Öňňin paýtagtymyzda ýerleşýän «Ak şäherim Aşgabat» binasynyň ýanynda hormatly Prezidentimiziň «Ak şäherim Aşgabat» atly täze kitabynyň tanyşdyrylyş dabarasy boldy. Paýtagtymyzyň 140 ýyllygyna özboluşly sowgat bolan bu eser her bir türkmenistanlyda buýsanç duýgusyny döretdi. Tanyşdyrylyş dabarasyna gatnaşan ildeşlerimiziň birnäçesiniň ýürek sözlerini ýazga geçirdik.

Döwletgeldi ANNAMYRADOW,
Türkmenistanyň halk ýazyjysy:

— Ilki bilen, ähli türkmen halkyny, hormatly Prezidentimizi Aşgabat şäheriniň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllyk baýramy, şeýle hem milli Liderimiziň «Ak şäherim Aşgabat» atly kitabynyň neşir edilmegi bilen gutlaýaryn. Gahryman Arkadagymyzyň şeýle gymmatly kitaplarynyň höwrüniň köp bolmagyny arzuw edýärin.

Biz «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda aýgytly gadamlar bilen, täze bir röwüşde öňe barýarys. Şu ýyl paýtagtymyzyň esaslandyrylmagyna hem 140 ýyl dolýar. Golaýlap gelýän bu şanly baýramçylyga watandaşlarymyz, şol sanda paýtagtymyzyň ýaşaýjylary zähmet ýeňişleri bilen barýarlar. Medeniýet hem-de sungat işgärleri, ýazyjy-şahyrlar bolsa kinodyr sahna eserlerini, aýdymdyr sazlaryny, goşgulardyr hekaýalaryny bu toýa sowgat edýärler.

Hormatly Prezidentimiziň «Ak şäherim Aşgabat» atly kitabynyň halkymyza gowuşmagy bahasyna ýetip bolmajak baýramçylyk sowgady boldy. Täze kitap paýtagtymyz baradaky taryhy maglumatlara baýlygy, buýsançlylygy, çuňňur many-mazmuny bilen tapawutlanýar. Täze eserde Aşgabat parahatçylygyň, ynanyşmagyň, dost-doganlygyň, ynsanperwerligiň, hoşmeýilliligiň, ýürekdeşligiň şäheri bolup dabaralanýar. Bu gymmatly kitap paýtagtymyz baradaky bagtyýarlyk we buýsanç senasydyr.

Paýtagtymyzy ösdürmek babatda beýik işleri alyp barýan milli Liderimize tüýs ýürekden sagbolsun aýdýaryn. Hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! Şowhunly aýdym-sazlaryň owazy mydama belentden ýaňlanyp dursun! Toýlarymyz toýa ulaşsyn!

Her gymmatly eseriňiz zamanaň bagty, Arkadag!
Her jümläňiz, her sözüňiz kalplara ýagty, Arkadag!

Çary ATAÝEW,
Aşgabat şäheriniň ýaşaýjysy, Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy:

— Dana Arkadagymyzyň «Ak şäherim Aşgabat» atly kitaby paýtagtymyzyň 140 ýyllyk baýramyna özboluşly sowgat boldy. Ine, şu günki tanyşdyrylyş dabarasynda şol kitap biziň elimize gowuşdy. Ilki bilen bellemeli zat: kitapda paýtagtymyzyň şöhratly düýni, buýsançly şu güni, bagtyýar ertiri giňişleýin şöhlelendirilýär. Kitap owadan suratlar bilen bezelipdir. Şol suratlaryň üsti bilenem şäheriň gözelligini synlap oturmaly.

Aşgabat — köp wakalara şaýat bolan şäher. Biz ömrümiziň ençeme ýylyny paýtagt şäherimiz bilen bile geçirdik. Köp wakalara janly şaýat bolduk. Bilşimiz ýaly, paýtagtymyzyň häzirki keşbi hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda kemala geldi. Hormatly Prezidentimiziň hut özüniň başda durmagynda paýtagtymyz sanlyja ýylyň içinde düýpgöter özgerdi, ösdi, gözelleşdi. Bu gün ony görmäge göz, taryp etmäge söz gerek.

Şäher gurmak, bina galdyrmak sogap iş hasaplanylýar. Sen bina guran wagtyň şu günüň däl, geljegiňem aladasyny edýäň. Diýmek, şu güni bilen birlikde ertesini gurýan adam alkyşa mynasyp iş bitirýär. Bu gün bütin türkmen halky jem bolup, Gahryman Arkadagymyzy alkyşlaýar. Nesip bolsa, paýtagtymyzyň taryhyny özünde jemleýän täze kitap ýaşuly-ýaşkiçiniň ýankitabyna öwrüler.

Ýaşuly nesliň adyndan hormatly Prezidentimiziň täze kitabynyň höwrüniň köp, döwet galamynyň mundan beýläk-de ýiti bolmagyny arzuw edýärin. Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Amangeldi ORAZOW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň uly mugallymy:

— Adyndan belli bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň täze kitaby paýtagtymyza bagyşlanan özboluşly, ajaýyp eserdir. Kitaby boýdan-başa sahaplap oturyşyňa, paýtagtymyzyň bu günki ýeten derejesine haýran galýarsyň.

Kitapda şäheriň dürli künjeklerinden düşürilen owadan suratlara-da giň orun berlipdir. Bilşimiz ýaly, uzak geljegi nazara almak bilen, ýurdumyzyň baş şäherini ösdürmek milli Liderimiziň öňe süren täzeçil şähergurluşyk-binagärlik maksatnamasynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Paýtagtymyzyň 140 ýyllygynyň dabaraly bellenilýän ýylynda täze binalaryň ulanylmaga berilmegi ähli türkmenistanlylar üçin uly toý sowgadyna öwrülýär.

Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça ýokary okuw mekdebimiziň professor-mugallymlarydyr talyp ýaşlary paýtagtymyzy has-da ösdürmek babatda durmuşa geçirilýän işlere yzygiderli gatnaşýarlar. Binagärlik sungatynyň soňky gazananlaryny millilik bilen sazlaşdyryp gurulýan döwrebap binalaryň taslamalaryny ýerine ýetirýärler.

Gahryman Arkadagymyzyň «Ak şäherim Aşgabat» atly kitaby biziň okuw gollanmamyza öwrüler diýip, buýsanç bilen aýdyp bileris. Täze eser paýtagtymyzyň taryhyny, binagärlik aýratynlygyny, geçmişini, geljegini özünde jemleýär.

Bizi her bir baýramçylykdyr şanly seneleriň öňüsyrasynda täze eserleri bilen begendirip durýan Gahryman Arkadagymyza köp alkyşklar aýdýarys. Hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! Il-ýurt bähbitli işleri rowaçlyklara beslensin!

Ýazga geçiren Allanur ÇARYÝEW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Ýuriý ŞKURIN.

AŞGABAT, 8-nji maý (TDH). Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň 7-nji maýda geçirilen mejlisinde özüniň «Ak şäherim Aşgabat» atly kitabyny tamamlandygyny aýtdy.

Şu gün döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça paýtagtymyzyň gözel künjekleriniň birinde ýerleşen «Ak şäherim Aşgabat» binasynyň ýanynda Gurluşyk we senagat toplumynyň, Aşgabat şäheriniň häkimliginiň guramagynda milli Liderimiziň täze kitabynyň tanyşdyrylyş dabarasy geçirildi.

Bu dabara Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary, degişli ministrlikleriň we ugurdaş edaralaryň ýolbaşçylary, işgärleri, görnükli ýazyjy-şahyrlar, jemgyýetçilik guramalarynyň, habar beriş serişdeleriniň wekilleri, ýaşlar gatnaşdylar.

Tanyşdyrylyş dabarasyna gatnaşyjylar Aşgabadyň 140 ýyllygynyň öň ýanynda türkmenistanlylara şeýle ajaýyp kitaby peşgeş berendigi üçin milli Liderimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, mundan beýläk-de döredijilik üstünliklerini arzuw etdiler.

Çykyşlarda täze eseriň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ozal meşhur kitaplarynyň hataryny artdyrandygy buýsanç bilen bellenildi hem-de şu mynasybetli milli Liderimiziň adyna gutlag sözleri aýdyldy. Täze kitaby eliňe alan dessiňe, onuň sahypalaryny agdaryp, paýtagtymyzyň gözel görnüşlerini synlap, ony okamak, kitap bilen ýakyndan tanyşmak höwesi döreýär. Täze kitabyň ajaýyp mazmuny, bezelişi, çaphana işleriniň hem ýokary derejede ýerine ýetirilmegi onuň täsirliligini artdyrýar.

Dabarada çykyş edenler bu kitapda döwlet Baştutanymyzyň Watanymyza, paýtagtymyza, mähriban halkymyza söýgüsiniň beýan edilendigini aýratyn nygtadylar.

Owadan Aşgabat şäherimiz barada her birimiziň ýüregimizden çykýan “Arkadagymyzyň ak şäheri” diýen jümläniň döremegi ýöne ýerden däldir. Arkadag Prezidentimiziň şähergurluşyk syýasaty bilen paýtagtymyzyň binagärlik keşbi, durmuş we hyzmatlar ulgamy soňky ýyllarda has özgerdi. Şularyň ählisi hem ýurdumyzyň paýtagtyny ösdürmek babatda döwlet Baştutanymyzyň durmuşa geçirýän beýik işleriniň netijesinde mümkin bolýar. Garaşsyz Watanymyzyň paýtagty Aşgabat şäheriniň ösdürilmegi tapgyrma-tapgyr amala aşyrylýar.

Hormatly Prezidentimiz kitabyň girişinde akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň:

Eşit, adam, dogan ilden
Gaýry mähriban ýurt bolmaz —

diýen goşgy setirlerini getirýär.

Milli Liderimiziň kitabyň başynda akyldar şahyrymyzyň döredijiligine ýüzlenmegi nusgalyk edebiýatymyzyň nesilleri baglanyşdyrýan uly güýjüni aýan edýär.

Kitabyň “Aşgabatda ak arzuwlar amala aşýar” atly ikinji bölüminde milli Liderimiz «ak arzuwlar», «ak şäher» söz düzümleriniň manysyny düşündirmek arkaly halkymyzyň gowy niýet tutunmak hakyndaky ynamyny beýan edýär.

Kitapda ählimiziň söýgüli şäherimiziň üýtgeşik gözelligini açyp görkezýän fotosuratlar döredijilik duýgurlygy bilen saýlanyp alnypdyr, olar paýtagtymyzyň taryhyny, şu gününi we geljegini beýan edýär. Okyja özboluşly binagärlik desgalarynyň täsinligini, giň şaýollary, iň täze awtobanlary synlamaga mümkinçilik berilýär. Bu ajaýyplyklaryň ählisi soňky ýyllarda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda guruldy. Çünki Aşgabat ýaşaýjylar üçin döredilen oňaýly şertleri babatda hem, hili babatda hem Ýewropanyň iň döwrebap paýtagtlaryndan pesde durmaly däldir we pesde durýan däldir, hemme babatda nusgalyk şäher bolmalydyr. Ol medeniýet, bilim, ylym, saglygy goraýyş, sport hem-de halkara hyzmatdaşlyk boýunça ösüş merkezidir.

Kitap 6 bölümden ybarat bolup, ýeňil okalýar. “Göwni açygyň ýoly açyk” diýen bölümde “Ak şäherimiziň nurana ýollary”, “Şäheriň aşagyndaky şäher”, “Suw — ähli ýerde hem ýaşaýşyň çeşmesi”, “Energiýa üpjünçiligi — ähli zadyň sakasy” atly bölümçeler bar.

“Aşgabat — dünýä binagärliginiň merjeni” diýen bölüm bolsa “Oňat ýaşamagyň ilkinji şerti — oňaýly, döwrebap öýler”, “Röwşen geljegiň binýady”, “Medeni hazynanyň jemlenen şäheri”, “Saglyk: ýaşaýşyň amatlylygynyň esasy şerti”, “Sportuň, sagdynlygyň we ruhubelentligiň şäheri”, “Aşgabat — halkara hyzmatdaşlyk merkezi”, “Binagärligiň täze nusgasy” atly bölümçeleri özünde jemleýär. Olarda getirilen maglumatlar döwrebap şäherimizi ösdürmegiň ugurlarynyň her biri hakyndaky bilimleri baýlaşdyrýar.

