, gurallar we beýleki abzallar bar. Abatlanmaga degişli energetika enjamlary merkeze gelip gowşanda, ilki bilen, olar gözden geçirilýär, zerur bolan işleriň görnüşi kesgitlenilýär, soňra bolsa degişli abatlaýyş bölümlerine iberilýär.

Hünärmenler häzirki zaman merkeziniň ulanmaga berlendigi üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, berk jan saglyk, uzak ömür, Watanymyzyň we halkymyzyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdiler.

Merkez bilen tanyşlykdan soňra, döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow, asylly däbe görä, Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň energetika ministrine bu merkez üçin niýetlenen täze gulluk awtoulaglarynyň açarlaryny hem gowşurdy.

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow dabara gatnaşyjylar bilen mähirli hoşlaşyp, Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň işgärlerine üstünlikleri arzuw etdi we bu ýerden ugrady.

Ministrler Kabinetiniň 8-nji iýulda geçirilen giňişleýin mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow türkmen halkynyň medeni mirasyny dünýäde giňden wagyz etmegiň we bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegi dowam etdirmegiň wajypdygyny belledi. 

Ýurdumyzyň we fransuz hünärmenleriniň Fransiýanyň Luwr muzeýinde Türkmenistanyň muzeý gymmatlyklarynyň sergisini guramak bilen baglanyşykly meselelere bagyşlanyp geçirilen wideoduşuşygy bu ugurdaky wezipeleri çözmegiň ýolundaky nobatdaky möhüm ädime öwrüldi. 

Halkara ylmy bileleşigiň we dünýä jemgyýetçiliginiň ýurdumyzyň taryhy-medeni mirasyna degişli desgalara gyzyklanmalary ýyl-ýyldan artýar. Häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan oňyn syýasaty netijesinde Türkmenistan durnukly, parahatçylyk söýüjilikli we okgunly ösýän döwlet hökmündäki abraýyny barha artdyrýar, ýurdumyz baý milli taryhy-medeni gymmatlyklary bilen tutuş halkara bileleşige has doly açylýar. Türkmen halkynyň taryhda baý medeniýetiniň bolandygyny görkezýän, bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyklar bar. Olar dünýäde giňden ykrar edildi. 

Biziň topragymyzda dünýäde ilkinji ekerançylyk medeniýetiniň bolandygyny kesgitleýän Goňurdepe, Garadepe, Namazgadepe, Altyndepe, Jeýtun we Änew ýadygärlikleri bar. Nusaý, Merw, Köneürgenç, Dehistan, Sarahs, Abiwerd taryhy-medeni ýadygärlikleri, Gökdepe galasy açyk asmanyň astyndaky özboluşly muzeýlerdir. Olar döwlet taryhy-medeni goraghanalary hökmünde yglan edildi. Merwiň, Köneürgenjiň we Nusaýyň ýadygärlikleri ählumumy gymmatlyklar hökmünde ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi. Bezeglideräniň gaýadaky şekilleri, Abiwerdiň, Sarahsyň binagärlik toplumlary we Amyderýanyň kenaryndaky gadymy döwre degişli desgalar dünýä bellidir. 

Köp ýyllaryň dowamynda ýola goýlan hyzmatdaşlygyň netijesinde Ahal welaýatynyň Kaka etrabynyň çäginde ýerleşýän Ulugdepe şäheriniň taryhy ýadygärliklerinde gyzykly açyşlar edildi. Türkmen we fransuz arheologlary bu ýerde senetçiligiň ösendigini alamatlandyrýan köp sanly tapyndylary ýüze çykardylar. Şäheriň bazarlarynda dokmaçylaryň, demirçi ussalaryň, küýzegärleriň dürli görnüşli önümleri, çeperçilik taýdan bezegli sowgatlyklar taýýarlanyş aýratynlygy we ussalaryň ukyby bilen tapawutlanypdyr. 

Ulugdepe taryhy-medeni ýadygärlikleriniň ýerleşýän meýdany 15 gektara barabar bolup, onuň merkezinde 30 metr belentlikdäki depe ýerleşýär. Bu ýerde neolit döwrüne degişli ýaşaýşyň yzlary tapyldy. Ulugdepäniň has ösen döwri biziň eýýamymyzdan öňki 5000 — 4000-nji ýyllara gabat gelip, irki mis asyrynda bu ýerde suwarymly ekerançylyk we maldarçylyk bilen meşgullanylypdyr. Ýaşaýyş bolan ýerler hökmünde kesgitlenen künjekde köp sanly toýun peçler ýüze çykaryldy. Olar bu ýerde senetçiligiň sazlaşykly ösdürilendigini görkezýär. Pöwrize daşyndan we beýleki gymmat daşlardan ýasalan ykjam monjuklar bu şäherde söwda gatnaşyklarynyň ösendigini alamatlandyrýar. 

