Halkymyzyň arasynda «Oba milli maksatnamasy» diýip at alan «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça Milli maksatnamasy» Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen 2007-nji ýylda kabul edilip, üstünlikli durmuşa ornaşdyrylýar. Ol Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2015-nji ýylyň sentýabrynda geçirilen 70-nji mejlisinde yglan edilen Durnukly ösüş maksatlarynyň köp ugurlaryny öz içine alýar. Oba milli maksatnamasy ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýokarlandyrmaga gönükdirilen durmuş ulgamlarynyň we inženerçilik infrastrukturasynyň 15 ugruny özünde jemleýär. Mysal üçin, Durnukly ösüşiň 3-nji — «Sagdyn durmuş ýörelgesini üpjün etmek we ähli ýaşdaky hemmeleriň abadançylygyna ýardam bermek», 4-nji — «Hemmeleri öz içine alýan we adalatly hem-de ýokary hilli bilimi üpjün etmek we hemmeleriň bilim ömrüniň dowamynda okamak mümkinçiligini höweslendirmek», 6-njy — «Hemmeler üçin suw serişdeleriniň bolmagyny we rejeli peýdalanylmagyny üpjün etmek», 7-nji — «Hemmeler üçin arzan, ygtybarly, durnukly we döwrebap energiýa çeşmeleriniň elýeterligini üpjün etmek», 9-njy — «Durnukly infrastrukturany döretmek, hemme zady öz içine alýan we durnukly senagatlaşma we innowasiýalara ýardam bermek», 10-njy — «Ýurduň içinde we olaryň arasynda deňsizligi azaltmak», 11-nji — «Şäherleriň we ilatly nokatlaryň açyklygyny, howpsuzlygyny, durmuşa ukyplylygyny we ekologik durnuklylygyny üpjün etmek» maksatlary boýunça işler Oba milli maksatnamasy boýunça ýurdumyzda amala aşyrylyp gelinýär. Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde, Türkmenistanyň Prezidentiniň Kararlary bilen gurlanlary hem goşmak bilen, 2022-nji ýylyň 1-nji maýy ýagdaýyna ýurdumyzda 70 hassahana, 146 saglyk öýi, 258 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 251 sany umumybilim berýän orta mekdep, 76 medeniýet öýi, 115 sport mekdebi, 73 sport desgasy, Türkmenistan boýunça jemi 989 sany binalar we desgalar guruldy.
Arkadagly Serdarymyz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişen gününden bäri, adam hakyndaky aladany özüniň döwlet syýasatynyň baş ugruna öwürdi. Hut şu nukdaýnazardan jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy hasaplanýan adamlaryň baş saglygyny esasy aladasyna öwren hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişeninden soň, Oba milli maksatnamasynyň çäklerindäki ilkinji açylyşlaryň biri bolan, şu ýylyň 15-nji aprelinde Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde 400 orunlyk köpugurly hassahananyň açylyş dabarasyna gatnaşdy we bu ýerde döredilen mümkinçilikler bilen içgin tanyşdy.
Özleşdirilen maýa goýumlaryň netijesinde, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda Durnukly ösüş maksatlaryna, ilkinji nobatda-da, 10-njy — «Ýurtlaryň içinde we olaryň arasynda deňsizligi azaltmak» atly maksada gönükdirilen işler sebitleriň öndüriji güýçleriniň ösüşine güýçli badalga berdi.
Ahal welaýatynda şu döwürde 15 hassahana, 38 saglyk öýi, 59 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 49 sany orta mekdep, 19 medeniýet öýi, 17 sport mekdebi, 12 sport desgasy, jemi 209 sany bina we desgalar guruldy.
Balkan welaýaty ýurdumyzyň nebitgaz we himiýa senagat pudaklarynyň ösen sebitidir. Bu welaýatda ilatyň esasy bölegi şäher ýerlerinde ýaşaýar. Welaýatda Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde hem Durnukly ösüş maksatlarynyň durmuşa ornaşdyrylmagy bilen baglanyşykly düýpli işler amala aşyryldy. Soňky on ýylyň içinde 11 hassahana, 18 saglyk öýi, 41 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 36 sany orta mekdep, 9 medeniýet öýi, 17 sany sport mekdebi, 8 sport desgasy guruldy, jemi 140 sany bina we desga guruldy.