Täze kitapda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe paýtagtymyzy ösdürmekde gazanylan üstünlikler hakynda jikme-jik gürrüň berilýär. Bu eseri okap, milli Liderimiziň zehinine, häzirki zamanyň ösen şähergurluşyk ylymlaryndan baş çykaryp, iň täsin taslamalary hem ýokary netijelilik bilen durmuşa geçirmek ussatlygyna haýran galýarsyň. Kitaby okan okyjy häzirki zamanyň gurluşyk, inženerçilik işleri, hyzmatlar ulgamy babatdaky täze düşünjeler bilen tanyş bolýar.

“Elbetde, geljekde-de her maşgalany aýratyn jaý bilen üpjün etmek maksatlarymyzdan ugur alyp, ýaşaýyş jaý gurluşygyny güýçli depginler bilen dowam etdireris” diýmek bilen, hormatly Prezidentimiz oňaýly, amatly ýaşaýyş jaýlaryny gurmagyň baş maksatdygyny mälim edýär.

Biz ata-babalarymyzyň gadymy ýörelgelerini, uly ähmiýet beren asylly işlerini häzirki wagtda mynasyp dowam etdirýändigimize buýsanýarys.

Umuman aýdylanda, owadan paýtagtymyzda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallalary bilen medeni-durmuş maksatly binalary gurmak boýunça ägirt uly işler amala aşyrylyp, şol işlere uly maýa goýum serişdeleri gönükdirildi. Ýurdumyzyň baş şäheri onuň ýaşaýjylarynyň ýürekden söýgüsiniň aýdyň mysalydyr. “Ak şäherim Aşgabat” kitaby bolsa paýtagtymyzyň şanly 140 ýyllygy mynasybetli milli Liderimiziň halkymyza ajaýyp peşgeşidir.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda 20 müň gektara gowaça eken Halaç etrabynyň ekerançylary gowaçalaryň hatarara bejergisine köpçülikleýin girişdiler. Her günde meýdana çykarylýan 140-a golaý kultiwator bejergi enjamlary asylan traktorlaryň kömegi bilen gowaçalaryň hatarara bejergisi ýokary hilli geçirilýär.

Irki ekiş geçirilen ýerlerde, eýýäm ýerden iki gulak bolup gögerip çykan ýaşajyk gowaçalar hatarlaryny deňläp, atyzlara gelşik berýär. Bu görnüş pagtaçy daýhanyň çeken zähmetiniň ýerine düşýändigine şaýatlyk edýär. Gowaça ekişindäki üstünlikler daýhany indiki işlere ruhlandyrýar. Ol işler bolsa gämikläp çykan ýaşajyk gowaçalaryň hatar aralaryny bejermekden, soňra dökünläp, üç-dört ýaprak bolandan soň, ösüş suwuny bermekden ybaratdyr. Ine, şundan soň gününi sanap ösýän gowaçalar sähel wagtdan gülläp ugraýar. Şeýdip, biri beýlekisine berk bagly agrotehniki çäreleriň öz wagtynda geçirilmegi bol hasylyň girewi bolup durýar.

— Ine, şu gowaça üns beriň, ol eýýäm üç ýaprak bolupdyr. Sähel wagtdan dördünji we bäşinji ýapraklar peýda bolar. Bu döwürde gowaça dessine dökün talap edip başlaýar. Şol döküni gijikdirmän berseň, gowaçanyň ok köki ýene-de aşak, çuňluga tarap uzaýar. Şol kök näçe uzyn bolsa, hasyllylyk şonça-da ýokary bolýar — diýip, etrabyň «Pelwert» daýhan birleşiginiň başlygy Ýolbars Durdyýew tejribeli kärendeçi Bagtyýar Ahmedowyň kärende ýerindäki gowaçalary görkezdi. Alty gektar meýdanda ekilen gowaçanyň «S-2606» sorty kemsiz gögeripdir. Daýanç Jumagulyýew, Aziz Rahmanow ýaly tejribeli mehanizatorlaryň ussatlygyny şundan hem görmek bolýar. Olaryň traktorlaryndan asylan kultiwator enjamlarynyň saz we bökdençsiz işlemegi köp derejede mehanizatora bagly. Aganyýaz Eýýekow, Babamyrat Rozyýew, Hangeldi Jumakulyýew ýaly tejribeli mehanizatorlar hem halypalaryň göreldesine eýerip, hatarara bejergide tutanýerlilik görkezýärler. Oba hojalygyna gelip gowuşýan täze, kämil tehnikalar we enjamlar mehanizatorlar üçin köp ýeňillikleri döredýär. Fransiýanyň «Monosem» kompaniýasynyň önümi bolan sekiz hatarly kultiwator enjamlary kompýuter arkaly dolandyrylýar. Şu ýyl Lebap welaýatynda şeýle kämil tehnikanyň 21-si meýdana çykaryldy.

Oba hojalygynda amala aşyrylýan özgertmeler halaçly daýhanlaryň-da işe höwesini artdyrýar. Olaryň 67-si şu ýyl 99 ýyllyk möhlet bilen 779 gektar ýeri uzak möhletleýin kärendesine alypdyr. Şolaryň 38-si eýýäm öz alan ýeriniň 70 göterimine gowaça ekipdirler. Bu bolsa olaryň şu ýyl ýerden gowy hasyl alyp, görelde görkezjekdigine şaýatlyk edýär. Ýeriň dilini tapyp bilen daýhana ol zer eçilýär.

«Kämilligiň çägi ýok» diýlişi ýaly, oba hojalygynda geçirilýän özgertmeler mydama oňyn netijeleri berýär. Şu ýyl Halaç etrabynyň hojalyklarynda gowaçanyň hatar aralarynyň 90 santimetr aralygynda ekilmegi-de gowy netijesini berer. Bu usul mehanizatorlar üçin-de, ekiniň özi üçin-de amatly. Gowaça şeýle usulda ekilse, pagtanyň süýümi-de ýokary bolýar. Galyberse-de, hasyllylyk artýar. Hut şonuň üçin-de etrabyň tejribeli daýhanlary her gektar ýerden 45 sentnere çenli hasyl alýarlar.

Hudaýberen ABRAÝEW.

«Türkmenistan».

Paýtagtymyz Aşgabat gaýtalanmajak gözellikleriň şäheridir. Zehinli suratkeşlerimiz onuň gözelliklerini sungat eserleriniň üsti bilen wasp edýärler.

Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynda milli akademiki sungat ugry boýunça bilim alýan zehinli talyplar hem Aşgabat temasyny uly höwes bilen saýlap alýarlar.

Döwlet çeperçilik akademiýasynyň uçurymy Perman Tüýliýewiň Aşgabada bagyşlap döreden «Aziýanyň merjen şäheri» atly eserinde şäheriň görnüşi giňişlikde şekillendirilipdir. Beýik binalaryň giň hatary aýna ýaly şaýollar bilen utgaşyp, gözýetime çenli uzap gidýär. Asmanda kepderiler erkana ganat ýaýýar. Eserde Aşgabadyň parahat ýaşaýşy, şeýle hem gülläp ösüşleri ak mermer binalarynyň mysalynda äşgär görünýär. Suratkeş bu eserini şäher peýzažynyň nusgawy däpleri boýunça döredip, Aşgabadyň gözel keşbini ussatlyk bilen açyp görkezmegi başarypdyr.

Bedew hakdaky eserler rowaçlygyň nyşany bolup, bir bitewi gözelligi döredýär. Zehinli suratkeşler Zakirjan Babaýewiň «Aşgabat», Rüstem Haýytmyradowyň «Meleguş», Babajan Begatowyň «Bedew», Gyzylgül Hudaýberdiýewanyň «Bitaraplygyň waspçylary», Hanmyrat Hanowyň «Bagtyýarlyk döwrüniň milli mirasy» ýaly baý many-mazmunly nakgaşlyk işlerinde bedew keşbi özboluşly şekillendirilipdir. Rüstem Haýytmyradowyň «Meleguş» atly nakgaşlyk işiniň birinji meýilnamasynda owadan bedew at suratlandyrylypdyr. Ikinji meýilnamada bolsa ak mermer binalara beslenen Aşgabat seleňläp görünýär. Eserde parahatçylygyň nyşany bolan ak kepderiler ýurdumyzyň asudalygyny alamatlandyrýar. Syrdam bedew at, ak kepderiler, ýaşyl öwüsýän tebigat Aşgabadyň keşbi bilen birleşip, paýtagtymyzyň gözelligini, döwrümiziň bagtyýarlygyny şöhlelendirýär. Eserde dürli öwüşginli reňkler özara sazlaşykly ulanylypdyr.

Sport temasynda döredilen şekillendiriş sungaty eserlerinde hem Aşgabadyň keşbi mynasyp beýanyny tapýar. Aşgabat — sagdynlygyň, ruhubelentligiň şäheri. Sport bilen bagly döredilen nakgaşlyk işlerinde paýtagt şäherimiziň şekillendirilmegi 2017-nji ýylda has-da köp ýüzlenilen, ýörgünli tema boldy. Şol ýyl paýtagtymyzda Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň geçirilmegi bilen bagly ýurdumyzyň halypa we ýaş suratkeşleri Aşgabadyň gözelligine bagyşlanan taslama eserlerine uly orun berdiler. Ruslan Abdullaýewiň «Türgenleşik», Atamyrat Çaryýewiň «Welosport» atly nakgaşlyk işlerini muňa mysal görkezmek bolar. Ýeri gelende bellesek, şu ýyl ýurdumyzda Welotrek boýunça dünýä çempionaty hem-de Dewisiň Kubogyny almak boýunça halkara ýaryşyň saýlama tapgyry geçiriler. Ol bolsa paýtagtymyz bilen baglanyşykly täze eserleriň ylham çeşmesi bolar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllyk toýy ýokary derejede bellenilýär. Munuň özi suratkeşlere täze sungat eserlerini döretmäge egsilmez ylham berýär. Ýakyn günlerde merjen şäherimiz Aşgabada bagyşlanyp, Döwlet çeperçilik akademiýasynyň Sergiler jaýynda açyljak döredijilik sergisi hem sungat muşdaklaryna ajaýyp sowgat bolar.

Maýsa BERDIÝEWA.

Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasy.

Heniz oglan mahallarymyz ulularyň okap, aýdyp berýän gyzykly ertekilerini, dessanlaryny soňra özümiz gaýtalap-gaýtalap ondaky wakalara, gahrymanlaryň hereketlerine haýran galardyk. Erteki diýilse-de çaga kalbymyz onda beýan edilýän zatlary hakykydyr öýdüp pikir ederdik. Gahrymançylyga, edermenlige, zähmetsöýerlige çagyrýan gahrymanlar gözümize ýakymly görnerdi. Şol ertekileriň käbirinde uzak-uzak bir ýerlerdäki köşki-eýwanlar, başyny asmana diräp oturan binalar, lagly-göwhere beslenip oturan saraýlar, güri baglyk, ir-iýmişli daragtlar, ser howuzly, gülli-gülälekli mesgenler hakynda okap, şeýle jenneti mekany görmek, onda ýaşaýan bagtyýar adamlaryň işi, durmuşy bilen gyzyklanmak höwesine düşerdik.

Türkmen nusgawy edebiýatynyň görnükli wekili Abdylla Şabendäniň meşhur «Gül-Bilbil» dessanynda Bilbil, hyzmatkäri Zelili, dosty Sala beg üçüsi Bilbiliň atasynyň bagyna seýle gidýärler. Bilbil dostlaryna ýüzlenip: «— Eý Sala we Zelili, atamnyň bu ýerde seýilgäh üçin bina galdyran bir çarbagy bar turur, göýäki behişde meňzär, anda unnap, hurma, alma we nar dünýäde bihasap miweler bar turur. Geliň, bizler ol baga seýr-tomaşa kylyp, ýagşy ýetişgen miweden iýip gaýdalyň! — diýdi.

Üç dost tirkeşip baga seýle gelýärler. Olar derwezäniň gulpuny açyp, bagyň içine girdiler. Görseler güller açylyp, al-elwan miweler bişip, şirin-şerbetler, durnagözli bulaklar her tarapa akyp, bilbiller çah-çah urup, ol agaçdan ol agaja uçup, gonar erdiler».

Ine, şeýle göçgünli, şirin söz bilen beýan edilýän zatlaryň hakykat bolman dessanlarda ýa-da ertekilerdedigine ynanmak bize aňsat düşenokdy. Ulalyp, akylymyz goýalyşansoň hem biz çaga ynanjymyzdan saplanyp bilmän, nirededir bir ýerde şol ertekilerdäki behişdi mekan bar ýaly bolar durardy.

