Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilýän ýylynda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylýan üstünlikler her birimizde buýsanç duýgusyny döredýär. Şu ýylyň 8 aýynyň jemlerine bagyşlanyp, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň 10-njy sentýabrynda wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen mejlisinde geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi içerki önümiň 5,5 göterim ýokarlanandygy bellenildi. Bu görkeziji dünýäde ýiti ýokanç keseliň ýaýramagy bilen bagly ýüze çykan amatsyz ýagdaýlarda hem milli ykdysadyýetimizde durnukly ösüşiň üpjün edilýändigini ýene-de bir gezek tassyklady. Ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylan oňyn netijeleriň köp babatda döwletiň oýlanyşykly we işjeň alyp barýan hereketleriniň, hususan-da, milli ykdysady ulgamyň ýagdaýyny yzygiderli derňemegiň esasynda ileri tutulýan pudaklaryň, milli öndürijileri höweslendirmegiň, goramagyň usullaryny dogry kesgitlemegiň esasynda mümkin bolandygy aýratyn nygtalmaga mynasypdyr.

Häzirki döwür dünýä ykdysadyýetiniň ählumumylaşmagy bilen häsiýetlendirilýär. Bu umumy ykdysady giňişlikde ýüze çykýan ýiti bäsdeşlik her bir döwletiň onda tutýan ornuny pugtalandyrmak üçin, ilkinji nobatda, milli ykdysadyýetiniň ösüşe ukyplylygyny üpjün etmegi gün tertibiniň wajyp meselesine öwürdi.

Jemi içerki önümiň depginli ösüşi ykdysadyýetiň ösüşe ukyplylygyny, durnukly ösýändigini aňladýan görkezijileriň biri bolup durýar. Anyk sanlar bilen aňladylýan bu statistiki görkezijiniň binýady her birimiziň asylly zähmetimizden başlap, ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda ýerine ýetirilýän işlerdir döwlet derejesinde kabul edilýän dürli çözgütleriň esasynda emele gelýär. Netije hemişe döwrüň çagyryşlaryna wagtynda düşünmek, bar bolan mümkinçiliklerden ugur almak bilen bagly. Bu durmuşda subut edilen hakykat bolup, ykdysadyýet babatda hem ol öz manysyny ýitirmeýär.

Dünýä giňişliginde we ýurduň içinde emele gelen täze şertleri nazara alyp, döwrüň talaplaryna laýyklykda ykdysady strategiýa düzedişleriň girizilmegi onuň oýlanyşykly alnyp barylýandygyndan nyşan. Şunda onuň ileri tutulýan ugurlarynyň dogry kesgitlenmegi ösüşlerde we oňyn özgertmelerde öz aýdyň beýanyny tapýar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň sekiz aýynyň dowamynda ýurdumyzyň ykdysadyýetinde gazanylan netijeler munuň şeýledigine doly şaýatlyk edýär. Bu oňyn netijeleriň milli Liderimiz tarapyndan oýlanyşykly amala aşyrylýan diwersifikasiýa syýasatynyň esasynda mümkin bolandygy guwanarlykly ýagdaýdyr. Geçen Hökümet mejlisinde hormatly Prezidentimiziň: «Dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etmelidiris» diýip bellemegi bu ösüş ugrunyň uzak menzilleri nazarlaýan ugurdygyny, onuň ýurdumyzyň şu günki we ertirki abadan durmuşyny üpjün etmekde ähmiýetiniň uludygyny görkezýär.

Aslynda, mazmuny boýunça, «ykdysadyýet» diýlip girdeji almagyň çeşmesine düşünilýär. Ykdysadyýetiň diwersifikasiýalaşdyrylmagy bolsa harytlary öndürmekden we hyzmatlary ýerine ýetirmekden gelýän girdeji çeşmeleriniň ugurlarynyň artdyrylmagyny aňladýar. Ýagny ykdysady sektorlaryň sanynyň artdyrylmagy netijesinde, milli ykdysadyýet köpugurly ösüşe eýe bolýar. Şunda diwersifisirlenen ýa-da köpugurly ösdürilýän ykdysadyýet diýlip, haýsy-da bolsa bir haryda, hyzmata ýa-da ykdysadyýetiň bir pudagyna garaşsyzlygy aňlatmak bilen, ol bir wagtda goşulan gymmaty döredýän birnäçe pudaklaryň ösdürilmegi esasynda kemala gelýär.

Dünýä ýurtlarynyň aglabasynyň häzirki zaman syýasy we ykdysady ýagdaýynda durnuksyzlygyň dowam edýän şertlerinde ýurdumyzyň ykdysady ulgamyny pugtalandyrmak möhüm wezipeleriň biri bolup durýar. Dünýä tejribesinden görnüşi ýaly, diwersifikasiýa esasynda ösdürilýän ykdysadyýetler özüniň durnuklylygy bilen tapawutlanýar. Çünki ykdysadyýetiň diwersifikasiýalaşdyrylmagy makroykdysady deňagramlylygy saklamaga päsgel berýän ýurduň ol ýa-da beýleki önümçilik we eksport ýöriteleşmesine garaşlylygy azaldýar, içerki we daşarky amatsyz şertlerde hem ykdysady howpsuzlygy pugtalandyrýar, täze, tehnologik taýdan has çylşyrymly bolan önümleri, şeýle-de importy çalyşýan önümleri öndürmek üçin şertleri döredýär.

Häzirki dowam edýän maliýe-ykdysady çökgünlik, şeýle-de dünýäde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy bilen bagly daşarky amatsyz täsirler ykdysadyýeti köpugurly ösdürilýän ýurtlaryň köp artykmaçlyklardan peýdalanýandygyny äşgär etdi. Ýurdumyzda esasy makroykdysady görkezijileriň biri bolan jemi içerki önümiň ösüş depgininiň ortaça 5-6 göterim derejede saklanmagy strategik ugruň dogry kesgitlenendigini alamatlandyrýar.

Ýurdumyzda her ýyl gurlup, işe girizilýän önümçilik kuwwatlyklary we durmuş maksatly desgalardyr binalar amala aşyrylýan diwersifikasiýa syýasatynyň anyk netijeleri bolup durýar. Diňe şu ýylyň dowamynda olaryň 50-den gowragynyň ulanylmaga berilmegi, şeýle-de Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilýän aýynda ýene-de 4-sini ulanmaga bermek boýunça häzirki döwürde degişli işleriň alnyp barylmagy Türkmenistanyň diňe bir Merkezi Aziýada däl, eýsem, tutuş dünýäde gurujy döwlet hökmündäki ornunyň has-da pugtalanýandygynyň aýdyň güwäsidir.