Daşoguz welaýaty boýunça durmuş maksatly desgalaryň gurluşyklary ilatyň sanyna laýyklykda ýokary derejelerde alnyp baryldy. Welaýatda Durnukly ösüş maksatlary babatynda toplumlaýyn işler doly güýjünde ýola goýuldy. Welaýatda Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde 2022-nji ýylyň 1-nji maýy ýagdaýyna jemi 187 bina gurlup, şolaryň 14-si hassahana, 25-si saglyk öýi, 34-si mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 58-si orta mekdep, 14-si medeniýet öýi, 24-si sport mekdebi, 18-si bolsa sport desgalarydyr.
Lebap welaýaty senagat we infrastruktura pudaklarynyň ösen sebitidir. Welaýat boýunça şu döwürde 11 hassahana, 38 saglyk öýi, 68 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edaralary, 40 sany orta mekdep, 17 medeniýet öýi, 32 sport mekdebi, 16 sport desgasy, jemi 222 sany durmuş-medeni maksatly binalar we desgalar guruldy.
Mary welaýatynda Oba milli maksatnamasy boýunça 231 sany durmuş-medeni maksatly desgalar we binalar guruldy. Olaryň 19-sy hassahana, 27-si saglyk öýi, 56-sy mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 68-si orta mekdep, 17-si medeniýet öýi, 25-si sport mekdebi, 19-sy sport desgasy bolup durýar.
Şu ýerde Oba milli maksatnamasyndan daşgary hem bu ugurda gurlan desgalaryň we binalaryň sanynyň köpdügini belläp geçsek maksadalaýyk bolardy. Gahryman Arkadagymyzyň tagallalary bilen, ýurdumyzyň paýtagty Aşgabat şäherinde, welaýat merkezlerinde halkara standartlara laýyk gelýän derejelerde enjamlaşdyrylan ýöriteleşdirilen lukmançylyk merkezleri, ýörite orta we ýokary okuw mekdepleriniň binalary, edara jaýlary, medeniýet öýleri, kongresler we sergi köşkleri, seýilgähler, monumentler we başga-da ýüzlerçe desgalar guruldy.
Ýurdumyzda durnukly ulag ulgamyny döretmek we ösdürmek babatynda uly işler amala aşyryldy. Munuň üçin hormatly Arkadagymyzyň tagallalary bilen, halkara demir ýol geçelgeleriniň, ýokary tizlikli awtomobil ýollarynyň, döwrebap howa menzilleriniň we Halkara deňiz portunyň gurluşyklary alnyp baryldy.
Maýa goýumlaryň uly bölegi «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyny özleşdirmäge gönükdirildi. Özleşdirilen maýa goýumlaryň netijesinde, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda köp sanly myhmanhanalar we sagaldyş-dynç alyş merkezleri, kottej toplumlary, ýahta klubly dynç alyş toplumy ilata hyzmat etmek we dynç almak üçin berildi. Şeýle hem şu döwürde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda söwda merkezi, Kongresler merkezi, attraksionly seýilgäh, Awaza etrabynyň edara binasy gurlup ulanmaga berildi.
Soňky ýyllarda ýurdumyzyň düýpli maýa goýumlaryny özleşdirmekde telekeçileriň we hususy eýeçiligiň orny berkidildi. Gurluşyklaryň uly bölegi hususyýetçilige daýanyp ösýän gurluşyk kärhanalary we edaralary tarapyndan alnyp baryldy.
Gahryman Arkadagymyzyň ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmek, halkymyzyň ýokary ýaşaýyş-durmuş derejesini üpjün etmek boýunça oňyn başlangyçlaryny, döwletli tutumlaryny hormatly Prezidentimiz üstünlikli dowam etdirýär.
Hormatly Prezidentimiz «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýip, adam mertebesini has-da belende göterýär. Şunuň bilen baglylykda, raýatlaryň saglygyny goramak, ýaşlaryň bilimli, ylymly adamlar bolup ýetişmegini gazanmak, ilatyň abadan we bagtyýar durmuşda ýaşamagyny üpjün etmek, Durnukly ösüş maksatlaryny üstünlikli amala aşyrmak Arkadagly Serdarymyzyň baştutanlygynda amala aşyrylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan esasy ugurlarydyr.
Tirkeşmyrat KURRÄÝEW,
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň baş hünärmeni.
