Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň Mejlisiniň täze çagyrylyşynyň birinji maslahatyna gatnaşdy
Aşgabat, 6-njy aprel (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahaty geçirildi. Onuň dowamynda milli parlamentiň täze ýolbaşçy düzümi saýlanyldy, şeýle hem deputatlaryň öňünde durýan esasy wezipeler kesgitlenildi.
Ir bilen döwlet Baştutanymyz “Oguz han” köşkler toplumyndan çykyp, Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezine tarap ugrady.
Ýol ugrunda Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministri B.Gündogdyýew ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyna harby we hukuk goraýjy edaralaryň düzümlerinde ýerine ýetirilýän işleriň ýagdaýy barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz hasabaty kabul edip, harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, harby gullukçylaryň gulluk we ýaşaýyş şertlerini yzygiderli gowulandyrmak bilen baglanyşykly meseleleriň yzygiderli gözegçilikde saklanylmalydygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna, goranmak ministrine anyk görkezmeler berildi.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow egindeşleri bilen ýoluny dowam edip, ýurdumyzyň durmuşynda möhüm ähmiýeti bolan jemgyýetçilik-syýasy çäräniň — Mejlisiň deputatlarynyň, welaýat, etrap we şäher halk maslahatlarynyň, Geňeşleriň agzalarynyň saýlawlarynyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilendigini kanagatlanma bilen belledi. Döwlet Baştutanymyz parlamentarileriň degişli düzümleriň wekilleri bilen bilelikde ýurdumyzyň kanunçylygyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek, kabul edilýän kanunçylyk namalarynyň ähmiýetini ilat arasynda giňden düşündirmek işlerini geçirmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi.
Mejlisiň maslahatyna gatnaşmak üçin Jemgyýetçilik guramalarynyň merkeziniň maslahatlar zalynda altynjy we ýedinji çagyrylyşyň deputatlary, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, syýasy partiýalaryň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriň, Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň wekilleri we beýlekiler ýygnandylar.
Ýygnananlar şowhunly el çarpyşmalar bilen hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy garşyladylar.
Döwlet Baştutanymyz maslahata gatnaşyjylary mübärekläp, şu ýylyň 26-njy martynda ýurdumyzyň syýasy-jemgyýetçilik durmuşynda örän möhüm wakanyň bolandygyny — Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň, welaýat, etrap we şäher halk maslahatlarynyň, Geňeşleriň agzalarynyň saýlawlarynyň geçirilendigini belledi. Demokratik ýörelgeler esasynda geçirilen saýlawlara ýurdumyzyň raýatlary ýokary işjeňlikde gatnaşdylar.
Bilşiňiz ýaly, şu ýylyň ýanwar aýynda ýurdumyzda möhüm konstitusion özgertmeler hem amala aşyryldy. Halk häkimiýetiniň ýokary wekilçilikli edarasy bolan Türkmenistanyň Halk Maslahaty döredildi. Gahryman Arkadagymyz Halk Maslahatynyň Başlygy wezipesine bellenip, türkmen halkynyň Milli Lideri diýlip ykrar edildi diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady.
Bu gün bolsa biz Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahatyny geçirýäris diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi hem-de ony açyk diýip yglan etdi. Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlanýar.
Mejlisiň gün tertibi tassyklanandan soňra, Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň başlygy G.Myradowa söz berildi. Ol ählihalk saýlawlarynyň netijeleri barada hasabat berdi.
Bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň deputatlarynyň saýlawlary Türkmenistanyň Konstitusiýasyna, milli kanunçylyga hem-de ykrar edilen halkara kadalara laýyklykda, aýanlyk ýagdaýynda, bäsleşik esasynda geçirildi. Saýlaw möwsüminde dalaşgärleri hödürlemek maksady bilen, ýurdumyz boýunça 125 saýlaw okrugy, ses bermek üçin 2644 saýlaw uçastogy, Türkmenistanyň daşary ýurtlardaky diplomatik wekilhanalarynyň we konsullyk edaralarynyň ýanynda 42 saýlaw uçastogy döredildi.
Mejlisiň deputatlarynyň saýlawlary boýunça Türkmenistanyň syýasy partiýalary tarapyndan 175, raýatlar toparlary tarapyndan 83 adam deputatlyga dalaşgärlige hödürlenip, 258 dalaşgär bellige alyndy. Dalaşgärleriň wagyz işlerini geçirmekleri üçin deň şertler döredildi. Olaryň çykyşlarynyň 258-si teleýaýlymlara berildi. Dalaşgärlere dahylly maglumatlar gazetlerde çap edilip, halka ýetirildi. Olar saýlawçylar bilen duşuşyklaryň 700-den gowragyny geçirdiler. Saýlaw uçastoklarynyň 240-synda ses berlişi onlaýn tertipde göni görkezildi.