Milli derejede ykdysadyýetiň diwersifikasiýasy gorlary çäkli ykdysady binýada garaşlylygy azaltmak ýoly bilen gazanylýar. Tebigy serişdelere baý ýurtlarda diwersifikasiýa syýasaty gazylyp alynýan pudagyň önümçilik binýadyny azaldyp, önümçilik we tebigy serişdelere dahylly bolmadyk pudaklary ösdürmegi maksat edinýär. Bu syýasaty senagatlaşdyrmak syýasaty diýip hem atlandyryp bolar. Senagatlaşdyrmak syýasaty senagaty döwrebaplaşdyrmakdan, şol sanda bar bolan tebigy we ykdysady serişdeleri dolanyşyga çekmekden, senagatyň däp bolan pudaklary bilen bir hatarda önümçiligiň ileri tutulýan täze ugurlaryny döretmekden, sebitleriň senagat kuwwatyny güýçlendirmekden we innowasiýalaryň esasynda olaryň ösüşini üpjün etmekden ybaratdyr. Ýurdumyzyň ykdysady strategiýasynda gaýtadan işleýän, dokma, gazhimiýa senagatlarynyň ösüşiniň ileri tutulýan ugur hökmünde kesgitlenmegi we bu ugurlarda gazanylan üstünlikler köpugurly ösdürilýän ýolda ýetilen menzillerdir.

Häzirki döwürde Gahryman Arkadagymyz tarapyndan senagatlaşdyrmak syýasatynyň milli ykdysadyýetimiziň diwersifikasiýalaşdyrylmagy bilen utgaşyklylykda alnyp barylmagy oňyn durmuş-ykdysady netijeleri gazanmakda biri-biri bilen baglanyşykly bolan we biri-birini şertlendirýän bu iki ugruň ähmiýetiniň ýokarydygyny görkezýär. Şunda importyň ornuny tutýan eksporta gönükdirilen senagat strategiýalarynyň amala aşyrylmagy netijesinde, ýurdumyzda ykdysadyýetiň köpugurly ösüşiniň üpjün edilýändigi äşgär bolýar. Importy çalyşýan önümçiligiň esasy maksady daşary ýurtlarda öndürilýän önümleri ýurduň içinde öndürmek üçin öndürijileri höweslendirmekden ybaratdyr. Eksporta gönükdirilen senagatlaşdyrmak bolsa eksport önümlerini öndürýän pudaklara goldaw bermek bilen, daşary ýurt bäsdeşleri üçin ýerli bazarlary açýar we munuň netijesinde senagatlaşdyrmak çaltlandyrylýar. Mundan başga-da, eksporty höweslendirmäge gönükdirilen maliýe serişdeleriniň beýleki pudaklara garanyňda has netijeli we çalt özüni ödemegi bu ugry özüne çekiji edýär.

Ýurdumyzda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini artdyrmak we daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça häzirki döwürde amala aşyrylýan maksatnamalaýyn işleriň dowam etdirilmegi döwrüň talabydyr. Daşary söwda ulgamyndaky häzirki ýagdaýyň durnuksyz häsiýeti importyň ornuny tutýan önümçiligi ösdürmegiň ähmiýetini artdyrýar. Geçen Hökümet mejlisinde Gahryman Arkadagymyzyň hususy işewürligi ösdürmek, telekeçileri ykdysadyýetimizde özgertmeleri geçirmäge giňden çekmek boýunça döwlet syýasatynyň dowam edýändigini bellemegi bu ugurda öňde goýlan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekde telekeçilik ulgamyna aýratyn ornuň degişlidigine şaýatlyk edýär.

Mälim bolşy ýaly, milli öndürijileriň tutýan ornunyň pugtalanmagy ýurduň ykdysady ösüşine döwletiň goşulyşmagynyň derejesini azaltmaga mümkinçilik döredýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda öndürilýän jemi içerki önümde hususy bölegiň paýynyň 70 göterime golaý bolmagy bazar ykdysadyýetiniň ösdürilýändigini alamatlandyrýan görkezijileriň biridir. Bu anyk maglumat döwlet derejesinde kabul edilýän çözgütleriň, maksatnamalaryň ýurdumyzda bazar gatnaşyklaryny ösdürmäge ýardam berýändigini görkezýär.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda ýurdumyzyň abadançylygynda, halkymyzyň bagtyýarlygynda baş baýramymyz barha ýakynlaşýar. Munuň özi Türkmenistanyň milli baýramy – Garaşsyzlyk günüdir. Şu günler ýurdumyzda bu baş baýramymyz mynasybetli täze binalar, desgalar açylyp, ulanmaga berilýär. Şu ýylyň güýz paslynyň ilkinji aýynda mukaddes Garaşsyzlygymyza 30 ýylyň dolmagy bu baýramy has-da dabaralandyrýar.

Garaşsyzlygymyzyň gazanylmagy ata Watanymyzyň şöhratly taryhynda şanly waka boldy. Garaşsyzlygymyzyň gazanylmagy bilen ata-babalarymyzyň özbaşdaklyk, erkinlik, beýik akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň berkarar döwlet baradaky arzuwlary hasyl boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow: «Garaşsyzlyk berkarar döwletimiziň synmaz binýady, bagtyýar durmuşymyzyň mizemez esasydyr. Döretmäge we gurmaga güýç-kuwwat berýän hem-de milletimizi beýik maksatlara birleşdirýän mukaddes düşünjedir» diýip belleýär.

Garaşsyzlyk ýyllary içinde, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe halkymyz bu baş baýramyny ajaýyp zähmet üstünliklerine, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny aýan edýän, ony durmuş-ykdysady taýdan ösdürmekde uly ähmiýete eýe bolan dürli maksatly, döwrebap täze desgalaryň açylyş dabaralaryna besläp şöhratlandyrýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýen şygar astynda geçýän şu ýylyň dowamynda Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli gurlup ulanylmaga berlen desgalar we binalar munuň aýdyň subutnamasydyr. Şolaryň hatarynda ýaşaýyş jaýlaryň toplumy-da, «Türkmeniň ak öýi» binalary-da, dürli pudaklara degişli önümçilik düzümler-de bar.

Hormatly Prezidentimiz: «Türkmenistanda ýokary tehnologiýaly senagat toplumlary kemala gelýär» diýip belleýär. Şu ýylyň 23-nji awgustynda hormatly Prezidentimiziň Mary welaýatyna amala aşyran iş saparynda ägirt uly «Galkynyş» gaz känindäki nobatdaky guýularyň gurluşygyna badalga bermegi munuň aýdyň subutnamasy boldy. Bu şanly waka Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyny mynasyp garşylamak boýunça ýaýbaňlandyrylan çareleriň çäklerinde bolup geçdi.

