Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda ýurdumyzyň abadançylygynda, halkymyzyň bagtyýarlygynda baş baýramymyz barha ýakynlaşýar. Munuň özi Türkmenistanyň milli baýramy – Garaşsyzlyk günüdir. Şu günler ýurdumyzda bu baş baýramymyz mynasybetli täze binalar, desgalar açylyp, ulanmaga berilýär. Şu ýylyň güýz paslynyň ilkinji aýynda mukaddes Garaşsyzlygymyza 30 ýylyň dolmagy bu baýramy has-da dabaralandyrýar.

Garaşsyzlygymyzyň gazanylmagy ata Watanymyzyň şöhratly taryhynda şanly waka boldy. Garaşsyzlygymyzyň gazanylmagy bilen ata-babalarymyzyň özbaşdaklyk, erkinlik, beýik akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň berkarar döwlet baradaky arzuwlary hasyl boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow: «Garaşsyzlyk berkarar döwletimiziň synmaz binýady, bagtyýar durmuşymyzyň mizemez esasydyr. Döretmäge we gurmaga güýç-kuwwat berýän hem-de milletimizi beýik maksatlara birleşdirýän mukaddes düşünjedir» diýip belleýär.

Garaşsyzlyk ýyllary içinde, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe halkymyz bu baş baýramyny ajaýyp zähmet üstünliklerine, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny aýan edýän, ony durmuş-ykdysady taýdan ösdürmekde uly ähmiýete eýe bolan dürli maksatly, döwrebap täze desgalaryň açylyş dabaralaryna besläp şöhratlandyrýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýen şygar astynda geçýän şu ýylyň dowamynda Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli gurlup ulanylmaga berlen desgalar we binalar munuň aýdyň subutnamasydyr. Şolaryň hatarynda ýaşaýyş jaýlaryň toplumy-da, «Türkmeniň ak öýi» binalary-da, dürli pudaklara degişli önümçilik düzümler-de bar.

Hormatly Prezidentimiz: «Türkmenistanda ýokary tehnologiýaly senagat toplumlary kemala gelýär» diýip belleýär. Şu ýylyň 23-nji awgustynda hormatly Prezidentimiziň Mary welaýatyna amala aşyran iş saparynda ägirt uly «Galkynyş» gaz känindäki nobatdaky guýularyň gurluşygyna badalga bermegi munuň aýdyň subutnamasy boldy. Bu şanly waka Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyny mynasyp garşylamak boýunça ýaýbaňlandyrylan çareleriň çäklerinde bolup geçdi.

Gahryman Arkadagymyzyň gurluşygyna badalga beren täze guýulary gaz pudagynda türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň yzygiderli ösdürilýändigini aýan edýär. Şeýle hem bu täze gaz guýularynyň işe girizilmegi ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagynda, halkymyzyň abadançylygyny has-da gowulandyrmakda uly ähmiýete eýe bolýar. Hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda iri dokma toplumynyň açylyp, ulanylmaga berilmegi hem möhüm waka boldy.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda durmuşa geçirilýän giň gerimli işler, şeýle hem halkymyzyň agzybirligi, jebisligi bilen mukaddes Garaşsyzlygymyz berkarar döwletimiziň binýadyny berkidýär.

Ýurdumyzy ösüşe besläp öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, beýik işleri rowaçlyklara beslensin!

Alladurdy LOLLYKOW,

Aman Kekilow adyndaky Mugallymçylyk mekdebiniň mugallymy.

Milli Liderimiz mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň giňden belleniljek aýynyň ilkinji gününde talyplar we okuwçylar bilen ýurdumyzyň taryhy, ýaş nesliň mukaddes borçlary hem-de wezipeleri barada geçiren watançylyk sapagynda: «Mukaddes Garaşsyzlyk biziň ähli ösüşlerimiziň, şöhratly üstünliklerimiziň binýadydyr. Üçünji müňýyllygyň öň ýanynda — 1991-nji ýylda Türkmenistanyň döwlet Garaşsyzlygy dünýä bileleşigi tarapyndan ykrar edildi. Netijede, ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşynda düýpli özgertmelere badalga berildi. Elbetde, 30 ýyl taryh üçin uzak möhlet däl. Muňa garamazdan, şu döwrüň içinde ýurdumyzyň demokratik, hukuk we dünýewi döwlet gurluşynyň binýatlaryny yzygiderli berkitdik» diýip bellemek bilen, Garaşsyzlyk ýyllary içinde ýurdumyzyň ösüşiniň her bir tapgyrynda gazanylan üstünlikler, şol sanda barha kämilleşýän kanunçylyk ulgamy dogrusynda durup geçdi.

Garaşsyzlygyň gazanylmagy bilen, Türkmenistanyň milli kanunçylygy özbaşdak ösüş ýoluna düşdi. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyly içinde milli kanunçylygyň kemala gelmegini we onuň ösüş ýolundaky taryhy döwürlerini üç onýyllyga bölüp öwrenmek bolar.

1991-nji ýylyň güýzünde Türkmenistanda döwlet Garaşsyzlygy hakyndaky mesele boýunça ählihalk sala salşygy geçirildi. Sala salşygyň netijesinde, ýurduň ilatynyň 94,1 göteriminiň ses bermegi bilen, Türkmenistanyň Garaşsyzlygy kabul edildi. Şonuň esasynda «Türkmenistanyň Garaşsyzlygy we döwlet gurluşynyň esaslary hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanuny kabul edildi. Ol Garaşsyz Türkmenistanda ilkinji kabul edilen Kanundyr. Kanunda: «Türkmenistanyň Garaşsyzlygy belent maksatlaryň hatyrasyna — türkmen halkynyň öz hakyky milli döwletini edinmeginiň hatyrasyna, milletine, jynsyna, sosial gelip çykyşyna we uýýan dinine garamazdan, her bir adam üçin Türkmenistanyň Konstitusiýasynda, Adam hukuklarynyň ählumumy jarnamasynda we halkara hukugynyň beýleki kadalarynda göz öňünde tutulan hukuklary we azatlyklary üpjün etmegiň, kanun agalyk edýän ynsanperwer demokratik jemgyýet gurmagyň hatyrasyna jar edilýär» diýlip kesgitlendi.

Birinji döwür (1991 — 2001-nji ýyllar) — milli kanunçylygy kemala getirmegiň işjeň döwri. Ol Türkmenistanda ozal hereket eden kanunlaryň ýerine täze millileşdirilen hem-de ýurduň halkara bileleşigiň doly ygtyýarly agzasy hökmünde kabul edilmeginiň netijesinde, halkara kadalary ileri tutýan kanunlaryň kabul edilmegi bilen häsiýetlenýär.

Ilki bilen, döwletiň Esasy Kanuny bolan Konstitusiýany işläp düzmek zerurlygy döredi. Türkmenistanyň Konstitusiýasy gysga wagtyň içinde işlenip taýýarlanyp, 1992-nji ýylyň 18-nji maýynda kabul edildi. Konstitusiýa 8 bölümden, 6 bapdan, 116 maddadan ybarat bolup, Türkmenistanyň täze milli kanunçylyk ulgamynyň kemala gelmegine uly ýol açdy. Türkmenistanda täze kabul ediljek ähli kanunlary Konstitusiýa laýyk getirmek baradaky kadalar berkidildi.

Konstitusiýanyň esasynda kabul edilen kanunlar aýratyn uly ähmiýete eýe bolup durýar, çünki olar demokratik ýörelgeleri, adamyň we raýatyň hukuklarynyň we azatlyklarynyň goralmagyny, döwleti we jemgyýeti ösdürmegiň hukuk esaslaryny kämilleşdirmek üçin anyk şertleriň döredilmegini ugur edinýär. Garaşsyzlyk ýyllary içinde milli kanunçylygyň kemala geliş we ösüş taryhynyň birinji onýyllygynda Türkmenistanyň Konstitusiýasyna iki gezek üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi.

Garaşsyzlygynyň ilkinji günlerinden türkmen döwleti parahatçylygy, dost-doganlygy dabaralandyrýan oňyn Bitaraplyk ýoluny saýlap aldy. 1992-nji ýylyň 2-nji martynda Türkmenistan dünýäniň iň abraýly halkara gurama bolan BMG-niň agzalygyna kabul edildi. Onuň yzysüre, şol ýylyň özünde ýurdumyz Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň hem-de Yslam konferensiýasy guramasynyň agzalygyna kabul edildi. Şeýle hem Halkara Pul Gaznasyna, Halkara durkuny täzeleýiş we ösüş (Bütindünýä) bankyna we olar bilen baglanyşykly halkara ykdysady guramalaryň düzümine girdi. Bu zatlaryň ählisi ýaş döwletiň dünýä bileleşigine, halkara hukuk resminamalaryna goşulyşmagyna we halkara hukuk kadalarynyň milli kanunçylykda orun almagyna getirdi.

Türkmenistan «Açyk gapylar» syýasatyny yglan edensoň, dünýä döwletleri bilen syýasy, ykdysady, medeni gatnaşyklar has ösdürilip başlandy. Şonuň esasynda, 1996-njy ýylyň 18-nji iýunynda «Türkmenistanyň daşary ýurtlardaky konsullyk edaralary hakynda», 1996-njy ýylyň 20-nji dekabrynda bolsa «Daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalary hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary kabul edildi.

Bazar ykdysady gatnaşyklaryna geçilmegi bilen, milli kanunçylykda ilkinji gezek täze kanunlar kabul edilip başlandy. 1993-nji ýylyň 1-nji oktýabrynda «Eýeçilik hakynda», «Telekeçilik işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynyň kabul edilmegi bilen, eýeçilik gatnaşyklary hem düýpli üýtgedi, ýurtda telekeçiligi ösdürmäge badalga berildi.

Mukaddes Garaşsyzlygymyza eýe bolanymyzdan soňky ikinji onýyllyk (2001 — 2011-nji ýyllar) milli kanunçylygy kämilleşdirmegiň we beýik özgertmeleri durmuşa geçirmegiň döwri boldy. Bu döwür Türkmenistanda birnäçe konstitusion özgertmeleriň geçirilmeginiň netijesinde, ähli ulgamlara degişli täze kanunlaryň kabul edilmegi we kämilleşdirilmegi bilen häsiýetlenýär.

Hormatly Prezidentimiziň döwlet baştutanlygyna saýlanmagy bilen, ähli ulgamlarda uly özgertmeler durmuşa geçirilip, şol sanda döwletimiziň hukuk binýady has-da berkidilip, uzak geljegi nazarlaýan kanunlaryň kabul edilmegi milli kanunçylykda aýratyn taryhy döwrüň başlanmagyna getirdi. 2007-nji ýylyň 28-nji noýabrynda Türkmenistanyň Prezidenti «Türkmenistanyň kanunçylygyny kämilleşdirmek boýunça çäreler hakynda» Karary kabul etdi. Şol Kararyň esasynda milli kanunçylygy kämilleşdirmek boýunça döwlet topary döredildi. Şeýlelikde, Türkmenistanyň milli kanunçylygynda düýpli özgertmeleriň döwri başlandy.

Ilkinji gezek 2008-nji ýylda Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 10-njy maddasynda: «Türkmenistanyň ykdysadyýeti bazar gatnaşyklary ýörelgelerine esaslanýar. Döwlet telekeçiligi höweslendirýär we goldaýar, kiçi we orta işewürligiň ösmegine ýardam berýär» diýlip kesgitlenildi. Konstitusion düzgünnamalar ösdürilip, 2009-njy ýylyň 15-nji awgustynda «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi.

Milli kanunçylygyň ösüş taryhynyň üçünji onýyllygy (2011 — 2021-nji ýyllar) Garaşsyzlyk zamanasyndan öň hereket eden degişli kanunlaryň ählisiniň millileşdirilip, milli kanunçylygyň doly kemala gelmegi bilen häsiýetlendirilýär.

2012-nji ýylda Türkmenistan ösüşiň täze tapgyryna — Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwrüne gadam basdy. Türkmenistanda döwlet dolandyryş ulgamyny has-da döwrebaplaşdyrmak üçin mümkinçilikler toplandy we onuň jemgyýetçilik-syýasy hem-de kanunçylyk-hukuk esaslary döredildi.

Geçirilen özgertmeleriň netijesinde, 2016-njy ýylyň 14-nji sentýabrynda Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň rejelenen görnüşi kabul edildi. Konstitusiýa girizilen üýtgetmeler we goşmaçalar türkmen jemgyýetiniň hem-de döwletiniň durmuşynda, onuň ykdysadyýetinde, syýasatynda soňky ýyllardaky düýpli özgertmeleri alamatlandyrýar.

Türkmenistanda iki palataly parlamentiň döredilmegi netijesinde, ýurdumyzyň Konstitusiýasyna 2020-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi. Halk Maslahaty kanun çykaryjy häkimiýetiň wezipelerini amala aşyrýan ýokary döwlet edaralarynyň ulgamyna goşuldy. Şunuň bilen baglylykda, Esasy Kanunymyzdan 1 belgili 6-njy maddasy aýryldy. Döwlet häkimiýetiniň kanun çykaryjy wekilçilikli edarasynyň iki palataly gurluşynyň döredilmegi bilen bagly milli parlamentimiz Türkmenistanyň Milli Geňeşi, onuň palatalary bolsa Halk Maslahaty we Mejlis diýip atlandyryldy. Üýtgetmelerde we goşmaçalarda parlamentiň palatalaryny döretmegiň, maslahatlaryny geçirmegiň, kanunlary kabul etmegiň tertibi, Halk Maslahatynyň agzalygyna we Mejlisiň deputatlygyna dalaşgärlere bildirilýän talaplar hem-de olaryň ygtyýarlyklaryny kesgitleýän kadalar beýan edilýär. Konstitusion Kanunyň taslamasyna laýyklykda, Esasy Kanunymyzdan 1 madda aýryldy hem-de oňa 3 madda goşuldy, 27 madda bolsa degişli üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde, häzirki wagtda hukuk döwletimiziň kanunçylyk ulgamynda Esasy Kanunymyzdan başga-da, Konstitusion kanunlaryň, kodeksleriň, kanunlaryň köp sanlysy hereket edýär.

Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň mizemezligi döwletiň hem halkyň jebisliginde jemlenýär. Garaşsyz döwletimiziň at-abraýyny halkara derejede täze mertebä göteren Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli beýik işleri mydama rowaçlyklara beslensin!

Göwher GELENOWA,

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Taryh we arheologiýa institutynyň alym kätibi.

Golaýda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumyna, bu ugurda iş alyp barýan telekeçilere dünýä belli «John Deere» kompaniýasynyň oba hojalyk tehnikalarynyň nobatdaky tapgyry gelip gowuşdy.

Täze gelip gowşan tehnikalar 8-nji sentýabrda ýurdumyzda badalga berlen pagta ýygymy möwsüminde daýhanlar, bu ugurda iş alyp barýan telekeçiler üçin ajaýyp toý sowgady boldy. Milli Liderimiz tarapyndan döredilýän amatly iş şertleri, täze tehnikalaryň, olaryň tirkeg gurallarynyň hem-de beýleki zerur enjamlarynyň gelip gowuşmagy daýhanlaryň, telekeçileriň zähmete höwesini artdyryp, göwünlerini galkyndyrýar.

Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň Änew şäherinde täze tehnikalaryň gelip gowuşmagy mynasybetli geçirilen dabaranyň dowamynda «Gündogar akymy» hojalyk jemgyýetiniň hünärmeni Aman Myradow bilen söhbetdeş bolanymyzda, ol şeýle diýdi:

— Kuwwatlylygy ýylda 18 müň tonna çigidi gaýtadan işläp, 7 müň 200 tonna arassalanan ösümlik ýagyny hem-de günde 60 tonna un öndürmäge mümkinçilik berýän «Gündogar akymy» hojalyk jemgyýeti paýtagtymyzyň Bagtyýarlyk etrabynyň çäginde ýerleşýär. Bize geçen ýyl Ahal welaýatynyň Sarahs etrabynyň çäginde oba hojalyk ekinlerini ýetişdirmek üçin 6 müň gektar ýer bölünip berildi. Bu ýerde ekin dolanyşygy esasynda 900 gektara günebakar, 2 müň 550 gektara bugdaý ekmegi, şeýle-de soýa, raps, künji ekinlerini ösdürip ýetişdirip, bol hasyl almagy maksat edinýäris.

Häzirki wagtda bölünip berlen ýere suw we beýleki üpjünçilik ulgamlaryny eltmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Hususan-da, tygşytlaýjy tehnologiýalar esasynda suwy turbalar arkaly eltmek, suw göteriji beketleri, ýörite suw howdanlaryny gurmak meýilleşdirilýär. Mundan başga-da, ýetişdirilen hasyly saklamak we ony zawoda ugratmak üçin Tejen — Sarahs awtomobil ýolunyň hem-de Tejen — Sarahs demir ýolunyň aralygynda ammarlary, tehniki önümçilik desgalaryny gurmagy göz öňünde tutýarys.

Hormatly Prezidentimiziň goldaw-hemaýatlary bilen, hojalyk jemgyýetimize oba hojalyk tehnikalaryny satyn almak üçin 5 ýyl möhletli karz pul serişdeleri berildi. Şeýlelikde, «John Deere» kysymly traktorlaryň 40-sy, kombaýnlaryň 8-si, ekiji hem-de ideg ediji tehnikalaryň 37-si satyn alyndy. Telekeçileri ýurdumyzyň altyn gaznasyna deňäp, yhlasly hem öndürijilikli zähmet çekmegimiz üçin döwlet tarapyndan ähli mümkinçilikleri, ýeňillikleri döredip berýän Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny arzuw edýäris.

Ýeri gelende bellesek, 2019-njy ýylyň 12-nji awgustynda Hazaryň türkmen kenarynda geçirilen birinji Hazar ykdysady forumynyň çäklerinde «John Deere» kompaniýasy bilen Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň arasynda hususy we telekeçilik ulgamlarynda oba hojalygyny ösdürmegiň hem-de daşky gurşawy goramagyň meseleleri boýunça özara düşünişmek hakynda strategik Ylalaşyga gol çekildi. Şoňa laýyklykda, geçen ýylyň dowamynda bu kompaniýanyň dürli tehnikalarynyň birinji tapgyry ýurdumyza getirildi. Täze tehnikalar Watanymyzyň toprak-howa şertlerinde üstünlikli synag edildi hem-de önümçilik şertlerinde oňyn netijeleri görkezdi. «John Deere» kompaniýasynyň dünýäniň öňdebaryjy gazananlary bilen enjamlaşdyrylan kämil tehnikalarynda ähli mümkinçilikler göz öňünde tutulandyr. Olaryň içinde sowadyş-ýyladyş ulgamlary hem işledilýär. Bu döwrebap tehnikalar daýhanlaryň ekerançylyk meýdanlarynda ýetişdiren ýokary hilli we bereketli hasylyny öz wagtynda, ýitgisiz ýygnap almaga şert döredýär. Munuň özi möwsümleýin oba hojalyk işlerini ylmy esasda, bellenilen möhletlerde, agrotehniki kadalara laýyklykda ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde alnyp berlen täze tehnikalary uly buýsanç bilen kabul etdiler. Türkmen telekeçileri üçin dünýä ölçeglerine laýyk gelýän «John Deere» kysymly täze traktorlaryň, tirkeg gurallarynyň we derman serişdelerini sepiji enjamlaryň ýurdumyza getirilmegi oba hojalyk işlerini gysga möhletde tamamlamaga amatly şertleri döreder.

Şamyrat MUHAMMETGURBANOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren awtor.

Ulularyň ýaşkaň aňyňa giren zadyň daşa ýazylan ýaly bolýandygy hakdaky sözleriniň yrýasy ýok. Baryp-ha, okuwçy döwrüň haçan, şonda aňyňda galan sözleri ulanyp ýöreniň haçan?! Ondan bäri kän suwlar akdy diýilýän, meger, şu bolsa gerek. Ol suw — durmuş derýasynyň suwy. Adam ogly onuň guwwasy. Eýsem näme? Nämä ýaradylan bolsaň, şonuň bilenem bolarsyň. Guwwaslygy oňarmasaň, kenara zyňar ýa gark eder.

«Suw akar, daş galar» diýen bir gürrüňem bar: onuň suwuň akyp daşyň galjakdygy hakdaky göni, ýöntem gürrüňden has çuň, agramly pikire ilteşiklidigi belli zat. Ol sözler suw ýaly akyp barýan ömürde bitirilen daş ýaly agramly işleriň galjaklygynyň ýanjalmasy ahyry! Adam şekilli adam şeýle-de bolmaly. Ondan galýan zat ýagşy işleridir. Şonuň bilen bagly ýagşy adydyr. Şol-da diňe egindeşlerine, döwürdeşlerine däl-de, soňky nesle-de görelde, mekdep bolýar.

Taryhy şahsyýetleriň döredýänligi hakdaky gürrüňem iňňän durmuşylygy bilen göwnemakul duýulýar: «Iňňän durmuşylygy» diýilmesiniň kän-kän sebäpleri bar. Ol sebäpler öý içi, oba arasy sebäplerden däl, etrap we welaýat çägi sebäplere-de sanyp bolanok, hatda ýurt çäginden-de çykyp, halkara giňişlik, dünýä derejeli sebäplerdendir. Tutuş bir ýurduň taryhynyň ýanynda deňizden damja ýaly sanlyja ýyllaryň içinde durmuş-ykdysady, medeni-ruhy jähetden ösen, şeýlelikde, bilinýän, öwrenilýän hem gatnaşasy gelinýän ýurt derejesine ýetmek diňe Garaşsyzlygyň işi, ýöne syýasy garaşsyzlyk entek bar zadyň ýerbe-ýerdigini aňladanok. Dokuzy düzüw döwletli bolmak üçin onuň dulunyň doly bolmagy gerek. Bu döwlet Garaşsyzlygynyň ilkinji we gutulgysyz şerti. Döwlet aganyň dulunyň dolulygy — öýüňde dik oturan, däneli hatar-hatar çuwallaryň boldugy, saçagyň dolulygy. Häzirki zaman jemgyýetiniň dilinde ol güberçekden agras, «Azyk howpsuzlygy» diýen söz düzüminde jemlenendir.

Oba hojalygynda eýeçiligiň görnüşlerine, sebitleriň toprak, howa şertlerine dahylly özgertmeler azyk howpsuzlygynyň ýolunda ilkinji hem aýgytly ädimler boldy. Ak ekin ussatlarynyň ata-baba daýhançylyk tejribesi ylmyň gazananlary bilen utgaşdyryldy. Bugdaýyň il-günüň saçagyna çörek bolup dolýança, geçýän uzak ýolunda işleriň köpüsi sanlylaşdyryldy. Biziňkilerde «Çörekli ýurt», «Pylany çörekli adamdyr» diýen düşünjeler bar. Eşitdigiňçe eşidesiň gelýän bu sözleriň Hywa, Tejen ýaly argyşa gidilýän ýerler ýa-da myhmansöýerlik, elaçyklyk bilen baglydygyna soň-soň düşünip galdyk.

Uzak gum içindäki obamyzda Sähetdurdy aga diýen ýaşuly bardy. Ýüňçüdi. Gapysy gelim-gidimden, myhmandan ýaňa at tezegi guramaz diýilýändi. Atarmak-düşürmek, garşylamakdyr ugratmak hysyrdylaryndan eger-eger, beçikmezdiler. Aýaly Aýnabat eje-de şeýledi. Deň-duşlary, sakaldaşlary oňa «Sähetdurdy çörekli adam» diýerdiler. Ýogsam ol «El kiri bar» diýilýän, meýdanda bulut ýaly agyp-dönüp ýören gol doly mallylardan däl-de, gol doly çagaly diýilýändi. «Kanagata — bereket» sözüne uýýan bolarly. Kanagatly eken. Könekileriň «Pylany çörekli adamdyr» diýen sözleriniň maly dünýä sygmaz, özüniňki bolsa-da, eýesi däl-de, hamala, garawul goýlan ýaly, eli açyklyg-a däl, hatda özi üçinem batyrynyp bilmän, dişiniň kirini sorup ýörenler hakda däl-de, Sähetdurdy aga ýaly, gapysy, ýüregi, göwni, eli, saçagy açyklar hakda aýdylýandygyna soň-soň, üşügiň çatyp ugranda düşünýäň.

* * *

Türkmen ýöritemi, nesibemi ýa sebäp bilenmi, duz dadan ojagyny aňsat-aňsat unutmazak. «Bir gün duza müň gün salam» diýegen, ony nobata durulýan üsti gyzyl el haryda deňäp bolmajagy belli, bärden gaýdýar. Asylly ulugyzly, soragly, idegli öýe deňäp görýäň, bolaýjak ýaly.

Şu Garaşsyz ýurtda iň arzan hem bol zat duzdur un, ýöne ata-babalaryň «Bir gün duza müň gün salam» sözi onuň bahasynyň harwar-harwar, weşeň-weşeň puldan iňňän ýokardadygyny aňladýan seda ýaly eşidildi. Dowamly seda seni hakydanyň gözýetimlerine çagyrýana meňzeş. Diňşirgenýäň. Asyrlaryň jümmüşinden bir ýerlerden üzlem-saplam eşidilýän ol seda indi seda däl-de, pähimmi, ýönekeý öwütmi, bölek-büçek bir äheňde kimdir biri tarapyndan gulaga pyşyrdalýan ýaly. «Ajyň aňy bolmaz», «Bir ajy doýurmak hajdyr, ýaranlar», «Bir doýmak — çala baýamak»... Dowamy bardygy bildirýän pähimdir öwüt-ündewden ýugrumy ýetik sözleriň many-mazmun agramy, çuňňurlygydyr ýaýynlygy hakdaky garaýyşlary her kesiň öz aň-üşügine tabşyryp, Magtymgulydan habar alynsa, niçik bolarka? Gör — bak, akyldar näme diýer:

— Ne bela sen, adamzat,
Çyplak dogduň, don gerek.
Ak süýt emdiň, ulaldyň,
Hem aglar sen, nan gerek.