Şeýle hem merkezi saýlaw toparynyň ýolbaşçysy saýlawlara syn etmäge milli synçylaryň 3 müňe golaýynyň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyndan, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasyndan, Türki Döwletleriň Guramasyndan, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyndan, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasyndan halkara synçylaryň 60-synyň, Türkmenistanda işleýän daşary ýurtly diplomatlardan hem 32-siniň gatnaşandygyny habar berdi. Halkara guramalaryň synçylar toparlary brifingleri geçirip, Türkmenistanyň demokratik kadalara ygrarlydygyny, saýlawlaryň açyklyk şertlerinde, aýanlyk ýagdaýynda, demokratik ýörelgelere laýyklykda, giň bäsleşik esasynda, guramaçylykly geçirilendigini bellediler.
Nygtalyşy ýaly, ýurdumyzyň raýatlary saýlawlara işjeň gatnaşdylar. Türkmenistan boýunça jemi 3 million 496 müň 368 saýlawçydan 3 million 185 müň 935-si ses berip, 91,12 göterim gatnaşyk boldy. Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlygyna 125 adam, şol sanda Türkmenistanyň Demokratik partiýasyndan 65 (52 göterim), Senagatçylar we telekeçiler partiýasyndan 18 (14,5 göterim), Agrar partiýadan 24 (19 göterim), raýatlaryň toparlaryndan 18 (14,5 göterim) adam saýlanyldy. Mejlisiň saýlanan deputatlarynyň 25,60 göterimi zenanlar, 99 göterime golaýy ýokary bilimli raýatlardyr. Şolaryň 10 göterime golaýy ýaşy 30-a çenli, 40,80 göterimi bolsa ýaşy 40-a çenli bolan adamlardyr. Saýlanan deputatlaryň 45 göterimi ylym, bilim ulgamlarynda, syýasy-jemgyýetçilik guramalarynda, 11 göterimi saglygy goraýyş, 6 göterimden köprägi maliýe we ykdysadyýet, 5 göterimi durmuş üpjünçiligi, 4 göterimi oba hojalyk ulgamlarynda, şeýle-de beýleki ulgamlarda zähmet çekýän raýatlardan ybarat.
Merkezi saýlaw toparynyň şu ýylyň 29-njy martynda geçirilen mejlisinde saýlawlarda ses bermegiň netijeleri jemlenildi we saýlawlar Türkmenistanyň Konstitusiýasyna, Saýlaw kodeksine laýyklykda geçirildi diýlip ykrar edildi.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýygnananlara ýüzlenip, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň saýlawlarynyň netijeleri barada Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň başlygynyň hasabatyndan görnüşi ýaly, 2023-nji ýylyň 26-njy martynda geçirilen saýlawlaryň netijeleri boýunça Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň 125-si saýlanyldy. Mejlisiň deputatlaryny saýlamak işi ýurdumyzyň saýlaw kanunçylygyna laýyklykda geçirildi diýip belledi.
Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, «Türkmenistanyň Mejlisi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 3-nji maddasyna laýyklykda, täze çagyrylyşyň deputatlarynyň ygtyýarlyklary Mejlisiň birinji maslahatynda ykrar edilýär. Şunuň bilen baglylykda, Mejlisiň mandat toparynyň teklibi boýunça Mejlisiň deputatlarynyň ygtyýarlyklaryny ykrar etmek hakynda karar kabul etmeli diýip, hormatly Prezidentimiz mandat toparynyň ses bermek arkaly saýlanylmalydygyny belledi.
Milli parlamentariler mandat toparynyň düzümi bilen tanşyp, degişli karary kabul etmek arkaly ony biragyzdan tassykladylar.
Maslahat mandat toparynyň başlygy, Mejlisiň deputaty B.Seýilowyň hasabaty bilen dowam etdi. Ol Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda giň bäsdeşlik, aýanlyk ýörelgeleri esasynda, milli kanunçylygymyza hem-de halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna laýyklykda geçirilen Mejlisiň deputatlarynyň saýlawlarynyň ata Watanymyzda demokratiýanyň dabaralanmasy bolandygyny belledi. Saýlawlar gününde ýurdumyzyň raýatlary ýokary işjeňlik görkezdiler.