Gahryman Arkadagymyzyň gurluşygyna badalga beren täze guýulary gaz pudagynda türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň yzygiderli ösdürilýändigini aýan edýär. Şeýle hem bu täze gaz guýularynyň işe girizilmegi ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagynda, halkymyzyň abadançylygyny has-da gowulandyrmakda uly ähmiýete eýe bolýar. Hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda iri dokma toplumynyň açylyp, ulanylmaga berilmegi hem möhüm waka boldy.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda durmuşa geçirilýän giň gerimli işler, şeýle hem halkymyzyň agzybirligi, jebisligi bilen mukaddes Garaşsyzlygymyz berkarar döwletimiziň binýadyny berkidýär.

Ýurdumyzy ösüşe besläp öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, beýik işleri rowaçlyklara beslensin!

Alladurdy LOLLYKOW,

Aman Kekilow adyndaky Mugallymçylyk mekdebiniň mugallymy.

Milli Liderimiziň bu sözleri taryhy waka — Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna taýýarlyk görmegiň nyşany astynda geçen hepdäniň wakalarynyň aýdyň şygary boldy. Ýurdumyz bu şanly senäni öz ösüşiniň belent sepgitleri bilen garşylaýar.

Şu ýubileý ýylynda ýurdumyzyň oňyn netijeleri gazanmagynda halkymyzyň jebisligine we agzybirligine uly orun berilýär. Olaryň ruhubelentlik bilen çekýän zähmeti netijesinde, Garaşsyz, baky Bitarap döwletimiz ösüşiň we abadançylygyň täze, belent sepgitlerine tarap ynamly öňe barýar.

6-njy sentýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasarynyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Maslahatda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryny amala aşyrmak, ata Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň ýetip gelýän 30 ýyllyk şanly senesi mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görmek, möwsümleýin oba hojalyk işlerini guramaçylykly geçirmek boýunça alnyp barylýan toplumlaýyn çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Döwlet Baştutanymyz geljek ýylyň hasylynyň düýbüniň tutulýan günlerinde güýzlük bugdaý ekişiniň agrotehniki möhletlere laýyklykda we ýokary hilli geçirilmeginiň zerurdygyna hem-de oba hojalyk tehnikalarynyň we beýleki gurallaryň ekişde doly güýjünde işledilmeginiň, kärendeçileriň ýokary hilli tohumlar bilen üpjünçiliginiň berk gözegçilikde saklanmalydygyna ünsi çekdi.

Şunuň bilen bir hatarda, pagta ýygymyna guramaçylykly taýýarlanmagyň, güýzlük ýeralmadan, gök we beýleki oba hojalyk ekinlerinden ýokary hasyl almak üçin ideg işlerini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýola goýmagyň ähmiýeti nygtaldy.

Kabul edilen döwlet maksatnamalaryndan gelip çykýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin önümçilige häzirki zaman öňdebaryjy tejribäni, täzeçil usullary we sanly ulgamy has işjeň ornaşdyrmak zerurdyr.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şanly sene mynasybetli meýilleşdirilen ähli çäreleriň ýokary guramaçylykly geçirilmelidigi barada aýdyp, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň öňde duran taryhy mejlisiniň ähmiýetini aýratyn belledi.

Iş maslahatynyň barşynda Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-özbek toparynyň ýakynda geçiriljek nobatdaky mejlisine hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň ýolbaşçylygyndaky hökümet wekiliýetiniň Özbegistan Respublikasyna ýakynda boljak saparyna görülýän taýýarlyk meselesine garaldy.

Bellenilişi ýaly, ýokary derejedäki duşuşyklaryň we gepleşikleriň dowamynda gazanylan ylalaşyklar, geljegi uly meýilnamalar iki ýurduň arasynda özara bähbitlere laýyk gelýän syýasy, söwda we medeni gatnaşyklary has ýokary derejä çykarmaga gönükdirilendir.

Döwlet Baştutanymyz “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýyl üçin kesgitlenen ähli wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň wajypdygyny nygtady. “Şöhratly senelere zähmet sowgatlary bilen barmak halkymyzyň asylly däbidir” diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

7-nji sentýabrda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň mejlisini geçirdi. Onda harby we hukuk goraýjy edaralaryň şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetiren işleriniň netijelerine hem-de bu düzümleriň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek, şol sanda döwletiň howpsuzlygyny, jemgyýetiň durnuklylygyny üpjün etmek, maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak bilen baglanyşykly möhüm meselelere garaldy.

Milli Liderimiz öňdebaryjy tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmagyň hasabyna Goranmak ministrliginiň we onuň garamagyndaky edaralaryň işini kämilleşdirmegiň amala aşyrylýan harby özgertmeleriň ileri tutulýan wezipeleriniň biridigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz goşunlaryň ähli kysymlarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmaga mundan beýläk-de aýratyn ähmiýet bermegiň wajypdygyny nygtap, harby gullukçylaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak üçin möhüm çäreleri görmegi tabşyrdy. Ýaş serkerdeleriň hem-de çagyryş boýunça harby gullugy geçýän esgerleriň arasynda watançylyk-terbiýeçilik işleri ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda görkezildi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Garaşsyz Türkmenistanyň Milletler Bileleşigi tarapyndan berlen Bitaraplyk derejesine hemişe ygrarly boljakdygyny aýtdy. Bitaraplyk hukuk ýagdaýy Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmegiň möhüm şerti bolup durýar.

Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli guraljak baýramçylyk çäreleri hem-de şanly senäniň hormatyna geçiriljek dabaraly harby ýöriş bilen baglanyşykly birnäçe anyk tabşyryklar berildi.

Şol gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlarynyň, Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygynyň we Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasarynyň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Onda öňde boljak Halk Maslahatynyň mejlisini guramaçylykly geçirmek, ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň şanly ýubileýini baýram etmek hem-de täze, iri desgalaryň birnäçesiniň açylyşy bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Mundan başga-da, dürli düzümleriň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň, önümçilige öňdebaryjy tejribäni, täzeçil tehnologiýalary we sanly ulgamy ornaşdyrmagyň möhümdigi barada aýdyldy.

Döwlet Baştutanymyz türkmen jemgyýetiniň hukuk esaslaryny kämilleşdirmek, onda hakyky demokratik ýörelgeleri berkarar etmek boýunça Halk Maslahatynyň işiniň örän wajypdygyny belledi. Milli Liderimiz Garaşsyz Türkmenistanyň düýpli özgertmeler ýoluna düşüp, kanunyň üpjün edilmegini, raýatlaryň bähbitleriniň, hukuklarynyň we azatlyklarynyň goralmagyny döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary hökmünde yglan edendigini aýtdy. Şu ýörelgelerden ugur alnyp, jemgyýetçilik ösüşiniň durnuklylygyny üpjün etmäge hem-de halkymyzyň agzybirligini berkitmäge ýardam bermäge gönükdirilen giň gerimli işler yzygiderli geçirilýär. Şoňa görä-de, bu ugurda öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmekde mundan beýläk-de tagallalar gaýgyrylmaly däldir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň baýram edilmegi baradaky meselä degip geçip, bu şöhratly senäniň türkmenistanlylaryň durmuşynda ýatdan çykmajak waka öwrülmelidigini belläp, şu ýylda ulanylmaga berilýän desgalaryň aýratyn ähmiýetini nygtady.