Ykbal, ýaşlyk ynanjy, arzuwdyr hyýallar bizi aldaman eken. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyz şol gadymy dessanlardan, ertekilerden çykan ýaly bolup, biziň gözümiziň alnynda peýda boldy. Sanly ýylda eziz Watanymyzyň ähli ýerinde bolup geçen ýakymly, haýran ediji ösüşleri, özgerişleri az wagtda aýdyp çykmak başartmasa gerek. Sebäbi olar barmak büküp sanardan kän. Ýöne indi ep-esli wagt bäri esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygyna güýçli taýýarlyk görülýän paýtagtymyz Aşgabat welin, biziň ertekilerde okan gözel şäherlerimize-de gaýra dur diýip duran mermer şähere öwrüldi. Hormatly Prezidentimiziň atalyk aladasy bilen baş şäherimiz, Watanymyzyň ýüregi, ak şäherimiz Aşgabat «Aziýanyň merjen şäheri» diýen ada eýe boldy.

Gojaman Köpetdaga egin deňläp oturan ajaýyp paýtagtymyz Aşgabat bu gün Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda öz şanyna tutulýan toýuň toý lybasyny geýdi. Aýna ýaly şaýollar, mermer jähekli köçeler, Erem bagymyka diýdirýän seýilgähler, meýdançalar aýratyn görke geldi. Bu gün eziz Watanymyzyň ähli künjeginde baş şäherimiziň esaslandyrylmagynyň şanyna tutuljak tutumly toýuň dabaralaryna sabyrsyzlyk bilen garaşýarlar. Şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýuna badalga berjek şäherimiziň toýy giňden tutulýar.

Şu günler Diýarymyzyň ýüregi, köňül dessanymyz, başymyzyň täji, gözlerimiziň guwanjy ak mermerli Aşgabadymyz has owadan, has ajaýyp, has nowjuwan görünýär. Ony görmäge göz, taryplamaga söz gerek. Milli Liderimiziň parasadyndan nurlanýan, gözel görke, şöhrat-şana beslenýän paýtagtymyz bu gün dünýä ýalkym salýar. Ol bütin dünýäde dost-doganlygyň, agzybirligiň, asudalygyň, gülläp ösüşiň nyşany hökmünde tanalýar.

Aşgabat Türkmenistan bilen sebitiň, älemiň dürli yklymlarynyň döwletleriniň arasyndaky syýasy, ykdysady, medeni gatnaşyklaryň has-da ösmegine we pugtalanmagyna mynasyp goşant goşýar. Aşgabat bagtyýar durmuşyň, döredijilikli zähmetiň gaýnap joşýan mekany hökmünde ykrar edilýär.

Arkadagyň ak şäheri Aşgabat,
Durşy bilen öwrülipdir mermere.
Synladykça onuň gözel keşbini,
Goşgy gelýär,
Aýdym gelýär serlere.

Paýhas siňen,
Gujur siňen,
Aň siňen,
Binalarňy synlamaga göz gerek.
Her menziliň jennetiň bir künjegi,
Öz ýüzüni görkezip dur özgerip.

Bir-birinden gözel
köşgi-eýwanlar,
Tapyp bolmaz gözelligne bäs etjek.
Arkadagyň ganat beren zamany,
Her ynsany iki ömür ýaşatjak.

Gurulýar Aşgabat,
Beýgelýär şäher,
Bilbillerniň ýüki ýetik mukamdan,
Gujagyň gül,
Geljegiň gül,
Ýoluň gül,
Gül dessesi monjuk kimin ýakaňda.

Syýasy taýdan kämil, ykdysady taýdan kuwwatly, medeniýet babatda dünýäniň iň ösen döwletleriniň hataryna goşulan Watanymyzyň paýtagtynda dünýäniň hiç bir ýurdundaka meňzemeýän, özboluşly, milli äheňli, täsin görnüşli desgalary sanasaň sogaby bar. «Älem» dynç alyş merkezi, Ýyldyz myhmanhanasy, Medeniýet şäherçesi, «Ylham» seýilgähi, «Arkadag» binasy, Söwda, dynç alyş, saglyk merkezleri, ençeme tapgyrlaýyn gurlan we gurlup ýören, ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary, garaz, bu sany näçe uzaltsaň uzaldyp oturmaly. Has dogrusy, biziň bu sananlarymyz deňizden bir damja diýen ýaly. Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň ägirt uly hyjuw hem buýsanç bilen amala aşyrylýan pursatynda Arkadagly günleriň ak ýollarynyň diňe öňe alyp barýandygyna buýsanjymyzyň çägi ýok.

Bagtyýarlyk döwri — buýsançly zaman
Arkadagyň paýhasyndan güýç alan.
Pederleriň dowamaty bu dowam,
Arzuw bilen garaşany dideleň.

Onuň köklerinde tükenmez güýç bar,
Ol güýç — taryhymda täze bir ykbal.
Ýalkym saçyp, ol şamçyrag mysaly,
Millete baş bolýar, görkezip ak ýol.

Alyp barýar barha belentliklere,
Durşuna özgeriş, durşuna ösmek.
Bu bir dolmak çäksiz bagtyň gujagna,
Bu — üýtgeşik bagty gujaga gysmak.

Aý geçer, ýyl geçer, ýene beýgeler,
Asyrlara uzap gider taryhyň.
Watan! Arkadagym! Mermer paýtagtym,
Bu gün dünýä doldy adyň, tarypyň.

Hawa,140 ýyl ozal esaslandyrylan şäheriň taryhyna ser salsaň, ondan uzakda bolmadyk çygyrda Änew, Nusaý ýaly gadymy şäherleriň, Parzdepe, Togalak depe ýaly ýaşaýyşyň irki asyrlaryna degişli ýaşaýyş toplumlarynyň bolandygy äşgärdir. Geçmişden diňe bir öz adyny däl-de, dörediji söýginiň ruhuny miras edinen Aşgabat Gadymy Beýik Ýüpek ýolunyň çatrygynda ýerleşýär. Şol çatrykda bolsa dünýä siwilizasiýasynda esasy orunlary eýeleýän gadymy türkmen taryhynyň meşhur ýadygärlikleri ýerleşýär. Hut şu ýerde Köpetdagyň eteklerinde häzirki Aşgabatdan uzak bolmadyk ýerde dünýädäki iki medeni ojak kemala gelipdir. Sekiz müň ýyldan hem artyk döwürde tanalan Jeýtun irki ekerançylyk medeniýeti şol siwilizasiýanyň başyny başlapdyr. Munuň özi oturymly medeniýet bolmak bilen gadymy ata-babalarymyzyň diýseň zähmetsöýer bolandygyny görkezýän subutnamadygyny biz taryhdan bilýäris. Şol döwürlerde topragy dagdan gelýän akar çeşmelerden gandyryp, bol hasyl almagy başaran pederlerimiz bu ýerleri ussatlyk hem mähir bilen özleşdiripdirler.

Aşgabadyň eteginde ýene-de bir gadymy oturymly medeniýetiň ojagy hasaplanylýan Änewde arheologlar tarapyndan geçirilen barlaglaryň netijesinde bugdaý dänesiniň tapylmagy dünýä alymlarynyň ünsüni özüne çekdi. Arheologlar tapylan bugdaý tohumyny dünýädäki ilkinji nusgalaryň biri hasaplaýarlar. Mermer paýtagtymyzyň sanly ýylda ýeten derejesi, gazanylan üstünlikler adamlaryň erkana, eşretli durmuşda ýaşamaklaryna, döredijilikli zähmet çekmeklerine şert döretdi. Indi paýtagtymyzda tutulýan dabaraly toýlarda şatlyk-şowhun bütin töwerege ýaň salýar. Çagalaryň şadyýan sesleri, bagtyýar adamlaryň gülküsi aýratyn joşguna eýe bolýar.

Bu gün bagtdan paýly halkymyz abat ojagynda, bereketden doly desterhanynyň daşynda agzybirlik bilen Watanymyzyň ösüşlerine guwanýarlar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň eçilen datly miwesi onuň göwnüni ganatlandyrýar. Onsoň dili bagt hakynda sözleýär, dutary bagtyýarlyk hakynda saýraýar, galamy köňül kelamyny şygra salyp, il-güne ýaýýar. Şonda ak mermerli paýtagtymyzda, Gahryman Arkadagynyň saýasynda bagtly günleriniň hatarynyň barha uzaýandygyna, şu günki nesilleriniň eýe bolan mukaddesligine ertirki dowamatynyň hem dahylly boljakdygyna bolan ynamy oňa güýç-kuwwat berýär. Bir gapdaly kerem-keramatly dag, beýleki tarapyny Hydyr gören sähra jähekläp oturan Aşgabadymyz hakykatdan hem, jennetiň bir parçasy ýaly bolup, gadymy ertekilerden çykyp, biziň gözümiziň alnynda tylla Günüň şöhlesine şöhle goşup lowurdaýar. Adam zähmetiniň gudratyndan, adam paýhasyndan, yhlasyndan hem söýgüsinden bina bolan, sebitiň iň gözel şäheri Aşgabadyň adynda mähir bar, mylakat bar, yşk bar, söýgi bar. Abatlyk bar, adyllyk bar, halallyk bar. Ine, olaryň üstüne indi goşulan parahatlyk hem ynanyşmak bar.

Goý, Gahryman Arkadagymyzyň yhlasyndan gün-günden gülläp ösýän paýtagtymyz Aşgabadyň şan-şöhraty Arşa göterilsin! Şeýle bagta ýetiren milli Liderimiziň jany sag, döwletli işleri rowaç bolsun!

Nowruz GURBANMYRADOW,

žurnalist.

Golaýda oba hojalyk toplumynyň edara binasynyň mejlisler zalynda Aral deňziniň sebitinde hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça köptaraplaýyn gepleşik geçirildi. Onda hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen Aralýaka sebitiň ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmakda durmuşa geçirilýän giň gerimli işler we geljekki meýilnamalar barada pikir alşyldy.

Köptaraplaýyn gepleşigiň çäklerinde halkara guramalaryň, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň, Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň, Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň, Tebigaty goramak jemgyýetiniň, «Türkmensuwylmytaslama» institutynyň, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň, Türkmen oba hojalyk institutynyň wekilleriniň çykyşlary diňlenildi. Olarda, hususan-da, Merkezi Aziýa sebitiniň ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmakda «Altyn asyr» Türkmen kölüniň ähmiýeti, ýurdumyzda daşky gurşawy goramak boýunça kanunçylygyň kämilleşdirilişi, Araly halas etmegiň halkara gaznasyna Türkmenistanyň başlyklyk eden döwründe ýerine ýetirilen işler, tebigaty goramak işlerine jemgyýetçilik birleşikleriniň gatnaşmagy, şeýle-de suw diplomatiýasynyň esasy ugurlary dogrusynda pikir alyşmalara giň orun berildi.

Mälim bolşy ýaly, geçen asyryň 60-njy ýyllaryndan başlap, Merkezi Aziýa sebitinde täze ýerleriň güýçli depgin bilen özleşdirilmegi sebäpli Amyderýanyň we Syrderýanyň Arala guýýan suwy azalyp başlady. Netijede, deňziň meýdany, göwrümi, duzlulygy üýtgedi. Ol iki bölege — Uly we Kiçi Arala bölünip, deňziň kenarlary käbir ýerlerde 100 — 150 kilometre çenli yza çekildi. Aral deňziniň suw aýtymynyň kiçelmegi bilen, häzirki wagtda Aralgum emele geldi. Çöl, esasan, ownuk duz we çäge bölejiklerinden düzülendir. Şol duzuň düzüminde bolsa oba hojalygynda ulanylan zäherli himiki serişdeleriň, dökünleriň hem-de senagat we durmuşda ulanylan hapa suwlaryň getiren zyýanly maddalary, aerozollar görnüşindäki külke jisimler agdyklyk edýär. Häzirki wagtda bu ýerden duzly tozanlar ýel arkaly çar tarapa ýaýraýar. Şol tozan Aralgumdan ýüzlerçe kilometr aralyga ýaýrap, tebigy ekoulgamlardyr öri meýdanlaryna, oba hojalyk ekinlerine, şäherdir obalaryň üstüne ýagýar.

Ekologiýa ýagdaýynyň ýaramazlaşmagy ekinleriň hasyllylygynyň we öri meýdanlarynyň önümliliginiň peselmegine getirdi. Amyderýanyň hem-de Syrderýanyň suwunyň azalmagy, suw joşgunlarynyň bolmazlygy, derýalaryň suw basýan kenarlaryndaky jeňňellikleriň meýdanynyň kiçelmegine, ösümliklerdir haýwanlaryň dürli görnüşleriniň ýitip gitmegine getirýär. Olaryň ýerini ýylgyn ýaly gurakçylyga çydamly çöl ösümlikleri eýeleýär.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek, tokaý zolaklaryny döretmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Tokaý agaçlary bolsa amatly mikroklimaty döredýär. Sebitiň ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmakda Garagumuň jümmüşinde gurlan «Altyn asyr» Türkmen kölüniň ähmiýeti hem diýseň uludyr. Ol ýere ekerançylykda ulanylan zeý suwlar toplanýar. Munuň özi çöl ekoulgamlarynyň önümliligini ýokarlandyrmakda bahasyna ýetip bolmajak çäredir.