Merkezi saýlaw toparyndan berlen resminamalar esasynda mandat topary Mejlisiň ýedinji çagyrylyşynyň düzümine saýlanan deputatlaryň ygtyýarlyklaryny barlady. Saýlawlar Türkmenistanyň Konstitusiýasyna we ýurdumyzyň Saýlaw kodeksine laýyklykda saýlaw okruglarynyň 125-sinde geçirildi. Syýasy partiýalar hem-de degişli saýlaw okrugynyň çäginde ýaşaýan raýatlar toparlary tarapyndan deputatlyga hödürlenen dalaşgärleriň 258-si bellige alyndy. Saýlawlaryň netijeleri esasynda merkezi saýlaw tarapyndan saýlanan dalaşgärleriň 125-si Mejlisiň düzümine saýlanan deputatlar hökmünde bellige alyndy. Ozal habar berlişi ýaly, deputatlaryň täze düzüminiň hatarynda senagat-gurluşyk we ulag-aragatnaşyk ulgamlarynda, oba hojalygynda, ylym we bilim, medeniýet, sungat, saglygy goraýyş, durmuş üpjünçiligi edaralarynda, maliýe-ykdysady toplumda we beýleki pudaklarda işleýän adamlar bar. Täze saýlanan deputatlaryň 32-si ýa-da 25,60 göterimi zenanlardyr. Şeýle hem deputatlar düzüminiň ýaş boýunça görkezijileri barada habar berildi.
Mandat toparynyň başlygy çykyşyny jemläp, saýlanan 125 deputatyň ygtyýarlyklarynyň ykrar edilendigini habar berdi. Ýokarda beýan edilenler esasynda Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 80-nji we “Türkmenistanyň Mejlisi hakynda” Kanunyň 8-nji maddasyna laýyklykda, “Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň ygtyýarlyklaryny ykrar etmek hakynda” Türkmenistanyň Mejlisiniň kararynyň taslamasy taýýarlanyldy. Hödürlenen resminama deputatlar tarapyndan biragyzdan kabul edildi.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow maslahaty dowam edip, Mejlisiň täze saýlanan deputatlaryny saýlawlarda gazanan üstünlikleri bilen tüýs ýürekden gutlady hem-de saýlawçylaryň bildiren ynamyny ödäp, uly abraýa eýe bolmaklaryny arzuw etdi.
Soňra Mejlisiň altynjy çagyrylyşynyň deputatlar düzüminiň ýolbaşçysy G.Mämmedowa söz berildi. Ol türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa hem-de hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa hemmetaraplaýyn goldawy, altynjy çagyrylyşyň deputatlar düzüminiň öňünde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmegi babatda döredilen şertler we mümkinçilikler üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, ähli bilimini hem-de toplan tejribesini ulanyp, mundan beýläk-de eziz Watanymyzyň gülläp ösmeginiň bähbidine tutanýerli zähmet çekjekdigine ynandyrdy.
Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallalary bilen Türkmenistanyň Mejlisiniň işi täze derejelere ýetirildi. Döwlet Baştutanymyz G.Mämmedowa hem-de Türkmenistanyň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň deputatlaryna hukuk özgertmelerini geçirmäge goşan goşantlary üçin minnetdarlyk bildirdi.
Hormatly Prezidentimiz sözüni dowam edip, Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 80-nji maddasyna hem-de «Türkmenistanyň Mejlisi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 8-nji maddasyna laýyklykda, Mejlisiň deputatlarynyň arasyndan Mejlisiň Başlygynyň, onuň orunbasarynyň saýlanylmalydygyny, Mejlisiň komitetleriniň döredilmelidigini we komitetleriň başlyklarynyň saýlanylmalydygyny belledi.
Ilki bilen, Mejlisiň Başlygyny saýlamak bilen bagly meselä seredildi. Kanunçylyga laýyklykda, Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy gizlin ses bermek arkaly saýlanylýar.
Döwlet Baştutanymyz parlamentarilere ýüzlenip, şu mesele boýunça kimde nähili teklibiň bardygyny sorady.
47-nji “Nowruz” saýlaw okrugyndan deputat M.Otuzow Aşgabat şäheriniň 5-nji “Parahatçylyk” saýlaw okrugyndan saýlanan deputat D.Gulmanowany Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy wezipesine saýlamak barada deputatlaryň adyndan teklibini aýtdy.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Mejlisiň Başlygyny saýlamak üçin ses sanaýjy topary saýlamagy teklip etdi.
Milli parlamentariler teklip edilen düzüm bilen tanşyp, degişli karary kabul etdiler.
Soňra Mejlisiň deputatlarynyň ses bermegi we ses bermegiň jemini jemlemek üçin 30 minutlyk arakesme yglan edildi. Ses bermek Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde ýörite taýýarlanan we enjamlaşdyrylan ýerde geçýär.
Soňra maslahat Mejlisiň ses sanaýjy toparynyň başlygy, deputat G.Aşyrowyň hasabaty bilen dowam edýär. Habar berlişi ýaly, ses bermegiň netijeleri boýunça Mejlisiň ýedinji çagyrylyşynyň başlyklygyna D.Gulmanowa biragyzdan saýlanylýar.
Ses sanaýjy toparyň başlygynyň hasabaty deputatlar tarapyndan biragyzdan makullanyldy we toparyň teswirnamasy tassyklanyldy.
Hormatly Prezidentimiz Mejlisiň Başlygy wezipesine D.Gulmanowany saýlamak barada kabul edilen Türkmenistanyň Kanunyna gol çekýär.
Mejlisiň ýolbaşçysy döwlet Baştutanymyza, deputatlara we ähli ýygnananlara ýüzlenip, bildirilen ýokary ynam üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi we kanun çykaryjy edaranyň öňünde goýlan jogapkärli hem-de möhüm wezipeleri çözmek üçin ähli güýç-gaýratyny, tejribesini, bilimini gaýgyrmajakdygyna ynandyrdy. Halkyň saýlanlary milli döwletliligi pugtalandyrmak, Watanymyzy ykdysady, durmuş we medeni taýdan okgunly ösdürmek, halkara giňişlikde onuň abraýyny has-da belende götermek maksady bilen, hukuk binýadyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek üçin tutanýerli zähmet çekerler.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow D.Gulmanowany Mejlisiň Başlygy wezipesine saýlanylmagy bilen tüýs ýürekden gutlap, oňa işinde uly üstünlikleri arzuw etdi.
Maslahatyň dowamynda döwlet Baştutanymyz Mejlisiň Başlygynyň orunbasarynyň saýlanylýandygyny yglan etdi.
Şu mesele boýunça Aşgabat şäheriniň 10-njy “Arçabil” saýlaw okrugy boýunça deputat S.Durdyýew çykyş edip, milli parlamentarileriň şu wezipä Lebap welaýatynyň 77-nji “Farap” saýlaw okrugy boýunça deputat G.Rozyýewi teklip edýändiklerini habar berdi.
Soňra açyk ses berilýär.
Hormatly Prezidentimiz Mejlisiň Başlygynyň orunbasary wezipesine G.Rozyýewi saýlamak barada kabul edilen Türkmenistanyň Kanunyna gol çekýär we oňa işinde üstünlikleri arzuw edýär.
Öz nobatynda, milli parlamentiň ýolbaşçysynyň orunbasary bildirilen ýokary ynam üçin döwlet Baştutanymyza, deputatlara tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmäge gönükdirilen wezipeleriň çözülmegi üçin tagallalaryny gaýgyrmajakdygyna ynandyrdy.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow milli parlamentiň durmuşa geçirmeli işleri bilen baglylykda, Mejlisiň düzüminde sekiz komiteti:
1) Adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramak baradaky komiteti;
2) Kada-kanunçylyk baradaky komiteti;
3) Ykdysady meseleler baradaky komiteti;
4) Durmuş syýasaty baradaky komiteti;
5) Ylym, bilim, medeniýet we ýaşlar syýasaty baradaky komiteti;
6) Daşky gurşawy goramak, tebigatdan peýdalanmak we agrosenagat toplumy baradaky komiteti;
7) Halkara we parlamentara aragatnaşyklar baradaky komiteti;
8) Ýerli wekilçilikli häkimiýet we öz-özüňi dolandyryş edaralary bilen işlemek baradaky komiteti döretmegiň teklip edilýändigini belledi.
Deputatlaryň biragyzdan goldamagy bilen Mejlisiň komitetlerini döretmek barada Mejlisiň karary kabul edilýär.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň teklibi boýunça ýurdumyzyň Mejlisiniň esasy düzüm bölekleriniň ýolbaşçylaryny saýlamak baradaky meselä seredilýär.