10-njy sentýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda halk hojalyk toplumynyň pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri jemlenildi hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň wajyp meselelerine garaldy.

Şu ýylyň ýanwar — awgust aýlarynda jemi içerki önümiň durnukly ösüşi üpjün edildi. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, önümçiligiň mukdary 5,5 göterim ýokarlandy, bölek satuw haryt dolanyşygy 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 17 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň möçberi 9,6 göterim artdy.

Hasabat döwrüniň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 114,5 göterime, çykdajy bölegi bolsa 97,5 göterime deň boldy.

Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk haky geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim köpeldi. Aýlyk haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary doly maliýeleşdirildi.

Oba milli maksatnamasynyň rejelenen görnüşini ýerine ýetirmegiň çäklerinde, durmuş maksatly desgalaryň 102-sinde, şol sanda suw arassalaýjy desgalaryň 35-sinde, meýdany 129,1 müň inedördül metr bolan ýaşaýyş jaýlarynyň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy dowam etdi. 1 milliard 449,1 million manat möçberinde düýpli maýa goýum serişdeleri özleşdirildi.

Mejlisiň dowamynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň Döwlet býujeti boýunça teklipleri taýýarlamagy we ony Ministrler Kabinetiniň garamagyna bermegi tabşyrdy. Baş maliýe meýilnamasynyň taslamasynda geljek ýylda aýlyk haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň ortaça 10 göterim köpeldilmegi göz öňünde tutulmalydyr.

Milli Liderimiz ykdysadyýetimiziň ýagdaýyny seljermegi dowam etmek hem-de emele gelýän ýagdaýlardan ugur alyp, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň garaşylýan netijelerini anyk kesgitlemek barada degişli tabşyryklary berdi. Şol bir wagtyň özünde döwletimizi ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalaryň ýerine ýetirilmeginiň wajypdygy bellenildi. Munuň özi dünýä ykdysadyýetinde emele gelen ýaramaz ýagdaýlaryň ýurdumyzyň ykdysadyýetine ýetirýän täsirini gysga we orta möhletde azaltmaga mümkinçilik berer.

Döwlet býujetiniň girdejilerini artdyrmak üçin zerur çäreleri görmek, kabul edilen maksatnamalary maliýeleşdirmegiň goşmaça çeşmelerini gözlemek öňde durýan işleriň möhüm ugurlarynyň hatarynda görkezildi.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň pudaklaýyn edaralarynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek maksady bilen, bu ugurda öňde durýan anyk wezipeler barada aýdyp, nebitiň çykarylýan möçberlerini artdyrmagyň, nebiti gaýtadan işleýän kärhanalaryň doly güýjünde işledilmeginiň, suwuklandyrylan gazyň we beýleki önümleriň öndürilýän mukdaryny köpeltmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow kiçi we orta telekeçiligi goldamak, milli ykdysadyýetimiziň hususy böleginiň ösdürilmegine ýardam bermek, häzirki zaman işewürlik ulgamyny döretmek, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksport ugurly önümçilikleriň möçberlerini artdyrmakda usulyýet goldawyny bermek, harytlary ýerlemegiň täze bazarlaryny, usullaryny gözlemäge ýardam etmek boýunça işleri dowam etmek barada görkezmeleri berdi.

Milli Liderimiz 2022-nji ýyl üçin maýa goýum maksatnamasyny taýýarlamagyň zerurdygyna ünsi çekip, geljek ýylda ýurdumyzda gurluşyk işleriniň möçberiniň düýpli artjakdygyny belledi hem-de gurluşyk senagatynyň ösdürilmegine, täze önümhanalaryň, kärhanalaryň gurluşygyna aýratyn üns bermegi tabşyrdy.

Şeýle hem ýaşaýyş jaýlarynyň, döwrebap şäherçeleriň, durmuş maksatly desgalaryň, aýratyn-da, Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkezinde meýilleşdirilen desgalaryň gurluşygy boýunça işleriň depginini güýçlendirmegiň möhümdigine üns çekildi hem-de ýurdumyzyň içinde energetika halkasyny döretmegiň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamy gurmagy dowam etdirmegiň zerurdygy nygtaldy.

Döwlet Baştutanymyz oba hojalyk önümleriniň öndürilýän möçberini köpeldip, daşary ýurtlardan getirilişini azaltmagyň, şonuň ýaly-da, içerki bazarlarymyzy özümizde öndürilen önümler bilen üpjün etmegiň zerurdygyny aýtdy hem-de ýurdumyzda maldarçylygy ösdürmek we mallaryň baş sanyny artdyrmak boýunça hem zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýaşlary goldamak boýunça maksatnamalar toplumyny taýýarlamagyň, eger zerur bolsa, bu maksatnamalara kanunçylyk derejesinde Milli Geňeşiň Mejlisinde garamagyň möhümdigini aýtdy.

Medeniýet ulgamynyň öňünde durýan esasy wezipeler Garaşsyz ýurdumyzda bolup geçýän wakalary köpräk döredijilikli beýan etmekden, baýramçylyklar we şanly seneler mynasybetli göz öňünde tutulan medeni çäreleri ýokary derejede guramaçylykly geçirmekden ybaratdyr.

Milli Liderimiz ulag-kommunikasiýa ulgamynyň öňünde durýan wezipeleri kesgitläp, bu ulgamyň işiniň düşewüntliligini ýokarlandyrmak, agentlikleriň işlerini, şol sanda sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly kämilleşdirmek üçin bar bolan mümkinçilikleri doly herekete getirmegiň zerurdygyny belledi.

Halkara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek babatynda bolsa Türkmenistan oňyn Bitaraplyk, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de “Açyk gapylar” ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasy strategiýany durmuşa geçirmek bilen, mundan beýläk-de sebitiň we dünýäniň ýurtlary bilen köpugurly hyzmatdaşlygy, abraýly halkara guramalar bilen netijeli gatnaşyklary ösdürer.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda sekiz aýda ýerine ýetirilen işleriň jemini jemläp, Ýer ýüzünde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy we onuň dünýä ykdysadyýetine ýetirýän ýaramaz täsiri sebäpli ýüze çykýan daşarky ýagdaýlara garamazdan, ýubileý ýylynda hem Garaşsyz döwletimiziň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda, sekiz aýyň dowamynda depginli ösmegini dowam edendigini belledi. Hasabat döwründe ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi 6,2 göterim derejede saklandy. Berkarar Watanymyzda iri senagat we durmuş desgalarynyň gurluşygy depginli dowam edýär. Bu desgalaryň hatarynda täze şäherçelerdir ýaşaýyş jaýlaryny, dynç alyş we sagaldyş merkezlerini, mekdepleridir çagalar baglaryny hem-de ençeme beýleki desgalary görkezmek bolar.

Bellenen meýilnamalara laýyklykda, şu ýylda 30 sany iri desganyň ýerine 56 sany desga işe girizildi. Ýylyň ahyryna çenli ýene-de ençeme desganyň ulanylmaga berilmegi göz öňünde tutulýar. Hasabat döwründe umumy meýdany ýarym million inedördül metre golaý ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berildi.

Ylym-bilim ulgamlarynda özgertmeler dowam edýär, önümçilikler döwrebaplaşdyrylýar, bazar ykdysadyýeti emele gelýär, nebitgaz ýataklary özleşdirilip, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we aragatnaşyk ulgamlarynyň hem-de Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy alnyp barylýar. Şeýle hem beýleki halkara taslamalary amala aşyrmaga taýýarlyk görülýär.

Döwlet Baştutanymyz şu ýubileý ýyly üçin wezipeleriň Ministrler Kabinetiniň geçen ýarym ýylyň jemlerine bagyşlanan mejlisinde hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda anyk kesgitlenendigini, bu wezipeleriň köp işleri amala aşyrmagy talap edýändigini nygtady.

Şoňa görä-de, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmegiň we beýleki döwletlere iberilýän harytlaryň möçberini artdyrmagyň Döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilişine goşmaça itergi berilmelidigine aýratyn üns çekildi. Dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etmelidiris. Ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň sanawyny we eksport edilýän ugurlaryny giňeltmelidiris diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Kabul edilen Maksatnamalara laýyklykda, ykdysadyýetimizi bazar şertlerine geçirmek, şeýle hem Garaşsyz Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň hatyrasyna häzirki döwrüň talaplaryna laýyklykda işläp we ýolbaşçylyk edip biljek başarnykly, ýaş, sowatly, gujur-gaýratly ýolbaşçylary taýýarlamak möhüm mesele bolup durýar.

Geçen şenbe güni gurluşyk, energetika we jemagat hojalygy işgärleriniň hünär baýramy bellenildi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Gutlagynda belleýşi ýaly, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň ýetýän belent sepgitlerinde gurluşyk, energetika we jemagat hojalygy pudaklaryna uly orun degişlidir. Olaryň işlerini kämilleşdirmek üçin mundan beýläk-de döwlet goldawy berler, sanly ulgamy ornaşdyrmak arkaly olaryň işleriniň netijeliligi ýokarlandyrylar.

10-njy sentýabrda onlaýn tertipde Russiýa Federasiýasynyň Astrahan oblastynyň edara ediş merkezinde Azerbaýjan Respublikasynyň, Eýran Yslam Respublikasynyň, Gazagystan Respublikasynyň, Russiýanyň, Özbegistan Respublikasynyň hem-de Türkmenistanyň wekilleriniň gatnaşmagynda VI Hazar mediaforumy geçirildi. Mediaforumyň gün tertibiniň esasy meselesi syýahatçylyk we etnomedeni kommunikasiýa bilen baglanyşykly boldy. Täze maglumat kommunikasiýalary ulgamynda aň-bilim media-taslamalar ýaly meseleler hem ara alnyp maslahatlaşyldy.

Forumyň çäklerinde “Serhetsiz Hazar” atly halkara bäsleşigiň jemleri jemlenildi. “Neýtralnyý Turkmenistan” gazetiniň işgärleri hem “FotoHazar” we “Tomaşaçylaryň göwnünden turmak baýragy” ugurlarynda bäsleşigiň ýeňijileri boldular.

8-nji sentýabrda Türkmenistanda pagta ýygymyna köpçülikleýin girişildi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ak pata bermegi bilen Ahal, Balkan, Lebap we Mary welaýatlarynda bu möhüm oba hojalyk möwsümi badalga aldy. Toprak-howa şertlerine laýyklykda, pagta ýygymy Daşoguz welaýatynda 15-nji sentýabrda başlanar. Şu ýyl ýurdumyz boýunça 620 müň gektar meýdandan “ak altynyň” 1 million 250 müň tonnasyny ýygnamak göz öňünde tutulýar. Täze hasyly kabul etmek üçin harmanhanalaryň 122-si, pagta arassalaýjy kärhanalaryň 39-sy taýýarlanyldy.

Ýygym möwsüminde “John Deere 9970” kysymly pagta ýygýan kombaýnlaryň bir müňüsi, pagta daşamak üçin ýük awtoulaglarynyň 2 müň 227-si, traktorlaryň 2 müň 301-si we traktor tirkegleriniň 3 müň 620-si ulanylar. Pagtany maşyn bilen ýygmaga girişilmezden öň, gowaçanyň ýapragyny düşürmek üçin defoliant zerur mukdarda satyn alyndy. Hemişe bolşy ýaly, bu işde diňe bir ýöriteleşdirilen traktorlar däl, eýsem, ýörite uçarlar hem ulanylar.

Pagta ýygymynyň başlanmagy mynasybetli, oba hojalyk tehnikalarynyň, gaýtadan işleýän we dokma senagatynyň önümleriniň sergisi guraldy. Welaýatlaryň döredijilik toparlarynyň çykyşlary dabara baýramçylyk öwüşginini çaýdy. Sportuň milli görnüşleri boýunça ýaryşlar guraldy. Önümçiligiň öňdebaryjylaryna — “ak altynyň” bol hasylyny ýetişdiren ussat pagtaçy kärendeçilere hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyndan gymmat bahaly sowgatlar gowşuryldy.

Paýtagtymyzyň “Aşgabat” aýdym-saz merkezinde ýaş aýdymçylaryň arasynda geçirilýän “Ýaňlan, Diýarym!” telebäsleşiginiň jemleýji tapgyry ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli geçirilýän dabaraly çäreleriň üstüni ýetirdi.

Döwlet Baştutanymyz zehinli türkmen ýaşlaryna Gutlagynda “Ýaňlan, Diýarym!” telebäsleşiginiň jemleýji tapgyrynda ýerine ýetiriljek aýdym-sazlaryň milli äheňlere, döwrebap öwüşginlere eýe bolup, diňleýjileriň göwün töründen ýer almalydygyny belleýär. “Häzirki döwürde ýurdumyzda medeniýetimizi we sungatymyzy ösdürmäge gönükdirilen toplumlaýyn işler, döredilen şertler sizi aýdym-sazyň jadyly dünýäsine, rowaç ýollaryna ganatlandyrmalydyr” diýip, milli Liderimiziň Gutlagynda nygtalýar.

Bäsleşigiň ýeňijilerine Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan ýörite diplomlar we baýraklar, beýleki gatnaşyjylaryň ählisine bolsa höweslendiriji sowgatlar gowşuryldy.

Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynyň Annak Sähetmyradow adyndaky 42-nji ýöriteleşdirilen orta mekdebinde ýaş nesle bilim bermek hem-de watansöýüjilik ruhunda terbiýelemek meselelerine bagyşlanan maslahat geçirildi.

Bu çärä Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy hem-de Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary, ylym-bilim we terbiýeçilik edaralarynyň ýolbaşçylary, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri, şeýle-de Gökdepe etrabynyň Babarap obasynyň ýaşaýjylary gatnaşdylar.

Çykyş edenler häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda milletimiziň şöhratly taryhyny, özboluşly däp-dessurlaryny hem-de baý ruhy mirasyny täzeden dikeltmek hem-de düýpli öwrenmek boýunça giň gerimli işleriň durmuşa geçirilýändigini bellediler. Döwletimiz iň belent halkara talaplara gabat gelýän bilim ulgamyny döretmek, giň dünýägaraýyşly, ylymly-bilimli, eziz Diýarymyzyň ýeten belent sepgitlerine buýsanýan, Garaşsyz Türkmenistanyň şan-şöhratyny belende göterýän hakyky watansöýüjileri terbiýelemek üçin ähli şertleri döredýär.

Mahlasy, geçen hepdäniň wakalary ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşiniň döwlet Baştutanymyzyň durmuşa geçirýän köpugurly syýasaty hem-de milli ykdysadyýetimizi ösdürmek, halkymyzyň durmuş şertlerini gowulandyrmak, jemgyýetimiziň ruhy durmuşyny kämilleşdirmek boýunça wajyp meseleleri çözmäge toplumlaýyn çemeleşmegi bilen şertlendirilýändiginiň nobatdaky subutnamasy boldy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow öz köpugurly işleri bilen mähriban halkymyzy ata Watanymyzyň bagtyýar durmuşy we nurana geljegi üçin täze zähmet üstünliklerine ruhlandyrýar.

(TDH)

Mukaddes Garaşsyzlyk döwründe ýurdumyzyň ähli ugurlarynda düýpli özgerişlikler amala aşyryldy we ýokary depginli durmuş-ykdysady ösüşler gazanyldy. Gazanylýan üstünliklerde, beýleki pudaklar bilen bir hatarda, gurluşyk, energetika we jemagat hojalygy pudaklarynyň hem uly orny bardyr. Bu pudaklar boýunça ýurdumyzda kabul edilen Prezident Maksatnamasynda bellenilen wezipeler üstünlikli ýerine ýetirilýär. Sebitlerde ýaýbaňlandyrylan gurluşyk işleriň öz wagtynda, ýokary hilli amala aşyrylmagy işjeň maýa goýum syýasatyny talap edýär. Ahal welaýatynda hem täze dolandyryş merkeziniň, täze döwrebap obalaryň, dürli desgalaryň, ýaşaýyş-durmuş maksatly binalaryň gurluşygy alnyp barylýar. Şeýle uly möçberli gurluşyk işleriniň amala aşyrylmagy ýurdumyzyň keşbini düýpgöter özgerdýär we önümçilik-durmuş ulgamlarymyzyň ýokary depginli ösüşini kepillendirýär, şeýle hem ýurdumyzyň önümçilik pudagyny, ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini halkara derejelerine ýetirmekde ähli amatlyklary döredýär. Biziň ýurdumyzda gurulýan we gurulmagy meýilleşdirilýän köpugurly desgalaryň we binalaryň taslamasyna örän ýokary talaplar bildirilýär. Diňe ýokary hilli taslamalaryň işlenilip düzülmegi, olarda ylmyň, tehnikanyň, tehnologiýanyň gazanan iň soňky üstünlikleriniň göz öňünde tutulmagy, taslamalaryň halkara talaplaryna laýyk getirilmegi döwrebap gurluşyk işlerini amala aşyrmaga mümkinçilik berýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe giň gerimde we ýokary depginler bilen alnyp barylýan iri gurluşyklaryň taslamalary ýurt Baştutanymyzyň il-ýurt bähbitli taýsyz tagallalaryndan gözbaş alýar. Ine, Garaşsyzlyk baýramynyň öň ýanynda Ahal welaýatynyň merkezinde dört gatly, 24 we 32 öýli ýaşaýyş jaýlarynyň dabaraly ýagdaýda açylmagy hem bu işleriň yzygiderli dowam etdirilýändigine şaýatlyk edýär. Garaşsyzlyk ýyllarynda milli gurluşyk senagaty bilen bilelikde milli binagärlik mekdebiniň hem kemala gelendigi aýratyn bellärliklidir. Gurluşygyň depginlerini güýçlendirmek, ýurdumyzda bäsleşige ukyply gurluşyk toplumyny emele getirmek, onuň maddy-enjamlaýyn binýadyny şol sanda ony gurluşyk materiallaryny ösdürmek arkaly pugtalandyrmak boýunça giň möçberli işler alnyp barylýar.

Milli ykdysadyýetimiziň ösüş depginlerini ýokarlandyrmakda elektroenergetika pudagynyň uly täsiri bar. Ýurdumyzyň sebitlerinde häzirki zaman gazturbina elektrik beketleri, gaz geçiriji ulgamlar, paýlaýjy elektropodstansiýalar gurulýar. Ahal welaýatynda hem beýleki sebitlerde bolşy ýaly, gazturbinaly elektrik beketleri gurlup, ulanmaga berildi. Energetika pudagynda iri taslamalar dünýäniň ösen ýurtlary bilen hyzmatdaşlykda durmuşa geçirilýär. Şu ýylyň 3-nji sentýabrynda türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň nobatdaky subutnamasy bolan täze desga — Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda kuwwatlylygy 432 megawat bolan gazturbinaly elektrik stansiýasy ulanylmaga berildi. Pudaklaýyn düzümiň toplumlaýyn döwrebaplaşdyrylmagy we köpugurly esasda ösdürilmegi netijesinde ýurdumyzyň elektroenergetika kuwwatlyklary birnäçe esse artdy. Bu bolsa diňe bir içerki sarp edijileri üpjün etmek däl, eýsem, elektroenergiýany eksport etmäge mümkinçilik berdi.

Ykdysadyýeti köpugurly ösdürmegiň çäklerinde elektron senagatyny döretmek boýunça Döwlet Maksatnamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär. Innowasion esasda elektron pudagyny döretmek we ösdürmek, bäsdeşlige ukyply, ösen tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan, serişde we energiýa tygşytlaýan, ekologiýa taýdan arassa elektron we elektrotehniki senagatynyň ösdürilmegi dowam etdirilýär. Içerki we daşarky bazarlara gönükdirilen elektron we elektrotehniki harytlary öndürmek, ykdysadyýetiň gaýtadan işleýän we bazar üçin ahyrky önümleri öndürýän önümçilik pudaklaryny hem-de üpjünçilik ulgamlaryny döretmek işleri alnyp barylýar. Elektrik energiýasyny paýlaýjy we elektrik toguny hasaba alyjy enjamlaryň önümçiligi ýola goýuldy. Ähli welaýatlarda halkyň sarp edýän elektron we elektrotehniki abzallaryny öndürýän kiçi kärhanalary döretmek Prezident Maksatnamasynyň möhüm ugry bolup durýar. Bu meýilnamalar döwlet-hususyýetçilik hyzmatdaşlygynyň çäklerinde durmuşa geçirilip, sebitleriň ykdysadyýetiniň ösmegini we täze iş orunlarynyň döremegini üpjün eder. Geljekde ýurdumyzda alnyp barylýan köpýyllyk ylmy-barlag işleriniň esasynda ýerli çig maldan hem-de Gün energiýasyny elektrik energiýasyna öwürýän serişdeleriň önümçiligini döretmek maksat edinilýär.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan işlenip taýýarlanylan döwlet gurluşynyň konsepsiýasynda, milli ösüş maksatnamalarynda esasy orun çuňňur nazary bilimlere hem-de netijeli tehnologiýalarda birleşen giňişleýin amaly tejribä esaslanýan ykdysadyýeti ösdürmegiň innowasion ýoluna berilýär. Bu tehnologiýalara “ýokary” diýilmegi hem, olarda diňe bir iň täze sanly ulgamlaryň we öňdebaryjy inženerçilik çözgütleriniň ulanylýandygy üçin däl, eýsem, ilkinji nobatda, önümçilikde, jemgyýetçilik durmuşynda we ýaşaýyşda, adam gatnaşygynda olaryň ýokary anyk netije berýändigini göz öňünde tutup atlandyrylýar. Häzirki döwürde dünýäde durnukly ösüşiň aýratynlygynda durmuş maksatly taslamalar goýulýar. Olar energetikadan başlap, ekologiýa çenli ykdysadyýetiň dürli pudaklaryny ösdürmegiň nazary we amaly meselelerini gurşap alýar. Çünki jemgyýetiň durnukly ösüşiniň özeni ykdysadyýetden, adam maýasyndan we ilatyň gündelik durmuş zerurlyklaryndan düzülýär.

Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistanda durmuşa geçirilýän düýpli özgertmeler umumy jemgyýetiň — adamlaryň bähbitlerine gönükdirilendir. Ýurdumyzyň ykdysady mümkinçilikleri bolsa, şol meseleleriň durmuşa geçirilmeginde möhüm gural bolup hyzmat edýär. Bu meseleler jemagat hojalygy pudagynyň hem yzygider ösdürilmegini nazarlaýar. Ilatyň jemagat hyzmatlaryna bolan isleglerini kanagatlandyrmaga gönükdirilen bu pudagyň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli pugtalandyrylýar. Bu ugurda zerur bilimlere eýe bolan hünärmenler taýýarlanylýar. Binagärlik gurşawynyň dizaýny, tehnologik maşynlar we enjamlar, ýaşaýyş-durmuş howpsuzlygy, tebigy abadanlaşdyryş we daşky gurşawy goramak ýaly jemagat hojalygy üçin zerur ugurlar boýunça kämil hünärmenleriň taýýarlanylmagyna üns gönükdirilýär.

Ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň ýokary depginleri halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilýän iri möçberli maksatnamalaryň öz wagtynda amala aşyrylmagyna giň mümkinçilikleri döredýär. Gurluşyk, energetika, jemagat hojalygy pudaklary biri-biri bilen sazlaşykda utgaşýan, milli ykdysadyýetimiziň tiz depginler bilen ösýän we kämilleşýän ugurlary bolup durýar. Hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli, giň dünýägaraýyşly, ylmy taýdan esaslandyrylan syýasatynyň netijesinde Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetimiziň ähli ugrunda uly ösüşler gazanylýar. Her bir gazanylýan öňegidişlikler halkyň röwşen geljegini, abadan durmuşyny kepillendirýär.

Şamämmet GURBANNYÝAZOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Häzirki zaman şertlerinde islendik döwletiň senagat taýdan ösmeginde milli ykdysadyýetiň gurluşyny we ugurlaryny kämilleşdirmek, ileri tutulýan ugurlarda maýa we adam mümkinçiliklerini özleşdirmek, esasy pudaklary tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrmak, hususy telekeçiligi ösdürmek, işçi güýjüni netijeli peýdalanmak, zähmet bazarynyň meselelerini çözmek ýaly wajyp jemgyýetçilik-durmuş wezipeleriň döwrüň talabyna laýyklykda amal edilmegi möhüm orny eýeleýär. Dünýä ösüşiniň häzirki şertlerinde döwrüň strategik meseleleriniň biri hökmünde ýurduň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak ileri tutulýar. Munuň şeýledigini, 2021-nji ýylyň 25-nji fewralynda hormatly Prezidentimiziň Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary bilen geçirilen duşuşykda eden çykyşynda bazar ykdysadyýeti şertlerinde pudaklaryň netijeliligini ýokarlandyrmaga, dünýä ykdysady giňişligine işjeň goşulmagyna gönükdirilen täze kanunçylyk namalaryny kabul edip, hereket edýän kanunlary kämilleşdirmek boýunça işleri dowam etdirmegiň wajyplygyny nygtamagy aýdyň tassyklaýar. Munuň özi, halkymyzyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmakda, ýaşaýyş durmuş derejesini ýokarlandyrmakda täze menzillere ýetmäge itergi berýär. Şu maksatdan ugur alyp, ýurdumyz dünýä döwletleri bilen hyzmatdaşlykda häzirki zamanyň öňdebaryjy bilimlerini we dolandyryş çözgütlerini çekmäge ünsi güýçlendirip, söwda-ykdysady gatnaşyklary geografiýa we gurluş taýdan diwersifikasiýalaşdyrmaga uly ähmiýet berýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistanyň bar bolan tebigy serişdeleriniň senagat taýdan netijeli özleşdirilmegi, döwletimiziň geografik taýdan amatly ýerleşmegi we ulag-üstaşyr mümkinçilikleri dünýä bazarlaryndaky bäsdeşlik artykmaçlyklaryna giň ýol açýan maýa goýum syýasatynyň möhüm ugurlaryny emele getirýär. Şol bir wagtda, döwletimizde halk hojalygyny dolandyrmakda bazar ykdysadyýetiniň kadalaryna laýyk usullar giňden özleşdirilýär, ykdysady we senagat zolaklary döredilýär, şol sanda dokma pudagy, dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürýän önümçilik kärhanalary artdyrylýar. Şeýle hem telekeçiligiň mümkinçilikleriniň giňden peýdalanylmagy we bu ugruň diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmegi üçin maliýe, guramaçylyk we hukuk şertler üpjün edilýär. Bularyň ählisi döwlet serişdeleriniň oýlanyşykly peýdalanylmagy, býujet-salgyt we pul-karz syýasatynyň netijeli ýola goýulmagy nukdaýnazaryndan ýurdumyzyň maliýe-ykdysady ulgamynyň durnuklylygy arkaly dünýädäki ykdysady çökgünlikden daşda durmaga ýardam berýär.

