2022-nji ýylyň 3-6-njy iýuly aralygynda Şweýsariýa Konfederasiýasy Bad-Ragas şäherinde Halkara pul gaznasynyň we Bütindünýä Bankynyň wekilçilik toparynyň esaslandyryjy ýurtlarynyň wekilleriniň (Azerbaýjan Respublikasy, Gyrgyz  Respublikasy, Gazagystan  Respublikasy, Polşa, Serbiýa, Täjigistan Respublikasy, Türkmenistan, Özbegistan Respublikasy, Şweýsariýa Konfederasiýasy) gatnaşmagynda, onuň döredilmeginiň 30 ýyllygy mynasybetli dabaraly duşuşygy geçirilýär.

Bu çärä Türkmen tarapyndan Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň we Türkmenistanyň Merkezi bankynyň wekillerinden ybarat bolan türkmen wekilýeti gatnaşýar.

Çäräniň çäklerinde 3-nji iýulda birnäçe, ýagny Bütindünýä bankynyň wise-prezidenti Anna Býerde, Halkara pul gaznasynyň dolandyryjy müdiri Kristalina Georgiýewa, Şweýsariýanyň Maliýe ministri Ueli Mau rer we Şweýsariýanyň Merkezi bankynyň başlygy Tomas Ýork bilen duşuşyklar geçirildi.

Bütindünýä bankynyň wise-prezidenti Anna Býerde bilen bolan duşuşykda Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen durmuşa geçirilýän «Сovid-19-a garşy hereket etmek» taslamasynyň durmuşa geçirilmegi bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Bütindünýä banky tarapyndan taslamany durmuşa geçirmegiň oňyn ösüşi bellenip geçildi we häzirki wagtda geçirilen birinji tranşyň 70 göteriminiň uly böleginiň özleşdirilendigi bellenildi. Bütindünýä bankynyň wise-prezidenti bu karz boýunça göterimleriň öz wagtynda tölenmegini hem belläp geçdi. Şeýle hem, hanym B ýerde Bütindünýä bankynyň Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi üçin reagentleri, dermanlary mundan beýläk-de satyn almak boýunça işlerini dowam etdirmäge taýýardygyny aýtdy.

Duşuşykda miwe-gök ekinlerini ösdürmek boýunça taslamanyň ikinji tapgyry boýunça işe başlamagyň zerurdygy bellenildi. Türkmenistandan halkara ulag gatnaw larynyň ýola goýlup başlanmagy bilen Bütindünýä bankynyň hünärmenlerini Türkmenistanda miwe-gök önümleriniň pudagynyň ýagdaýy bilen tanyşdyrmak mümkin boldy, bu bolsa öz gezeginde bu taslamanyň durmuşa geçirilmegine täze itergi berer.

Bütindünýä bankynyň wekilleri bilen geçirilen duşuşykda, Türkmenistana Bütindünýä söwda guramasyna goşulmaga, şol sanda daşary ykdysady işi we daşary ýurt maýa goýumlary babatynda kanunçylygy kämilleşdirmäge ýardam bermek arkaly taýýardyklary bellenildi.

Şeýle hem, Bütindünýä bankynyň wekilleri Türkmenistanyň energiýa pudagy, şeýle hem sebitde energiýa taslamalaryny durmuşa geçirmegiň mümkinçilikleri boýunça seljeriş işlerini geçirmegi teklip etdiler. Duşuşykda taraplar dürli kömek ugurlarynda Hyzmatdaşlyk üçin aralyk strategiýany işläp taýýarlamak barada ylalaşdylar. Bütindünýä bankynyň Türkmenistandaky wekilçiliginiň işgärler düzümini güýçlendirmek meselesi hem ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şweýsariýanyň Merkezi bankynyň başlygy Tomas Ýork bilen geçirilen duşuşykda kiberhowpsuzlyk we bank pudagynda maliýe tehnologiýalaryny ulanmak boýunça hyzmatdaşlyk meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Şweýsariýa tarapy şu ýylyň 15-16-njy noýabrynda Sýurih şäherinde geçiriljek bu meselelere bagyşlanan okuw maslahatyna gatnaşmagy we geljek üçin hyzmatdaşlygyň meýilnamasyny has jikme-jik taýýarlamagy teklip etdi. Duşuşykda taraplar Merkezi banklaryň arasynda, şol sanda takyk maksatnamalarda, makro seljermelerde, Türkmenistan üçin töleg balansynda we beýleki ugurlarda hünärmenleri taýýarlamakda özara maglumat alyş-çalşygyny güýçlendirmegiň zerurdygyny bellediler.

Halkara pul gaznasynyň dolandyryjy müdiri Kristina Georgiýewa we Halkara pul gaznasynyň Ýakyn Gündogar we Merkezi Aziýa bölüminiň başlygy Jihad Azur bilen bolan duşuşygynda häzirki wagtda ykdysady ösüşiň haýallamagyna täsir edýän esasy mesele bolan  hümmetsizlenmegiň ösmegi bellendi. Türkmenistanda bu meselä üns berilmelidir we salgyt, pul-karz syýasaty boýunça degişli çäreler görülmelidir. Duşuşykda ykdysady statistika, sanlylaşdyrma, azyk howpsuzlygy we energiýa pudagyny diwersifikasiýa etmek ýaly ykdysady özgertmeleri durmuşa geçirmek meselelerine hem üns berildi. Howanyň üýtgemegi babatynda ulgam emele getiriş çäreleriniň durmuşa geçirilmegi möhüm ugur  diýip bellenildi. Türkmenistan Pariž ylalaşygy babatynda dürli çäreleri durmuşa geçirýär, bu möhüm işi dowam etdirmeli, bu meselede Halkara pul gaznasy dürli ugurlarda, şol sanda Gazagystan Pespublikasyndaky Halkara pul gaznasynyň sebit merkeziniň üsti bilen tehniki kömegi bermäge taýýardyklary bellenildi.

Şweýsariýanyň Maliýe ministri jenap Ueli Maurer bilen geçirilen duşuşykda 2016-njy ýylda gol çekilen Hyzmatdaşlyk Ähtnamasynyň durmuşa geçirilmegi bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Taraplar 2014-nji ýylyň döwlet maliýe statistikasyna iň pes harajatlar bilen geçmek we gazna ulgamynyň ýagdaýyny gowulandyrmak; FATF (Bikanun pullaryň kanunlaşdyrylmagyna garşy göreşiň maliýe çäresini işläp taýýarlaýan topary) meýdançasynda hyzmatdaşlyk, hünärmenleri taýýarlamakda tehniki kömek bermek we FATF tekliplerini ýerine ýetirmek meseleleriniň üstünde işlemek barada ylalaşdylar. Şeýle hem döwlet maliýe pudagyndaky hyzmatdaşlyk boýunça Türkmenistanyň Bütindünýä söwda guramasyna goşulyşmagyna ýardam bermek meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu meselede SECO (Ykdysady gatnaşyklar boýunça döwlet sekretariaty) bilen ýakyndan işleşmek maslahat berildi. Bu sekretariatyň işgärleri bilen mümkin bolan hyzmatdaşlyk ugurlar boýunça konstruktiw gepleşik ler geçirildi.