Daşoguz welaýatynyň 69-njy “Daşoguz” saýlaw okrugy boýunça deputat S.Gaýypow Türkmenistanyň Mejlisiniň Adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramak baradaky komitetiniň başlygy wezipesine Mary welaýatynyň 104-nji “Peşanaly” saýlaw okrugy boýunça deputat Ý.Eşşäýewi; Balkan welaýatynyň 38-nji “Esenguly” saýlaw okrugy boýunça deputat M.Geldimämmedow Mejlisiň Kada-kanunçylyk baradaky komitetiniň başlygy wezipesine Aşgabat şäheriniň 9-njy “Älem” saýlaw okrugy boýunça deputat B.Baýlyýewi; Mary welaýatynyň 97-nji “Mary” saýlaw okrugy boýunça deputat M.Orazmeredow Mejlisiň Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň başlygy wezipesine Aşgabat şäheriniň 7-nji “Güneş” saýlaw okrugy boýunça deputat G.Agaýewi saýlamak baradaky teklibi beýan edýär.
Soňra çykyş eden Balkan welaýatynyň 35-nji “Awaza” saýlaw okrugy boýunça deputat E.Matdyýew Mejlisiň Durmuş syýasaty baradaky komitetiniň başlygy wezipesine Ahal welaýatynyň 22-nji “Änew” saýlaw okrugy boýunça deputat A.Sarjaýewi; Aşgabat şäheriniň 11-nji “Bagtyýarlyk” saýlaw okrugy boýunça deputat B.Myradowa Mejlisiň Ylym, bilim, medeniýet we ýaşlar syýasaty baradaky komitetiniň başlygy wezipesine Lebap welaýatynyň 79-njy “Darganata” saýlaw okrugy boýunça deputat B.Seýidowany saýlamagy teklip etdi. Lebap welaýatynyň 84-nji “Saýat” saýlaw okrugy boýunça deputat Ç.Akyýewa Daşky gurşawy goramak, tebigatdan peýdalanmak we agrosenagat toplumy baradaky komitetiň başlygy wezipesine Aşgabat şäheriniň 6-njy “Köpetdag” saýlaw okrugy boýunça deputat Ç.Babanyýazowy; Ahal welaýatynyň 26-njy “Tejen” saýlaw okrugy boýunça deputat E.Ataýewa Mejlisiň Halkara we parlamentara aragatnaşyklar baradaky komitetiniň başlygy wezipesine Aşgabat şäheriniň 2-nji “Bitaraplyk” saýlaw okrugy boýunça deputat B.Muhamedowy saýlamagy teklip edýär.
Daşoguz welaýatynyň 62-nji “S.Rozmetow” saýlaw okrugy boýunça deputat K.Nepesow Mejlisiň Ýerli wekilçilikli häkimiýet we öz-özüňi dolandyryş edaralary bilen işlemek baradaky komitetiniň başlygy wezipesine Ahal welaýatynyň 18-nji “Bäherden” saýlaw okrugy boýunça deputat M.Gurbanowy saýlamak barada deputatlaryň adyndan teklibini aýdýar.
Teklip edilen dalaşgärler ses bermegiň netijeleri boýunça ýokarda ady agzalan komitetleriň ýolbaşçylygyna saýlandylar. Türkmenistanyň Mejlisiniň şu meseleler boýunça kararlary biragyzdan kabul edilýär.
Soňra maslahat hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň çykyşy bilen dowam etdi.
Döwlet Baştutanymyz ýygnananlara ýüzlenip, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeleriň netijesinde syýasatda, ykdysadyýetde, medeni-durmuş ugurlarynda uly ösüşleriň gazanylýandygyny belledi. Türkmenistanyň ynsanperwerlik, parahatçylyk söýüjilik ýörelgelerine esaslanýan içeri we daşary syýasaty üstünlikli durmuşa geçirilýär. Garaşsyz, hemişelik Bitarap döwletimiziň demokratik we hukuk esaslarynyň pugtalandyrylmagy, milli hukuk binýadynyň yzygiderli kämilleşdirilmegi «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» we beýleki kabul edilen maksatnamalarda kesgitlenen wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň möhüm şertleri bolup durýar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady.
Türkmenistanda adamyň we raýatyň Konstitusiýada hem-de kanunlarda kepillendirilen hukuklaryny, azatlyklaryny goramak biziň alyp barýan döwlet syýasatymyzyň baş maksady bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, bu işleriň kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek ýurduň kanun çykaryjy edarasynyň esasy wezipeleriniň biri bolmaly. Şunuň bilen baglylykda, raýat-hukuk gatnaşyklaryny kämilleşdirmek maksady bilen, häzirki döwrüň talaplaryndan we oňyn halkara tejribeden ugur alyp, Türkmenistanyň Raýat kodeksiniň täze rejelenen görnüşini taýýarlamak zerur bolup durýar. Türkmenistanyň Administratiw hukuk bozulmalary hakynda kodeksine we beýleki kodekslere üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek boýunça işler alnyp barylmalydyr.
Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 134-nji maddasyna laýyklykda, Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň bazar gatnaşyklary ýörelgelerine esaslanýandygyny göz öňünde tutup, bu ugurdaky kanunçylygy hem kämilleşdirmek möhümdir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Bellenilişi ýaly, Watanymyza, döwletimize, halkymyza wepaly, watansöýüjilik ruhunda terbiýelenen, ahlak taýdan durnukly, sagdyn pikirli hem-de hünär taýdan kämil harby gullukçylary kemala getirmek we olaryň hukuk goraglylygyny kämilleşdirmek maksady bilen, «Harby gullukçylaryň hukuk ýagdaýy hakynda» we «Harby borçlulyk we harby gulluk hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryna täzeden seretmek wajypdyr.
Milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň ykdysady we maliýe görkezijilerinden ugur alnyp, geljek ýylda amala aşyrylmaly işleriň ykdysady hasaplamalaryny edip, «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyny işläp taýýarlamak boýunça işlere häzirki wagtdan taýýarlyk görmek zerurdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady.
Döwlet býujetine seredilende, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda durnukly ösüş depginlerini üpjün etmek, goşmaça iş orunlaryny döretmek we zähmet haklaryny yzygiderli ýokarlandyrmak, ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny berkitmek, halkyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen maksatnamalary durmuşa geçirmek bilen bagly wezipelere üns berilmelidir. Döwlet serişdelerini aýawly ulanmak, býujet-salgyt, pul-karz gatnaşyklaryny düzgünleşdirýän kanunçylyk namalaryny işläp taýýarlamak esasy maksatlaryň hatarynda kesgitlenildi. Aýdylanlary nazara alyp, işewürlik gurşawyny gowulandyrmaga, telekeçilik işini höweslendirmäge, maliýe durnuklylygyny üpjün etmäge, gazna bazaryny ösdürmäge hem-de bäsleşikli bazar gurşawyny döretmäge gönükdirilen kadalar bilen bagly «Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň Bitewi kanunyna, Türkmenistanyň Gümrük kodeksine, beýleki kanunlara döwrebap üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek zerur bolup durýar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.
«Paýdarlar jemgyýetleri hakynda», «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda», «Daşary ykdysady iş hakynda», «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny döwrebaplaşdyrmak boýunça işleri dowam etdirmek möhümdir. Çykyşynyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Halkara Zähmet Guramasynyň esasy kadalaşdyryjy namalaryndan gelip çykýan düzgünleri Türkmenistanyň zähmet kanunçylygyna ornaşdyrmak, zähmet gatnaşyklaryny kämilleşdirmek we zähmet şertlerini gowulandyrmak, işgärleriň konstitusion zähmet hukuklaryny kepillendirmek maksady bilen, «Türkmenistanyň Zähmet kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyny işläp taýýarlamagyň maksadalaýykdygyny belledi.
Ösüp gelýän ýaş nesilleri durmuş taýdan goldamak, çagalaryň saglygynyň dikeldilmegine ýardam bermek, olaryň bagtyýar durmuşda ýaşamagyny üpjün etmek hem-de olarda Watana wepalylyk, ruhubelentlik, arassa ahlaklylyk, ynsanperwerlik, halallyk ýaly häsiýetleri kemala getirmek üçin amatly şertleri döretmek boýunça uly işler durmuşa geçirilýär. Bellenilişi ýaly, howandarlyga mätäç çagalaryň jemgyýetiň we döwletiň durmuşyna doly gatnaşmaga bolan hukuklarynyň durmuşa geçirilmegine ýardam bermek, olary durmuş taýdan goramagyň goşmaça kepilliklerini bellemek biziň ynsanperwer syýasatymyzyň möhüm ugrudyr. Şunuň bilen birlikde, Türkmenistanyň Maşgala kodeksine, raýat ýagdaýynyň namalary hakynda kanunçylyga hem täzeden seretmegiň maksadalaýyk boljakdygy nygtaldy.