Hormatly Prezidentimiziň BMG-niň Baş Assambleýasynyň mejlislerinde, durnukly ösüş boýunça «Rio+20» sammitinde we beýleki iri halkara forumlarda öňe süren başlangyçlary dünýä bileleşiginiň giň goldawyna eýe boldy. Olaryň hatarynda BMG-niň Araly halas etmek boýunça Ýörite maksatnamasyny işläp taýýarlamak hakynda teklip hem bar. Tutuş adamzady biynjalyk edýän wezipeleri çözmekde daşky gurşawy goramak ulgamynda halkara hyzmatdaşlyk uly orun eýeleýär. Ýurdumyzyň BMG-niň çölleşmä garşy göreşmek, howanyň üýtgemegi, ozon gatlagyny goramak, serhetüsti suwlary, halkara kölleri goramak hem-de peýdalanmak ýaly biologik köpdürlülik hakynda Konwensiýalaryny tassyklamagy, milli we sebit derejelerde ekologiýa maksatnamalarynyňdyr taslamalarynyň amala aşyrylmagy munuň aýdyň subutnamasydyr. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2018-nji hem-de 2019-njy ýyllarda «Birleşen Milletler Guramasy bilen Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň arasynda hyzmatdaşlyk» atly Kararnamalarynyň biragyzdan kabul edilmegi hem bu syýasatyň miwesidir.

Aralýaka sebitde halkyň sagdyn, abadan durmuşyna gönükdirilen çärelere aýratyn ähmiýet berilýär. Hormatly Prezidentimiz 12-nji fewralda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde bu babatda ýene-de birnäçe teklipleri öňe sürüp, geljekde ýurdumyzyň welaýatlarynda täze ylmy-kliniki merkezli hassahanalaryň gurluşygyny göz öňünde tutmagy tabşyrdy. Bu saglygy goraýyş desgalary keselleriň öňüni almak we bejermek üçin giň mümkinçilikleri açyp, Aralyň adam saglygyna edýän ýaramaz täsirini öwrenmäge, okuwlarydyr ylmy we barlaghana işlerini geçirmäge şert döreder. Döwlet Baştutanymyzyň oba hojalyk toplumyny ösdürmek boýunça şu ýylyň 3-nji fewralynda sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçiren iş maslahatynda Aral deňziniň meseleleri boýunça ylmy-amaly işleri geçirmek babatda beren tabşyrygyny ýerine ýetirmek maksady bilen, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň hem-de Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymlarynyň gatnaşmagynda Daşoguz welaýatynyň Aralýaka zolagyny öwrenmek üçin mart aýynda welaýatyň Saparmyrat Türkmenbaşy etrabyna, onuň çägindäki Bötendag belentligine ekspedisiýa guraldy.

Öňde durýan wezipelerden ugur alnyp, Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymlary-da «Altyn asyr» Türkmen kölüniň akaba suwlaryny ulanyp, duza durnukly ot-iýmlik ekinleri ösdürip ýetişdirmek», «Duza çydamly ösümlikleri (galofitleri) we süýji buýany ösdürip ýetişdirmek arkaly, şorlaşan ýerleri özleşdirmek» hem-de «Zeýkeş suwlaryny ulanmak arkaly, şorlaşan ýerlerde şalyny ösdürip ýetişdirmek» mowzuklary boýunça ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar. Aralyň guramagy netijesinde emele gelýän ýaramaz ýagdaýlary aradan aýyrmak babatda işleri yzygiderli dowam etmek üçin ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde, Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Aral Milli maksatnamasynyň Konsepsiýasy taýýarlanyldy. Onda sebitiň durmuş-ykdysady we ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça milli derejedäki çäreleriň esasy ugurlary kesgitlenildi.

Aral deňziniň suwy çekilip, guran böleginden galýan duzly tozanlar bu sebitde ýaşaýan ilata we ekin meýdanlaryna ýaramaz täsirini ýetirýär. Sebitde gurakçylygyň gaýtalanyp durmagy, toprak-howa şertleriniň agyr bolmagy tebigy çöl we gyrymsy agaçlaryň, otjumak köpýyllyk we birýyllyk ösümlikleriň tohumyndan köpelip ýaýramagyna, boý almagyna päsgelçilik döredýär, çöl ösümliklerine mahsus bolan fenologik ösüşiň yzygiderliliginiň bozulmagyna getirýär. Bu hadysanyň zyýanly täsiri Sarygamyş kölüniň gündogarynda ýerleşýän Bötendag belentliginiň töweregindäki düzlüklerde topragyň şorlaşmagynda, çölleşmek hadysasynyň güýçlenmeginde, biologik köpdürlüligiň azalmagynda has hem ýiti duýulýar.

Şeýle hadysalaryň öňüni almakda tokaý melioratiw çäreleriniň örän netijelidiginden ugur alnyp, Bötendag belentliginiň töwereginde tokaýlaşdyrmak işlerini geçirmek bellenildi. Türkmenistanyň Milli tokaý maksatnamasyna laýyklykda, bu ýerlerde 2013-nji ýyldan bäri 20 müň gektar meýdany tokaýlaşdyrmak boýunça çäreler amala aşyrylýar. Munuň özi ýurdumyzyň Aralýaka sebitinde ekologiýa ýagdaýynyň gowulanmagyna, çölleşme hadysasynyň öňüniň alynmagyna, biodürlüligiň baýlaşmagyna, öri meýdanlarynyň giňelmegine amatly şertleri döredýär. Şunlukda, bu ýerde howa ýagdaýynyň belli bir derejede üýtgemegi netijesinde, oňaýly mikroklimat emele geler we sagdyn daşky gurşaw dörär. Ösümliklerdir haýwanat dünýäsiniň, guşlaryň ýerli we göçýän görnüşleriniň düzümi baýlaşar. Bu bolsa sebitde ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegine asylly goşantdyr.

Babageldi KURBANOW,

Türkmen oba hojalyk institutynyň oba hojalygynyň meliorasiýasy kafedrasynyň müdiri.

AŞGABAT, 29-njy aprel (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Gypjakda ýerleşýän Baş metjitde agzaçar sadakasyny berdi. Oňa şu gün paýtagtymyza gelen Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew hem gatnaşdy.
Aşgabadyň Halkara howa menzilinde özbek Lideri mähirli garşylandy. Soňra ol Türkmenistanyň Prezidentiniň “Oguz han” köşkler toplumyna tarap ugrady. Bu ýerde Özbegistan Respublikasynyň Prezidentini milli Liderimiz mähirli garşylady.
Soňra geçirilen gepleşikleriň barşynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan türkmen-özbek gatnaşyklary hakyky dost-doganlyga hem-de ata-babalarymyzyň parasatly wesýetlerini dowam etdirýän halklarymyzyň köpasyrlyk hoşniýetli goňşuçylyk däplerine daýanýar.
Dostlukly goňşy döwletiň Baştutany hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň kakasynyň aradan çykmagy zerarly milli Liderimize we maşgala agzalaryna gynanç bildirip, şu agyr pursatlarda sabyr-takatlylyk, ruhy durnuklylyk arzuw etdi.
Gudraty Güýçli Allatagalanyň emri bilen Mälikguly aga dünýäniň ähli musulmanlary üçin mukaddes bolan Oraza aýynyň şu nurana günlerinde bu dünýeden ötdi. Bu asylly we hoşniýetli ynsan onuň ýakynlarynyň hem-de ähli ildeşleriniň ýüreklerinde parasatly halypa hem-de ömrüni Watanyna we mähriban halkyna hyzmat etmäge bagyşlan hakyky watançy hökmünde hemişelik galar. Mälikguly Berdimuhamedowyň ady, ol baradaky ýagty hakyda Türkmenistanyň taryhyna hemişelik ýazylar diýip, Özbegistanyň Baştutany nygtady.
Belent mertebeli myhman şeýle hem türkmen Lideriniň Türkmenistanyň Baş metjidinde berýän agzaçar sadakasyna gatnaşmagyň özi üçin uly hormatdygyny belläp, berilýän sadakanyň hem-de okalýan aýat-töwirleriň Beýik Biribaryň dergähinde kabul bolmagyny dileg etdi.
Milli Liderimiz duýgudaşlyk we medet beriji sözler üçin Prezident Şawkat Mirziýoýewe minnetdarlyk bildirip, Özbegistanyň Prezidentiniň şu agyr pursatlarda hakyky dost hökmünde gynanjyny paýlaşýandygyna ýokary baha berýändigini belledi.
Özara düşünişmek, ynanyşmak ýagdaýynda geçen duşuşygyň dowamynda iki döwletiň Baştutanlary türkmen-özbek gatnaşyklarynyň häzirki ýagdaýy, geljekki ugurlary boýunça pikir alyşdylar hem-de ozal gazanylan ikitaraplaýyn ylalaşyklary ýerine ýetirmegiň çäklerinde Türkmenistanyň we Özbegistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň esasy ugurlaryny, geljek üçin niýetlenen meýilnamalary ara alyp maslahatlaşdylar.
Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedow we Şawkat Mirziýoýew söwda-ykdysady pudakda ýola goýulýan netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň, döwletara hyzmatdaşlygyň möhüm ugry hasaplanýan medeni-ynsanperwer gatnaşyklary yzygiderli höweslendirmegiň wajypdygyny nygtadylar. Şeýle hem taraplar özara gyzyklanma bildirilýän sebit gün tertibiniň we halkara syýasatyň birnäçe wajyp meseleleri boýunça pikir alyşdylar.
Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow Prezident Şawkat Mirziýoýewe goldaw sözleri üçin ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirip, iki goňşy ýurduň hem-de doganlyk türkmen we özbek halklarynyň arasyndaky gatnaşyklary ösdürmäge ygrarlydygyny tassyklady. Şol gatnaşyklar bolsa birek-birege hormat goýmak, ynanyşmak ýörelgelerine hem-de taryhy-medeni we ruhy gymmatlyklaryň umumylygyna esaslanýar.
Soňra Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň Prezidentleriniň bilelikdäki ulag kerweni Gypjakda ýerleşýän Baş metjide tarap ugrady. Şol ýerde agzaçar sadakasy berildi. Bu çäräniň mukaddes Oraza aýynda geçirilýändiginiň çuňňur manysy bardyr. Mälim bolşy ýaly, şol aýda Gudraty Güýçli Allatagala keramatly Gurhandan ilkinji süreleri peşgeş beripdir. Goňşy döwletleriň halklary ýaly, türkmenler hem gözbaşyny asyrlaryň jümmüşinden alyp gaýdýan Oraza aýyna hormat-sarpa goýýarlar. Asylly işleri amala aşyrmaga hem-de rehim-şepagatlylyga çagyrýan bu sahawatly aýyň her bir gününde halkymyz mukaddes däp-dessurlary berjaý edipdir, beden we ahlak taýdan täzelenmäge aýratyn üns beripdir.
Oraza aýynda agyz beklenýär, milli däp-dessurlara laýyklykda, şäherlerde hem-de obalarda agzaçar sadakalary berilýär, tarawa namazy okalýar, halkymyzyň sagdyn we bagtyýar durmuşy, ýurdumyzyň abadançylygy barada doga-dilegler edilýär. Asyrlaryň dowamynda bu dessur täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar hem-de köp halklaryň, şol sanda türkmenleriň belent ahlak gymmatlyklary, olaryň däpleri, hoşniýetlilik ýörelgeleri bilen kämilleşdirilýär.
Häzirki döwürde jemgyýetiň ruhy sagdynlygyny we ahlak taýdan kämilligini üpjün etmek, taryhy-medeni mirasa sarpa goýmak, ata-babalarymyzyň hem-de tutuş adamzadyň nesilden-nesle geçirilip gelinýän däplerini artdyrmak, gyzyklanma bildirýän taraplaryň ählisi bilen dostlukly gatnaşyklary pugtalandyrmak hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda amala aşyrylýan syýasatyň ileri tutulýan ugrudyr.
Ýurdumyz ynsanperwerlik ýörelgelerini daşary syýasy strategiýanyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde kesgitläp, giň halkara hyzmatdaşlyga gönükdirilen syýasaty yzygiderli durmuşa geçirýär, abadançylygyň hem-de durnukly durmuş-ykdysady ösüşiň bähbidine dünýäniň döwletleri bilen gatnaşyklary giňeldýär.
Iki dostlukly ýurduň Liderleri Türkmenistanyň Baş metjidine gelenlerinden soň, kümmete baryp, Türkmenistanyň ilkinji Prezidentiniň ýagty ýadygärligini hatyraladylar. Bu ýerde Türkmenistanyň we Özbegistanyň müftüleri aýat we doga okadylar.
Döwlet Baştutanlary kümmetden çykyp, metjide tarap ugradylar. Bu ýerde Mekgä haj parzyny amala aşyran mahalynda Türkmenistanyň Prezidentine sowgat berlen teperrik hem-de musulman dünýäsiniň mukaddes şäherinden ýadygärlik hökmünde türkmen Liderine iberilen, Käbäniň keramatly ýazgysy beýan edilen örtük goýlupdyr. Şol ýerde Türkmenistanyň we Özbegistanyň müftüleri Gurhandan aýat okaýarlar hem-de mukaddes Oraza aýynda berlen sadakanyň hem-de okalan aýat-töwirleriň Beýik Biribaryň dergähinde kabul bolmagyny dileg edýärler.
Soňra Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedow we Şawkat Mirziýoýew agzaçar sadakasynyň geçiriljek ýerine gelýärler we özleri üçin niýetlenen ýere geçip oturýarlar.
Agzaçar sadakasy başlamazdan ozal döwlet Baştutanlary söz sözlediler.
Milli Liderimiz sadaka gatnaşyjylar bilen salamlaşyp, ata-babalarymyzyň “Ilim-günüm bolmasa, Aýym-Günüm dogmasyn” diýen parasatly sözlerini getirdi. Şol nukdaýnazardan, şu gün şeýle uly hormat goýup, kakamy — kyblamy ýatlap, ählimiz bir supranyň başyna jemlendik diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.
Halkymyz “Agzybire Taňry biýr” diýipdir. Şonuň üçinem mähriban kyblamyň ýedisi geçenden soň, birinji anna agşamynda agzybirlikde bir supranyň başyna jemlendik. Ata-babalarymyz ýas bilen toý bile geler diýipdirler. Goňşularymyz, dostlarymyz, doganlarymyz begenen ýerimizde bile begenýärler, gynanan ýerimizde biziň bilen bile gynanýarlar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.
Döwlet Baştutanymyz Mälikguly aganyň aradan çykmagy zerarly bildirilen köp sanly duýgudaşlyk sözleri üçin taňryýalkasyn aýdyp, Oraza aýynda berilýän agzaçar sadakasyna Özbegistandan gelen myhmanlaryňam gatnaşýandygyny belledi. Halkymyz Özbegistan, özbek halky bilen asyrlar bäri dost-doganlyk gatnaşyklaryny saklap gelýär. Ata-babalarymyz: “Kyýamat güni goňşudan” diýipdir.
Sözüniň ahyrynda döwlet Baştutanymyz öz adyndan we türkmen halkynyň adyndan Prezident Şawkat Mirziýoýewe hem-de özbek halkyna çuňňur hormatyny beýan etdi we şu çärä gatnaşýandyklary üçin taňryýalkasyn aýtdy.
Soňra Özbegistanyň Lideri hormatly Prezidentimize, milli Liderimiziň ýakynlaryna, dostlukly türkmen halkyna uly ýitgi — döwlet Baştutanymyzyň kakasy Mälikguly Berdimuhamedowyň aradan çykmagy zerarly tüýs ýürekden gynanjyny bildirdi we duýgudaşlyk sözlerini aýtdy.
Belent mertebeli myhmanyň belleýşi ýaly, öz ömrüni jemgyýetiň we döwletiň bähbitlerini goramaga, mugallymçylyk işine bagyş eden Mälikguly aganyň ýagty ýadygärligi türkmen halkynyň hakydasynda müdimilik galar.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow özbek kärdeşine gynanjyny paýlaşýandygy üçin minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň müftüsine tebärek çykyp bermegini haýyş etdi.
Türkmenistanyň müftüsi tebärek çykýar. Şondan soňra agzaçar sadakasyna gatnaşýanlara nahar çekilýär. Nahardan soň Türkmenistanyň we Özbegistanyň müftüleri aýat-töwir edýärler.
Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow agzaçar sadakasyna gatnaşýandygy üçin ýygnananlara ýüzlenip: “Oraza aýynda okalan aýat-töwirler Beýik Biribaryň dergähinde kabul bolsun! Merhumyň jaýy jennet bolsun!” diýip, sadaka gatnaşýanlara aýtdy.
Çärä gatnaşan Türkmenistanyň we Özbegistanyň hormatly ýaşululary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň beren agzaçar sadakasynyň we okalan aýat-töwirleriň Beýik Biribaryň dergähinde kabul bolmagyny, merhumyň jaýynyň jennet bolmagyny dileg etdiler.
Soňra Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Şawkat Mirziýoýewiň bilelikdäki awtoulag kerweni Aşgabadyň Halkara howa menziline barýar. Şol ýerde hormatly Prezidentimiz özbek kärdeşine ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirdi we onuň bilen hoşlaşdy.
Özbegistan Respublikasynyň Baştutany Watanyna ugrady.
***
Şu gün ýurdumyzyň welaýatlarynyň we Aşgabat şäheriniň metjitlerinde mübärek Oraza aýynda asylly ýörelge hasaplanylýan agzaçar sadakalary berildi. Asyrlar aşyp gelýän ýagşy dessurlaryň dowam edýändigini alamatlandyrýan agzaçar sadakasynyň Arkadag Prezidentimiziň mähriban kyblasy Mälikguly Berdimuhamedowy hatyralaýan çäreler bilen utgaşmagynda çuňňur many bar.
Belent ahlak, ynsanperwerlik ýörelgelerine, medeni hem-de ruhy gymmatlyklara laýyklykda, ýurdumyzda jemgyýetiň we döwletiň sazlaşykly ösmegini, halkymyzyň agzybirligini, jebisligini pugtalandyrmaga uly üns berilýär. Häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň durmuşa geçirýän syýasaty netijesinde, bu ynsanperwerlik ýörelgeleri mynasyp dowam etdirilýär.
Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, bu gadymy dessurda parasatlylyk hem-de çuňňur many bar. Onda milletiň päklige hem-de rehim-şepagatlylyga ymtylmasynyň ruhy many-mazmuny öz beýanyny tapýar.
Metjitlerde berlen agzaçar sadakalarynda halkymyzyň abadançylygy we Türkmenistanyň gülläp ösmegi dileg edildi, Watanyň wepaly ogly Mälikguly Berdimuhamedowyň jaýynyň jennet, ruhunyň şat bolmagy üçin aýat-töwirler okaldy.
— Berlen sadakalar, edilen doga-dilegler Beýik Biribaryň dergähinde kabul bolsun!
— Goý, türkmen topragynda hemişe parahatçylyk, agzybirlik we abadançylyk bolsun!

«Türkmenistan— parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda uly işler durmuşa geçirilýär. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda gazanylýan üstünlikler, beýik ösüşler berk binýatlylygy we geljegi nazarlaýanlygy bilen aýratyn tapawutlanýar. Ynha, şu ýylymyz uly taryhy wakalara beslendi, belent üstünlikler gazanyldy. Bularyň hemmesi Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda maksatlaýyn işleriň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini aýdyň beýan edýär.

Eziz Diýarymyzyň häzirki beýik ösüşleri biziň her birimizi buýsandyrýar. Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde ýurdumyz syýasy, ykdysady, durmuş we medeni babatda täze ösüşlere eýe bolýar, kanunçylyk has-da ösdürilýär. Muny biz ýakynda Milli Geňeşiň iki palatasynyň birinji bilelikdäki mejlisinden hem aýdyň göz ýetirdik. Iň esasy hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlyklygyna saýlanmagy aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Hormatly Prezidentimiziň taryhy çykyşynyň bolmagy, möhüm ugurlar babatda aýratyn durlup geçilmegi ýurdumyzyň kanunçylyk binýadynyň has-da berkidilýändigini beýan edýär. Hormatly Prezidentimiziň taryhy çykyşynda anyk ugurlar, aýdyň maksatlar kesgitlenilýär. Şeýle hem bu möhüm taryhy özgertmeler ýurdumyzyň Esasy Kanunyndan gelip çykmak bilen birlikde milli ýörelgelerimize, demokratiýamyza esaslanýar. Şonuň üçin hem milli ýörelgelerimiziň döwrebap ösdürilmegi, halkara hukuklaryna laýyk getirilmegi aýratyn bellenmäge mynasypdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Milli Geňeşiň iki palatasynyň birinji bilelikdäki mejlisinde eden çykyşynda şeýle belleýär: «Häzirki döwürde Türkmenistan giň gerimli özgertmeler ýoly bilen ynamly öňe barýar. Şoňa görä-de, Halk Maslahatynyň agzalarynyň öňünde örän uly wezipeler durýar. Biz döwletimizi syýasy, ykdysady, durmuş we medeni babatda ösdürmek boýunça kanun çykaryjylygy kämilleşdirmäge ýardam bermelidiris. «Döwlet adam üçindir!» diýen şygarymyza esaslanýan ynsanperwer hem-de halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli gowulandyrmaga gönükdirilen ugrumyzy has netijeli durmuşa geçirmäge hemaýat etmelidiris». Şu parasatly sözlerden görnüşi ýaly, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň öňünde uly wezipeler durýar. Esasan hem bu işler möhüm ugurlary öz içine alýar. Hut şonuň üçin hem hormatly Prezidentimiz taryhy çykyşynda bularyň her biri hakynda yzygider we aýdyň beýan etdi. Munuň özi Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň alyp barjak işlerinde aýdyň ýol, anyk maksatlar bolup beýan edildi.

Türkmen halkynyň gadymy hem-de şöhratly taryhy, ösen medeniýeti, milli ýörelgeleri bar. Bu ajaýyp gymmatlyklar asyrlaryň dowamynda kämilleşdirilip, nesilden-nesle geçirilip gelipdir. Hut şeýle baý taryhy we milli ýörelgesi bolan halkymyzyň döwleti dolandyrmakdaky tejribesi häzirki döwürde hem döwrebap ösdürilýär. Munuň özi bolsa jemgyýetimiziň milli gymmatlyklar esasynda döwrebap ösdürilýändigini, barha öňe barýandygyny, milli kanunçylygyň berk binýat bolup durýandygyny aýdyň beýan edýär. Elbetde, şeýle baý taryhy tejribämiz häzirki döwürde hem bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyk bolup durýar. Sebäbi aýdanyňda köp asyrlaryň durmuş tejribesi dogry ýoly kesgitlemegi, ösüşli ýollary üpjün etmegi salgy berýär. Sözüň doly manysynda milli ýörelgeler halkyň ruhy gymmatlyklaryna hem doly laýyk gelýär hem-de jemgyýetiň agzybirligine, jebisligine, döredijilikli öňe gitmegine ýardam berýär. Bu bolsa berk binýady emele getirýär, ösüşleriň aýdyň ýoluny kesgitleýär. Bu hakynda hormatly Prezidentimiz: «Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynda kabul ediljek çözgütler milletimizi birleşdirýän we ruhlandyrýan, halkymyzy täze belent sepgitlere gönükdirýän hakyky kadalara öwrülmelidir. Biziň agzybirligimiziň öňünde ýetilmejek maksat, ýerine ýetirilmejek iş ýokdur!» diýip belleýär. Bu bolsa halkymyzyň döredijilikli zähmetiniň, agzybirliginiň ösüşleriň berk binýady bolup durýandygyny aňladýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Milli Geňeşiň iki palatasynyň birinji bilelikdäki mejlisinde eden çykyşynda şeýle belledi: «Demokratiýanyň we bitewi dolandyryşyň ilkinji sapaklary maşgaladan başlanýar, sebäbi maşgala türkmen jemgyýetiniň binýady bolup durýar. Ol özboluşly ilkinji guramadyr. Maşgalada gatnaşyklaryň köpugurly görnüşleri emele gelýär we dürli soraglar çözülýär. Şoňa görä-de, her bir maşgala maddy we ruhy taýdan üpjün bolmalydyr. Ýurdumyzyň mynasyp raýatlaryny terbiýelemek üçin jogapkärçilik çekmelidir. Maşgala näçe berk boldugyça, jemgyýet hem şonça hemmetaraplaýyn baýdyr». Şu parasatly sözlerden görnüşi ýaly, ýurdumyzda maşgala mukaddesligine, maşgalanyň jemgyýetdäki tutýan ornuna aýratyn üns berilýär. Häzirki ösen döwürde maşgala mukaddesligini goramak we maşgalanyň maddy, ruhy taýdan üpjünçiligini saklamak esasy ugurlaryň biri bolup durýar.

Türkmen halkynyň döreden milli medeniýetinde hem, däp-dessurlarynda hem maşgala mukaddes ojak hökmünde garalýar. Maşgalanyň agzybirligi jemgyýetiň berk binýady hökmünde görülýär. Ynha, şu aýdylanlardan hem görnüşi ýaly, bu mukaddeslikleri gorap saklamak we geljek nesillere ýetirmek biziň her birimiziň jana-jan borjumyzdyr. Sebäbi aýdanyňda bu gymmatlyklar köp asyrlaryň tejribesinden geçip gelip, kämilleşip, mukaddeslik derejesine eýe bolýar. Şeýle gymmatlyklaryň häzirki bagtyýarlyk döwrümizde goralýandygyny aýdyň görýäris. Sekiz we ondan köp çagaly enelere «Ene mähri» diýen hormatly adyň dakylmagy we olara täze jaýlaryň sowgat berilmegi, üç ýaşa çenli çagalara kömek pullaryň berilmegi we beýleki ýeňillikler döwlet tarapyndan maşgala hakynda uly aladalaryň edilýändigini aýdyň beýan edýär. Bu bolsa jemgyýetimiziň agzybirligidir, her bir adamyň bagtyýarlygydyr. Şeýle bagtyýarlygy peşgeş eden, halkymyzy ösüşlerden ösüşlere ýetirýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag bolsun, beýik işleri üstünliklere beslensin!

Söhbet NURBERDIÝEW,

«Mugallymlar gazeti»

Watanmyzyň dünýäde belent hormat-sarpasy,
Dost-doganlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.
Jebislige guwanýar milletleriň barçasy,
Agzybirlik ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Ýaýlasyna keşt eýläp, ter gülleri ýygdygym,
Behişt ýurdum — arş içre şugla saçýan ýyldyzym.
Giňden toýlap Watanda şanly 30 ýyllygyn,
Garaşsyzlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Eçildigi rahatlyk, dostluk — serpaý ýapmagy,
Aňladyp dur Tugumda zeýtun şaha — ýapragy.
Asman asudalygy, ykballaryň ýalkawy,
Bitaraplyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Beýik özgeriş görýäs etrap, oba, şäherde,
Giň gerimli işlere ganatlanýas säherde.
Gahryman Arkadaga alkyş aýdýar mähelle,
Özgerişlik ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Bir tarapy — Köpetdag, gaýrasynda ak alaň,
Aşgabadym dünýäde belent abraý-at alan.
Gül Diýara ýaň salýar şat sesleri çagalaň,
Bagtyýarlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Ahal, Balkan, Daşoguz, Lebap, Mary gülleýär,
Bedew batly ösüşde öňe barýar gül Diýar.
Hoş habarlaň buşlugy her sagat, her günde bar,
Berkararlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Gahryman Arkadagyň çuň paýhasly kitaby —
«Parahatçylyk sazy, dostluk, doganlyk sazy».
Bu kitapda ündelýän belent pähmiň owazy,
Parahatlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Ynanyşmak — hormatdyr, göwünleriň birligi,
Binýady berk ynamdyr Zemin agzybirligi.
Arkadag paýhasynyň dünýä serpaý berdigi —
Ynanyşmak ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

«Gardaş!» diýip ýüzlensem, buýsanç gurşar serimi,
Ýer ýüzünde giň bu gün arkadaşlaň gerimi.
Bir suprada jem eýlän dünýä türkmenlerini,
Dost-doganlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Ata Watana söýgi — jigerinde gardaşyň,
Arkadag belent tutýar dost-doganyň sarpasyn.
Ganatlandyrdy bu gün türkmenleriň barçasyn,
Döwletlilik ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Küren-küren il bolup goňşokara — goňşuly,
Giň jahana ýaýrandyr türkmenleriň kowçumy.
Bu gün dünýä ýaň salyp şanly toýuň şowhuny,
Abadanlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

«Haýyr dile goňşyňa, haýyr geler başyňa»,
Şu nakylda aýandyr ýol açmak gatnaşyga.
Belent ynsanperwerlik, haýyr-sogap hakyna,
Goňşuçylyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Kerki — Şibirgan ugry elektrik geçiriji,
Türkmen-owgan dostlugyna nur-ýalkym getirdi.
Aragatnaşyk, polat ýol ösüşleri eçildi,
Sahawatlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Sebit ýurtlary bilen gatnaşyklaň artmagy,
Doganlaşdyrdy bu gün ençe-ençe halklary.
Dünýä döwletleriniň ösüşlere galkmagy —
Hyzmatdaşlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Gahryman Arkadaga alkyş aýdýas müň keren!
Dostlugymyz has ösýär arasynda ülkeleň.
Ýüpek ýoly dikelip, geçelgeler özgeren,
Arkalaşyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Watansöýer gerçekleň orny bardyr taryhda,
Oguz, Gorkut, Görogly... waspy belent tarypda.
Magtymguly Pyragy — dünýä meşhur arypda,
Watançylyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Ahalteke bedewi — gözelligiň şuglasy,
Türkmeniň alabaýy wepadarlyk nusgasy.
Nepis haly halkymyň dünýä beren gudraty,
Nuranalyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Erkinligiň jemaly göwünleri gülletdi,
Erkinligiň şemaly boz meýdana müşk sepdi.
Toýlar gelýär goşadan, ýaň salyban küştdepdi,
Erkanalyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Ençe jahankeşdeleň tarypyny ýazdygy,
Awaza seýran eýläp, waspyn dünýä ýaýdygy.
Köýtendagdyr Köwata, «Garagumuň ýalkymy»,
Syýahatlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Bagtyýar halk toý tutýar Garaşsyzlyk şanyna,
Alkyş aýdyp ýürekden eziz Arkadagyma!
Döwletli döwran dönüp, bu gün Türkmenistana,
Adalatlyk ýollary — Arkadagyň ak ýoly.

Akmyrat REJEBOW,

Türkmenistanyň at gazanan medeniýet işgäri.

Watana wepalylyk, mertlik, batyrlyk, edermenlik ýaly häsiýetler ynsany rowaçlyga, halal baýlyga ýetirýär. Uzak müňýyllyklaryň dowamynda şeýle ynanja uýan halkymyz bu sypatlary türkmen öýüniň esasy alamatlary, baýlyk-genji hasaplanýan gamyşgulak bedewlerinde, gazankelle alabaýlarynda terbiýeläpdirler. Şoňa görä, gapysynda kişňäp duran bedewi, garysyny ýassanyp ýatyşyna gelen-gideniň päl-niýetini duýup bilýän akylly alabaý iti bolan öýi döwletmen hojalyk hasaplapdyrlar. Bu pikirimizi hormatly Prezidentimiziň: «Behişdi ahalteke bedewimiz — baýlygyň hem rowaçlygyň alamaty. Türkmen alabaýy bolsa wepalylygyň tebigy nusgasydyr, batyrlygyň hem-de edermenligiň alamatydyr» diýen jümlesi has-da aýdyňlaşdyrýar.

Parasatly pederlerimiz tarapyndan sünnä döredilen milli miraslarymyzyň goşa genji hasaplanýan behişdi bedewlerimiziň hem-de şirpenje alabaýlarymyzyň şöhraty Gahryman Arkadagymyzyň yhlas-aladasy netijesinde häzirki döwürde bütin Ýer ýüzüne doldy. Bu iki gymmatlygymyzyň hormatyna ilkinji gezek bilelikde geçirilen baýramçylyk dabaralarynyň täsirinde ýaşaýan günlerimiz kalplarymyzy heýjana salan ýakymly wakalar, täsirliligi bilen uzak ýyllar ýatdan çykmajak pursatlar hakda söhbet etmek gyzykly bolsa gerek. Eger şeýle bolsa, ilki bilen, baýramçylygyň çäklerindäki esasy wakalaryň 16-njy aprelde paýtagtymyzdaky «Oguzkent» myhmanhanasynda Gahryman Arkadagymyzyň başlyklygynda Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň XI mejlisiniň ýokary derejede geçirilmegi bilen badalga alandygyny aýtmak isleýäris. Goşa baýramyň dowamynda geçirilmeli çärelere badalga beren bu mejlisde hormatly Prezidentimiziň çuň manyly çykyşy assosiasiýanyň döredilen gününden bäri geçen on ýylyň dowamynda arassa ganly ahalteke atlarynyň baş sanyny artdyrmak, dünýädäki şan-şöhratyny has-da belende götermek babatda amala aşyrylan beýik işleri birin-birin göz alnymyzda janlandyrdy. Milli Liderimiziň öz çykyşyndaky: «Şu döwrüň içinde gurama ýurdumyzdan we dünýäniň 36 döwletinden 191 sany ýuridik we fiziki şahs agza bolup durýar» diýen jümlesi bolsa, Ýer ýüzünde ahalteke bedewleriniň we olaryň muşdaklarynyň sanynyň barha artýandygynyň aýdyň mysaly bolup, kalplary joşa getirýär.

Elbetde, ahalteke bedewlerimiziň tutuş dünýäniň ýüzünde şöhratynyň günsaýyn belende galyp barşy, olaryň hak Howandary Gahryman Arkadagymyzyň tutanýerli yhlas-aladasynyň, seýisçilik işine goşýan ägirt goşandynyň miwesidir. Şonuň üçin Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Karary bilen hormatly Prezidentimize Türkmenistanyň «Türkmenistanyň ussat halypa seýsi» diýen hormatly adyň dakylmagyny ähli watandaşlarymyz uly kanagatlanma hem şatlyk bilen kabul etdiler.

Mejlisiň dowamynda ildeş we daşary ýurtly atşynaslaryň birnäçesine «Türkmenistanyň at gazanan atşynasy», «Türkmenistanyň ussat halypa atşynasy», «Türkmenistanyň halk atşynasy» diýen hormatly atlaryň dakylmagy bolsa, ozaly bilen, milli Liderimiziň ata bolan beýik söýgüsinden, ahalteke bedewlerine ykbalyny baglan adamlaryň zähmetine çäksiz hormatyndan nyşandyr. Şeýle hormata mynasyp görlüp, «Türkmenistanyň at gazanan atşynasy» diýen belent ada eýe bolan daşary ýurtly atşynaslar — ABŞ-dan ahalteke atçylyk hojalygynyň başlygy Tito Pontekorwonyň, Russiýa Federasiýasynyň «Gurtbil» ahalteke atçylyk hojalygynyň başlygy Mariýa Mosaranyň sanly ulgam arkaly mejlisde eden çykyşyny tolgunman diňlemek mümkin däl. Hormatly Prezidentimiziň adyna öz hoşallyklaryny beýan edip, olaryň ahalteke bedewleriniň gözelligi, ýyndamlygy, düşbüligi, wepalylygy barada aýdan täsirli jümleleri damarynda türkmen gany aýlanýan her bir ynsanyň göwnüni ganatlandyran bolsa gerek.

Mejlisde guramaçylyk meselesine garalyp, assosiasiýanyň ýerli hem-de sanly ulgam arkaly çykyş eden daşary ýurtly agzalarynyň biragyzdan goldamagy bilen Serdar Berdimuhamedowyň Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň prezidenti wezipesine saýlanmagyny tüýs ýerine düşen hasaplaýarys. Çünki ata-babasyndan nesilme-nesil geçip gelýän bedewe bolan söýgi assosiasiýanyň täze prezidentiniň ahalteke bedewleriniň tohum arassalygyny gorap saklamak we köpeltmek, dünýädäki şöhratyny has-da belende götermek işinde Gahryman Arkadagymyzyň ýoluny üstünlikli dowam etdirjekdigine şek-şübhe goýmaýar. Biziň bu ynanjymyz Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynda «Ýylyň iň owadan ahalteke bedewi» atly halkara gözellik bäsleşiginiň hem-de döredijilik işgärleriniň bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasynyň geçirilen güni Serdar Berdimuhamedowyň Hankerwen atly bedewe ynamly erk edişini synlan halatymyz has-da berkedi.

Şol gün bäsleşikleriň ýeňijilerine hormatly Prezidentimiziň adyndan gymmatbahaly sowgatlaryň, «Ýylyň iň owadan ahalteke bedewi» atly halkara gözellik bäsleşiginiň ýeňijisine bolsa ýeňil awtoulagyň açarynyň gowşurylmagy döwlet Baştutanymyzyň bedew ata bolan sarpasynyň neneňsi belentdigini bütin dünýä ýene bir sapar görkezdi. Ýeri gelende aýtsak, hormatly Prezidentimiziň adyndan ýeňil awtoulaglardyr gymmatbahaly sowgatlar Marynyň atçylyk sport toplumynda Aşgabat şäheriniň we ähli welaýatlarymyzyň bedewleriniň gatnaşmagynda döwlet derejesinde geçirilen baýramçylyk at çapyşygynyň ýeňijilerine-de, 25-nji aprelde Halkara ahalteke atçylyk sport toplumynda geçirilen at çapyşygynyň ýeňijilerine-de, atly sport bäsleşiklerinde üstün çykanlara-da gowşuryldy. Gamyşgulak bedewlerimiziň sarpasynyň neneňsi belentden tutulýandygynyň aýdyň subudy bolan bu wakalar aty uçar ganatyna deňeýän halkymyzyň milli Liderimize bolan hoşallygyny has-da joşdurdy.

It — wepasy bilen

Zehinli kinorežissýor Alty Garlyýewiň halypa ýazyjy Berdi Kerbabaýewiň «Aýgytly ädim» romany esasynda surata düşüren adybir filmini bilmeýän ýok bolsa gerek. Ol filmde irki döwürdäki türkmen obasy ussatlyk bilen janlandyrylýar. Oňa tomaşa edip oturşyňa, bu filmiň ajaýyp sungat eseri hökmünde islendik kinofestiwalda baýrakly orna mynasyp bolup biljekdigi barada oýlanýarsyň. Emma... Eşidip otursak, ol abraýly kinofestiwallara gatnaşdyrylmasyna gatnaşdyrylypdyr, ýöne halypa režissýoryň zehin siňdirip düşüren filmine orun berilmändir. Il içindäki gürrüňlere görä, onuň sebäbi filmiň başraklarynda alabaý itimiziň sesi käte çalaja eşidilýän-de bolsa, ýekeje ýerde-de onuň özüniň görünmeýänligimiş. Eminler: «Heý, alabaý itsizem türkmen obasy bolarmy?» diýipdirler. Gör-ä ony, özem başga milletiň wekillerinden bolan eminler şeýle netijä gelipdirler. Kämil sungat eseri hasaplap ýören filmimiz babatda eminleriň gelen bu netijesi birbada keýpimize «sogan dograsa-da», islendik halkyň wekilleriniň türkmen obasyny, türkmen hojalygyny bedew atsyz, alabaý itsiz göz öňüne getirip bilmeýändigi baradaky ýakymly duýgy welin, kalbyňda buýsanç alawyny köredýär.

Ata-babalarymyzyň döreden esasy milli gymmatlyklarynyň biri hasaplanýan alabaý bir säw bilen halypa režissýoryň ünsünden sypanam bolsa, ol gadymy miraslarymyza juda eserdeň hem dykgatly çemeleşýän hormatly Prezidentimiziň nazaryndan welin sypmady. «Türkmen alabaýy» atly ajaýyp kitabynda: «Ata-babalarymyz bedewinde myradyny, milli seçgiçiligiň ajaýyp nusgasy bolan alabaýlarymyzda bolsa, bagtyny görüpdirler» diýýän Gahryman Arkadagymyz edil gamyşgulak bedewlerimiz ýaly, türkmen jemgyýetinde alabaý itleriň ornunyň hem juda belentdigini ussatlyk bilen beýan edip, Ýer ýüzüne çawuny doldurdy. Şeýlelikde, milli Liderimiziň yhlas-aladasy bilen türkmen alabaýynyň asylky şöhraty ýene-de Zemin giňişliginde ganat ýaýmaga başlady.

Diýseň üşükli, mert hem wepaly, edermen alabaýlaryň türkmen hojalygynda edil bedew atlar ýaly mynasyp orun almagy ýönelige däldir. Çünki «At agynan ýerde toý bolar» diýip ynanan halkymyz, «It geldi — gut geldi», «Itim bar — gutum bar» diýip, alabaýly hojalyga bagtyň ýylgyryp bakjakdygyna-da şübhelenmändirler. «Gut» diýen sözüň «bagt» manysynyň bardygy bolsa, günde-günaşa «Gutly bolsun!» diýen arzuwly jümläni zybana getirýän halkymyz üçin düşnükli bolsa gerek.

Hormatly Prezidentimiziň «Türkmen alabaýy» atly kitabynda: «It bilen adam mundan 12-15 müň ýyl ozal dostlaşan diýlip hasap edilýär» diýen jümlesine esaslansaň, adamzadyň iň ilkinji eldekileşdiren, höwrügen jandary itdir. Bu pikiri şol kitapda getirilýän Adam atanyň ýaradylan pursady onuň üstüne şeýtanyň iti küşgürişi, emma Adam atanyň itiň maňlaýyndan sypamak arkaly ony özüne dost edişi ýa-da Adam ata Arşdan Zemine düşende itiň ony wagşy haýwanlardan goraýşy ýaly birnäçe rowaýatlar-da berkidýär, çünki rowaýatlar hem howaýylykdan döremeýär.

Şeýlelikde, adamlar özlerine ilkinji wepadar dost bolan itleri müňýyllyklaryň dowamynda seýisläp, olary beden hem häsiýet taýdan kämilleşdirip gelipdirler. Milli Liderimiziň «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» kitabynyň 1-nji jildinde: «Ussat seýwanlar uzak ýola çydamly we gije-gündiziň dowamynda dürli tebigy şertlerde hüşgär sakçylyk häsiýetli alabaý itlerini terbiýeläpdirler» diýip ýazyşy ýaly, irki döwürlerde halk seçimçiligine daýanyp, tohum itleri ýetişdirýän itşynaslara «seýwanlar» diýipdirler.

Parasatly pederlerimiziň döreden hem-de müňýyllyklaryň dowamynda kämilleşdirip, biziň günlerimize ýetiren milli gymmatlyklaryny ýokary derejede sarpalaýan, olaryň hersine degişli ajaýyp kitaplaryny ýazmak arkaly dünýä wagyz edýän hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen alabaý itlerimiziň hem alnyndan ak Gün dogdy. Olaryň tohum arassalygyny saklamak, itşynaslygy ösdürmek, türkmen alabaýlaryny halkara jemgyýetçiligine giňden wagyz etmek maksady bilen Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasyny, «Türkmeniň nusgalyk alabaýy» žurnalyny döretmek başlangyçlary hem Gahryman Arkadagymyza degişlidir. Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň çäginde «Türkmen alabaý itleri» hojalyk jemgyýetiniň binalar toplumynyň, şeýle hem weterinar gullugyň we öý haýwanlaryny saklamak üçin ýöriteleşdirilen toplumyň gurlup, ulanylmaga berilmegi-de döwlet Baştutanymyzyň alabaý itlerimiz barada edýän howandarlyk aladasynyň netijesidir.

Hormatly Prezidentimiziň Türkmen alabaýynyň baýramyny döretmek, ony her ýylyň aprel aýynyň soňky ýekşenbesinde Türkmen bedewiniň milli baýramy bilen bilelikde bellemek hakyndaky Permany we Türkmenistanyň «Türkmenistanyň at gazanan itşynasy» hem-de Türkmenistanyň «Türkmenistanyň halk itşynasy» diýen hormatly atlaryny döretmek hakynda kabul edilen Türkmenistanyň Kanuny bolsa alabaýy wepadar dosty hasaplaýan halkymyzy, aýratyn-da ýurdumyzyň itşynaslaryny diýseň buýsandyrdy. Halk kalbynyň ol buýsanjy «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda ilkinji gezek goşalanyp bellenilen Türkmen bedewiniň milli baýramyna we Türkmen alabaýynyň baýramyna aýratyn şüweleň berdi.

21-nji aprelde Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Türkmenistanyň Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň we Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň toý bagyny kesmegi bilen paýtagtymyzyň gözel künjeginde Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň we «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň merkeziniň dabaraly açylmagy hem goşa baýramyň esasy wakalarynyň üstüni ýetirdi.

Hünärmenleriň netijeli işlemegi, döwlet we halkara derejesindäki dürli çäreleriň geçirilmegi üçin zerur şertleriň ählisi göz öňünde tutulan döwrebap merkeziň maslahatlar zalynda şol gün Türkmen alabaýynyň baýramyna bagyşlanan Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň nobatdaky mejlisi hem geçirildi. Assosiasiýanyň daşary döwletlerden hem-de ýurdumyzyň welaýatlaryndan bolan agzalarynyň sanly wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşan bu mejlisinde ýerine ýetirilen işlere ser salnyp, geljekki wezipeler kesgitlenildi. Käbir guramaçylyk meselelerine garalyp, onuň düzümine täze agzalar kabul edildi. Ýurdumyzyň tapawutlanan atşynaslarynyň hem-de itşynaslarynyň birnäçesine döwlet sylaglary gowşurylyp, hormatly atlar dakyldy. Ýeri gelende, alabaý itlerimiziň bütindünýä şöhratyny belende götermekde, tohum arassalygyny gorap saklamakda çekýän halal we yhlasly zähmeti üçin Serdar Berdimuhamedowa «Türkmenistanyň at gazanan itşynasy» diýen hormatly adyň dakylandygyny hem aýtmak isleýäris.

Goşa baýramyň çägindäki wakalar 25-nji aprelde has-da giň gerim aldy. Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň toplumynyň hem-de teleköpri arkaly Aşgabatda, Balkan, Daşoguz, Lebap, Mary welaýatlarynda gurlan «Türkmen alabaý itleri» merkezleriniň we Karantin merkeziniň açylyş dabaralaryny, «Ýylyň türkmen edermen alabaýy» diýen derejä eýe bolan Döwlet serhet gullugyna degişli Akhan atly ite Türkmenistanyň Prezidentiniň Baş baýragy bolan ýeňil awtoulagyň açarynyň, ýörite medalyň, şeýle hem göçme kubogyň we diplomyň gowşurylmagyny, bu çäre mynasybetli yglan edilen bäsleşiklerde üstün çykan döredijilik işgärlerine Gahryman Arkadagymyzyň adyndan Şa serpaýlaryň ýapylmagyny baýramçylygy bezän esasy wakalaryň hatarynda agzap bolar. Gurluşygy «Myradym» hususy kärhanasy tarapyndan amala aşyrylan Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň toplumynyň «Alberk QA Academy» halkara guramasy tarapyndan Laýyklyk standartyna görä, Hil dolandyryş ulgamyny hem-de Daşky gurşawyň dolandyryş ulgamyny ýerine ýetirýän we berjaý edýän edara hökmünde bellige alnandygy hem-de itleri ösdürip ýetişdirmek boýunça ISO 9001:2015 we ISO 14001:2015 talaplaryna laýyklykda, ýörite şahadatnamalara mynasyp bolandygy hakyndaky hoş habarlar bolsa ähli halkymyzy buýsandyrdy.

* * *

Birnäçe günläp dowam eden goşa baýramyň çäklerinde atly sportuň marafon, konkur görnüşleri boýunça ýaryşlar guralyp, ilkinji gezek «Ýylyň türkmen edermen alabaýy» atly halkara bäsleşigi geçirildi. Edermen alabaýlarymyzyň, ýelden ýüwrük bedewlerimiziň häsiýetli aýratynlyklaryny dünýä ýaýýan sergiler guralyp, halkara ylmy maslahatlar boldy. Bedewleriň paýtagtymyzdaky heýkelleriniň, «Türkmen alabaýy» heýkeliniň ýanlaryna, şeýle hem Ak bugdaý etrabyndaky «Türkmen alabaý itleri» hojalyk jemgyýetine döredijilik işgärleriniň awtobusly gezelençleri guraldy. Ahalteke bedewleriniň gözelligini hem-de türkmen alabaýlarynyň keşbini şekillendiriş we amaly-haşam sungatynyň eserlerinde, neşir önümlerinde, fotosuratlarda, teleýaýlymlarda çeper beýan etmek boýunça bäsleşigiň ýeňijilerine toý serpaýlary ýapyldy. Bu zatlaryň ählisi ajaýyp milli miraslarymyzyň goşa genjiniň gadyryny dünýä jemgyýetçiligine wagyz etmekde örän ähmiýetli boldy.

Şeýle ýakymly pikirleri seriňde aýlap oturşyňa ýurdumyzy goşalanyp gelýän toý-baýramlaryň mekanyna öwren Gahryman Arkadagymyza alkyş sözleri kalp töründen goşalanyp çykýar. Goý, milli gymmatlyklarymyzy ýokary derejede sarpalaýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolup, il-ýurt bähbitli işleri elmydama rowaç alsyn!

Döwrangeldi AGALYÝEW,

«Türkmen dünýäsi».