Duşuşyklar netijeli häsiýeti bilen tapawutlandy. 

Milli ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz bölegini ösdürmegiň wajyp ugry döwlet eýeçiligindäki kärhanalary hususylaşdyrmakdyr. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlary esasynda hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen döwlet eýeçiligindäki desgalary hususylaşdyrmak boýunça bäsleşikli söwdalaryň alnyp barlyşy halkara ülňüleriň ösen talaplaryna laýyklykda kämilleşdirildi. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna», «Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Döwlet maksatnamasyna» hem-de «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna» laýyklykda, bu ugurda alnyp barylýan işlere täzeçillik girizildi. 

Şunda sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden giňden peýdalanylýar. Ýaňy-ýakynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan döwlet eýeçiligindäki desgalary hususylaşdyrmak boýunça geçirilýän bäsleşikli söwdalara gatnaşmaga isleg bildirýän işewürlere ýurdumyzyň ähli ýerinden menzilara gatnaşmaga mümkinçilik berýän «Bäsleşikli söwdalar» atly mobil goşundy döredildi. Bu goşundynyň kömegi arkaly isleg bildirýän taraplar bäsleşikli söwdalara gatnaşmak üçin ýeňillikli agza bolmak, söwdalara çykarylýan desgalaryň sanawy bilen tanyşmak, isleglerine görä sanawy tertipleşdirmek, gerekli resminamalary ýükläp almak we bäsleşikleriň geçirilýän güni menzilara gatnaşmak mümkinçiligine eýe bolup bilerler. Söwdalar şu tertipde ýakynda, ýagny 16-njy iýunda ilkinji gezek geçirildi. Bu usul özüniň oňyn netijesini-de berdi.  

«Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» we «Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Döwlet maksatnamasynda» görkezilen çäreleriň çäklerinde birnäçe işler üstünlikli durmuşa geçirildi. Bu resminamalarda göz öňünde tutulan wezipeleri talabalaýyk hem-de öz wagtynda ýerine ýetirmek maksady bilen, ykdysadyýet, maliýe we bank toplumyna degişli ministrliklerde, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda programma üpjünçiligi ornaşdyryldy. Elektron resminama dolanyşygy ulgamyny hem-de internet web saýtlaryny kämilleşdirmek, hyzmat etmegiň elektron görnüşine geçmek, awtomatlaşdyrylan elektron maglumatlar binýady ulgamyny döretmek, onuň goraglylygyny, maglumat düzümleriniň durnukly işlemegini üpjün etmek boýunça yzygiderli işler amala aşyrylýar. Şeýle hem sanly ykdysadyýet bilen bagly hereket edýän kadalaşdyryjy hukuk namalaryna yzygiderli seljermeler geçirilip, olary kämilleşdirmek babatda zerur işler durmuşa geçirilýär. 

Ykdysadyýetde döwletiň paýyny azaltmak, hususy ulgamy goldamak bazar gatnaşyklary ýörelgelerine geçmekde esasy şertleriň biri bolup durýar. Şoňa görä-de, hususyýetçilik giň gerimde, toplumlaýyn esasda ösdürilýär. Telekeçileriň bähbidini goraýan kanunlar kabul edilýär. Bu ugry saýlap alan raýatlara ýeňillikli bank karzlary yzygiderli berilýär. Dürli maksatly desgalary gurmak, oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek üçin uzak möhletleýin ýer bölekleri bölünip berilýär. Türkmen telekeçileriniň dünýä bazarlaryna çykmagy, halkara giňişlikde mynasyp orun eýelemegi üçin hem ähli şertler döredilýär. Bu ugurda «Türkmenistanda orta we kiçi telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» kabul edildi. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň Kiçi we orta telekeçiligi goldamak gaznasy hem döredildi. Ýuridiki şahs hökmünde döredilen gazna öz paýnamalaryny Aşgabat gazna biržasynda satmaga-da hukuk berildi. Bularyň ählisi senagatçylar we telekeçiler üçin giň mümkinçilikleri açdy. Indi telekeçilerimiziň önümleri diňe bir özümizde däl, eýsem, dünýäniň dürli ýurtlarynyň bazarlarynda «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýarlyk bilen meşhurlyk gazanýar. Eksport mümkinçiliklerimizi artdyrmak, öňdebaryjy dünýä tejribesinden peýdalanmak, işjeň işewürlik hyzmatdaşlygyny ýola goýmak maksady bilen, daşary ýurtlarda türkmen telekeçileriniň wekilhanalary, söwda, modalar we hyzmatdaşlyk öýleri açyldy.  

Ýurdumyzda hereket edýän «Eýeçiligiň döwletiň garamagyndan aýrylmagy we döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy hakynda» Kanunda, «Türkmenistanda döwlet eýeçiligindäki kärhanalary we desgalary hususylaşdyrmagyň 2013 — 2016-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynda», döwlet eýeçiligindäki kärhanalary we desgalary hususylaşdyrmak boýunça beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalarynda ozal dünýä tejribesinde ulanylan netijeli ýörelgeler giňden özleşdirildi. Şunuň bilen bir hatarda ykdysady ösüşleri bökdäp bilýän islendik ýagdaýdan daşda durmak zerurlygy binýatlaýyn ýörelge hökmünde bellenildi. Kabul edilen maksatnamanyň çäklerinde hususylaşdyrmagyň hereket edýän usulyýeti kämilleşdirilip, bazar gatnaşyklarynda gymmatly kagyzlar bazaryny, bilelikdäki paýly kärhanalaryň ornuny ýokarlandyrmak üçin maýa goýum taslamasyny-da bäsleşikli söwda ugurlaryna üýtgeşmeler girizip alyp barmak ýörelgeleri dowam edýär. Şeýle toplumlaýyn işleriň netijesinde, oba hojalygynda, gaýtadan işleýän senagatda, gurluşykda, söwda we iýmitde kärhanalaryňdyr desgalaryň ýüzlerçesini hususylaşdyrmak maksatnamalaýyn esasda alnyp baryldy. Netijede, maldarçylyk we guşçulyk fermalarynyň, senagat hem-de azyk önümlerini öndürýän kärhanalaryň, naharhanalaryň, dükanlaryň we gaýry emläkleriň köp sanlysy hususylaşdyryldy.  

