Ulularyň ýaşkaň aňyňa giren zadyň daşa ýazylan ýaly bolýandygy hakdaky sözleriniň yrýasy ýok. Baryp-ha, okuwçy döwrüň haçan, şonda aňyňda galan sözleri ulanyp ýöreniň haçan?! Ondan bäri kän suwlar akdy diýilýän, meger, şu bolsa gerek. Ol suw — durmuş derýasynyň suwy. Adam ogly onuň guwwasy. Eýsem näme? Nämä ýaradylan bolsaň, şonuň bilenem bolarsyň. Guwwaslygy oňarmasaň, kenara zyňar ýa gark eder.

«Suw akar, daş galar» diýen bir gürrüňem bar: onuň suwuň akyp daşyň galjakdygy hakdaky göni, ýöntem gürrüňden has çuň, agramly pikire ilteşiklidigi belli zat. Ol sözler suw ýaly akyp barýan ömürde bitirilen daş ýaly agramly işleriň galjaklygynyň ýanjalmasy ahyry! Adam şekilli adam şeýle-de bolmaly. Ondan galýan zat ýagşy işleridir. Şonuň bilen bagly ýagşy adydyr. Şol-da diňe egindeşlerine, döwürdeşlerine däl-de, soňky nesle-de görelde, mekdep bolýar.

Taryhy şahsyýetleriň döredýänligi hakdaky gürrüňem iňňän durmuşylygy bilen göwnemakul duýulýar: «Iňňän durmuşylygy» diýilmesiniň kän-kän sebäpleri bar. Ol sebäpler öý içi, oba arasy sebäplerden däl, etrap we welaýat çägi sebäplere-de sanyp bolanok, hatda ýurt çäginden-de çykyp, halkara giňişlik, dünýä derejeli sebäplerdendir. Tutuş bir ýurduň taryhynyň ýanynda deňizden damja ýaly sanlyja ýyllaryň içinde durmuş-ykdysady, medeni-ruhy jähetden ösen, şeýlelikde, bilinýän, öwrenilýän hem gatnaşasy gelinýän ýurt derejesine ýetmek diňe Garaşsyzlygyň işi, ýöne syýasy garaşsyzlyk entek bar zadyň ýerbe-ýerdigini aňladanok. Dokuzy düzüw döwletli bolmak üçin onuň dulunyň doly bolmagy gerek. Bu döwlet Garaşsyzlygynyň ilkinji we gutulgysyz şerti. Döwlet aganyň dulunyň dolulygy — öýüňde dik oturan, däneli hatar-hatar çuwallaryň boldugy, saçagyň dolulygy. Häzirki zaman jemgyýetiniň dilinde ol güberçekden agras, «Azyk howpsuzlygy» diýen söz düzüminde jemlenendir.

Oba hojalygynda eýeçiligiň görnüşlerine, sebitleriň toprak, howa şertlerine dahylly özgertmeler azyk howpsuzlygynyň ýolunda ilkinji hem aýgytly ädimler boldy. Ak ekin ussatlarynyň ata-baba daýhançylyk tejribesi ylmyň gazananlary bilen utgaşdyryldy. Bugdaýyň il-günüň saçagyna çörek bolup dolýança, geçýän uzak ýolunda işleriň köpüsi sanlylaşdyryldy. Biziňkilerde «Çörekli ýurt», «Pylany çörekli adamdyr» diýen düşünjeler bar. Eşitdigiňçe eşidesiň gelýän bu sözleriň Hywa, Tejen ýaly argyşa gidilýän ýerler ýa-da myhmansöýerlik, elaçyklyk bilen baglydygyna soň-soň düşünip galdyk.

Uzak gum içindäki obamyzda Sähetdurdy aga diýen ýaşuly bardy. Ýüňçüdi. Gapysy gelim-gidimden, myhmandan ýaňa at tezegi guramaz diýilýändi. Atarmak-düşürmek, garşylamakdyr ugratmak hysyrdylaryndan eger-eger, beçikmezdiler. Aýaly Aýnabat eje-de şeýledi. Deň-duşlary, sakaldaşlary oňa «Sähetdurdy çörekli adam» diýerdiler. Ýogsam ol «El kiri bar» diýilýän, meýdanda bulut ýaly agyp-dönüp ýören gol doly mallylardan däl-de, gol doly çagaly diýilýändi. «Kanagata — bereket» sözüne uýýan bolarly. Kanagatly eken. Könekileriň «Pylany çörekli adamdyr» diýen sözleriniň maly dünýä sygmaz, özüniňki bolsa-da, eýesi däl-de, hamala, garawul goýlan ýaly, eli açyklyg-a däl, hatda özi üçinem batyrynyp bilmän, dişiniň kirini sorup ýörenler hakda däl-de, Sähetdurdy aga ýaly, gapysy, ýüregi, göwni, eli, saçagy açyklar hakda aýdylýandygyna soň-soň, üşügiň çatyp ugranda düşünýäň.

* * *

Türkmen ýöritemi, nesibemi ýa sebäp bilenmi, duz dadan ojagyny aňsat-aňsat unutmazak. «Bir gün duza müň gün salam» diýegen, ony nobata durulýan üsti gyzyl el haryda deňäp bolmajagy belli, bärden gaýdýar. Asylly ulugyzly, soragly, idegli öýe deňäp görýäň, bolaýjak ýaly.

Şu Garaşsyz ýurtda iň arzan hem bol zat duzdur un, ýöne ata-babalaryň «Bir gün duza müň gün salam» sözi onuň bahasynyň harwar-harwar, weşeň-weşeň puldan iňňän ýokardadygyny aňladýan seda ýaly eşidildi. Dowamly seda seni hakydanyň gözýetimlerine çagyrýana meňzeş. Diňşirgenýäň. Asyrlaryň jümmüşinden bir ýerlerden üzlem-saplam eşidilýän ol seda indi seda däl-de, pähimmi, ýönekeý öwütmi, bölek-büçek bir äheňde kimdir biri tarapyndan gulaga pyşyrdalýan ýaly. «Ajyň aňy bolmaz», «Bir ajy doýurmak hajdyr, ýaranlar», «Bir doýmak — çala baýamak»... Dowamy bardygy bildirýän pähimdir öwüt-ündewden ýugrumy ýetik sözleriň many-mazmun agramy, çuňňurlygydyr ýaýynlygy hakdaky garaýyşlary her kesiň öz aň-üşügine tabşyryp, Magtymgulydan habar alynsa, niçik bolarka? Gör — bak, akyldar näme diýer:

— Ne bela sen, adamzat,
Çyplak dogduň, don gerek.
Ak süýt emdiň, ulaldyň,
Hem aglar sen, nan gerek.

Bentdäki pikir milliligiň çägine syganok, dünýäniň belli bir sebitinde-de durman, tutuş adamzat dahylly pikire öwrülýär.

Içiň saçak bilen syrylan ýalyka, bir kesemen çörek bilen pişigiň kellesi ýaly gowurdagy käsä atynyp, çaýçorba edinip bilýärkäň, bu gohly dünýäniň nirelerindedir bir ýerlerinde doýa garna iýmeg-ä däl, açlygyndan syryljap oturanlaryň bardygy ýadyňa düşmese-de düşmez.

Ömür menzillerinde durmuşyň kän-kän şatysyny, südürini görüp, sapak ediner ýalysyny sapak edinen, akyly gözünde diýilýän kişileriň «Patyşalarda kyrk kişiniň akyly bormuş» diýen sözleri bar. Gürrüň onuň hakykat bilen ilteşiginiň näderejededigi hakda däl. «Söz söze sebäp» diýleni. Bu ýerde gepiň gerdişine görä başga bir hakykaty aýtmagyň ýeri geldi. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň sessiýalarynda, dünýä möçberlerindäki gaýry münberlerden eden çykyşlaryndaky teklipleridir başlangyçlary tutuş adamzat tarapyndan goldanylýar. Ýogsam, bu dünýä bileleşiginiň agzalarynyň arasynda san taýdan agdyk, ykdysady taýdan ösen ýurtlar bar, ýöne çyn — çyn, hakykat — hakykat bolýar. Ony ykrar etmän bolanok.

Döwlet Baştutanymyzyň BMG-niň öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezini döretmek hakdaky başlangyjy geçdimi? Geçdi.

Energetika, ulag, ekologiýa meseleleri baradaky başlangyçlary geçdimi? Geçdi.

2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakdaky başlangyjynyň ykrary tutuş dünýä parahatçylygyna goşant ahyry! Diýmek, Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň pähim-paýhasy, öňdengörüjiligi milli çäkden çykyp, sebit çägine sygman, dünýä dahylly global wezipeleriň çözgüdinde beýanyny tapýar. Ösüş arkaly parahatçylyk syýasaty sebitde, hyzmatdaşlyk etmegiň, parahatçylykly ýaşaşmagyň ýol görkezijisidir. TOPH gaz geçirijisidir Türkmenistan — Owganystan — Pakistan optiki-süýümli elektrik geçirijisiniň gurluşygy, halkara demir ýollary şonuň mysalydyr.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň sahawatly golunyň hemaýaty hemaýat şekilli. Goňşy owgan halky ony 2007-nji ýyldan bäri duýýar. Il içinde «Berenje el gowy» diýen söz ýörgünli. «Ber, berekediň artar» diýen sözlerem şonuň ýaly. Milli Liderimiziň sahawatly goly mätäje mähir, goltgy, horugana hemaýat.

Sahawatlylygyň, gol sahawatynyň köki köňülde. Köňül sahawatynyň öňünde durjak güýç ýok. Çünki onuň dostlary, pikirdeşleri köpelýär. Niýeti-päli ýagşy bolanlar onuň bilen. Ugurdaş, maksatdaş, pikirdeş köpelýär. Şeýde-şeýde güýçlenýäň. Güýçliniň bolsa, aýdylyşy ýaly, gül ysy bar.

Döwlet Baştutany dünýä derejesindäki şeýle ŞAHSYÝET.

Gurbanmämmet ÝEGENMYRADOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Şamyrat MUHAMMETGURBANOW.

https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40008