Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow golaýda Ahal welaýatyna bolan iş saparynyň barşynda Gökdepe etrabynyň çäginde gurulýan sebitiň täze döwrebap edara ediş merkezi bilen tanyşdy.

Döwlet Baştutanymyz “akylly” şäheriň ägirt uly taslamasyny durmuşa geçirmäge, ýagny maglumat hem-de kommunikasion tehnologiýalaryň esasynda onuň düzümini döretmäge aýratyn ünsi çekdi. Şol tehnologiýalar durmuşyň ähli ugurlaryna sanly ulgamy sazlaşykly baglanyşdyrar. Sözüň doly manysynda, munuň özi bitewi aň-paýhas ulgamynyň ýaýbaňlandyrylmagyny aňladýar. Oňa ulag hereketinden başlap, ekologiýa çenli ähli maglumatlaryň jemlenmegini görkezýär. Degişli gulluklar şol maglumatlara eýe bolmak bilen, energiýanyň paýlanylyşyny gowulandyrmaga, zir-zibilleriň ýygnanylmagyny ýeňilleşdirmäge, ýolda bökdençlikleriň aradan aýrylmagyna, hatda howanyň hiliniň gowulandyrylmagyna mümkinçilik alýarlar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, şäher giňişliginiň şeýle gurluşy raýatlarymyzyň has amatly, oňaýly hem-de howpsuz durmuşy üçin şertleri döretmäge gönükdirilendir. Şoňa görä-de, raýatlaryň bu işlere gatnaşmagy “akylly” şäheriň möhüm ugry bolup durýar. Raýatlar aň-paýhas ulgamy arkaly hödürlenýän hyzmatlaryň hiline, olaryň geriminiň giňeldilmegine ýardam edip bilerler. Mysal üçin, olar ykjam aragatnaşygy ulanyp, işlemeýän ýolyşyklary ýa-da duralgada ýerleriň ýetmezçiligi baradaky maglumatlary iberip bilerler. Şondan soň şäheriň degişli edaralary bu meseleleri çözmegiň ugruna çykarlar. Zir-zibil gaplary özleriniň doldurylandygy baradaky habary jemagat gullugyna iberip biler. Munuň özi «akylly» şäherleriň işleýşiniň usullarynyň bir bölegidir. Mundan başga-da, köp sanly degişli gurallar bardyr. Başgaça aýdylanda, bu şäheriň ýaşaýjylary öz töwereklerinde isleýişleri ýaly amatly gurşawy döredip, şäheri ösdürip bilerler. Simsiz tehnologiýalar, sensor görkezijiler, internet ulgamy ulanylýan häzirki döwürde munuň özi hyýalbentlik däl-de, täzeçe şäherleşmekdir, bu täzeçillikler ylmy-tehnologiýa ösüşleri, halkymyzyň abadançylyk derejesiniň ýokarlanmagy, sanly ykdysadyýetiň hem-de bilimler jemgyýetiniň döredilmegi bilen biziň durmuşymyza ornaşýar.

“Akylly” ulgamlar eýýäm Aşgabadyň täze ýaşaýyş toplumlarynda ornaşdyryldy. Ýöne Ahal welaýatynyň edara ediş merkezi giň gerimli sanly ulgamy öz içine alýan ilkinji şäher bolar. Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda bu giň gerimli gurluşyk meýdançasynda 15 müňden gowrak hünärmeniň işleýändigini belläp, olaryň tejribesiniň Aşgabat-sitiniň gurluşygynda ulanylyp bilinjekdigini aýtdy. Şol ýerde hem “akylly” şäheriň konsepsiýasy durmuşa geçiriler.

Şeýlelikde, adamlaryň bähbidine hyzmat edýän innowasion ulgamlar ýurdumyzda şäher gurluşygynyň durnukly ösmegi üçin tehnologik çemeleşmeleriň esasyny döredýär. Milli Liderimiz bu işi döwlet hyzmatlarynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga, edaralaryň işiniň kämilleşdirilmegine, olaryň jemgyýetçilik bilen maglumatlarynyň alyşmagyny gowulandyrmaga gönükdirýär.

“Akylly” şäheriň esasy ugurlarynyň biri ekologiýa başlangyçlary bilen baglanyşyklydyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ahal welaýatynyň edara ediş merkeziniň täze desgalary bilen tanyşlygynyň barşynda bu meselä aýratyn üns berdi.

Döwlet Baştutanymyz şäheriň Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekleriniň birinde gurulýandygyny aýdyp, bu tebigy gözelligi saklap galmak üçin “ýaşyl” tehnologiýalary giňden ulanmagyň wajypdygyny belledi.

Döwür bilen aýakdaş gitmekde ekologiýa, durmuş we ykdysady taýdan durnuklylyk möhüm şert bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Birleşen Milletler Guramasynyň 2015-nji ýyldan soňky döwür üçin ählumumy Gün tertibini kabul etmek boýunça BMG-niň Nýu-Ýorkdaky ştab-kwartirasynda çykyş edip, daşky gurşawy goramak barada alada etmezden, döwletleriň hem-de dünýäniň halklarynyň durmuş we ykdysady ösüşiniň gazanyp bolmajakdygyny aýtdy. Aşgabadyň häzirki abadan we arassa keşbi Türkmenistanda kämil ekologiýa medeniýetiniň kemala gelýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Munuň özi dünýäniň köp döwletleri üçin nusgalykdyr.

Aşgabadyň bu günki bezemen, amatly we abadan keşbi Türkmenistanyň dünýäniň köp döwletleri üçin nusga bolmaga mynasyp ekologiýa medeniýetini kemala getirmek tapgyryna girişendiginiň anyk görkezijisidir.

Ekologiýa medeniýeti, hakykatdan-da, ählumumy ruhy gymmatlyklary hem-de ahlak ýörelgelerini, dünýägaraýyşlary, toplumlaýyn döwlet çärelerini, ykdysady gurallary, hukuk kadalaryny, durmuş düzümlerini öz gerimine alýar. Häzirki wagtda aň-paýhas ulgamlarynyň uly mümkinçilikleri peýdalanylýar.

“Akylly” şäheriň wezipeleri özüne energiýa üpjünçiligini (mysal üçin, ýollar adamsyz bolanda, öçügsi ýagty saçýan köçe yşyklandyryjylaryny) birleşdirýär. Şeýle tehnologiýalar bizde elektrobuslary ornaşdyrmagyň hem-de ekologiýa taýdan arassa gaz benzininiň ulanylmagynyň hasabyna zyýanly zyňyndylary azaltmaga hem-de arassaçylyk kadalaryna gözegçilik etmäge ýardam berer. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Ahal welaýatynyň täze merkeziniň gurluşygy bilen tanyşlygynyň barşynda elektromobilleri ulanmak hem-de “akylly» awtoparklary gurmak bilen baglanyşykly meseleleriň üstünde işlemegiň zerurdygyny nygtady.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow soňky ýyllarda dünýä tejribesinde ýol we ýangyn howpsuzlygy ulgamlarynda, şäherde arassaçylygy saklamakda, şeýle hem Gün batareýalaryny we ýel generatorlaryny ulanmakda innowasion tehnologiýalaryň giňden ulanylýandygyny belledi. Bularyň ählisine howanyň üýtgemegine we onuň hapalanmagyna garşy ählumumy göreşde mynasyp goşant hökmünde baha bermek bolar.

Aralykdan bilim bermek, telelukmançylyk hem-de intellektual saglygy goraýyş üçin-de uly mümkinçilikler bar. Milli Liderimiz durmuş syýasatynda bu meselä aýratyn üns berýär.

Döwlet Baştutanymyz şeýle hem “akylly” şäher bilen baglanyşykly tehnologiýalary ösdürmekde, milli ykdysadyýetimize öňdebaryjy tejribäni ornaşdyrmakda ýokary hünärli işgärleriň taýýarlanylmagyna uly ähmiýet berýär.

Singapur şäher-döwleti “akylly” şäherleri döretmekde öňdebaryjylaryň biri bolup durýar. Şol ýerde internet kameralary jemgyýetçilik ýerlerinde arassaçylyga, bellige alnan ulag serişdeleriniň hereketine doly gözegçilik edýär. Singapurda şeýle hem energiýanyň sarp edilişine, suwuň dolandyrylyşyna, adamlaryň saglygynyň üpjün edilişine gözegçilik edýän ulgam bar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2019-njy ýylyň awgustynda Singapur Respublikasyna bolan saparynyň barşynda ýurduň iri kompaniýalaryny Aşgabat-siti bilen baglanyşykly ägirt uly taslamany durmuşa geçirmäge hem-de şäher hojalygyny dolandyrmak ulgamyna IT tehnologiýalary ornaşdyrmaga çagyrdy.

Döwlet Baştutanymyz paýtagtymyzyň we beýleki şäherleriň gurluşyklaryny ösdürmäge, sanly ulgamlary, innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça merkezleriň döredilmegine aýratyn üns berýär. Şol merkezler ilatyň ýaşaýyş-durmuşy üçin oňaýly şertleri döretmelidir.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistan oňyn özgertmeler ýoluna düşüp, “akylly” şäherler konsepsiýasyny durmuşa geçirmäge çalyşýar. Şunuň bilen baglylykda, Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezi şäher medeniýetiniň täze nusgasyna öwrülmelidir.

Döwlet Baştutanymyz ykdysadyýeti sanly ulgama geçirmek, jemgyýetimiziň we ýurdumyzyň durmuşynyň ähli ulgamlarynda sanly ulgamlary peýdalanmak babatda anyk wezipeleri kesgitledi. Milli Liderimiz ýurdumyzyň ösüşi üçin onlaýn serişdeleri we elektron hyzmatlary ulanmagyň ähmiýetini nygtaýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça döwlet hyzmatlarynyň bitewi internet portaly döredildi. Ol “bir penjire” awtomatlaşdyrylan maglumat ulgamyndan ybaratdyr. Ýurdumyzyň programma üpjünçiliginiň işläp taýýarlamalaryny hem-de maglumat-oýlap tapyş işini höweslendirmek maksady bilen, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi tarapyndan saglygy goraýyş, ylym we bilim, senagat, ulag we kommunikasiýalar, hyzmatlar ulgamy, orta we kiçi işewürlik, “akylly” şäher ugurlary boýunça “Sanly çözgüt — 2021” atly innowasion taslamalaryň bäsleşigi yglan edildi.

Bu çäreleriň ählisi Türkmenistanyň sanly gün tertibi bilen yglan edildi. Häzirki wagtda bu ulgam tutuş ýurdumyzda ýaýbaňlandyryldy. Sanly ulgama geçmek dünýäniň ösüşiniň esasy ugurlarynyň biridir. Häzirki wagtda ol gündelik durmuşa hem-de işe giňden ornaşdyrylýar, kommunikasiýanyň mümkinçiliklerini giňeldýär.

Şeýle giň gerimli özgerişlikler bilen baglylykda, täze pudaklar, bazarlar, dolandyryşyň usullary peýda bolýar. Biz ýurdumyzyň bu babatda döwür hem-de tehnologik ösüş bilen aýakdaş gitmegine uly ähmiýet berýäris. Şoňa görä-de, maglumatlary bermek ulgamyny, kommunikasiýalar düzümini ösdürmek wajypdyr diýip, döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtaýar.

Ýurdumyzyň welaýatlarynda iş dolandyryş ulgamyna sanly ulgamyň ornaşdyrylmagy babatda milli Liderimiz häkimliklere hem-de ýerine ýetiriji häkimiýetiň edaralaryna bu işi aýratyn gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Munuň üçin oba ýerlerinde hem internete elýeterliligi üpjün etmek, degişli düzümi taýýarlamak hem-de maglumat baradaky hyzmatlary giňeltmek zerur bolup durýar.

Şeýlelikde, intellektual birikdirme ulgamlarynyň döredilmegi şäher çäklerimiz üçin köp amatlyklary döredip, raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmaga, çig mal, tehniki, işgärler serişdelerini, halkymyzyň aň-paýhas kuwwatyny ösdürmäge mümkinçilik berýär.

Bu wezipeleriň netijeli çözülmegi Hökümetiň, hususy ulgamyň we ýaşaýjylaryň bitewi çemeleşmesine baglydyr. Munuň özi häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän “akylly” şäher konsepsiýasynda öz beýanyny tapýar. Bu bolsa Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň sanly binagärligidir.

(TDH).

Aziýaň dür-merjeni,
Ak şäherim Aşgabat!
Dost-doganlyk merkezi,
Ak şäherim Aşgabat!

Köpetdagyň çeşmesi,
Garagumuň keşdesi,
Göýä ak gül dessesi,
Ak şäherim Aşgabat!

Aşgabat!
Illeriň messan-messan,
Aşgabat!
Gujagyň ýaşyl bossan,
Aşgabat!
Watanym Türkmenistan,
Ak şäherim Aşgabat!

Güýç aldym daglaryňdan,
Joş aldym baglaryňdan,
Çaglandym çaglaryňdan,
Ak şäherim Aşgabat!

Galkyp ganat gerdigim,
Sap söýgüden gurdugym,
Ýüregi sen ýurdumyň,
Ak şäherim Aşgabat!

Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW

Şeýle bir halatlar, hadysalar bolýar. Göwnüňe bolmasa, olar biziň güýjümizden has daşary gelýän ýaly bolup görünýär. Ýaly däldir-de, daşarydyr. Ony täsin waka diýibem bilýärler. Ol beýle däl. Düýbünden başga zat. Takygyny aýtsaň, Gudratdan gelýän güýç, adatylykdan ýokary göterilýän başarnyk, başgalyk. Şaglap inende, bada gelende, adam bulaň ählisine ukyplydyr. Aslynda, ynsan güýjüne gelýän zat barmy?! Ýokdur. Ony dünýe boýun alýar. Aldyrýan ägirtler, ärler bardyr. Şolaryň güýji bilen dünýe bakylygyny-müdimiligini saklaýar. Dürli taraply ussatlara baş egýäň, tär-tilsimini ele alanyna haýran galýaň. Men bu ýerde nämäni ýaňzytjak bolýan?! Sözümiz, söhbedimiz bedewe ugrugýar.

Gahryman Arkadagymyzyň at çapmakdaky ussatlygyna aperin diýýän. Bu uly aýratynlyk hem artykmaçlyk. Men bu barada ýazan uly göwrümli goşgymy ýatlaýyn.

Hormatly Prezidentimiz, Gahryman Arkadagymyz ýurt başyna Döwlet guşy bolup gonan mahallarydy.

Giň sähraýa salam berip ugradyň,
Ajaýyp görnüşiň çekdim suratyn.
Ýylgyryşyň, nepisligi sungatyň,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Undup bilmez bu pursady synlan göz,
Ejiz gelýär tarypyňa sözlän söz.
Gaýratyňda Oguz hanmy, ýa Öwez.
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Gudrat güýji göreçlerde galýandyr,
Erteki bi, şony ýada salýandyr.
Goç ýigitler şeýdip bagta barýandyr,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Jümle-jahan bilen alýarsyň demi,
Atyň toýnagynda dünýäniň heňi,
Görünýär gülşenli günleriň reňi,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Saňa güýç gelýändir pederleriňden,
Senden güýç barýandyr ýüpek seriňden,
Aýlanaýyn ganatyňdan, periňden,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Asman giňdir, giňdir onuň gujagy,
Garşy alar, alar göwni açygy.
Göter Dünýäm, Özüň bilen uçaly,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Şoldur, türkmen Söwer Ogly bilen, Akhan aty bilen asman sary uçandyr. Döwrüň özgerişini, ösüşini başga hiç zat bilen deňäp bolmaz. Şu getirilen mysal laýykdyr.

Gahryman Arkadagymyzyň her bir meselede hiç kimsäge meňzemeýän çuňdan oňyn oýlanmasy hemem ondan çykarýan aýdyň çözgüdi bar.

Ýakynda, uly toýlaryň öňüsyrasynda mähriban Arkadagymyzyň hut özüniň seýisläp ýetişdiren Akhan atynyň dowamy, at taýy-taýçanagy dünýä indi.

Hormatly Prezidentimiz aňyrdan gelýän asylly ýoly yzarlap, ak şäherimiziň, mermer şäherimiziň ady bilen sazlaşdyryp, oňa Aşgabat ismini dakdy. Şahyr eser ýazanda, gözüniň öňüne getirmesi esasynda döredýändir.

Gahryman Arkadagymyzyň bu buşlugy, hoşlugy pajarlap ösýän döwrümiziň ösüşi bilen baglanyşdyryp alandygyna haýran galýaň.

Söwer Ogluň kalbynyň toýdugyny, şatlykdygyny-şagalaňdygyny bir gezek däl, müňläp gezek gaýtalaýandyryn.

Mähriban Arkadagymyzyň merkezi şäherimiziň 140 ýyllygynyň hormatyna “Aşgabat” atly kitabyny ýazýandygyny, “Ak şäherim Aşgabat” şygryny oňa girizýändigini eşidenimde, diýseň guwandym, buýsandym. Şahyr kalbynyň bardygy bize joşgunly derýa.

Her bir üstünligňi belleýändirin,
Aýry däldir, Akhan, senden ykbalym.
Ýeňişe ýarlygňa begenýändirin,
Setirleri bagyşlandyr yhlasym.

Nesibäm ekeni nesliňi görmek,
Özüň deý şöhrata, şana dolsun ol.
Arkadag ýöreýen ýollarda ýörmek,
Aşgabat ismine eýe bolsun ol.

Aýlawlarda çapdyň Arkadag bilen,
Sen türkmeni belentlige ýetirdiň.
Döwür-döwran bilen, eşret çag bilen,
Hemem meni şahyrlyga getirdiň.

Sendedir erjellik, tutanýerlilik,
Ýöne ýere tanymallyk gelmeýär.
Gazanan mertebäň ömrüňe bellik,
Türkmeni göterşiň nämä degmeýär?!

Barmaklarym üstünligňi sanaýar,
Entekler güýç bardyr, ganatyňy ýaý!
Adyganym, seni dünýä tanaýar,
Ol abraýdan ýetdi maňa-da serpaý.

Arkadag ajaýyp eser döredýär,
Dessanyny ýazdy gözel şäherňe.
Seniň bilen baky ýolun ýöredýär,
Gözellik, gönezlik sergin säherňe.

At taýa alaja dakandyr Ene,
Gözlerden, dillerden ol sizi gorar.
Çapyber, üzülmez ömür bar ýene,
Asyrlar geçse-de, wagt sizi sorar.

Bu bir eýýam, indi gaýtalanmajak,
Arkadagly günler bagtymyzadyr.
Ser salýan sährama, gül gujak-gujak,
Alnymda Gün dogýar, ýagtymyzadyr.

Gözel ŞAGULYÝEWA,

Türkmenistanyň Gahrymany.

ýurdumyzyň görküne görk goşar

«Bir nahal ekseň, ýaşyň baky», «Bag — ekeniňki, ýap — çekeniňki» ýaly ata-babalarymyzdan bize miras galan nakyllara, däp-dessurlara eýerip, milli Liderimiz halkyň ömrüne ömür goşýan, kisloroda baý howany emele getirýän baglaryň, gülleriň, ösümlikleriň köpeldilmegine aýratyn ähmiýet berýär.

Häzirki döwürde jemgyýetimizde ekologik bilimleriň we ekologiýa medeniýetiniň ähmiýeti ýokarlanýar. Milli Liderimiz ýaşlaryň ekologiýa medeniýetini kämilleşdirmäge we olarda tebigata aýawly garaýşy terbiýelemäge gönükdirilen çäreler toplumyny işläp taýýarlamagy döwrüň öňe sürýän wezipeleri hökmünde kesgitleýär.

Esasy Kanunymyzyň 14-nji maddasynda: «Ýer we ýerasty baýlyklar, suwlar, ösümlik we haýwanat dünýäsi, şeýle hem beýleki tebigy baýlyklar Türkmenistanyň umumymilli baýlygy bolup durýar, döwlet tarapyndan goralýar we rejeli peýdalanylmaga degişlidir» diýlip, anyk kesgitlenýär. Şol düzgünlere laýyklykda, ekologiýa babatda milli hukuk binýady kämilleşdirilýär. Kabul edilen täze kanunçylyk namalaryna daşky gurşawy goramak, ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, adamlaryň saglygyny gorap saklamak, ekologiýa jogapkärçiligi boýunça çäreleri ýerine ýetirmek baradaky maddalar goşuldy. Türkmenistanyň Tokaý kodeksi, «Ozon gatlagyny goramak hakynda», «Atmosfera howasyny goramak hakynda», «Balyk tutmak we suwuň biologik serişdelerini gorap saklamak hakynda», «Aýratyn goralýan tebigy ýerler hakynda», «Ösümlik dünýäsi hakynda», «Ösümlikleri goramak hakynda», «Ekologiýa seljermesi hakynda”, «Ekologiýa howpsuzlygy hakynda», «Ekologiýa auditi hakynda» we «Ekologiýa maglumaty hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary hem-de beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalary daşky gurşawy goramak meselelerini çözmekde möhüm ähmiýete eýedir.

Mälim bolşy ýaly, adamyň sagdynlygy, ömrüniň uzynlygy daşky gurşaw, sebitiň ekologiýa ýagdaýy, arassa iýmit önümleri bilen berk baglanyşyklydyr. Şu nukdaýnazardan ugur alnyp, her ýyl hormatly Prezidentimiziň hut özüniň gatnaşmagynda ählihalk bag ekmek dabarasyna badalga berlip, köp mukdarda miweli, saýaly agaç nahallary oturdylýar, ozal bar bolanlaryna ideg edilýär. Paýtagtymyzda we onuň töwereklerinde, welaýatlarda täze-täze emeli tokaý zolaklary, seýilgähler emele gelýär.

Ýurdumyzda her ýyl millionlarça düýp nahal oturtmak boýunça köpçülikleýin iş geçirilýär. Bu işde ekologiýa durnuklylygyny üpjün etmek maksady bilen, sebitleriň toprak-howa şertleri aýratyn göz öňünde tutulýar. Mysal üçin, Daşoguz welaýatynda çöl ösümlikleriniň ak we gara sazak ýaly görnüşleri has köp ekilýär.

Hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň 12-nji fewralynda gol çeken «Türkmenistanda 2021-nji ýylda bag ekmek hakynda» Kararyna laýyklykda, Garaşsyzlygyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli saýaly, pürli, miweli baglaryň we üzümiň 30 million düýbüniň oturdylmagy göz öňünde tutulýar.

Döwlet Baştutanymyzyň belläp geçişi ýaly, dürli görnüşli baglar ekmek üçin saýlanyp alnanda, ilki ylmy taýdan öwrenilýär. Hususan-da, ýurdumyzyň toprak-howa şertlerine uýgunlaşan baglary saýlap almak hem-de olaryň daşky gurşawa edýän täsirini bilmek wajyplygy ýüze çykýar. “Milli tokaý maksatnamasyna” laýyklykda, gorag zolaklary döredilende, pürli, saýaly, miweli, üzüm we tut nahallary köp ekilýär. Bilşimiz ýaly, ösümlikleriň ykjam ösen ýerlerinde tozan 20 — 30 göterim, goh-galmagal 50 göterim az bolýar. Ajaýyp paýtagtymyzyň gözelligine gözellik goşýan, daş-töweregiň howasyny arassalaýan, adam saglygyny berkidýän, ýakymly ysly dürli maddalary bölüp çykarýan ösümlikler bolan bezeg agaçlary tutuş ýurdumyzda köpçülikleýin ekilýär. Saýaly agaçlaryň, gyrymsy bezeg baglarynyň gymmatly tarapy, olar diňe bir sagaldyş ähmiýeti bilen çäklenmän, şäherleri, obalary, daş-töweregi gözel keşbe getirýär, adamlarda gözellik duýgusyny ösdürýär. Adamlaryň tebigat bilen ysnyşmagy olaryň nerw ulgamyny rahatlandyrýar, şähdini açýar. Ýurdumyzyň ekologiýa taýdan has-da sagdynlaşmagynda möhüm ähmiýeti bolan ýaşyl zolaklar Aşgabadyň hem-de welaýatlaryň keşbiniň gözelleşmeginde, jana şypaly, arassa howanyň emele gelmeginde iňňän wajypdyr. Ähli seýilgähleriň we seýilbaglaryň, meýdançalaryň möhüm bölegi bolan köp sanly suw çüwdürimleri hem ýurdumyzyň bezegine öwrüldi.

Baglar “ýaşyl süzgüç” bolup hyzmat edýär. Bir gektar ýerde ösýän agaçlar her ýylda howadan 50 — 70 tonna tozany sorup alýar. Şunda howany mehaniki arassalamak usullaryndan başga-da, ýaşyl agaçlaryň täsiri bilen, onuň biologik taýdan arassalanmagy hem bolup geçýär. Howa agaç şahalarynyň arasyndan geçen mahaly, onuň bölüp çykarýan gazlary — fermentleri kesel dörediji mikroblaryň köpüsini ýok edýär. Ýurdumyzda senagat we durmuş maksatly islendik desga «ýaşyl ykdysadyýet» ölçeglerine laýyklykda gurulýar. Ýurdumyzyň täsin tebigatynyň köp öwüşginliligini we gözelligini saklap galmaga ýardam berjek, onuň baýlyklarynyň rejeli peýdalanmagyny üpjün etjek örän ähmiýetli taslamalar durmuşa geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň 2019-njy ýylyň 23-nji sentýabrynda gol çeken Kararyna laýyklykda, “Howanyň üýtgemegi barada Türkmenistanyň Milli strategiýasy” kabul edildi. Bu strategiýada bellenilişi ýaly, tebigy tokaýlaryň goralmagy, olaryň çäkleriniň giňeldilmegi, şeýle-de emeli tokaýlary döretmek hem-de ýurduň ilatynyň we degişli gurluşlaryň bu meseläniň wajyplygyna üns bermeginiň ähmiýeti örän uludyr. Tebigy ekoulgamlar Ýer ýüzünde ýaşaýyş üçin zerur şertleri üpjün edýär: howany we suwy arassalaýar. Howany durnuklaşdyrýar we ýumşadýar. Topragyň hasyllylygyny dikeldýär. Galyndylary täzeden işläp taýýarlaýar. Munuň üçin mümkin bolan ýerlerde köp möçberde bag nahallaryny ekmek geljegi nazarlaýan esasy işleriň biridir.

Ynha, “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli nahallaryň 30 million düýbüniň oturdylmagy, ilkinji nobatda, tokaý zolaklarynyň artdyrylýandygynyň, howanyň üýtgemegi babatda Türkmenistanyň Milli strategiýasynyň, şeýle hem 2030-njy ýyla çenli Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň 17 maksadynyň 15-njisi bolan «Gury ýeriň ekologik ulgamyny goramak we dikeltmek hem-de olaryň rejeli peýdalanylmagyna ýardam bermek, tokaýlary rejeli peýdalanmak, çölleşmä garşy göreşmek, ýerleriň zaýalanmagyny bes etmek we yzyna öwürmek hem-de biologik köpdürlüligiň ýitmegini bes etmek» diýlip bellenen maksady iş ýüzünde amala aşyrýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. Ýurdumyzda tokaý zolaklarynyň artmagy, ekilýän bag nahallarynyň tebigata görk berip, Watanymyzyň gözelligine gözellik goşmagy milli Liderimiziň tagallalarynyň netijesidir. Munuň üçin döwlet Baştutanymyza ulus-ilimiz köp sagbolsun aýdyp, döwletimiziň mundan beýläk-de gülläp ösmegi ugrunda amala aşyrýan işlerinde rowaçlyklary arzuw edýär.

Gurbangeldi AŞYROW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň Daşky gurşawy goramak, tebigatdan peýdalanmak we agrosenagat toplumy baradaky komitetiniň agzasy.

16-njy martda hormatly Prezidentimiz paýtagtymyz hem-de Ahal welaýaty boýunça amala aşyran iş saparynyň barşynda şäheriň birnäçe desgalaryndaky hem-de welaýatyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy.

Milli Liderimiz Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekde gurulýan Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezinde ilatyň döwrebap durmuş amatlyklarynyň hözirini görüp ýaşamagy, netijeli işlemegi we okamagy, göwnejaý dynç almagy, sport we döredijilik bilen meşgullanmagy üçin ähli mümkinçilikleriň üpjün edilmegi bilen baglylykda, sanly tehnologiýalaryň we intellektual ulgamlaryň esasynda kadaly şäher giňişliginiň döredilmeginiň esasy ýörelge boljakdygyny nygtady. Ýagny bu ýerde adamlaryň ýaşamagy üçin has oňaýly smart siti — «akylly» şäher gurlar.

Şu ýerde döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürlenen taslamalaryň sanawy hem-de olaryň gabaralary haýran galdyrýar. Olar: başlangyç hem-de orta hünär okuw mekdepleri, ýörite sungat we çagalar sungat mekdepleri, saglyk öýi, 720 orunlyk orta mekdep, 320 orunlyk çagalar bagy, köpugurly sport toplumy, 10 müň orunlyk stadion, suw toplumy, seýilgählerdir dynç alyş zolaklarydyr. Şeýle hem bu ýerde oba hojalyk, maliýe-ykdysadyýet, senagat-kommunikasiýa toplumlaryna degişli binalar, «Türkmenistan» we «Daýhanbank» döwlet täjirçilik banklarynyň welaýat şahamçalary, Merkezi bankyň welaýat dolandyrmasy, myhmanhana, Döwlet sirki, Halkara atçylyk ýokary okuw mekdebi, atçylyk ylmy-önümçilik merkezi, söwda we dynç alyş merkezi, welaýat saglygy goraýyş müdirliginiň edara binasy, 360 orunlyk köpugurly hassahana, 150 orunlyk onkologiýa merkezi, 150 orunlyk enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş hem-de «Tiz kömek» merkezleri ýerleşer. Bu ýerde ähli amatlyklary özünde jemleýän 7 gatly 28 öýli, 56 öýli, 42 öýli, 9 gatly 54 öýli, 5 gatly, 30 öýli we 40 öýli ýaşaýyş jaýlary, şeýle hem welaýatyň çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi gurlar, ýerüsti geçelgeler, yşyklandyryjy ulgam, ýol-ulag düzümine degişli bezegler dörediler.

Şunlukda, ykjam we sazlaşykly işleýän, adamlaryň döwrebap hem-de oňaýly ýaşamagy üçin sanly tehnologiýalar bilen üpjün edilen täze megapolis gurşawy emele geler.

Elbetde, biz bu sanawy ýöne ýere getirmedik, çünki şeýle edilende, taslamanyň hakyky möçberlerine doly derejede akyl ýetirmek mümkin. Elbetde, munuň özi mähriban halkynyň oňaýly, rahat hem-de döwrebap durmuşyň hözirini görüp ýaşamagyny ileri tutýan Gahryman Arkadagymyzyň jöwher pähim-paýhasynyň miwesidir.

***

Häzirki wagtda bütin dünýäde sanly ykdysadyýetiň esasy ugurlarynyň biri bolup durýan smart siti — «akylly şäher» näme? Biz bu jümle bilen teleýaýlymlardyr metbugatda has köp ýüzbe-ýüz bolýarys.

Bu adalganyň, hususan, soňky ýyllaryň «önümidigini» nekirtläp oturmagyň hajaty ýok, many-mazmun gerimi babatda dürli pikirleriň orta atylýandygyny nazarda tutsaň, onuň täze dörän, janly, hereketdäki düşünjedigi mälim bolýar. Bu, edil şäherleriň özi kimin, ösýän, kämilleşýän düşünjedir.

Her niçigem bolsa, bilermenler şeýle taslamanyň 8 sany esasy aýratynlygyny öňe sürýärler. Ine, olar: «akylly» dolandyryş, «akylly» energetika, «akylly» öý, «akylly» ykjamlyk, «akylly» şäher gurşawy, «akylly» tehnologiýa, «akylly» saglygy goraýyş we «akylly» raýat.

BMG-niň maglumatlaryna görä, 2030-njy ýylda dünýä ilatynyň 60 göterimden gowragy ýarym milliondan geçýän ilaty bolan uly şäherlerde ýaşar. Bütin dünýäde bireýýämden bäri urbanizasiýa — şäherleşmek hadysasy güýçli depginde dowam edýär. Onsoň, döwletlere çalt köpelýän ilatly şäherlerde adamlaryň durmuşynyň amatlylygyny we abadançylygyny üpjün etmek üçin çözgütleri gözlemek esasy orna çykýar, şu ýerde-de tehnologiýalar kömege gelýär.

Dünýäniň barha artýan ilatynyň doly derejeli üpjünçiligini gazanmak üçin bolsa tygşytlylyk möhümdir. Şeýle şäherler elektrik togunyň we suwuň ýerlikli sarp edilmegini gazanmaga, elektrik ulaglaryna doly geçmek arkaly ýangyjy tygşytlamaga, galyberse-de, hojalyk hyzmatlaryny onlaýn usula geçirmäge, hasaplaýjy enjamlardan maglumatlary öý eýesiniň gatnaşmagyny aradan aýyrmak arkaly almaga we gaýry ýeňillikleri gazanmaga mümkinçilik berer. Sada dilde aýtsak, öý eýesi, ýagny «akylly şäheriň» ýaşaýjysy ykjam telefony arkaly öýdäki, edaradaky ähli işlerini dolandyryp, gözegçilik edip biler.

Dünýäde şeýle şäherleriň hatarynda Barselona, London, Oslo, Amsterdam, Şanhaý, Sýurih, Boston, Nişşe, Stokgolm, Moskwa we beýlekiler bar. Mysal üçin, Singapurda «akylly» tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy köçe-ulag hereketini kadalaşdyrmaga mümkinçilik berdi. Bu şäherde «akylly» ýol yşyklary goýuldy, ulag akymynyň gysbylygynyň derejesini kesgitlemek arkaly döräp biläýjek dyknyşyklaryň deslapdan öňi alynýar. Barselonada bolsa suwuň, elektrik togunyň sarp edilişini tygşytlamak, howanyň hapalanmagynyň öňüni almak, zir-zibilleri äkitmek we gaýtadan işlemek, şäheriň asudalygyny gazanmak, ulag goýalgalary babatdaky meseleleri çözmek mümkin boldy.

Hawa, «akylly» şäher ýaşamaga oňaýly, howpsuz ýerdir. Bu ýerde ähli işlere gözegçilik edilýär, kämilleşdirilýär. Smart siti tygşytly megapolis bolmak bilen, onda ähli gorlar akylly-başly we ýerlikli ulanylýar, adamlaryň wagtyny netijeli peýdalanmagy üçin amatly şertler üpjün edilýär.

Bilermenler şeýle-de bu öňdebaryjy pikiriň üznüksiz kämilleşdirilmäge degişlidigini, özem bu işiň ädimme-ädim geçilende, şäherleriň ýaşaýyş üçin has-da ygtybarly bolup durýandygyny nygtaýarlar.

***

Bular barada hormatly Prezidentimiz hem iş saparynyň barşynda aýratyn, jikme-jik durup geçdi. Elbetde, şeýle döwrebap şäherleriň aýrylmaz bölegi amatly ekologiýa gurşawynyň döredilmegi bolup durýar.

Ekologiýa meselesi Gahryman Arkadagymyzyň ýöredýän il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli syýasatynyň iň wajyp ugurlarynyň biridir. Bu barada söz açyp, milli Liderimiz täze şäher taslamasynyň çäginde wajyp düzüm bolan elektromobilleriň hereketi, awtoulaglary goýmak üçin niýetlenen «akylly» awtoduralgalaryň gurluşygy bilen baglanyşykly meselelere ylmy esasda çemeleşmek barada hem görkezme berdi. Döwlet Baştutanymyz şäherlerde we ilatly ýerlerde arassaçylygyň berjaý edilmeginiň wajypdygyny belläp, «akylly» şäher konsepsiýasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde, zir-zibiller üçin «akylly» gaplary ornaşdyrmak barada-da aýtdy. Munuň özi ekologiýa meselesiniň oňyn çözülmegini hem-de şäher abadançylygynyň baş şertini emele getirer diýip, hormatly Prezidentimiz belledi we bu babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Bir söz bilen aýdylanda, Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezi, milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, şäher medeniýeti babatda hem-de ekologiýa nukdaýnazaryndan nusgalyk bolmalydyr.

***

Biz ösen tehnologiýalar dünýäsinde ýaşaýarys. Mundan o diýen uzak bolmadyk döwürde bu günki bolup geçýän tehnologik-innowasion ösüş biziň üçin hyýaly bir zat, misli erteki bolup görünse-de görnerdi, emma häzir beýle däl.

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan dünýäde gazanylýan tehniki-tehnologik öňegidişliklere tiz seslenýär, döwrebap innowasion pikirleri milli ykdysadyýetiň pudaklaryna, durmuşa ornaşdyrmaga ähmiýet berýär. Ýurdumyzda gazanylýan şeýle ösüş-özgerişler bolsa, elbetde, häzirki zaman dünýäsinde bolup geçýän ýagdaýlara çuňňur düşünýän hormatly Prezidentimiziň ýöredýän juda oýlanyşykly we öňdengörüji syýasatynyň miwesidir.

Şonuň üçin geçmişde azym-azym döwletler gurlan türkmen topragyny ýakyn geljekde döwrebap, «akylly» şäherleriň bezejekdigine birjik-de şübhelenmese bolar.

Hemra HUDAÝGULYÝEW.

«Türkmenistan».

Uzak ýyllaryň dowamynda akademik Wiktor Sarianidiniň ýolbaşçylygynda Goňurdepe ýadygärlikler toplumynda geçirilen gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde adam eliniň aýasyna barabar bolan kiçijik ak keçe bölegi tapyldy. Alym bu keçe böleginiň 4000 ýyllap ýeriň astynda saklanyp galandygy barada öz pikirini öňe sürdi.

Häzirki wagtda ýurdumyzda ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyny giňeltmek boýunça degişli işler üstünlikli dowam edýär. 2021-nji ýylyň ahyryna «Dutar ýasamak senetçiligi, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungaty» atly hödürnamany ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizmek meýilleşdirildi. Şeýle hem ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde halkymyzyň medeni we ruhy gymmatlyklary bolan ahalteke atlarynyň we türkmen alabaýlarynyň dünýä derejesindäki ähmiýetini ýokarlandyrmak maksady bilen hödürnamany taýýarlamak hem Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Şol bir wagtda «Türkmen keçe sungatyny» ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizmek baradaky hödürnamany taýýarlamak ugrundaky tagallalar halkymyzyň medeni we ruhy gymmatlyklarynyň dünýä derejesindäki ähmiýetiniň has hem ýokarlandyrylmagyna gönükdirilendir.

Keçe sungaty türkmen halkynyň medeni mirasynyň naýbaşy gymmatlyklarynyň arasynda aýratyn orun tutýar. Türkmen zenanlarynyň çeper elleriniň ajaýyp sungaty bolan keçeler biziň ýurdumyzyň taryhynda öçmejek yz galdyrypdyr. Bu sungat halkymyzyň medeni gymmatlyklarynyň gadymy kökleriniň nyşanydyr. Keçe sungatynyň taryhy barada Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Taryh we arheologiýa institutynda has anyk we baý maglumatlar saklanýar.

Uzak ýyllaryň dowamynda akademik Wiktor Sarianidiniň ýolbaşçylygynda Goňurdepe ýadygärlikler toplumynda geçirilen gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde adam eliniň aýasyna barabar bolan kiçijik ak keçe bölegi tapyldy. Alym bu keçe böleginiň 4000 ýyllap ýeriň astynda saklanyp galandygy barada öz pikirini öňe sürdi. Galyberse-de, Altaýdaky Pazyryk depesinden keçe bölekleriniň tapylmagy, 1957 — 1963-nji ýyllarda Russiýa Federasiýasynyň Ylymlar akademiýasynyň Mikluho Maklaý adyndaky Etnografiýa instituty tarapyndan geçirilen ylmy ekspedisiýa netijesinde Amyderýanyň orta akymynyň boýunda ýaşaýan türkmenleriň durmuşynda uly orun eýelän keçeçilik sungaty baradaky maglumatlaryň ýüze çykarylmagy keçe önümleriniň taryhynyň alyslara uzandygynyň ylmy subutnamasydyr.

Keçeçilik sungaty we onuň taryhy, il içinde bu medeni mirasymyzyň eýeleýän orny barada Türkmenistanyň taryh we etnografiýa ulgamynda iş alyp barýan alymlarymyzyň hem ençeme ylmy işleriniň bardygyny bellemek gerek. Bu ugurdaky ilkinji ylmy makala 1964-nji ýylda etnograf alym A.N.Pirgulyýewa tarapyndan ylmy-arheologiki maglumatlar esasynda ýazylýar. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Taryh we arheologiýa institutynyň etnografiýa bölüminiň ylmy işgäri Annagül Babaýewa bolsa keçe sungatynyň taryhyna we etnografiýasyna bagyşlanan düşündiriş sözlügini taýýarlady.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň ekerançylyk sebitleriniň töweregini maldarçylyk hojalygyny ösdürmäge amatly bolan sähralar tutýar. Şu sebäbe görä, biziň ata-babalarymyz, esasan hem, çarwaçylyk hem-de ekerançylyk bilen meşgullanypdyrlar.

Çarwa ilatyň arasynda maldarçylyk has ýörgünli bolupdyr. Olar mallaryny dok saklamak üçin bol otly ýaýlalarda göçüp-gonup ýaşapdyrlar. Çarwalaryň esasy eklenji maldarçylykdan gelýän girdejilere bagly bolupdyr. Mallaryň diňe bir eti däl, eýsem, derisi, ýüňi zaýalanmazdan tygşytly ýygnalyp, eýlenip, daralyp satuwa çykarylypdyr. Bu babatda goýun we düýe ýüňleri çarwalara kän girdeji getiripdir. Şonuň üçin-de çarwa halky goýnuň ýazlyk we güýzlük ýüňünden edilýän ýüň önümlerini taýýarlamak işlerine aýratyn üns beripdir. Çarwa ilaty, köplenç sähralyk, baýyrlyk, jülgelik ýerlerde mesgen tutupdyrlar. Ylaýta-da, türkmen halkynyň arasynda «Altyn ýaýla» saýylan Garagum sährasy ençeme ýüzýyllyklaryň dowamynda çarwa ilatyny gursagynda çoýup, ekläp gelipdir. Çarwalar bu ýerlerde ak öýleri dikip, onuň içini, daşyny bezemekde keçeleri has giňden ulanypdyrlar. Bu bolsa ilatyň arasynda keçe basmak, keçe önümlerini taýýarlamak sungatynyň giň ýaýramagyna we nesilden-nesle geçip ornaşmagyna sebäp bolupdyr. Has irki döwürlerden bäri türkmen keçesi diňe bir haryt däl, eýsem, halkyň gündelik durmuşynda peýdalanan iň möhüm öý goşy bolup hyzmat edipdir. Çarwa maşgalasynda tomus paslynda sowujak saklamak maksady bilen süýt-gatyk saklanýan golçalaryň daşyna öllenen keçäni dolapdyrlar, gyş paslynda olar guragyry, bilagyry, böwrek agyry kesellerini bejermekde giňden ulanylypdyr. Mundan başga-da aýagy ýyly saklamak üçin keçe bölejikleri aýakgaplaryň içine petek edip kesilip goýlupdyr.

Türkmen keçesiniň sähralyk ýerlerde dikilen ak öýlerde, çatmalarda ýaşan ilaty, şol sanda çopan-çolugy üstüne abanýan dürli howplardan goramakda hem ähmiýetiniň uly bolandygyny bellemek gerek. Keçe düşelen ýere ýylan, möý, içýan ýaly zäherli mör-möjekler gelip bilmeýär, sebäbi olar goýun sürüsiniň özlerini depelemeginden we goýun derisiniň ysyndan gorkýarlar.

Halkymyzda keçäniň ýaş çagalary, gelin-gyzlary göz degmekden goramak güýjüniň barlygyna-da ynanylyp gelinýär. Şonuň üçin hem olaryň boýnuna keçe böleklerinden taýýarlanan içi dogaly tumarlar, bagjyklar asylypdyr, owadan gülli bilezikler bolsa goşarlaryna dakylypdyr.

Keçäniň ýene-de bir özboluşly aýratynlygy onuň ýangyndan gorap bilijiligidir. Çarwa ilaty islendik bir ýerde dörän ýangyny üstüne keçe atmak arkaly söndüripdirler. Häzirki wagtda ýangyn söndüriji edaralar hem güýçli ýangynlary keçäniň kömegi bilen söndürmek usulyny giňden peýdalanýarlar.

Türkmen keçesi, ilkinji nobatda, tebigy we ekologiýa taýdan tämiz önümdir. Keçäniň esasyny emele getirýän goýun ýüňüniň düzüminde lanolin (goýun ýagy) saklanýar. Ol köplenç, «goýun mumy» diýlip hem atlandyrylýar. Lanolin, («Lana» latyn dilinde ýüň, «oleum» ýag diýmekdir) esasan, goýun ýüňüniň ýokary gyzgynlykdaky suwda gaýnadylmagy netijesinde alynýar. Onuň düzümindäki baý garyndylar adam bedeninde döreýän dürli sowuklama we ýokanç kesellere garşy göreşmäge ukyplydyr. Halkyň gündelik durmuşynda giňden ulanylan we ruhy dünýäsine siňen keçelerimiz häzirki wagtda-da ýurdumyzyň dürli künjeklerinde ýaşamagyny dowam etdirýär. Halkymyz oňa hiç wagt ähmiýetini ýitirmejek milli sungat hökmünde garaýar.

Çynar RÜSTEMOWA,

Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň işleri barada Milli toparynyň jogapkär sekretary, filosofiýa ylymlarynyň kandidaty.

Ýulduz JUMABAÝEWA,
agyr atletika boýunça dünýä çempiony:
— Biz, türgenler, hormatly Prezidentimize näçe alkyş aýtsak hem bärden gaýdýar. Iň döwrebap mümkinçilikleriň gurşawynda türgenleşýäris. Biziň üçin ähli mümkinçilikler döredilýär. Olara halkara ýaryşlardaky üstünlikler bilen jogap bermek — biziň esasy borjumyz. Halkara ýaryşlaryň birnäçesinde, şol sanda Agyr atletika boýunça dünýä çempionatynda hem muny başarandygyma diýseň begenýärin. Ýurdumyzyň taryhynda agyr atletika boýunça dünýä çempiony bolan ilkinji zenan türgen bolmak, şol ýaryşda ýaşlaryň arasyndaky dünýä rekordyny täzelemek, bu gün bolsa altyn medallary hormatly Prezidentimiziň hut öz elinden almak — ykbalymyň beýik peşgeşi. Gahryman Arkadagymyz «Watana bolan söýgüsi üçin» medalyna-da mynasyp gördi, döwrebap awtoulag-da sowgat berdi.
Öz adymdan, ýurdumyzyň ähli türgenleriniň adyndan Gahryman Arkadagymyza ýene bir ýola tüýs ýürekden alkyş aýdýaryn. Halkara ýaryşlardaky üstünliklerimizi eziz Watanymyzyň Ýer ýüzündäki abraý-mertebesiniň beýgelmegine bagyşlamak biziň üçin hemişe-de belent dereje bolar.

Berdi MÄTIÝEW,
Türkmenistanyň daşary işler ministriniň orunbasary, Türkmenistanyň «Gaýrat» medalynyň eýesi:
— Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe eziz Diýarymyzyň sport diplomatiýasy barha dabaralanýar. Sakasynda hormatly Prezidentimiz duran başlangyçlar bilen Türkmenistan sportuň halklary dostlaşdyryjylyk häsiýetini baýdak edinip, Ýer ýüzünde beýik görelde görkezýär. Şeýle bolansoň, bu başlangyçlar we parahatçylyga daýanýan sport syýasaty dünýä halklarynyň ykraryny gazanýar.
Düýn paýtagtymyzdaky Olimpiýa şäherçesinde geçirilen dabarada muňa ýene bir ýola şaýat bolduk. Agyr atletikaçy türgen Ýulduz Jumabaýewa dünýä çempionynyň altyn medallarynyň gowşurylyş dabarasyna wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşan Halkara agyr atletika federasiýasynyň ýolbaşçylary sport ulgamyndaky nusgalyk başlangyçlary üçin hormatly Prezidentimize hoşallyk bildirdiler. Iki ýyldan gowrak ozal Agyr atletika boýunça dünýä çempionatyny ýokary derejede geçirmegiň nusgalyk göreldesini görkezen Türkmenistan türgenleriniň halkara ýaryşlardaky üstünlikli çykyşlary bilen dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni özüne çekýär.
Eger bu gün türgenlerimiz dünýäniň çar künjünde geçirilýän halkara ýaryşlardan medal bilen dolanýan bolsalar, bu olar üçin ýurdumyzda döredilýän giň mümkinçilikleriň miwesidir. Ýurdumyzyň sport jemgyýetçiliginiň wekilleri bu mümkinçilikler üçin milli Liderimize tüýs ýürekden alkyş aýdýarlar.
Düýnki dabaralaryň çäginde maňa-da Türkmenistanyň «Gaýrat» medalynyň berilmegi çeken ujypsyzja zähmetime berlen ýokary baha boldy. Arkadag Prezidentimiziň bu belent ynamy we hormaty agyr atletikaçy tälimçilerimizdir türgenlerimiz bilen mundan beýläk hem yhlasly işlemäge, halkymyzy, mähriban Prezidentimizi täze üstünlikler bilen begendirmäge ruhlandyrýar.
Mynasyp gören ýokary döwlet sylagyňyz üçin köp sag boluň, Arkadag Prezidentimiz! Il-günüň röwşen geljeginiň, şol sanda türkmen sportunyň nurana ertiriniň şanyna alyp barýan işleriňiz mundan beýläk hem rowaçlyklara beslensin!

Meretguly SÄHETMYRADOW,
Türkmenistanyň Ýokary sport ussatlygy mekdebiniň
agyr atletika bölüminiň
tälimçi-mugallymy:
— Bu günki şatlygymy, hakykatdan-da, nähili beýan etjegimi bilemok. Şägirdimiň gazanan halkara üstünlikleri üçin hormatly Prezidentimiziň maňa-da Şa serpaýyny ýapmagy tutuş maşgalamy, kärdeşlerimi, ýakynlarymy begendirdi. Biz ýurdumyzda sporty ösdürmekdäki şeýle uly aladasy üçin Arkadag Prezidentimize çyn ýürekden hoşallyk bildirýäris.
Agyr atletika bilen meşgullanýan türgenlerimiziň soňky ýyllarda halkara ýaryşlarda gazanýan üstünlikleri ählimizi begendirýär. Bu üstünliklerde Ýulduz Jumabaýewa, Kristina Şermetowa, Aýsoltan Toýçyýewa, Gülnabat Kadyrowa, Polina Gurýewa ýaly zenan türgenlerimiziň hem uly paýy bar. Olardan Ýulduz Jumabaýewa ýurdumyzyň taryhynda agyr atletika boýunça dünýä çempiony bolan ilkinji zenan türgendir, munuň özi geljekde türkmen sportuna has uly üstünlikleriň garaşýandygynyň buşlukçysydyr.
Men Ýulduz barada kän zat aýdyp biljek. Onuň sportdan, öňde duran ýaryşlardan başga zadyň pikirini etmeýändigi, gerek ýerinde özüni has uly ýaryşlara ruhy we fiziki taýdan özbaşdak hem taýynlap bilýändigi aýratyn begendirýär. Ol ýadamaýar, geçirilen türgenleşikler hem netijesiz galanok. Häzirki türgenleşikleriň netijelerine görä, Ýulduz Jumabaýewanyň öz agram derejesinden Olimpiýa oýunlarynda medal alarlyk derejä juda ýakynlaşandygyny aýdyp bilerin. Türgenleşiklerimiz ýene-de dowam edýär. Belki, biziň türgenlerimize ýurdumyza ilkinji Olimpiýa medalyny getirmek hem başardar.
Döwlet sylagy bilen sylaglap, ýaşaýyş jaýyny sowgat berendigi üçin hormatly Prezidentimize maşgalamyň adyndan ýene bir gezek tüýs ýürekden hoşallyk bildirýärin. Bu sowgat mundan beýläk has yhlasly işlemäge, milli Liderimizi, watandaşlarymyzy halkara ýaryşlardaky täze medallar bilen begendirmäge ruhlandyrýar. Eziz Arkadagymyzyň jany sag, işleri mundan beýläk hem rowaç bolsun!
Ýazga geçiren
Agageldi ITALMAZOW.
«Türkmenistan».

AŞGABAT, 10-njy mart (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidenti, Milli Olimpiýa komitetiniň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyzdaky Olimpiýa şäherçesine geldi. Döwlet Baştutanymyz bu ýerde türkmen türgeni Ýulduz Jumabaýewanyň 2018-nji ýylyň noýabr aýynda Aşgabatda geçirilen Agyr atletika boýunça dünýä çempionatynda eýe bolan ýokary sylagyny gowşurmak mynasybetli guralan dabara gatnaşdy. Ýurdumyzda guralan we ýokary derejede geçirilen bu iri ýaryş Watanymyzyň halkara sport merkezi hökmündäki abraýyny berkitdi. Şeýle hem milli Liderimiziň baştutanlygynda Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolan bedenterbiýäni we sporty ösdürmek boýunça maksatnamalaýyn strategiýanyň uly üstünliklere beslenýändiginiň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi.
Sagdyn durmuş ýörelgeleriniň işjeň tarapdary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň giň möçberli tagallalary netijesinde ýurdumyzda ýokary netijeli sport hereketi giň gerime eýe boldy. Döwlet Baştutanymyzyň şahsy göreldesi we oňyn başlangyçlary esasynda ýurdumyzyň ähli ilaty, aýratyn-da, ýaşlar sportuň dürli görnüşleri bilen işjeň meşgullanýarlar. Milli Liderimiz köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketini höweslendirmek bilen bir hatarda, ýokary netijeli sportuň ösdürilmegine, dünýä derejeli türgenleriň we tälimçileriň, beýleki ugurdaş hünärmenleriň taýýarlanylmagyna, şeýle hem bu ugurda netijeli halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine yzygiderli üns berýär.
Soňky ýyllarda Türkmenistanda dünýä ülňülerine laýyk gelýän häzirki zaman sport toplumlary we desgalary guruldy hem-de yzygiderli ulanylmaga berilýär. Olar ýokary derejedäki iri ýaryşlary, şol sanda dünýä çempionatlaryny geçirmäge mümkinçilik berýär. Netijeli türgenleşikleri alyp barmak we türgenleriň ussatlyk derejesini kämilleşdirmek üçin oňyn şertler döredilýär. Şeýlelikde, ýurdumyzyň türgenleriniň dünýäniň sport giňişliklerinde ýokary netijeleri gazanmaklary we mähriban Watanymyzyň sport giňişligindäki abraýyny belende götermekleri üçin zerur tagallalar edilýär.
Häzirki döwürde türkmen türgenleri abraýly halkara ýaryşlara yzygiderli gatnaşyp, öz ussatlyklaryny görkezýärler we baýrakly orunlary eýeläp, dürli derejeli medallara mynasyp bolýarlar. Munuň özi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Garaşsyz, Bitarap Watanymyzy sport ýurduna öwürmek ugrunda edýän ýadawsyz tagallasynyň we oňyn başlangyçlarynyň aýdyň netijesidir.
Olimpiýa şäherçesiniň Başa-baş söweş sungaty sport toplumynda geçirilen dabaraly çärä Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylary, ýokary okuw mekdepleriniň rektorlary we türgenler gatnaşdylar. Ýygnananlaryň hatarynda daşary döwletleriň ýurdumyzda işleýän diplomatik missiýalarynyň hem-de halkara guramalaryň ýolbaşçylary we wekilleri bar. Hemmeler ýurdumyzyň sportunyň ösüşine kuwwatly itergi beren we ony hil taýdan täze belentlige çykaran çuňňur oýlanyşykly, täzeçil syýasaty alyp barýan milli Liderimizi uly ruhubelentlik bilen garşyladylar.
Dabara gatnaşyjylary mübärekläp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şu günki wakanyň türkmen sporty üçin, bütin ýurdumyz üçin ähmiýetli bolandygyny belledi. Biz häzir Halkara agyr atletika federasiýasy tarapyndan 45 kilogram agramdaky türgenleriň arasynda dünýäniň çempiony diýlip ykrar edilen, milli ýygyndy toparymyzyň türgeni Ýulduz Jumabaýewany sylaglamak üçin ýygnandyk. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz bu türgeniň ýaryşda iki sany altyn medala mynasyp bolup, sportuň bu görnüşi boýunça dünýä rekordyny goýandygyny aýratyn belledi.
Bu ajaýyp ýeňiş doly kanunalaýykdyr. Ol ýurdumyzda köpçülikleýin bedenterbiýäni ösdürmäge, sagdyn durmuş kadalaryny wagyz etmäge, adamlary sport bilen yzygiderli meşgullanmaga gönükdirilen deňi-taýy bolmadyk döwlet syýasatymyzyň netijesidir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.
Häzirki döwürde Türkmenistan örän ýokary depginler bilen ösýän sport döwletleriniň birine öwrüldi. Ýurdumyzyň ähli ýerlerinde köp sanly sport desgalary, ýokary derejeli stadionlar, welotrekler gurulýar. Çagalar baglaryndan başlap, ýokary okuw mekdeplerine çenli bedenterbiýe maksatnamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär.
Biz Olimpiýa hereketiniň esasynda duran belent maksatlary iş ýüzünde amala aşyrýarys. Sporty bütin halkyň baýlygyna öwürmek, adamlara saglyk, şatlyk we ertirki güne ynam bermek şol maksatlaryň many-mazmunydyr diýip, milli Liderimiz belledi.
Halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek Türkmenistanyň sport babatda alyp barýan döwlet syýasatynyň örän möhüm ugry bolup durýar. Biziň ýurdumyz soňky ýyllarda iri halkara ýaryşlaryň geçirilýän mekanyna öwrüldi diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Olaryň hatarynda Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlary, «Amul — Hazar 2018» halkara awtorallisi hem-de Agyr atletika boýunça 2018-nji ýylda geçirilen dünýä çempionaty ýaly taryhy wakalar bar.
Bu ýaryşlar Garaşsyz Türkmenistanyň örän giň gerimli we uly ähmiýetli sport çärelerine gowy taýýarlyk görmegi hem-de olary ýokary derejede geçirmegi başarýandygyny bütin dünýä äşgär etdi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda şu ýyl Welotrek boýunça dünýä çempionatynyň, Aziýa we Okeaniýa IV toparynda tennis boýunça Dewisiň Kubogy ugrundaky halkara ýaryşyň tapgyrynyň, 2022-nji ýylda bolsa Sambo boýunça dünýä çempionatynyň ýokary derejede, guramaçylykly geçiriljekdigine ynanýandygyny belledi.
Milli Liderimiz bu ýere ýygnananlara ýüzlenip, ýurdumyzyň sport taryhynda ajaýyp sahypalaryň az ýazylmandygyny aýtdy. Bu barada bellemek bilen, döwlet Baştutanymyz ajaýyp agyr atletikaçymyz, dünýäniň we Ýewropanyň üç gezek çempiony, şeýle hem Aziýanyň çempiony Altymyrat Orazdurdyýewi ýa-da görnükli türgen, döwrüniň iň meşhur mergeni hem-de Olimpiýa oýunlarynyň kümüş medalynyň eýesi, nyşana ok atmakda köp gezek dünýäniň we Ýewropanyň rekordsmeni Marat Nyýazowy ýatlady. Olar biziň naýbaşy türgenlerimizdir, görelde almaga nusgalardyr.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, häzirki döwürde hem türkmen sportunyň däpleriniň dowam edip gelýändigi we ösdürilýändigi, täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýandygy guwandyrýar. Biziň ýaş türgenlerimiz uly nesilleriň ýeňişli ýoluny mynasyp dowam edýärler. Dürli ýaryşlarda ajaýyp netijeleri gazanyp, söýgüli Watanymyzyň Baýdagyny al-asmanda parladyp, Türkmenistanyň sport abraýyny goraýarlar. Şolaryň biri hem altyn medala mynasyp bolan Ýulduz Jumabaýewadyr. Bäsleşikde onuň gazanan bu uly sylagy Türkmenistanyň dünýäniň sport giňişliginde ynamly öňe barýandygyny aýdyň görkezýär. Bu ýokary sylagyň eýesi — biziň maksada okgunly, tutanýerli, eziz Watanymyza çäksiz wepaly, ýeňiş üçin ähli gujur-gaýratyny gaýgyrmajak ýaşlarymyzyň ajaýyp wekili bolup durýar diýip, milli Liderimiz belledi.
Ýulduz Jumabaýewanyň gazanan ýeňşine guwanmaga doly haklydyrys. Bu ýeňiş biziň bütin halkymyzyň örän uly üstünligidir. Bedenterbiýäni we sporty ösdürmek boýunça alyp barýan döwlet syýasatymyzyň netijeliliginiň aýdyň tassyklanmagydyr.
Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, köp asyrlaryň dowamynda türkmen halky deňsiz-taýsyz maddy we ruhy gymmatlyklary döredipdir. Harby we raýat edermenliginiň ajaýyp nusgalaryny dünýä beripdir. Mertlige, päk ýüreklilige, ululara hormat goýmaga, maşgala ojagynyň mukaddesligine we ýokary ahlak gymmatlyklaryna esaslanýan ýörelgeleri kemala getiripdir.
Türkmenler ägirt giňişliklere ýaýran, dünýä taryhyna hem-de adamzadyň medeni ösüşine uly täsir eden güýçli döwletleri döredipdir. Häzirki döwürde bahasyna ýetip bolmajak bu taryhy gymmatlyklar täzeçe esasda dikeldilýär. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz arassa sport bäsleşiginiň asyrlarboýy dowam eden däplerini dikeltmek hem-de giňden wagyz etmek biziň örän baý taryhy-medeni mirasymyzy ösdürmegiň möhüm ugrudygyny we onuň binýatlyk esaslarynyň biridigini belledi.
Bu mirasyň hataryna dünýäde deňi-taýy bolmadyk ahalteke atlary hem degişlidir diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi. Bu atlar döwletimiziň nyşanyna, türkmenleriň kanuny buýsanjyna öwrüldi. Häzirki döwürde ýurdumyzda atçylygy ösdürmek üçin ähli zerur şertler döredilýär, täze atçylyk sport toplumlarynyň ulgamy gurlup, köp adamlaryň gatnaşmagynda at çapyşyklary yzygiderli geçirilýär.
Biz ata-babalarymyzdan miras galan ýaryşlaryňdyr däp-dessurlaryň beýleki görnüşlerini hem ösdürýäris. Şolaryň hatarynda laçyn we tazy bilen aw awlamagy, guşakly göreşi, halyçylaryň we zergärleriň gadymy sungatyny, özboluşly aýdym-tanslarymyzy, owadan milli lybaslarymyzy görkezmek bolar. Umuman, biziň ýurdumyzda özboluşly medeni-taryhy mirasy goldamaga we dikeltmäge döwlet derejesinde alada edilýär diýip, milli Liderimiz belledi.
Biz şöhratly däplerimizi häzirki döwre ýetirmek bilen, taryhy yzygiderliligi gorap sakladyk. Bu bolsa jemgyýetimizi jebisleşdirýän, merdana halkymyzy beýik üstünliklere ruhlandyrýan egsilmez güýçdür diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.
Ýokary ahlaklylyk we haýyr işler bilen sazlaşýan beden saglygy ýaly häsiýetlere biziň halkymyz hemişe belent sarpa goýupdyr. Bu häsiýetler kyn pursatlarda ar-namysy goramaga, milli aň-düşünjämizi we belent maksatlary gorap saklamaga ýardam beripdir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Şoňa görä-de, döwletimiz mundan beýläk hem bedenterbiýä we sporta ileri tutulýan ugurlar hökmünde uly üns berer. Sport üpjünçilik ulgamyny, usulyýetini ösdürmek, tälimçileri, halypalary we hünärmenleri taýýarlamak üçin zerur serişdeleri goýberer. Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, bu işleri, özümiziň gazanýan netijelerimize we iň gowy dünýä tejribesine daýanmak bilen, häzirki zaman ylmy esasynda amala aşyrarys.
Bizde «Arassa göreşde gazanylan ýeňiş şatlyk getirýär» diýen pähim bar. Türkmen halkynyň iň oňat däp-dessurlaryna laýyklykda terbiýelenen türgenlerimiz bolsa, hemişe diňe arassa ýaryşyp, halal ýeňiş gazanýarlar. Bu baradaky gürrüňi dowam edip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanda Watana şan-şöhrat getirýän hem-de dünýä sportunyň abraýyny artdyrýan ýene-de köp sanly çempionlaryň ýetişjekdigine berk ynanýandygyny aýtdy.
Milli Liderimiz Ýulduz Jumabaýewany Agyr atletika boýunça dünýä çempionatynda gazanan deňsiz-taýsyz ajaýyp üstünligi bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlap, Bitarap Türkmenistanyň Döwlet baýdagynyň mundan beýläk hem halkara sport ýaryşlarynda belentde parlajakdygyna ynam bildirdi.
Döwlet Baştutanymyz türgenleri we tälimçileri mynasyp bolan sylaglary bilen tüýs ýürekden gutlap, olara berk jan saglyk, abadan hem-de bagtyýar durmuş, saglygyň we bagtyýarlygyň ýurdy bolan mähriban Watanymyzyň halkara abraýyny artdyrmak ugrunda alyp barýan işlerinde täze üstünlikleri arzuw etdi.
Soňra Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Milli Olimpiýa komitetiniň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow Ýulduz Jumabaýewa 2018-nji ýylda Aşgabatda geçirilen Agyr atletika boýunça dünýä çempionatynda mynasyp bolan altyn medalyny gowşurdy.
Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlanýar, onuň belent owazy astynda Watanymyzyň Döwlet baýdagy ýokary galdyrylýar.
Dabaranyň dowamynda Halkara agyr atletika federasiýasynyň prezidenti doktor Maýkl Iranä söz berildi. Ol sanly wideoaragatnaşyk arkaly dabara gatnaşyjylara ýüzlendi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa Türkmenistanda sportuň dürli ugurlarynyň, şol sanda agyr atletikanyň ösdürilmegi babatda yzygiderli tagalla edýändigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Halkara agyr atletika federasiýasynyň ýolbaşçysy türkmen türgenlerine halkara ýaryşlarda uly üstünlikleri arzuw etdi.
Jenap Maýkl Iraniniň belleýşi ýaly, dünýäde emele gelen çylşyrymly ýagdaýa garamazdan, Aşgabatda geçirilýän dabara wideoaragatnaşyk arkaly goşulmak onuň üçin uly buýsançdyr.
IWF-niň prezidenti Halkara agyr atletika federasiýasynyň, Halkara barlaglar agentliginiň we Bütindünýä antidoping agentliginiň bilelikde sportuň arassa we adalatly bolmagy üçin dopinge garşy göreşde uly tagallalary edýändiklerini, şeýle hem Türkmenistanyň bu ugurda işjeňlik görkezýändigini nygtady.
Jenap Maýkl Iraniniň belleýşi ýaly, Türkmenistanyň Prezidentiniň sporty ösdürmek syýasaty netijesinde, ýurdumyzyň türgenleri halkara ýaryşlarda ýeňiş gazanyp, dürli baýraklara mynasyp bolýarlar. 2018-nji ýylda Aşgabatda geçirilen Agyr atletika boýunça dünýä çempionatynda türkmen türgeni Ýulduz Jumabaýewanyň jemi 179 kilogram agramy göterip, şeýle hem ýetginjekleriň arasynda dünýä rekordyny täzeläp, altyn medallara mynasyp bolmagy milli Liderimiziň agyr atletika sportuny ösdürmek ugrunda edýän tagallasynyň aýdyň netijesi bolup durýar diýip, myhman sözüni dowam etdi.
Bu ýeňşiň türkmen halky üçin hem buýsançly waka öwrülendigini belläp, IWF-niň prezidenti watandaşymyzyň dünýäniň çempiony diýlip yglan edilmegi bilen tüýs ýürekden çykýan gutlag sözlerini aýtdy.
Aşgabatda türkmen türgeniniň mynasyp bolan medalyny gowşuryş dabarasynyň gurnalýandygy we oňa wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşmaga döredilen mümkinçilik üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, jenap Maýkl Irani döwlet Baştutanymyza agyr atletika sportuny ösdürmek ugrunda alyp barýan işinde, türkmen türgenlerine bolsa halkara ýaryşlarda uly üstünlikleri arzuw etdi.
Soňra Halkara agyr atletika federasiýasynyň baş kätibi, Aziýanyň Agyr atletika federasiýasynyň birinji wise-prezidenti Mohammed Jaluda söz berildi. Ol sanly wideoaragatnaşyk arkaly çykyş etdi.
Jenap Mohammed Jalud şeýle dabaranyň guralandygy we oňa wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşmak mümkinçiliginiň döredilendigi üçin onuň Alyhezreti, Türkmenistanyň Prezidentine sagbolsun aýtdy we sportuň bu görnüşiniň netijeli ösmegi babatda edýän tagallalary üçin döwlet Baştutanymyza hoşallyk bildirdi.
Bellenilişi ýaly, sport hereketiniň ahlak ýörelgeleriniň degişli derejede berjaý edilmändigi üçin, 2018-nji ýylda Agyr atletika boýunça Aşgabatda geçirilen dünýä çempionatynda 45 kilograma çenli agram derejesinde altyn medal gazanan türgen bu medaldan mahrum edildi. Şeýlelikde, türkmen türgeni Ýulduz Jumabaýewa iki altyn medalyň eýesi boldy we dünýä rekordyny goýdy. Munuň özi Türkmenistanda sportuň sazlaşykly ösüş ýoluna düşendigini äşgär etdi.
Jenap Mohammed Jalud pursatdan peýdalanyp, Ýulduz Jumabaýewany dünýä birinjiliginiň ýokary baýragy bilen gutlady. Şeýle hem ol Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda bu baýragyň 2021-nji ýylyň şygaryny tassyklandygyny nygtady.
IWF-niň baş kätibi wakanyň türkmen türgenlerini täze üstünliklere ruhlandyrandygyna ynanýandygyny aýtdy.
Jenap Mohammed Jalud Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Milli Olimpiýa komitetiniň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowy we tutuş türkmen halkyny halkara derejesinde gazanylan ýeňiş bilen gutlady we bu üstünlikleriň türkmen türgenleriniň geljekki beýik ýeňişleriniň başlangyjydygyna ynam bildirdi.
Milli Liderimiz jemleýji söz bilen çykyş edip, türgenlerimiziň gazanan ajaýyp üstünlikleriniň ata Watanymyzyň taryhyna altyn harplar bilen ýazyljak hakyky milli gymmatlykdygyny belledi. Olar şol bir wagtda öz ykbalyny sporta baglajak müňlerçe ýigitler we gyzlar üçin hem görelde bolup durýar. Kalbymyzda Garaşsyz Watanymyza çäksiz buýsanç döredýär.
Häzirki döwürde Türkmenistan ýokary depginler bilen ösýän, ynamly öňe barýan kuwwatly döwletdir. Mähriban Watanymyzyň ýaşyl Baýdagy dünýä derejeli sport desgalarynda al-asmana galdyrylanda, Türkmenistanyň raýatlary bolan biz, nirede bolsagam, özümizi güneşli ýurdumyza şan-şöhrat hem-de at-abraý getirýän bitewi, jebis maşgalanyň agzalary hökmünde duýýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.
Hakyky çempionlar päsgelçiliklere hem-de kynçylyklara hötde gelip, islendik şertlerde ýokary netijeleri gazanmagy başarýar. Ýulduz Jumabaýewa hem hut şeýle ýeňşi gazandy. Men seni mynasyp bolan ýokary sylagyň bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlaýaryn. Ähli türgenlere we olaryň halypalaryna bolsa, ýeňiş gazanmak ugrunda eden tagallalary hem-de erk-islegi üçin minnetdarlyk bildirýärin diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Halkara agyr atletika federasiýasynyň prezidenti doktor Maýkl Iranä dünýäde agyr atletikany ösdürmäge goşýan şahsy goşandy we sportda adalatly syýasaty alyp barýandygy üçin minnetdarlyk bildirdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şeýle hem baş sekretar Mohammed Jaluda şu dabaraly çärä gatnaşýandyklary üçin minnetdarlyk bildirdi we Halkara agyr atletika federasiýanyň ýolbaşçylarynyň adyna iň gowy arzuwlaryny aýtdy.
Dabaraly çäräniň ahyrynda milli Liderimiz döwletimiz üçin raýatlarymyzyň iň uly gymmatlyk bolup durýandygyny aýratyn belledi. Şeýlelikde, Türkmenistan ýakyn hem-de uzak geljege gönükdirilen, sagdyn durmuş kadalaryny, bedenterbiýäni we sporty ösdürmegi hem-de wagyz etmegi maksat edinip, üstünlikli öňe gitmegiň oňyn göreldesini görkezýär.
Döwlet Baştutanymyz hemmelere şu dabaraly çärä gatnaşandyklary üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirip, bu ýerden ugrady.
* * *
Şu gün paýtagtymyzdaky Olimpiýa şäherçesiniň şeýle hem “Sport” myhmanhanasynda halkara sport ýaryşynda Türkmenistana wekilçilik edip, ýurdumyzyň dünýädäki sport abraýynyň belende galmagyna mynasyp goşant goşan türkmen türgenini, onuň tälimçisini we Türkmenistanyň Agyr atletika federasiýasynyň ýolbaşçysyny sylaglamak dabarasy geçirildi.
“Sport” myhmanhanasynyň eýwanynda ýurdumyzyň ýokary derejeli sporty ösdürmekde gazananlary, türkmen türgenleriniň halkara we dünýä ýaryşlarynda mynasyp bolan abraýly baýraklary barada gürrüň berýän giňişleýin sergi, şeýle hem şekillendiriş we amaly-haşam sungatynyň eserleriniň sergisi ýaýbaňlandyryldy.
Häzirki döwürde ýurdumyzyň köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketiniň we sportuň ösüşiň täze belentliklerine çykmagy ugrunda toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallasy arkaly amala aşyrylýan çäreler özüniň oňyn netijesini berýär. Watandaşymyzyň Agyr atletika boýunça dünýä çempionatynda gazanan uly ýeňşi mynasybetli guralan dabara milli Liderimiziň gatnaşmagy bu çäräniň ähmiýetini has-da artdyrdy, munuň özi hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzda sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkidilmegine we milli sportuň dünýä derejesine çykmagyna aýratyn ähmiýet berýändiginiň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi.
Dabaranyň dowamynda hormatly Prezidentimiziň degişli Permany okaldy. Oňa laýyklykda, Türkmen döwlet bedenterbiýe we sport institutynyň talyby Ýulduz Jumabaýewa ýurdumyzda ýokary netijeli sporty ösdürmäge goşan şahsy goşandy, halkara ýaryşlarda mähriban Watanymyzyň sport abraýyny goramakda uly üstünlikleri gazanandygy üçin Türkmenistanyň “Watana bolan söýgüsi üçin” diýen medaly bilen sylaglandy. Döwlet Baştutanymyzyň Buýrugyna laýyklykda, oňa 2020-nji ýylda goýberilen, ak reňkli “Lexus LX 570 Sport Plus” kysymly ýeňil awtoulagy sowgat berildi.
Görnüşi ýaly, Türkmenistanyň halkara sport giňişligindäki abraýynyň belende galmagyna şahsy goşant goşup, halkara ýaryşlarda ýokary netijeleri gazanýan türgenleri döwlet derejesinde sylaglamak asylly däbe öwrüldi.
Dabaranyň dowamynda Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzyň Sport we ýaşlar syýasaty ministrliginiň Ýokary sport ussatlygy mekdebiniň agyr atletika bölüminiň tälimçi-mugallymy M.Sähetmyradowy Türkmenistanyň “Watana bolan söýgüsi üçin” diýen medaly bilen sylaglamak hakyndaky Permany okaldy. Bellenilişi ýaly, bu sylag tälimçini has-da netijeli işlemäge we ýokary taýýarlykly ussat türgenleriň sanyny artdyrmak ugrunda zerur tagallalary etmäge ruhlandyrýar. Şeýle hem Türkmenistanyň Prezidentiniň Buýrugy bilen, tälimçi-mugallym M.Sähetmyradowa halkara ýaryşlarda baýrakly orunlary eýeleýän türgenleri taýýarlandygy üçin täze ýaşaýyş jaýynyň açary gowşuryldy.
“Sport” myhmanhanasynda geçirilen dabaraly çärede döwlet we jemgyýetçilik işinde gazanan uly zähmet üstünlikleri üçin ýurdumyzyň daşary işler ministriniň orunbasary B.Mätiýewi Türkmenistanyň “Gaýrat” medaly bilen sylaglamak hakynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Permany okaldy.
Ýokary döwlet sylaglaryna mynasyp bolanlar milli Liderimiziň başlangyjy we ýadawsyz tagallasy netijesinde, ýurdumyzda köpçülikleýin bedenterbiýäniň we ýokary netijeli sportuň ösüşiniň hil taýdan täze derejä çykarylandygyny bellediler. Türkmenistanda öňdebaryjy enjamlar bilen üpjün edilen häzirki zaman sport toplumlary we döwrebap stadionlar, ýöriteleşdirilen sport mekdepleri gurulýar. Şolarda döredilýän şertler sportuň dürli ugurlary boýunça üstünlikli türgenleşikleri geçirmäge we halkara ähmiýetli ýaryşlary guramaga mümkinçilik berýär.
Sylaglara mynasyp bolanlar ýurdumyzda sporty wagyz etmek, netijeli işlemek, dürli ugurlarda bolşy ýaly, sport ulgamynda hem uly üstünlikler gazanmak babatda ähli zerur şertleriň döredilýändigi üçin Arkadag Prezidentimize tüýs ýürekden çykýan hoşallyk sözlerini aýtdylar.
Ýokary döwlet sylaglaryna mynasyp bolanlar döredilýän oňyn mümkinçiliklerden netijeli peýdalanyp, mundan beýläk-de uly üstünlikleri gazanmak we ýaşlary beýik sport ýeňişlerine ruhlandyrmak ugrunda ähli zerur tagallalary etjekdiklerine ynandyrdylar.
* * *
“Sport” myhmanhanasynyň öňündäki meýdançada Türkmen döwlet bedenterbiýe sport institutynyň 5-nji ýyl talyby Ý.Jumabaýewa döwlet Baştutanymyzyň adyndan özüne berlen täze awtoulagy uly hoşallyk bilen kabul etdi. Bu ýerde ussat türgeniň ene-atalary bolup, olar milli Liderimize bu sowgat üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler. Şeýle hem dünýäniň çempionynyň tälimçisi M.Sähetmyradow hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallyk sözlerini beýan etdi. Ol özüniň maşgala agzalary bilen bilelikde, milli Liderimiziň sowgat beren ýokary amatlykly öýüne girdi.
* * *
Şu günki şanly wakanyň hormatyna dabaraly konsert geçirildi hem-de ýurdumyzyň türgenleriniň görkezme çykyşlary guraldy.
Artistler we döredijilik toparlary öz çykyşlarynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň halkymyzyň sagdynlygy we abadançylygy, ýurdumyzyň sport mümkinçiliklerini giňden durmuşa geçirmek ugrundaky aýratyn ünsi we aladasy netijesinde Watanymyzyň köpçülikleýin bedenterbiýäni we sporty ösdürmekdäki üstünliklerini wasp etdiler.
Tejribeli we ýaş türgenler özleriniň görkezme çykyşlarynda agyr atletikada tärleriň ussatlyk bilen ýerine ýetirilişini görkezdiler. Bu bolsa ýurdumyzda sportuň bu görnüşi üçin ähli işleriň, halkara sport ýaryşlarynda Türkmenistana mynasyp wekilçilik etmäge taýýar türgenleri taýýarlamak üçin uly mümkinçilikleriň bardygyna şaýatlyk edýär.

Hormatly Prezidentimiz 2020-nji ýylda, ýagny «Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany» ýylynda Garaşsyzlyk güni mynasybetli halkymyza Gutlagynda: «Türkmen halky Garaşsyzlygynyň ilkinji günlerinden başlap, belent maksady — demokratik, hukuk, dünýewi döwletiň esaslaryny berkarar etmek, raýat jemgyýetini gurmak ýoluny saýlap aldy. Şoňa görä-de, biz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe özbaşdak ösüşiň röwşen ýoly bilen ata Watanymyzy ösüşleriň täze belentliklerine tarap bedew bady bilen öňe alyp barýarys» diýdi. Eýýäm şu jümleden Türkmen döwletiniň özbaşdak ýaşaýşa gadam goýan ilkinji pursatlaryndan dogry ýoly saýlap alandygyny, ol ýol bilen bedew batly öňe gidip, uly belentliklere ýetendigini duýmak kyn däl. Elbetde, «duýmak» diýenimde men ýaş nesli göz öňünde tutýaryn, orta we uly ýaşly adamlar bolsa Garaşsyzlygyň gadamlaryna aýak goşup, her bir ösüş-özgerişe gözli şaýat bolan, kesp-kärine, ukybyna görä şol işlere goşant goşan adamlar.

Indi 30 ýylyň içidir, biz mukaddes Garaşsyzlygymyzyň hem maddy, hem ruhy eşretlerini görüp, bagtyýar durmuşda ýaşaýarys. Elbetde, bu döwür taryh üçin juda bir uly möhlet däl, emma şol ýyllarda özbaşdak ýaşap, ata-baba ruhumyza kybap milli ýolumyzdan ýöräp gazanan köpugurly ösüşlerimiz welin, döwletimiziňem, halkymyzyňam durmuşynda görlüp-eşidilmedik özgerişlikleri döretdi. Şonuň üçin, bu günki gün geçilen ýola gysgaça ser salmaga, taryh üçin uzak bolmadyk möhletde bitirilen beýik işler dogrusynda söhbet etmäge doly mümkinçilik bar. Özem şeýle söhbet etjek bolsak, ony hökman mukaddes Garaşsyzlygymyz bilen baglamaly bolar. Çünki biz 30 ýylda nähili sepgitleri eýelän bolsak, nähili belentliklere ýeten bolsak, olaryň ählisiniň binýadynda mukaddes Garaşsyzlygymyz durýar.

Bütin ömürlerine özbaşdak, erkin ýaşaýşy arzuwlap öten eždatlarymyzyň arzuwynyň miwesini görmek, Garaşsyzlygyň jana şypaly sergin howasyndan erkana dem alyp ýaşamak bize we biziň nesillerimize miýesser etdi. Şeýdibem, XX asyryň 91-nji ýylynyň altyn güýzünden türkmen halkynyň taryhynda täze eýýam — Garaşsyzlyk eýýamy başlandy. Bu eýýamyň ähli ruhy aýratynlyklaryny milletimiziň öz geçmişini, şu gününi hem-de geljegini şahsy görüş özboluşlylygy düzýär. Şol özboluşlylyk bolsa milli miraslarymyza, peder däplerimize ýokary sarpa goýýan hormatly Prezidentimiziň her bir tutumynda, halkymyza peşgeş berýän ajaýyp kitaplarynda öz beýanyny tapýar hem-de döwre laýyk ösdürilýär. Munuň özi döwletimiziň we milletimiziň geljegini öňünden kesgitläp hem-de göz öňüne getirip, il-ýurt bähbitli dogry ýoly saýlap almaga we wajyp çözgütleri kabul etmäge Gahryman Arkadagymyza ygtybarly mümkinçilikleri berýär.

Şu ýerde biraz yza çekilip, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň ilkinji günlerine gysgaça nazar aýlasak göwnemakul boljak. Sebäbi täze döwleti esaslandyryp, täze bir ýola düşmek asla ýeňil zat däl. Täze ýola düşülende, iň esasy zat dürs ýoly tapyp, soňra wagt ýitirmän hem-de azaşman şol ýoldan öňe gitmekdir. Elbetde, munda ýolçularyň uzak ýola taýýarlyk derejesine köp zat degişli bolýar. Ýola taýýarlyk hem köp derejede tejribä baglydyr. Türkmen bolsa özüniň uzak taryhy ýolunda dünýäniň dürli künjeginde ýetmişden gowrak ululy-kiçili döwlet gurup, beýleki halklara: «Döwlet gurjak bolsaň, türkmene bar!» diýdirip bilen millet. Şoňa görä, halkymyz, turuwbaşdan, täze döwletiň gitmeli ýoluny ata-babalarymyzyň tejribesine, goýup giden parasatlaryna daýanyp saýlady. «Bu günki işi ertä goýma», «Galan işe gar ýagar» ýaly parasatlardan ugur alnyp, ýoly ýitirmezlik, azaşmazlyk üçin haýdan-haý işe girişildi. Çünki ýol ýitirmek wagt ýitirmekden başlanýar. Ýol ýitse bolsa, ýurt ýitjekdi, ýurt ýitse-de, millet ýitjekdi. Şeýle bolansoň, türkmeniň täze eýýamynyň baş ýoly hökmünde, turuwbaşdan, Milli Galkynyş ýoly işlenip düzüldi. Şol ýol hem Garaşsyz döwletimiziň soňky ösüşleriniň berk binýadyna öwrüldi.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň yzysüre işlenilip düzülen we herekete girizilen täze ýoluň maksady hem-de wezipesi milleti gaýtadan döretmekdi. Bu iş tutuş halky öz içine almalydy, ýekeje adam-da ondan çetde galmaly däldi. Munuň üçin özbaşdak döwletiň Milli Galkynyş ýolunyň üç sany baş ruhy-ahlak ýörelgesini tapyp, öňe çykarmalydy. Şol üç ýörelge hökmünde bolsa Agzybirlik, Asudalyk hem-de Jebislik düşünjeleri saýlanyp alyndy. Bada-bat halkymyzyň ruhy ýörelgesine öwrülen bu üç düşünje Türkmen döwletiniň sarsmaz binýadyna, hiç mahal mizemejek gymmatlygyna öwrüldi.

Çünki:

Agzybirlik — Oguz han atamyzyň wesýetine uýup, bir agza bakmakdyr. Agzybirlik — milletiň adyndan we milletiň ruhy bolup bir Şahsyýetiň, bir agzyň gürlemegidir. Agzybirlik — betniýet agyzlaryň köp bolup, gep-gybatyň örňemeginiň, möwç almagynyň öňüne böwet basmakdyr.

Asudalyk — jemgyýetiň rahat ýaşaýşydyr. Asudalyk — parahat durmuşdyr.

Jebislik — tutuş halkymyzyň bir ruhy-milli bitewülige öwrülmegidir. Jebislik — dürli jemgyýetçilik gatlaklarynyň bir bitewülige öwrülmegidir. Jebislik — türkmen milletiniň döremegidir.

Özbaşdaklygyň ilkinji ýyllaryndan bu üç düşünje aňyna berk ornaşansoň, bir Başa gulak asýan asly halal halkymyz hormatly Prezidentimiziň daşyna mäkäm jebisleşip, Garaşsyz Türkmenistany halkara jemgyýetçiliginde sylanýan, ähli babatda dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna çykarmagy başardy. Şeýle bolansoň, biz döwlet Garaşsyzlygymyzy ähli zatdan belentde goýýarys.

Atansoň Bagt daňy — şuglaly ýalkym,
Galkyndy agzybir halkyň ykbaly.
Zähmet bilen dünýä tanaldy halkym,
Yklymlara uzap hoşniýet ýoly.
Baýdagymyz ruhy bolup halkymyň,
Inine siňdirdi millilik keşbin.
Röwşen geljegmize saçyp ýalkymyn,
Lowlatdy kalplaryň Watana yşkyn.
Il agzybir, ýurt Garaşsyz, Bitarap,
Köşkler gurýas, müň ýyl alysa garap.
Adamzadyň baş arzuwy çarýanda
Soňsuza çen uzasyn asudalyk.
Uçsun kepderiler mawy asmanda,
Dünýe içre ähli kalba ýol salyp.
Arkadagyň parahatçylyk ýolun,
Laýyk bilip, goldap dünýäň ynsany.
Ykrar eden hem-de baglan ykbalyn
Köpdür, juda köpdür, sanardan sany.
Jebis bolup, turuwbaşdan birleşip,
Eýe bolduk sowulmaz ajap çaga.
Bir supra jem bolup hem şat gürleşip,
Iller alkyş aýdýarlar Arkadaga!
Sarpalydyr bize dost bolup gelen,
Lebzi halal kişi görer çyn bagty.
Il bolup ýaşaýas çar tarap bilen,
Kalplarda gülledip dostluk daragty.

Döwrangeldi AGALYÝEW,

Türkmenistanyň at gazanan žurnalisti.

Türkmenistanda saýlawlaryň öňüsyrasyndaky möhüm tapgyr — Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalygyna dalaşgärleri hödürlemek tamamlandy.

Ýurdumyzyň Saýlaw kodeksine laýyklykda, 6-njy fewralda badalga alan bu möhüm syýasy çäräniň çäklerinde welaýat, etrap we şäher halk maslahatlarynyň mejlislerinde dalaşgärler ara alnyp maslahatlaşyldy, olaryň sany çäklendirilen däldir. Mejlise gatnaşyjylaryň her biri dalaşgärlige hödürlenilýänler hakynda teklip girizmäge, ara alyp maslahatlaşmaga gatnaşmaga, olary goldamaga ýa-da ret etmäge, hut özüni hem dalaşgär hökmünde hödürlemek üçin ara alyp maslahatlaşylmagyny teklip etmäge bolan hukuklaryndan kanuna laýyklykda peýdalandylar.

Dabarada çykyş edenleriň belleýşi ýaly, öňde boljak saýlawlar ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşynda, demokratik özgertmeleri çuňlaşdyrmagyň ýolunda aýratyn möhüm waka bolar. Bu özgertmeler milli Liderimiziň başlangyjy bilen amala aşyrylýan Watanymyzyň gülläp ösmegine we abadançylygyna, türkmen halkynyň bagtyýar geljegine gönükdirilen başlangyçlarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi üçin ygtybarly binýat bolar.

10. Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk syýasatynyň üstünligi

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň ýyl ýazgysyna täze ajaýyp sahypalary ýazan 2020-nji ýyl aýratyn baýramçylyk senesiniň — Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesine eýe bolmagynyň 25 ýyllygynyň nyşany astynda geçdi. Ýylyň “Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany” diýen şygary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň yzygiderli durmuşa geçirýän parahatçylyk döredijilikli hem-de netijeli daşary syýasy strategiýasynyň aýdyň beýanyna öwrüldi. Şol strategiýa bolsa deňhukukly hyzmatdaşlyga, ählumumy durnukly ösüşe we howpsuzlygy pugtalandyrmaga gönükdirilendir.

Milli Liderimiziň daşary ýurtlaryň Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalarynyň hem-de halkara guramalaryň wekilhanalarynyň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda geçirilen “Bitaraplyk syýasaty we onuň halkara parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmekdäki ähmiýeti” atly halkara maslahat bu şanly senä gabatlanylyp guralan, Diýarymyzda hem-de daşary ýurtlarda geçirilen köp sanly baýramçylyk dabaralarynyň we çäreleriniň esasy wakalarynyň birine öwrüldi. Forumda wideoaragatnaşyk arkaly BMG-niň, ÝUNESKO-nyň, YHG-nyň, ŞHG-niň ýolbaşçylary hem çykyş etdiler.

Gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlaryň ählisi — aýry-aýry döwletler hem-de abraýly guramalar bilen köpugurly hyzmatdaşlygyň çäkleriniň işjeň giňeldilmegi netijesinde, ýurdumyzyň daşary syýasy ugry wajyp meseleleri çözmekde, häzirki döwrüň wehimlerine garşy göreşmekde özara bähbitli gatnaşyklaryň zerurdygyna göz ýetiren tutuş dünýä bileleşiginiň goldawyna mynasyp boldy.

Tagallalary birleşdirmegiň örän wajypdygyna düşünilmegi Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisinde “Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny we ähmiýeti” atly Kararnamanyň kabul edilmegine ýardam etdi. Şeýle resminama Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň daşary işler ministrleriniň Geňeşiniň nobatdaky mejlisinde hem kabul edildi. Munuň özi bitaraplyk syýasatynyň ähmiýetiniň artýandygyna şaýatlyk edýär. Şeýlelikde, YHG “Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasy sebitinde we tutuş dünýäde halkara parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de durnukly ösüşi saklamakda we pugtalandyrmakda bitaraplyk syýasatynyň orny” atly Kararnamany kabul etdi.

Watanymyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 25 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda kabul edilen bu Kararnamalar biziň parahatçylyk söýüjilikli syýasatymyzyň ählumumy ykrarnamasynyň aýdyň subutnamasyna öwrüldi.

Milli Liderimiziň pikirine görä, Türkmenistanyň Bitaraplygy sebit hem-de ählumumy möçberde ýagdaýlary kadalaşdyrmaga oňyn täsir edýän şert hökmünde özüni has aýdyňlyk bilen görkezýär, köp sanly syýasy, ykdysady, ynsanperwer we ekologiýa meselelerini çözmekde döwletleriň hem-de halkara guramalaryň hyzmatdaşlygynyň many-mazmunyna we ugurlaryna oňyn täsir edýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, bu gün Bitaraplyk Türkmenistanyň halkara hyzmatdaşlygynyň ähli ugurlaryna diýen ýaly degişlidir, köpugurly gatnaşyklary ýola goýmak işinde we özara düşünişmekde uly mümkinçiliklere eýedir, BMG-niň esasy maksatlaryny hem-de strategiýalaryny durmuşa geçirmekde möhüm orun eýeleýär.

Milli Liderimiziň Ministrler Kabinetiniň 2021-nji ýylyň 12-nji fewralynda geçirilen Hökümetiň 2020-nji ýylda hem-de şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetiren işleriniň netijelerine bagyşlanan giňişleýin mejlisinde Türkmenistanyň ikitaraplaýyn döwletara gatnaşyklary ýola goýmak bilen bir hatarda, iri halkara guramalar bilen köpugurly özara hyzmatdaşlygy hem işjeň ösdürýändigini belledi. Şolaryň hatarynda Birleşen Milletler Guramasy, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy, Goşulyşmazlyk Hereketi, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasy we beýleki abraýly halkara guramalar bar.

Dünýäde parahatçylyk söýüji, netijeli daşary syýasaty alyp barýan Bitarap döwletimiziň halkara bileleşikdäki at-abraýy hem yzygiderli ýokarlanýar. Biziň ýurdumyzyň öňe süren köp sanly başlangyçlaryna abraýly halkara guramalarda düşünmek bilen garalýar we bu başlangyçlar uly goldaw tapýar. Şeýlelikde, Bitarap Türkmenistan sebitde parahatçylygy we durnukly ösüşi pugtalandyrmaga, hoşniýetli goňşuçylyk ýagdaýyny döretmäge hem-de hyzmatdaşlygy ýola goýmaga uly goşant goşdy we goşmagyny dowam edýär. Bularyň ählisi biziň dünýädäki ornumyzy berkitmäge, Garaşsyz döwletimiziň halkara abraýyny ýokarlandyrmaga ýardam berdi.

Hormatly Prezidentimiziň döwletimiziň daşary syýasy ugruny alyp barmakdaky işjeň we täzeçillik işiniň muňa ýardam edendigi şübhesizdir. Hut milli Liderimiz köp babatda Diýarymyzyň halkara giňişlikdäki garaýyşlaryny kesgitleýär. Şol garaýyşlar bolsa ýurdumyzyň ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan geçirilýän dürli çäreleriň çäklerinde amala aşyrylýar. Şeýle garaýyşlar we ileri tutulýan ugurlar döwlet Baştutanymyz tarapyndan “Türkmenistan we halkara guramalary: parahatçylygyň we ösüşiň hatyrasyna hyzmatdaşlyk” atly halkara maslahatda anyk kesgitlenildi. Bu maslahat 2020-nji ýylyň 14-nji ýanwarynda geçirildi we Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 25 ýyllygyna bagyşlandy.

Ýurdumyz giň halkara hyzmatdaşlygy giňeltmäge gönükdirilen hem-de ähli ýurtlaryň we halklaryň bähbitlerine kybap gelýän möhüm başlangyçlary öňe sürmek bilen çäklenmän, eýsem, şolary iş ýüzünde amala aşyrmak boýunça çäreleri görýär.

Döwlet Baştutanymyz şu duşuşyga wekilleri gatnaşan halkara guramalara biziň başlangyçlarymyzy hem-de tekliplerimizi goldaýandyklary, Türkmenistan bilen hyzmatdaşlyga hemişe taýýardyklary, köp sanly bilelikdäki taslamalar durmuşa geçirilende görkezýän özara hormat, netijelilik we ýokary taýýarlyklary üçin aýratyn minnetdarlyk bildirip, Bitarap Türkmenistanyň hemişe hakyky dost, ygtybarly hyzmatdaş hem-de pikirdeş bolmagynda galjakdygyny aýtdy.

Maslahatyň çäklerinde Türkmenistanyň döwlet edaralarynyň ýolbaşçylary tarapyndan halkara guramalaryň wekilleri bilen bilelikde Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmak ýaly hyzmatdaşlygyň möhüm ugry boýunça 2020-nji ýyl üçin hereketleriň Meýilnamalaryna gol çekmek dabarasy boldy.

Jemi 12 resminama gol çekilip, şolaryň hatarynda BMG-niň Çagalar gaznasy, BMG-niň Ilat gaznasy, Birleşen Milletler Guramasynyň wekilhanasy bilen bilelikde işlemegiň ýyllyk iş meýilnamalary bar. Şeýlelikde, Türkmenistanyň we BMG-niň hyzmatdaşlygynyň täze sahypasy açyldy. Bu gatnaşyklaryň esasy ugurlary, ilki bilen, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek babatda, hormatly Prezidentimiz tarapyndan ýylyň dowamynda içeri we daşary syýasat derejesinde yzygiderli ara alnyp maslahatlaşyldy. Ilkinji nobatda, gürrüň döwletleriň we hökümetleriň baştutanlary, abraýly guramalaryň, iri kompaniýalaryň ýolbaşçylary bilen geçirilýän gepleşikler barada barýar. Telefon arkaly daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen dünýä syýasatynyň dürli meseleleri boýunça pikir alyşmak ýaly halkara gatnaşyklaryň usullaryndan hem netijeli peýdalanylýar, 2020-nji ýylda bolsa wideomaslahatlary guramak usuly hem giňden ulanyldy.

2020-nji ýylyň 11-nji martynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Azerbaýjan Respublikasyna resmi saparyny amala aşyrdy we şol ýerde azerbaýjan Lideri Ilham Aliýew bilen gepleşikleri geçirdi. Döwlet Baştutanlary döwletara hyzmatdaşlygy giňeltmegiň we çuňlaşdyrmagyň meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar, ikitaraplaýyn resminamalaryň ençemesine gol çekildi. Bakuwda hormatly Prezidentimiziň Azerbaýjanyň Premýer-ministri Ali Asadow bilen hem duşuşygy geçirildi.

Şonda gazanylan ylalaşyklaryň netijeleri eýýäm 2021-nji ýylyň ýanwarynda Türkmenistanyň Hökümetiniň we Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Hazar deňzinde “Dostluk” ýatagynyň uglewodorod serişdelerini bilelikde gözlemek, işläp geçmek we özleşdirmek barada özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama gol çekilmeginde hem öz aýdyň beýanyny tapdy.

2020-nji ýylyň sentýabrynda hormatly Prezidentimiz Aşgabada iş sapary bilen gelen Gazagystanyň Premýer-ministri Askar Mamini kabul etdi. Duşuşygyň barşynda döwletara ykdysady taslamalaryň birnäçesini durmuşa geçirmegiň meselelerine hem-de söwda-ykdysady we ulag-logistika ulgamlarynda, energetika hem-de oba hojalygynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň geljegine garaldy.

Sebit gatnaşyklary bilen baglylykda, Demirgazyk — Günorta transmilli demir ýolunyň ähmiýeti hem-de Türkmenbaşy — Gazagystan döwrebap awtomobil ýoluny gurmak barada türkmen tarapynyň täze başlangyçlarynyň möhümligi nygtaldy. Ýakyn geljekde bu awtomobil ýoly döwletleriň arasyndaky haryt dolanyşygyny, ýolagçy gatnatmagyň we ýük daşamagyň möçberlerini artdyrmaga mümkinçilik berer.

Ekologiýa ulgamynda hyzmatdaşlyk duşuşygyň esasy meseleleriniň biri boldy. Bu ulgamda Türkmenistan we Gazagystan, hususan-da, Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň (AHHG) çäklerinde hyzmatdaşlyk edýärler, ýurtlaryň ikisi hem Hazar meselelerini çözmek boýunça tagallalary birleşdirmäge aýratyn üns berýärler.

Täze bilelikdäki taslamalary, şol sanda gazhimiýa ulgamyndaky taslamalary durmuşa geçirmäge, taraplaryň türkmen gazyny Gazagystanyň içerki bazaryna ibermäge gyzyklanmasy beýan edildi. Ynsanperwer ulgamda netijeli gatnaşyklary ösdürmek barada hem gürrüň edildi. Ylym hem-de bilim, medeniýet we sport ugurlary boýunça gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň wajypdygy bellenildi.

2020-nji ýylda döwlet Baştutanymyz onlaýn tertipde geçirilen ýokary derejeli duşuşyklaryň hem-de forumlaryň birnäçesine gatnaşdy. Şolaryň gün tertibiniň esasy meseleleriniň biri dünýäni gurşap alan pandemiýa garşy göreşmek bilen baglanyşykly boldy.

10-njy aprelde hormatly Prezidentimiz Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk Geňeşiniň wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen maslahatyna gatnaşdy. Onuň gün tertibine koronawirus pandemiýasyna garşy göreşmekde döwletleriň tagallalaryny utgaşdyrmak bilen baglanyşykly meseleler girizildi. Duşuşygyň barşynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, ýurdumyzda täze görnüşli ýokanjyň öňüni almaga gönükdirilen çäreleriň toplumy öz wagtynda görüldi. Şonuň netijesinde Türkmenistanda arassaçylyk-epidemiologiýa ýagdaýy durnuklydyr hem-de berk gözegçilikde saklanylýar, bu ugurdaky zerur işler dowam etdiriler.

Şonuň bilen birlikde, ýagdaýyň örän çylşyrymlydygyna düşünmek bilen, Türkmenistan häzirki şertlerde söwda we ykdysady gatnaşyklaryň, özara haryt iberilmeginiň we üstaşyr gatnawlaryň ygtybarlylygyny saklamak üçin döwletleriň arasynda ulag gatnawlarynyň durnuklylygyny üpjün etmegi zerur hasaplaýar.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Türkmenistan bilen Azerbaýjanyň bilelikdäki tagallasy netijesinde, Hazar deňziniň üsti bilen Türkmenbaşy we Baku deňiz menzilleriniň arasynda gämi gatnawlarynyň dowam edýändigini belledi. Munuň özi giň geoykdysady giňişlikde ýük gatnawlaryny üpjün edýän möhüm ulag ýoly bolup durýar.

Sebitiň hyzmatdaşlary bilen bilelikdäki tagallalar Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ulag geçelgeleriniň işiniň kadaly ýola goýulmagyny üpjün etmäge mümkinçilik berýär.

Saglygy goraýyş ulgamynda hem ysnyşykly hyzmatdaşlygyň ýola goýulmagy biziň bilelikdäki işlerimiziň netijeli bolmagynyň möhüm şertidir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy hem-de emele gelen ýeňil bolmadyk häzirki şertlerde koronawirus ýokanjyna garşy göreşde toplanan tejribäni we bilimleri alyşmagyň, howply ýokanç keselleri bejermegiň hem-de olaryň öňüni almagyň täze usullaryny işläp taýýarlamagyň, häzirki zaman lukmançylyk serişdelerini döretmegiň, täze tehnologiýalary ornaşdyrmagyň aýratyn möhüm ähmiýetiniň bardygyny belledi.

Şunuň bilen baglylykda, häzirki döwürde hyzmatdaşlygyň ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda teleköprüleri, wideomaslahatlary guramak, uzak aralykdan pikir alyşmagyň beýleki usullaryny ulanmak ýaly görnüşleri teklip edildi. Bu möhüm işlere tejribeli lukmanlar, alymlar, bilermenler we lukmançylyk ulgamynyň ähli wekilleri giňden gatnaşdyrylmalydyr. Şeýle hem täze howplara garşy göreşmek we emele gelen kynçylyklary ýeňip geçmek bilen bagly iş alyp barýan beýleki düzümler hem-de pudak edaralary çekilmelidir.

2020-nji ýylyň 22-nji aprelinde Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik geçirildi. Söhbetdeşligiň barşynda taraplar möhüm halkara meseleleri, şol sanda dünýä bileleşigi üçin häzirki jogapkärli döwürde halklaryň we ýurtlaryň arasyndaky hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar.

Söhbetdeşler BMG-niň utgaşdyryjy ornunyň ähmiýetini nygtadylar, çünki bu gün adamzat dünýäde uly giňişligi gurşap alan hem-de köp döwletleriň we halklaryň adaty durmuşyny üýtgedýän örän çylşyrymly wehim bilen ýüzbe-ýüz boldy.

2020-nji ýylyň 4-nji maýynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Goşulyşmazlyk Hereketiniň koronawirusa garşy göreşmek boýunça Utgaşdyryjy toparynyň sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen ýokary derejedäki duşuşygynda çykyş edip, oňa agza ýurtlary ykdysadyýeti dikeltmegiň üstünde işlemäge çagyrdy. Milli Liderimiz dünýä ykdysadyýetini durnukly ösüş ýoluna çykarmak üçin, berk binýady kemala getirmegiň zerurdygyny nygtady. Bu ugurda energetika, senagat, ulag we söwda pudaklary esasy ugurlar bolmalydyr. Döwlet Baştutanymyzyň pikirine görä, tutuş dünýäde azyk howpsuzlygyny üpjün etmekde Goşulyşmazlyk Hereketiniň döwletleriniň utgaşykly işi zerurdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow parahatçylygy we howpsuzlygy pugta üpjün etmegiň öňde goýlan ähli maksatlara ýetmegiň, häzirki çökgünligi doly ýeňip geçmegiň esasy, aýgytly şerti bolup durýandygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz uruşlaryň hem-de gapma-garşylyklaryň şertlerinde pandemiýa garşy üstünlikli göreşmegiň we onuň ýaramaz netijelerini aradan aýyrmagyň mümkin däldigini nygtady.

Milli Liderimiz Türkmenistanyň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakyndaky Kararnamany kabul edendigini ýatladyp, Goşulyşmazlyk Hereketiniň ýurtlaryny Kararnamada beýan edilen maksatlara ýetmäge işjeň ýardam etmäge, dünýäde parahatçylygyň, durnukly ösüşiň üpjün edilmegine öz goşantlaryny goşmaga çagyrdy.

2020-nji ýylyň 2-nji iýulynda Türkmenistanyň, Owganystanyň we Azerbaýjanyň Prezidentleriniň arasynda wideomaslahat görnüşinde üçtaraplaýyn duşuşyk geçirildi. Ýokary derejeli iş maslahatynyň gün tertibine giň möçberli bilelikdäki taslamanyň — Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ugry boýunça “Lapis Lazuli” halkara ulag-üstaşyr geçelgesiniň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmak meselesi girizildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wideoduşuşykda dünýäniň ýüzbe-ýüz bolan ählumumy howpuny nazara almak bilen, bu ugurdaky hyzmatdaşlyga aýratyn ähmiýet berilýändigini belledi. Ýokanç keseliň täze görnüşiniň — COVID-19 koronawirusynyň ýaýramagyna garşy göreşmäge gönükdirilen halkara tagallalaryň çäklerinde, Türkmenistan, Owganystan we Azerbaýjan bilelikde netijeli işleri geçirdiler, sebitde ykdysady gatnaşyklaryň saklanyp galmagyny hem-de pandemiýanyň durmuş-ykdysady taýdan ýaramaz netijeleriniň azaldylmagyny üpjün edýän möhüm ulag-üstaşyr geçelgäniň durnukly işlemegi üçin ähli zerur şertler döredildi.

Döwlet Baştutanymyz ulag ulgamynda uzak möhletli hyzmatdaşlygy işjeň ýola goýmak boýunça birnäçe anyk teklipleri öňe sürdi. Şolaryň hatarynda Bitewi logistiki merkezini döretmek, Türkmenbaşydaky Halkara deňiz portunyň we ýurdumyzyň beýleki logistik desgalarynyň mümkinçiliklerini ulanmak arkaly ýokary tehnologiýaly multimodal düzümi ösdürmek teklipleri bar.

Şeýle hem Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan gatnaw ugry boýunça we yzyna ýükleri getirmek üçin bir bitewi nyrh syýasatynyň girizilmegi, “Bitewi penjire” ýörelgesi boýunça gözegçilik ulgamyny ornaşdyrmagyň hasabyna gümrük amallaryny ýönekeýleşdirmek maksadalaýykdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy hem-de ýoluň sanly atlasyny taýýarlamagy teklip etdi.

Mundan başga-da, milli Liderimiz hyzmatdaşlygyň telekommunikasiýalar ugry boýunça özara gatnaşyklar ýaly ugruna söhbetdeşleriň ünsüni çekdi. Türkmenistan iki möhüm taslamany — Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň we Türkmenbaşy — Siazan ugry boýunça Türkmenistan bilen Azerbaýjanyň arasynda Hazar deňziniň düýbünden optiki-süýümli kabel aragatnaşyk ulgamynyň gurluşygynyň taslamasyny amala aşyrýar.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygyň çeýe usulyny işläp taýýarlamak arkaly goňşy ýurtlaryň tagallalaryny birleşdirmegi teklip etdi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň pikirine görä, munuň özi iň döwrebap, öňdebaryjy tehnologiýalary ulanmak arkaly, Ýewraziýa yklymynyň giň gerimli maglumatlar hyzmatlary bazaryna çykmak üçin goşmaça mümkinçilikleri açar.

Azerbaýjan Respublikasynyň hem-de Owganystan Yslam Respublikasynyň Prezidentleri hormatly Prezidentimiziň uzak möhletli we netijeli gatnaşyklary guramaga köpugurly çemeleşmelerini goldaýandyklaryny beýan etdiler.

Nygtalyşy ýaly, milli Liderimiziň öňe sürýän başlangyçlary dünýä bileleşiginiň, ilkinji nobatda bolsa, Birleşen Milletler Guramasynyň giň goldawyna mynasyp bolýar. Şol başlangyçlaryň durmuşa geçirilmegi umumadamzat bähbitlerini nazarlaýar.

2020-nji ýylyň 7-nji awgustynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Bütindünýä saglygy goraýyş guramasynyň Baş direktory Tedros Gebreisus bilen wideoduşuşygy geçirildi. Wideoduşuşykda ýiti ýokanç keselleriň ýaýramagyna garşy bilelikde göreşmek meselesine hem-de olaryň ýetirýän zyýanyny azaltmagyň mümkin bolan ýollaryna aýratyn üns berildi.

Dünýäniň ýurtlary we halkara guramalar tarapyndan amala aşyrylýan bilelikdäki işler oňyn netijeleri berýär, şonuň bilen birlikde, COVID-19 ýokanjy bilen bagly köp sanly meseleler düşnüksiz bolmagynda galýar diýip, milli Liderimiz aýtdy hem-de şunuň esasynda Türkmenistanyň täze tekliplerini hödürledi. Şol teklipler bu howply ýokanjyň ýaýramagynyň mümkin bolan ýollaryny, onuň üýtgemeginiň hem-de täze görnüşleriniň ýüze çykmagynyň, bu keseli dogry anyklamagyň, täze ýokanç keselleri bejermegiň we olaryň öňüni almagyň usullaryny kämilleşdirmegiň ýollaryny öwrenmäge degişlidir.

Halkara işiň ýokarda beýan edilen möhüm meseleleriniň ählisi barada hormatly Prezidentimiz BMG-niň Nýu-Ýorkdaky ştab-kwartirasynda geçirilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisinde 22-nji sentýabrda eden wideoýüzlenmesinde hem durup geçdi. Döwlet Baştutanymyz adamzadyň ХХI asyrda ýüzbe-ýüz bolan täze howpuna ünsi çekdi.

Gysga döwrüň içinde COVID-19 hakyky we belki-de, döwrüň iň howp salýan wehimine öwrüldi. Ol hiç bir serhetsiz, adamlaryň gelip çykyşyna we milletine parh goýmaýan, ösen dünýäniň ähli ulgamlaryna örän ýaramaz täsirini ýetirýän ählumumy möçberdäki wehimdir diýip, milli Liderimiz aýtdy.

BMG-niň Baş sekretarynyň başlangyçlaryny üns merkezinde saklap, Türkmenistanda döwlet derejesinde ýurdumyzyň ýiti ýokanç kesellerine garşy hereket etmäge we täsir etmäge taýýarlygy üpjün etmegiň Milli meýilnamasy tassyklanyldy. Şeýle hem koronawirus pandemiýasyna garşy hereket etmek boýunça dessin durmuş-ykdysady çäreleriň meýilnamasy işlenilip taýýarlanyldy we kabul edildi. Şonuň bilen birlikde, Türkmenistan Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy bilen özüniň köpýyllyk we netijeli hyzmatdaşlygyny dowam edýär. Onuň teklipleri lukmançylyk we beýleki edaralaryň işlemegi üçin möhüm ugur görkeziji bolup durýar. Biz BSGG bilen hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňelderis we anyklaşdyrarys, ony ulgamlaýyn, uzak möhletleýin derejä çykararys diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz pandemiýany çalt ýeňmek üçin bütin dünýäniň ylmy-lukmançylyk jemgyýetçiliginiň tagallalarynyň birleşdirilmeginiň zerurdygyny ýene-de bir gezek nygtap, Türkmenistanyň bu ugurdaky tekliplerini beýan etdi. Şol başlangyçlar, hususan-da, BSGG-niň koronawirusyň genomyny öwrenmek boýunça ýörite maksatnamasyny döretmäge, ýiti öýken keseline garşy göreşmek boýunça köptaraplaýyn guraly işläp taýýarlamaga hem-de ýiti ýokanç keselleri bejermek we olaryň öňüni almak boýunça Usulyýet merkezini döretmäge degişlidir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ählumumy çökgünligiň ykdysady meselesi barada durup geçip, energetikany, ulag ulgamyny, senagaty we söwdany ykdysadyýeti dikeltmegiň esasy ugurlary hökmünde görkezdi.

Milli Liderimiz dünýä bileleşigini Aral we Aralýaka sebitleriň meselesine üns bermäge çagyrdy. Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz Aral deňzi sebiti üçin BMG-niň ýörite maksatnamasyny döretmek başlangyjyny öňe sürdi.

2021-nji ýylyň maý aýynda BMG-niň Aziýa hem-de Ýuwaş umman üçin Ykdysady we durmuş toparynyň nobatdaky mejlisiniň çäklerinde Türkmenistan Aral boýunça geljekki Ýörite maksatnamanyň konsepsiýasynyň ilkibaşky taslamasyny hem-de düzümini hödürlär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dünýäde harby-syýasy gapma-garşylygyň ýaýramagyna, dawaly zolaklaryň giňelmek howpuna, çylşyrymly ojaklaryň artmagyna, halkara hukugyň äsgerilmezligine hem düýpli ynjalyksyzlyk bildirdi. Döwlet Baştutanymyzyň pikirine görä, halkara syýasatda ynanyşmak ýagdaýynyň dikeldilmegi, birek-birege hormat goýmak gatnaşyklarynyň medeniýetiniň döredilmegi şu meseleleri çözmegiň ýollarynyň biri bolup durýar.

Türkmenistanyň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 2021-nji ýylyň «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilmeginiň çäklerinde, ýurdumyz ählumumy gün tertibiniň wajyp meseleleri boýunça köptaraplaýyn netijeli gatnaşyklara kuwwatly itergi bermek maksady bilen, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak forumyny geçirmegi teklip edýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow öz çykyşynda owgan meselesine aýratyn üns berip, bu babatda Türkmenistanyň eýeleýän ornunyň üýtgewsizdigini, gepleşikleriň dowam etdirilmelidigini belledi. Bitarap döwlet we Owganystanyň gönüden-göni goňşusy hökmünde biziň ýurdumyz öz çäklerinde owgan Hökümetiniň hem-de bu ýurtdaky ýagdaýlary syýasy taýdan düzgünleşdirmekde gyzyklanma bildirýän ähli taraplaryň arasynda parahatçylykly gatnaşyklary ýola goýmak üçin zerur syýasy we guramaçylyk şertlerini üpjün etmäge taýýardyr diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Owgan tarapynyň gatnaşmagynda iri düzümleýin, ilkinji nobatda, energetika, ulag we kommunikasiýa ýaly möhüm ulgamlarda taslamalaryň durmuşa geçirilmegi Owganystanyň syýasy taýdan durnuklaşdyrylmagynyň, ykdysady hem-de durmuş taýdan täzeden dikeldilmeginiň, onuň dünýä hojalyk işlerine üstünlikli goşulyşmagynyň esasy şerti bolup durýar. Bu ugurda yzygiderli iş alyp barmak bilen, ýurdumyz, mälim bolşy ýaly, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň hem-de Owganystanyň çäklerine çykýan demir ýol şahalarynyň, optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlarynyň gurluşyklarynyň başyny başlady, şolar eýýäm iş ýüzünde amala aşyrylmak tapgyryna girdi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz halkara bileleşigi, işewür düzümleri, maliýe edaralaryny bu işlere has işjeň goşulyşmaga çagyrdy.

Biziň ýurdumyz üçin BMG möhüm, ileri tutulýan hyzmatdaş bolupdy we şeýle bolmagynda galar diýip, milli Liderimiz aýtdy hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň köpugurly kanuny düzgünlere eýe bolan ýeke-täk halkara gurama bolandygyny, şeýle bolup durýandygyny we şonuň ýaly bolup galmalydygyny nygtady.

Türkmenistan köpugurly daşary syýasaty durmuşa geçirip, köptaraplaýyn we ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň çäklerini yzygiderli giňeldýär. 30-njy oktýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Seulda geçirilen Demirgazyk Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça halkara Forumyna gatnaşyjylara wideoýüzlenme bilen çykyş etdi.

Milli Liderimiz Aşgabadyň Koreýa Respublikasy bilen gatnaşyklarymyzy häsiýetlendirýän özara düşünişmegiň, netijeliligiň we ikitaraplaýyn bähbidiň gazanylan derejesine ýokary baha berýändigini belledi. Soňky döwürde iki ýurduň arasyndaky haryt dolanyşygynyň okgunly we durnukly ösýändigi hem muňa şaýatlyk edýär.

Döwlet Baştutanymyz Günorta Koreýanyň “LG ” we “Hyundai” kompaniýalaryny mysal hökmünde getirdi. Olar Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň nebitgaz we ulag ulgamynda netijeli işleýärler. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda tebigy gazy kükürtden arassalaýan zawodyň, polietilen we polipropilen öndürýän gazhimiýa toplumynyň gurluşygy, Günorta Koreýanyň meşhur önüm öndürijileriniň awtoulag tehnikalarynyň getirilmegi ýaly taslamalaryň ähmiýeti bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz ylym bilen baglanyşykly taslamalary durmuşa geçirmek babatda bilelikde işlemek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny aýtdy. Döwlet Baştutanymyzyň bellemegine görä, munuň özi telekommunikasiýa we kosmos ulgamlary, suwdan peýdalanmak, deňiz suwuny süýjetmek bilen baglanyşyklydyr.

Milli Liderimiz Koreýa Respublikasynyň işewürler jemgyýetçiligine türkmen bazaryna işjeň çykmaga çakylyk bilen ýüzlenip, döwletimiziň koreý kompaniýalaryna Türkmenistandaky işlerine uly goldaw bermäge, olar üçin amatly şertleri döretmäge taýýardygyna ynandyrdy.

2020-nji ýylyň 18-nji dekabrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň döwlet Baştutanlarynyň wideomaslahat görnüşinde geçirilen mejlisine gatnaşyp, Türkmenistanyň GDA-nyň çäklerinde hyzmatdaşlykda işjeň orun eýeleýändigini ýene-de bir gezek tassyklady. Milli Liderimiz ulag ulgamyny, ýangyç-energetika toplumyny, kommunikasiýalary, senagat taýdan goşulyşmagy, söwdany, tehnologiýalary ykdysady gatnaşyklaryň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezdi.

Türkmenistan köpugurly hyzmatdaşlyga täze hil bermek, özara gatnaşyklaryň uzak möhletli ulgamyna geçmek ugrunda çykyş edýär. Döwlet Baştutanymyzyň pikirine görä, GDA ýurtlarynyň çäkleri yklymda ykdysady hyzmatdaşlygyň esasy ýollaryna, Ýewropa — Aziýa ugry boýunça baglanyşdyryjy halkalara öwrülip biler.

Milli Liderimiz Arkalaşygyň geografik çäkleri babatda GDA-nyň ykdysady bähbitlerini ilerletmegiň, goňşy ýurtlaryň we sebitleriň bilelikdäki taslamalara goşulmagynyň wajypdygyny belledi. Ilkinji nobatda, munuň özi ulag-üstaşyr we kommunikasiýa düzümlerine, energiýa serişdeleriniň iberilmegine degişlidir.

Hususan-da, döwlet Baştutanymyz bu ugurda Hazar sebitinde hyzmatdaşlygyň, şol ýerde dünýä ummanyna göni çykalgasy bolmadyk döwletleriň gatnaşmagynda utgaşykly logistikanyň döwrebap ulgamyny döretmegiň uly mümkinçilikleriniň bardygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tutuş dünýäde 2020-nji ýylyň koronawirus ýokanjyna garşy göreşmegiň nyşany astynda geçendigini aýdyp, şu çylşyrymly şertlerde GDA döwletleriniň lukmançylyk, arassaçylyk, gümrük we beýleki gulluklar boýunça özara gatnaşyklaryň ugurlaryny çalt ýola goýmagy başarandygyny, täze wehime garşy durmakda ýokary jogapkärçiligi, raýdaşlygy hem-de özara goldawy görkezendigini nygtady.

Türkmenistan Arkalaşygyň döwletleriniň dünýä giňişliginde, iri halkara düzümlerde, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasynda has ysnyşykly gatnaşyklary hem-de tagallalary utgaşdyrmagyň zerurdygyna ynanýar. Biziň ýurdumyz GDA-nyň çäklerinde ysnyşykly gatnaşyklary dowam etmäge, gol çekilen resminamalaryň wezipelerini durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşmaga berk ygrarlydyr diýip, milli Liderimiz aýtdy.

2020-nji ýylda geçirilen halkara duşuşyklaryň barşynda döwlet Baştutanymyzyň hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça beýan eden anyk teklipleriniň ählisi ýurdumyzyň içinde hereket etmegiň ýol görkezijisine öwrülip, döwletimiziň diplomatik we daşary ykdysady işiniň, ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmegiň özenini düzdi.

Mundan başga-da, Türkmenistanyň halkara durmuşynyň wakalary döwrebap kommunikasiýa tehnologiýalary netijesinde, köp sanly çäreleri, gepleşikleri, dürli derejedäki hem-de dürli ugurlar boýunça forumlary özüne birleşdirdi.

Bularyň ählisi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň durmuşa geçirýän daşary syýasy strategiýasynyň köptaraply kuwwatyny, türkmen bitaraplygynyň köpugurly gurallarynyň netijeliligini aýdyňlyk bilen görkezdi. Diýarymyzyň bitaraplygynyň şanly senesi ata Watanymyzyň taryhynyň senenamasyna altyn harplar bilen ýazyldy. 2020-nji ýyl ýaly tutuş dünýä üçin çylşyrymly döwürde biziň ýurdumyz öz kuwwatyny ählumumy abadançylygyň bähbidine gönükdirip, raýdaşlyk, adalatlylyk, döredijilik hem-de parahatçylyk ýörelgelerine berk ygrarlydygyny ýene bir ýola tutuş dünýä äşgär etdi.

(TDH).

Ýurdumyzy, Watanymyzy, halkymyzy söýmegiň nusgalyk mekdebini görkezýän milli Liderimiziň her bir başlangyjy ildeşlerimiziň kalbyny buýsanja besleýär. Hormatly Prezidentimiziň gözel paýtagtymyz — ak şäherimiz Aşgabadyň 140 ýyllyk toýuny uludan toýlamak baradaky başlangyjy bolsa, uludan kiçä hemmeleriň buýsanjyny goşalandyrdy.

Aşgabat, ozaly bilen, Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan döwletimiziň, her bir türkmeniň, her bir türkmenistanlynyň ýüreginiň örki bolup durýandygy üçin şeýle derejä mynasyp. Hut şonuň ýaly-da, ol Türkmenistanyň at gazanan arhitektory hormatly Prezidentimiziň binagärlik-döredijilik paýhasynyň miwesi bolan ak mermere beslenen binalary bilen şeýle belent derejä mynasypdyr.

Paýtagtymyzyň görküne görk goşýan binalarynyň ak mermere beslenenligi bilen Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilen paýtagtymyz, hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen, dünýäde parahatçylygy, abadançylygy, howpsuzlygy üpjün etmäge gönükdirilen halkara çäreleriniň geçirilýän ýerine öwrüldi. Ak şäherimizde BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň açylmagy, hormatly Prezidentimiziň abraýly halkara guramalarynyň belent münberlerinden yglan edýän halkara başlangyçlarynyň hem hut Aşgabat şäherinden gözbaş alýandygy biz üçin diýseň buýsançlydyr. Ak şäherimiz Aşgabat — Gahryman Arkadagymyzyň parahatçylyk döredijilikli başlangyçlarynyň ylham çeşmesi.

Birleşen Milletler Guramasynyň Türkmenistanyň başlangyjy esasynda, her ýylyň 3-nji iýunyny Bütindünýä welosiped güni, her ýylyň 12-nji dekabryny Halkara Bitaraplyk güni diýip yglan etmek barada Kararnamalary bu gün dünýä halklaryny dostluga, parahatçylykly başlangyçlar esasynda birleşmäge çagyrýar.

Biz gözel paýtagtymyz, ak şäherimiz Aşgabadyň 140 ýyllyk şanly toýuny bellemek babatda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlaryny ýürekden goldap, halkymyzy ruhubelentlige, beýik ösüşlere alyp barýan hormatly Prezidentimize jan saglyk, işlerinde rowaçlyk arzuw edýäris!

Söýli BARADOWA,

Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň talyby.