Oba ýerlerinde öňdebaryjy tehniki-tehnologik nusgalara laýyk enjamlaşdyrylan döwrebap zawod-fabrikler, önümçilik sehleri, oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän, durmuş-medeni desgalar, söwda we dürli ugurly hyzmatlary ýerine ýetirýän kärhanalaryň ýüzlerçesi peýda boldy. Iri möçberli maldarçylyk we guşçulyk toplumlary döredildi. Olaryň aglabasynda çykarylýan ýokary hilli önümler diňe bir daşary ýurtlardan getirilýän haryt nusgalaryna doly bäs gelmek bilen çäklenmän, eýsem, daşary bazarlarda-da bäsdeşlige ukyplylygy bilen tapawutlanýar. Milli haryt öndürijileriň işjeňliginiň günsaýyn ýokarlanmagy «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynda» we «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasynda» bellenen möhüm wezipeleriň üstünlikli amala aşyrylmagyna saldamly goşant bolýar.  

Häzirki döwürde döwlet eýeçiligindäki emläkleri hususylaşdyrmak boýunça işleriň depginini has-da güýçlendirmek, bäsleşikli söwdalaryň hilini ýokarlandyrmak, ahyrky netijede, milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen, kabul edilýän kadalaşdyryjy hukuk resminamalaryny has-da kämilleşdirmek işleri yzygiderli alnyp barylýar. Şunda baş maksat ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak, mähriban halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli gowulandyrmak bolup durýar.  

Tirkeşmyrat KÜRRÄÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň baş hünärmeni.

Duşuşyga Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň, Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň, «Türkmenhimiýa» Döwlet konserniniň, Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň, Türkmenistanyň Merkezi  bankynyň, Täjigistan Respublikasy tarapyndan Täjigistan Respublikasynyň Energetika we suw serişdeleri ministriniň orunbasary  Şarifa Hudobahş, Täjigistan Respublikasynyň Maliýe ministriniň orunbasary Ýusuf Madjidi, Täjigistan Respublikasynyň Maliýe ministrliginiň daşary ýurt bergisini düzgünleşdirmek müdirliginiň başlygy Şohin Mulloýew dagylar gatnaşdylar.

    Şeýle hem duşuşyga, Täjigistan Respublikasynyň Döwlet material ätiýaçlyk agentliginiň wekilleri gatnaşdylar.

    Duşuşygyň esasy maksady  söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň onunjy mejlisiniň Teswirnamasynda göz öňünde tutulan meseleleri ara alyp maşlahatlaşmakdan ybarat boldy.

Duşuşygyň barşynda oňa gatnaşyjylar toparyň 2021-njy ýylyň iýulynda Täjigistan Respublikasynyň paýtagty Duşanbe şäherinde geçirilen söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň onunjy mejlisiniň çözgütlerine laýyklykda bilelikdäki işleriň durmuşa geçirilişini ara alyp maslahatlaşdylar.

Taraplar eksport-import amallarynyň gowulandyrylmagy, özara üpjün edilýän harytlaryň we hyzmatlaryň göwrüminiň artdyrylmagy bilen birlikde söwda-ykdysady we maýa goýum ulgamyndaky gatnaşyklaryň has hem giňeldilmegine itergi berýän şertleriň kämilleşdirilmeginiň zerurdygyny nygtadylar.

Mundan başga-da, duşuşygyň dowamynda himiýa,                 ýangyç-energetika, oba hojalygy ulgamlaryndaky hyzmatdaşlygyň özara hereketleriň derwaýys ugurlaryna seredilip geçildi.

Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň on birinji mejlisiniň 2022-nji ýylyň 4-nji çärýeginde Aşgabatda geçirilmegi teklip edildi we täjik wekilleri tarapyndan bu teklip goldanyldy.Duşuşyk hoşniýetli ýagdaýda geçdi.

Duşuşygyň ahyrynda Mähriban Watanymyzyň halkara giňişliginde abraý-mertebesiniň belende galmagynda ägirt uly işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň Arkadagly Serdarymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.  

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

2022-nji ýylyň 23-nji iýulynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň binasynda Birleşen Milletler Guramasy (BMG) tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň  Türkmenistanda  ornaşdyrylmagy boýunça Iş toparynyň nobatdaky  sanly wideoaragatnaşyk arkaly duşuşygy geçirildi.

         Duşuşyga Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň,  Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň, Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň, Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň, Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň, Türkmenistanyň Oba hojalyk we we daşky gurşawy goramak ministrliginiň, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň, Türkmenistanyň Adalat ministrliginiň, Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň, Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komitetiniň, Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň, Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň, Türkmenistanyň Adalatçysynyň diwanynyň, Türkmenistanyň Döwlet migrasiýa gullugynyň, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň wekilleri gatnaşadylar.

Bu duşuşygyň esasy maksady ýurdumyzda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň amala aşyrylyşy boýunça edilen işleri we Türkmenistanyň ikinji meýletin milli synynyň taýýarlyk işleri bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat bolup durýar.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow duşuşygyň başynda giriş sözi bilen çykyş etdi. Ol öz çykyşynda ministrlik tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň  Türkmenistanda  ornaşdyrylmagy boýunça uly ähmiýetli işleriň alyp barylýandygy barada aýdyp geçdi. Şunuň bilen baglylykda, ministr Muhammetgeldi Serdarow şeýle-de öz çykyşynda 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibi we Durnukly Ösüş Maksatlary boýunça alnyp barylýan işler barada ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudak edaralary tarapyndan uly ähmiýetli işleriň alnyp barylýandygyny belledi hem-de duşuşygyň çäklerinde ýerine ýetirilen işler barada giňişleýin beýan etdi.

Häzirki wagtda Türkmenistan Durnukly Ösüş Maksatlaryny maliýeleşdirmek meseleleri boýunça Durnukly ösüş maksatlarynyň baş ýörelgesine – «hiç kimi çetde goýmaly däl» diýen ýörelgesinden ugur alyp milli syýasatymyzyň Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda  ornaşdyrylmagy boýunça işleriň güýçlendiriljekdigi barada ministr Muhammetgeldi Serdarow öz çykyşynda belläp geçdi.  

Şu ýylyň başynda ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmek boýunça syýasatynyň esasy ugurlaryny özünde jemleýän uzakmöhletleýin maksatnamanyň ýagny «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 - 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» kabul edilendigi barada bellenilip geçildi. Bu maksatnamada Birleşen Milletler Guramasy (BMG) tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda  ornaşdyrylmagy boýunça giňden beýan edilendigi barada Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow öz çykyşynda aýtdy.

Birleşen Milletler Guramasynyň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko öz tarapyndan giriş sözi bilen çykyş etdi. Şeýle hem bu duşuşygyň maksady we meseleleri barada giňişleýin durup geçdi. Şeýle-de Dmitriý Slapaçenko öz çykyşynda ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň we pudak edaralarynyň Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda  ornaşdyrylmagy boýunça uly ähmiýetli işleri alyp barýandyklary barada aýdyp geçdi.