Soňky ýyllarda daşary ýurtlarda Türkmenistanyň muzeý gymmatlyklaryndan ybarat iri möçberli sergileri guramakda oňyn tejribe toplandy. 2016-njy ýylda ABŞ-nyň iri “Metropoliten” sungat muzeýinde “Köşk dünýäsi we älem: Seljuklaryň beýik eýýamy” atly serginiň geçirilendigini bellemek gerek. Sergide ilkinji gezek ýurdumyzyň gadymy muzeý gymmatlyklary — Döwlet muzeýiniň, Mary welaýatynyň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýiniň we Köneürgenjiň muzeýiniň gymmatlyklary görkezildi. Şonda sergä gatnaşyjylara irki asyrlara degişli gymmat bahaly daşlardan, metaldan, piliň süňkünden ýasalan ýokary çeperçilikli önümler, küýzegärleriň zähmetinden kemal tapan dürli görnüşli küýzeler, heýkeller, ussatlyk bilen taýýarlanylan syrçaly gaplar görkezildi, bu gymmatlyklar Goňurdepäniň we Marguşyň oturymly ýerleriniň ýaşaýjylarynyň durmuşynda möhüm orun eýeläpdir. 

2018-nji ýylda Germaniýa Federatiw Respublikasynyň muzeýinde türkmen halkynyň gadymy taryhy we medeni köklerine şaýatlyk edýän önümler tanyşdyryldy. Berliniň Täze muzeýinde “Margiana — Türkmenistanyň çäklerindäki bürünç asyrynyň şalygy” ady bilen guralan sergide, Gamburgyň Arheologiýa muzeýinde we Mangeým şäherindäki Raýs-Engelhorn muzeýinde ýurdumyzyň muzeý gymmatlyklary görkezildi. Olar daşary ýurtda ilkinji gezek görkezilen gymmatlyklarymyza öwrüldi. Şol sanda ýurdumyzyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýiniň, Mary welaýatynyň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýiniň, Şekillendiriş sungaty muzeýiniň gymmatlyklarynyň 220-ä golaýy görkezildi. 

Ýurdumyzyň muzeý gaznalarynyň gymmatlyklarynyň daşary ýurtlarda görkezilmegi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Türkmenistanyň taryhy we medeni ýadygärliklerini saklamak, öwrenmek hem-de giňden wagyz etmek meselelerine möhüm ähmiýet berýändiginiň aýdyň netijesidir. Şeýle sergileriň baş maksady milli taryhy-medeni mirasymyzy dünýä wagyz etmekden, halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekden, Türkmenistanyň taryhy-medeni ýadygärliklerini öwrenmek, goramak we dikeltmek babatda tejribe alyşmakdan ybaratdyr. Şoňa görä-de, bu ugurdaky hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmegine möhüm üns berilýär. 

Türkmenistanda medeni gymmatlyklaryň degişli derejede saklanylmagyna gönükdirilen birnäçe kadalaşdyryjy hukuk resminamalary kabul edildi. Şolaryň hatarynda “Türkmenistanyň taryhy we medeni ýadygärliklerini goramak hakynda”, “Muzeýler we muzeý işi hakynda”, “Gozgalýan medeni gymmatlyklary goramak, äkitmek we getirmek hakynda” Türkmenistanyň Kanunlary kabul edildi. Bu ugurda degişli işler dowam etdirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, milli medeniýetiň işini kämilleşdirmek, milli mirasymyzyň gymmatlyklaryny düýpli öwrenmek, gorap saklamak, dünýäde wagyz etmek boýunça işler dowam eder, taryhy we medeni ýadygärliklerimizi, taryhy-medeni mirasyň desgalaryny abat saklamak hem-de öwrenmek boýunça zerur çäreler görler. Mundan başga-da, ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilýän desgalaryň sanyny artdyrmak boýunça işler geçiriler. “Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini aýap saklamagyň, goramagyň, öwrenmegiň hem-de olara syýahatçylary çekmegiň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy” bu ugurda netijeli işleriň alnyp barylmagyna ýardam eder. Resminamada göz öňünde tutulan çäreler daşary döwletleriň we Diýarymyzyň syýahatçylarynyň ýurdumyzyň taryhy-medeni ýadygärliklerine hem-de beýleki gözel ýerlerine gelmeginiň üpjün edilmegine gönükdirilendir. 

Bu maksatnamanyň durmuşa geçirilmegi türkmen halkynyň gadymy taryhynyň, baý medeni mirasynyň, milli gymmatlyklarynyň mundan beýläk-de ylmy esasda öwrenilmegini hem-de geljek nesillere ýetirilmegini, dünýäde giňden wagyz edilmegini şertlendirer. Bu işe toplumlaýyn, düýpli ylmy çemeleşmeler döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň alymlarynyň we hünärmenleriniň öňünde goýan möhüm wezipeleriniň biri bolup durýar. Şunda milletiň taryhy-medeni mirasynyň gymmatlyklary saklanýan iri medeni merkezler bolan muzeýlere möhüm orun degişlidir. 

Halkymyzyň bäş müň ýyllyk gadymy taryhy, özboluşly däpleri, Watanymyzyň taryhy eýýamda ýeten derejesi örän baý muzeý gymmatlyklarynda öz beýanyny tapýar. Taryhy ýadygärlikler we türkmen topragynda ýüze çykarylan gadymy tapyndylar dünýäniň taryhy-medeni mirasynyň aýrylmaz bölegine öwrülýär. Munuň özi taryhy ýadygärlikleri öwrenmek hem-de wagyz etmek işinde giň halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine ýol açýar. 

(TDH)