Ýurdumyz uglewodorod çig malynyň dünýäde ägirt uly gorlaryna eýe bolmak bilen, senagaty ýokary tehnologiýalar bilen üpjün etmek, daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek arkaly ýurduň ykdysadyýetini depginli ösdürmek meselesini esasy orunda goýýar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. Bu ugurda durmuşa geçirilýän işleriň hukuk binýadyny döwrüň talaplaryna laýyk getirmek bilen baglylykda, «Daşary ýurt maýa goýumlary hakynda» we «Uglewodorod serişdeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny kämilleşdirmek maksadalaýyk bolar.
Garaşsyz Watanymyzda milli däp-dessurlarymyzy, taryhymyzy, milli mirasymyzy, şol sanda milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini goramak, olary bütin dünýä ýaýmak bilen bir hatarda, geljekki nesillere ýetirmek ugrunda maksatnamalaýyn işler alnyp barylýar. Bu ugurda ýurdumyz halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy ýokary derejede ýola goýdy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz «Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini goramak hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna degişli üýtgetmeleriň we goşmaçalaryň girizilmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny nygtady.
Şunuň bilen birlikde, ýurdumyzda Gündogaryň beýik akyldary we nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny dabaraly bellemek, Magtymguly Pyragynyň baý we gymmatly edebi mirasyny şöhratlandyrmak, bu şanly senäni dabaralandyrmak maksady bilen, «Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygyna» atly Türkmenistanyň ýubileý medalyny döretmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunyny işläp taýýarlamagyň we kabul etmegiň beýik akyldaryň mertebesini beýgeltmekde uly iş boljakdygy aýdyldy.
Ýurdumyzda alnyp barylýan giň gerimli özgertmelerde oba hojalyk pudagyna hem möhüm orun degişlidir. Bu özgertmeler oba hojalyk pudagynyň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagyny, ýer we suw serişdeleriniň netijeli peýdalanylmagyny, ýurdumyzyň azyk garaşsyzlygynyň üpjün edilmegini, ýerli önümleriň öndürilişini we Diýarymyzyň eksport kuwwatynyň artdyrylmagyny maksat edinýär diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi. Tebigy baýlyklary rejeli peýdalanmak, täze tehnologiýalary ornaşdyrmak, ekologik howpsuzlygy üpjün etmek Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň birine öwrüldi. «Gidrometeorologiýa işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň işlenip taýýarlanylmagy, «Daýhan hojalygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna degişli üýtgetmeleriň we goşmaçalaryň girizilmegi gaýragoýulmasyz wezipeleriň hatarynda görkezildi.
Bellenilişi ýaly, döwletimiziň oňyn Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk, netijeli halkara hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasaty rowaçlyga beslenýär. Ýurdumyz sebitiň we yklymyň möhüm meseleleriniň çözgüdini işläp taýýarlamakda, dünýä döwletleriniň tagallalaryny birleşdirmekde işjeň we oňyn başlangyçlary öňe sürýär, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde özüniň saldamly goşandyny goşýar.
Häzirki wagtda Türkmenistan döwletimiziň ençeme halkara şertnamalara, ylalaşyklara we konwensiýalara goşulmagy bilen, olarda beýan edilen halkara hukuk kadalary milli kanunçylygymyza ornaşdyryldy diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we ýurdumyzyň dünýä döwletleri we abraýly guramalar bilen hyzmatdaşlygyny giňeltmek üçin geljekde-de bu işleri has-da kämilleşdirmegiň we giňeltmegiň wajypdygyny belledi. Dünýä döwletleri ýurdumyz bilen ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy ýola goýmaga uly gyzyklanma bildirýärler. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň daşary syýasat işini, halkara gatnaşyklarynyň şertnama-hukuk binýadyny kanunçylyk taýdan üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işleri yzygiderli dowam etdirmegiň wajypdygyna üns berildi.
Şu işler bilen bir hatarda, ýurdumyzyň daşary syýasy gatnaşyklaryny parlament diplomatiýasynyň üsti bilen dünýä ýaýmak üçin Türkmenistanyň Mejlisi dünýä döwletleriniň parlamentleri hem-de abraýly halkara guramalar bilen gatnaşyklaryny yzygiderli berkitmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady we bu ugurda parlamentara dostluk toparlarynyň, ugurdaş komitetleriň, ýaş parlamentarileriň, zenan parlamentarileriň arasynda özara tejribe alyşmak üçin hyzmatdaşlygyň täzeçe iş usullarynda ýola goýulmagynyň maksadalaýyk boljakdygyny belledi. Şeýle hem Türkmenistanyň Mejlisiniň wekilleri halkara derejede geçirilýän maslahatlara, parlament meýdançalarynda guralýan forumlara işjeň gatnaşmak bilen, şeýle çäreleri ýurdumyzda-da guramak we geçirmek babatda zerur işleri alyp barmalydyrlar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Munuň özi parlament işini guramaga we kanun çykaryjylyk işinde tejribe alyşmaga, ýurdumyzyň oňyn başlangyçlaryny dünýä jemgyýetçiligine ýetirmäge amatly mümkinçilik berer.