2022-nji ýylda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň  ortamöhletli syny boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň maslahatçysy Marian Petreski Durnukly Ösüş Maksatlaryny amala aşyrmakda öňe gidişlikleri (halkara maglumat çeşmeleriň esasynda),  2022-nji ýylda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň  ortamöhletli synyň netijeleri barada çykyş etdi. Şeýle hem, 2023-nji ýyl boýunça Meýletin Milli Syny taýýarlamak boýunça taýýarlyk işleri barada aýdyp geçdi.

Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komitetiniň Zähmetiň we iş hakynyň statistikasy müdirliginiň başlygy Gözel Nurmyradowa Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Milli maglumat binýadyny işe girizmekde öňe gidişlikleri (Onlaýyn görnüşine geçmekde gelejekki ädimleri) barada aýdyp geçdi. Şeýle hem Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komitetiniň başlygynyň orunbasary Güljemile Annaniýazowa öz çykyşynda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Milli maglumat binýadyny işe girizmekde uly ähmiýetli işleri alyp barýandyklary barada aýdyp geçdi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Strategik we durnukly ösüş müdirliginiň başlygy Atajan Ataýew ýurdumyzda ýylyň dowamynda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň  Türkmenistanda ornaşdyrylmagy boýunça ýerine ýetirilen işleri barada hasabat berdi. Birleşen Milletler Guramasy (BMG) tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň   Türkmenistanda  ornaşdyrylmagynyň ähmiýetini ýokarlandyrmak we olary amala aşyrmak  boýunça uly işleriň alnyp barylýandygy barada aýdyp geçdi. Şeýle hem, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan taýýarlanan Birleşen Milletler Guramasy (BMG) tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda  ornaşdyrylmagy boýunça ýerine ýetirilen işleri barada gürrüň berýän prezentasiýa bilen tanyşdyryldy.

Türkmenistan maliýeleşdirmek boýunça Addis-Abeba hereketleriniň meýilnamasyny doly goldaýandygyny we onuň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibiniň aýrylmaz bölegi bolup çykyş edýändigi barada beýan etdi. Şeýle hem häzirki wagtda durnukly ösüşi maliýeleşdirmek meselelerini çözmek boýunça Türkmenistan maliýeleşdirmek ösüşiniň sebitleýin platformasynda işjeň gatnaşýandygy barada aýdyp geçdi. 

Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasy (BMG) tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda  ornaşdyrylmagy boýunça degişli ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralaryndan gatnaşýan wekilleriň arasynda sorag-jogap alşyldy.

Soňra degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleriniň bilen guramaçylaryň arasynda duşuşygyň işiniň dowam etmegi, berjek netijeleri barada özara pikir alşyldy we gatnaşyjylara sag bolsun aýdylyp, işlerinde üstünlik arzuw edildi hem-de duşuşyk jemlendi.

Duşuşugyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýäniň abraýly halkara guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň        abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman,     il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

2022-nji ýylyň 22-nji iýunynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarowyň we ministrligiň degişli müdirlikleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda Ýewropa Bileleşiginiň Türkmenistandaky Adatdan daşary we doly ygtyýarly ilçisi Diego Ruiz Alonzo bilen duşuşyk geçirildi.

     Duşuşygyň esasy maksady ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk meseleleri ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Duşuşygyň başynda, ministr Muhammetgeldi Serdarow Ýewropa Bileleşiginiň Türkmenistandaky Adatdan daşary we doly ygtyýarly Ilçisi Diego Ruiz Alonzo bilen mähirli salamlaşyp, Ýewropa Bileleşiginiň we onuň ýurtlarynyň Türkmenistan üçin strategiki hyzmatdaş bolup durýandygyny we Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaşlyga uly baha berilýändigi barada belläp geçdi. Şeýle hem, taraplaryň ykdysady we işewürlik gatnaşyklarynyň ösýändigi barada belledi.

Duşuşygyň dowamynda Ilçi Alonzo Ýewropa Bileleşiginiň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy giňeltmäge gyzyklanma bildirýändigini belledi. Şeýle hem, şu günki güne çenli hyzmatdaşlygyň esasan-da sebitleýin derejede alnyp barylandygyny belläp, 2 ýyl ozal Türkmenistanda Ýewropa Bileleşiginiň wekiliýetiniň açylandygyny hem nazara alyp, häzirki wagtda Türkmenistan bilen diňe bir sebitleýin derejede däl-de ikitaraplaýyn derejedäki taslamalaryň üstünde işleşmäge mümkinçilikleriň we serişdeleriň bardygy barada aýdyp geçdi. 

Şunuň bilen baglylykda, şu üç ugur boýunça taslamalaryň üstünde işleşmegi teklip etdi. 

1) Ýaşyl energiýa we durnukly ösüş;

2) Oba ýerlerini ösdürmek; (suw, oba hojalyk, durnukly ösüş maksatlary)

3) Kiçi we orta telekeçiligi goldamak.

Şeýle hem, häzirki wagtda Ýewropa Bileleşigi bilen Özbegistan Respublikasynyň arasynda bu ýurduň Bütindünýä Söwda Guramasyna agza hökmünde goşulyşmagy boýunça hyzmatdaşlygyň alnyp barylýandygy barada belledi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň hem Bütindünýä Söwda Guramasyna agza bolup goşulyşmagy üçin Özbegistan Respublikasy bilen alnyp barylýan hyzmatdaşlyk bilen bir meňzeş usulda hyzmatdaşlyk etmegi teklip etdi. Bu hyzmatdaşlyk üçin Ýewropa Bileleşigi, Halkara Söwda Merkezi (ICT) bilen bilelikde hyzmatdaşlyk edýär. 

Soňra, Ilçi Alonzo hyzmatdaşlyk üçin türkmen tarapynyň gyzyklanma bildirýän anyk ugurlary barada sorady. 

Duşuşygyň dowamynda, Ministr Muhammetgeldi Serdarow biziň ýurdumyzyň maýa goýum, söwda we ykdysady ugurlarda ähli hyzmatdaşlyga taýýardygy barada belledi we ministrligiň Döwlet maliýesini jemleýji we ykdysady syýasaty müdirliginiň başlygy Galina Romanowa söz berdi.

Galina Romanowa öz gezeginde, taraplaryň arasynda hyzmatdaşlygy ýokarlandyrmak üçin uly mümkinçilikleriň bardygy barada belledi. Ýurdumyzda Pariž ylalaşygyndan gelip çykýan wezipeleriň ýerine ýetirilýändigi barada aýdyp geçdi. Oba hojalyk insfrastrukturasy, energiýa we suw hojalygy ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň mümkinçiliginiň bardygy barada aýtdy. Şeýle hem, Türkmenistanyň Bütindünýä Söwda Guramasyna agza bolup goşulyşmagy boýunça alnyp barylýan işleriň çäklerinde, ýurdumyzyň hukuk binýadynyň özgerdilmegi bilen bagly taslamalar boýunça işleşmek we ýurdumyzyň hünärmenleri üçin bu ugurda okuw maslahatlarynyň guralmagynyň oňyn boljakdygy barada belledi. Şeýle hem, has anyk teklipleriň resmi ýollar arkaly beriljekdigi barada belledi.