Halkara pul gaznasynyň we Bütindünýä bankynyň her ýylky maslahatynyň çäklerindäki nobatdaky ikitaraplaýyn duşuşyk 2022-nji ýylyň 22-nji aprelinde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň binasynda göni wideoaragatnaşyk arkaly geçirildi.
Duşuşyga Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow, Türkmenistanyň Merkezi bankynyň müdiriýetiniň başlygynyň orunbasary Merdan Päliwanow we degişli wekiller gatnaşdylar.
Duşuşygyň maksady Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň ösüşiniň gelejegi baradaky çaklamalar, ykdysady we maliýe syýasatynyň esasy ileri tutulýan ugurlary, şeýle hem Halkara pul gaznasy (HPG) bilen hyzmatdaşlygyň ugurlary bilen bagly özara pikir alyşmakdan ybarat boldy.
Duşuşygyň başynda, Jihad Azur ýakyn hem orta möhletde COVID-19 pandemiýasynyň hem-de häzirki wagtda dünýädäki çylşyrymly ykdysady ýagdaýlary bilen bagly Türkmenistanyň ykdysadyýetine we maliýe pudagyna ýetirip biljek täsiri barada, şeýle hem hyzmatdaşlygyň mümkin ugurlary barada türkmen tarapynyň garaýyşlary bilen gyzyklandy.
Ministr Muhammetgeldi Serdarow, jenap Jihad Azuryň, jenap Çad Staýnbergiň we onuň kärdeşleriniň ýolbaşçylygynda Halkara Pul Gaznasy bilen işleriň yzygiderli dowam edýändigini we soňky wagtda Halkara Pul Gaznasy bilen birnäçe netijeli we özara bähbitli duşuşyklaryň geçirilendigini belläp geçdi.
Şeýle hem, ministr Muhammetgeldi Serdarow döwlet maliýe dolandyryşy boýunça berýän tehniki kömekleri üçin minnetdarlyk bildirdi. Mundan başga-da, ýurdumyzyň ykdysady ýagdaýy barada gysgaça gürrüň berdi. Häzirki wagtda dünýädäki çylşyrymly ykdysady ýagdaýlary bilen bagly meseleler hem göz öňünde tutulup, ýurdumyzda azyk hopwsuzlygyny üpjün etmek we ykdysadyýetimizi berkitmek boýunça işleriň alnyp barylýandygyny aýtdy.
Merdan Päliwanow, Halkara Pul Gaznasynynyň wekillerine berilýän teniki goldawlary üçin minnetdarlyk bildirdi hem-de ýakyn gelejekde milli hasaplar ulgamyny kämilleşdirmek, pul-karz syýasatyny düzgünleşdirmek we halkara standartlara laýyklykda makroykdysady görkezijileri hasaplamak boýunça tehniki goldawlaryň dowam etdiriljekdigine umyt etdi.
Jihad Azur, öz gezeginde, Halkara Pul Gaznasy tarapyndan tehniki goldawlaryň berilmegi dowam etdiriljekdigini aýdyp, Türkmenistanyň tebigy baýlyklara baýdygyny we onuň uly mümkinçilikleriň bardygyny belläp, bu baýlyklaryň halka we ýurduň ykdysadyýetine örän peýdaly bolmagyny gazanmak maksady bilen, býujet reformalaryny geçirmekde we salgyt ulgamyna täzeden seretmekde, HPG-nyň sebitleýin merkeziniň güýji bilen hem ýardamlaryň beriljekdigini nygtady.
Çad Staýnberg, häzirki wagtda dünýädäki çylşyrymly ykdysady ýagdaýlary bilen bagly ýurdumyzyň ykdysadyýetine täsir ýetirilen ýagdaýynda hem degişli ýardamlaryň beriljekdigini, şeýle hem ýurdumyzyň ykdysadyýetine syn bermek we maglumatlary jemlemek boýunça işleriň dowam ediljekdigini aýtdy.
Duşuşygyň dowamynda HPG-nyň tehniki kömekleriniň wajypdygy bellenilip, degişli ugurlar boýunça ýurdumyzyň hyzmatdaşlyk etmäge taýýardygy hem bellenilip geçildi.
Duşuşyk hoşniýetli we özara bähbitli ýagdaýda geçdi.
Duşuşugyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýäniň abraýly halkara guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde 2022-nji ýylyň 28-nji martynda Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Aziýanyň we Ýuwaş Umman sebiti boýunça Ykdysady we durmuş komissiýasynyň (UNESCAP) Aziýa we Ýuwaş Umman sebiti üçin Durnukly ösüş boýunça 9-njy Forumyna sanly wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşyldy. Bu forum 2022-nji ýylyň 31-nji martyna çenli öz işini dowam eder.
Agzalan duşuşuga Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň, Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň, Türkmenistanyň Oba hojalyk we we daşky gurşawy goramak ministrliginiň we ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň we pudak edaralarynyň wekilleri hem öz edara binalarynda sanly wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşdylar.
Bu Forumyň esasy maksady 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibi we Durnukly Ösüş Maksatlary boýunça alnyp barylýan işler barada hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Aziýanyň we Ýuwaş Umman sebiti boýunça Ykdysady we durmuş komissiýasynyň (UNESCAP) Durnukly ösüş boýunça sebitleýin edilen işleri, bu ugurda gazanan üstünlikleri bilen tanyşmakdan, tejribeler alyşmakdan hem-de «COVID-19» pandemiýasynyň ýaramaz tasirleri we durnukly ýaşaýyşyň «COVID-19» pandemiýasyndan soňra dikeldiş meselelerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat bolup durýar.
Birleşen Milletler Guramasynyň Aziýanyň we Ýuwaş Umman sebiti boýunça Ykdysady we durmuş komissiýasynyň (UNESCAP) alyp baryjysy öz tarapyndan dabarany açyp giriş sözi bilen çykyş etdi. Şeýle hem bu maslahatyň maksady we wezipeleri barada giňişleýin durup geçdi, soňra gatnaşyjy ýurtlaryň wekilleri öz çykyşlary bilen tanyşdyrdylar.
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň wezipesini ýerine ýetiriji Muhammetgeldi Serdarow Forumda çykyş etdi. Ýurdumyzda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň ornaşdyrylmagy boýunça uly ähmiýetli işleriň alnyp barylýandygy barada aýdyp geçdi. Şeýle hem ol häzirki wagtda global pandemiýanyň ýaýramagy sebäpli emele gelen ýagdaý bilen baglanyşykly dünýäde ykdysady çökgünligiň bolup geçýändigi barada belläp geçdi.Bulardan başga-da global pandemiýanyň ýüze çykan pursatyndan başlap, ýurdumyzyň Hökümeti tarapyndan pandemiýanyň ykdysadyýetiň önümçilik sektorlaryna degişli täsirini ýeňilleşdirmek, iş ýerlerini saklap galmak we döwletimiziň raýatlaryny goramak boýunça işjeň çäreleriň görülendigi barada Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň wezipesini ýerine ýetiriji Muhammetgeldi Serdarow öz çykyşynda aýtdy. Şu ýylyň başynda ýurdumyzy geljek otuz ýylda ählitaraplaýyn ösdürmek boýunça syýasatynyň esasy ugurlaryny öz içine alýan «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 - 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» kabul edilendigi barada belläp geçdi. Bu maksatnamada Birleşen Milletler Guramasy (BMG) tarapyndan işlenip taýýarlanan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda ornaşdyrylmagy boýunça giňden beýan edilen.
Şeýlelikde, Forumyň dowamynda Durnukly ösüşiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibini amala aşyrmak boýunça ileri tutulýan ugurlary barada goşmaça teklipleri bilen we gatnaşyjy ýurtlar öz ileri tutulýan durnukly usulyýetleri bilen we arzalary bilen çykyş etdiler.
Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Aziýanyň we Ýuwaş Umman sebitleri boýunça Ykdysady we durmuş Komissiýasynyň (UNESCAP) Sekretariatynyň Durnukly Ösüş boýunça 9-njy Aziýa we Ýuwaş Umman Forumyna gatnaşan wekilleriň arasynda Durnukly Ösüş Maksatlaryny maliýeleşdirilmegiň netijeli mehanizmi we onuň wajyp ähmiýeti boýunça sorag-jogap alyşyldy.
Soňra degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleriniň we guramaçylaryň arasynda Forum öz işini dowam etdi we bu forumyň geljekde berjek netijeleri barada özara pikir alyşyldy we gatnaşyjylaryň ählisine minnetdarlyk bildirilip, işlerinde üstünlik arzuw edildi.
Forumyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýäniň abraýly halkara guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.
Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi