Türkmen halkynyň Milli Lideri hakynda 

 Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň dünýäde öz ösüş ýoly bilen häzirki zaman we kuwwatly döwlet hökmünde okgunly öňe gitmeginde we döwletliligiň milli nusgasyny döretmekde ägirt uly hyzmatlary bitiren, adyl, adalatly, öňdengörüji, parasatly, ynsanperwer garaýyşlary bilen halk içinde ägirt uly abraýdan peýdalanýan, halkyň çäksiz sylagyna, hormatyna eýe bolan görnükli şahsyýetleriň jemgyýetdäki ornuna uly ähmiýet bermek bilen, türkmen halkynyň asyrlaryň jümmüşinden gelýän özboluşly däp-dessurlaryna, ata-babalarymyzyň döwleti dolandyrmakda toplan baý tejribesine daýanýan hem-de häzirki zaman jemgyýetinde durmuş hakykatyna we halkymyzyň erk-islegine laýyk gelýän şu Konstitusion kanun türkmen halkynyň Milli Liderini ykrar edýär, syýasy we hukuk ýagdaýyny kesgitleýär. 

 1-nji madda. Döwlet we jemgyýetçilik işinde, Türkmenistanyň Prezidenti wezipesinde uzak ýyllaryň dowamynda işlemek bilen, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistany hemmetaraplaýyn ösdürmekde, halkara abraýyny ýokarlandyrmakda, «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwer syýasaty üstünlikli durmuşa geçirmekde, jemgyýetimiziň bitewüligini, halkyň agzybirligini we jebisligini berkitmekde bitiren aýratyn hyzmatlary üçin halkymyzyň çäksiz sylagynyň, belent sarpasynyň, uly hormatynyň we söýgüsiniň beýany hökmünde görnükli hem abraýly döwlet, syýasy we jemgyýetçilik işgäri hökmünde milli hem-de halkara derejede ykrar edilen döwrümiziň Beýik şahsyýeti, Türkmenistanyň Gahrymany, Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy hormatly Gurbanguly Berdimuhamedowy türkmen halkynyň Milli Lideri diýip kanun esasynda ykrar etmeli. 

 2-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň şulara hemişelik hukugy bardyr: 

1) Türkmenistanyň döwlet gurluşynyň, ýurduň içeri we daşary syýasatynyň hem-de howpsuzlygynyň, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalarynyň möhüm meseleleri boýunça Türkmenistanyň halkyna ýüzlenmäge, döwlet edaralaryna, şeýle hem wezipeli adamlara degişliligi boýunça seredilmegi hökmany bolan başlangyçlar bilen çykyş etmäge; 

2) Türkmenistanyň Mejlisiniň maslahatlarynda döwlet we jemgyýetçilik durmuşyna degişli möhüm meselelere garalanda, kanunçylyk namalary ara alnyp maslahatlaşylanda çykyş etmäge; 

3) Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan ýurdumyzy syýasy, durmuş-ykdysady, medeni-ynsanperwer taýdan ösdürmegiň ugurlaryna degişli maksatnamalar işlenip taýýarlanylanda, durmuşa geçirilende, möhüm ähmiýetli meseleler ara alnyp maslahatlaşylanda gatnaşmaga, teklipleri bermäge, öz garaýyşlaryny beýan etmäge; 

4) Syýasy partiýalaryň, jemgyýetçilik birleşikleriniň maslahatlarynda we gurultaýlarynda Türkmenistanyň Prezidentiniň döwlet berkararlygyny üpjün etmek, adalatly, parasatly, öňdengörüjilikli we ynsanperwer içeri we daşary syýasatyny, halkymyzyň agzybirligini, jebisligini has-da berkitmek, adamyň we raýatyň hukuklaryny, azatlyklaryny üpjün etmek, maşgala agzybirligini, ýaşlaryň milli däp-dessurlary hormatlamak, ýurdumyzyň Garaşsyzlyk hem Bitaraplyk syýasatyny, hoşniýetli goňşuçylyk, raýdaşlyk, ynsanperwerlik we adalatlylyk ýörelgelerini hem-de ynsan mertebesini belende galdyrmaklygy göz öňünde tutýan wagyz-nesihatlary bilen, şeýle hem syýasy-jemgyýetçilik çagyryşlary bilen çykyş etmäge. 

 3-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideri we onuň maşgala agzalary eldegrilmesizlik hukugyna eýedirler. 

 Eldegrilmesizlik hukugy onuň eýeçiligine we maşgala agzalarynyň eýeçiliginde duran emläklere hem degişli bolup durýar. 

 4-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň işini üpjün etmek döwletiň ygtyýarly edaralarynyň üsti bilen amala aşyrylýar. Türkmen halkynyň Milli Liderine gulluk, ýaşaýyş, durmuş, ulag, aragatnaşyk, lukmançylyk, şypahana we beýleki hyzmatlaryň edilmegi, şeýle hem maddy taýdan üpjünçiligi ygtyýarly döwlet edaralary tarapyndan amala aşyrylýar. 

 5-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideri Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň hemişelik agzasy bolup durýar. 

 6-njy madda. Türkmen halkynyň Milli Liderine onuň hemişelik ýa-da wagtlaýyn bolýan ýerinde, şeýle hem onuň maşgala agzalaryna döwlet goragy üpjün edilýär. 

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň we onuň maşgala agzalarynyň döwlet goragy döwletiň howpsuzlyk gulluklary tarapyndan amala aşyrylýar. 

 7-nji madda. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň öz işini päsgelçiliksiz we netijeli amala aşyrmagy üçin ähli şertleriň döredilmegi, onuň hukuklarynyň we azatlyklarynyň, janynyň, at-abraýynyň hem-de mertebesiniň goralmagy döwlet tarapyndan amala aşyrylýar. 

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň kanuny işine päsgelçilik berilmegi, onuň kemsidilmegi, abraýyna we mertebesine garşy hereket edilmegi Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda jogapkärçilige eltýär. 

 8-nji madda. Şu Konstitusion kanunda göz öňünde tutulan çykdajylary maliýeleşdirmek Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň serişdeleriniň hasabyna amala aşyrylýar. 

 9-njy madda. Şu Konstitusion kanun gol çekilen pursadyndan herekete girizilýär. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2023-nji ýylyň 21-nji ýanwary.

Balkan welaýaty: 

 9. Geljegi uly dag-magdan önümçiligi 

Türkmenistanyň saýlap alan ykdysady doktrinasynyň baş ugurlarynyň biri ýurdumyzda importyň ornuny tutýan önümçilikleri ýola goýmak we olaryň kuwwatlyklaryny yzygiderli artdyrmak bilen baglydyr. Prezident Maksatnamasynda ýerli çig mallardan magdan we magdan däl gurluşyk materiallarynyň köp (sement, asbest turbalary, polimer, keramika, gurluşyk aýnasy, alýumin, plastik penjireler, elektrik enjamlar, çyralar, mebel önümleri, boýag reňkleri, gips, suwag serişdeleri we beýlekiler) görnüşini sebitleriň çäginde döredilýän ýörite zolaklarda öndürmäge möhüm orun berilýär. Şeýlelikde, senagat önümçiliginiň gerimi ýyl-ýyldan giňäp, dürli önüm öndürmegiň guramaçylyk usullary we tärleri göwnejaý derejä ýetiriler. Ýakyn ýyllarda Balkan welaýatynyň çäginde şeýle taslamalaryň birnäçesiniň üstünlikli durmuşa geçirilmegi durmuş ulgamynda öňde durýan möhüm meseleleriň tutuş toplumyny netijeli çözmäge mümkinçilik döredýär. Welaýatyň Jebel şäherçesinde ýyllyk kuwwaty 100 müň tonna ýokary hilli sementi öndürmäge niýetlenen zawody, ýokary hilli keramiki plitalary, magdan däl gurluşyk, asfalt-beton önümlerini, suw syzdyrmaýan izogan materialyny öndürýän zawodlaryň gurluşygyny muňa mysal getirse bolar.  

Welaýatda döwlet eýeçiligini hususylaşdyrmagyň çäklerinde gurluşyk materiallaryny öndürýän hususy we garyşyk eýeçilik görnüşli kärhanalary döretmek maksat edinilýär. Günbatar welaýatyň Balkanabat we Gyzylarbat şäherlerinde syrça-reňk materiallaryny öndürýän kiçi hususy kärhanalaryň, Türkmenbaşy etrabynda çerepisa we gury gurluşyk materiallarynyň garyndylary, Bereket etrabynda asfalt zawodlarynyň, ýolgurluşyk, inert materiallary öndürýän baýlaşdyryjy kärhananyň, Jebelde ýylylyk geçirmeýän materialy, şeýle-de sanitariýa-faýans önümlerini öndürýän zawodlaryň, beýleki desgalaryň gurluşygyna badalga berler. Ozal hereket edýän birnäçe iri pudak kärhanalarynyň durky düýpli täzelener. Elbetde, ýurdumyzda gurluşyk materiallaryny öndürmekde peýdalanylýan dag-magdan jynslaryna baý tebigy ýataklaryň önümliligini artdyrmakdaky meseleler ýerli kärhanalara ýokary hilli döwrebap tehnologiýalaryň öz wagtynda önümçilige ornaşdyrylmagy bilen çözülýär. 

Bilermenleriň bellemegine görä, Türkmenistanyň çäklerinde gurluşyk senagatynda çig mal hökmünde ýaramly gaty magdanlaryň 200-den gowragy duşýar. Aýratyn hem welaýatyň daglyk we çöllük sebitlerinde olaryň ýataklary has köp hasaplanýar. Sebitde bentonit toýuny, kaolin dag-magdan jynsy ýaly gymmatly çig malyň uly göwrümli gorlary ýerleşýär. Olar irki döwürlerden bäri senagat önümçiliginde peýdalanylýar. Balkanabat şäherinden 40 kilometr çemesi uzaklykdaky Oglanly şäherçesinde ýerleşen bentonit toýun ýatagyndan önümçilik üçin ýylda 100 müň tonna çig mal almaga mümkinçilik bar. Geljekde bu önümhanany ykdysady taýdan has-da ilerletmek göz öňünde tutulýar. Şunda ýatagyň döwrebap önümçilik ösüşini gazanmak, iň täze tehnologiýalary ornaşdyrmak, dolandyryş-guramaçylyk, pudagiçi utgaşdyrmak meselelerine gaýtadan seretmek, önümiň eksportyny ep-esli artdyrmak ýaly wezipeler ilkinjileriň hatarynda öňe çykýar. Dag-magdan, gurluşyk materiallary senagaty pudaklarynyň depginli ösmegi ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli gowulandyrmaga ýardam edýär.  

Soňky ylmy gözlegleriň netijesinde welaýatda stronsiý magdanlarynyň, magmatik dag jynslarynyň, kerpiçlik palçygyň, granit we örtgülik serişdeleriň, keramzit, silikat, bazalt, çagyl, diwar, bezeg daşlaryň, kaolin, kwars ýaly çägeleriň dürli görnüşiniň, beýleki gymmatly gurluşyk materiallarynyň baý ýataklary ýüze çykaryldy. Ilatyň gündelik durmuşda sarp edýän senagat önümleri bolan elektronika, durmuş tehnikalary, energiýany tygşytlaýjy çyralar, elektrik, santehniki enjamlar, owadan mebeller, gapydyr aýnalar, diwar oboýlary, hojalyk tehnikalary, beýleki gurluşyk harytlary täze döredilen erkin senagat zolaklarynyň çäklerinde ýola goýlan iri önümçiliklerde köpçülikleýin öndürilýär. Munuň özi ýerli bazarlarda sarp ediş islegini doly kanagatlandyrmaga hem-de üýtgewsiz baha elýeterliligini üpjün etmäge pugta şert döredýär. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlislerinde welaýatlaryň çäginde geologiýa-gözleg derňewleriniň netijeliligini artdyrmak, iri dag-magdan gorlaryny gözläp tapmak we olary öňdebaryjy usullar arkaly özleşdirmek işlerine baý tejribe toplan daşary ýurt kompaniýalaryny çekmegiň zerurlygyny yzygiderli nygtaýar. Türkmenistanyň gyradeň sebit ösüşini üpjün etmek syýasaty welaýatda gaýtadan işleýän senagat ugurly aýna, farfor-faýans, hrustal, sement, portlandsement, sozulan armatur, kaolin, gips, boýag-emulsiýa önümlerini öndürýän täze kärhanalaryň esaslandyrylmagy bilen bagly möhüm wezipeleri ileri tutýar. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» günbatar welaýatyň hojalygynyň durmuş ugurlarynda we önümçilik pudaklarynda ýokary hilli çig mal binýady bolan magmatik dag jynslarynyň baý gorlaryny giňden özleşdirmek bellenildi. Welaýatyň beýik-pesli relýefli günorta-günbatara, ortaklaşan demirgazyga uzaýan degrelerinde o diýen çuň bolmadyk daşly jarlara, dürli reňkli dag gerişlerine, dag-magdan känlerine, gaty örtgülik, timarlaýyş, but daş ojaklara, ýapgyt eňňitli çeşme-çaýly düzlüklerde uçly gara çagyl çykyndylara, gaty magdan çökündili jülgelere has köp gabat gelinýär.  

Welaýatyň etraplarynda gurluşyk önümçiligi senagatynda sementi, kompozit armaturasyny, başga-da kän önümleri öndürmek üçin çagylyň, hek daşynyň, mergelleriň, toýun palçygynyň, gipsiň, argillitiň, çäge-çagyl çökündileriniň baý çig mal ýataklarynyň üsti açyldy we önümçilik möçberi kesgitlenildi. Olardan ykdysady taýdan has ähmiýetlileri Uly Balkan, Balkan, Krasnowodsk, Şagadam, Ufra, Gyzylgaýa, Oglanly ýataklarydyr. Aýratyn-da, relýefi çylşyrymly Türkmenbaşy şäheriniň günbatarynda gabbrodioritlere, diorit we bazalt porfiritlere, Gyzylgaýada kaolin jynsyna baý, geljegi uly ýataklaryň bardygyny dag-magdan inžener-hünärmenleri belleýär. Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan bu ýerleriň ýerasty ätiýaçlyk önümhanalary tizden-tiz düýpli öwrenilmäge degişli edildi. Balkan sebitinde magmatik topara degişli bazaltyň iki hili, ýagny üznüksiz hem-de ştapel-emeli sintetik görnüşleri ýüze çykaryldy. Ýurdumyzda hususy taraplaryň gatnaşmagynda üznüksiz bazalt süýümi dokalan we dokalmaýan gurluşyk materiallary önümçiliginde giňden peýdalanylýar. Olardan metal armaturalaryň ornuny tutýan sement betonlary dispers usulda armirlemek üçin ulanylýan kompozit armaturalary öndürmek işleri-de giňden ýola goýulýar.  