«Türkmenistanyň Saýlaw kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň, şeýle hem «Saýlawçylaryň bitewi döwlet reýestri hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamalaryny taýýarlamak, «Döwlet häkimiýetiniň ýerli wekilçilikli edaralary hakynda», «Ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralary hakynda», «Ýerli öz-özüňi dolandyryş hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny kämilleşdirmek ileri tutulýan meýilnamalaryň hatarynda görkezildi.
Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň esas goýujy ýörelgelerinden, ýurdumyzyň Hökümeti tarapyndan kabul edilen maksatnamalardan we Kararlardan gelip çykýan wezipelerden ugur alnyp, üstümizdäki ýylda hem ýurdumyzyň milli ykdysadyýetini ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak boýunça öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine kanunçylyk taýdan oňyn şertleri döretmäge uly üns bermek zerurdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sözüni dowam etdi we bu ugurda kanunlar maksatlaýyn, pudaklaýyn we sebitleýin maksatnamalardan, döwletimiziň milli ykdysadyýetiniň pudaklarynyň ykdysady we maliýe görkezijilerinden ugur alnyp işlenilip taýýarlanylmalydyr diýip belledi.
Döwlet Baştutanymyz çykyşyny jemläp, Türkmenistanyň Mejlisiniň geljekde-de öz işini jemgyýetimiz we döwletimiz üçin örän möhüm bolan wezipeleridir meseleleri çözmäge gönükdirip, ýokary netijeleri gazanjakdygyna berk ynam bildirdi we hemmelere berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, ata Watanymyzyň at-abraýyny has-da belende götermek ugrunda alyp barjak işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň çykyşy ruhubelentlik bilen diňlenildi hem-de şowhunly el çarpyşmalar bilen garşylanyldy.
Şunlukda, Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahaty ýapyk diýip yglan edildi. Maslahat Türkmenistanyň Döwlet senasynyň ýaňlanmagy bilen jemlendi.
Döwlet Baştutanymyz ýygnananlar bilen hoşlaşyp, bu ýerden ugrady.
***
Şu gün Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahatynyň jemlerine bagyşlanan maslahat geçirildi.
Maslahatda çykyş edenler 2023-nji ýylyň 26-njy martynda geçirilen Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlarynyň, welaýat, etrap we şäher halk maslahatlarynyň, Geňeşleriň agzalarynyň saýlawlarynyň ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli özgertmeleri durmuşa geçirmekde ýokary raýatlyk işjeňliginiň subutnamasyna öwrülendigini bellediler. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow deputatlar düzüminiň öňünde eden maksatnamalaýyn çykyşynda kanunçylygy mundan beýläk-de kämilleşdirmek, durmuşa geçirilýän milli maksatnamalaryň hukuk esaslaryny pugtalandyrmak boýunça ýakyn geljek üçin anyk wezipeleri kesgitledi.
Maslahata gatnaşyjylar Türkmenistanyň Mejlisiniň saýlanan deputatlarynyň aglabasynyň ýaş nesliň wekilleridigini bellediler. Munuň özi ýurdumyzda ýaşlar baradaky döwlet syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigine, ýaşlaryň jemgyýetde özlerini ykrar etdirmekleri, olaryň möhüm syýasy, ykdysady, durmuş özgertmelerini amala aşyrmaga gatnaşmagy üçin zerur şertleriňdir kepillikleriň döredilýändigine şaýatlyk edýär. Hormatly Prezidentimiziň çuň mazmunly çykyşynda kesgitlenen wezipeleri çözmek üçin Türkmenistanyň Mejlisi tarapyndan «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» kesgitlenen wezipeleriň kanunçylyk-hukuk taýdan üpjün edilmegi boýunça zerur işler geçiriler.
Maslahatyň ahyrynda Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary uly ynamy ödemek üçin tutanýerli zähmet çekjekdiklerine, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň belent maksatlaryna ýetmegiň bähbidine ähli güýç-gaýratlaryny, bilimlerini gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdylar.