Garaşsyzlyk — biziň bagt hakyndaky soňlanmajak aýdymymyz. Ol diňe bir bagtyýar günleriň şirin owazy bolman, ata-babalarymyzyň asyrlarboýy gursagynda göteren köňül aýdymy, döwletlilik mukamydyr. Şoňa görä-de, türkmen halky baş baýramynyň — Garaşsyzlyk gününiň tutumyny uludan tutýar, ýatdan çykmajak ýakymly wakalara besleýär. Saçagyny-da göwni ýaly giňden açýan halkymyzyň toý şowhuny, şatlygy bu gün bütin dünýä ýaň salýar.
Beýik Garaşsyzlygymyzyň şöhratly senesini belentden dabaralandyrmak maksady bilen, Diýarymyzyň çar künjeginde ýaýbaňlandyrylan taýýarlyk işleri göwünlere ganat, kalplara ylham berýär. Biz şanly baýramyň öňüsyrasynda Garaşsyz Watanymyzyň paýtagty Aşgabadyň toý keşbine gözellik goşýan baýramçylyk bezegleriniň aýratynlyklary bilen gyzyklanyp, Aşgabat şäher häkimliginiň Arhitektura we şäher gurluşygy baş müdirliginiň hünärmeni Merdan Esenowa ýüz tutanymyzda, ol şeýle gürrüň berdi:
— Garaşsyzlyk türkmen halkynyň, türkmen döwletiniň bahasyny hiç zat bilen deňäp bolmajak gymmatlygydyr. Garaşsyzlyk — Watanymyzyň mizemezliginiň, halkymyzyň agzybirliginiň we jebisliginiň müdimi binýady. Ýene sanlyja günden ýurdumyzda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyny baýram ederis. Şoňa görä-de, bereketli güýz paslynyň ilkinji günlerinden bu şanly senäniň şatlygyny artdyrmak maksady bilen, Diýarymyzyň ähli sebitlerinde bolşy ýaly, paýtagtymyz Aşgabat hem baýramçylyk gutlagly ýazgylar, dürli şekillerdir yşyklar bilen bezeldi. Olar, esasan, şäheriň edara binalarynyň töwereklerinde ýerleşdirilip, ýörite lazer öwüşginlerine beslenýär. Baýramçylyk gutlaglary bolsa binalardyr desgalaryň reňk sazlaşygy bilen utgaşyp, «Türkmenistana 30 ýyl», «Garaşsyzlygyň 30 ýyly» ýaly baýramçylyk ýazgylary paýtagtymyzyň şaýollarydyr köçelerine özboluşly öwüşgin çaýýar.
Ak mermerli binalara bezeg berýän LED çyralaryň, dürli reňklerde ýalkym saçýan ýazgylaryň üstüniň baýramçylyk bezegleri bilen baýlaşdyrylmagy ildeşlerimiziň toý şatlygyna şatlyk goşup, mähriban Watanymyza, ak mermerli Aşgabadymyza bolan söýgüsini has-da artdyrýar. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda beýik Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk şanly senesini mynasyp zähmet ýeňişleri bilen garşylaýan halkymyz ösüşleriň bedew bady bilen öňe barýar. Goý, Diýarymyzda giň gerimli özgertmeleriň başyny başlap, halkymyza eşretli durmuşy bagyş eden Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, belent başy aman bolsun!
Şamyrat MUHAMMETGURBANOW.
«Türkmenistan». Surata düşüren Ilaman ÇÜRIÝEW.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/41088
«Özygtyýarlylyk», «Garaşsyzlyk» diýen sözler juda giň many-mazmuny özünde jemleýär. Özygtyýarly döwlet aýratyn häsiýetlere eýedir. Özygtyýarlylyk gadymy alymlaryň, filosoflaryň nazaryýetlerine laýyklykda, tebigy häsiýetdir. Bu häsiýet etniki toparlara, millete, halka we döwlete mahsusdyr. Bu taglymat Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň esasy ýörelgeleriniň sanawynda hem öz ornuny tapdy.
Döwlet dörän döwründen ol özygtyýarly häsiýete eýedir. Çäginiň eldegrilmezligi, döwlet häkimiýetiniň we milli kanunlaryň hökmürowanlygy, özbaşdak içeri we daşary syýasaty ýöretmek özygtyýarly döwletiň esasy häsiýetleridir.
Garaşsyzlyk hem öz häsiýeti aýratynlyklary bilen tapawutlanýar. Mysal üçin, garaşsyz döwlet, ilkinji nobatda, daşary ýurtlar hem-de halkara bileleşik tarapyndan ykrar edilen, onuň syýasy garaşsyzlygy, içerki we daşarky garaşsyzlygy, maksatlarydyr wezipelerini (döwlet strategiýasyny) özbaşdak kesgitlemek, halkara gatnaşyklary amala aşyrmak, halkara şertnamalara gol çekmek, bileleşiklere goşulyşmak ýaly hukuklara eýedir.
1990-njy ýylyň 22-nji awgustynda ýurdumyzda «Türkmenistanyň döwlet özygtyýarlylygy hakynda» Jarnama kabul edildi. Garaşsyzlyk üçin şeýle Jarnamanyň ähmiýeti örän uludyr. Jarnamada ilkinji gezek döwlet häkimiýetiniň kanun çykaryjy, ýerine ýetiriji we kazyýet häkimiýetlerine bölünmek arkaly amala aşyrylýandygy, şeýle hem adam hukuklary beýan edildi. Adam hukugy baradaky taglymatyň esasy ýörelgeleriniň many-mazmuny 1992-nji ýylda kabul edilen Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 3-nji maddasynda: «Türkmenistanda jemgyýetiň we döwletiň iň gymmatly hazynasy adamdyr» diýlip ykrar edildi. Konstitusiýamyzyň täze redaksiýasynyň 4-nji maddasynda bolsa «Türkmenistanda jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy adamdyr. Adamy goramak, goldamak we oňa hyzmat etmek döwlet häkimiýet edaralarynyň baş wezipesidir» diýlip bellenildi.
Gürrüňi edilýän Jarnamada Türkmenistanyň öz çäklerini ýadro, himiýa, bakteriologiýa ýaraglaryndan we köpçülikleýin gyryjy ýaraglaryň beýleki görnüşlerinden azat zolaga öwürmegi maksat edinýändigi baradaky syýasy-harby ýörelgesi beýanyny tapdy. Mundan başga-da, onda Türkmenistanyň eýeçiligi ykrar edilip, gazylyp alynýan peýdaly baýlyklary hem-de çig maly ýurduň çäginden çykarmagyň möçberlerini we olary ibermegiň (başga ýerlere äkitmegiň) şertlerini özbaşdak çözýändigi berkidildi. Daşary ykdysady işi düzgünleşdirmek işini amala aşyrýandygy, gümrük gullugyny dolandyrýandygy ykrar edildi. Jarnama türkmen halkynyň milli-medeni taýdan täzeden rowaçlanmagyny, milli duýgusynyň ösmegini, halkyň däp-dessurlaryny we aýratynlyklaryny, döwlet dili hökmünde türkmen diliniň ulanylmagyny üpjün edýändigini-de jar etdi.
Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň birnäçe esaslary bar. Garaşsyzlygyň syýasy, ykdysady, hukuk, ideologik hem-de halkara esaslary barada bolsa aýratyn durup geçmek mümkin. Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň syýasy esaslary, ilkinji nobatda, dünýäniň syýasy kartasynda täze döwletiň emele gelendigi, onuň içeri we daşary syýasatyny özbaşdak amala aşyrýandygy bilen ýüze çykýar.
Garaşsyzlygyň ykdysady esaslary bolsa bazar gatnaşyklary, şeýle hem täze döwlet dolandyryşynyň döredilmegi bilen baglydyr. Türkmenistan Garaşsyzlygynyň ilkinji günlerinden başlap, bazar gatnaşyklaryna geçmegi esasy ýörelgeleriň biri hökmünde saýlap aldy, şeýle hem täze ykdysady gatnaşyklara tapgyrlaýyn geçmegiň ugurlaryny kesgitledi. Şeýlelikde, 1991-nji ýylda ykdysady gatnaşyklaryň kanunçylyk binýady döredilip başlandy. 1991-nji ýylyň 27-nji oktýabrynda «Türkmenistanyň Garaşsyzlygy we döwlet gurluşynyň esaslary hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanuny kabul edildi. Kanunda Türkmenistanyň bazar ykdysadyýetine geçýändigi, döwletiň eýeçilige bolan hukugyň dürli görnüşlerini ykrar edýändigi we olary deň derejede goraýandygy baradaky düzgünler, şeýle hem Türkmenistanyň maliýe syýasatyny we pul ulgamyny özbaşdak kesgitleýändigi, bank edaralaryny döredýändigi-de öz beýanyny tapdy. Mundan başga-da, ýurduň çägindäki ýer, ýerasty baýlyklar, howa giňişligi, suw hem beýleki tebigy serişdeler we deňiz ykdysady zolagy halkyň milli baýlygy we eýeçiligi bolup, Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň maddy esaslary hökmünde hyzmat edýär diýlip kesgitlenildi.
Garaşsyzlyk biziň jemgyýetimizde täze aňyýetiň esaslaryny, syýasy köpdürlüligi emele getirdi. 1991-nji ýylda Türkmenistanyň Demokratik partiýasy döredildi. Soňky ýyllarda Senagatçylar we telekeçiler partiýasy, Agrar partiýa döredildi. Netijede, Türkmenistanda syýasy köpdürlülik, raýat jemgyýeti ykrar edildi. Konstitusiýanyň täze redaksiýasynyň 17-nji maddasynda bolsa Türkmenistanda syýasy köpdürlüligiň we köppartiýalylygyň ykrar edilýändigi bellenilýär. Mundan başga-da, bazar ykdysadyýetiniň aňyýeti hem emele geldi. Garaşsyzlyk döwründe bazar gatnaşyklaryna geçmegiň usullary we onuň hukuk binýady türkmen işewürlerindedir telekeçilerinde täze garaýyşlary emele getirdi.
Garaşsyzlygyň halkara esaslary-da aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. 1992-nji ýylyň 2-nji martynda Türkmenistan biragyzdan BMG-niň deňhukukly agzalygyna saýlanyldy. Şol döwürden başlap, türkmen döwleti halkara gatnaşyklarda özüniň ornuny berkidip başlady. 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamasyna laýyklykda, Türkmenistan hemişelik bitarap döwlet hökmünde ykrar edildi. 2015-nji ýylyň 3-nji iýunynda BMG-niň Baş Assambleýasy Türkmenistany ikinji gezek hemişelik Bitarap döwlet hökmünde ykrar etdi.
Garaşsyzlyk ýyllarynda konstitusion özgertmeler hem tapgyrlaýyn amala aşyryldy. 2020-nji ýylda geçirilen özgertmeleriň netijesinde, ýurdumyzyň häzirki zaman taryhynda ilkinji gezek iki palataly parlament — Türkmenistanyň Milli Geňeşi döredildi. Türkmenistanyň Konstitusiýasynda türkmen jemgyýetiniň aýratynlyklarynyň, häsiýetiniň, ösüş ugurlarynyň we onuň halkara gatnaşyklardaky işjeňliginiň, ruhy hem ahlak gymmatlyklarynyň esasy many-mazmunlary beýan edilýär. Türkmenistanyň Konstitusiýasy halkymyzyň köpasyrlyk tejribesine esaslanýar we adamzat paýhasynyň, şeýle hem dünýä ösüşiniň ýolunda ädilen ädimdir. Ol döwletimiziň ösüşiniň syýasy-hukuk binýady bolup çykyş edýär.
Myrat HAITOW,
hukuk ylymlarynyň doktory, professor, Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40894
Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda eziz Diýarymyz milli buýsanjymyz bolan Garaşsyzlygymyzyň binýadyny pugtalandyrýan ägirt uly ösüşlere beslenýär. Şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýunyň toýlanýan ýylynda ýurdumyzyň welaýatlarynda Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny açyp görkezýän täze binalaryň, desgalaryň hem-de döwrebap obalaryň gurlup ulanylmaga berilmegi türkmen döwletliliginiň aýdyň nyşanydyr. Munuň özi sazlaşykly durmuş-ykdysady ösüşiň, ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlanýandygynyň anyk beýany bolup durýar. Şonuň bilen bir hatarda, döwletimiziň yzygiderli durmuş-ykdysady ösüşleriniň her bir ugrunyň dünýä bileleşiginiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Durnukly ösüş maksatlarynyň wezipeleri bilen utgaşykly sazlaşýandygy aýratyn bellenmäge mynasypdyr.
Häzirki wagtda türkmen halky mukaddes Garaşsyzlygyň 30 ýyllyk şanly baýramyny ýokary ruhubelentlikde garşylamaga taýýarlyk görýär. Taryh üçin juda gysga döwürde Türkmenistan Watanymyz ösüşiň belent sepgitlerine ýetmek bilen, milli Liderimiziň baştutanlygynda ýurdumyz tutuş jemgyýetimizi gurşap alýan kuwwatly, oňyn özgertmeleriň ýoly bilen ynamly öňe barýar. «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelge her bir raýatyň bagtyýar ýaşaýşynyň üpjün edilmeginiň kepili bolup çykyş edýär. Munuň özi halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň ýokarlanmagyna, adamlaryň döredijilikli zähmet çekmegi, ukyp-başarnygyny durmuşa geçirmegi üçin iň gowy şertleriň döredilmegine gönükdirilen döwlet syýasatynyň derwaýys ugruny şöhlelendirýär.
Garaşsyz döwlet — munuň özi diňe bir özygtyýarlylygy we öz ykbalyňy özüň kesgitlemegi aňlatman, eýsem, dünýä bilen döwrebaplygy hem alamatlandyrýar. Döwlet Baştutanymyzyň durmuş-ykdysady strategiýasynyň çäklerinde ýurdumyzyň ýokary depginli durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen eksport mümkinçiliklerini artdyrmak we düzümini diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça ylmy taýdan esaslandyrylan ugurlary kesgitlemek ileri tutulýar. Bazar gatnaşyklaryny ugur edinýän döwletimiziň milli ykdysadyýetiniň innowasion senagatlaşmagy, senagat pudagy ösdürmekde tebigy serişdeleriň rejeli peýdalanylmagy, olaryň gaýtadan işlenilmegi netijesinde halk hojalygy üçin zerur ekologiýa taýdan arassa önümleriň öndürilmegi döwletimiziň «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» kesgitlenen wezipeleriň durmuşa geçirilmegine oňyn şert döredýär. Bularyň ählisi ählumumy ösüşiň ykdysady wezipeleri bolan iş bilen üpjünçiligi netijeli alyp barmak, hemmeler üçin mynasyp we önümçilikli zähmete ýardam bermek babatyndaky ileri tutulýan maksatlary bilen hem utgaşýar.
Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň syýasy, ykdysady, medeni durmuşy ösüş-özgerişlere beslenmek bilen, baky Bitarap Watanymyz sebitde we dünýäde ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge uly goşant goşýan döwlet hökmünde ýokary abraýdan peýdalanýar. Türkmenistanyň parahatsöýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk ýaly taglymatlary milli döwletliligiň binýadynyň berkdigini şöhlelendirýär. Bularyň ählisi hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen, döwlet Garaşsyzlygymyzyň esaslaryny pugtalandyrmakda amala aşyrylýan oýlanyşykly hem-de öňdengörüjilikli özgertmeler syýasatynyň netijesi bolup durýar.
Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistan döwletimizde amala aşyrylan ägirt uly işler, ýetilen sepgitler, geçilen ösüşli ýollar asyrlara barabar gymmatlyklara eýedir. Dünýä medeniýetine, ylmyna saldamly goşant goşan merdana pederlerimiziň parahatsöýüjilik, watansöýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgeleriniň halkara derejede dowam etdirilmegi, binýady berkden tutulan döwletimiziň ykdysady taýdan kuwwatly ýurda öwrülmegine, dünýäniň ösen döwletleriniň hatarynda möhüm orun eýelemegine uly itergi berdi.
Häzirki wagtda Türkmenistanyň ýeten sepgitlerine nazar aýlanymyzda, ýurdumyzda ylym-bilim, oba hojalyk, söwda, ulag-aragatnaşyk, medeniýet, saglygy goraýyş we beýleki ulgamlarda alnyp barylýan sazlaşykly işleriň, gazanylýan ösüşleriň şaýady bolýarys. Günsaýyn gözelleşip, ajaýyp keşbe girip, «Aziýanyň merjeni» diýip at alan, ak mermere beslenen gözel paýtagtymyz Aşgabadyň we beýleki şäherlerdir şäherçelerimiziň, obalarymyzyň keşplerini synlaýan her bir adam Garaşsyzlyga eýe bolup galkynan jebis halkymyzyň bir supranyň başyna jem bolup, bir döwlete gulluk edilende beýik işleri amala aşyrmaga ukyplydygyna aýdyň göz ýetirýär. Köşkdür bina galdyrmakda, ýoldur köpri gurmakda soňky nesillere mizemez miras galdyran ata-babalarymyzyň binagärlik sungaty bilen häzirki zaman ülňüleriniň özara sazlaşdyrylmagyndan emele gelen nurana binalar döwletimiziň ýeten belent derejesini, ýurdumyzyň şöhratly gadamlarynyň bedew badyny äleme buşlap, göreni haýrana galdyrýar.
Berkarar döwletimizde milli Liderimiziň durmuşa geçirýän oňyn özgertmeler syýasaty milli ykdysadyýeti ösdürmäge we halkyň ýaşaýyş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir. Ýurdumyzda amala aşyrylýan bu toplumlaýyn özgertmeler Garaşsyzlygymyza aýratyn öwüşgin berýär.
Daýanç ANNADURDYÝEW,
Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/40884
Döwlet münberi toplumynyň açylyş dabarasyndan soňky oýlanmalar
Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň şanyna açylyp ulanylmaga berlen täze Döwlet münberiniň toplumy tutuş sebitde deňsiz-taýsyz binalaryň biri bolup, medeni çäreleri guramakda ösen tehnologiýalardyr köpugurly mümkinçilikleri özünde jemleýär.
16-njy sentýabrda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda bu toplumy ulanmaga bermek dabarasy bäş müňýyllyk taryhly halkymyzy bir ýere jemläp, bagtyýarlygyň, agzybirligiň, ruhubelentligiň dabaralanýan toý döwresine öwrüldi. Täze toplumyň keşbinde milli binagärligiň iň gowy däpleri hem-de häzirki zamanyň ösen çözgütleri ajaýyp sazlaşygy emele getirmek bilen, bu ýerde medeni dabaralary, uly baýramçylyk ýörişlerini, gerçek ýigitlerimiziň at üstündäki baýramçylyk çykyşlaryny geçirmek hem-de olary onlaýn görnüşde şöhlelendirmek üçin zerur şertler we giň mümkinçilikler döredilendir. Toplumyň umumy meýdanynyň 20 müň 450 inedördül metre barabardygy türkmeniň toý döwresiniň örän giňdiginden habar berýär.
Bu ýerde Merkezi Aziýada iň uly, ýagny 120 metrlik LED ekranyň hem-de 8 sany 30 metrlik maçtalaryň oturdylmagy ýurdumyzda gazanylýan beýik zähmet ýeňişlerini, ýetilen şanly menzilleri, oba-şäherlerimiziň döwrebap görküni, tebigatymyzyň gözelliklerini, pederlerimiziň dünýä medeniýetine hem-de ylmyna goşan naýbaşy goşantlaryny... wideoşekiller arkaly giňden şöhlelendirmäge mümkinçilik berýär. Munuň özi medeniýet we sungat ussatlarymyzy baýramçylyk dabaralaryny täzeçil usullar arkaly guramak üçin döredijilik gözleglerine atarýar.
Bu ägirt uly toplumy synlanyňda, alym Arkadagymyzyň şan-şöhratly taryhymyzyň dünýä ýaň salan ruhy däplerini döwrebap röwüşde dikeldýändigine, ol däpleriň dowamatyna täze ömür goşýandygyna buýsanjyň artýar. Mälim bolşy ýaly, parasatly pederlerimiz medeniýete, ylym-bilime, nesil terbiýesine aýratyn ähmiýet berişleri ýaly, toý-baýramlary hem nusgalyk derejede geçirmegi başarypdyrlar. Köp müň adamlyk ýörite toýhanalar gurlup, toý döwresine jemlenen ähli ýaşdaky adamlaryň medeni-ruhy taýdan kämilleşmegi, lezzetli dynç almagy, ruhlanmagy üçin ähli zerur şertleri döredipdirler. Munuň şeýledigine Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmen medeniýeti» atly kitabynda şeýle ähmiýetli maglumatlary okanymyzda, has magat göz ýetirýäris: «Türkmenler Oguz handan gaýdýan däp-dessurlaryny ähli döwür-zamanlarda saklap gelýär. Obamyz Yzgandyň golaýyndaky gumuň eteginde «Hatyja» diýlip atlandyrylýan giň ýaýla bar. Bu ýaýlany kalby sähra deý nurana, ýüregi ak öýüniň işigi dek açyk obadaşlarymyz toý tutmak üçin amatly ýer hasap edýärdi. Biziň neberämiz hem bu atgaýtarym ýaýlada at çapdyryp, göreş tutdurýardy. Keçe-keçe ýa-da ýaglyga towusmak ýaly oýunlar toý şowhunyna şowhun goşýardy. Köpügören garrylarymyz häli-şindi: «Ýüwrük görjek bolsaň, sahy görjek bolsaň, göreş görjek bolsaň, Hatyja bar» diýerdiler».
Şanly taryhymyza ser salsak, parfiýalylaryň ilkinji paýtagt şäheri Köne Nusaýda Mitridat şa tarapyndan toý-baýramlary geçirmek, dessurlary berjaý etmek üçin ýörite binagärlik köşk toplumy gurulýar. Ol etnografiýa ylmynda “Nusaýyň Togalak zally köşgi” diýlip atlandyrylýar. Hut şu köşk binagärlik toplumyndan häzirki wagtda dünýäniň sungaty öwrenijilerini haýrana goýýan Mitridatyň gyzy Rodogunanyň we beýleki keramatly adamlaryň mermer heýkelleri, äpet sütünler hem-de beýleki arheologik gymmatlyklar ýüze çykaryldy. Patyşanyň gatnaşmagynda geçirilen toý-baýramlarda Köne Nusaýyň daşyny gurşap oturan şäher galasynyň 43 diňiniň depesinde toý dowullary kakylyp, halkyň bagtyýarlyk buýsanjynyň çawyny alyslara aşyrypdyr. Antik döwrüň alymlary Arrianyň, Plininiň, Diadoryň, Plutarhyň ýatlamalarynda beýik serkerde Aleksandr Makedonly biziň eýýamymyzdan öňki 330-njy ýyldan 329-njy ýyla geçilen Täze ýyl baýramyny Nusaýda toýlap, ýerli ilatyň ruhy däbine laýyklykda harby baýramçylyk ýörişini guradypdyr hem-de milli toý-baýramlaryň many-mazmunynyň iňňän çuňdugyna hormat bildiripdir.