Häzirki wagtda Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi tarapyndan 2023 — 2025-nji ýyllarda Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabynda Bazalt daşyndan üznüksiz süýümi, şeýle hem ses we ýylylyk saklaýjy materiallary öndürýän kärhanany gurmak meseleleriniň üstünde işlenilýär. Bu kärhanada ýylda 10 müň tonna üznüksiz süýümden 9 müň tonna ses we ýylylyk saklaýjy materiallar öndüriler. Şeýle-de kärhana ýakyn ýerleşen ojakda 2028-nji ýyla çenli ýyllyk kuwwaty 2 müň tonna deň bolan mineral pamykdan ses we ýylylyk saklaýjy materiallary hem-de kompozit armaturasyny öndürýän önümçiligiň taslamasyny düzmek hem-de ony ulanmaga doly taýýar edip gurmak baradaky halkara derejeli meselelere möhüm ähmiýet berýär. Häzirki wagtda hünärmenler tarapyndan täze bazalt we kaolin önümçilik gorlaryna baý ýataklaryň ätiýaçlyk göwrümi doly hasaplanylýar. Olaryň binýadynda gymmat bahaly senagat önümlerini öndürmek üçin daşary ýurtly işewürler bilen bilelikde dag magdan baýlaşdyryjy kombinatlary gurmak boýunça ikitaraplaýyn gepleşikler geçirilýär. Orta möhletli geljekde Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň işjeň agzalarynyň maýa goýum taslamasyna laýyklykda, Türkmenbaşy etrabynda ozal hereket edýän Kenar bazalt käni önümhanasynda ýyllyk kuwwaty 300 tonna bazalt süýüminden ýylda 29000 m3 gurluşyk materiallaryny öndürýän desgany gurup ulanyşa bermek bellenildi. Balkan welaýaty farfor we faýans, aýna, hrustal we keramika önümçiliginde peýdalanýan kaolin dag jynsynyň uly ýataklary bilenem adygandyr. Iri möçberli şeýle çig mal ýataklary gap-gaç önümçiligine degişli bolan, içerki bazara niýetlenen we eksport ugurly kärhanalaryň ýola goýulmagyna oňyn şert döredýär.  

Ýurdumyzda doly öwrenilmedik känler örän kän bolup, olaryň aglabasy Balkan sebitinde ýerleşýär. Hut şonuň üçin milli ykdysadyýetde sebitiň gaty magdan senagatynyň geljegine ýokary baha berilýär. Şu wagt hünärmenler dünýäniň ösen döwletlerinde dag-magdan senagatynyň ykdysady taýdan pese gaçmagynyň esasy sebäbini ösýän döwletlerde çig mal ýataklarynyň juda köp özleşdirilýändigi bilen baglanyşdyrýarlar. Ýewropa Bileleşigi döwletlerinde ähli senagat önümçiliginde dag-magdan senagatynyň paýy bary-ýogy 2 göterime deňdir. Gündogar, Merkezi Aziýa sebitlerinde, beýleki ösüp gelýän dünýä döwletlerinde bu görkeziji 14 göterime ýetip, yzygiderli artýar. Umuman, bilermenler ösüp barýan döwletleriň ykdysadyýetiniň esasy girdejisini senagatyň dag-magdan önümçiliginiň berýändigini, aýratyn-da, olaryň ösen döwletleriň işläp bejeriji senagat kärhanalaryny binýatlyk çig mal bilen üpjün edýändigini belleýärler. Dünýä döwletleriniň aglaba böleginiň çäkleriniň geologik gurluşy heniz doly öwrenilmedik. Şol sebäpli geljekde dünýäniň dürli künjeklerinde senagat ähmiýetli tebigy gorlaryň täze ätiýaçlyklarynyň üstüniň açylmagyna garaşmak bolar. Garaşsyzlygymyzy almagymyz bilen ýurdumyzda adamyň tebigy gurşawa ýetirýän täsirini kadalaşdyrmak üçin zerur ähli mümkinçiliklerden ýokary derejede peýdalanmak ýola goýuldy. Häzirki wagtda türkmen alymlary tarapyndan sebitiň seýsmogen zolaklarynyň dinamikasyny we gurluşyny öwrenmek meselesiniň üstünde işlemek bellenildi. Onuň çäklerinde sebitiň dürli etraplarynda grawimetrik, elektrometrik, magnimetrik, seýsmik, seýsmologik, gidrogeohimik, başga-da köp sanly ylmy barlaglar geçiriler. Senagat we tehniki ugurly desgalaryny taslamalaşdyrmagyň anyk çäkleri kesgitlener.  

Depginli ösüşi gazanmak üçin kabul edilýän durmuş-ykdysady konsepsiýalarda ähli senagat pudaklarynyň tebigy gurşaw üçin zyýansyz we howpsuz täze tehniki enjamlar bilen durkunyň doly täzelenmegine, gurulýan kärhanalaryň ekologik talaplaryň kadalaryna laýyk getirilmegine ýokary üns berilýär. Hut şol nukdaýnazardan hem sebitde gurulýan senagat ugurly kärhanalary tebigata zyýan ýetirmezden, uly şäherlerden, ilatly nokatlardan uzakda ýerleşdirmek, ir taşlanan zolaklary düzedip, täzeden halk hojalyk dolanyşygyna çekmek işlerine aýratyn ähmiýet berilýär. Bilşimiz ýaly, indi ýurdumyzyň welaýatlarynda, şäherlerinde, etrapdyr obalarynda ýaşaýyş jaýlaryny uly ulag-gatnaw ýollaryndan, iri senagat kärhanalaryndan, zawod-fabriklerden daşda ýerleşdirmek, ýol ugurlarynda gök guşak zolaklaryny döretmek asylly däbe öwrüldi. Bu ilhalar işler Türkmenistany dünýä jemgyýetçiliginde aýratyn hormata eýe edip, ykdysady taýdan çalt depgin bilen ösmäge amatly şert döredýär. 

Hangeldi GURBANGELDIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýanyndaky Ykdysadyýeti töwekgelçiliklerden goramak agentliginiň Ykdysady töwekgelçilikleri seljeriş müdirliginiň başlygy.

2022-nji ýylyň 13-nji dekabrynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň binasynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow bilen Belgiýanyň «Diplomatic world» žurnalynyň prezidenti we esaslandyryjysy Barbara Ditrihiň hem-de bu žurnalyň taslama ýolbaşçysy Alberto Turkstranyň arasynda ikitaraplaýyn duşuşyk geçirildi. Duşuşyga Türkmen tarapyndan  Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarowyň ýolbaşçylygynda ministrligiň wekilleri hem-de Türkmenistanyň Belgiýa Patyşalygyndaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly Ilçisi  S.Pälwanow gatnaşdylar.

Duşuşygyň esasy maksady tanyşmak we ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk mümkinçiligini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Duşuşygyň başynda minstr Muhammmetgeldi Serdarow ýurdumyzyň ykdysady ýagdaýy, söwda dolanyşygynyň ösüşi barada gürrüň berdi. 

