Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly we öňdengörüjilikli işleriniň netijesinde ýurdumyzyň milli ykdysadyýetinde ýokary ösüş depginleri gazanylýar. Bularyň hemmesi hormatly Prezidentimiziň amala aşyrýan ykdysady syýasatynyň netijeli durmuşa geçýändigini aýdyňlygy bilen görkezýär.

Milli Liderimiziň amala aşyrýan ykdysady syýasatynda ýurdumyzda daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümçilikleri döretmek, şeýle hem ýurdumyzda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini artdyrmak işleri möhüm orny eýeleýär. Hususan-da, “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019-2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” ýurdumyzda öndürilýän önümleri eksport edýän we daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümçilikleriň döredilmegini dowam etmek esasy wezipeleriň hatarynda görkezilýär.

Şeýle hem Türkmenistanyň Prezidentiniň durmuş-ykdysady strategiýasynyň çäklerinde ýurdumyzyň ýokary depginli durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen, eksport mümkinçiliklerini artdyrmak we düzümini diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça ylmy taýdan esaslandyrylan ugurlary kesgitlemek “Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynda” baş maksat hökmünde kesgitlenildi.

Dünýäniň haryt bazarlarynda bäsleşik göreşiniň ýitileşýän häzirki şertlerinde ýurdumyzdan daşary ýurtlara iberilýän harytlaryň möçberlerini has-da artdyrmak üçin daşary söwda gatnaşyklarynda häzirkizaman tehnologiýalaryndan giňden peýdalanmagy zerur bolup durýar. Şeýle tehnologiýalaryň biri hökmünde internet toruny görkezmek bolar. Häzirki döwürde dünýäde bu toruň üsti bilen köp sanly elektron söwda amallary geçirilýär.

Elektron söwda diýip, elektron maglumat ulgamlaryndan, telekommunikasiýa aragatnaşyk torlaryndan we elektron amallaryndan peýdalanmak bilen, geleşikler edilende elektron resminamalaryň alşylmagy arkaly amala aşyrylýan, uzaklykdan satmak arkaly edilýän söwdanyň görnüşine düşünilýär.

Halkara söwda gatnaşyklarynyň ösüşiniň häzirki tapgyrynda internet söwdasyny ýurdumyzyň milli eksportyny artdyrmagyň gelejegi bar bolan ugurlarynyň biri hökmünde görkezmek bolar. Eksporta goldaw bermegiň bu usulyny has-da giňeltmek maksady bilen, ýurdumyzda giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Hususan-da, “Türkmenistanda 2019-2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda” elektron söwda sanly ykdysadyýetiň üstünlikli hereket etmeginiň üç ugrunyň biri hökmünde kesgitlenip geçilýär.

Bulardan başga-da, ýurdumyzda sanly tehnologiýalaryň üsti bilen elektron söwdany ösdürmegiň kadalaşdyryjy-hukuk binýady hem yzygiderli kämilleşdirilip gelinýär. Hususan-da, 2020-nji ýylyň 14-nji martynda “Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilendigini muňa mysal edip bolar.

“Türkmenistanda 2019-2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna” laýyklykda, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary hem sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça yzygiderli işleri amala aşyrýarlar. Şol sanda hususy önüm öndürijilerimiz, söwda we hyzmatlar ulgamynda iş alyp barýan şereketler internet söwdasynyň gerimini günsaýyn giňeldýärler, elektron söwda sahypalaryny açmak, ykjam elektron goşundylaryny döretmek hem-de dünýä belli internet söwda ulgamlarynda ýurdumyzda öndürilen harytlary hödürlemek arkaly onlaýn usulda harytlary menzilara satmak we eltip bermek hyzmatlaryny giň gerimde amala aşyrýarlar.

Elektron söwdany düzgünleşdirmek babatynda halkara derejesinde hem işler hem alnyp barylýar. BMG-niň 1996-njy ýyldaky mejlisnde “Elektron söwdasy boýunça nusgalyk kanun” kabul edildi. Halkara derejesinde şeýle kanunyň kabul edilmegi ýurtlara elektron serişdeleri arkaly harytlaryň özara alyş-çalşyny has-da ýeňilleşdirýär.

Elektron söwdany ýurdumyzyň milli eksportyny ösdürmegiň wajyp guraly hökmünde peýdalanmagyň zerurlygyny, söwda amallaryny geçirmegiň bu usulynyň ýokary amatlylygy bilen düşündirip bolar. Hususan-da:

•     

•    elektron    dükanyň eýesiniň, şeýle hem harytlary satyn alyjylaryň    harytlary satmaklary üçin ýa-da şu harytlary satyn almaklary    üçin olaryň bir ilatly nokadyň çäginde bolmaklary zerur    bolmaýar;

      

•    internetiň    üsti bilen halkara söwda meýdançalaryna ornaşmak ýeňil    bolýar;

      

•    köpsanly    wirtual töleg ulgamlary peýdalanylýar;

      

•    halkara    söwdasyndaky araçyllara sarp edilýän harajatlar azalýar;

      

•    harytlar    dünýäniň islendik nokadyna poçtanyň üsti bilen eltilýär;

      

•    Internetiň    bar bolan islendik ýerinde we islendik wagtda täze harytlar we    arzanladyşlar bilen tanyşyp bolýar.

Elektron täjirçilik halkara söwdasynda bäsleşik artykmaçlyklaryny döretmäge mümkinçilik berýär hem-de onuň ösmegini höweslendirýär. Sanly ykdysadyýet bazarlaryň has-da biri-birine ýakynlaşmagyna getirýär. 

Elektron täjirçilik harytlary (hyzmatlary) internet torlarynyň üsti bilen satyn almaklygy we satmaklygy göz öňünde tutýar. Müşderileri ýeňil gözläp tapmaga mümkinçilik bermegi elektron täjirçiligiň esasy artykmaçlygy hökmünde görkezmek bolar. Şoňa laýyklykda haryt öndürijiler öz harytlaryny daşary ýurtlara satmaga uly mümkinçilikleri alýarlar.

Alyjylar we satyjylar üçin elektron söwda meýdançalaryny döretmäge gatnaşýan internet araçyllary elektron täjirçiligiň ösmeginde wajyp orun eýeleýär. Çünki elektron söwda meýdançalary onlaýn-satyşlara sarp edijileriň ynamynyň artmagyna, satyjylar üçin belli standartlaryň bellenilmegine, tölegleri geçirmegiň howpsuzlygynyň üpjün edilmegine, şeýle hem satyjylaryň (salgyt, gümrük we başgalar) döwlet edaralary bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine täsir edýärler. 

Taryhyň jümmüşinden gözbaş alyp gaýdýan halkymyz häzirki döwürde bahasyna ýetip bolmajak medeni mirasy, milli gymmatlyklary bilen şöhratlanýar. Gahryman Arkadagymyzyň gurup beren eşretli zamanasynda halkymyz tarapyndan dünýä medeniýetiniň genji-hazynasyna goşulan milli gymmatlyklaryň biri-de –  behişdi bedewlerimizdir. 

Gahryman Arkadagymyzyň jöwher paýhasyndan dörän “Ahalteke bedewi – biziň buýsanjymyz we şöhratymyz” atly kitabynda türkmeniň bedew atyna söýgüsi içgin açylyp görkezilýär. Bu kitapda ahalteke bedewleriniň 132-si barada gürrüň berilýär. Hormatly Prezidentimiziň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýaşadýan döwletimizde Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde  atçylyk ulgamyna, halyçylyk sungatyna döwlet tarapyndan uly üns berilýär. Gahryman  Arkadagymyz bu barada şeýle belleýär: “Türkmen halysy, türkmen bedewi – bular diňe bir halkymyzyň gadymylygynyň we zehinliliginiň, biziň şu günki garaşsyzlygymyzyň simwoly bolman, eýsem bu biziň topragymyzyň beýik syrydyr”.

Häzir ýurdumyzda diňe arassa tohum aty ýetişdirilmän, eýsem, onuň ýyndam sport aty bolmagy barada hem uly aladalaryň edilýändigini aýratyn bellemek bolar. Köpetdagyň etegindäki ajaýyp giňişlikde ýerleşýän Halkara atçylyk-sport toplumynda bedewleriň päsgelçiliklerden bökmek boýunça atçylyk-sport ýaryşy, şeýle hem uzak aralyga uly ýöriş, däp bolan at çapyşyklary we beýleki sport ýaryşlary yzygiderli geçirilýär. Ýurdumyzyň çar künjeginde döwrebap atçylyk toplumlary gurlup ulanylmaga berilýär. Ahalteke bedewleriniň gözellik we çapuw bäsleşikleriniň yzygiderli geçirilmegi bolsa däbe öwrüldi. 

“Akhan” atly ahalteke atynyň hem-de paýtagtymyz Aşgabat şäherindäki Olimpiýa stadionyndaky bedewiň çeper keşbiniň Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilmegi, şeýle hem behişdi bedewimiziň waspy ýetirilýän “Görogly” şadessanynyň ÝUNESKO-nyň umumadamzat gymmatlyklarynyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna goşulmagy türkmen bedewleriniň şan-şöhratyny has hem arşa göterdi. Gahryman Arkadagymyzyň teklibi boýunça 2017-nji ýylda ýurdumyzda geçirilen “Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň” maksatnamasyna sportuň konkur görnüşiniň girizilmegi bolsa türkmen bedewleriniň sport äleminde tanalmagynda möhüm taryhy waka boldy. Türkmenleriň çydamly, ýyndam atlary ýow gününde hem, parahatçylykly ýaşaýyşda hem olaryň iň ýakyn hemdemidir. Türkmen ýigidi öz atyna dostuna-doganyna etmeýän hormatyny edýär. Çünki Göroglynyň aýdyşy ýaly, bedew ýigidiň “başdaşy, syrdaşy, ýowuz günde ýoldaşy”. Aslynda, “Görogly” eposyna, bellibir derejede, bedew baradaky eser hem diýip bolar. Sebäbi Gyraty Göroglysyz, Göroglyny bolsa Gyratsyz göz öňüne getirmek asla mümkin däl.

Taryha ajaýyp kamaty, ýyndamlygy, çydamlylygy, syzgyrlygy, wepalylygy kimin buýsançly häsiýetleri bilen giren türkmen bedewleri biziň milli guwanjymyzdyr. Ata-babalarymyz öz wepaly syrdaşlaryny gözüniň göreji deý gorapdyrlar. Olary gymmatbaha şaý-sepler bilen bezäpdirler.

Bedewler diňe bir şaý-sepler bilen bezelmän, eýsem olar üçin haly önümleriniň hem öndürilendigini bellemelidiris. Halyçylyk sungatynyň bir görnüşi bolan keçe önümlerini hem ir wagtlardan bäri at esbaby hökmünde ulanylypdyr. Dal bedewleriň we olara dakylýan esbaplaryň waspy türkmen edebiýatynda aýratyn orny eýeleýär. 

Bedewlerimizi serkerde şahyr Seýitnazar Seýdi şeýle wasp edýär:

Münende şaý bolsa, tükel esbaby,

Tagty-Süleýmandyr üsti bedewiň.

Jul eýleseň, atlas bilen zerbaby,

Şonda biarmandyr üsti bedewiň.

Berkarar döwletimiziň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe deňi-taýy bolmadyk bedewlerimiziň sarpasy belent tutulýar. Türkmen bedewiniň baýramynyň her ýyl döwlet derejesinde bellenilmegi olar baradaky uly aladadan nyşandyr. Atçylygy ösdürmegiň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugruna öwrülmegi bolsa ahalteke bedewleriniň şöhratyny has-da beýgeldýär. 

Şu gün — 20-nji martda ýurdumyzda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda ýazky bag ekmek dabarasyna badalga berildi. Ol döwlet Baştutanymyzyň Türkmenistanyň Prezidenti wezipesinde ilkinji gatnaşan ählihalk çäresi hökmünde uly ähmiýete eýedir.                                                                  

Hormatly Prezidentimiziň awtoulagy ählihalk bag ekmek dabarasynyň badalga beriljek ýerine gelip saklandy. Döwlet Baştutanymyzy çärä gatnaşyjylar mähirli garşyladylar. Bu ýerde ýaňlanan aýdym-sazlar dabara gatnaşyjylaryň baýramçylyk ruhuny has-da belende göterdi. Meşhur sungat ussatlarynyň hem-de ýaş ýerine ýetirijileriň çykyşlarynda halkyň Arkadagly zamanasyna, eziz Diýarymyza, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy» diýip at berlen täze taryhy döwre buýsanç, joşgunly ýaşlygyň waspy öz beýanyny tapdy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýanyna ýurdumyzyň ýaş nesliniň wekili baryp, bag ekmek dabarasyna ak pata bermegi haýyş etdi we bag nahalyny oturtmak üçin pili gowşurdy. Türkmen döwletiniň Baştutany ilkinji agaç nahalyny oturtmak bilen, asylly işe ak pata berdi. Çärä gatnaşyjylar hem hormatly Prezidentimiziň göreldesine eýerdiler. Bu asylly işe ýurdumyzyň sebitleriniň ýaşaýjylary hem uly ruhubelentlikde goşuldylar. Nahallaryň welaýatlaryň toprak-howa şertleriniň aýratynlyklaryna durnukly baglaryň görnüşlerinden saýlanyp alnandygyny-da bellemek gerek. Baharyň şu ajaýyp gününde ildeşlerimiziň şeýle tutumly çärä işjeň gatnaşmaklary milli özboluşlylygyň, agzybir halkymyzyň yhlasly zähmetiniň aýdyň ýüze çykmasy boldy.

Gahryman Arkadagymyzyň degişli Kararyna laýyklykda, ýurdumyzda ekologik abadançylygy üpjün etmek we tokaý zolaklarynyň çägini giňeltmek maksady bilen, şu ýyl saýaly, pürli, miweli baglaryň hem-de üzümiň jemi 3 million düýbüni ekmek göz öňünde tutuldy. Ýeri gelende bellesek, ýurdumyzda hemişelik Bitaraplygymyzyň şanly 25 ýyllygy bellenilen ýylda 25 million, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk ýubileýiniň dabaralandyrylan ýylynda bolsa 30 million düýp agaç nahaly oturdyldy. Diňe şunuň özi-de Diýarymyzda tebigat bilen sazlaşykly ýaşamaga, oňa aýawly çemeleşmäge möhüm ähmiýet berilýändigini aýdyň görkezýär. Bag ekmegiň döwlet syýasaty derejesine göterilmegi — munuň özi ynsanperwerligiň belent nusgasydyr.

  Bahar — jümle-jahanyň jana gelip, täze keşbe, täze görke girýän pursady. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň bahary türkmenistanlylar üçin, turuwbaşdan, täzelenişiň, täze taryhy döwrüň badalgasy bolup geldi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň düýn döwlet Baştutany wezipesine girişip, ilkinji gatnaşan çäresiniň ählihalk bag ekmek dabarasyna gabat gelmegini hem ýurdumyza ýaşyl baglardan serpaý ýapýan halkymyz gowulyga ýorýar. «Bir nahal ekseň, ömrüň baky» diýlişi ýaly, bag ýaşaýşyň dowamatlylygynyň nyşany hasaplanýar. Biz watandaşlarymyzyň belent ynamy bilen iň ýokary döwlet wezipesine saýlanan hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda berkarar Watanymyzyň ösüş-özgerişleriniň dowamat-dowam boljakdygyna, geljek 30 ýyla niýetlenen beýik maksatlaryň myradyna gowuşjakdygyna tüýs ýürekden ynanýarys. 

 Goý, täze durmuşy buşlap gelen Milli bahar baýramynyň bosagasynda ekilen daragtlar geljege saýa salsyn! 

«Türkmenistan»

 Türkmen binasy 

 Gurdugym aslynda, bilgil, bu zeminiň myhydyr,
Erer ol erkin mydam, budur türkmen binasy. 

 Terki-dünýä eýleýir, gelse rakyplar gaşyna,
Bil, polatdan bina bolgan, budur türkmen galasy. 

 Süleýman hem Rüstem Zal, Jemşit oňa bolmuş geda,
Günde ýüz müň salsa leşger, degmez şanyň belasy. 

 Daglar ondan alar taglym, leşgerleri sap-sap durar,
Her salanda zülpükary, artar ýigitniň höwesi. 

 Teke, ýomut, ýazyr, gökleň, Ahal ili bir bolup,
Kylsa bir jaýga ýörişni, açylar gül lälesi. 

 Her ýana ursa gadam saýýat, bolmaz hiç duşwar,
Hiç kim bendi kylyp bilmez, düşmez türkmen balasy. 

 Aryflary dem-dem geler, toýy bardyr her zaman,
Merdi-merdan sözlüdir ol, ýokdur köňül gilesi. 

 Aýdadyr Magtymguly, ýokdur köňülde hilesi,
Hak sylaýyp kylmyş nazar, bardyr onuň saýasy. 

Baharyň gelmegi bilen, türkmen topragy gyş ukusyndan oýandy. Zemin ýaşyl begrese bürenip, gözel görke girdi. Onuň ajaýyp keşbi — guşlaryň şirin owazy, gülleriň görki kalplary heýjana getirdi. Şahyrlaryň kalby bahar nagmasyna eýlendi. Çyplaň agaçlar gök don geýdi. Onuň waspyny şahyrlar goşgy bilen ýetirse, gyz-gelinler läle kakyp taryp etdiler. Asmanda çal bulutlar gübürdäp, Gökden inen ýagyş-ýagmyrlar teşne topragy gandyrdy. «Bahar gelýär, bahar gelýär, adamlar!» diýip, bahar paslyny buşlan lirik şahyrymyz onuň säherlerini şeýle wasp edipdi: «Ir säherler çykyp salkyn eýwana, Daň atyp gelşin ýakyndan gördüm. Daň salamyn ýollap çygly otlara, Bileje çekişdim guşlaryň «derdin».

Dogrudan-da, bahar paslynyň säherleri şahyryň wasp edişi ýaly, örän üýtgeşik. Alys gözýetimiň gaýmagyny syryp, Günüň dogup gelşini ýakyndan görmegiň, asuda, parahat, abadan ýurdumyzda birek-birege ilkinji säher salamyny bermegiň, daň säheriniň çygly howasyndan säher bilen dem almagyň janyňa dermandygy öz-özünden görnüp dur.

Ynsan we tebigat — bu örän täsin hem ajaýyp sazlaşyk. Ynsan bilen tebigat bir göwrä öwrülip, durmuşy gözellige, ajaýyplyga, topragy ýaşaýşyň egsilmez çeşmesine, Zemini eşret mekanyna öwürýär. Häzir bu eşret mekanynda daň säherleri ajaýyp görke geldi. Dolan Aý gül ýüzi bilen agşamlaryna gülüp bakýar. Giň çöller özgerip, görke girýär. Zeminde zähmet gaýnap joşýar. Ýer bilen Asman arasynda gül çemenler birek-birege ýylgyryp bakýar hem-de ynsanlaryň kalbyna şatlyk paýlaýar. Mahlasy, türkmen topragy, gojaman Zemin yşkdan doldy. Altyn şapak gül görke giren sähralaryň gözelligine gözellik goşýar. Aýdym-sazyň, dutaryň ajaýyp owazy kalplary joşdurýar.

Ençeme asyrlaryň jümmüşinden biziň günlerimize gelip ýeten, dost-doganlygyň, agzybirligiň, rysgal-berekediň baýramçylygy bolan, bahar paslynyň ilkinji aýynda eziz Diýarymyzda uly şatlyk hem-de ruhubelentlik bilen bellenilip geçilýän Milli bahar baýramy ynsanlaryň şatlygyny goşalandyrdy.

Külli türkmen topragynda hormatly Prezidentimiziň halkymyza bagyş eden Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ata-babalarymyzdan miras galan şeýle toý-baýramlar hasda uludan tutulýar. Bereketli türkmen topragynda, asuda hem parahat ýurdumyzda tutulýan toý-dabaralarymyza diňe bir türkmen halkymyz däl, eýsem, daşary ýurtlardan gelýän myhmanlar hem uly buýsanç hem guwanç bilen gatnaşýarlar.

Hawa, eziz Diýarymyzda Milli bahar baýramynyň il asudalygynda ýurt abadançylygynda hormatly Prezidentimiziň daşyna barha jebisleşip bellenilýän günlerinde ýurdumyzyň ähli raýatlaryny Asman-Zemini görke getirip, ynsanlaryň ruhuny galkyndyrýan bu baýramyň ýüreklerde bahar ýaly duýgulary oýarmagyny arzuw edeliň!

Orazjemal Myradowa, 

Türkmen döwlet maliýe institutynyň

Maliýe kafedrasynyň mugallymy

Hormatly Prezidentimiz döwletimizde ylmy, bilimi dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesinde ösdürmegi, halkymyzyň gadymy we orta asyrlar döwürleriniň örän baý medeni mirasyny giňişleýin çuňňur öwrenmegi, gorap saklamagy, dikeltmegi, wagyz etmegi döwlet derejesindäki möhüm, wajyp wezipeleriň biri edip goýdy. Arkadag Prezidentimiziň tagallalary bilen bu ugurda saldamly işlere badalga berildi. Milli Liderimiziň ýadawsyz aladalary bilen Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletiniň syýasy, ykdysady we medeni durmuşyny ösdürmek boýunça öňe süren özgertmelerini, gazanylan ösüşleri hem-de bu ugurda amala aşyrýan düýpli, tutumly işlerini göz öňünde tutup, halkymyz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň 2022-nji ýylyna “Halkyň Arkadagly zamanasy” diýip adalatly at berdi.

Türkmenler dünýäde iň gadymy halklaryň biridir. Türkmen topragynda emele gelen medeniýetiň, sungatyň, edebi mirasyň ýeke-täk eýesi hem türkmenler hasaplanýar. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda medeni mirasy öwrenmeklige uly ähmiýet berilýär. Gadymy we müdimi mirasymyzy dünýä çykarmaklygy baş maksat edip goýan Gahryman Arkadagymyzyň alyp barýan medeni ugry umumadamzat medeni gatnaşyklaryna gönükdirilendir. Türkmen halky tarapyndan müňýyllyklaryň dowamynda döredilen maddy däl medeni mirasymyzyň gymmatlyklarynyň nusgalaryny toplap öwrenmek, gorap saklamak babatynda maksatlaýyn işleri alyp barmaklyk hem-de geljekki nesillere ýetirmek ugrunda ylmy-usulyýet, wagyz-nesihat häsiýetli işleri ýola goýmak, ilatdan toplanylan maglumatlary arhiwleşdirmek, olaryň maglumatlar binýadyny döretmek ugrunda uly işler amala aşyrylýar.

Türkmen halky dünýäniň maddy we medeni gymmatlyklaryna öz mynasyp goşandyny goşan halk. Häzirki döwürde halkymyzyň maddy we maddy däl medeni gymmatlyklaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyna girizmek boýunça işler yzygiderli alnyp barylýar. Medeni we ruhy gymmatlyklaryň birnäçesiniň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyna girizilmegi halkymyzyň buýsanç çeşmesidir. Gadymy Merw, Köneürgenç we Nusaý ýadygärlikler toplumlary dünýäniň dürli ýurtlarynyň hünärmenlerinde, syýasatçylarynda uly gyzyklanma döredýär. Türkmen halysy, ahalteke bedewi, alabaýy, milli lybaslarymyz, şaý-seplerimiz, nusgawy şahyrlarymyzyň döredijiligi, dessanlarymyz, mukamlarymyz gaýtalanmajak özboluşlulygy bilen tapawutlanýar. Maddy-medeni mirasymyz bilen birlikde, ruhy mirasymyz, ýagny, türkmen halkynyň asyrlaryň synagyndan geçen halk döredijiligi dünýä medeniýetiniň naýbaşy ýadygärlikleri hasaplanýar. Meşhur “Görogly” şadessanymyzyň, “Küştdepdi” tans sungatymyzyň, türkmen halyçylyk sungatynyň, şeýle-de “Dutar ýasamak senetçiligi, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungaty” atly milli hödürnamasynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizilmegi munuň aýdyň mysalydyr.

Dünýä gymmatlyklarynyň naýbaşy nusgasyna öwrülen türkmen bedewleri türkmen halky bilen bilelikde taryhyň gatynda uly orun tapypdyr. Ahalteke bedewleriniň edil Oguzhan ýaly, Görogly ýaly janköýer dosty-Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Ahalteke bedewi-biziň buýsanjymyz we şöhratymyz”, “Gadamy batly bedew” atly eserleri milli buýsanjymyz ahalteke bedewleriniň müňýyllyklaryň dowamynda beýik sungat hökmünde kemala gelişi, gylyk-häsiýetleri barada gymmatly maglumatlaryň çeşmesi bolup, türkmen halkynyň buýsançly başyny göge ýetirdi.

Hormatly Arkadagymyzyň “Atda wepa-da bar, sapa-da” atly kitaby şol maglumatlaryň üstüni ýetirip, behişdi bedewlerimiziň şan-şöhratyny tutuş dünýä ýaýdy. Hormatly Arkadagymyzyň bu kitabynda “...halkymyzyň watançylygynyň ynsanperwerlik ýörelgeleriniň kemala gelmeginde bedewleriň ornunyň has ýokary bolupdyr diýmek bilen” nesil terbiýesinde ganatly bedewlerimiziň hem ýakyn arabaglanyşygynyň bardygyny belläp geçýär. “Türkmen bedewi adamzat medeniýetiniň aýrylmaz bölegi, gadymdan bäri edebi ýazgylaryň esasy gahrymany bolmagynda galýar”. Hormatly Arkadagymyzyň aýdyşy ýaly “...biziň ata-babalarymyz ýüwrük bedewlerine atlanyp, dünýä ýol salypdyrlar”. Ata-babalarymyz dünýä medeniýetiniň genji-hazynasy bolan ajaýyp bedewlerimizi oňat seýisläp, nesillerimize galdyrypdyr. Şonuň üçinem Türkmenistan-behişli bedewleriň ýurdy hökmünde ir döwürlerden bäri dünýä belli bolan ýurtdyr.

Hormatly Prezidentimiziň aladalary netijesinde ata-babalarymyzyň asyrlarboýy uly yhlas bilen ösdüren atçylyk sungatynyň halkara derejesine ösdürilmegi üçin giň mümkinçilikler döredildi. Türkmen halky elmydama bedew atlaryny aýawly saklap, olary mähir we söýgi bilen gurşapdyrlar. “Oguznama” eposyndaky “Saňa at diýmerin, gardaşym diýerin, ýöne sen dogandan hem zyýada” ýaly setirler ýa-da “Ertir tur, ataňy gör, ataňdan soň-atyňy” we “At dosty-ata dosty” ýaly, çuň manyly pähimler türkmenleriň atlaryna “maşgalasynyň bir agzasy” hökmünde garandyklaryna şaýatlyk edýär. Hormatly Prezidentimiziň “Ahalteke bedewi-biziň buýsanjymyz we şöhratymyz”atly kitabynda belleýşi ýaly: “Atda lakam diýen zat bolmandyr, diňe at goýlupdyr. Olaryň nesil daragty hem edil ynsanyňky ýaly-ogul, gyz, agtyk, çowluk diýlip atlandyrylypdyr...”

Bu günki bagtyýarlyk döwrümizde Türkmenistan ýurdumyzyň abraý-mertebesi, şan-şöhraty dünýä dolýar. Türkmenistan ösüşleriň, rowaçlygyň ýurdy hökmünde dünýäde giňden tanalýar. Munuň şeýle bolmagynda bolsa, hormatly Prezidentimiziň beýik işleri, alyp barýan parasatly syýasaty esas bolýar. Ynsan durmuşyny gözellige öwürýän, medeniýete we sungata uly üns berýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli işleri rowaç bolsun.

Mergen Annanurow

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş

institutynyň mugallymy

Garaşsyz, hemişelik Bitarap ýurdumyz “Halkyň Arkadagly zamanasy” atly şygar astynda geçýän 2022-nji ýyla – Berkarar döwletimiziň täz eýýamyna aýdyň maksatlar, uly ruhubelentlikbilen gadam basdy.

Her bir adamyň medeni durmuşa gatnaşmaga, çeper, ylmy we tehniki döredijiligiň erkinligine hukugynyň bardygy, ylmy, tehniki döredijilikde, şeýle hem çeperçilik, edebiýat we medeniýet işinde awtorlyk hukuklarynyň hem-de bähbitleriniň kanun bilen goralýandygy kesgitlenilýär. Ykdysadyýetde we söwdada bazar gatnaşyklarynyň ösüşi, ýurduň senagat eýeçiliginiň goragy, haryt nyşanlary, hyzmat ediş nyşanlary ulgamynda halkara ylalaşyklaryň we şertnamalaryň birnäçesine goşulmagy hereket edýän kanunçylygy düýpli kämilleşdirmegi talap etdi. Milli parlament tarapyndan kabul edilen Türkmenistanyň Kanunlary intellektual eýeçilik boýunça hukuk giňişligini döretmäge mümkinçilik berdi.

Hormatly Prezidentimiziň çykyşlarynda oýlap tapyşlary we beýleki ylmy-tehniki gazananlary peýdalanmagyň möhüm ähmiýeti, ylmyň önümçilik bilen ýakyndan arabaglanyşygyny ýola goýmagyň zerurlygy barada yzygiderli nygtalýar. Intellektual iş hem-de onuň netijelerini ornaşdyrmagyň meselelerini çözmekde möhüm serişdeleriň biri-de intellektual eýeçilik hakynda kanunçylygyň kemala getirilmegi we yzygiderli kämilleşdirilmegi bolup durýar.

Täze eýýamda Watanymyzy geljek 30 ýyldaky syýasaty, soňky wagtlarda eýeçiligiň beýleki görnüşleriniň içinde intellektual eýeçilik has uly ähmiýete eýe bolýar. Biziň döwrüminde ony goramak we peýdalanmak meselesi ähli görnüşli eýeçilik kärhanalarynyň täjirçilik, önümçilik, telekeçilik we daşary ykdysady işinde wajyp rol oýnaýar. Intellektual eýeçilik bütin dünýäde gorag obýekti bolup durýar.

“Intellektual eýeçilik” adalgasy XVIII we XIX asyrlarda ykdysadyýet we hukuk ylmynyň käbir wekilleri tarapyndan agzalyp gelnendigine garamazdan, onuň giňden dolanyşyga girizilmegi diňe 1967-nji ýylda Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasynyň döredilmegi barada Konwensiýanyň kabul edilmeginden soň bolup geçdi. Bu guramanyň esaslandyryjy resminamalaryna laýyklykda, “intellektual eýeçilik” – bu senagat, ylmy, edebiýat we çeperçilik çygyrlarynda intellektual işiň netijelerine berkidilen kanuny hukukladyr.

Bilşimiz ýaly, şu ýylyň 11-nji fewralynda bolup geçen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde 30 ýyllyk döwür üçin taryhy çözgüt kabul edildi. Türkmenistanyň Prezidentiniň gol çeken Kararyna laýyklykda, “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022-2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy” tassyklanyldy.

Ady agzalan Milli maksatnamada ýurdumyzyň ykdysadyýetini senagat we innowasion taýdan ösdürmegiň çäklerinde aň-bilim we intellektual eýeçiligini goramagy üpjün etmek işine aýratyn üns bermek hem göz öňünde tutulandyr.

Türkmenistan intellektual eýeçilik ulgamynyň kuwwatyny artdyrylmagy, ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün edýän çäreleriň durmuşa geçirilmegi ýurdumyzda zähmet gatnaşyklarynyň döwrebap derejede ösdürilýändiginiň subutnamasydyr.

Türkmenistanyň Konstitusiýasy, Türkmenistanyň Raýat Kodeksi, “Ylmy intellektual eýeçilik hakynda”, “Algoritmleriň, elektron hasaplaýjy maşynlar (EHM) üçin programmalaryň, maglumat bazalarynyň we integral mikroshemalaryň topologiýasynyň hukuk taýdan goralyşy hakynda”, “Seleksiýanyň gazananlaryny hukuk taýdan goramak hakynda”, Awtorlyk hukugy we gatyşyk hukuklar hakynda”, “Gyzyl Ýarymaýyň we Gyzyl Hajyň nyşanlaryny peýdalanmak we goramak hakynda”, “Oýlap tapyşlaryň hukuk goragy hakynda”, “Senagat nusgalarynyň hukuk goragy hakynda”, “Haryt nyşanlary hakynda”, “Harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary hakynda”, “Firma atlary hakynda” Türkmenistanyň Kanunlary we beýleki kadalaşdyryjy namalar intellektual eýeçiligi goramakda esasy kanunçylyk binýat bolup durýar.

Türkmenistan halkara gatnaşyklarynyň subýekti hökmünde Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasy bilen işjeň gatnaşyklary alyp barýar. Biziň ýurdumyz Bütindünýä intellektual eýeçiligi guramasyna 1995-nji ýylda girip, degişli konwensiýa goşuldy. Milli intellektual eýeçilik ulgamy döredilenden bäri senagat eýeçiligi ugrunda Türkmenistanyň halkara patent ulgamyna goşulmagyna mümkinçilik berýän halkara hyzmatdaşlygy esasynda möhüm ädim ädildi. Häzirki wagtda Türkmenistan intellektual eýeçilik hukugyny goramak çygrynda birnäçe halkara konwensiýalaryna, şertnamalaryna we ylalaşyklaryna goşuldy.

Häzirki wagtda ýurdumyzda intellektual eýeçilik hukugynyň goraglylygyny berkitmek boýunça işler hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 4-nji dekabrynda gol çeken Karary bilen tassyklanan «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021-2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy hem-de şu maksatnamany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy» esasynda durmuşa geçirilýär.

“Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny” üstünlikli durmuşa geçirmek, intellektual eýeçilik hukuklaryny goramak boýunça alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, ulgamyň obýektlerini goramak babatda hukuk bozulmalaryň öňüni almak boýunça zerur çäreleri durmuşa geçirmek, şeýle hem bu ugry halkara kadalara laýyklykda has-da ösdürmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidenti Ministrler Kabinetiniň 2021-nji ýylyň maý aýynyň 21-ine geçirilen nobatdaky mejlisinde intellektual eýeçiligiň obýektlerini goramak boýunça Pudagara topary döretmek hakynda Karara gol çekdi we onuň düzümini hem-de düzgünnamasyny tassyklady. Topar intellektual eýeçiligiň hukuklaryny goramakda kanunçylygyň berjaý edilişine gözegçilik etmek, bu ugurda halkara şertnamalardan gelip çykýan borçlar babatda alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, ynsapsyz bäsdeşligiň öňüni almak we intellektual eýeçiligiň obýektleriniň medeniýetli bazaryny döretmek boýunça degişli işleri durmuşa geçirer.

Orazjemal MYRADOWA, 

Türkmen döwlet maliýe institutynyň

Maliýe kafedrasynyň mugallymy

Arkadag Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ata Watanymyz ähli babatda ösüşlere beslenýär. Asly bäş müňýyllyk taryhy ýoly bolan gadymy hem müdimi türkmen halkymyz özüniň döreden milli gymmatlyklary bolan ahalteke bedewlerimiz, türkmen alabaýlarymyz we tazylarymyz, saryja goýunlarymyz, arwana düýelerimiz bilen dünýä bellidir. Şol döreden milli gymmatlyklarymyzyň içinde türkmen alabaýlarymyzyň mynasyp orny bar.

Hormatly Prezidentimiziň hut özüniň başlangyjy bilen, Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň döredilmegi, türkmen itşynaslarynyň ýeten belent derejesini bu gün dünýä mälim edýär. Müňlerçe ýyllyk taryhymyzy öwrenmekde, milli gymmatlyklarymyza eýe çykmakda, olary gözümiziň göreji ýaly gorap saklamakda we ony geljekki nesillere ýetirmekde Arkadag Prezidentimiziň bitiren işlerini hiç bir zat bilen ölçäp bolmaz.

Arkadag Prezidentimiziň tagallasy bilen, ýurdumyzda milli medeni mirasymyzy öwrenmek, olar esasynda ösüp gelýän ýaş nesillerimize milli terbiýe, görüm-görelde bermek babatda ägirt uly işler alnyp barylýar. Bu ugurda Gahryman Arkadagymyzyň okyjylarymyza sowgat berýän ajaýyp eserleri örän ähmiýetli usuly goldaw bolýar. Munuň şeýledigine alym Liderimiziň türkmenleriň milli gymmatlyklarynyň biri bolan türkmen alabaýlarymyza bagyşlap ýazan “Türkmen alabaýy” atly kitabyny okanyňda doly göz ýetirýärsiň. Bu ylmy eserde türkmen alabaýlarynyň gelip çykyşy, olaryň mertlik, edermenlik, üşüklilik, hüşgärlik, wepalylyk häsiýetleri dürli tymsallaryň, halky rowaýatlaryň, ylmy maglumatlaryň üsti bilen giňişleýin açylyp görkezilýär. Gahryman Arkadagymyz “Türkmen alabaýy” atly kitabynda: “Ata-babalarymyz bedewinde myradyny, milli seçgiçiligiň ajaýyp nusgasy bolan alabaýlarymyzda bolsa bagtyny görüpdirler” diýip belleýär. Hakykatdan-da Türkmenleriň “At-myrat”, “It geldi, gut geldi”, “Itim-gutum” diýen myrat we bagt bilen baglanyşykly pähimleri türkmenleriň bedewlerinde myradyny, alabaýlarynda bolsa bagtyny görendigini subutlandyrýar. Sebäbi wepaly dosty we ynamdar syrdaşy hasaplap gelen bu ajaýyplygynyň gadymylygy, batyrlygy, duýgurlygy, edermenligi, akyllylygy bilen bir hatarda, olaryň örän wepalydygyny, ynamdardygyny subut edýän köp taryhy maglumatlar kitapda öz beýanyny tapýar we häzirki döwürde türkmen alabaýlaryna bolan söýgini artdyrýar.

Ýurdumyzda taryhy wakalaryň biri bolan Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň nyşany hökmünde alabaýyň şekiliniň saýlanyp alynmagy, paýtagtymyzda umumy beýikligi 15 metre barabar bolan “Türkmen alabaýy” atly heýkeliň dikeldilmegi, “Türkmenistanyň halk itşynasy” we “Türkmenistanyň at gazanan itşynasy” diýen hormatly atlarynyň döredilmegi we onuň jemleri boýunça ýeňiji diýlip yglan edilen alabaýa “Ýylyň türkmen edermen alabaýy” diýen derejäniň berilmegi, şeýle hem her ýylyň oktýabr aýynyň soňky ýekşenbesinde “Türkmen alabaýynyň baýramyny bellemek hakynda” Hormatly Prezidentimiziň Permana gol çekmegi ýurdumyzda alabaý itlerimize goýulýan sarpanyň barha artýandygynyň aýdyň subutnamasy bolup dabaralanýar.

Türkmen alabaýlarynyň adalatyň goragçysydygyna, durnukly häsiýete eýedigine, gününe kaýyllygyna aýratyn ünsi çekip, ýerlikli durmuşy mysallary getirensoň, alabaý itlerine bolan söýgiň we hormatyň has artýar. “Adalaty goramak adalatly bolmakdan hem kyn işdir” diýip alabaýlaryň sak goragyna juda göwnejaý baha berýän Gahryman Arkadagymyzyň tohum itlerimiziň goraglylygyny we sanyny köpeltmek baradaky aýdanlary göwnüňe ganat bagladýar. Aslynda, gadymyýetden bäri türkmeniň oba durmuşyny, bedewsiz, arwanasyz, alabaýsyz göz öňüne getirip hem bolmaýar. Bu jandarlar halkymyzyň ömür goltguçysyna we dostuna öwrülip gidipdir. Döwletlilikde bedew ata taý geljek ýok. Parasatlylykda we wepalylykda bolsa alabaýlaryň deňine ýetibiljek jandar ýokdur. Giň sährada mal bakyp ýören çopana aryp, göz ukusyny almak islese, sürini alabaýyna tabşyryp arkaýyn ymyzganyp bilýär. Çünki parasatly we hüşgär alabaý sürä del adamy-da, jandary-da golaýlatmaýar.

Umuman, türkmen topragynyň ozboluşly tebigatyndan we zähmetsöýer halkynyň zehininden kemala gelen türkmen alabaýy bu günki gün ajaýyp tebigatymyzyň gujagyna täzeden dolanyp, ösüşiň täze belentliklerine tarap aýgytly ädim ädýär.

Arkadag Prezidentimiziň döwletli başlangyçlary netijesinde behişdi ahalteke bedewlerini idetmekde ulanylýan milli seýisçilik sungatynyň hem-de türkmen alabaýlarynyň milli seçgiçilik sungatynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegi ugrunda giň gerimli işler hem alnyp barylýar.

Halkymyzyň milli gymmatlyklaryny dünýä ýaýmak ugrunda taýsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak, beýik tutumly işleriniň hemişe rowaç bolmagyny arzuw edýäris!

Orazjemal MYRADOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň

Maliýe kafedrasynyň mugallymy

Ajaýyp zamanamyzyň bedew badynyň syry Gahryman Arkadagymyz tarapyndan amala aşyrylýan işleriň her biriniň halkymyzyň geljeginiň bagtyýarlygyna gönükdirilýändigindedir. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň nobatdan daşary mejlisinde kabul edilen «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» hem geljek 30 ýylda ýurdumyzy ösüşleriň täze menzillerine ýetirer.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy. Bu jümlede aýdyň geljegimiziň her bir pursatynyň galkynyşlara beslenjekdiginiň beýany bar.

Geçilen menzillere nazar aýlanyňda Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde medeniýetde, şol sanda kitaphana ulgamynda uly özgerişlikleriň durmuşa geçirilendigini hem buýsanç bilen ýatlaýarys. Türkmenistanyň Prezidentiniň «Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň garamagyndaky merkezi kitaphanalarda bitewi elektron kitaphana ulgamyny döretmek hakynda», şeýle hem «Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň garamagyndaky merkezi kitaphanalarda bitewi elektron kitaphana ulgamyny döretmegiň meseleleri hakynda» Kararlary «Kitaphanalar we kitaphana işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunyny bu ugurdaky durmuşa geçirilen we geçirilýän tutumly işleriň binýady boldy. Häzirki wagtda Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň garamagyndaky kitaphanalaryň onlarçasyny özünde jemleýän bitewi elektron kitaphana ulgamy döredilýär. Bu işleriň netijesinde ýurdumyzyň kitaphanalary bu günki gün — tehnologiýanyň mümkinçilikleriniň barha giňeýän döwründe ygtybarly maglumatlar hazynasyna öwrüldi.

Öňde-de bir akyldar kitaby ylymlaryň gapysyna meňzedipdir. Bu gapydan ätlän ynsanyň ruhy dünýäsi baýaýar, ädimlerine ynam goşulýar. Şeýlelikde, ylym hazynasy bolan kitaphanalara täze ömür bagyşlamagy Gahryman Arkadagymyzyň ýaşlarymyzyň uly-uly menzilleri aşmak üçin ruhy güýç bagyş etmegidir. Hormatly Prezidentimiziň Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň mejlisinde eden çykyşynda: «Däp-dessurlarymyzyň we medeniýetimiziň ähli babatda köpdürlüligi we beýikligi milletimiziň genetiki gaznasydyr. Şoňa görä-de, geljekde biziň esasy wezipämiz milli medeniýetimiziň bahasyna ýetip bolmajak mirasyny toplamak, abat saklamak, öwrenmek we wagyz etmek bolmagynda galýar» diýen sözleri rowaçlygy nazarlap amala aşyrylýan işleriň dowamly boljakdygynyň äşgärnamasy bolup, her birimiziň öňümizde belent wezipeleri goýýar. Mejlisde hormatly Prezidentimiz tarapyndan 2022-nji ýyl üçin Maýa goýum maksatnamasynyň we 2022-nji ýylda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasynyň tassyklanmagynda-da bu günki gün her bir tutumda ýedi ölçäp, bir kesilýändiginiň durmuşy beýany bar.

Ýurdumyzy ösüşlere, ömrümizi bagtyýarlyga beslän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! Päk niýet bilen gadam uran ýollarymyz rowaçlyklara beslensin!

Ogulşat ATAÝEWA,

Aşgabat şäher Medeniýet müdirliginiň merkezleşdirilen kitaphanalar ulgamynyň Bagyr ýaşaýyş toplumy şahamçasynyň kitaphanaçysy.

11-nji fewralda paýtagtymyzdaky Maslahat köşgünde geçirilen Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň nobatdan daşary mejlisi döwletimiziň we jemgyýetimiziň durmuşynda taryhy ähmiýetli waka boldy. Onda ýurdumyzyň geljegi bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça taýýarlanylyp, forumda kabul edilen «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» belent maksatlara ýetmäge gönükdirilen giň gerimli özgertmeleriň täze tapgyrynyň başlanandygyny alamatlandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz öz çykyşynda Garaşsyzlyk ýyllarynda batly depginler bilen ösýän ykdysadyýetde döwrebap döwleti gurmak, adalatly raýat jemgyýetini berkarar etmek, halkymyzyň durmuşy üçin oňaýly şertleri döretmek boýunça ýurdumyzda amala aşyrylan giň gerimli işlere ýokary baha berip, parahatçylyk söýüjilige hem-de netijeli halkara hyzmatdaşlyga esaslanýan daşary syýasatymyzyň ileri tutulýan ugurlaryny beýan etdi.

Milli Liderimiz täze taryhy maksatnamanyň ileri tutulýan ugurlaryna ünsi çekip, döwletliligi mundan beýläk-de işjeň ösdürmegi we pugtalandyrmagy, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň we Mejlisiniň ygtyýarlyklaryny mundan beýläk-de kämilleşdirmegi şol ugurlaryň ilkinji nobatdakylarynyň hatarynda kesgitledi. Munuň özi raýatlaryň döwlet, jemgyýetçilik institutlaryna bolan ýokary ynamyny has-da berkitmäge mümkinçilik berer.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň esasy şerti hökmünde adam maýasynyň ornunyň geljekde ýokarlanmagy üçin mümkin bolan ähli çäreleri durmuşa geçirmelidigini belläp, onuň hilini kesgitleýän pudaklaryň netijeli işlemeginiň möhüm mesele bolmalydygyny nygtady. Biz ösüşiň täze nusgasyny döredýäris. Bu bolsa türkmenistanlylaryň durmuşynyň ýokary ölçeglerini üpjün eder diýip, milli Liderimiz belledi. Döwletimiziň ýokary hilli ýaşaýyş jaýlarynyň halkymyza elýeterli bolmagy üçin ähli tagallalary etjekdigi aýratyn nygtaldy.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň daşary syýasaty barada aýdyp, onuň Bitarap döwlet hökmünde Türkmenistanyň Konstitusiýasyna, «Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy hakynda» Konstitusion kanuna we Türkmenistanyň daşary syýasatynyň Konsepsiýasyna, şeýle hem beýleki kanunçylyk namalaryna esaslanýandygyny belledi. Munuň özi bütin adamzat dünýäsini gatnaşyklary kämilleşdirmäge çagyrýan nusgalyk syýasatdyr. Bitaraplyk biziň syýasy doktrinamyzdyr diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi hem-de deňhukuklylyk we özara hormat goýmak esasynda ähli daşary ýurtly hyzmatdaşlarymyz bilen oňyn halkara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de ösdüriljekdigini belledi.

Geljekde ýurdumyzda innowasion häsiýete esaslanýan milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa arkaly ösdürmäge gönükdirilen özgertmeler dowam etdiriler. Biz öňdebaryjy tehnologiýalary önümçilige giňden ornaşdyrarys, täze ykdysady gatnaşyklary emele getireris. Bu bolsa ykdysady strategiýanyň täze kadalaryna geçmegi, döwletimiziň makroykdysady syýasatyny döwrebap ýagdaýa getirmegi üpjün eder.

Ýokary we ekologik taýdan arassa tehnologiýalara esaslanýan gaýtadan işleýän önümçilik pudaklaryny ösdürmäge-de hemmetaraplaýyn ýardam berler. Munuň özi ýurdumyzyň dünýä ykdysadyýetinde barha artýan ornuny üpjün etjek eksport mümkinçiliginiň möçberini has-da artdyrmaga şert döreder.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow geljegiň meýilnamalary barada aýdyp, býujet we salgyt syýasatynyň kämilleşdirilmeginiň dowam etdiriljekdigine ünsi çekdi. Telekeçiligi hemmetaraplaýyn goldamak bilen birlikde, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak maksady bilen, innowasion ýagdaý üçin ähli amatly şertler dörediler.

Türkmenistan energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermekde özüniň öňdeligini saklamagy dowam eder. Şu maksat bilen, nebitgaz pudagyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek işi yzygiderli alnyp barlar. Bu bolsa nebiti we gazy gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen häzirki zaman toplumlarynyň gurluşygyny göz öňünde tutýar. Täze känleri, şol sanda Hazar deňziniň türkmen bölegindäki ýataklary we «Galkynyş» känini senagat taýdan özleşdirmegi çaltlandyrmagy aňladýar.

Ekologiýa diplomatiýasyny mundan beýläk-de wagyz etmek, bu ugurda halkara guramalar bilen işjeň we netijeli hyzmatdaşlygy alyp barmak möhüm meseleleriň biri bolup durýar. Şunda Gaaga konwensiýasyna laýyklykda alnyp barylýan işler hem biziň üçin möhümligine galar. Şeýle hem milli Liderimiz Türkmenistanyň geljekde-de suwy aýawly peýdalanmak, daşky gurşawy goramak we sagdynlaşdyrmak, howanyň üýtgemegine we ählumumy maýlama uýgunlaşmak soraglary boýunça döwletara gatnaşyklary ösdürjekdigini belledi. Çölleşmä garşy göreşmek, ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak, çäkleri bagy-bossanlyga öwürmek boýunça-da zerur işler geçiriler.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow geljek üçin öňde durýan wezipeler barada durup geçmek bilen, Türkmenistanyň energetika, ulag, agrar pudagy, tebigy serişdeleri gaýtadan işlemek ýaly adaty ugurlarda ählumumy bäsdeşlikde artykmaçlygynyň berkidiljekdigini we giňeldiljekdigini belledi. Älem giňişligini özleşdirmek babatda başlanan işler, şeýle-de dünýäniň sanly giňişligine işjeň gatnaşygymyz dowam etdiriler, halkara bazarlarda önümlerimiziň bäsdeşlige ukyplylygy ýokarlandyrylar, innowasion barlaglar ornaşdyrylyp, täze tehnologiýalar dörediler.

Geljekde bilim, ylym we saglygy goraýyş ulgamlarynda özgertmeler gyşarnyksyz dowam etdiriler. Munuň özi innowasiýalaryň ornuny düýpli artdyrýan tehnologik özgertmeleriň täze akymyna öwrüler.

Döwlet Baştutanymyz bellenen maksatlary üstünlikli durmuşa geçirmek üçin ýokary tehnologiýaly pudaklar toplumyny döretmek we ylmy köp talap edýän önümleriň dünýä bazarlarynda tutýan ornuny giňeltmek, öňdebaryjy ylmy-barlag işleri, ýokary tehnologiýalar we bilim hyzmatlary esasynda Türkmenistanyň dünýädäki öňdebaryjy innowasion ornuny gazanmak, senagat ykdysadyýetine häsiýetli bolan köpçülikleýin bilim ulgamyndan hemmeler üçin innowasion durmuş ykdysadyýetine niýetlenen ykdysadyýeti döretmek babatda zerur bolan üznüksiz hususylaşdyrylan bilim ulgamyna geçmek, düýpli düzüm we tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrmak esasynda ýokary hilli bilim we saglygy goraýyş hyzmatlaryna elýeterliligi üpjün etmek zerurdyr diýip belledi.

Geljekde biziň esasy wezipämiz milli medeniýetimiziň bahasyna ýetip bolmajak mirasyny toplamak, abat saklamak, öwrenmek we wagyz etmek bolmagynda galýar diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, bu ugurda esasy umyt ýaşlarymyza baglanylýar. Sebäbi ýaş nesiller biziň ähli umyt-arzuwlarymyzy geljekde amala aşyrmaly. Biziň häzirki döwürde amala aşyrýan işlerimiz ýaşlarymyz üçin edilýär. Olaryň köpüsi Garaşsyz Watanymyz bilen ýaşytdaş. Ýakyn wagtda olar eziz Diýarymyzyň kämil raýatlary bolarlar, biziň bellän wezipelerimizi işjeň durmuşa geçirmäge gatnaşarlar. Şeýle hem Garaşsyz döwletimiziň geljekki ösüş ýoluny olar kesgitlemelidirler.

Şeýlelikde, men Türkmenistanyň Prezidentiniň ýokary we örän jogapkärli wezipesinde indi 15 ýyl bäri işläp gelýärin. Şol bir wagtda hem Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygy, Türkmenistanyň Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň Başlygy, Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy wezipelerini ýerine ýetirýärin diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Bilşiňiz ýaly, men iki ýyl mundan ozal, pygamber ýaşyny arka atdym diýip, döwlet Baştutanymyz özi babatda ýönekeý bolmadyk netijä gelendigini beýan etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzy ösdürmegiň täze tapgyrynda döwlet dolandyryşynda häzirki zamanyň ruhy şertleri, ýokary talaplary esasynda kemala gelen ýaş ýolbaşçylara ýol bermegi makullaýandygyny belläp, özüniň toplan uly durmuş hem-de syýasy tejribesini bolsa mundan beýläk Halk Maslahatynyň Başlygy hökmünde bu ugra gönükdirmegi maksat edinýändigini habar berdi.

Milli Liderimiz döwlet Baştutanynyň jogapkärli wezipesinde işlemek bilen, ýurdumyzy ösdürmekde el-ele berip gazanan uly üstünliklerimiz üçin ähli watandaşlarymyza tüýs ýürekden sagbolsun aýdýaryn diýip, mundan beýläk-de mähriban Watanymyz, merdana halkymyz, nesilleriň abadan durmuşy, beýik ykbaly üçin yhlasyny gaýgyrmajakdygyna watandaşlarymyzy ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistany dünýäniň iň bir gülläp ösýän ýurtlarynyň birine öwürmek maksady bilen, Watanymyzy ösdürmegiň geljek döwrüni «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy» diýip atlandyrmagy teklip etdi.

Ýurdumyz üçin örän ähmiýetli çözgütleri kabul edýän Halk Maslahatynyň mejlisiniň arakesme wagtynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýewiň başlyklygynda maslahat geçirildi. Oňa Aşgabat şäheriniň hem-de welaýatlaryň wekilleri, döwlet düzümleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň, syýasy partiýalaryň ýolbaşçylary gatnaşdylar. Onda milli Liderimiziň taryhy çykyşynda öňe sürlen başlangyçlara hem-de 2022 — 2052-nji ýyllarda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasyna we onda kesgitlenilen wezipeleri ýerine ýetirmegiň möhüm ugurlaryna aýratyn üns berildi.

Döwlet Baştutanymyz Halk Maslahatynyň mejlisiniň jemleri boýunça şowhunly el çarpyşmalar astynda «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyny» tassyklamak hakynda» Karara gol çekdi.

Halk Maslahatynyň mejlisinde çykyş eden hormatly ýaşulular milli Liderimiziň ýaş ýolbaşçylara özleriniň hemme ukyp-başarnyklaryny we mümkinçiliklerini görkezip biljek jogapkärli wezipeleri ynanmak başlangyjyny goldap, munuň türkmen halkynyň asylly däplerine laýyk gelýändigini hem-de döwlet durmuşyndaky düýpli özgertmeleriň täze tapgyrynyň başlandygyna şaýatlyk edýändigini bellediler. Nygtalyşy ýaly, bu wajyp başlangyç täze maksatnamanyň amala aşyrylmagyny çaltlandyrmak üçin hem uly ähmiýete eýe bolar.

Ählihalk Liderimiz, täze garaýyşly syýasatçy, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň döwlet işlerindäki baý tejribesiniň ýaşlar üçin uly ähmiýete eýe boljakdygyna aýratyn üns çekildi. Döwlet Baştutanymyzyň ýolbaşçylygynda Diýarymyzy ähli ulgamlarda gülledip ösdürmäge hem-de raýatlarymyzyň abadan we bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen düýpli özgertmeler Watanymyza, halkymyza söýginiň belent nusgasydyr.

Forumyň dowamynda milli Liderimiziň ýaşlary döwlet dolandyryş işine gatnaşdyrmak baradaky teklip goldanyldy. Şunuň bilen baglylykda, Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň başlygyna Türkmenistanyň Konstitusiýasy we kanunçylygy esasynda degişli işleri geçirmek tabşyryldy.

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň mejlisiniň öňüsyrasynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisi geçirildi. Mejlisde Hökümetiň geçen ýylda alyp baran işleriniň jemleri jemlenildi hem-de ýurdumyzy şu ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň wezipeleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Bellenilişi ýaly, geçen ýyl üçin makroykdysady görkezijiler jemi içerki önümiň ösüşiniň durnukly häsiýete eýe bolandygyna şaýatlyk edýär. Bu babatdaky görkeziji, 2020-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 6,2 göterim ýokarlandy. Senagat toplumynda bu görkeziji 9,2 göterim, gurluşyk pudagynda 0,3 göterim, ulag we aragatnaşyk ulgamynda 4,3 göterim, söwdada 8,8 göterim, oba hojalygynda 3,8 göterim, hyzmatlar ulgamynda 5,8 göterim boldy.

Hasabatlara laýyklykda, 2020-nji ýyl bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 7,7 göterim köpeldi, ykdysadyýetiň pudaklarynda oňyn önümçilik netijeleri gazanyldy. Geçen ýyl bilen deňeşdirilende, bölek söwdanyň möçberi 16,6 göterim, daşary söwda dolanyşygy bolsa 20,5 göterim artdy.

Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2020-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim ýokarlandy, zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» çäklerinde gurluşyk we durkuny täzelemek işleri göz öňünde tutulan jemi 276 desganyň 42-sinde gurluşyk işleri tamamlandy, 167-sinde bolsa gurluşyk-gurnama işleri alnyp barylýar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary bilen geçen hem-de Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli üstünliklere beslenen ýylda ýurdumyzyň welaýatlarynda we paýtagtymyzda gurluşygy tamamlanylmagy hem-de ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulan binalaryňdyr desgalaryň gurluşyklarynyň öz wagtynda, ýokary hilli tamamlanmagy bilen baglanyşykly meseleler berk gözegçilikde saklanyldy hem-de ýurdumyz boýunça 2021-nji ýylda iri önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň 73-si ulanmaga berildi.

Mejlisde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2022-nji ýyl üçin Maýa goýum maksatnamasyny hem-de 2022-nji ýylda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasyny tassyklady.

Hökümetiň geçen ýylyň jemlerine bagyşlanan mejlisinde welaýatlaryň etraplarynyň we etrap hukukly şäherleriniň arasynda durmuş, ykdysady we medeni görkezijiler boýunça 2021-nji ýyl üçin ýurdumyzyň iň gowy etrabyny kesgitlemek boýunça bäsleşigiň jemi jemlenildi. Şunlukda, Lebap welaýatynyň Dänew etraby bäsleşigiň ýeňijisi diýlip yglan edildi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Buýrugyna laýyklykda, etrabyň häkimligi 1 million amerikan dollary bilen sylaglanyldy.

Geçen hepdäniň wakalaryna dolanyp gelsek, 7-nji fewralda Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdoganyň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy. Söhbetdeşligiň dowamynda milli Liderimiz öz adyndan we maşgalasy Ogulgeregiň adyndan türk Liderine hem-de onuň maşgalasy Emine hanyma tiz wagtda sagalmaklaryny arzuw edip, olaryň özlerine mahsus bolan gujur-gaýraty we ruhy durnuklylygy bilen koronawirus ýokanjyny ýakyn wagtda ýeňip geçjekdiklerine we sagaljakdyklaryna berk ynam bildirdi hem-de zerur bolan halatynda türkmen tarapynyň hemmetaraplaýyn goldaw we ýardam bermäge taýýardygyny beýan etdi.

8-nji fewralda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzy mundan beýläk-de ykdysady taýdan ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak meseleleri boýunça sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Nebitgaz toplumynda işleriň ýagdaýy, maliýe-ykdysady ulgamy mundan beýläk-de ösdürmek, ylmyň dürli pudaklarynda ýaş alymlary taýýarlamak, dokma pudagynyň önümçilik düzümlerini giňeltmek, obasenagat toplumynda özgertmeleriň barşy ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň hatarynda boldy.

Milli Liderimiz önümçiligiň diwersifikasiýalaşdyrylmagynyň we sanly ulgama geçirilmeginiň Türkmenistanyň ýangyç-energetika toplumynyň kuwwatyny artdyrmagyň wajyp strategiýasy bolup durýandygyny belledi. Çünki ösüşleriň belentliklerine tarap ynamly barýan ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň sazlaşykly ösüşinde ýangyç-energetika toplumyna möhüm orun degişlidir.

Hormatly Prezidentimiz ylmy çemeleşmäniň, sowatly hojalyk we strategik meýilnamalaryň ykdysady syýasatymyzyň tapawutly aýratynlygy bolup hyzmat edýändigine ünsi çekip, bu syýasatyň üstünlikli amala aşyrylmagy netijesinde, ata Watanymyzyň öz pudaklaryny ösdürmek üçin uly möçberde maliýe serişdelerini maýa goýup bilýän, gülläp ösýän, ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwrülýändigini nygtady.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda öňüni alyş arassaçylyk çärelerini geçirmegi we bu ugurda alnyp barylýan işleri gözegçilikde saklamagy dowam etmegiň maksadalaýykdygyny belläp, halkymyzyň saglygynyň döwlet syýasatymyzyň ileri tutulýan ugry bolup durýandygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz «Saglyk» Döwlet maksatnamasyndaky bellenen wezipeleriň yzygiderli durmuşa geçirilmeginiň ähmiýeti, şonuň ýaly-da, saglygy goraýyş ulgamyna degişli zerur hasaplanylýan desgalary, hususan-da, Halkara pediatriýa merkezini we paýtagtymyzda ýene-de bir Stomatologiýa merkezini gurmagyň maksadalaýykdygy barada aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek boýunça öňde durýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmegiň wajypdygyny belledi. Oba hojalyk pudagyny ösdürmekde ylmy taýdan esaslandyrylan çemeleşmeleriň netijeli peýdalanylmagyna, obasenagat toplumyna öňdebaryjy sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna, suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidir.

Mejlisde döwlet Baştutanymyz birnäçe resminamalara gol çekdi. Şolaryň hatarynda «Türkmennebit» döwlet konsernine karz serişdelerini bölüp bermek we Dokma senagaty ministrliginiň «Dokmaçylar» medeni merkeziniň binasynyň gurluşygy hakynda Kararlar hem-de 2022-nji ýylda ylmyň ugurlary boýunça aspirantura, doktorantura kabul ediljek aspirantlaryň, doktorantlaryň hem-de alymlyk derejelerine dalaşgärlige hasaba alynjak dalaşgärleriň, şeýle hem kliniki ordinatura kabul ediljek ordinatorlaryň sanyny tassyklamak hakynda Buýruk bar.

9-njy fewralda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynda şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemlerine, howpsuzlygy we parahatçylygy üpjün etmek, bu düzümleriň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak, olaryň işlerini kämilleşdirmek meselelerine garaldy.

10-njy fewralda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyzda dürli täze desgalaryň birnäçesiniň taslamalary, şeýle hem käbir gurluşyk desgalarynda alnyp barylýan işleriň barşy bilen tanyşdy.

Bellenilişi ýaly, Aşgabadyň merkezindäki käbir binalar döwrebaplaşdyrylar. Hususan-da, ozalky Hökümet münberi işewür duşuşyklaryň geçirilýän merkezine öwrüler. Şol ýerde işewürler bilen gepleşikleri geçirmek mümkinçiligi, tanyşdyryş dabaralaryny geçirmek hem-de dürli taslamalary görkezmek, umuman, işewürlik merkezini guramak üçin hemme zerur şertler dörediler.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow harby we hukuk goraýjy edaralaryň hojalyk müdiriýetiniň binalary we desgalary bilen tanyşdyryldy. Şolaryň hatarynda Döwlet serhet gullugynyň üç sany 2 gatly 18 öýli ýaşaýyş jaýy, hojalyk müdiriýetiniň 150 orunlyk esgerler ýatakhanasy, 150 orunlyk esgerler naharhanasy bar.

Döwlet Baştutanymyza Magtymguly şaýolunyň ugrunda gurluşygy alnyp barylýan Söwda we işewürlik merkeziniň baş meýilnamasy we umumy görnüşi, Hoja Ahmet Ýasawy köçesiniň ugrunda gurluşygy alnyp barylýan 8 sany edara ediş we söwda maksatly binalaryň umumy görnüşi, A.Nyýazow şaýolunyň we Hoja Ahmet Ýasawy köçesiniň ugrunda gurluşygy alnyp barylýan Söwda we dynç alyş merkeziniň baş meýilnamasy we umumy görnüşi taslamalaryň üsti bilen görkezildi.

Şeýle hem milli Liderimiz Aşgabat şäheriniň Magtymguly şaýolunyň we Kemine köçesiniň ugrunda ýaşaýyş jaýlarynyň bölekleýin döwrebap täzelenilmeginiň teklip edilýän baş meýilnamasy, 320 orunlyk çagalar bagynyň görnüşleri we ýerleşiş çyzgylary beýan edilen taslamalary, Taslama köçesinden Jülge ýoluna çenli aralygyň, Köpetdag şaýolunyň döwrebap täzelenilmeginiň teklip edilýän çyzgysy, duralgalaryň, ýol hereket belgileriniň, yşyk sütünleriniň görnüşleri bilen tanyşdy.

Magtymguly şaýolunyň ugrunda gurulmagy meýilleşdirilýän «Daşkent» dynç alyş seýilgähiniň, onuň çäginde ýerleşjek desgalaryň bezegine aýratyn üns berildi. Bezegler goňşy Özbegistanyň doganlyk halkynyň milli aýratynlyklary göz öňünde tutulyp işlenip taýýarlanyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow görkezilen taslamalar bilen içgin tanşyp, desgalar gurlanda we olarda timarlaýyş işleri geçirilende ýokary hilli serişdeleriň ulanylmalydygyny, şol serişdeleriň ýurdumyzyň ekologiýa we howa şertlerini, halkymyzyň durmuşyndaky milli bezeg aýratynlyklaryny nazara almak bilen, berkligi we amatlylygy göz öňünde tutulyp seçilip alynmalydygyny, binalaryň we desgalaryň keşbinde, içki bezeginde milli binagärligiň ajaýyp däpleri bilen sazlaşyklylykda dünýäde binagärlik we bezeg ulgamyndaky gazanylan üstünlikleriň öz beýanyny tapmalydygyny belledi.

12-nji fewralda Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow öz ýurdunyň Hökümet wekiliýetine ýolbaşçylyk edip, Türkmenistana gelen Gazagystan Respublikasynyň Premýer-ministriniň birinji orunbasary Roman Sklýary kabul etdi. Milli Liderimiz hem-de myhman söwda-ykdysady ulgamda hyzmatdaşlygyň geljegi, maýa goýum işjeňligini höweslendirmek, iki ýurduň işewür toparlarynyň özara gatnaşyklary hem-de medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy giňeltmek bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar.

Şol gün myhman bilen Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedow hem duşuşyk geçirdi. Duşuşykda ýangyç-energetika ulgamynda, senagatda hyzmatdaşlygy ösdürmäge, Türkmenistanyň we Gazagystan Respublikasynyň döwlet we hususy böleklerini işjeň çekmek arkaly halkara we sebit awtoulag, demir ýol we gämi ýük daşamalarynyň gerimini giňeltmäge aýratyn üns berildi.

Şol gün Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň 11-nji fewralda geçirilen mejlisinde kabul edilen taryhy çözgütlere bagyşlanan brifing geçirildi. Oňa ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçylary we wekilleri, Türkmenistanda işleýän diplomatik edaralaryň hem-de halkara guramalaryň wekilhanalarynyň ýolbaşçylary gatnaşdylar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň mejlisinde beren tabşyrygyna laýyklykda, 13-nji fewralda Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň mejlisi geçirildi. Ýurdumyzyň Konstitusiýasyna we kanunçylygyna laýyklykda, Türkmenistanyň Prezidentiniň saýlawlaryna taýýarlyk görmek bilen bagly meseleler onuň gün tertibiniň esasy ugry boldy.

Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň mejlisiniň öňüsyrasynda, ýagny 12-nji fewralda Milli Geňeşiň Mejlisi Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 81-nji maddasyna hem-de Saýlaw kodeksiniň 86-njy maddasyna laýyklykda, 2022-nji ýylyň 12-nji martynda Türkmenistanyň Prezidentiniň saýlawlaryny geçirmek hakynda karary kabul etdi.

Saýlaw kodeksine laýyklykda, Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi topar 2022-nji ýylyň 14-nji fewralyndan özünde birnäçe tapgyrlary — dalaşgärleri hödürlemegi, olary hasaba almagy, saýlawçylar bilen duşuşyklary we beýlekileri jemleýän saýlaw möwsüminiň başlaýandygyny yglan etdi.

Geçen hepdede Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynyň koreý dilindäki neşiriniň tanyşdyrylyş dabarasy boldy. Koreýa Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Sungçul Şin çärede çykyş edip, bu wakanyň ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ösüşiniň ýokary derejesini ýene-de bir gezek tassyklaýandygyny hem-de özara bähbitli häsiýete eýe bolan döwletara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna saldamly goşant goşjakdygyny belledi.

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda alnyp barylýan, ösüşiň täze belent sepgitlerine gönükdirilen döwlet syýasatynyň öňdengörüjiliklidigine we netijeliligine aýdyň şaýatlyk etdi. Milli Liderimiziň ynamly alyp barýan ýoly parahatçylygyň, abadançylygyň we döretmegiň ýoludyr.

(TDH)

Soňky wagtlarda eýeçiligiň beýleki görnüşleriniň içinde intellektual eýeçilik has uly ähmiýete eýe bolýar. Biziň döwrümizde ony goramak we peýdalanmak meselesi ähli görnüşli eýeçilik kärhanalarynyň täjirçilik, önümçilik, telekeçilik we daşary ykdysady işinde wajyp rol oýnaýar. Intellektual eýeçilik bütin dünýäde gorag obýekti bolup durýar.

Türkmenistanyň mundan beýläk hem ylmy-innowasion taýdan ösüşiniň üpjün edilmeginde we ýurdumyzda öndürilen önümlerini dünýä bazarlarynda bäsleşige ukyplylygyny artdyrmakda intellektual eýeçiligi goramak çygrynda milli kanunçylygymyzyň kämilleşdirilmeginiň möhüm ähmiýeti bardyr.

Şu nukdaýnazardan ugur alnyp, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek babatynda kabul edilýän maksatnamalarda Türkmenistanda intellektual eýeçiliginiň hukuk goragynyň üpjün edilmegini göz öňünde tutýan wezipeler kesgitlenip geçilýär.

Hususan-da, «Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011-2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynda» «intellektual eýeçiliginiň birlikleriniň hukuk goraglylygyny üpjün etmek, ony girdeji çeşmesi hökmünde ykrar etmek» döwletiň innowasiýa syýasaty babatynda esasy wezipeleriniň hatarynda görkezilýär.

Bulardan başga-da, «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2015-2020-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» üstünlikli berjaý edilendigini hem aýratyn belläp geçmek bolar.

Häzirki wagtda ýurdumyzda intellektual eýeçilik hukugynyň goraglylygyny berkitmek boýunça işler hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 4-nji dekabrynda gol çeken Karary bilen tassyklanan «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021-2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy hem-de şu maksatnamany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy» esasynda durmuşa geçirilýär.