Bilşimiz ýaly, 2017-nji ýylda Aşgabatda geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň şanyna guralan atly ýörişiň badalga dabarasynda Nusaýyň diňleriniň arheologiýa depeleriniň 17-sinde gadymy döwürlerdäki ýaly toý dowullary kakyldy.
Toý-baýramlary agzybirlikde geçirmekde gadymy oguz däp-dessurlary Beýik Seljuklar şadöwletinde hem dowam edipdir. Taryhy maglumatlarda beýan edilişine görä, Soltan Sanjar döwletiň tanymal alymlaryny, ýazyjy-şahyrlaryny, meşhur adamlaryny köşgüne çagyryp, uly toý tutupdyr. Olaryň täze döreden eserleri, ylmy açyşlary bilen tanşyp, halat-serpaý ýapypdyr. Soltan Sanjaryň döwründe baýramçylyk harby ýörişleriň guralandygy, olary dabaralandyrmak üçin ýörite sazandalar toparlarynyň bolandygy barada anyk maglumatlar saklanyp galypdyr. Baýramçylyk ýörişlerinde ýaňlanan şol dabaraly sazlar sungaty öwreniş ylmynda «Sanjary sazlary» ady bilen meşhurdyr.
Halkymyzyň toý döwresinde milli oýunlaryň örän guramaçylykly geçirilip, aýdym-saz diňlemegiň özboluşly däp-dessurlarynyň bolandygy barada XX asyryň başynda Diýarymyzda etnografik gözlegleri alyp baran akademik A.Samoýlowiç şeýle ýazýar: «Gökdepede tutulan toýda berjaý edilen milli ýörelgeler mende diýseň täsir galdyrdy. Göreş tutmagyň nobaty gelende, tomaşaçylar pälwanlaryň daşyna döwre guradylar. Birinji hatardakylar aýbogdaşyny gurup oturdylar; ikinji hatardakylar dik durdular; üçünjidäkiler at üstünde synladylar, dördünji hatar selçeňräkdi, olar düýäniň üstünde oturan janköýerlerdi. Iň öňdäki hatarda obanyň ýaşululary, eminler we jarçy orun aldy. Halypa pälwanlar öz şägirtlerini öňe alyp çykýardy we olary göreş tutmaga taýýarlaýardy. Gyrmyzy donuň daşyndan guşalan guşakdan ýapyşan pälwanlar biri-biriniň ahmalyny peýläp, garşydaşyndan üstün çykmaga maý gözlediler, öwrüm edip, tilsim-tär ulanyp, örän çekeleşikli göreşdiler. Ýeňijiler yzly-yzyna yglan edildi. Göreş örän täsirli we şüweleňli geçdi. Soňra toýçular aýdym-saz, söhbetdeşlik eden bagşy-sazandalaryň çykyşlaryna tomaşa etdiler».
Görnüşi ýaly, gözel paýtagtymyzyň Köpetdag şaýolunyň ugrunda gurlan täze Döwlet münberiniň binagärlik toplumy Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe mähriban halkymyzyň abadan we eşretli durmuşynyň özboluşly nyşanydyr. Şonuň bilen birlikde ol şöhratly taryhymyzy, nusgalyk ruhy ýörelgelerimizi dünýä ýüzüne giňden ýaýjak medeni ojakdyr.
Agamyrat BALTAÝEW,
Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň bölüm müdiri, etnograf. Surata düşüren Hasan MAGADOW.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40893
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow baýramçylygyň öň ýanynda täze desganyň açylyş dabarasyna gatnaşdy
Aşgabat, 16-njy sentýabr (TDH). Şu gün, eziz Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda paýtagtymyzda ýene-de bir desganyň açylyş dabarasy boldy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Köpetdag şaýolunyň ugrunda bina edilen täze Döwlet münberiniň toplumy açyldy.
Ýurdumyzyň taryhyndaky şanly seneler mynasybetli dabaraly çäreleriň geçiriljek ýeri bolan bu toplum Aşgabadyň günorta böleginde kemala gelýän täze edara ediş-medeni merkeziň ajaýyp binagärlik toplumy bilen sazlaşykly utgaşdy.
Döwlet Baştutanymyzyň awtoulagy baýramçylyk äheňinde gurnalan, ak reňkli howa şarlary bilen bezelen derwezäniň öňündäki meýdançada saklanýar.
Sungat ussatlarynyň, paýtagtymyzdaky ýokary okuw mekdepleriniň döredijilik toparlarynyň çykyşlary dabara özboluşly baýramçylyk öwüşginini çaýdy. Olar Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzy wasp edýän köpöwüşginli aýdym-sazly çykyşlary taýýarladylar.
Dabaraly pursat gelip ýetýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýygnananlaryň şowhunly el çarpyşmalary astynda toý bagyny kesýär. Şeýlelikde, Döwlet münberi açylýar. Şol pursatda dürli reňkdäki howa şarlary asmana uçurylýar.
Milli Liderimiz Döwlet münberiniň binasyna barýar we onuň gurluşynyň hem-de bezeginiň aýratynlyklary bilen tanyşýar.
Täze desganyň ajaýyp keşbinde milli binagärligiň iň gowy däpleri hem-de häzirki zamanyň binagärlik çözgütleri ajaýyp sazlaşygy emele getirýär.
Bu toplum kaşaňlygy bilen haýran galdyrýar. Onuň umumy meýdany 20 müň 450 inedördül metre barabardyr, granit we ak mermer bilen örtülen bu toplum üsti gümmezli iki gatly binany, Prezident münberini hem-de myhmanlar üçin niýetlenen 2 müň orunlyk münberi öz içine alýar.
Bu ýerde dabaralar üçin niýetlenen, mermer bilen bezelen giň holl, myhmanlary kabul etmek hem-de dabaraly çäreleri geçirmek üçin niýetlenen zallar bar. Bezeglerde ulanylan milli öwüşginler hem-de hyzmat ediş zolagy bu desgalaryň tapawutly aýratynlygy bolup durýar.
Ýörite enjamlar, sanly tehnologiýalar bilen üpjün edilen täze toplumda köpçülikleýin çäreleri geçirmek hem-de olary onlaýn görnüşde şöhlelendirmek üçin ähli şertler döredilipdir.
Münberiň öňünde granit daşy bilen örtülen meýdança ýerleşýär. Onda dabaraly harby ýörişler hem-de ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň we durmuş toplumynyň gazanýan üstünlikleriniň gözden geçirilişi, şol sanda Türkmenistanyň Garaşsyzlyk güni mynasybetli baýramçylyk çäreleri geçiriler.
Şeýle hem münbere gelýän üç kilometre golaý ýol çekildi. Onuň ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyryldy, dürli görnüşli bag nahallary oturdyldy, bezeg gülleri ekildi, şeýle hem oňa ýanýoda çekildi we özboluşly yşyklandyryş ulgamy ornaşdyryldy.
Mälim bolşy ýaly, häzirki döwürde hem ahalteke bedewleri ähli milli baýramçylyklaryň bezegidir. Bedewler türkmenleriň wepaly ýoldaşyna, Watanymyzyň taryhynyň we iň täze eýýamyň özboluşly nyşanyna öwrüldi. Munuň özi täze Döwlet münberiniň toplumynyň taslamasynda hem göz öňünde tutulypdyr.
Bu ýerde Merkezi Aziýada iň uly 120 metrlik LED ekrany hem-de 8 sany 30 metrlik maçtalar oturdyldy. Mundan başga-da, merkezi binanyň günorta tarapynda dikuçar meýdançasy, awtoduralgalar we beýleki desgalar guruldy.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow toplumyň ikinji gatyna çykýar. Şol ýerden ak mermerli Aşgabadyň, onuň täsin binagärlik toplumlarynyň, döwrebap şaýollarynyň we köçeleriniň, seýilgähleriniň hem-de seýilbaglarynyň ajaýyp görnüşi açylýar.
Şu ýyl esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygy bellenen ak mermerli paýtagtymyz Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň häzirki ajaýyp gününi we nurana geljegini alamatlandyrýar. Seýilgählere hem-de seýilbaglara, Günüň nuruna öwşün atýan altyn gümmezli köşklere, köp sanly suw çüwdürimlerine beslenen şäher täsin we döwrebap binalaryň hem-de desgalaryň toplumlary bilen haýran galdyrýar. Şolaryň birnäçesi Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi.
Bu ulgamda innowasion tehnologiýalaryň, ylmy-tehniki ösüşiň öňdebaryjy gazananlarynyň hem-de dünýäniň iň gowy tejribesiniň giňden ornaşdyrylmagy milli Liderimiziň başlangyjy boýunça Aşgabatda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli şähergurluşyk maksatnamasynyň esasy ugurlarydyr. Bularyň ählisi türkmen paýtagtynyň okgunly ösüşini, raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň ýokary derejesini, olaryň döredijilikli zähmet çekmegini, ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamaklaryny hem-de göwnejaý dynç almaklaryny üpjün edýär.
Meýdançada sahnalaşdyrylan dabara başlanýar. Oňa paýtagtymyzyň döredijilik toparlary gatnaşýarlar. Aýdymçylar we sazandalar öz çykyşlarynda eziz Watanymyzy hem-de milli Liderimiziň beýik işlerini, täze taryhy eýýamyň ruhubelentligini, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda okgunly ösüş ýolunda gazanylan ägirt uly üstünlikleri, giň gerimli özgertmeleri, türkmen halkynyň jebisligini we bitewüligini wasp edýärler.
Ine, indi 30 ýylyň dowamynda mähriban halkymyz özbaşdak ýagty geljegini gurýar, tutanýerli zähmet çekip, eziz Watanymyzy gülläp ösýän mekana öwürýär. Mähriban topragymyzda öňden gelýän däp-dessurlara we mirasa sarpa goýulýar. Halkymyz şu günüň gazananlaryna buýsanýar hem-de ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly öňe barýar. Geçen gysga döwrüň içinde ýurdumyz dünýäniň okgunly ösýän döwletleriniň birine öwrüldi, onuň halkara giňişlikdäki abraýy barha artýar. Milli Liderimiziň parahatçylygy we durnuklylygy pugtalandyrmaga, häzirki döwrüň möhüm wezipelerini çözmäge gönükdirilen oňyn başlangyçlary giň goldawa eýe bolýar.
Soňra dabara gatnaşyjylaryň bilelikde ýerine ýetirmeginde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň döreden “Öňe, diňe öňe, jan Watanym Türkmenistan!” atly aýdym ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň meşhur sungat ussatlarynyň bilelikde ýerine ýetiren joşgunly aýdymy biziň güneşli ýurdumyzda halkymyzyň agzybirliginiň, jebisliginiň we bagtyýar durmuşynyň özboluşly senasyna öwrüldi.
Aýdym-sazlar, joşgunly tanslar ýörite döwrebap enjamlar hem-de sanly tehnologiýalar arkaly döredilýän täsin şekiller we ajaýyp görnüşler bilen sazlaşykly utgaşdy. Paýtagtymyzyň arassa asmanynda Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyzyň milli gymmatlyklarynyň, döwlet nyşanlarynyň şekilleri peýda bolýar.
Köpöwüşginli çykyşlar soňky döwürde baýramçylyk dabaralarynyň esasyny düzýän dronlaryň şüweleňiniň ýatdan çykmajak pursatlary döredýändigini görkezdi. Innowasion tehnologiýalar ýurdumyzyň durmuşynyň ähli ulgamlaryna, şol sanda medeniýet we sungat ugurlaryna içgin ornaşýar. Bularyň ählisi häzirki döwürde Arkadag Prezidentimiziň gatnaşmagynda ýurdumyzda geçirilýän dabaralary hemmetaraplaýyn esasda we täzeçil usullar arkaly guramaga çemeleşmäniň aýdyň subutnamasy bolup durýar.
Dronlaryň şüweleňiniň feýerwerkleriň dürli reňkli öwüşginleri bilen utgaşmagy Döwlet münberi toplumynyň açylyş dabarasy mynasybetli guralýan çäreleriň ýatdan çykmajak pursatlara baý bolmagyny şertlendirdi. Feýerwerkiň köpöwüşginliligi Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň ajaýyplygyny hem-de mähriban halkymyzyň bagtyýar we abadan durmuşyny alamatlandyrdy.
Däp bolşy ýaly, ýurdumyzyň taryhyndaky şanly wakalar mynasybetli guralýan baýramçylyk feýerwerki paýtagtymyzyň asmanyny köpöwüşginli reňkler bilen ýagtylandyryp, şu günki dabaranyň ajaýyp pursatlaryna öwrüldi.
Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýygnananlar bilen mähirli hoşlaşyp, bu ýerden ugrady.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40704
Döwlet münberi toplumynyň açylyş dabarasynda kalba dolan duýgular
Nazar aýladym ýurduma, ýalkawly günler göründi,
Arkamda arzyly menzil, alnymda Münber göründi,
Depesinde owsun atyp, tyllaýy gümmez göründi,
Garaşsyz ýurt, eziz ilim, mübärekdir ýyllar saňa!
«Ýagşylar tutmuş bina, bir şähri gördüm — şondadyr»1,
Ýygylmyş belent maksada il ähli, gördüm — şondadyr,
Sap altyndan taryh ýazan dür pähmi gördüm — şondadyr,
Ýodalar ýola öwrülip, şan getirmiş ýollar saňa!
Ümürsin gür baglyklaryň ak şähre birleşýän ýeri,
Köpetdagyň, Aşgabadyň guşzyban gürleşýän ýeri,
Hyýalyň hem hakykatyň ýan-ýana ýerleşýän ýeri,
Göwün ýaly, rysgal ýaly açylan ak güller saňa!
Şoh-şahandaz bahar-ýazlar tüýs türkmeniň kalby bolgaý,
Gül açdy ykbal daragty, galkyp, göge galdy bolgaý!
«Çandybile dönüp döwran, bize döwlet geldi bolgaý» 2,
Taňry ýalkan a:ry türkmen, Hakdan halat-hallar saňa!
Jebis-jebis illerimi bir ýürek, bir karar gördüm,
Uzar daýym dowamata, döwletim berkarar gördüm,
Belent başy göge ýetmiş, köklerin ygtybar gördüm,
Ata ýurdum, arka-arka ýagşy niýet-päller saňa!
Ýüze syldym Diýarymy, Ýüze syldym Aşgabady —
Ynha, garagöz ilimiň baş maksady, baş myrady!
Owazasy Zemin içre, al-asmanda — arşda ady!
Arşyň-kürsüň arasynda iň röwşen ykballar saňa!
Ýedi yklym çawy ýaýran, dünýä nusgasy başgadyr,
Döwrüň Beýik Binagäri — kämil Ussady başdadyr!
Garaşsyz ýurt, döwletli il başlasyn, toýa başlasyn!
Küren tutan gözel ilim, gutly bolsun toýlar saňa!
1 Magtymguly Pyragydan.
2 “Görogly» şadessanyndan.
Kakamyrat REJEBOW
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40702
Aşgabatda täze seýilgäh we ýerasty geçelgeler açyldy
Aşgabat, 15-nji sentýabr (TDH). Şu gün paýtagtymyzda döwrebap seýilgähiň hem-de ýerasty geçelgeleriň açylyş dabarasy boldy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Aşgabady häzirki zaman derejesinde ösdürmegiň esasynda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli şähergurluşyk maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegi netijesinde amala aşyrylan bu taslama ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şöhratly 30 ýyllyk senesi mynasybetli halkymyza ajaýyp toý sowgady boldy.
Aşgabat şäheriniň A.Nyýazow şaýoly bilen Hoja Ahmet Ýasawy köçesiniň demirgazyk-günbatar tarapynda ýerleşýän döwrebap seýilgähiň hem-de Aşgabat şäheriniň A.Nyýazow şaýoly bilen Hoja Ahmet Ýasawy köçesinde gurlan ýerasty geçelgeleriň taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi bilen ajaýyp paýtagtymyzyň şähergurluşyk keşbiniň owadan desgalarynyň hatary artdy.
Paýtagtymyzyň toplumlaýyn ösdürilmegine, şäher düzüminiň maksatnamalaýyn esasda döwrebaplaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berýän döwlet Baştutanymyzyň başlangyjy bilen amala aşyrylan bu taslama baş şäherimizde ýaýbaňlandyrylan giň möçberli gurluşyk işleriniň üstünlige beslenýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Bular barada täze desgalaryň açylyş dabarasyna gatnaşanlaryň çykyşlarynda hem aýratyn nygtaldy. Çykyş edenleriň belleýşi ýaly, ösüşiň we rowaçlygyň ýoly bilen ynamly öňe barýan Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň her bir güni ägirt uly ösüşlere we ajaýyp zähmet üstünliklerine beslenýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň ýyl ýazgysynda şu günki dabaralar ýaly şanly wakalar hem mynasyp orun eýeleýär.
Çykyş edenler paýtagtymyzda döwrebap seýilgähiň hem-de ýerasty geçelgeleriň gurlup, ýurdumyzyň Garaşsyzlyk gününiň öňüsyrasynda açylyp, halkymyza şanly sene mynasybetli sowgat edilendigi üçin milli Liderimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler hem-de hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny, tutumly işleriniň mundan beýläk-de rowaç almagyny arzuw etdiler.
Täze, döwrebap seýilgähiň eýeleýän meýdany 10 gektara golaý bolup, onuň merkezi böleginde Oguz hanyň ýyldyzy şekilinde ýerleşdirilen suw çüwdürimler toplumy bina edildi. Bu ýerde suw çüwdürimlerinden başga-da, suw howdanlary, bassyrmalar, dynç alar ýaly ýerler gurnaldy, yşyklandyryş sütünleri dikildi. Uzynlygy 320 metre we ini 310 metre deň bolan döwrebap seýilgähde ekilen baglar, dürli güller hem-de döredilen gök otly ýerler suw çüwdürimleri bilen umumy sazlaşygy emele getirip, bu ýeriň howasynyň tämiz bolmagyny üpjün edýär. Munuň özi tebigy gözelligiň ajaýyp öwüşginleri bilen utgaşyp, seýilgäh zolagynyň görküne görk goşýar.
Döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli belleýşi ýaly, paýtagtymyzda we tutuş ýurdumyzda täze seýilgäh toplumlaryny hem-de ýaşyl zolaklary döretmek boýunça görülýän çäreler adamlaryň saglygyna oňyn täsir edýän amatly ekologik gurşawy döretmäge gönükdirilendir.
Aşgabadyň Halkara howa menziline tarap uzalyp gidýän täze seýilgäh zolagynda onuň bezeg aýratynlyklaryna, paýtagtymyzyň ýaşaýjylarynyň we myhmanlarynyň dynç almagy üçin zerur şertleriň döredilmegine, şäherlileriň boş wagtlaryny göwnejaý geçirmekleri üçin seýilgähiň iň gelim-gidimli ýerleriň birine öwrülmegi ugrundaky işlere milli Liderimiziň talap edişi ýaly çemeleşildi. Şunuň esasynda döwrebap bezeg serişdeleri we tehnologiýalary ulanylyp, olar milli binagärlik aýratynlyklary bilen sazlaşykly utgaşdyryldy.
Dabara gatnaşyjylar döwrebap seýilgäh bilen tanyşlygy tamamlap, A.Nyýazow şaýoly bilen Hoja Ahmet Ýasawy köçesinde gurlan ýerasty geçelgeleriň ýanyna bardylar. Ýerasty geçelgeleriň ýer böleginiň umumy meýdany 6 müň 270 inedördül metre barabardyr. Jemi 4 sany ýerasty geçelgede dükanlaryň ençemesi ýerleşdirildi. Şeýle hem duralgalar guruldy.
Taslamalar ýerine ýetirilende hormatly Prezidentimiziň tabşyryklary esasynda milli binagärlik ýörelgeleri bilen bir hatarda, häzirki zaman tejribeleri utgaşdyryldy. Olaryň bezelişinde peýdalanylan serişdeler hil aýratynlygy bilen tapawutlanyp, milli öwüşginler bilen ünsüňi özüne çekýär.
Mälim bolşy ýaly, Aşgabadyň ösüşi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan durmuş syýasatynyň çäklerinde işjeň häsiýete eýedir. Adamlaryň ýokary durmuş ölçeglerini üpjün etmek, göwnejaý ýaşaýşy üçin zerur şertleri döretmek özgertmeler maksatnamasynyň möhüm ugry bolup durýar.
Eziz Diýarymyzyň baş şäherinde ýaýbaňlandyrylan toplumlaýyn özgertmeler, adamlaryň durmuşy üçin aňrybaş şertleriň döredilmegi bilen baglanyşykly meseleler milli Liderimiziň hemişe üns merkezinde saklanýar. Hormatly Prezidentimiz paýtagtymyzda alnyp barylýan gurluşyklary gözegçilikde saklap hem-de şäheriň durmuş üpjünçiligi ulgamlaryny döwrebaplaşdyrmak boýunça amala aşyrylýan işlere yzygiderli üns berip, bu işleriň häzirki zaman talaplaryna we ölçeglerine kybap gelmeginiň, şol sanda hil we gözellik, ekologiýa babatda uzak geljegi nazarlaýan täzeçil çemeleşmelere eýe bolmagynyň alnyp barylýan işleriň möhüm şertleriniň biridigini belleýär.
Ak mermerli paýtagtymyz sebitiň we dünýäniň iň owadan hem-de amatly şäherleriniň biri hökmündäki derejesini barha pugtalandyrýar. Mähriban Watanymyzyň ähli künjeklerini gurşap alan giň möçberli özgertmeleriň depginleri netijesinde Aşgabat hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy esasynda Türkmenistanyň alyp barýan Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik hem-de hoşniýetli goňşuçylyk syýasatynyň oňyn netije berýändigini äşgär edýär.
Sebitiň iri işewürlik we medeni merkezi derejesine eýe bolmak bilen, Türkmenistanyň paýtagty häzirki zaman, okgunly ösýän şäheriň — geljegiň şäheriniň täsin nusgasyny özünde jemleýär. Onda gözellik we amatlylyk, binagärligiň öňdebaryjy gazananlary, inžener-tehniki pikiriň üstünlikleri hem-de milli binagärligiň gadymdan gelýän däpleri utgaşykly sazlaşýar. Diňe bir myhmanlar däl, eýsem, aşgabatlylar hem özlerine tanyş bolan köçeleriň we meýdançalaryň keşbiniň okgunly özgerip, aýratyn gelşikli hem-de gözel görnüşe eýe bolýandygyna haýran galýarlar. Bu işleriň gözbaşynda hut milli Liderimiziň ýadawsyz aladalarynyň we yzygiderli tagallalarynyň durýandygyna örän oňat düşünýän halkymyz munuň üçin Arkadag Prezidentimize tüýs ýürekden alkyş sözlerini aýdýar.
Ýol-ulag ulgamyna degişli bu desgalar pyýadalaryň howpsuzlygyny üpjün etmekde möhüm ähmiýete eýedir. Bu bolsa hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda adamlaryň ýaşaýyş-durmuşynyň abadançylygyny, rahatlygyny gazanmagyň ileri tutulýan ugrudygyna şaýatlyk edýär.
Dabara gatnaşyjylar ýerasty geçelgeleriň içi bilen geçip, şol ýerlerde döredilen amatlyklar bilen tanyşdylar hem-de dükanlara syn etdiler. Ýerasty geçelgeleri bezemekde ulanylan milli nagyşlar, göl hem-de dürli surat şekilleri, owadan bezeg daşlary we mermerler, şeýle hem yşyklandyryjylar bu desgalara ajaýyp öwüşgin çaýyp, kalbyňda çäksiz ruhubelentlik döredýär. Munuň özi ata Watanymyzyň beýik Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk senesiniň bellenilýän günlerinde ýakymly duýgulary bagyşlaýar. Şeýle ajaýyplyklar üçin halkymyz Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden alkyş aýdýar. Bular barada ýerasty geçelgeler bilen tanşan dabara gatnaşyjylar aýratyn buýsanç bilen bellediler.
Döwrebap seýilgähiň hem-de ýerasty geçelgeleriň gijeki görnüşleriniň aýratyn özüne çekijidigini bellemek gerek. Bu bolsa adamlaryň ruhuny galkyndyryp, beýik Garaşsyzlyk toýumyzyň ýakynlaşyp gelýän günlerinde merjen Aşgabadymyza, eziz Watanymyza hem-de hormatly Prezidentimize ildeşlerimiziň guwanjyny goşalandyrýar.
Seýilgähiň yşyklary paýtagtymyzyň şu künjeginiň älemgoşar şekilini emele getirip, özboluşly görnüşi janlandyrýar. Munuň özi tyllaýy agşamlaryň görküne görk goşup, Ginnesiň rekordlar kitabynda pugta orun eýelän ak mermerli Aşgabadyň ajaýyplygyny artdyrýar. Ähli ýerlerde çar ýana şuglasyny saçýan dürli yşyklandyryjylar, birek-birege aýdylýan hoşniýetli arzuwlar nurana gijeleriň her pursadynyň ýatda galyjy bolmagyny şertlendirýär. Şäheriň bezeg aýratynlyklary halkymyzyň şatlygy bilen utgaşyp, Arkadag Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzyň ösüşleriň belentliklerine tarap ynamly gadam urýandygynyň nobatdaky güwäsidir.
Şeýlelikde, Aşgabadyň binagärligi, bagy-bossanlyklar toplumy sebitiň binagärlik merjeni diýlip mynasyp atlandyrylýan ak mermerli paýtagtymyzyň bezegine öwrüldi. Ýurdumyzyň baş şäherini abadanlaşdyrmagyň we ösdürmegiň, ulag-aragatnaşyk ulgamlaryna degişli täze desgalary gurmak, seýilgäh zolaklaryny bagy-bossanlyga büremek, şäheriň amatly durmuş gurşawyny döretmek maksady bilen, ylmyň we öňdebaryjy işläp taýýarlamalaryň gazananlaryny peýdalanmak meseleleri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň üns merkezinde durýar. Munuň şeýledigine şu gün Aşgabatda geçirilen binagärlik açylyşlary hem güwä geçýär.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40578
Agzybir halkymyz ýurt Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyny dabaralandyrmaga ruhubelentlik bilen taýýarlyk görýär. Mukaddes Garaşsyzlyk biziň ähli ugurlarda, şol sanda saglyk ulgamynda gazanýan üstünliklerimiziň badalgasydyr. Garaşsyzlyk ýyllarynda milli saglyk ulgamy ösdürilip we özgerdilip, dünýä derejesine çykaryldy. Ýurdumyzda gurlan halkara saglyk merkezleri, paýtagtymyzda hem-de welaýatlarda, obalarda we şäherçelerde gurlan döwrebap saglyk öýleri, ýöriteleşdirilen hassahanalar hakynda buýsançly gürrüňi näçe etseň-de, bärden gaýdýar. Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy Türkmenistanyň ilatyň saglygyny goramak babatda ýeten derejesine ýokary baha berýär, ýurdumyzyň gazanan tejribesini dünýä ýurtlaryna öwrenmek üçin maslahat berýär. Bu işleriň hemmesi hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen amala aşyryldy. Biz — lukmanlar munuň üçin hemmämiziň mugallymymyz — lukmançylyk ylymlarynyň doktory Gurbanguly Berdimuhamedowa tüýs ýürekden alkyş aýdýarys.
Milli Liderimiz şu ýylyň 1-nji sentýabrynda talyplar we okuwçylar bilen geçiren umumy okuw sapagynda ýurdumyzyň ýaş raýatlarynyň öňünde durýan wezipeler hakynda gürrüň açyp: “Uly höwes bilen okamak, öwrenmek, döretmek, eziz Watanymyzyň şan-şöhratyny has-da belende galdyrmak bolsa bagtyýar ýaşlarymyzyň borjy diýip hasaplaýaryn” diýdi. Ýaşlar biziň geljegimizdir. Şu nukdaýnazardan, “Garaşsyzlyk — Ýaşlyk — Saglyk” bir bitewi düşünje bolup göz öňüňe gelýär. Sebäbi döwlet Baştutanymyzyň halkymyzyň bagtly geljeginiň hatyrasyna ýurdumyzyň kuwwatyny artdyrmak babatda kesgitlän wezipelerini doly durmuşa geçirmek, elbetde, ýaşlaryň borjuna girýär. Belent borja amal etmek üçin hem, ilkinji nobatda, berk saglyk gerek. Mukaddes Garaşsyzlygymyz bolsa halkymyzyň, şol sanda ýaşlarymyzyň beden hem ruhy taýdan sagdyn adamlar bolup ýetişmegi üçin ähli şertleri döretmäge mümkinçilik berýär. Garaşsyzlyk bagtyýarlygymyzyň, diýmek, saglygymyzyň hem gözbaşydyr.
Şypahanalar, sagdyn durmuş ýörelgesi hem-de sport bilen meşgullanmak üçin döredilen şertler döwrebap saglygy goraýyş hyzmatlary bilen birlikde, ýaşlaryň sagdyn adamlar bolup ýetişmegini üpjün edýär. Döwletimiz tarapyndan edilýän aladalara jogap hökmünde ýaşlaryň özleri-de öz saglyklary barada jogapkärçiligi duýmalydyrlar. Biz talyplarymyza şular hakda-da düşünje berip, saglygyňy gorap saklamakda, ony yzygiderli berkitmekde hormatly Prezidentimizden görelde almagy ündeýäris.
Halkymyzyň saglygy babatda atalyk alada edýän Gahryman Arkadagymyza berk jan saglyk, işlerinde rowaçlyk arzuw edýäris.