Belgiýanyň «Diplomatic world» žurnalynyň prezidenti we esaslandyryjysy Barbara Ditrih, öz gözeginde, ýurdumyz bilen Belgiýany arabaglanyşdyrmaga örän şatdygyny aýtdy. Žurnalyň esasy ugrunyň diplomatiýa we ykdysady medeniýet bolup durýandygyny, Ýewropa bilen Merkezi Aziýany baglaşdyrmak esasy maksat edinilýändigini aýtdy. Ýurdumyzda 2022-nji ýylyň 11-nji dekabrynda geçirilen «Dialog – parahatçylygyň kepili» atly halkara maslahatyna we baýramçylyk konserdine gatnaşyp, dürli ýurtlaryň wekilleriniň çykyşlaryna syn edip, Belgiýa halkyna bu wakalary ýetirmäge örän şatdygyny belläp geçdi. Mundan başga-da, «Diplomatic world» žurnalynyň 21 ýyl bäri çap edilýändigini aýdyp, bu žurnalda ýurtlaryň pozitiw ösüşleriniň görkezilýändigini, bu žurnalyň Ýewropanyň uly döwlet işgärlerine, ýolbaşçylara paýlanylýandygyny hem-de žurnalyň bitarap bolup durýandygyny aýtdy. Žurnalyň Merkezi Aziýa döwletleriň gözelliklerini, ykdysady ösüşlerini görkezmek, şol sanda Türkmenistany hem tanatmak wajyp hasaplanylaýndygyny belledi. 

Şeýle hem, myhmanlar tarapyndan, ýurdumyzyň býujetiniň esasy ugurlary, daşary ýurtlara ýurdumyz barada tanatmak üçin maglumatlary, ýurdumyzyň hususy pudagyny ösdürmek üçin edilýän işleri barada garaýyşlary barada gyzyklanma bildirildi.      

Ministr Muhammetgeldi Serdarow, ýurdumyzyň 2023-nji ýyl üçin döwlet býjetiniň 2022-nji ýylyň 5-nji dekabrynda kabul edilendigi, onda esasan durmuş-ykdysady ösüş ugry bilen bagly saglyk, bilim, medeniýet ugurlaryna serişdeleri göýbermeklik göz öňünde tutulandygy, daşary ýurtlara ýurdumyzyň esasy oba hojalyk, ulag, söwda, taryh, senagat ugurlaryň ösüşleri we mümkinçiliklerini tanatmakda gyzyklanmanyň bardygy, bu maglumatlary diplomatik ýollar arkaly paýlaşmaga taýýardygy, hususy pudagy ösdürmek ugrunda hususy telekeçilere ýardamlaryň we ýeňillikleriň berilýändigi, esasan eksport edilýän harytlaryň önümçiligini ösdürmek we importynyň ornuny tutmak boýunça işleriň geçirilýändigi, tebigy gazy daşary ýurtlara ibermek barada maglumatlary, şeýle hem tebigy gazy gaýtadan işlemek boýunça alnyp barylýan işler barada gürrüň berdi.

Ilçi S.Pälwanow, bu žurnalda Merkezi Aziýanyň döwletleriniň maglumatlarynyň çap edilendigini göz öňünde tutup, Türkmenistan barada makalanyň çap edilmegini teklip etmek meýilleşdirilýändigini aýtdy.  

Belgiýanyň «Diplomatic world» žurnalynyň prezidenti we esaslandyryjysy Barbara Ditrih, öz gezeginde, ýurdumyzyň Ýewropa döwletleri bilen hyzmatdaşlygynda ähli ýardamlary bermäge hem-de ýurdumyz barada maglumatlary žurnalynda çap etmäge taýýardygyny aýtdy. Bu çap ediljek maglumatlar taýýarlananda, hökmany suratda ýurduň wekilleri bilen hem ylalaşylýandygyny, şeýle hem ýurdy Ýewropada tanatmak üçin gowy mümkinçiligiň boljakdygyny belledi. 

Duşuşyk hoşniýetli ýagdaýda geçdi. 

Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda 

 1-nji madda 

Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetini girdejiler we çykdajylar boýunça 95 117,7 mln manat möçberde, şol sanda býujetiň birinji derejesini girdejiler we çykdajylar boýunça 29 147,0 mln manat möçberde tassyklamaly. 

 2-nji madda 

Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Merkezleşdirilen býujetini girdejiler we çykdajylar boýunça 85 378,7 mln manat möçberde, şol sanda býujetiň birinji derejesini girdejiler we çykdajylar boýunça 19 408,0 mln manat möçberde tassyklamaly. 

 3-nji madda 

Umumydöwlet salgytlaryndan Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň býujetlerine geçirmeleriň 2023-nji ýyl üçin kadalyk ölçeglerini şu aşakdaky möçberlerde bellemeli: 

                                           goşulan          peýdadan       ýerasty
baha üçin alynýan baýlyklardan
salgytdan salgytdan peýdalanmak üçin
                                                                                             salgytdan

 Aşgabat şäheri             2,0%                1,8%                2,0%
Ahal welaýaty 97,0% 96,0% 97,0%
Balkan welaýaty 8,4% 8,4% 8,0%
Daşoguz welaýaty 100,0% 100,0% 100,0%
Lebap welaýaty 100,0% 100,0% 100,0%
Mary welaýaty              100,0%            100,0%           100,0%

 4-nji madda 

2023-nji ýylda Türkmenistanyň Merkezleşdirilen býujetinden welaýatlaryň býujetleriniň deňeçerligini üpjün etmek üçin, olara 2 654,0 mln manat möçberde serişdeleri bölüp bermeli, şol sanda: 

 Daşoguz welaýaty     1 605,6    mln manat
Lebap welaýaty 1 026,6 mln manat
Mary welaýaty            21,8    mln manat

 5-nji madda 

Ýerli býujetleri 12 393,0 mln manat möçberde, şol sanda Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň býujetlerini aşakdaky möçberlerde tassyklamaly: 

 Aşgabat şäheri             2 205,6      mln manat
Ahal welaýaty 1 548,8 mln manat
Balkan welaýaty 1 404,6 mln manat
Daşoguz welaýaty 2 265,8 mln manat
Lebap welaýaty 2 547,3 mln manat
Mary welaýaty             2 420,9      mln manat

 6-njy madda 

Zähmet haky, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň çykdajylarynyň goralan maddalarydyr diýip bellemeli. 

 7-nji madda 

Býujet ýetmezçiliginiň emele gelen ýagdaýynda döwlet nesýe almalaryndan gelen serişdeler we (ýa-da) Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda býujet serişdelerinden emele gelen galyndylary maliýeleşdiriş çeşmeleri bolup durýar diýip bellemeli. 

2023-nji ýylda Türkmenistanyň Döwlet býujetine beýleki çeşmelerden gelip gowuşýan goşmaça girdejiler, şeýle hem girdejileriň çykdajylardan artyk gelen pul möçberleri, birinji nobatda döwlet nesýe almalary we bank karzlary boýunça bergini üzmek üçin gönükdirilýär diýip bellemeli. 

 8-nji madda 

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligine Türkmenistanyň kanunlaryndan, Türkmenistanyň Prezidentiniň permanlaryndan, kararlaryndan we buýruklaryndan gelip çykýan zerur bolan takyklamalary Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň görkezijilerine girizmegi, şeýle hem Merkezleşdirilen we ýerli býujetleriň ýerine ýetirilmeginiň barşynda ähli çykdajy maddalary boýunça tygşytlanan serişdeleri zerur bolan ýagdaýlarda beýleki çykdajy maddalara gönükdirmegi tabşyrmaly. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2022-nji ýylyň 5-nji dekabry.

«Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunyna üýtgetme girizmek hakynda 

I. 2004-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan kabul edilen «Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunynyň (2005-nji ýylyň 25-nji oktýabryndaky Türkmenistanyň Kanunynyň görnüşinde) (Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň resmi namalarynyň ýygyndysy, 2005 ý., HM-80; Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2005 ý., № 4, 37-nji madda; 2006 ý., № 3, 12-nji madda; 2007 ý., № 1, 20-nji we 24-nji maddalar, № 2, 48-nji madda, № 4, 68-nji we 74-nji maddalar; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň resmi namalarynyň ýygyndysy, 2008 ý., HM-96; Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2008 ý., № 1, 7-nji madda, № 3, 41-nji madda; 2009 ý., № 2, 41-nji madda, № 3, 45-nji madda; 2010 ý., № 1, 19-njy madda, № 2, 34-nji madda, № 3, 64-nji madda; 2011 ý., № 1, 5-nji we 24-nji maddalar, № 2, 45-nji madda, № 3, 59-njy madda; 2012 ý., № 1, 48-nji madda, № 3, 68-nji madda; 2013 ý., № 1, 7-nji madda, № 2, 26-njy madda; 2014 ý., № 1, 24-nji we 49-njy maddalar, № 3, 112-nji madda, № 4, 149-njy madda; 2015 ý., № 2, 48-nji we 71-nji maddalar, № 3, 111-nji madda, № 4, 146-njy madda; 2016 ý., № 1, 52-nji madda, № 3, 118-nji madda, № 4, 144-nji we 165-nji maddalar; 2017 ý., № 2, 77-nji madda, № 3, 111-nji madda, № 4, 135-nji we 147-nji maddalar; 2018 ý., № 2, 42-nji madda, № 4, 95-nji we 107-nji maddalar; 2019 ý., № 2, 34-nji madda, № 4, 94-nji madda; 2020 ý., № 3, 45-nji madda, № 4, 84-nji madda; Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Maglumatlary, 2021 ý., № 2-3, 49-njy we 51-nji maddalar, № 4, 136-njy we 152-nji maddalar; 2022 ý., № 2, 22-nji madda, № 3, 78-nji madda, №4, 115-nji madda) 172-nji maddasynyň birinji böleginiň ikinji we üçünji tesimlerini şu görnüşde beýan etmeli: 

«8 göterim — edara görnüşli taraplar-Türkmenistanyň dahyllylary (olaryň esaslandyryş maýasyndaky 50 göterimden geçýän paýy döwlete degişli bolan edara görnüşli taraplardan, karz edaralaryndan we döwlet eýeçiligindäki ätiýaçlandyryş guramalaryndan başga, şeýle hem aragatnaşyk hyzmatlaryny (hemra arkaly aragatnaşyk hyzmatlary muňa degişli däldir), standartlaşdyrmak, metrologiýa, sertifikatlaşdyrmak çygryndaky hyzmatlary hem-de işini «Uglewodorod serişdeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda amala aşyrýan taraplardan başga — bu işden alynýan peýda we oňa degişli ýerlemekden daşarky amallar böleginde) üçin; 

50 göterim — karz edaralary (döwlet eýeçiligine degişli bolmadyk karz edaralary muňa degişli däldir) we döwlet eýeçiligindäki ätiýaçlandyryş guramalary üçin, şeýle hem aragatnaşyk hyzmatlaryny (hemra arkaly aragatnaşyk hyzmatlary muňa degişli däldir), standartlaşdyrmak, metrologiýa, sertifikatlaşdyrmak çygryndaky hyzmatlary amala aşyrýan taraplar üçin — bu işden alynýan peýda we oňa degişli ýerlemekden daşarky amallar böleginde;». 

 II. Şu Kanun 2023-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan herekete girizilýär. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2022-nji ýylyň 5-nji dekabry.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi hem-de Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkezi tarapyndan 2022-nji ýylyň ýanwar aýynda yglan edilen hem-de şol ýylyň dowamynda ýurdumyzyň maliýe we ykdysadyýet toplumynda hem-de bank ulgamynda we olaryň düzüm birliklerinde şeýle hem ýurdumyzyň beýleki pudaklarynda, ýokary okuw mekdeplerinde maliýe, ykdysady ugurda zähmet çekýän işgärleriň arasynda geçirilen «Ýylyň ykdysatçysy» atly ykdysady ugurly ylmy häsiýetli makalalaryň bäsleşiginiň jemi jemlenildi. Bäsleşigiň düzümi tassyklanan eminler toparynyň degişli mejlisinde «Maliýe we ykdysadyýet» ylmy-amaly žurnalynyň 2022-nji ýylda neşir edilen sanlarynda çapdan çykan ylmy makalalara baha berildi hem-de bäsleşigiň ýeňijileri belli boldy. Türkmenistanyň Ykdysadyýet toplumynyň mejlisler zalynda hemişelik Bitaraplygymyzyň 27 ýyllygy mynasybetli yglan edilen «Ýylyň ykdysatçysy» atly ykdysady ugurly ylmy häsiýetli makalalaryň bäsleşiginiň ýeňijilerini yglan etmek hem-de sylaglamak mynasybetli dabaraly maslahat geçirildi. Dabarada Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň başlygynyň orunbasary Gurbangeldi Aşyrow, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk maslahatynyň Ykdysadyýet, maliýe we durmuş syýasaty baradaky komitetiniň agzasy Muhammetnazar Geldiýew, şeýle hem ykdysady bäsleşigiň eminler toparynyň agzalary: Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty Maýagözel Babaýewa, Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň Bank amallary kafedrasynyň müdiri, ykdysady ylymlarynyň kandidaty Baýramdurdy Taýharow we Türkmenistanyň Döwlet edaralarynyň işgärleriniň kärdeşler arkalaşygynyň Geňeşiniň başlygy Begenç Baýramow dagylar çykyş etdiler. Olar bäsleşigiň ýokary guramaçylyk derejede, aç-açanlyk häsiýetde hem köpçülikleýin esasda geçirilendigini biragyzdan bellediler, ýeňijileri gazanylan arzyly üstünlikleri bilen tüýs ýürekden gutladylar. Şeýlelikde, bäsleşigiň eminler toparynyň gelen gutarnykly netijesine hem-de olaryň beren bahalaryna seljerme berlip, eminler toparynyň ýygnagynyň kararyna laýyklykda: «Maliýe we ykdysadyýet» ylmy-amaly žurnalynyň üsti bilen geçirilen «Ýylyň ykdysatçysy» atly ykdysady ugurly ylmy häsiýetli makalalaryň bäsleşiginiň 2022-nji ýylyň jemleriniň ýeňijileri şu baýrakly orunlar boýunça bellenildi: 

Birinji orun: MEÝLIS DÖWLETOW - Türk­me­nis­ta­nyň Maliýe­ we yk­dy­sa­dy­ýet ministr­li­gi­niň­ Ygtyýarlylandyryş we ygtyýarlylandyrmak işine gözegçilik bölüminiň Maliýe bazarlary we ätiýaçlandyryş bölümçesiniň­ baş­ly­gy;

Ikinji orun: MERJEN AMANOWA – Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryşinstitutynyň magistranty;

Üçünji orun: GURBANJAHAN­ SUHANOWA – Türk­me­nis­ta­nyň­ Ma­li­ýe we ykdysady­ýet­ mi­nistr­li­gi­niň­ Em­läk­ gat­na­şyk­la­ry we­ te­le­ke­çi­li­gi­ gol­da­mak­ bö­lü­mi­niň­ Emläk ­gat­na­şyk­la­ry­ny­ we­ er­kin­ ykdysady­ zolagyny ­düz­gün­leş­dir­mek­ bö­lüm­çe­si­niň­ baş hü­när­me­ni;

Dabara gatnaşanlar Gahryman Arkadagymyza, Hormatly Prezidentimize döredijilikli, halal zähmet çekmäge döredip berýän giň mümkinçilikleri üçin alkyş aýtdylar.

Parahat Meretliýew

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet 

ministrliginiň baş hünärmeni

«Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunyna üýtgetmeler we goşmaça girizmek hakynda 

I. 2004-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan kabul edilen «Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunyna (2005-nji ýylyň 25-nji oktýabryndaky Türkmenistanyň Kanunynyň görnüşinde) (Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň resmi namalarynyň ýygyndysy, 2005 ý., HM-80; Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2005 ý., № 4, 37-nji madda; 2006 ý., № 3, 12-nji madda; 2007 ý., № 1, 20-nji we 24-nji maddalar, № 2, 48-nji madda, № 4, 68-nji we 74-nji maddalar; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň resmi namalarynyň ýygyndysy, 2008 ý., HM-96; Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2008 ý., № 1, 7-nji madda, № 3, 41-nji madda; 2009 ý., № 2, 41-nji madda, № 3, 45-nji madda; 2010 ý., № 1, 19-njy madda, № 2, 34-nji madda, № 3, 64-nji madda; 2011 ý., № 1, 5-nji we 24-nji maddalar, № 2, 45-nji madda, № 3, 59-njy madda; 2012 ý., № 1, 48-nji madda, № 3, 68-nji madda; 2013 ý., № 1, 7-nji madda, № 2, 26-njy madda; 2014 ý., № 1, 24-nji we 49-njy maddalar, № 3, 112-nji madda, № 4, 149-njy madda; 2015 ý., № 2, 48-nji we 71-nji maddalar, № 3, 111-nji madda, № 4, 146-njy madda; 2016 ý., № 1, 52-nji madda, № 3, 118-nji madda, № 4, 144-nji we 165-nji maddalar; 2017 ý., № 2, 77-nji madda, № 3, 111-nji madda, № 4, 135-nji we 147-nji maddalar; 2018 ý., № 2, 42-nji madda, № 4, 95-nji we 107-nji maddalar; 2019 ý., № 2, 34-nji madda, № 4, 94-nji madda; 2020 ý., № 3, 45-nji madda, № 4, 84-nji madda; Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Maglumatlary, 2021 ý., № 2 — 3, 49-njy we 51-nji maddalar, № 4, 136-njy we 152-nji maddalar; 2022 ý., № 2, 22-nji madda, № 3, 78-nji madda) şu üýtgetmeleri we goşmaçany girizmeli: 

 1) 119-njy maddadaky tablisanyň «Goşmaça tölegleriň möçberleri» diýen sütüninde: 

 «Öndürilýän harytlar boýunça» diýen bölümde: 

 «Piwo» böleginde «26%-i» diýen sany «30%-i» diýen sana çalşyrmaly; 

«Tebigy üzüm çakyry, güýçli spirtli içgiler, likýorlar we düzüminde alkogol bolan gaýry alkogolly içgiler (üzüm löderesinden başga), şeýle hem düzüminde alkogol bolan çakyr serişdeleri» böleginde «34%-i», «53%-i» we «67%-i» diýen sanlary degişlilikde «39%-i», «61%-i» we «77%-i» diýen sanlara çalşyrmaly; 

 «Türkmenistanyň gümrük çägine getirilýän harytlar boýunça» diýen bölümde: 

 «Piwo» böleginde «80%-i» we «8» diýen sanlary degişlilikde «92%-i» we «9» diýen sanlara çalşyrmaly; 

«Düzüminde aşakdaky möçberde alkogol bolan üzüm çakyrlary we alkogolly içgiler» böleginde «146%-i», «34» we «53» diýen sanlary degişlilikde «168%-i», «39» we «61» diýen sanlara çalşyrmaly; 

«Spirtli içgiler taýýarlanylanda ulanylýan spirt (saglygy goraýyş maksady bilen getirilýänlerinden, şeýle hem döwlet kärhanalary, alyjylar birleşmeleriniň kärhanalary tarapyndan getirilýänlerinden beýlekileri)» böleginde «7» diýen sany «8» diýen sana çalşyrmaly; 

 «Temmäki önümleri» böleginde «93%-i» we «4» diýen sanlary degişlilikde «116%-i» we «5» diýen sanlara çalşyrmaly; 

«Senagat taýdan öndürilen beýleki temmäki we temmäkiniň senagat çalşyryjylary» böleginde «19,5» diýen sany «24,4» diýen sana çalşyrmaly;  

 2) 187-nji maddanyň bäşinji böleginiň sekizinji tesiminden soň şu mazmunly tesimi goşmaly: 

«Bilim edaralaryny tamamlan we işe kabul edilen ýaş hünärmenler üçin hasaplanan salgydyň möçberi, olaryň alýan ähli girdejileri boýunça işe başlan aýyndan başlap ilkinji 12 aýyň dowamynda — 50 göterim, ondan soňky 24 aýyň dowamynda 25 göterim azaldylýar.»; 

 3) 218-nji maddany şu görnüşde beýan etmeli: 

 «218-nji madda. Awtomobilleriň ýerlenilmegi üçin ýygymyň möçberi 

Awtomobilleriň ýerlenilmegi üçin ýygymyň möçberi Türkmenistanyň kanunçylygynda salgytlary we ýygymlary hasaplamak üçin bellenilen binýatlyk mukdaryň ululygynyň aşakdaky möçberlerinde bellenilýär: 

 ýeňil awtomobiller üçin: 

 hereketlendirijisiniň iş göwrümi 2000 kub santimetre çenli — 10 essesi; 

 hereketlendirijisiniň iş göwrümi 2000 kub santimetrden ýokary we 3500 kub santimetre çenli — 20 essesi; 

 hereketlendirijisiniň iş göwrümi 3500 kub santimetrden ýokary — 40 essesi; 

 öndürilen ýyly we hereketlendirijisiniň iş göwrümi hasaba alynmanda 10 ýyl dolanlar — 10 essesi; 

 awtobuslar üçin: 

 10-15 orunlyk — 10 essesi; 

 16-25 orunlyk — 20 essesi; 

 25 orunlykdan ýokary — 30 essesi; 

 ýük awtomobilleri üçin: 

 ýük göterijiligi 5 tonna çenli — 10 essesi; 

 ýük göterijiligi 5 tonnadan ýokary we 10 tonna çenli — 20 essesi; 

 ýük göterijiligi 10 tonnadan ýokary — 40 essesi.»; 

 4) 223-nji maddany şu görnüşde beýan etmeli: 

 «223-nji madda. Awtoulag serişdeleriniň eýelerinden alynýan ýygymyň möçberleri 

Awtoulag serişdeleriniň eýelerinden alynýan ýygymyň möçberi Türkmenistanyň kanunçylygynda salgytlary we ýygymlary hasaplamak üçin bellenilen binýatlyk mukdaryň ululygynyň aşakdaky möçberlerinde bellenilýär: 

 motoulaglar üçin — 2 essesi; 

 ýeňil awtomobiller üçin: 

 hereketlendirijisiniň iş göwrümi 2000 kub santimetre çenli — 4 essesi; 

 hereketlendirijisiniň iş göwrümi 2000 kub santimetrden ýokary we 3500 kub santimetre çenli — 6 essesi; 

 hereketlendirijisiniň iş göwrümi 3500 kub santimetrden ýokary — 10 essesi; 

 öndürilen ýyly we hereketlendirijisiniň iş göwrümi hasaba alynmanda 10 ýyl dolanlar — 4 essesi; 

 awtobuslar üçin: 

 10-15 orunlyk — 4 essesi; 

 16-25 orunlyk — 6 essesi; 

 25 orunlykdan ýokary — 10 essesi; 

 ýük awtomobilleri üçin: 

 ýük göterijiligi 5 tonna çenli — 10 essesi; 

 ýük göterijiligi 5 tonnadan ýokary we 10 tonna çenli — 20 essesi; 

 ýük göterijiligi 10 tonnadan ýokary — 30 essesi.». 

 II. Şu Kanun 2023-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan herekete girizilýär. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW.  

 Aşgabat şäheri, 2022-nji ýylyň 20-nji noýabry.

Ahal welaýatynyň dolandyryş-çäk bölünişiginiň üýtgemegi bilen baglylykda, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Ahal welaýatynyň Tejen şäher häkimligi ýatyryldy. 

Maliýe we ykdysadyýet ministrligine Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetine Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri girizmek tabşyryldy.  

Ahal welaýatynyň häkimligi Adalat ministrligi bilen bilelikde Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri we goşmaçalary Türkmenistanyň kanunçylygyna girizmek baradaky teklipleri bir aý möhletde taýýarlamaga we Ministrler Kabinetine bermäge borçly edildi. 

 *** 

Balkan welaýatynyň dolandyryş-çäk bölünişiginiň üýtgemegi bilen baglylykda, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Balkan welaýatynyň Serdar etrap häkimliginiň ady üýtgedilip, ol Balkan welaýatynyň Gyzylarbat etrap häkimligi diýlip atlandyryldy. 

 Balkan welaýatynyň Serdar, Gumdag we Hazar şäher häkimlikleri hem-de Türkmenbaşy şäheriniň Kenar etrap häkimligi ýatyryldy. 

Maliýe we ykdysadyýet ministrligine Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetine Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri girizmek tabşyryldy.  

Balkan welaýatynyň häkimligi Adalat ministrligi bilen bilelikde Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri we goşmaçalary Türkmenistanyň kanunçylygyna girizmek baradaky teklipleri bir aý möhletde taýýarlamaga we Ministrler Kabinetine bermäge borçly edildi. 

 *** 

Daşoguz welaýatynyň dolandyryş-çäk bölünişiginiň üýtgemegi bilen baglylykda, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Daşoguz welaýatynyň S.A.Nyýazow adyndaky etrap häkimliginiň ady üýtgedilip, ol Daşoguz welaýatynyň Şabat etrap häkimligi diýlip atlandyryldy. 

 Daşoguz welaýatynyň Gubadag, Gurbansoltan eje adyndaky etrap häkimlikleri hem-de Köneürgenç şäher häkimligi ýatyryldy. 

Maliýe we ykdysadyýet ministrligine Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetine Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri girizmek tabşyryldy.  

Daşoguz welaýatynyň häkimligi Adalat ministrligi bilen bilelikde Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri we goşmaçalary Türkmenistanyň kanunçylygyna girizmek baradaky teklipleri bir aý möhletde taýýarlamaga we Ministrler Kabinetine bermäge borçly edildi. 

 *** 

Lebap welaýatynyň dolandyryş-çäk bölünişiginiň üýtgemegi bilen baglylykda, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Lebap welaýatynyň Farap we Döwletli etrap häkimlikleri ýatyryldy. 

Maliýe we ykdysadyýet ministrligine Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetine Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri girizmek tabşyryldy.  

Lebap welaýatynyň häkimligi Adalat ministrligi bilen bilelikde Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri we goşmaçalary Türkmenistanyň kanunçylygyna girizmek baradaky teklipleri bir aý möhletde taýýarlamaga we Ministrler Kabinetine bermäge borçly edildi. 

 *** 

Mary welaýatynyň dolandyryş-çäk bölünişiginiň üýtgemegi bilen baglylykda, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Mary welaýatynyň Serhetabat we Oguzhan etrap häkimlikleri ýatyryldy. 

Maliýe we ykdysadyýet ministrligine Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetine Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri girizmek tabşyryldy.  

Mary welaýatynyň häkimligi Adalat ministrligi bilen bilelikde Karardan gelip çykýan üýtgetmeleri we goşmaçalary Türkmenistanyň kanunçylygyna girizmek baradaky teklipleri bir aý möhletde taýýarlamaga we Ministrler Kabinetine bermäge borçly edildi. 

(TDH)

“Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” bellenen wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek, ýurduň ykdysadyýetine maýa goýumlary çekmek maksady bilen, şeýle-de “Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, döwlet emlägini bäsleşik esasynda ynançly dolandyrmaga bermegiň Tertibi tassyklanyldy.

Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki Türkmen-Täjik hökümetara topary ýurtlaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmak üçin birnäçe anyk teklipleri hödürledi, bu barada Aşgabatda geçirilen XI mejlisiň netijelerinden soň kabul edilen teswirnamada görkezildi.

Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki Türkmen-täjik hökümetara toparynyň on birinji mejlisiniň dowamynda, Türkmenistan bilen Täjigistanyň arasyndaky söwda dolanyşygyny artdyrmak üçin, getirilýän harytlaryň görnüşini giňeltjek hemişelik ýöriteleşdirilen pudagara iş toparyny döretmek maslahat berildi.

Şu ýylyň ahyryna çenli «Türkmenistan-Täjigistan» işewürler geňeşini döretmek we iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygy has-da pugtalandyrmak üçin belli ugurlary ösdürmek üçin ilkinji ýygnagyny onlaýn ýagdaýda geçirmek teklip edildi.

2023-nji ýylyň birinji ýarymynda hökümetara topary türkmen-täjik işewür forumyny geçirmegi we Täjigistan tarapynyň tejribesini öwrenmek üçin topar, Täjigistanyň erkin ykdysady zolaklaryna türkmen telekeçileriniň saparlaryny guramagy maslahat berdi.

Duşuşykda Täjigistanyň kärhanalarynyň Türkmenistandan mineral dökünlerini satyn alyp başlandyklary bellenildi.Toparyň agzalary mineral dökünleri, şol sanda karbamid satyn almak we üpjün etmek tejribesini dowam etdirmek barada özara ylalaşdylar.

Senagat pudagy barada aýgdylyp geçilende, Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki Türkmen-täjik hökümetara topary, Täjigistanyň çäginde dermanlyk ösümlikleri gaýtadan işlemek üçin bilelikdäki kärhanalary döretmek mümkinçiligine garamaga çagyrdy.Iki ýurduň işewür toparlaryna pagtany gaýtadan işlemek arkaly ahyrky önümleri öndürmek boýunça bilelikdäki kärhanany döretmek meselesini öwrenmek teklip edildi.

2022-nji ýylyň 9-11-nji noýabry aralygynda Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki Türkmen-täjik hökümetara toparynyň on birinji mejlisine gatnaşmak üçin Türkmenistana gelen Täjigistan Respublikasynyň Energetika we suw serişdeleri ministri Daler Jumanyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýetiň sapary aýratyn ähmiýetliligi bilen tapawutlandy. Saparyň dowamynda ikitarapa bähbitli birnäçe ylalaşyklar gazanyldy, teklipler öwrenildi.

Saparyň jemleri boýunça Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen Täjigistan Respublikasynyň Maliýe ministrliginiň arasynda hyzmatdaşlyk boýunça özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekmek dabarasy bolup geçdi.