Duşuşygyň ahyrynda,  Ministr Muhammetgeldi Serdarow Ilçi Alonzony şu ýylyň awgust aýynda Aşgabat şäherinde geçiriljek «Deňize çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar üçin ýokary derejeli halkara ulag maslahatyna» çagyrdy. 

Halkymyzyň arasynda «Oba milli maksatnamasy» diýip at alan «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça Milli maksatnamasy» Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen 2007-nji ýylda kabul edilip, üstünlikli durmuşa ornaşdyrylýar. Ol Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2015-nji ýylyň sentýabrynda geçirilen 70-nji mejlisinde yglan edilen Durnukly ösüş maksatlarynyň köp ugurlaryny öz içine alýar. Oba milli maksatnamasy ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýokarlandyrmaga gönükdirilen durmuş ulgamlarynyň we inženerçilik infrastrukturasynyň 15 ugruny özünde jemleýär. Mysal üçin, Durnukly ösüşiň 3-nji — «Sagdyn durmuş ýörelgesini üpjün etmek we ähli ýaşdaky hemmeleriň abadançylygyna ýardam bermek», 4-nji — «Hemmeleri öz içine alýan we adalatly hem-de ýokary hilli bilimi üpjün etmek we hemmeleriň bilim ömrüniň dowamynda okamak mümkinçiligini höweslendirmek», 6-njy — «Hemmeler üçin suw serişdeleriniň bolmagyny we rejeli peýdalanylmagyny üpjün etmek», 7-nji — «Hemmeler üçin arzan, ygtybarly, durnukly we döwrebap energiýa çeşmeleriniň elýeterligini üpjün etmek», 9-njy — «Durnukly infrastrukturany döretmek, hemme zady öz içine alýan we durnukly senagatlaşma we innowasiýalara ýardam bermek», 10-njy — «Ýurduň içinde we olaryň arasynda deňsizligi azaltmak», 11-nji — «Şäherleriň we ilatly nokatlaryň açyklygyny, howpsuzlygyny, durmuşa ukyplylygyny we ekologik durnuklylygyny üpjün etmek» maksatlary boýunça işler Oba milli maksatnamasy boýunça ýurdumyzda amala aşyrylyp gelinýär. Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde, Türkmenistanyň Prezidentiniň Kararlary bilen gurlanlary hem goşmak bilen, 2022-nji ýylyň 1-nji maýy ýagdaýyna ýurdumyzda 70 hassahana, 146 saglyk öýi, 258 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 251 sany umumybilim berýän orta mekdep, 76 medeniýet öýi, 115 sport mekdebi, 73 sport desgasy, Türkmenistan boýunça jemi 989 sany binalar we desgalar guruldy. 

Arkadagly Serdarymyz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişen gününden bäri, adam hakyndaky aladany özüniň döwlet syýasatynyň baş ugruna öwürdi. Hut şu nukdaýnazardan jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy hasaplanýan adamlaryň baş saglygyny esasy aladasyna öwren hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişeninden soň, Oba milli maksatnamasynyň çäklerindäki ilkinji açylyşlaryň biri bolan, şu ýylyň 15-nji aprelinde Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde 400 orunlyk köpugurly hassahananyň açylyş dabarasyna gatnaşdy we bu ýerde döredilen mümkinçilikler bilen içgin tanyşdy. 

Özleşdirilen maýa goýumlaryň netijesinde, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda Durnukly ösüş maksatlaryna, ilkinji nobatda-da, 10-njy — «Ýurtlaryň içinde we olaryň arasynda deňsizligi azaltmak» atly maksada gönükdirilen işler sebitleriň öndüriji güýçleriniň ösüşine güýçli badalga berdi.  

Ahal welaýatynda şu döwürde 15 hassahana, 38 saglyk öýi, 59 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 49 sany orta mekdep, 19 medeniýet öýi, 17 sport mekdebi, 12 sport desgasy, jemi 209 sany bina we desgalar guruldy.  

Balkan welaýaty ýurdumyzyň nebitgaz we himiýa senagat pudaklarynyň ösen sebitidir. Bu welaýatda ilatyň esasy bölegi şäher ýerlerinde ýaşaýar. Welaýatda Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde hem Durnukly ösüş maksatlarynyň durmuşa ornaşdyrylmagy bilen baglanyşykly düýpli işler amala aşyryldy. Soňky on ýylyň içinde 11 hassahana, 18 saglyk öýi, 41 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 36 sany orta mekdep, 9 medeniýet öýi, 17 sany sport mekdebi, 8 sport desgasy guruldy, jemi 140 sany bina we desga guruldy. 

Daşoguz welaýaty boýunça durmuş maksatly desgalaryň gurluşyklary ilatyň sanyna laýyklykda ýokary derejelerde alnyp baryldy. Welaýatda Durnukly ösüş maksatlary babatynda toplumlaýyn işler doly güýjünde ýola goýuldy. Welaýatda Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde 2022-nji ýylyň 1-nji maýy ýagdaýyna jemi 187 bina gurlup, şolaryň 14-si hassahana, 25-si saglyk öýi, 34-si mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 58-si orta mekdep, 14-si medeniýet öýi, 24-si sport mekdebi, 18-si bolsa sport desgalarydyr.  

Lebap welaýaty senagat we infrastruktura pudaklarynyň ösen sebitidir. Welaýat boýunça şu döwürde 11 hassahana, 38 saglyk öýi, 68 sany mekdebe çenli ýaşly çagalar edaralary, 40 sany orta mekdep, 17 medeniýet öýi, 32 sport mekdebi, 16 sport desgasy, jemi 222 sany durmuş-medeni maksatly binalar we desgalar guruldy. 

Mary welaýatynda Oba milli maksatnamasy boýunça 231 sany durmuş-medeni maksatly desgalar we binalar guruldy. Olaryň 19-sy hassahana, 27-si saglyk öýi, 56-sy mekdebe çenli ýaşly çagalar edarasy, 68-si orta mekdep, 17-si medeniýet öýi, 25-si sport mekdebi, 19-sy sport desgasy bolup durýar. 

Şu ýerde Oba milli maksatnamasyndan daşgary hem bu ugurda gurlan desgalaryň we binalaryň sanynyň köpdügini belläp geçsek maksadalaýyk bolardy. Gahryman Arkadagymyzyň tagallalary bilen, ýurdumyzyň paýtagty Aşgabat şäherinde, welaýat merkezlerinde halkara standartlara laýyk gelýän derejelerde enjamlaşdyrylan ýöriteleşdirilen lukmançylyk merkezleri, ýörite orta we ýokary okuw mekdepleriniň binalary, edara jaýlary, medeniýet öýleri, kongresler we sergi köşkleri, seýilgähler, monumentler we başga-da ýüzlerçe desgalar guruldy. 