Rejepmyrat MYRADOW,
«Türkmen edermen» medalynyň eýesi:

— Milli gymmatlyklarymyz bolan Türkmen bedewiniň milli baýramy bilen bilelikde bellenilen Türkmen alabaýynyň baýramy meniň üçin, serhet gullugymyz, bagtyýar maşgalamyz üçin goşa toýa öwrüldi. Baýramçylyk güni ilkinji gezek geçirilen «Ýylyň türkmen edermen alabaýy» atly halkara bäsleşige serhet gullugymyzdan Akguş, Töhmet, Akhan atly alabaýlaryň üçüsi gatnaşdy. Dürli päsgelçiliklerden üstünlikli geçip, Akhan atly alabaý itimiz baş baýraga mynasyp boldy. Gazanan üstünligimi nazarda tutup, hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň meni «Türkmen edermen» medaly bilen sylaglamagy, şeýle-de milli Liderimiziň Buýrugyna laýyklykda, ilkinjileriň hatarynda, dabaraly ýagdaýda çagyryş boýunça harby gullugyň ätiýaçlygyna ugradylmagym buýsanjymy artdyrdy. Bu belent hormat meni has-da yhlasly işlemäge ruhlandyrdy.

Geçen ýylyň ýanwarynda «Kasamly» jülgesinde serhet gullugynyň düzüminde «Türkmen alabaý» merkezi açylyp ulanylmaga berildi. Bu ýerde arassa ganly tohum alabaýlary ýetişdirmek üçin ähli zerur şertler döredilen. Birbada 200-den gowrak alabaýlara ýaş aýratynlyklaryna görä ideg etmek, şeýle-de olary hüşgär hem-de gaýduwsyz edip ýetişdirmek babatda merkezdäki mümkinçilikler, alabaýlara gözegçilik edýän serhetçilere döredilen şertler olaryň yhlasly zähmet çekmegine ýardam edýär. «Ýylyň türkmen edermen alabaýy» bäsleşigine serhet gullugymyzyň düzümine degişli bolan 400-den gowrak alabaýdan iň edermenlerini saýlap aldyk. Halypa itşynaslaryň ýokary bahasyna mynasyp bolup, Şa serpaýyna mynasyp görlen Akhan 2019-njy ýylda doglan. Onuň boýy 81, uzynlygy 84 santimetre deň bolup, ol Gyzylgaplaň atly alabaýyň ugruna degişlidir. Onuň atasy Akguş, enesi bolsa Akja.

Milli buýsanjymyz bolan alabaý itlerini köpeltmek, olaryň şöhratyny dünýä ýaýmak barada döwletimiz tarapyndan uly aladalar edilýär. Paýtagtymyzda, şeýle-de welaýatlarymyzda, harby we hukuk goraýjy edaralarda alabaý itlerini ösdürip ýetişdirmek, arassa ganly tohum itleri ýüze çykarmak, olary köpeltmek ugrunda alnyp barylýan işler bu günki gün özüniň oňyn netijesini berýär.

Milli gymmatlyklarymyzy sarpalaýan, olaryň şöhratyny dünýä ýaýmak ugrunda beýik işleri alyp barýan hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny tüýs ýürekden arzuw edýäris

Türkmen bedewiniň milli baýramy we Türkmen alabaýynyň baýramy mynasybetli Halkara ahalteke atçylyk sport toplumynda baýramçylyk at çapyşyklarynyň ýedisi geçirildi. Onda ýeňiji bolan çapyksuwarlara, şeýle-de 19-njy aprelde Aşgabat atçylyk sport toplumynda guralan bedewleriň päsgelçiliklerden böküp geçmek boýunça konkur ýaryşynda we 24-nji aprelde Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň çäginde uzak aralyga atly ýöriş bäsleşiginde ýeňiji bolan türgenlere Gahryman Arkadagymyzyň adyndan Şa serpaýlary gowşuryldy. Sagrysy serpaýly bedewlerimiziň hormatyna geçirilen baýramçylyk dabaralarynda Şa serpaýyna mynasyp bolanlaryň ýürek buýsanjyny okyjylara ýetirmegi makul bildik.

Begençmyrat AGAMYRADOW,
7-nji çapyşygyň ýeňijisi:

— Baýramçylyk at çapyşygynyň ýedinjisinde Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna degişli Bezirgen atly ak-ýal, mele at bilen çykyş edip, 1400 metr aralyga — bellenilen pellehana ilkinji bolup gelmegi başardym. Bahreýn bilen Kaknusyň nesli bolan Bezirgen bilen ozal hem birnäçe gezek çapuw ýodasynda arzyly pellehana ilkinji gelipdim.

Baş baýragy almak ugrunda dört we ulyýaşar atlaryň arasynda geçirilen çapyşyga gatnaşan bedewleriň çapyksuwarlary ussat hem-de başarjaň. Olaryň arasynda ýeňiji bolaýmak ýeňil iş däl. Bu uly taýýarlygy talap edýär. Çapuw ýodasynda Bezirgen bilen bir göwrä öwrülip çapyp barýan pursadymyz janköýerleriň şowhunly sesi bizde ýeňşe ynamy artdyrdy.

Türkmen bedewiniň milli baýramy biziň üçin goşa toýa öwrüldi. Baýramçylygyň öňüsyrasynda ilkinji halypam — kakam Kakamyrat Agamyradowa «Türkmenistanyň ussat halypa seýsi» diýen hormatly adyň dakylmagy buýsançly başymyzy göge ýetirdi.

Baýramçylyk gününde ula gidip, baýrak eýesi bolup, janköýerleriň ynamyny ödemegiň özboluşly lezzeti bar. Çyn bedewlere sarpa goýýan halkymyzyň atyna söýgüsi şeýle baýramçylyklarda has-da aýdyň ýüze çykýar. Milli gymmatlyklarymyzyň hormatyna bellenýän baýramlarymyzy giňden toýlamaga döredilýän şertler üçin hormatly Prezidentimize alkyş aýdýarys.

Hoşgeldi TOÝLYÝEW,
Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynyň türgeni:

— Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli gamyşgulak bedewlerimiziň arasynda dürli bäsleşikler geçirilýär. Şol bäsleşikleriň biri-de atlaryň uzak aralyga ýöriş bäsleşigidir. Men bu bäsleşige ilkinji gezek gatnaşýaryn. Öz seýislän Dorbedewim bilen bäsleşigi üstünlikli tamamlamagy başardym. Iki tapgyrdan ybarat ýöriş bäsleşiginde eminler topary tarapyndan bellenilen 60 kilometrlik menzili 2 sagat 25 minutda geçip bildik. Çekeleşikli bäsleşikde ýeňiji bolmak Dorbedew ikimize ýeňil düşmedi, sebäbi garşydaşlarymyzyň ählisi ýaryşa ýokary taýýarlykly gelipdir.

Ahalteke bedewleriniň gatnaşmagynda uzak aralyga atly ýörişler geçen asyrlarda hem geçirilipdir. Olardan Aşgabat — Moskwa, Aşgabat — Garrygala ýörişlerini ýatlap bolar. Şeýle bäsleşikleriň häzir hem geçirilmegi merdana pederlerimizden miras galan asylly däbiň üstünlikli dowam etdirilýändiginiň mysalydyr.

Begmämmet KULYÝEW,
1-nji çapyşygyň ýeňijisi:

— Ýaryşa Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna degişli, Türkmenistanyň at gazanan atşynasy Atçapar Bajamowyň seýislän Gutly diýen gara aty bilen gatnaşdym. Gülüstan bilen Ajabyň neslinden bolan Gutly — dyzy kuwwatly bedew. Onuň bilen üçýaşar atlaryň arasynda 1200 metr aralyga geçirilen çapyşykda ýeňiji boldum.

Ady rowaýata öwrülen, 1965-nji ýylda doglan altynsow mele at Polatlynyň adyna goýlan, ýurdumyzyň maliýe-ykdysadyýet toplumynyň baýragyny almak ugrunda geçirilen çapyşykda gazanan üstünligim meni indiki üstünliklerime höweslendirýär. Polatly Pereňiň ugruna degişli bolup, ol Aşgabatda, Azerbaýjanyň Baku, Russiýanyň Pýatigorsk şäherlerinde geçirilen çapyşyklara gatnaşyp, birnäçe halkara baýraklara mynasyp bolmagy başaran bedew. Şonuň üçin türkmeniň atçylyk sungatynyň taryhynda şeýle uly yz goýan bedewiň adyna goýlan baýraga mynasyp bolmagyň özi hem döwletlilikden nyşandyr. Gahryman Arkadagymyz behişdi bedewlere belent söýgüsidir ata ussatlarça erk edişi bilen hemişe bize nusgalyk mekdep bolup durýar.

Şu günki çapyşykda ýeňiş gazanjakdygymyz entek pellehana ýetmänkäk diýen ýaly belli boldy. Biz beýleki atlary gerek wagtynda öňe goýberdik. Esasy garşydaşymyz Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna degişli Gülüstan bilen Aýjemalyň neslinden Ajapgül atly dor gysrakdy. Ajapgül bilen Gutly dogan. Olaryň ikisem kuwwatly, ýyndam. Atlarymyz bilen dogry ýola düşenimizde, aýlaw ýodasynyň iç ýüzünden pellehana tarap okduryldyk. Şeýdibem, birinji gelmegi başardyk.

Ýazgeldi GARAJAÝEW,
Ak bugdaý etrabyndaky 7-nji orta mekdebiň 10-njy synp okuwçysy:

— Atçylyk sportuny ösdürmekde soňky ýyllarda durmuşa geçirilýän işler özüniň oňyn netijesini berip gelýär. Konkur boýunça ýaş türgenleri ýüze çykarmak, olaryň başarnygyny artdyrmak boýunça Türkmen bedewiniň milli baýramy, şeýle-de şanly seneler mynasybetli ýaryşlar geçirilýär. Oňa gatnaşýan türgenleriň sany ýylsaýyn artýar. Atçylyk sportunyň bu görnüşiniň özüne mahsus aýratynlyklary bar. Hünärmenler, türgenler tarapyndan atçylyk sportuna gatnaşdyryljak atlar ilki seçilip alynýar, olaryň birinji we soňraky ýyllardaky seýislenişine, türgenleşdirilişine aýratyn üns berilýär. Bu uzak wagtlap türgenden hem, sport atyndan hem irginsiz zähmeti, jogapkärçiligi talap edýär. Dünýäde konkur bäsleşigi örän gyzykly bolup, ol sport atlarynyň päsgelçiliklerden böküş güýjüni, çydamlylygyny kesgitleýär. Türgen edenli, dogumly bolmaly. Ol sportuň bu görnüşiniň özüne mahsus inçe hasaplamalaryndan, ata ezberlik bilen erk etmekden, oňa diýeniňi etdirmekden oňat baş çykarmaly. Türgeniň umumy fiziki taýýarlygy-da ýokary derejede bolmaly. Sport atyndan bolsa uly güýç, hereketleriň ýokary sazlaşygy, päsgelçiliklerden geçilende, deňagramlylygy saklamak ukyby, hereketleriň çeýeligi talap edilýär.

Türgenleriň ýeňşi gysga wagt aralygynda päsgelçiliklerden şowly geçip, jerime bahalary almazlygy ýa-da az almagy arkaly kesgitlenýär. Şonuň üçin türgen atyna diýenini etdirmegi başarmaly. Başgaça aýdylanda, ol aty bilen bir hörpden gopmaly. Bu bolsa uzak türgenleşikleriň netijesinde gazanylýar.

Özüm indi bassyr iki ýyl bäri, behişdi bedewlerimiziň baýramy mynasybetli geçirilýän ýaryşda birinji orny eýeläp, Şa serpaýyna mynasyp bolup gelýärin. Şu ýyl men bu bäsleşige Altynhan atly bedewim bilen gatnaşyp, päsgelçilikleriň ählisinden üstünlikli geçmegi başardym. Meniň bu ugurda kämilleşmegimde doganym Begliniň, şeýle-de ilkinji halypam Nikolaý Beglerýanyň uly ýardamynyň bardygyny belläsim gelýär. Şöhraty dünýä dolan ahalteke bedewi türkmen halkynyň buýsanjydyr. Häzirki wagtda Türkmenistan döwletimiz at çapyşyklarynyň, atçylyk sporty boýunça ýaryşlaryň geçirilýän ýurduna öwrülýär. Bedew bady bilen öňe barýan ata Watanymyzyň üstünlikleri her birimizi buýsandyrýar, täze üstünliklere ruhlandyrýar.

Ýazga geçiren Şamyrat MUHAMMETGURBANOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Ilaman ÇÜRIÝEW.