Nurmyrat SEÝITGULYÝEW,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň mugallymy.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40416
Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň parasatly baştutanlygynda Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanda alnyp barylýan giň gerimli özgertmeler netijesinde ýurdumyz bedew bady bilen ynamly öňe barýar. Ata Watanymyzyň halkara abraýyny belende galdyrmaga, ykdysady kuwwatyny has-da artdyrmaga, ähli ulgamlary sazlaşykly ösdürmäge, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga gönükdirilen döwlet maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär.
«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň şöhratly wakalaryna beslenen eziz Diýarymyz mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramçylygyny täze zähmet üstünlikleri bilen garşylaýar. Hormatly Prezidentimiziň: «Garaşsyzlyk döretmäge — kuwwat, gurmaga — güýç, parahatçylygy we dostlugy pugtalandyrmaga — egsilmez ylham berýär. Şoňa görä-de, mähriban halkymyz Garaşsyzlyk gününe bagtyýarlygyň we berkararlygyň beýik baýramy hökmünde aýratyn sarpa goýýar» diýip belleýşi ýaly, döwlet berkararlygymyzyň binýadyny berkitmekde Garaşsyzlygymyzyň gadyr-gymmaty bimöçberdir. Türkmenistan Garaşsyzlygynyň 30 ýylynyň içinde senagat taýdan ösen, ykdysady taýdan kuwwatly, medeni taýdan sazlaşykly ösýän, ylmyň gazananlaryna daýanýan, giň gerimli maksatnamalar üstünlikli amala aşyrylýan ýurt hökmünde dünýäde meşhurlyga eýe boldy. Döwletimiziň Garaşsyzlyk ýyllarynda ýeten belent sepgitleriniň, gazanýan üstünlikleriniň gözbaşynda hormatly Prezidentimiziň çuňňur oýlanyşykly, döredijilikli, pähim-paýhasly başlangyçlary, giň gerimli özgertmeleri, häzirki zaman ylmynyň gazananlaryna esaslanýan maksatnamalary durýar.
Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň giňden bellenilýän ýylynda ak şäherimiz Aşgabadyň 140 ýyllyk baýramynyň utgaşykly geçirilmegi halkymyzyň toý şatlygyny has-da artdyrdy. Häzirki döwürde Aşgabady dünýäniň iň gözel we nusgalyk şäherleriniň birine öwürmäge gönükdirilen toplumlaýyn şähergurluşyk maksatnamalary üstünlikli amala aşyrylýar. Gurluşyk senagatynyň ösdürilmegi Aşgabadyň okgunly ýokary göterilmegini, paýtagtymyzda döwrebap ýaşaýyş jaýlarynyň, durmuş we medeni ulgamyň, senagat düzümleriniň, täze önümçilik desgalarynyň gurluşyklarynyň artmagyny şertlendirdi.
Hormatly Prezidentimiz Aşgabat şäherine iş saparlarynda paýtagtymyzyň ösüşinde möhüm ähmiýeti bolan oňyn başlangyçlary, teklipleri öňe sürýär. Şu ýylyň 25-nji maýynda Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermegi bilen, paýtagtymyzyň demirgazygynda ähli amatlyklary we durmuş üpjünçilikleri bolan döwrebap «Aşgabat-siti» iri ýaşaýyş toplumynyň gurluşygyna badalga berilmegi mähriban Watanymyzyň täze taryhy senenamasyna altyn harplar bilen ýazyljak şöhratly waka boldy. Şäher içindäki şäher hökmünde häsiýetlendirilýän täze binalar toplumynyň gurulmagy ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmakda, bagtyýar halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da ýokarlandyrmakda möhüm ähmiýete eýedir.
Häzirki wagtda paýtagtymyzyň Tähran köçesiniň ugrunda milli Liderimiziň başlangyjy bilen «Aşgabat» diýlip atlandyrylan söwda we dynç alyş, işewürlik merkezlerinde hem-de döwrebap ýaşaýyş jaýlarynda gurluşyk-gurnama işleri tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar.
Hormatly Prezidentimize şu ýylyň 23-nji aprelinde Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyndaky meşhur bedew Akhanyň ilkinji at taýynyň dünýä inendigi buşlandy. Milli Liderimiziň oňa Aşgabat diýip at goýmagy, şatlykly pursatlardan köňli joşup, «Ak şäherim Aşgabat» atly şygryny döredip, bu goşgusyny «Ak şäherim Aşgabat» atly täze kitabyna ýerleşdirmegi ýatdan çykmajak taryhy waka öwrüldi. Döwlet Baştutanymyzyň täze goşgusynyň sözlerine agtygy Kerimguly Berdimuhamedowyň döreden ajaýyp sazy netijesinde «Ak şäherim Aşgabat» ajaýyp aýdym bolup, bagşy-sazandalaryň diliniň senasyna, halkymyzyň buýsanjyna öwrüldi. Bu nurana aýdym köňüllere ganat bekledi, halkymyzyň ak şäherimiz Aşgabada bolan çuňňur söýgüsini joşdurdy, ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk şanly toýunda belent zähmet üstünliklerine ruhlandyrdy.
Giň gerimli özgertmeleriň netijesinde milli ykdysadyýetimiz batly depginler bilen ösdürilýär, ýurduň eksport mümkinçilikleri artdyrylýar. Dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmekde, olaryň hilini ýokarlandyrmakda innowasion ösüş ugry üstünlikli dowam etdirilýär.
10-njy sentýabrda halk hojalyk toplumynyň pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemlerine bagyşlanyp, sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde milli Liderimiz ykdysadyýetimizi bazar şertlerine geçirmek wezipesine ünsi çekdi. «Bütin dünýä şu usulda işleýär we ykdysadyýetimizi bazar şertlerine näçe tiz geçirsek, mähriban halkymyz şonça-da çalt gowy durmuşda ýaşar. Eger siziň käbiriňizde aýry-aýry pudaklar bazar şertlerinde işläp bilmez diýen düşünje bar bolsa, onda bu pikir ýalňyşdyr» diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.
Bazar özgertmeleriniň netijesinde ykdysadyýetimiz diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilýär. Ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligiň giň gerimde ösdürilmegi azyk önümleriniň bolçulygyny üpjün etmekde, gaýtadan işleýän kärhanalaryň uly toplumyny döretmekde oňyn netijesini berýär. Häzirki döwürde senagat pudagyny, himiýa, gurluşyk, obasenagat toplumyny, ulag we aragatnaşyk pudaklaryny ösdürmek boýunça giň möçberli taslamalar üstünlikli amala aşyrylýar. Her ýyl senagat-önümçilik toplumlary, ýaşaýyş jaýlary, zawod-fabrikler, medeni-durmuş maksatly binalar yzygiderli gurulýar. Ykdysady kuwwat, kämil hukuk binýady, halkymyzyň bagtyýar ýaşaýşy, abadan durmuşy mukaddes Garaşsyzlygymyzyň esaslaryny has-da berkidýär. Döwrebap kärhanalaryň, durmuş maksatly desgalaryň ençemesiniň gurlup ulanmaga berilmegi raýatlaryň durmuş goraglylygyny ýokarlandyrmakda, täze iş orunlaryny döretmekde amatly şertleri üpjün edýär.
Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzy ähli ugurlar boýunça ösdürmek babatda giň gerimli işleri alyp barýan hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny, halk bähbitli, adamzat ähmiýetli tutumly işleriniň mydama rowaçlyklara beslenmegini tüýs ýürekden arzuw edýäris.
Şöhrat MÜLKIÝEW,
Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugynyň Aşgabat şäher gümrükhanasynyň harby gullukçysy, maýor. Surata düşüren Şamyrat MUHAMMETGURBANOW.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40359