Ýurdumyzda durnukly ulag ulgamyny döretmek we ösdürmek babatynda uly işler amala aşyryldy. Munuň üçin hormatly Arkadagymyzyň tagallalary bilen, halkara demir ýol geçelgeleriniň, ýokary tizlikli awtomobil ýollarynyň, döwrebap howa menzilleriniň we Halkara deňiz portunyň gurluşyklary alnyp baryldy.  

Maýa goýumlaryň uly bölegi «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyny özleşdirmäge gönükdirildi. Özleşdirilen maýa goýumlaryň netijesinde, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda köp sanly myhmanhanalar we sagaldyş-dynç alyş merkezleri, kottej toplumlary, ýahta klubly dynç alyş toplumy ilata hyzmat etmek we dynç almak üçin berildi. Şeýle hem şu döwürde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda söwda merkezi, Kongresler merkezi, attraksionly seýilgäh, Awaza etrabynyň edara binasy gurlup ulanmaga berildi.  

Soňky ýyllarda ýurdumyzyň düýpli maýa goýumlaryny özleşdirmekde telekeçileriň we hususy eýeçiligiň orny berkidildi. Gurluşyklaryň uly bölegi hususyýetçilige daýanyp ösýän gurluşyk kärhanalary we edaralary tarapyndan alnyp baryldy.  

Gahryman Arkadagymyzyň ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmek, halkymyzyň ýokary ýaşaýyş-durmuş derejesini üpjün etmek boýunça oňyn başlangyçlaryny, döwletli tutumlaryny hormatly Prezidentimiz üstünlikli dowam etdirýär.  

Hormatly Prezidentimiz «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýip, adam mertebesini has-da belende göterýär. Şunuň bilen baglylykda, raýatlaryň saglygyny goramak, ýaşlaryň bilimli, ylymly adamlar bolup ýetişmegini gazanmak, ilatyň abadan we bagtyýar durmuşda ýaşamagyny üpjün etmek, Durnukly ösüş maksatlaryny üstünlikli amala aşyrmak Arkadagly Serdarymyzyň baştutanlygynda amala aşyrylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan esasy ugurlarydyr.  

Tirkeşmyrat KURRÄÝEW,

2022-njy ýylyň 28-nji aprelinde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat gaznasynyň (UNFPA) Türkmenistandaky ýurt boýunça direktory jenap Olof Ronni Lindstrom bilen Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarowyň arasynda duşuşyk geçirildi.

Duşuşygyň esasy maksady Türkmenistan bilen UNFPA-nyň arasynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljegi uly bolan ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow Olof Ronni Lindstromy täze wezipesi bilen gutlady we oňa işinde üstünlik arzuw etdi. 

Ministr Muhammetgeldi Serdarow, Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasynda durnukly ösüş ugrunda       2021-2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň çarçuwaly Maksatnamasynyň durmuşa geçirilmeginiň çäginde netijeli hyzmatdaşlygy üçin Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat gaznasynyň Türkmenistandaky toparyna minnetdarlygyny bildirdi. Bu duşuşygyň bilelikdäki taslamalary we maksatnamalary işjeňleşdirmäge täze itergi berjekdigine ynam bildirýändigini mälim etdi.

Öz gezeginde Jenap Olof Ronni Lindstrom Ministre minnetdarlyk bildirip, Muhammetgeldi Serdarowy şu wezipä täzeden bellenenligi bilen gutlady we oňa bu wezipede üstünlikleri arzuw etdi.

Jenap Olof Ronni Lindstrom ýurdumyzda Durnukly Ösüş Maksatlaryny durmuşa geçirmekde ministrligiň ornunyň örän wajypdygyny belläp, alnyp barylýan işleri üçin, şol sanda saglygy goraýyş bilen bagly we fundamental bolup durýan 3-nji Durnukly Ösüş Maksatlary boýunça ýardamlary berýändigi üçin ministrligiň hünärmenlerine minnetdarlyk bildirdi. Häzirki wagtda hem, çaga dogurmazlygy çygrynda mümkinçilikleri berkitmek we kontraseptiwleri satyn almak boýunça 2023-2025-nji ýyllar üçin maliýeleşdirme hakynda Ylalaşygyň taýýarlanylýandygyny belläp geçdi.   

Soňra ýurdumyzda UNFPA-nyň 4 sany taslamasynyň durmuşa geçirilýändigi barada aýdylyp geçildi, olardan:

«Ýokary hilli nesil saglyk hyzmatlaryna ähliumumy elýeterliligi gowulandyrmak» Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen bilelikde durmuşa geçirilýär.  

«Durnukly ösüş üçin ilat baradaky dezagregirlenen maglumatlar» Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komiteti bilen bilelikde durmuşa geçirilýär.

«2021-2025-nji ýyllar üçin Türkmenistanda ýaşlar syýasaty baradaky döwlet maksatnamasyny durmuşa geçirmek we ýaşlaryň gender taýdan deňlige gatnaşmagyny ýokarlandyrmak mehanizmlerini güýçlendirmek» Türkmenistanyň Sport we ýaşlar syýasaty ministrligi bilen bilelikde durmuşa geçirilýär. 

«Gender taýdan deňligi ösdürmegiň ulgamyny we mehanizmlerini güýçlendirmek üçin ýardam bermek» Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty bilen bilelikde durmuşa geçirilýär.

    Duşuşyk hoşniýetli ýagdaýda geçdi.

Duşuşugyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýäniň abraýly halkara guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

2022-nji ýylyň 26-njy aprelinde Halkara pul gaznasynyň dolandyryjy müdiri Kristalina Georgiýewanyň Kawkaz we Merkezi Aziýanyň ministrleri we merkezi bankynyň dolandyryjylary bilen duşuşygy göni wideoaragatnaşyk arkaly geçirildi we oňa Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow, Türkmenistanyň Merkezi bankynyň müdiriýetiniň başlygy Toýly Malikow we ministrligiň degişli müdirlikleriň we bölümleriň ýolbaşçylary derejesinde wekilleri gatnaşdylar.

Duşuşygyň dowamynda Halkara Pul Gaznasynyň wekili tarapyndan gatnaşyjylara dünýädäki ykdysady ýagdaýlary bilen bagly söwda, pul geçirimi, syýahatçylyk, ýa-da maýa goýumlary arkaly daşarky (ýaramaz) täsirleri azaltmak üçin görülýän syýasy çäreleri, iň uly kynçylyklary döredýän syýasy ylalaşyklary, Halkara Pul Gaznasynyň bu çäreleri durmuşa geçirmekde berip biljek netijeli goldawy bilen bagly meseleler barada gürrüň bermegi haýyş edildi. 

Azerbaýjan, Gazagystan, Ermenistan, Özbegistan, Täjigistan Respublikalarynyň, Gruziýanyň we Türkmenistanyň maliýe we ykdysadyýet ministrlikleriniň we merkezi banklarynyň ýolbaşçylarynyň çykyşlarynda dünýä ykdysadyýetinde çylşyrymly ýagdaýlarynyň öz ýurtlarynyň ykdysadyýetlerine ýetirilen täsirleri, ýagny inflýasiýa, ekspordyň we impordyň peselmegi, pul geçirimlerinde kynçylyklar, bankara gatnaşyklarynda bökdençlikler, azyk önümleriň we çig malyň bahalarynyň ýokarlanmagy ýaly täsirleri, olara garşy görülýän çäreleri, ýurtlaryň häzirki ykdysady ýagdaýlary we kabul edilen ykdysady çözgütleri barada gürrüň berildi. Şeýle hem, Halkara Pul Gaznasy bilen hyzmatdaşlygyň mümkin ugurlary we Halkara Pul Gaznasynyň bu meselede degişli maslahatlary we goldawy örän wajyp bolup durýandygy beýan edildi.     

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow, öz çykyşynda, Döwlet maliýe dolandyryşy boýunça berýän tehniki kömekleri üçin Halkara Pul Gaznasyna minnetdarlyk bildirdi. Ýurdumyzyň ykdysady ýagdaýy barada gysgaça gürrüň berdi we ýurdumyzda azyk howpsuzlygyny üpjün etmek we ykdysadyýetimizi berkitmek boýunça işleriň alnyp barylýandygyny aýtdy. Şeýle hem, Halkara Pul Gaznasynyň tehniki kömekleriniň wajypdygyny belläp, Milli salgyt ulgamyny seljermek, Döwlet maliýesini dolandyrmak, Döwlet bergilerini dolandyrmak bilen bagly ugurlar boýunça hyzmatdaşlyk etmäge taýýardygyny belläp geçdi.

Duşuşyk hoşniýetli ýagdaýda geçdi.

Duşuşygyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara derejesinde abraý mertebesiniň belende galmagynda bimöçber işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň, Arkadagly Serdarymyzyň adyna alkyşly sözler aýdyldy.Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, belent başynyň hemişe aman tutýan il-ýurt bähbitli, umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.  

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

 Halkara pul gaznasynyň we Bütindünýä bankynyň her ýylky maslahatynyň çäklerindäki nobatdaky ikitaraplaýyn duşuşyk 2022-nji ýylyň 22-nji aprelinde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň binasynda göni wideoaragatnaşyk arkaly geçirildi. 

«Auditorçylyk işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda 

I. 2014-nji ýylyň 8-nji noýabryndaky «Auditorçylyk işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna (Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2014 ý., № 4, 139-njy madda; 2018 ý., № 2, 43-nji madda; Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Maglumatlary, 2021 ý., № 2-3, 49-njy madda) şu üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmeli: 

 1) 6-njy maddada: 

bäşinji bölekde «ätiýaçlandyryş guramalarynyň auditi,» we «, gymmatly kagyzlar bazarynyň hünärli gatnaşyjylarynyň auditi» diýen sözleri aýyrmaly; 

 ýedinji bölegiň ikinji tesiminde «, ätiýaçlandyryş guramalarynyň» diýen sözleri aýyrmaly; 

sekizinji bölegiň 2-nji bendinde «ätiýaçlandyryş işi, bank işi ýa-da gymmatly kagyzlar bazary çygryndaky iş» diýen sözleri «karz edaralary we bank işi» diýen sözlere çalşyrmaly; 

 dokuzynjy bölekde «alty» diýen sözi «iki» diýen söze çalşyrmaly; 

 2) 11-nji maddanyň dördünji böleginde «Auditorlar we auditorçylyk» diýen sözleri «Auditorçylyk» diýen söze çalşyrmaly; 

 3) 14-nji maddanyň ikinji böleginde: 

 1-nji bentde: 

 «b» kiçi bendi şu görnüşde beýan etmeli: 

«b) gymmatly kagyzlary dolandyrmak boýunça işi, gymmatly kagyzlar bazarynda söwdalaryň guralmagy boýunça işi (gazna biržasynyň işi);»; 

 «d» kiçi bentde «, şol sanda pensiýa ätiýaçlandyrmasy çygrynda» diýen sözleri aýyrmaly; 

 şu mazmunly kiçi bendi goşmaly: 

 «e) döwlete dahylsyz pensiýa gaznalarynyň işini;»; 

2-nji bentde «kärhanalary» diýen sözden soň «(şu bentde görkezilen ähli ýuridik şahslar üçin — bir ýylyň dowamynda girdejisi Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen durmuş töleglerini we beýleki tölegleri, salgytlary, ýygymlary hasaplamak üçin binýatlyk mukdarynyň ýigrimi müň essesi möçberinde we şondan ýokary bolan halatynda)» diýen sözleri goşmaly; 

 4) 23-nji maddanyň birinji böleginiň 4-nji bendinden soň şu mazmunly bendi goşmaly: 

 «4¹) audit geçirilenden soňra gözegçilik edýän (barlag geçirýän) edaralar tarapyndan audit geçirilen subýektiň maliýe-hojalyk işinde ýüze çykarylan, ýöne auditiň barşynda ýüze çykarylmadyk düzgün bozmalaryň netijesinde ýetirilen zyýanyň Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde öweziniň dolunmagyny talap etmäge;»; 

 5) 27-nji maddada: 

 birinji bölegiň 1-nji bendinde «we dolandyryş» diýen sözleri aýyrmaly; 

ikinji bölegiň soňky tesiminde we üçünji bölekde «guramasynyň» we «gurama bilim we işgärleri hünär taýdan taýýarlamak babatda» diýen sözleri degişlilikde «edarasynyň» we «edara bilim bermek we işgärleri hünäre taýýarlamak» diýen sözlere çalşyrmaly. 

 II. Şu Kanun resmi taýdan çap edilen gününden herekete girizilýär. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2022-nji ýylyň 17-nji apreli.

«Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda 

I. 2004-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Halk Maslahaty tarapyndan kabul edilen «Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň bitewi Kanunyna (2005-nji ýylyň 25-nji oktýabryndaky Türkmenistanyň Kanunynyň görnüşinde) (Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň resmi namalarynyň ýygyndysy, 2005 ý., HM-80; Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2005 ý., № 4, 37-nji madda; 2006 ý., № 3, 12-nji madda; 2007 ý., № 1, 20-nji we 24-nji maddalar, № 2, 48-nji madda, № 4, 68-nji we 74-nji maddalar; Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň resmi namalarynyň ýygyndysy, 2008 ý., HM-96; Türkmenistanyň Mejlisiniň Maglumatlary, 2008 ý., № 1, 7-nji madda, № 3, 41-nji madda; 2009 ý., № 2, 41-nji madda, № 3, 45-nji madda; 2010 ý., № 1, 19-njy madda, № 2, 34-nji madda, № 3, 64-nji madda; 2011 ý., № 1, 5-nji we 24-nji maddalar, № 2, 45-nji madda, № 3, 59-njy madda; 2012 ý., № 1, 48-nji madda, № 3, 68-nji madda; 2013 ý., № 1, 7-nji madda, № 2, 26-njy madda; 2014 ý., № 1, 24-nji we 49-njy maddalar, № 3, 112-nji madda, № 4, 149-njy madda; 2015 ý., № 2, 48-nji we 71-nji maddalar, № 3, 111-nji madda, № 4, 146-njy madda; 2016 ý., № 1, 52-nji madda, № 3, 118-nji madda, № 4, 144-nji we 165-nji maddalar; 2017 ý., № 2, 77-nji madda, № 3, 111-nji madda, № 4, 135-nji we 147-nji maddalar; 2018 ý., № 2, 42-nji madda, № 4, 95-nji we 107-nji maddalar; 2019 ý., № 2, 34-nji madda, № 4, 94-nji madda; 2020 ý., № 3, 45-nji madda, № 4, 84-nji madda; Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Maglumatlary, 2021 ý., № 2-3, 49-njy we 51-nji maddalar, № 4, 136-njy we 152-nji maddalar) şu üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmeli: 

 1) 27-nji maddada: 

ikinji bölekde «işe ýarawsyz», «howandarlygyň», «işe ýarawlylygy», «patronaž görnüşinde hossarlyk», «işe ýarawly» we «dereksiz ýok bolan» diýen sözleri degişlilikde «kämillik ukyby ýok», «hossarlygyň», «kämillik ukyby», «penakärlik görnüşinde howandarlyk», «kämillik ukyply» we «nam-nyşansyz giden» diýen sözlere çalşyrmaly; 

bäşinji bölekde «Kepillendiriş» we «kepillendiriş» diýen sözleri degişlilikde «Notarial» we «notarial» diýen sözlere çalşyrmaly; 

 2) 29-njy maddanyň ikinji böleginde «dereksiz ýok bolan» diýen sözleri «nam-nyşansyz giden» diýen sözlere çalşyrmaly; 

 3) 52-nji maddanyň ikinji böleginde «kepillendiriş» diýen sözi «notarial» diýen söze çalşyrmaly; 

 4) 53-nji maddada: 

 adynda «Dereksiz ýok bolan» diýen sözleri «Nam-nyşansyz giden» diýen sözlere çalşyrmaly; 

mazmunynda «dereksiz ýok bolan ýa-da kämillik ukyby bolmadyk» we «dereksiz ýok bolan ýa-da kämillik ukyby bolmadyk diýlen» diýen sözleri degişlilikde «nam-nyşansyz giden ýa-da kämillik ukyby ýok» we «nam-nyşansyz giden ýa-da kämillik ukyby ýok diýlip ykrar edilen» diýen sözlere çalşyrmaly; 

 5) 106-njy maddanyň birinji böleginiň kyrk altynjy tesiminden soň şu mazmunly tesimi goşmaly: 

«daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna wiza üçin ýüz tutmalary kabul etmek boýunça araçy hyzmatlaryny we olaryň çäklerindäki goşmaça hyzmatlary etmek.»; 

 6) 122-nji maddanyň birinji böleginiň «ç» bendinden soň şu mazmunly bendi goşmaly: 

«d) diňe daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna wiza üçin ýüz tutmalary kabul etmek boýunça araçy hyzmatlaryny we olaryň çäklerindäki goşmaça hyzmatlary amala aşyrmaklyk üçin peýdalanylmaga niýetlenip getirilýän ýeňil awtoulaglar.»; 

 7) 143-nji maddanyň ikinji bölegine şu mazmunly tesimi goşmaly: 

«diňe daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna wiza üçin ýüz tutmalary kabul etmek boýunça araçy hyzmatlaryny we olaryň çäklerindäki goşmaça hyzmatlary amala aşyrmak babatda ulanylýan emläkler.»; 

 8) 187-nji maddanyň bäşinji böleginiň altynjy tesiminden soň şu mazmunly tesimi goşmaly: 

«eklenjinde çagalykdan maýyplar, I we II topar maýyplar bolan adamlar (şunda hususy telekeçiler we hünär hyzmatlaryny amala aşyrýan taraplar üçin — salgyt özeniniň Türkmenistanyň kanunçylygy bilen salgytlary we ýygymlary hasaplamak üçin bellenilen binýatlyk mukdaryň 600 essesi möçberindäki böleginde);»; 

 9) 207-nji maddanyň ikinji bölegine şu mazmunly tesimi goşmaly: 

«daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna wiza üçin ýüz tutmalary kabul etmek boýunça araçy hyzmatlaryny we olaryň çäklerindäki goşmaça hyzmatlary amala aşyrýan taraplar — diňe bu işden alynýan girdejiler böleginde.»; 

 10) 210-njy maddanyň mazmunyny «1.» san bilen belgilemeli we şu mazmunly bölegi goşmaly: 

«2. Daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna wiza üçin ýüz tutmalary kabul etmek boýunça araçy hyzmatlaryny we olaryň çäklerindäki goşmaça hyzmatlary amala aşyrýan taraplar diňe bu hyzmatlary amala aşyrmak üçin ulanylýan awtoduralgalar babatynda awtoduralgalaryň eýelerinden alynýan ýygymy töleýjiler bolup durmaýarlar.»; 

 11) 217-nji maddanyň üçünji bölegine şu mazmunly tesimi goşmaly: 

«daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna wiza üçin ýüz tutmalary kabul etmek boýunça araçy hyzmatlaryny we olaryň çäklerindäki goşmaça hyzmatlary amala aşyrýan taraplar tarapyndan diňe bu hyzmatlary amala aşyrmak üçin ulanylan awtomobilleriň ýerlenilmegi.»; 

 12) 224-nji maddada: 

 mazmunyň böleginiň san belgisini aýyrmaly; 

 on üçünji tesimden soň şu mazmunly tesimi goşmaly: 

«daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalaryna we konsullyk edaralaryna wiza üçin ýüz tutmalary kabul etmek boýunça araçy hyzmatlaryny we olaryň çäklerindäki goşmaça hyzmatlary amala aşyrýan taraplar — diňe bu hyzmatlary amala aşyrmak üçin ulanylýan awtoulag serişdeleri babatynda.». 

 II. Şu Kanun resmi taýdan çap edilen gününden herekete girizilýär. 

 Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar BERDIMUHAMEDOW. 

 Aşgabat şäheri, 2022-nji ýylyň 17-nji apreli.