     Saparyň çäklerinde geçirilen duşuşyklaryň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýä döwletleri bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň, Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

     Parahat Meretliýew

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet 

ministrliginiň baş hünärmeni

2022-nji ýylyň 11-nji noýabrynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasynyň (UNDP) Türkmenistandaky wekilhanasynyň «Durnukly Ösüş Maksatlaryna ýetmek ugrunda hyzmatdaşlygynyň platformasy, II-nji tapgyr» atly bilelikdäki maksatnamanyň çäklerinde Taslama geňeşiniň mejlisi geçirildi.

Bu duşuşygyň esasy maksady 2022-nji ýylyň dowamynda ýerine ýetirilen işleriň netijelerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat bolup durýar.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow duşuşygyň başynda giriş sözi belen çykyş etdi.Ol öz çykyşynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň  Türkmenistanda ornaşdyrylmagy boýunça uly ähmiýetli işleriň alnyp barylýandygy barada aýdyp geçdi. 

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Durnukly Ösüş Maksatlaryny maliýeleşdirmek boýunça Addis-Abebanyň hereketler meýilnamasyny doly goldaýandygy we durnukly ösüşi maliýeleşdirmek meselelerine uly üns berýändigi barada aýdyp geçdi. Şeýle hem, ministr Muhammetgeldi Serdarow Türkmenistanda durnukly ösüşi maliýeleşdirmek meselelerini ýerine ýetirmek boýunça ähmiýetli işleriň dowam edýändigini belläp geçdi.

«Durnukly Ösüş Maksatlaryna ýetmek ugrunda hyzmatdaşlygynyň platformasy, II-nji tapgyr» atly bilelikdäki maksatnamanyň 2021-nji ýylyň 1-nji sentýabrynda öz işini başlap, bu maksatnamanyň çäklerinde alnyp barylýan işler barada ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudak edaralary tarapyndan uly ähmiýetli işleriň alnyp barylýandygy barada Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow öz çykyşynda giňişleýin beýan etdi.

Birleşen Milletler Guramasynyň  Ösüş Maksatnamasynyň (UNDP) Türkmenistandaky hemişelik wekili Narine Saakýan öz tarapyndan bu duşuşygyň dowamynda giriş sözi bilen çykyş etdi. Şeýle hem ol bu duşuşygyň maksady we wezipleri barada giňişleýin durup geçdi. Ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudak edaralary tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda ornaşdyrylmagy boýunça uly ähmiýetli işleri alyp barýandyklary barada aýdyp geçdi.

BMG-niň Ösüş Maksatnamasynyň (UNDP) Türkmenistandaky hemişelik utgaşdyryjysy Irina Gukasowa 2022-nji ýylyň dowamynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri boýunça hem-de 2023-nji ýyl boýunça iş meýilnamasynyň prezentasiýasy bilen tanyşdyrdy.

Geçirilen duşuşygyň dowamynda bulardan başga-da Birleşen Milletler Guramasy bilen bilelikdäki iş toparynyň 2022-nji ýylyň dowamynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri boýunça hem-de 2023-nji ýyl boýunça iş meýilnamasyny ýerine ýetirmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasynyň (UNDP) Türkmenistandaky wekilhanasynyň «Durnukly Ösüş Maksatlaryna ýetmek ugrunda hyzmatdaşlygynyň platformasy, II-nji tapgyr» atly bilelikdäki maksatnamanyň çäklerinde Taslama geňeşiniň mejlisine gatnaşan wekilleriň arasynda şu aşakdaky soraglar barada hem özara maslahatlaşyldy:

1.     

2.    Bütindünýä    Söwda guramasynyň meseleleri boýunça halkara bilermeniň    ýurdumyza iş sapary bilen gelmeginiň ähmiýeti.

       

3.    Durnukly    Ösüş Maksatlarynyň maliýeleşdirilmegini bahalandyrmak işleri    ýerine ýetirilenden soňra Türkmenistanyň gelejekki    meýilleşdirilýän işleri barada.

       

4.    Durnukly    Ösüş Maksatlarynyň maglumat binýady barada hem-de    ministrlikleriň we dolandyryş edaralarynyň arasynda bu maglumat    binýadyny paýlaşmak meselesi.

Soňra Taslama geňeşiniň mejlisine gatnaşan wekiller duşuşygyň işiniň dowam etmegi, berjek netijeleri barada özara pikir alyşdylar. Duşuşyk hoşniýetli ýagdaýda geçdi.

Duşuşugyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýäniň abraýly halkara guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Parahat Meretliýew

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet 

2022-nji ýylyň 9-njy noýabrynda Aşgabat şäherindäki «Ýyldyz» muhmanhanasynda Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň on birinji mejlisi öz işine başlady.

    Toparyň Türkmen bölegine Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow, Täjik bölegine Täjigistan Respublikasynyň Energetika we suw serişdeleri ministri Daler Juma ýolbaşçylyk etdi.

    Toparyň mejlisine Toparyň türkmen we täjik wekiliýetleri  gatnaşdylar. Taraplar Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparyň on birinji mejlisiniň gün tertibini tassykladylar.
      Türkmen we Täjik taraplary, Gahryman Arkadagymyzyň 2021-nji ýylyň 17–18-nji sentýabry aralygynda Täjigistan Respublikasyna iş saparynyň, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň 2021-nji ýylyň 4–5-nji awgusty aralygynda we 2021-nji ýylyň 27–28-nji noýabry aralygynda Türkmenistana degişlilikde döwlet we iş saparlarynyň ähmiýetini kanagatlanma bilen bellediler.

Bu saparlaryň dowamynda, Taraplar, Türkmenistan bilen Täjigistan Respublikasynyň arasynda söwda-ykdysady, ylmy-tehniki çygyrlarda işjeň hyzmatdaşlyga yhlaslylygy ýene-de bir gezek tassykladylar. Mundan başga-da, özara gyzyklanma bar bolan ugurlarda hyzmatdaşlygy ösdürmek we giňeltmek ugrunda birnäçe ylalaşyga gelindi.

Hökümetara topar, bu toparyň onunjy mejlisiniň (Duşenbe şäheri, 2021-nji ýylyň 28–29-njy iýuly) çözgütleriniň durmuşa geçirilişi barada Taraplaryň maglumatlaryny diňlediler.

Uzak möhletli häsiýete eýe bolan meseleler täzeden seredildi we Toparyň şu mejlisiniň Teswirnamasynda öz beýanyny tapar.

Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň on birinji mejlisiniň dowamynda topar, hyzmatdaşlygyň ähmiýetli ugurlary boýunça mundan beýläk netijeli özara gatnaşygyň üpjin edilmeginiň wajypdygyny bellediler.

Taraplar, ykdysady, söwda, tehniki, ylmy we medeni hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ýollaryny ara alyp maslahatlaşdylar we birnäçe ugurlar boýunça çözgütleri kabul etdiler.

       Täjik wekilýetiniň Türkmenistana saparynyň birinji gününde ýagny 2022-nji ýylyň 9-njy noýabrynda Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň Täjik böleginiň ýolbaşçysy Täjigistan Respublikasynyň Energetika we suw serişdeleri ministri Daler Jumanyň Türkmenistanyň Ministrler kabinetiniň başlygyň maliýe, ykdysadyýet bank toplumyna gözegçilik edýän orunbasary bilen Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň, Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň ýolbaşçylary bilen duşuşyklary bolup geçdi. Duşuşyklar hoşniýetli ýagdaýda geçdi. 

     Duşuşyklaryň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýä döwletleri bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň, Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

          Parahat Meretliýew

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet 

ministrliginiň baş hünärmeni