Şu nukdaýnazardan, intellektual eýeçilik hukugynyň ylmy-nazaryýet we tejribe esaslaryny öwrenmek wajyp wezipeleriň hatarynda duran meseleleriň biridir.

«Intellektual eýeçilik» adalgasynyň döremegini XVIII asyryň ahyryndaky fransuz kanunçylygy bilen baglanyşdyrýarlar. Bu adalga fransuz filosoflary D.Didronyň, Wolteriň, K.A.Gelwesiýiniň, P.Golbahyň we Ž.Ž.Russonyň işlerinde öz beýany tapdy.

Intellektual eýeçilik nazaryýetiniň mazmunyna laýyklykda, adamyň zähmetiniň netijeleri (maddy nygmatlar ýa-da döredijilik zähmetiniň netijeleri) onuň eýeçiligi bolup durýar. Şeýlelikde, döredijilik zähmetiniň eýesi bu zähmetiň netijelerine ygtyýar etmekde aýratyn hukuga eýedir.

«Intellektual eýeçilik» adalgasy XVIII we XIX asyrlarda ykdysadyýet we hukuk ylmynyň käbir wekilleri tarapyndan agzalyp gelnendigine garamazdan, onuň giňden dolanyşyga girizilmegi diňe 1967-nji ýylda Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasynyň döredilmegi barada Konwensiýanyň kabul edilmeginden soň bolup geçdi. Bu guramanyň esaslandyryjy resminamalaryna laýyklykda, «intellektual eýeçilik» - bu senagat, ylmy, edebiýat we çeperçilik çygyrlarynda intellektual işiň netijelerine berkidilen kanuny hukuklardyr. Şunda «intellektual eýeçiligiň» obýektlerine intellektual işiň netijelerine deňleşdirilen haryt öndürijileriniň haryt nyşanlaryny (hyzmat nyşanlaryny) degişli edýärler.

Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasynyň döredilmegi barada Konwensiýa laýyklykda, intellektual eýeçilik hukugyna aşakdakylar degişli bolup durýar:

• edebi, çeperçilik we ylmy eserler;
• ýerine ýetirijileriň çykyşlary, fonogrammalar we ýaýlyma goýberilýän gepleşikler;
• adam işiniň ähli çygyrlaryndaky oýlap tapmalar;
• ylmy açyşlar;
• senagat nusgalary;
• haryt nyşanlary;
• ynsapsyz bäsleşigiň öňüniň alynmagy;
• intellektual eýeçiligine degişli bolan önümçilik, ylmy, edebi we çeper eserler çygryndaky beýleki işler.

Ýurdumyzyda garaşsyzlyk ýyllarynyň içinde köp wagtyň geçmändigine garamazdan, intellektual eýeçilik hukugyny goramak çygrynda milli kanunçylygymyzy kämilleşdirmek boýunça baý tejribe toplandy.

Umuman, ýurdumyzda intellektual eýeçilik hukugynyň goragyny üpjün edýän kanunçylyk namalaryny şertli iki topara bölmek bolar. Bularyň birinjisine intellektual eýeçilik hukuklarynyň goragyny üpjün edýän ýöriteleşdirilen kanunlary degişli etmek bolar. Bu kanunlaryň kabul edilmeginiň esasy maksady bolup intellektual eýeçilik hukugyny goramak çygrynda ýüze çykýan gatnaşyklaryň aýry-aýry taraplaryny düzgünleşdirmek bolup durýar. Intellektual eýeçilik hukugynyň goragyny üpjün edýän kanunlaryň ikinji toparynda bu gatnaşyklary düzgünleşdirmäge ýöriteleşdirilmedik, emma öz içinde şeýle gatnaşyklary düzgünleşdirýän kadalary jemleýän kanunlary görkezmek bolar.

Türkmenistan halkara gatnaşyklarynyň subýekti hökmünde Bütindünýä intellektual eýeçilik guramasy bilen işjeň gatnaşyklary alyp barýar. Biziň ýurdumyz Bütindünýä intellektual eýeçiligi guramasyna 1995-nji ýylda girip, degişli konwensiýa goşuldy. Milli intellektual eýeçilik ulgamy döredilenden bäri senagat eýeçiligi ugrunda Türkmenistanyň halkara patent ulgamyna goşulmagyna mümkinçilik berýän halkara hyzmatdaşlygy esasynda möhüm ädim ädildi. Häzirki wagtda Türkmenistan intellektual eýeçilik hukugyny goramak çygrynda birnäçe halkara konwensiýalaryna, şertnamalaryna we ylalaşyklaryna goşuldy.

Beýan edilen işleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde Türkmenistanyň dünýä hojalygyna üstünlikli goşulyşmagyna şertler dörär.

Mergen ANNANUROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we

dolandyryş institutynyň mugallymy,

Ogulşirin MYRADOWA, 

Türkmen döwlet ykdysadyýet we

dolandyryş institutynyň 3-nji ýyl talyby

Irki döwürlerde jahankeşdelerdir bilermenleri, täjirleri, bu topraga zyýarata gelenleri haýrana goýan türkmeniň baý döredijilik mirasy häzirki günlerde-de inçeligi, çeperligi, nepisden gözelligi bilen dünýäniň maddy we ruhy genji-hazynasyndaky ornuny barha giňeldýär. Halkymyzyň bedew at, alabaý, dutar, haly, keçe, keşde, küştdepdi ýaly deňsiz-taýsyz gymmatlyklarynyň her biri türkmeni türkmen diýip tanadýan özboluşly sungatdyr. Döretmek bilen birlikde gurmak sungatynda-da baý tejribäniň eýesi bolan türkmen her bir ädiminde zehinini, ukyp-başarnygyny, oýlap tapyjylygyny, bir söz bilen aýdanyňda, akyl-paýhasyny ýerlikli peýdalanyp, ähli döwürde-de kämil derejede ýaşamagy başarypdyr. Ýurdumyzyň çar künjeginde dürli eýýamlardan habar berip oturan taryhy ýadygärlikler, durmuş hajatly binalardyr desgalar, olaryň özboluşly gurluş aýratynlyklary türkmeniň gurmak dessurynyň ösendigini görkezýän aýdyň mysallardyr.

Hormatly Prezidentimiz döwrüni, dessuryny kämillige beslän ata-babalarymyzyň şöhratly ýol-ýörelgelerine dowamat berýär. Bu gün tutuş ýurdumyzy türkmen kalbynyň ýyly mährine ýugrulan, ýaşamak üçin ähli amatlyklary bolan şäherdir obalar gurşap alýar. Milli Liderimiziň başlangyçlary, giň möçberli şähergurluşyk maksatnamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde ajaýyp keşbe girýän Diýarymyz ähli ulgamlarda ösüşiň täze belentliklerine çykýar. Watanymyzyň paýtagty Aşgabat misli bägül ýaly açylýar. Onuň gurluşygyndaky milli we häzirki zaman binagärlik sazlaşygy aýratyn özüne çekýär. Ak mermerli köşkleriň, çeper beýanly, çuň many-mazmunly ýadygärliklerdir bezeg binalarynyň, dürli kompozisiýaly suw çüwdürimleriniň, serçemenli seýilgähleriň mekany hasaplanýan türkmen paýtagtyna bu gün dünýä haýran galýar. Hormatly Prezidentimiziň paýhasy hem yhlasy bilen Aşgabat megapolise — ägirt uly häzirki zaman şäherleriniň birine öwrülýär. Bedew batly ösüşiň dowamly netijelerini baş şäherimiziň her künjünde görmek bolýar.

Täze taslamalar, täze başlangyçlar döwlet Baştutanymyzyň Diýar giňişliklerine her bir iş saparynyň esasyny düzýär. Gahryman Arkadagymyz «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň 19-njy ýanwaryndaky iş saparyny paýtagtymyzyň demirgazyk böleginde «şäher içindäki şäher» ýörelgesi esasynda bina ediljek «Aşgabat-siti» iri ýaşaýyş toplumynyň gurluşyk işlerine bagyşlady. Ähli gurluşyklarda bolşy ýaly, «Aşgabat-siti» üçin hem seçilip alnan ýerleriň derejesine, tebigy sazlaşygyna, ekologik ýagdaýyna Arkadag Prezidentimiziň aýratyn üns bermegi, bu babatda bildiren berk talaby ýurdumyzda adamlar üçin has amatly durmuş şertleriniň döredilýändigini ýene bir gezek äşgär etdi.

Bu täzeçil taslamanyň durmuşa geçirilmegi bilen, baş şäherimiziň demirgazyk künjeginde «akylly» şäher emele geler. «Akylly» şäheriň her bir binasy ýokary derejede ýerine ýetirilen bezeg aýratynlyklary, öýüň otaglarynda ornaşdyrylan döwrebap hyzmatlaryň iň häzirki zaman usullary, ýagny enjamlaryň aralykdan dolandyrylmagy bilen tapawutlanar. Nesip bolsa, «akylly» şäheriň «akylly» öýlerinde ornaşdyryljak sanly ulgam — täze tehnologiýalar ildeşlerimiziň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga hyzmat eder. Sanly ulgamy utgaşdyrmak konsepsiýasynyň çäklerinde ýerine ýetiriljek bu täzeçil taslama häzirki zaman türkmen megapolisine gaýtalanmajak gözellik, döwrebaplyk çaýar.

Öňdebaryjy täze tehnologiýalar we innowasiýalar, ýaşamak üçin şertleriň iň ýokary derejesi bilen gurşalan dünýä nusgalyk «smart-siti» ýörelgesi döwlet Baştutanymyzyň öňe süren bu taslamasynyň esasy maksadydyr. Binalarda gurnaljak ähli düzümleriň döwrebaplaşdyrylmagy, täzeçe usullaryň milli ýörelgeler bilen utgaşdyrylmagy bu «akylly» şäheriň dünýä nusgalyk aýratynlygy bolar.

Özboluşly keşbi, taryhy, medeniýeti bolan Aşgabat Garaşsyz Watanymyzyň ýüregi, türkmen halkynyň göz guwanjydyr. Mermere beslenendigi, owadanlygy, görkanalygy, asudalygy we hemişe ösüşdedigi üçin ol Ginnesiň rekordlar kitabynda-da mynasyp orun aldy. Ähli amatly şertleri bilen gözel paýtagtymyzyň dünýä nusgalyk şähere öwrülmegi ugrunda irginsiz tagalla edýän milli Liderimize halkymyzyň hoşallygy egsilmezdir.

Aýnabat DURDYÝEWA.