Bentdäki pikir milliligiň çägine syganok, dünýäniň belli bir sebitinde-de durman, tutuş adamzat dahylly pikire öwrülýär.

Içiň saçak bilen syrylan ýalyka, bir kesemen çörek bilen pişigiň kellesi ýaly gowurdagy käsä atynyp, çaýçorba edinip bilýärkäň, bu gohly dünýäniň nirelerindedir bir ýerlerinde doýa garna iýmeg-ä däl, açlygyndan syryljap oturanlaryň bardygy ýadyňa düşmese-de düşmez.

Ömür menzillerinde durmuşyň kän-kän şatysyny, südürini görüp, sapak ediner ýalysyny sapak edinen, akyly gözünde diýilýän kişileriň «Patyşalarda kyrk kişiniň akyly bormuş» diýen sözleri bar. Gürrüň onuň hakykat bilen ilteşiginiň näderejededigi hakda däl. «Söz söze sebäp» diýleni. Bu ýerde gepiň gerdişine görä başga bir hakykaty aýtmagyň ýeri geldi. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň sessiýalarynda, dünýä möçberlerindäki gaýry münberlerden eden çykyşlaryndaky teklipleridir başlangyçlary tutuş adamzat tarapyndan goldanylýar. Ýogsam, bu dünýä bileleşiginiň agzalarynyň arasynda san taýdan agdyk, ykdysady taýdan ösen ýurtlar bar, ýöne çyn — çyn, hakykat — hakykat bolýar. Ony ykrar etmän bolanok.

Döwlet Baştutanymyzyň BMG-niň öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezini döretmek hakdaky başlangyjy geçdimi? Geçdi.

Energetika, ulag, ekologiýa meseleleri baradaky başlangyçlary geçdimi? Geçdi.

2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakdaky başlangyjynyň ykrary tutuş dünýä parahatçylygyna goşant ahyry! Diýmek, Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň pähim-paýhasy, öňdengörüjiligi milli çäkden çykyp, sebit çägine sygman, dünýä dahylly global wezipeleriň çözgüdinde beýanyny tapýar. Ösüş arkaly parahatçylyk syýasaty sebitde, hyzmatdaşlyk etmegiň, parahatçylykly ýaşaşmagyň ýol görkezijisidir. TOPH gaz geçirijisidir Türkmenistan — Owganystan — Pakistan optiki-süýümli elektrik geçirijisiniň gurluşygy, halkara demir ýollary şonuň mysalydyr.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň sahawatly golunyň hemaýaty hemaýat şekilli. Goňşy owgan halky ony 2007-nji ýyldan bäri duýýar. Il içinde «Berenje el gowy» diýen söz ýörgünli. «Ber, berekediň artar» diýen sözlerem şonuň ýaly. Milli Liderimiziň sahawatly goly mätäje mähir, goltgy, horugana hemaýat.

Sahawatlylygyň, gol sahawatynyň köki köňülde. Köňül sahawatynyň öňünde durjak güýç ýok. Çünki onuň dostlary, pikirdeşleri köpelýär. Niýeti-päli ýagşy bolanlar onuň bilen. Ugurdaş, maksatdaş, pikirdeş köpelýär. Şeýde-şeýde güýçlenýäň. Güýçliniň bolsa, aýdylyşy ýaly, gül ysy bar.

Döwlet Baştutany dünýä derejesindäki şeýle ŞAHSYÝET.

Gurbanmämmet ÝEGENMYRADOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Şamyrat MUHAMMETGURBANOW.

«Türkmenistan – parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna uly ösüşler bilen barýarys. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ähli pudaklarynda uly üstünlikler gazanylýar, ösüşiň täze sepgitlerine ýetilýär.

Gahryman Arkadagymyzyň peşgeş eden bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň ähli künjekleri ösýär we özgerýär. Ykdysady taýdan kuwwatly döwletde şäherleriň we obalaryň ösmegi, özgermegi bolsa, adam hakyndaky aladadan nyşandyr. Adamlaryň ýaşaýşy, döredijilikli zähmeti, bagtyýar geljegi döwletimiziň alyp barýan işleriniň baş ugry bolup durýar. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýy toýlanýan şu şanly ýylymyzda hem ýurdumyzyň welaýatlarynda, şäherlerinde iri desgalar, ýaşaýyş jaýlar ulanylmaga berildi. Eziz Diýarymyzyň Lebap, Balkan, Daşoguz welaýatlarynda bolsa «Türkmeniň ak öýi» binasy açyldy. Bularyň hemmesi halkymyza toý sowgady bolup, baýramlarymyzyň dabarasyny has-da belende göterdi.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyz täze ösüşleriň, hoşniýetli, parahatçylyk söýüjilik ýörelgelerimiziň dünýä ýaýylýan ýyly bolup, ýurdumyzyň ösüşiniň, halkymyzyň durmuşynyň şanly wakalary bilen baýlaşýar. Maksatnamalaýyn alnyp barylýan işler ykdysady ösüşimizi has-da berkidýär, geljekki ösüşleri üpjün edýär. Şunda oýlanyşykly alnyp barylýan her bir işiň ýurdumyzyň ösüşlerine, halkyň abadançylygyna gönükdirilendigini aýratyn bellemeli.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri abadan durmuşyň döwrüdir. Biz muny her bir işde, durmuşymyzyň her bir pursatynda duýýarys. Toýlarymyzyň toýlara ulaşmagy, baýramçylyga sowgatly barylmagy, täze ajaýyp binalaryň gurulmagy hakyky bagtyýarlygyň nusgasydyr, belent derejesidir. Şeýle mysallary durmuşymyzdan näçe diýseň tapyp bolýar. Bagtyýar maşgalalaryň jaýly bolmaklary hem bagtyýarlykdan nyşandyr. Bu bagtyýarlygyň gözbaşynda duran hormatly Prezidentimiz halkyň eşretli durmuşy üçin beýik işleri durmuşa geçirýär.

Şeýle ägirt uly işler häzirki döwrüň iň täze mümkinçiliklerine, döwrebaplygyna eýe bolup durýar. Häzirki wagtda «akylly öýleriň» hem bina edilýändigini bellemegimiz gerek. Ynha, şu ýylymyzda Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllyk şanly senesinde hormatly Prezidentimiziň gatnaşyp, ak pata bermeginde paýtagtymyzyň demirgazyk künjeginde täze bina ediljek «Aşgabat-city» ýaşaýyş toplumynyň gurluşygynyň düýbi tutuldy. Paýtagtymyzyň görküne görk goşjak hem-de onuň owadan künjekleriniň birine öwrüljek «Aşgabat-city» iň döwrebap şäher gurluşyk ölçeglerine laýyklykda bina ediler. Bu ýerde guruljak her bina «akylly şäher» ýokary amatlyklara esaslanar. Gurluşyk işleriniň, ýerli hünärmenlerimiz tarapyndan amala aşyryljakdygy hem aýratyn bellärliklidir. Görnüşi ýaly, häzirki bagtyýarlyk döwrümizde ösüşiň iň döwrebap ugurlary üstünlikli durmuşa ornaşdyrylýar. Häzirki döwrüň iň ösen ugry bolan sanly ulgam biziň durmuşymyzda, ösüşlerimizde aýdyň bolýar. Ýurdumyzda «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyny hem uly dabaralara besläp garşylarys. Hawa, paýtagtymyzda we ýurdumyzyň sebitlerinde Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli köp sanly binalar, şol sanda, kaşaň myhmanhanalar, söwda we hyzmatlar toplumlary, beýleki dürli maksatly desgalaryň birnäçesi ulanmaga berildi. Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça desgalaryň gurluşygy amala aşyrylanda, olarda sanly ulgamyň işjeň ulanylmagy adamlar üçin zerur amatlyklary üpjün etmekde örän bähbitli bolar.

Eziz Diýarymyzyň dürli künjeklerinde gurulýan beýik binalar, täze-täze desgalar, ýaşaýyş jaýlary — bularyň hemmesi ykdysady ösüşimiziň örän ýokarydygynyň görkezijisidir. Şeýle ösüşleriň hemmesi halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmek üçin gönükdirilendir. Garaşsyz we hemişelik Bitarap Türkmenistanda adamyň bagtyýar durmuşy, halkyň abadançylygy baş wezipeleriň biridir. Şu nukdaýnazardan Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe durmuş maksatly beýik işler amala aşyrylýar.

Ykdysady ösüşli şeýle kuwwatly döwletde, ilkinji nobatda, adam hakynda alada edilýär, geljekki nesillere niýetlenen beýik işler durmuşa ornaşdyrylýar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda ýaşaýyş jaýlary, orta mekdepler, çagalar baglary gurlup ulanylmaga berilýär. Ýerlerde bolsa täze obalar, oba ýerlerinde medeniýet öýleri we birnäçe desgalar gurlup, ulanylmaga berilýär. Bularyň hemmesi Gahryman Arkadagymyzyň parasatly belleýşi ýaly, geljek nesillerimiziň bagtyýar durmuşy üçin amala aşyrylan beýik işlerdir. Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde döwrebap ýaşaýyş jaýlar ýurdumyzyň ähli ýerinde ulanylmaga berildi. Ol jaýlar özleriniň amatlylygy, ähli şertleri bilen tapawutlanýar. Elbetde, şeýle amatly ýaşaýyş jaýlaryny gurmak we halkyň eşretli durmuşyna gönükdirmek ýurdumyzyň ykdysady taýdan örän kuwwatlylygynyň alamatydyr.

Hormatly Prezidentimiz: «Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak we halkymyzyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmak biziň baş maksadymyz bolup durýar» diýip belleýär. Şonuň üçin hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýaýbaňlandyrylan giň möçberli özgertmeleriň netijesinde ýurdumyzyň syýasy, medeni we durmuş ulgamlarynda uly üstünlikler gazanyldy. Şu döwürde ykdysadyýetimiziň ähli pudaklary sazlaşykly ösüş ýoluna düşüp, täze önümçilik kuwwatlyklary emele geldi. Bu bolsa, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösmegine, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlanmagyna ýardam berýär. Munuň özi nurana geljegimiziň has-da ösüşli bolmagyny, nesillerimiziň bagtyýarlygyny üpjün edýär. Türkmen halkyna bagtyýarlygy peşgeş eden, ýurdumyzy ösüşlerden-ösüşlere alyp barýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag bolsun, beýik işleri üstünliklere beslensin!

Esen HOJAGULYÝEW,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň öwreniji-mugallymy.

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisinde ileri tutýan garaýyşlaryny mälim etdi

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Bitarap Türkmenistanyň giň halkara hyzmatdaşlyk strategiýasy yzygiderli we üstünlikli durmuşa geçirilýär. Şunda dünýäniň iri we abraýly halkara guramasy bolan Birleşen Milletler Guramasy bilen strategik hyzmatdaşlyga möhüm ähmiýet berilýär. Netijede, Türkmenistan häzirki döwrüň esasy meseleleriniň özara ylalaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamak boýunça umumy tagallalara işjeň gatnaşýar, parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak, sebit hem-de dünýä derejesinde Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek işine saldamly goşant goşýar.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň nobatdaky 76-njy mejlisinde hem baky Bitarap Türkmenistan ählumumy ösüşiň bähbidine gönükdirilen ynsanperwer başlangyçlary, teklipleri orta atar. Bütin adamzadyň ýagty geljeginiň hatyrasyna Ýer ýüzünde parahatçylygy, howpsuzlygy we abadançylygy berkarar etmäge gönükdirilen maksatlardyr başlangyçlar häzirki döwrüň köptaraplaýyn meselelerini bir ýere jemläp, olar boýunça netijeli çözgütleri öňe sürýändikleri bilen ähmiýetlidirler. Ozaly bilen, pandemiýa garşy göreşde dünýä jemgyýetçiliginiň tagallalarynyň utgaşdyrylmagy, halkara syýasat, parahatçylyk we howpsuzlyk meseleleri, durnukly ösüş we halkara ynsanperwer hyzmatdaşlyk ýaly möhüm ugurlarda täze teklipleridir başlangyçlary öňe sürmek arkaly, döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň mümkinçiliklerini bütin adamzadyň bähbidine gönükdirmek maksat edinilýär.

«Adam — jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy» diýlip yglan edilen berkarar döwletimizde ynsan saglygy hakynda alada hemişe üns merkezinde saklanylýar. Şonuň üçin, döwletimiziň BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisinde ileri tutýan ugurlarynyň ilkinjisi pandemiýa garşy göreşde dünýä jemgyýetçiliginiň tagallalarynyň utgaşdyrylmagy bilen baglydyr. Şeýle hem Türkmenistan dünýä ykdysadyýetini dikeltmegiň aýratyn esasy ugurlary boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň ugurdaş düzümleriniň işiniň güýçlendirilmegini pandemiýanyň ýaramaz ykdysady täsirlerini azaltmagyň has netijeli usuly hasaplaýar. Şunuň bilen baglylykda, 2021-nji ýylyň 29-njy iýulynda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamasynyň düzgünlerine esaslanyp, adatdan daşary ýagdaýlarda halkara ulag ulgamynyň durnuklylygyny pugtalandyrmak boýunça tagallalaryny işjeňleşdirmegi maksat edinýär.

Bulardan başga-da Türkmenistan BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň barşynda BSGG-niň koronawirusyň genomyny öwrenmek boýunça Ýörite maksatnamasyny, öýken sowuklamasyna garşy göreşmek boýunça köptaraplaýyn guralyny, Ýiti ýokanç keselleri bejermek we öňüni almak boýunça usulyýet merkezini, Merkezi Aziýanyň epidemiologiýa, wirusologiýa we bakteriologiýa boýunça sebit merkezini esaslandyrmak barada teklipleri öňe sürmek bilen halkara we sebit gurallarynyň emele gelmeginiň tarapdary bolup çykyş eder.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan daşary syýasat işlerinde BMG-niň Baş Assambleýasynyň iki ýola tassyklan Kararnamalary bilen ykrar edilen hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna esaslanyp, parahatçylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak meseleleri boýunça köptaraplaýyn gatnaşyklary giňeltmek babatda çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga hemişe döwtalapdyr. 76-njy mejlisiň barşynda Türkmenistan Parahatçylygyň, howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary toparynyň yzygiderli duşuşyklaryny dowam etmegi göz öňünde tutýandygyny aýan eder. Ýeri gelende bellesek, döwletimiz BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2021-nji ýylyň dekabrynda geçiriljek mejlisiniň dowamynda parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetini pugtalandyrmak maksady bilen, türkmen tarapynyň başyny başlan ählumumy işiniň netijelerini jemlemek bilen, Aşgabatda «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahaty geçirmegi meýilleşdirýär. Şeýle hem Türkmenistan abraýly forumyň barşynda Merkezi Aziýa döwletleriniň goldamagy bilen 2018-nji ýylda kabul edilen adybir Kararnama esaslanyp, «Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, sebit we halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak» atly Kararnamanyň taslamasyny hödürlemegi maksat edinýär.

Biziň ýurdumyz sebitde we dünýäde Durnukly ösüşiň maksatlaryny gazanmak boýunça umumy tagallalara uly goşant goşýar. Şol global strategiýany işläp taýýarlamaga Türkmenistanyň gös-göni gatnaşandygy buýsandyryjy ýagdaýdyr. BMG-niň esasy ýöriteleşdirilen edaralary we degişli düzümleri bilen ýola goýlan netijeli gatnaşyklar munuň şeýledigine aýdyň şaýatlyk edýär. Türkmenistan Baş Assambleýanyň öňde boljak mejlisinde ygtybarly, durnukly, maliýe taýdan netijeli hem-de häzirki zaman energiýa çeşmelerine ählumumy elýeterliligi üpjün etmek meselelerine aýratyn üns berer. Bu ugurda köptaraplaýyn gepleşikleri dowam etmek maksady bilen, 2022-nji ýylda «Hemmeler üçin durnukly energetika» başlangyjy bilen bilelikde, Durnukly ösüş maksatlarynyň 7-nji maksadyna ýetmekde ösüşi çaltlandyrmak boýunça halkara forumy çagyrmagy teklip edýär.

Umuman, döwletimiz abraýly forumda ählumumy durnukly ösüşi ilerletmek, saglygy goraýyş, ekologiýa we daşky gurşaw ýaly möhüm ugurlar bilen bagly meseleleriň netijeli çözülmeginiň gazanylmagyny nazarlaýan oňyn hem ygtybarly garaýyşlarynyň bardygyny nobatdaky gezek subut eder.

Jemile Pürjäýewa,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň mugallymy.

Taryh üçin 30 ýyl uzak menzil däl, emma adamzat üçin welin, mazaly sepgit. Çünki bu döwürde möhüm meseleleri çözmäge ukyply, aňly-başly nesil kemala gelýär. Ol nesil işinde belli bir üstünliklere ýetmäge, jemgyýetde öz ornuny berkitmäge ýetişýär.

Bu gün Türkmenistanyň Garaşsyzlygyny gazanan 1991-nji ýylda dünýä inenler şeýle adamlardyr, olar döwletiň gurluşyna, jemgyýetçilik durmuşyna işjeň gatnaşyp, döwletiň döwrebap ösüşine, dünýäniň hojalyk işine goşulyşyna goşant goşýarlar.

Biziň neslimiz, ýagny ýetginjekligi, ýaşlygy geçen asyryň 90-njy ýyllaryna gabat gelenleriň hem bu ýoly geçendigini, döwlet, halk, Garaşsyzlyk üçin ak ýürekden gulluk edendigini we edýändigini nygtasym gelýär, olar döwletiň kemala gelşiniň, kuwwatlanyşynyň, döwletliligiň nyşanlary bolan mukaddes Baýdagymyzyň, Senamyzyň, Tugramyzyň döreýşiniň, milli pikiriň, milli duýgynyň şineleşişiniň, döwletiň institutlarynyň işiniň ýola goýluşynyň şaýatlary boldular, gerek bolsa, bu mukaddes işe gatnaşdylar.

Biz — XX we XXI asyrlaryň çatlyşan döwrüniň adamlary taryhyň kiçi-girim bolmadyk ruhy we aň öwrülişiklerini başdan geçirdik. Indi-indiler bu hakykat özümiziň başdan geçiren şol taryhy wakalarymyzy hakydamyzyň tertipleşdirip görmäge idin beren çagtynda has aýdyň duýulýar.

1990-njy ýylyň 22-nji awgustynda Türkmenistan SSR-niň Ýokary Sowetiniň 3-nji sessiýasynda Türkmenistanyň döwlet özygtyýarlylygy hakyndaky taryhy Jarnama kabul edildi. 1991-nji ýylyň güýzünde ýurtda geçirilen ählihalk referendumynda türkmen halky respublikanyň Garaşsyzlygy üçin ses berdi. Şunuň esasynda hem, Türkmenistan SSR-niň Ýokary Sowetiniň adatdan daşary X sessiýasy «Türkmenistanyň Garaşsyzlygy we Döwlet gurluşynyň esaslary hakynda» Konstitusion kanuny kabul etdi.

Şunlukda, dünýäniň syýasy giňişliginde Türkmenistan diýen täze döwlet döredi! 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda bolsa Garaşsyz Türkmenistan özüniň hemişelik Bitaraplygyna eýe boldy.

Garaşsyzlygyň 30 ýyllyk menzili. Döwlet Baştutanymyzyň aýdyşy ýaly, «Garaşsyzlyga eýe bolanymyzdan soňra biz döwlet nyşanlarymyzy — Döwlet baýdagymyzy, Döwlet tugramyzy, Döwlet senamyzy döretdik. Gahrymançylykly we şöhratly taryhymyzy dikeltdik».

Netijede, bu gün dünýä syýasatynda ykrar edilen, daşary we içerki syýasatda oňyn özgerişlikleri gazanýan Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan döwleti bar, ol halkara meseleler babatda öz pikirini aýdyp, oňyn teklipleri öňe sürýär. Bu gün bu döwletiň baryp 25 ýyl mundan öň ykrar edilen hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesi halkara jemgyýetçilik tarapyndan goldanylýar we bu daşary syýasat ýörelgesine eýerip, Türkmenistan dünýäniň sebitlerinde ýüze çykyp duran gapma-garşylyklar babatda düşünişmezlikleri harby güýç ulanmak däl-de, gepleşikler arkaly, parahatçylyk ýoly bilen çözmegiň tarapdary bolup çykyş edýär.

Mysaly uzakdan gözläp oturmalyň: goňşy Owganystandaky ýagdaýlar babatda Türkmenistanyň bitarap döwlet hökmündäki hukuklarydyr borçlaryndan ugur alyp, hereket etmegi, goňşy ýurduň, halkyň içerki işine goşulmazlyk we hormat goýmak ýörelgesi eýýäm taryhyň synagyndan geçdi. Türkmenistan bu ýurtda parahat durmuşyň berkarar bolmagynyň tarapdary bolup çykyş edýär, ýurduň hojalyk taýdan dikelmegine ýardam berýär, haýyr-sahawat kömegini berip gelýär, jemgyýetçilik maksatly desgalary gurmakda, Owganystanyň ençeme welaýatyny elektrik togy bilen üpjün etmekde, tebigy kynçylyklary ýeňip geçmekde goldaw berýär, infrastrukturasyny ösdürmek babatda işlere goşandyny goşýar.

Watançylyk duýgusy — howa ýaly zerur

Döwletiň berkararlygynyň girewiniň watançylyk, watansöýüjilik duýgusydygyny, onuň bu gün has-da gymmatlydygyny wagt görkezýär.

Watançylyk duýgusy bolsa terbiýäniň, ägirt uly wagyz-ündew syýasatynyň esasynda kuwwata gelýär. Adama gan bilen geçýändigine garamazdan, biziň ýaşaýan häzirki globallaşan dünýämizde, pikirleriň älemiň çägine çenli ýaýran eýýamynda Watan duýgusy has-da möhüm orna çykýar.

Şonuň üçin häzirki wagtda milli aňyýetiň, medeniýetiň öňünde bu babatda wajyp wezipeler ör-boýuna galdy. Jemgyýete, her bir raýata döwletiň bellän maksatnamalaryny düşündirmekde güýçli ruhy esaslaryň zerurdygy her kese mälim. Diňe bir düşündirmek däl, eýsem, raýatlaryň şol beýik maksatlaryň durmuşa geçmegine işeňňir gatnaşmagyny gazanmak ruhyýet, medeniýet ulgamynyň jana-jan wezipesi bolup durýar.

Watançylyk duýgusyny ýaş nesliň kalbynda ornaşdyrmakda hormatly Prezidentimiziň 1-nji sentýabrda talyp ýaşlar we okuwçylar bilen geçiren duşuşygyndaky taryhy çykyşy nusgalyk ähmiýete eýe boldy. Çykyşda milli Liderimiziň orta atan, paýlaşan pikirleri diňe bir ýaşlar däl, eýsem, uly nesil üçin hem oýlanmaga mümkinçilik berýär. Çykyşda hormatly Prezidentimiz Türkmenistan Diýarymyzyň Garaşsyzlygyň otuz ýylynda gazanan üstünlikleri, baky Bitaraplygymyzdan gelip çykýan hoşmeýilli daşary syýasatyň dünýäde barha dabaralanyşy barada jikme-jik beýan etdi.

Milli Liderimiz şeýle diýdi: «Meniň «Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany» kitabymda belleýşim ýaly, eger-de milletiň erkana we özerkli ýaşaýşyny bürgüt hem laçyn guşlarynyň öz dünýäsinde erkana, parahat ýaýnaýşyna meňzetsek, olar şunda öz goşa ganatlaryna daýanýandyrlar. Şeýlelikde, Garaşsyzlyk we Bitaraplyk hem türkmen döwletiniň goşa ganatydyr!»

Döwlet Baştutanymyz öz çuň many-mazmunly çykyşyny Garaşsyzlygyň taryhy ýolundan başlady. Hormatly Prezidentimiziň bu babatda, turuwbaşdan, halkymyzyň geçmişde döreden Beýik Hun şadöwletine, Parfiýa türkmenleriniň patyşalygyna, Hindistana çenli gol ýaýradan Gaznaly türkmenleriň döwletine, Hytaýdan Ortaýer deňzine çenli öz täsirini ýetiren Seljuk türkmenleriniň döwletine, ylmyň, medeniýetdir sungatyň gaýtalanmajak nusgalaryny miras galdyran Köneürgenç, Garagoýunly we Akgoýunly türkmenleriniň döwletlerine, Togrul beg, Çagry beg, Alp Arslan, Mälik şa, Soltan Sanjar ýaly beýik şahsyýetlerimiziň döreden kuwwatly türkmen döwletlerine, Gorkut ata, Magtymguly Pyragy, Görogly beg, Togrul beg, Baýram han, Soltan Jelaleddin, Keýmir kör, Gowşut han ýaly merdana gahrymanlarymyzyň, görnükli türkmen şahsyýetleriniň bitiren hyzmatlaryna, gadymyýetde şäher medeniýetiniň gülläp ösen we iri ylym-bilim merkezleri bolan Merw, Gürgenç, Nusaý, Abiwerd, Dehistan, Sarahs, Amul, Zemm, Şähryslam şäherlerine, umumadamzat medeni ösüşine täsirini ýetiren Margiana, Baktriýa, Horezm, Parfiýa, Seljuk türkmen medeniýetlerine, Muhammet Horezmi, Abu Reýhan Biruny, Ibn Sina, Fahreddin Razy, Abu Bekir Muhammet as-Suly, Abdyrahman Hazyny, Omar Haýýam ýaly beýik alymlara we akyldarlara ünsi çekmegi mantyk taýdan dogrudyr, çünki şeýle düýpli söhbediň elkyssasy elmydama geçmişiň mirasyndan, ata-babalara hormat goýmak, olary ýatlamak borjundan badalga almalydyr. Çünki olar bu günki ösüş-özgerişlerimiziň gözbaşlarydyr, bizi bu mukaddes ýolda goldaýan ruhy güýçlerdir.

Watansöýüjilik duýgusy baradaky nusgalyk sapagynda Gahryman Arkadagymyzyň soltan Jelaleddin bilen bagly hekaýaty getirmegi ýöne ýere däl, çünki Jelaleddin Menguberdiniň şahsyýeti, bitiren hyzmatlary hakyky watançynyň nusgasydyr, onuň hassalap ýatyrka, özüne Watanynyň bir gysym topragyny getirip berseler, sagaljakdygyny aýtmagy kalbyňa güýçli täsir edýär. Hakykatdan-da, Wasyň topragy we Amyderýanyň bir jürdek suwy getirilenden soňra, serkerde tizden sagalyp, aýak üstüne galypdyr.

Hormatly Prezidentimiz soňra kem-kemden biziň bu günki durmuşymyza ünsi çekip, milli ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda, şol sanda ýangyç-energetika, oba hojalygy, gurluşyk, ulag-logistika, ylym-bilim, sport, saglygy goraýyş, medeniýet ulgamlarynda alnyp barylýan işler, ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek, paýtagtymyzyň we sebitleriň ösdürilişi, önümçilige sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylyşy, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmak üçin täze obalaryň, şäherdir etraplaryň, ýaşaýyş jaý toplumlarynyň, mekdeplerdir çagalar baglarynyň, ýollardyr köprüleriň gurluşygy, döwlet dolandyryşynyň kämilleşdirilmegi, ýaş hünärmenleriň taýýarlanylyşy barada jikme-jik durup geçdi, ýaşlara ene-atanyň mukaddesligi, ylym-bilimiň güýji, durmuşda oňat adam bolup ömür sürmek, haýyr-sahawatly, edep-ekramly, hoşniýetli ynsan, watançy raýat bolmak, birek-birege hemaýat etmek, hormat goýmak, ejize ganym bolmazlyk hakynda atalyk öwüt-ündewlerini paýlaşdy. Gahryman Arkadagymyzyň pederi Mälikguly aga, atasy Berdimuhamet Annaýew barada ýatlamalarynyň, türkmen çöreginiň mukaddesligi, türkmen topragynyň bereketliligi, halkymyzyň gadymy ekerançylyk mirasy barada aýdyp beren täsirli gürrüňleriniň, ýerlikli getiren «Towşana dogduk depe», «Müsürde şa bolandan, öz iliňde geda bol», «Ilim-günüm bolmasa, Aýym-Günüm dogmasyn», «Ýaryndan aýrylan ýedi ýyl aglar, ýurdundan aýrylan ölinçä aglar» ýaly nakyllarydyr atalar sözleriniň, Şadiwanlaryndan getiren pikirleriniň duşuşyga gatnaşan her bir ýetginjegiň, ýigit-gyzyň kalbyna berk ornandygyna, ýatdan çykmajak watançylyk sapagy bolandygyna ynanýarys.

* * *

Garaşsyzlyk! Bu sözüň many gerimi juda giň hem köptaraplydyr. Ol her bir halkyň ykbalynda iňňän wajyp derejedir, çünki Garaşsyzlyk öz ýaşaýan topragyň eldegrilmesizliginiň kepilidir, diliňe, diniňe, milli gymmatlyklaryňa, mirasyňa, taryhyňa, ata-babalaryň galdyran ýörelgelerine eýe bolmak hem-de däp-dessurlary dowam etmek mümkinçiligidir. Adam diňe Garaşsyz Watanynda özüni doly derejeli duýup biler, ol hut şeýle ýurtda arkaýyn ömür sürüp, perzent terbiýeläp biler.

Şu babatda türkmen halky bagtly milletdir, sebäbi ol bu gün dünýäde hiç kime garaşsyz, emin-erkin ömür sürmek bagtynyň eýesidir. Bu gün Türkmenistan döwletiniň ählitaraplaýyn ösen ykdysadyýeti, senagaty, oba hojalygy, medeniýeti, kesgitli içeri we daşary syýasat ugurlary bar.

Türkmenistan bu gün dünýäniň ýüzlerçe döwleti bilen hoşniýetli, birek-birege ynama esaslanýan gatnaşyklary alyp barýar, ençeme halkara guramalaryň işjeň agzasy, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi ak mermerli paýtagtymyzda ýerleşýär.

Gahryman Arkadagymyzyň taryhy çykyşynda belleýşi ýaly, «Durmuşdaky ähli düşünjedir bilimler Watandan başlanýar. Äpet Ýer togalagynyň Ýewraziýa yklymynda ýerleşýän Türkmenistan biziň eziz Watanymyzdyr, ata-babalarymyzdan bize miras galan we soňky nesillere galjak bahasyna ýetip bolmajak gymmatlykdyr. Bu nurana topragy söýmek, goramak, gülletmek biziň her birimiz üçin parzdyr. Biziň at-abraýymyz, mertebämiz we derejämiz şu topragyň şöhratyny belende göterip bilşimize baglydyr. Ata Watanymyzyň her bir daban ýeri biziň iň beýik mukaddesligimizdir».

Geliň, bu beýik mukaddeslige togap edeliň, ony gözümiziň göreji deý goralyň!

Hemra HUDAÝGULYÝEW.

«Türkmenistan».

Eziz Diýarymyz mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramyna taýýarlyk görýär. Bu sene ýurdumyzyň we jemgyýetimiziň durmuşynda möhüm taryhy wakadyr. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary bilen geçýän ýylyň her güni zähmet üstünliklerine beslenýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan parahatçylyk söýüjilikli syýasatynyň dabaralanmagyny, üstünliklerimizi açyp görkezýän geçen hepdäniň wakalary munuň aýdyň subutnamasydyr.

30-njy awgustda döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasarynyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi.

Maslahatda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryny amala aşyrmak bilen bagly wezipeler, täze, 2021-2022-nji okuw ýylyna hem-de ata Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly senesi mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görmek, möwsümleýin oba hojalyk işlerini guramaçylykly geçirmek boýunça görülýän toplumlaýyn çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bugdaý ekişi bilen bagly oba hojalyk pudagynyň öňünde durýan meseleleriň çözülmegine ünsi çekdi. Şunda innowasiýa taýdan çemeleşmek, gallaçylary höweslendirmek hem-de ýerli toprak-howa şertlerini hasaba almak bilen, işi guramagyň öňdebaryjy usullaryny ornaşdyrmak esasy şertler bolup durýar.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz güýzlük ýeralmanyň hem-de beýleki ekinleriň bol hasylyny almak üçin olara ideg etmek işleriniň hilini we depginlerini ýokarlandyrmagyň zerurdygyny belledi.

Milli Liderimiz ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy barada durup geçmek bilen, meýilleşdirilen baýramçylyk çärelerini ýokary derejede geçirmegiň möhümdigini hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň bellenilen meýilnamalarynyň ýokary hilli we öz möhletinde ýerine ýetirilmelidigini nygtady.

Iş maslahatynda birnäçe guramaçylyk meselelerine hem garaldy.

31-nji awgustda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow goranmak ministri B.Gündogdyýew bilen iş maslahatyny geçirdi. Onuň barşynda ýurdumyzyň harby düzümleriniň öňünde durýan möhüm wezipeler hem-de Türkmenistanyň döwlet Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli harby ýörişi guramaçylykly geçirmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, harby ulgamda amala aşyrylýan özgertmeleriň möhüm ugurlary harby düzümleriň işini kämilleşdirmekden ybaratdyr. Döwletimiz tarapyndan goşunlaryň ähli görnüşleriniň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmaga aýratyn üns berilýär we goranyş häsiýetli Harby doktrinadan ugur alnyp, bu işler mundan beýläk-de yzygiderli dowam etdiriler.

Milli Liderimiz dabaraly harby ýörişiň hödürlenen meýilnamasyny makullap, ondan gelip çykýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek babatda anyk tabşyryklary berdi.

Maslahatyň dowamynda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy harby gullukçylara nobatdaky harby atlary dakmak hakyndaky Permana gol çekdi. Şeýle hem hormatly Prezidentimiziň gol çeken Karary bilen, Türkmenistanyň Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň agzalarynyň döşe dakylýan nyşany hakynda Düzgünnama, döşe dakylýan nyşanyň ýazgysy we nusgasy tassyklanyldy.

1-nji sentýabrda paýtagtymyzyň Maslahat köşgünde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Bilimler we talyp ýaşlar güni hem-de täze okuw ýylynyň başlanmagy mynasybetli umumy okuw sapagyny geçdi. Milli Liderimiz çykyşyny ýurdumyzyň Garaşsyzlygyň 30 ýylynda geçen taryhy ýoluna, ýurdumyzy ösdürmekde öňde durýan täze wezipelere we olary çözmekde ýaşlaryň tutýan ornuna bagyşlady.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow ýaşlara ýüzlenip, «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» kitabynda «Iň gymmatly miras terbiýedir, terbiýäniň özeni bolsa ylym-bilimdir» diýip belländigini ýatlatdy. Biz toplanan ylym-bilim tejribämiziň esasynda XXI asyrda durnukly ösüşi üpjün edýäris diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady hem-de ýaşlara hemişe ylym-bilime, pähim-paýhasa, akyl-danalyga teşne bolmagy ündedi.

Hormatly Prezidentimiz 30 ýylyň taryh üçin uzak möhlet däldigini belläp, ýurdumyzyň demokratik, hukuk we dünýewi döwlet gurluşynyň, milli ykdysadyýetimizi döwrebaplaşdyrmagyň, döwletimiziň oňyn Bitaraplyk derejesiniň esasynda dünýä bileleşigindäki ornuny pugtalandyrmagyň, netijeli halkara hyzmatdaşlyga ymtylmagynyň esasy binýatlaryny häsiýetlendirdi.

Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasaty parahatçylygyň ýoludyr, dünýä halklaryny dost-doganlyga çagyrýan ýoldur diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady hem-de Aşgabat şäherinde BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň açylmagyny we 2021-nji ýylyň Türkmenistanyň başlangyjy bilen BMG tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilmegini mysal hökmünde görkezdi.

Gönezliginde parahatçylygy döretmek sungaty duran Bitaraplyk syýasatymyzyň netijesinde, dünýäniň geosyýasy giňişliginde Türkmenistan atly parlak ýyldyz döredi diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Milli Liderimiz ýaşlara ýüzlenip, halk hem Watan baradaky mukaddes düşünjeler ýigitlerimiziň we gyzlarymyzyň köňülleriniň owazy, dilleriniň senasy bolmalydyr diýip aýtdy. Ýaşlarymyz ähli güýçlerini, bilimlerini hem-de başarnyklaryny Watanymyzyň ösüşlerine, dünýädäki abraý-mertebesiniň has-da belende galmagyna bagyş etmelidir.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyny şöhratlandyrýan üstünliklerimiziň ählisi irginsiz ynsan zähmeti bilen hasyl bolýar. Biz dünýädäki çylşyrymly maliýe-ykdysady ýagdaýlara garamazdan, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürýäris.

Şunuň bilen birlikde, milli Liderimiz bäsdeşlige ukyply, ösüşiň ýokary depginlerini gazanmagyň möhüm şerti hökmünde önümçilige sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylýandygyny belläp, bu ugurdan ýaş hünärmenleri taýýarlamaga uly ähmiýet berilýändigini aýratyn nygtady.

Milli Liderimiz öňde duran ilkinji nobatdaky wezipeleri kesgitläp, dördünji senagat rewolýusiýasy eýýamynda ýaşlarymyzyň innowasion barlaglara işjeň gatnaşmalydygyny, dünýäniň ählumumy tehnologik ösüşinden yza galman, täze tehnologiýalary döretmelidigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow talyplar we okuwçylar bilen geçiren umumy sapagynda ýurdumyzyň Garaşsyzlyk ýyllaryndaky ösüşiniň esasy ulgamlaryna degip geçip, ykdysadyýetde we durmuş ulgamlarynda, şol sanda saglygy goraýyşda, sportda, medeniýetde gazanylan üstünlikler babatynda has aýdyň mysallary getirdi. Onda medeni diplomatiýanyň döwlet syýasatynyň möhüm bölegi bolup durýandygy aýratyn nygtaldy. Bu işde ÝUNESKO biziň iň ýakyn hyzmatdaşymyzdyr. Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde hem-de Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda ÝUNESKO-nyň kafedralary dörediler hem-de orta mekdeplerimiziň birnäçesi bu guramanyň Mekdepler bileleşiginiň düzümine giriziler.

Döwlet Baştutanymyz öz halkyna we Watanyna peýda getirmekleri üçin ýaşlara ýokary hilli bilim almaga çalyşmalydyklaryny ündedi.

Watana bolan söýgi ýürekde orun alan iň näzik we päkize duýgudyr. Onuň gymmatyny hiç zat bilen ölçäp bolmaz. Ýürekden çykan sözüň ýürege ýetişi ýaly, yhlas bilen başyna barlan iş hem bitmän galmaýar. Her bir işe ýürekden ýapyşyp, merdana halkymyzyň adyny has-da belende götermek, başymyzyň täjine deňeýän eziz Watanymyzyň şöhratyna şöhrat goşmak siziň esasy borjuňyzdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýaşlara ýüzlendi.

2-nji sentýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow öz ýurdunyň wekiliýetine ýolbaşçylyk edip Türkmenistana gelen Ýaponiýanyň ykdysadyýet, söwda we senagat döwlet ministri Kiýoşi Ejimany kabul etdi.

Duşuşygyň barşynda taraplar söwda-ykdysady we senagat ulgamyndaky hyzmatdaşlygyň geljegini ara alyp maslahatlaşdylar. Hyzmatdaşlygyň esasy ugurlarynyň hatarynda senagat toplumy, şol sanda nebit we gazhimiýa hem-de energetika, ulag-kommunikasiýa pudaklary görkezildi. Energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerini ulanmak babatynda hyzmatdaşlyk etmegiň hem uly geljegi bar.

Lebap welaýatynda “Sumitomo Corporation” kompaniýasynyň gatnaşmagynda kuwwaty 432 MWt bolan gazturbinaly elektrik stansiýasyny gurmak boýunça taslamanyň durmuşa geçirilmegi netijeli türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň aýdyň mysallarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, jenap Kiýoşi Ejima milli Liderimize döwletara gatnaşyklar meselelerine uly üns we goldaw berýändigi hem-de täze elektrik stansiýasynyň açylyş dabarasyna gatnaşmak üçin Ýaponiýanyň wekiliýetiniň Türkmenistana gelmäge çakylygy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Şol gün Ýaponiýanyň ykdysadyýet, söwda we senagat döwlet ministri Kiýoşi Ejimanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-ýapon komitetiniň başlygy Serdar Berdimuhamedow bilen duşuşygy boldy. Taraplar energetika we senagat ulgamlarynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň esasy ugurlaryny ara alyp maslahatlaşdylar, şeýle hem täzeden dikeldilýän energetika ulgamynda hyzmatdaşlygyň wajypdygyny bellediler. Lebap welaýatyndaky gazturbinaly elektrik stansiýasynyň işe girizilmegi barada aýratyn durlup geçildi.

3-nji sentýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly nobatdaky mejlisini geçirdi, onda döwlet durmuşyna degişli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Mejlisiň dowamynda ýakynda geçiriljek Halk Maslahatynyň mejlisine hem-de Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli guraljak çärelere taýýarlyk hem-de hususy düzümleriň milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny döwrebaplaşdyrmaga we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge goşýan goşandy, ýangyç-energetika toplumyny, söwda, oba hojalyk ulgamlaryny ösdürmek boýunça maksatnamalaryň amala aşyrylmagy bilen bagly meselelere garaldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow döwletimiziň we jemgyýetimiziň durmuşynda möhüm taryhy waka boljak Halk Maslahatynyň mejlisine taýýarlyk görmek bilen bagly meselelere ünsi çekdi. Häzirki taryhy döwürde milletiň asyrlaryň dowamynda döreden demokratik däpleri döwürleriň we nesilleriň arabaglanyşygyny, Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň hakyky halk häkimiýetlilik ýörelgelerine, saýlanyp alnan döredijilik ýoluna ygrarlydygyny şöhlelendirmek bilen, mynasyp dowam etdirilýändigini nygtady.

Milli Liderimiz “Türkmengaz”, “Türkmenhimiýa” döwlet konsernlerine, “Türkmenawtoulaglary” agentligine, Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligine we Lebap welaýatynyň häkimligine degişli käbir desgalary hususylaşdyrmak boýunça işleri dowam etmegiň möhümdigini belläp, ýurdumyzyň ykdysady strategiýasynyň üstünlikli amala aşyrylmagy milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, hususyýetçiligi ösdürmäge, Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegine hem-de halkymyzyň rowaçlygynyň artmagyna ýardam bermelidigini nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň biri hökmünde ýangyç-energetika toplumyny hemmetaraplaýyn ösdürmegiň wajypdygyny aýtdy. Milli Liderimiz nebitgaz ulgamyny mundan beýläk-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň hem-de daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan, ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda uly isleg bildirilýän önümleriň öndürilişini artdyrmagyň zerurdygyny belledi.

Mejlisde Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy tarapyndan “Türkmenhowaýollary” agentliginiň ýüztutmasy esasynda “An-2” kysymly uçarlar üçin daşarky bazarlardan satyn alynýan awiabenzini öndürmek boýunça degişli işleriň alnyp barylýandygy barada hasabat berildi. Bu önüme “Türkmenstandartlary” baş döwlet gullugy tarapyndan laýyklyk güwänamasy resmileşdirildi. Ýurdumyzyň oba hojalygynda giňden ulanylýan “An-2” kysymly uçarlary ýurdumyzda öndürilýän ýangyç serişdeleri bilen doly üpjün etmek hem-de ýangyjyň bu görnüşini sebitiň ýurtlaryna eksport etmek meýilleşdirilýär.

Pagta ýygymy möwsümine guramaçylykly girişmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow pagta ýygymyna Ahal, Balkan, Lebap we Mary welaýatlarynda 8-nji sentýabrda, Daşoguz welaýatynda bolsa 15-nji sentýabrda başlamaga ak pata berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň hasabyna içerki bazarda azyk bolçulygyny üpjün etmek, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmakda telekeçiligiň ornuny has-da giňeltmek üçin ähli şertleri döretmek barada tabşyryklary berdi. Döwlet Baştutanymyz daşary söwda gatnaşyklaryny giňeltmek barada anyk görkezmeleri berdi.

Milli Liderimiz Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň işini güýçlendirmegiň zerurdygyny belläp, döwlet tarapyndan hususy pudaga mundan beýläk-de hemmetaraplaýyn goldawyň beriljekdigini aýtdy.

Şeýle hem mejlisde ýakyn wagtda Aşgabadyň binagärlik toplumyny ýene-de bir desganyň — Hökümet münberiniň binasynyň bezejekdigi barada habar berildi. Onuň dabaraly açylyşy 16-njy sentýabrda bolar. Bu ýerde giň gerimli dabaralar, şol sanda Türkmenistanyň Garaşsyzlyk güni mynasybetli çäreler geçiriler.

Döwlet Baştutanymyz sanly ulgama geçmek we degişli düzümleri ösdürmek boýunça taslamalaryň durmuşa geçirilmegini işjeňleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekip, «Maglumat geçiriş multiserwis toruny kämilleşdirmek hakynda» hem-de “Awtoulag serişdeleriniň sürüjilerini taýýarlamak we gaýtadan taýýarlamak hakyndaky Düzgünnamany tassyklamak barada” Kararlara gol çekdi.

Türkmenistanyň Prezidentiniň Buýrugyna laýyklykda, gadymdan gelýän hoşniýetli goňşuçylyk däplerinden hem-de türkmen halkynyň ynsanperwerliginden ugur alnyp, geçen hepdede Owganystanyň halkyna derman we lukmançylyk serişdeleri görnüşinde nobatdaky ynsanperwerlik kömegi berildi.

Köp sanly wakalara baý bolan zähmet hepdesini milli Liderimiz Köpetdagyň eteginde welosipedli gezelenç etmek hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna barmak bilen tamamlady. Şol ýerde döwlet Baştutanymyz milli buýsanjymyz bolan behişdi bedewler bilen didarlaşdy.

Çärjew etrabynda ozal hereket edýän Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň çäginde bina edilen, kuwwaty 432 MWt bolan gazturbinaly elektrik stansiýasynyň dabaraly ulanylmaga berilmegi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýurdumyzy senagatlaşdyrmak, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek we eksport mümkinçiliklerini giňeltmek boýunça tassyklanylan maksatnamalary durmuşa geçirmegiň ýolunda nobatdaky möhüm ädim boldy.

Energetika ministrliginiň “Türkmenenergo” döwlet elektroenergetika korporasiýasy tarapyndan ýurdumyzyň elektroenergetikasy üçin ähmiýetli ýene-de bir taslama daşary ýurtly hyzmatdaşlar — Ýaponiýanyň «Sumitomo Corporation» we «Mitsubishi Power Ltd», Türkiýäniň «Rönesans Holding» kompaniýalary bilen bilelikde amala aşyryldy.

Täze desganyň ulanylmaga berilmegi bilen öňden hereket edýän Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň kuwwaty 581,2 MWt deň bolar. Lebap welaýatynyň sarp edijileriniň energiýa üpjünçiliginiň ygtybarlylygy artar, täze iş orunlary dörediler. Merkezi Aziýa ýurtlaryna, şol sanda Özbegistana, Gyrgyz Respublikasyna we Owganystana elektrik energiýanyň iberilişiniň möçberini artdyrmaga mümkinçilik berer.

Ýaponiýanyň ykdysadyýet, söwda we senagat döwlet ministri Kiýoşi Ejima elektrik stansiýanyň açylyş dabarasynda çykyş edip, ýapon kompaniýalarynyň ýurdumyzyň ykdysadyýetini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge hem-de daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri döretmäge mundan beýläk-de işjeň gatnaşjakdygyna ynam bildirdi.

Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň täze desgasyna “Mitsubishi Power Ltd” kompaniýasy tarapyndan öndürilýän M701DA görnüşli gazturbinalaryň Merkezi Aziýada ilkinji gezek gurnalandygyny tassyklaýan “Sumitomo” korporasiýasynyň güwänamasy hem-de Şweýsariýanyň Federal Tehnologiýa institutynyň “Innowasion täze tehnologiýalar” güwänamasy we Germaniýanyň “Max Planck” institutynyň “Täsiri ýokary we dowamly bolmagy üçin” güwänamasy dabaraly ýagdaýda gowşuryldy.

Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan elektrik stansiýanyň işgärlerine täze gulluk awtoulaglarynyň açarlary gowşuryldy.

1-nji sentýabrda ýurdumyzda Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli dabaraly çäreler geçirildi.

“Bilim almak, hünär öwrenmek türkmen halkynyň müňýyllyklaryň dowamynda berk eýerip gelen durmuş kadasydyr. Sebäbi ylym-bilim bagtyýarlygyň hem-de rowaçlygyň gözbaşydyr. Şoňa görä-de, biz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe bilimiň we ylmyň jemgyýetimiziň döredijilik güýjüniň binýady hökmünde yzygiderli kämilleşdirilmegine aýratyn ähmiýet berýäris” diýip, döwlet Baştutanymyz Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň mekdep okuwçylaryna, talyp ýaşlaryna, mugallymlaryna we bilim işgärlerine iberen Gutlagynda nygtady hem-de türkmenistanlylaryň ýaş nesline okuwda üstünlikler, mugallymlara bolsa olaryň Watanymyzy mundan beýläk-de gülläp ösdürmegiň hatyrasyna alyp barýan asylly işlerinde rowaçlyk arzuw etdi.

Täze okuw ýylynyň birinji güni hususy kärhanalar tarapyndan gurlan täze bilim edaralary ýurdumyzyň birnäçe sebitleriniň okuwçylary üçin öz gapylaryny açdylar.

Täze gurlan desgalaryň hatarynda Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynyň Babarap obasynda gurlan 960 orunlyk ýöriteleşdirilen 42-nji orta mekdebi görkezmek bolar. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Karary bilen oňa mugallym, okuw-terbiýeçilik işiniň işjeň guramaçysy, 1941 — 1945-nji ýyllaryň Beýik Watançylyk urşuna gatnaşan Annak Sähetmyradowyň ady dakyldy.

Şeýle hem Ahal welaýatynyň Änew şäherinde 720 orunlyk, Ak bugdaý etrabynda 960 orunlyk, Tejen etrabynyň “Babadaýhan” geňeşliginde 640 orunlyk, Babadaýhan etrabynda 960 orunlyk, dört sany täze döwrebap umumybilim berýän orta mekdep açyldy.

Saýat etrabynyň “Çowdur” we “Lebaby” geňeşliklerinde gurlan iki sany döwrebap mekdep Lebap welaýatynyň umumybilim berýän okuw edaralarynyň üstüni ýetirdi. Şolaryň her biri 600 okuwça niýetlenendir.

Täze mekdepler döwrebap kompýuterler we beýleki degişli enjamlar, innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylandyr. Şeýle-de zähmet sapagy, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmak üçin hemme zerur şertler döredilipdir.

Ýurdumyzyň hemme mekdeplerinde birinji synp okuwçylara hormatly Prezidentimiziň adyndan “Bilimli” atly öwrediji kompýuterler sowgat gowşuryldy.

3-nji sentýabrda ýurdumyzda güýzlük bugdaýyň ekişine köpçülikleýin girişilendigini bellemek gerek. Ýurdumyzda 690 müň gektara bugdaý ekiler. Daýhanlar şonça meýdandan 2022-nji ýylda 1 million 400 müň tonna däne ýygnamagy maksat edinýärler. Bugdaý ekişine azyklyk bugdaýyň ýokary hasylly görnüşleriniň tohumlary taýýarlanyldy. Şu möwsümde dünýäniň öňdebaryjy “John Deere”, “CLAAS”, “Case” kompaniýalaryndan satyn alnan ýer sürüji traktorlaryň 1972-si, ekijileriň we bejergi traktorlarynyň 1545-si hem-de daýhanlaryň zähmet öndürijiligini artdyrmak üçin beýleki serişdeler ulanylar.

Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna bagyşlanyp geçirilen dabaraly baýramçylyk çäreleriniň hatarynda “Garaşsyzlygyň merjen däneleri” çagalar aýdym-saz bäsleşiginiň jemleýji tapgyry boldy. Ýaş zehinleriň ruhubelent çykyşlary çagalara bagtyýar durmuşy peşgeş beren beýik ýurdumyzyň sahnada keşbini döredýän wideogörnüşler bilen sazlaşykly utgaşdyryldy. Ýeňijilere hormatly Prezidentimiziň adyndan gymmat bahaly baýraklar we diplomlar, şeýle hem jemleýji tapgyra gatnaşyjylaryň hemmesine sowgatlar gowşuryldy.

Umuman, geçen hepdäniň wakalary ýurdumyzyň döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda milletimiziň ruhy hem-de döredijilik kuwwatyny artdyryp, saýlap alan parahatçylyk, döredijilik we ösüş ýoly bilen gyşarnyksyz öňe gitmegini dowam edýändiginiň aýdyň subutnamasy boldy.

(TDH)

3-nji sentýabrda Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda kuwwaty 432 megawat bolan gazturbinaly elektrik stansiýasynyň açylyş dabarasy boldy. Täze desga ozal hereket edýän Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň çäginde bina edildi.

Bu taslama Energetika ministrliginiň «Türkmenenergo» döwlet elektroenergetika korporasiýasy tarapyndan daşary ýurtly hyzmatdaşlar — Ýaponiýanyň «Sumitomo Corporation» we «Mitsubishi Power Ltd», Türkiýäniň «Rönesans Holding» kompaniýalary bilen bilelikde amala aşyryldy.

Bu ýerde her biriniň kuwwaty 144 megawat bolan gazturbinalaryň üçüsi oturdyldy. Energobloklardan başga-da zerur bolan kömekçi desgalar guruldy. Desganyň kömekçi potratçylyk işlerini energetika desgalaryň gurluşygynda uly tejribesi bolan «Rönesans Endüstri Tesisleri Inşaat Sanaýi we Tijaret Anonim Şirketi» kompaniýasy ýerine ýetirdi.

Täze desganyň ulanylmaga berilmegi bilen ýurdumyzyň energoulgamynyň bellenen kuwwaty ýene-de 432 megawat artar, öňden hereket edýän Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň kuwwaty bolsa, 581,2 megawata deň bolar. Lebap welaýatynyň sarp edijileriniň energiýa üpjünçiliginiň ygtybarlylygy artar, täze iş orunlary dörediler. Merkezi Aziýa ýurtlaryna, şol sanda Özbegistana, Gyrgyz Respublikasyna we Owganystana elektrik energiýanyň iberilişiniň möçberini artdyrmaga mümkinçilik berer.

Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň täze desgasyna «Mitsubishi Power Ltd» kompaniýasy tarapyndan öndürilýän M701DA görnüşli gazturbinalaryň Merkezi Aziýada ilkinji gezek gurnalandygyny tassyklaýan «Sumitomo» korporasiýasynyň güwänamasy hem-de Şweýsariýanyň Federal Tehnologiýa institutynyň «Innowasion täze tehnologiýalar» güwänamasy we Germaniýanyň «Max-Planck» institutynyň «Täsiri ýokary we dowamly bolmagy üçin» güwänamasy dabaraly ýagdaýda gowşuryldy.

«Bereketli toprak».

Merkezi Aziýada täze taslama

Ozal hem habar berşimiz ýaly, geçen hepdäniň anna güni — 3-nji sentýabrda Çärjew etrabynda täze gazturbinaly elektrik stansiýasy açylyp ulanylmaga berildi. 2014-nji ýylda açylan Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň ikinji tapgyry bolan toplum berkarar Watanymyzyň ykdysady kuwwatlylygynyň täze nyşanyna öwrüldi.

Şu ýylyň başynda bu giňişlikde hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Malaý gaz gysyjy desgasynyň ulanylmaga berlendigi ýadyňyzdadyr. Mundan üç ýyl ozal gadymy Amuldan Hazara uzan awtoralliniň hem badalgasyna öwrülen giňişlikde 3-nji sentýabrda ýene bir täze kuwwatly desga — gazturbinaly elektrik stansiýasy işe başlapdy. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasyndaky bu waka toýly günleriň ýakymyny has-da artdyrdy. Ýaponiýaly we türkiýeli hyzmatdaşlarymyz bilen bilelikde gurlan täze desganyň açylyş dabarasyna «Sumitomo Corporation», «Mitsubishi Power Ltd.» we «Rönesans Holding» ýaly iri kompaniýalaryň wekilleri gatnaşdylar.

— Taryhy birnäçe asyra uzaýan kompaniýamyz ýakyn hyzmatdaşlary bilen Türkmenistanda ýene bir iri taslamany amala aşyrdy. Düýbi tutulandan soňra 33 aýyň dowamynda doly taýýar edilip, ulanylmaga berlen desgany gurmagyň bize ynanylandygy üçin hormatly Türkmenistanyň Prezidentine çuňňur hoşallyk bildirýäris — diýip, «Sumitomo Corporation» kompaniýasynyň «Zerger» taslamasynyň menejeri, baş menejeriň orunbasary Koki Toýoda desganyň açylyş dabarasynda şatlygyny paýlaşdy.

Myhmanyň hem nygtaýşy ýaly, ýapon maýadarlary eýýäm birnäçe ýylyň dowamynda Türkmenistanda üstünlikli işläp gelýärler. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowyň ýakynda Ýaponiýa bolan saparynyň çäklerinde geçirilen gepleşikler türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň geljeginiň has parlak boljakdygyny görkezdi. Şeýle bolansoň, şu taslama «Sumitomo Corporation» tarapyndan bellenilen jogapkärler dostlukly döwletde alnyp barylýan işlere goşant goşmagy özleri üçin diýseň uly mertebe hasaplaýarlar.

— Biz hyzmatdaşlarymyz bilen tutuş Merkezi Aziýada ilkinji bolup Türkmenistanda şeýle kuwwatly taslamany amala aşyrdyk. Bu ädimiň biziň üçin hem juda düşümli boljakdygyna ynanýaryn. Täze elektrik stansiýasynyň işine üstünlik arzuw edýäris. Biz gurluşygyň dowam edýän döwründe ähli mümkinçilikleri döredip beren türkmen tarapyna çuňňur hoşallyk bildirýäris. Goý, türkmen-ýapon hyzmatdaşlygy öňümizdäki ýyllarda has belent basgançaklara çyksyn! — diýip, söhbetdeşlerimiz ýürek sözlerini paýlaşdylar.

Täze desga, ilkinji nobatda, onda işlejeklere uly şatlyk paýlaýar. Biz muňa «Lebap» döwlet elektrik stansiýasynyň çalşyk başlygy Döwran Pirnepesow bilen gürrüňdeş bolanymyzda hem göz ýetirdik.

— Kuwwatlylygy 432 megawat bolan täze gazturbinaly elektrik stansiýasynyň ulanylmaga berilmegi tutuş ýurdumyz üçin şanly waka boldy. Stansiýamyzyň ikinji tapgyryndaky täze desgalaryň mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda açylmagy şatlygymyzy has-da artdyrýar — diýip, hünärmen özlerine şeýle döwrebap desgany gurduryp berendigi üçin hormatly Prezidentimize hoşallyk bildirýär.

Hünärmeniň hem gürrüň berşi ýaly, ozalky kuwwatlylygy 149,2 megawat bolan gazturbinaly elektrik stansiýanyň kuwwatlylygy tas dört essä golaý artyp, 581,2 megawata deň boldy. Kuwwatlylygyň artmagy bilen, täze iş orunlarynyň 60-a golaýy döredi. Tehnologiýalaryň iň täze gazananlaryna esaslanýan stansiýa işleri has täzeçe guramaga, ýurdumyzyň umumy energiýa akymyna ozalkysyndan birnäçe esse köp goşant goşmaga mümkinçilik berýär. Desganyň mümkinçiliklerinden peýdalanyp, umumy akyma kuwwatlylygy 581,2 megawat bolan elektrik energiýasy goşulyp başlandy.

Pederlerimiz «Köpüň dilegi köl bolar» diýipdirler. Şol gün hemmeleriň dilinde diňe süýji sözler, Gahryman Arkadagymyzyň adyna alkyşlar ýaňlandy, täze desganyň işine üstünlik arzuw edildi! Türkmen topragynyň nurly ýalkymy bütin dünýä ýagtylyk paýlasyn!

Agageldi ITALMAZOW.

(Öz habarçymyz). Surata düşüren Merdan ORAZOW.

Gazturbinaly elektrik stansiýasyny gurmagyň taslamasy üstünlikli amala aşyryldy

Lebap welaýaty, 3-nji sentýabr (TDH). Şu gün Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda kuwwatlylygy 432 megawat bolan gazturbinaly elektrik stansiýasynyň açylyş dabarasy boldy. Täze desga ozal hereket edýän Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň çäginde bina edildi.

Bu waka ýurdumyzy senagatlaşdyrmak, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek we eksport mümkinçilikleri giňeltmek boýunça hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan tassyklanylan maksatnamalary durmuşa geçirmegiň ýolunda nobatdaky möhüm ädim boldy. Eziz Diýarymyzyň ähli sebitlerinde kuwwatly elektrik stansiýalarynyň gurulmagy bilen, soňky ýyllarda pudagyň kuwwaty has-da ýokarlandy. Bu bolsa ýurdumyzyň iri senagat toplumlaryny we köp sanly durmuş desgalaryny elektrik energiýasy bilen durnukly üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, ony goňşy döwletlere ibermäge hem mümkinçilik berýär.

Ine, bu gün ýurdumyzyň elektroenergetikasy üçin ähmiýetli ýene-de bir taslama tamamlandy. Bu taslama Energetika ministrliginiň “Türkmenenergo” döwlet elektroenergetika korporasiýasy tarapyndan daşary ýurtly hyzmatdaşlar — Ýaponiýanyň «Sumitomo Corporation» we «Mitsubishi Power Ltd», Türkiýäniň «Rönesans Holding» kompaniýalary bilen bilelikde amala aşyryldy.

Dabara Hökümet agzalary, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, Lebap welaýat häkimliginiň ýolbaşçylary, jemgyýetçilik guramalarynyň we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri hem-de ýurdumyza gelen ýapon wekiliýeti, daşary ýurtly işewürler gatnaşdylar.

Täze desganyň ýanynda irden başlanan baýramçylyk dabarasyna Lebap welaýatynyň medeniýet işgärleriniň we sungat ussatlarynyň, döredijilik toparlarynyň ýerine ýetirmegindäki aýdym-sazly, tansly çykyşlar ajaýyp öwüşgin çaýdy.

Dabaraly pursat gelýär. Bu ýere ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda, hormatly ýaşulularyň gatnaşmagynda toý bagy kesilýär — täze möhüm energetika desgasy açylýar.

Soňra dabara gatnaşyjylar elektrik stansiýasynyň dolandyryş binasynyň maslahatlar zalyna bardylar, şol ýerde dabaraly mejlis geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan syýasaty ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga, halkymyzyň abadançylygyny yzygiderli ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Daşary döwletler bilen dürli ugurlar boýunça özara bähbitli hyzmatdaşlyga uly ähmiýet berilýär.

Döwletimiziň möhüm işewür hyzmatdaşlarynyň biri-de Ýaponiýadyr. Ýapon kompaniýalary ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösüşine uly goşant goşýarlar. Olaryň gatnaşmagynda Mary şäherinde karbamid öndürýän zawod, Gyýanlydaky gazhimiýa toplumy, Türkmenabadyň himiýa zawodynyň kükürt kislotasyny öndürýän sehi, “Garabogazkarbamid” zawody, Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawod ýaly iri desgalar guruldy.

Ýaponiýanyň dünýä belli meşhur öndürijileriniň — “Komatsu”, “Hitachi”, “Toyota” kompaniýalarynyň dürli tehnikalary ýurdumyzda giňden peýdalanylýar. Öňdebaryjy işläp taýýarlamalary we tehnologik täzelenişleri, sanly ulgamlary ornaşdyrmak babatda netijeli gatnaşyklar üçin uly mümkinçilik bar.

Eziz Diýarymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy bellenilýän ýylda Lebap welaýatynda dabaraly açylýan täze elektrik stansiýasy hem ýapon hyzmatdaşlarymyz bilen bilelikde guruldy. “Sumitomo Corporation” kompaniýasy bu iri energetika desgasynyň gurluşyk-gurnama işlerine 2018-nji ýylyň noýabr aýynda girişdi. Ine, şu gün bolsa bu desga ulanylmaga tabşyrylmaga taýýar.

Elektrik stansiýasy Ýaponiýanyň meşhur “Mitsubishi Power Ltd” kompaniýasynyň gazturbina enjamlary bilen enjamlaşdyryldy. Ýurdumyzyň elektroenergetika pudagynyň taryhynda bu kompaniýanyň tehnologiýalary ilkinji gezek ulanylýar. Bu ýerde her biriniň kuwwatlylygy 144 megawat bolan gazturbinalaryň üçüsi oturdyldy. Energobloklardan başga-da zerur bolan kömekçi desgalar guruldy. Desganyň kömekçi potratçylyk işlerini energetika desgalarynyň gurluşygynda uly tejribesi bolan “Rönesans Endüstri Tesisleri Inşaat Sanaýi we Tijaret Anonim Şirketi” kompaniýasy ýerine ýetirdi.

Täze desganyň ulanylmaga berilmegi bilen, ýurdumyzyň energoulgamynyň bellenen kuwwatlylygy ýene-de 432 megawat artar, öňden hereket edýän Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň kuwwatlylygy bolsa 581,2 megawata deň bolar. Lebap welaýatynyň sarp edijileriniň energiýa üpjünçiliginiň ygtybarlylygy artar, täze iş orunlary dörediler. Merkezi Aziýa ýurtlaryna, şol sanda Özbegistana, Gyrgyz Respublikasyna we Owganystana elektrik energiýasynyň iberilişiniň möçberini artdyrmaga mümkinçilik berer.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň energetika syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna laýyklykda, ýurdumyzda daşky gurşawy goramaga gönükdirilen çäreler yzygiderli durmuşa geçirilýär. Senagat desgalary, şol sanda energetika desgalary hem gurlanda, daşky gurşawa bölünip çykýan zyýanly galyndylaryň mukdaryny azaltmaga ýardam berýän döwrebap tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna uly üns berilýär.

Mary döwlet elektrik stansiýasynyň çäginde gurlan, sebitde deňi-taýy bolmadyk, kuwwatlylygy 1574 megawat bolan utgaşykly dolanyşykda işleýän bug-gaz elektrik stansiýasyny mysal hökmünde getirip bolar. Ýakyn geljekde Ahal we Daşoguz döwlet elektrik stansiýalaryny bug we gaz turbinalaryny ulanmak arkaly utgaşykly dolanyşyga geçirmek meýilleşdirilýär.

Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri bolan Gün we ýel elektroenergetikasy boýunça taslamalaryň hem geljegi uludyr. Bu taslamalaryň durmuşa geçirilmegine ýapon kompaniýalary hem gatnaşyp biler.

Türkmenistanyň gurluşyk, senagat we energetika toplumynyň ähli işgärleriniň adyndan, toplumyň düzümine girýän pudaklaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmakdaky tagallalary üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hoşallyk sözleri beýan edildi hem-de milli Liderimize berk jan saglyk, uzak ömür, halkymyzyň we döwletimiziň bähbidine alyp barýan köptaraply işinde üstünlikler arzuw edildi.

Soňra daşary ýurtly myhmanlara söz berildi. Ýaponiýanyň ykdysadyýet, söwda we senagat döwlet ministri Kiýoşi Ejima Çärjew etrabynda täze gazturbinaly elektrik stansiýasynyň açylyş dabarasyna gatnaşmaga çakylygy üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi hem-de dabara gatnaşýanlaryň ählisini mähirli gutlady.

Bu taslama Türkmenistanyň Prezidentiniň 2015-nji ýylyň mart aýynda Sendaý şäherinde geçirilen BMG-niň tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmak baradaky III Bütindünýä maslahatyna gatnaşmak üçin Ýaponiýa amala aşyran saparynyň çäklerinde ýokary derejedäki ikitaraplaýyn gepleşikleriň barşynda ara alnyp maslahatlaşyldy. Şol ýylyň oktýabr aýynda “Sumitomo” korporasiýasy bilen Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň arasynda degişli ylalaşyga gol çekildi.

Täze elektrik stansiýasynyň Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň öňüsyrasynda ulanylmaga berilmegi bizi begendirýär. Myhman munuň Watanynyň şanly senesini bellemäge taýýarlanýan hemmeler üçin baýramçylyk sowgady bolandygyny aýtdy.

Tebigy gazy gaýtadan işlemek babatda soňky ýyllarda üstünlikli durmuşa geçirilen bilelikdäki taslamalaryň birnäçesi ýurtlarymyzyň ysnyşykly ykdysady gatnaşyklaryny hemmetaraplaýyn berkitmäge ygrarlydygyndan habar berýär diýip, Kiýoşi Ejima nygtady hem-de ýapon kompaniýalarynyň türkmen ykdysadyýetini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge we daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri döretmäge mundan beýläk-de işjeň gatnaşjakdygyna ynam bildirdi.

Şu ýylyň iýul aýynda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowyň XXXII tomusky Olimpiýa oýunlarynyň resmi açylyş dabarasyna gatnaşmak üçin Ýaponiýa saparynyň barşynda gazanylan täze ylalaşyklar munuň subutnamasydyr. Şonda “ITOCHU” korporasiýasy bilen Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň arasynda “Komatsu” gurluşyk tehnikalaryny getirmek hakynda hem-de “Sumitomo” korporasiýasy bilen “Türkmenawtoulaglary” agentliginiň arasynda “Toyota” kysymly ýeňil awtoulaglaryň we awtobuslaryň getirilmegi hakynda ylalaşyklara gol çekildi.

Jenap Kiýoşi Ejima çykyşyny tamamlap, Türkmenistanyň Prezidentine berk jan saglyk hem-de ähli başlangyçlarynda üstünlikler, Türkmenistanyň halkyna bolsa bagtyýarlyk we abadançylyk arzuw etdi.

Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň täze desgasyna “Mitsubishi Power Ltd” kompaniýasy tarapyndan öndürilýän M701DA görnüşli gazturbinalaryň Merkezi Aziýada ilkinji gezek gurnalandygyny tassyklaýan “Sumitomo” korporasiýasynyň güwänamasy hem-de Şweýsariýanyň Federal Tehnologiýa institutynyň “Innowasion täze tehnologiýalar” güwänamasy we Germaniýanyň “Max Planck” institutynyň “Täsiri ýokary we dowamly bolmagy üçin” güwänamasy dabaraly ýagdaýda gowşuryldy.

Soňra ýurdumyzyň elektroenergetikasynyň täze desgasy barada maglumat berýän wideofilm görkezildi.

Şeýlelikde, täze elektrik stansiýasy işe girizilýär. Bu ýerde oturdylan monitorlar elektrik stansiýasynyň meýilleşdirilen kuwwatlylyga çykyşyny synlamaga mümkinçilik berýär.

Dabara tamamlanandan soňra, Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan elektrik stansiýasynyň işgärlerine täze gulluk awtoulaglarynyň açarlary gowşuryldy.

Mälim bolşy ýaly, energiýanyň arzan, ygtybarly we döwrebap çeşmelerine elýeterlilik ähli döwletleriň ösmeginde, olaryň halklarynyň abadançylygynda möhüm ähmiýete eýedir. Dünýä jemgyýetçiliginiň tagallalary, şol sanda BMG tarapyndan kabul edilen “2030-njy ýyla çenli döwür üçin gün tertibi” bu maksada ýetmäge gönükdirilendir.

Lebapda gurlan täze elektrik stansiýasynyň “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýen şygar astynda geçýän 2021-nji ýylda işläp başlamagynyň çuňňur manysy bardyr. Onuň ulanylmaga girizilmegi ýurdumyzyň dünýäniň energetika ulgamyna mundan beýläk-de üstünlikli goşulyşmagyna, türkmen energiýa serişdeleriniň dünýä bazarlaryna iberilişiniň möçberini artdyrmaga ýardam eder. Mahlasy, munuň özi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda döredijiligiň we rowaçlygyň ýoly bilen ynamly öňe barýan Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny hem-de halkara abraýyny pugtalandyrmaga hyzmat eder.

Surata düşüren Merdan ORAZOW.

3-nji sentýabrda Türkmenistanda güýzlük bugdaý ekişine köpçülikleýin girişildi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ak pata bermegi bilen, möhüm oba hojalyk möwsümi ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda birbada badalga aldy.

Döwlet Baştutanymyzyň Ministrler Kabinetiniň 27-nji awgustda sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisinde belleýşi ýaly, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ykdysadyýetimiziň beýleki pudaklary bilen bir hatarda, oba hojalygynda hem oňat netijeler gazanylýar. Döwletimiz ekerançylaryň netijeli zähmet çekmegi hem-de oba hojalyk ekinleriniň bereketli hasylyny ýetişdirmegi üçin ähli zerur şertleri döredýär.

Ýurdumyzyň azyk howpsuzlygyny berkitmekde maksatnamalaýyn işler alnyp barylýar. Daýhanlar ýokary hilli tohum, mineral dökünler, döwrebap tehnikalar, ýeterlik mukdarda himiki serişdeler we suw bilen üpjün edilýär.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ekiş möwsümini öz wagtynda, ýokary hilli hem-de guramaçylykly geçirmegiň wajypdygyny aýdyp, gallaçylara hem-de oba hojalygynyň ähli zähmetkeşlerine berk jan saglyk, bagtyýar we abadan durmuş, mähriban topragymyzda bereketli hasyl ýetişdirmekde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Halkymyzyň asylly däbine görä, hormatly ýaşulular Beýik Biribardan ak bugdaýyň bol hasylyny dileg edip, oňat taýýarlanan topraga: “Her bir dänäň müň bolsun!” diýen sözler bilen, bugdaýyň ilkinji tohumlaryny sepip, nobaty mehanizatorlara berdiler.

Ýurdumyzda 690 müň gektara bugdaý ekiler. Daýhanlar şonça meýdandan 2022-nji ýylda 1 million 400 müň tonna bugdaý, şol sanda Ahal welaýatynda 400 müň, Mary welaýatynda 345 müň, Lebap welaýatynda 310 müň, Daşoguz welaýatynda 265 müň we Balkan welaýatynda 80 müň tonna däne ýygnamagy maksat edinýärler.

Türkmen ekerançylary milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň görkezmelerinden ugur alyp, geljek ýylyň bugdaý hasyly üçin niýetlenen oba hojalyk ýerlerini öz wagtynda sürüp we gurplandyryp, jogapkärli möwsüme aýratyn yhlas bilen girişdiler. Ekişe azyklyk bugdaýyň ýokary hasylly “Bereketli”, “Goşant”, “Rowaç”, “Hasylly”, “Sähraýy”, “Ýolöten-3”, “Watan”, “Juwan”, “Ýokumly”, “Ýolöten-1”, “Miras” görnüşleriniň tohumlary taýýarlanyldy.

Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginde habar berlişi ýaly, şu möwsümde Türkmenistan boýunça dünýäniň öňdebaryjy “John Deere”, “CLAAS”, “Case” kompaniýalaryndan satyn alnan ýer sürüji traktorlaryň 1972-si, ekijileriň we bejergi traktorlarynyň 1545-si hem-de daýhanlaryň zähmet öndürijiligini artdyrmak üçin beýleki serişdeler ulanylar.

Oba hojalygyny depginli ösdürmek hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan syýasatynyň ähmiýetli ugurlarynyň biridir. Şol syýasat Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga, halkymyzyň hal-ýagdaýyny ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Bu ulgamda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri ösdürmek we dürli oba hojalyk önümleriniň öndürilişini artdyrmagyň hasabyna, obasenagat toplumynyň eksport kuwwatyny ýokarlandyrmak babatda wezipeleriň çözgüdine ýardam bermäge gönükdirilen giň gerimli özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar.

Oba özgertmeleriniň çäklerinde pudagy sanly ulgama geçirmek, iň täze tehnologiýalary we innowasiýalary ornaşdyrmak maksady bilen, anyk çäreler görülýär. Oba hojalygynyň gaýtadan işleýän döwrebap kärhanalaryny, elewatorlary hem-de saýlama tohumlyk bugdaý taýýarlaýan bölümleri bolan degirmen toplumlaryny, mineral dökünleri öndürýän zawodlary gurmaga köp mukdarda maýa goýumlary gönükdirilýär.

Şunuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan tassyklanan, ýurdumyzy 2025-nji ýyla çenli durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň, Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde, türkmen obasynyň durmuşyny düýpli özgerdýän iri maýa goýum taslamalary amala aşyrylýar.

Güýzlük bugdaý ekişiniň başlanmagy mynasybetli, Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň “Üzümli toprak” daýhan hojalygynda, Balkan welaýatynyň Serdar etrabynyň “Goç”, Daşoguz welaýatynyň Gubadag etrabynyň “Türkmenistan”, Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynyň “Watan”, Mary welaýatynyň Wekilbazar etrabynyň “Türkmenistan” daýhan birleşiklerinde welaýat we etrap häkimlikleriniň wekilleriniň, daýhan birleşikleriniň ýolbaşçylarynyň, agronomlaryň, mehanizatorlaryň, gallaçy kärendeçileriň, hormatly ýaşulularyň gatnaşmagynda tejribe maslahatlary geçirildi. Şol maslahatlarda ekiş möwsümini guramaçylykly geçirmäge, ak ekine ideg etmekde agrotehnikanyň usullaryny we öňdebaryjy tejribäni ulanmaga degişli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Munuň özi ekerançylara strategik taýdan möhüm oba hojalyk ekininiň ekişini has amatly möhletde hem-de ýokary hilli geçirmäge ýardam eder.

Şeýle hem ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň kärhanalarynyň öndürýän önümleriniň hem-de oba hojalyk pudagynda bar bolan täze tehnikalaryň sergisi guraldy. Ekiş möwsüminiň başlanmagy mynasybetli, aýdym-saz we folklor toparlary joşgunly çykyşlary ýerine ýetirdiler.

(TDH)