Şunuň bilen baglylykda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy», «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasy», «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet Maksatnamasy», «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy», «Türkmenistanda dürli görnüşli elektron enjamlary öndürýän kärhanalary döretmegiň Döwlet maksatnamasy» ýaly döwletimiziň toplumlaýyn ösüşini ileri tutýan konsepsiýalar milli ykdysady ösüşiň durnukly häsiýetini üpjün etmekde maksatnamalaýyn esasy emele getirýär.

Ýurdumyzyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmakda eksport-import amallarynyň kämilleşdirilmegi, milli eksport kuwwatlylygyny artdyrmak we daşary söwda dolanyşygynyň oňyn aratapawudyny üpjün etmek wezipesi häzirki döwrüň durmuş-ykdysady ösüşiniň wajyp ugruny kesgitleýär. Çünki daşarky bazarlaryň islegleri ýurdumyzda döredilýän önümçilik kuwwatlyklarynyň doly derejede ulanylmagyna we iş bilen üpjünçiligiň artmagyna şert döredip, durnukly ykdysady ösüşiň şerti bolup çykyş edýär. Şunda, ykdysady ösüşiň hereketlendiriji güýji hökmünde telekeçiligiň ösdürilmegi aýratyn orny eýeleýär. Şu jähetden, ýurdumyzda işewürligiň ösdürilmegini nazarlaýan «Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin döwlet Maksatnamasynyň» netijeli amala aşyrylmagy kanunalaýyk ýagdaýdyr.

Dünýäniň ösen ýurtlarynyň tejribesinden belli bolşy ýaly, ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk ulgamy bazarda bolup geçýän özgerişleri çalt duýmaga we oňa uýgunlaşmaga hem-de täze görnüşli harytlary we hyzmatlary öndürmäge aýratyn üns bermäge, bazar isleglerini öz wagtynda kanagatlandyrmaga, şeýle hem maglumatlaryň, serişdeleriň, çig mallaryň netijeli ulanylmagyny gazanmaga ukyply bolup durýar. Şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda milli telekeçilik pudagynyň toplumlaýyn ösdürilmegi netijesinde ýurdumyzyň «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasynyň», «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegine itergi berýändigi bellenilmäge mynasyp. Munuň özi, milli önümçiligi ýola goýmaga gönükdirilen ýerli öndürijileriň goraglylygynyň, döwlet tarapyndan berilýän goldawyň üpjün edilmegi bilen baglanyşyklydyr.

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 25-nji awgustynda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Diýarymyzyň şanly Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy toýunyň öňüsyrasynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda täze iri dokma toplumynyň işine badalga berildi. Bu bolsa, ýurdumyzyň içerki bazaryny dürli görnüşli dokma önümleri bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge giň mümkinçilikler döredýär.

Döwlet Baştutanymyzyň ykdysady strategiýasynyň durmuşa geçirilmeginiň düýp mazmuny daşarky bazary göz öňünde tutup, içerki bazaryň güýç-kuwwatyny ýokarlandyrmaga çalyşýan we diwersifikasiýa ýoly bilen ösýän milli ykdysadyýeti täze ugra gönükdirmekden ybaratdyr. Şunda dokma toplumy esasy orunlaryň birini eýeleýär. Çünki kuwwatly önümçilik düzümine we uly çig mal binýadyna eýe bolan ýurdumyzyň dokma pudagy üçin döwletimiz tebigy-howa şertleri boýunça orta we inçe süýümli pagtanyň iň gymmatly görnüşlerini öndürmek üçin has oňaýly zolak bolup durýar. Öňdebaryjy tehnologiýalaryň hem-de nou-haularyň esasynda işleýän, geljekde bäsdeşlige ukyply önümleriň önümçiligini artdyrjak köp pudakly senagaty kemala getirmekde dokma pudagy diňe bir içerki bazarda däl, eýsem, halkara bazarlarda bäsdeşlige ukyplylygyny yzygiderli ýokarlandyrýar.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň dokma senagaty milli ykdysadyýetimiziň gaýtadan işleýän pudagynyň okgunly ösüşiniň mysalyna öwrüldi. Täzeçil tehnologiýalara esaslanýan önümçiligiň häzirki zaman şertlerine laýyk derejede guralmagy netijesinde arassa pagta süýümi iň gymmatly we bähbitli eksport harytlarynyň biri bolup çykyş edýär. Şunuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiz ykdysadyýetiň senagat taýdan ösmeginde öndürilýän önümleriň halkara ölçeglerine we ekologiýa howpsuzlygyna laýyk gelmegine aýratyn üns berilmelidigini yzygiderli nygtaýar. Ýurdumyzyň dokma senagatynda «çig mal — taýýar önüm» tehnologik ulgamynyň ornaşdyrylmagy milli önümlerimiziň bäsdeşlige ukyplylygynyň kämilleşýändiginiň nyşanydyr.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň senagat önümçiligini çig mal bilen üpjün etmek, zähmet serişdelerini we enjamlary netijeli peýdalanmak, önümleriň görnüşlerini giňeltmek we olaryň hilini ýokarlandyrmak, milli telekeçilik ulgamynyň ösdürilmegi boýunça öňde goýýan wezipeleri häzirki zaman şertlerinde ileri tutulýan ykdysady ösüşiň döwrebap nusgasyny şöhlelendirýär.

Welimyrat ÖWEZOW,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Garaşsyzlyk eýýamynyň «Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwri» diýlip atlandyrylan täze taryhy döwründe milli ykdysadyýetimiz uly ösüşlere eýe bolýar. Gahryman Arkadagymyzyň importyň ornuny tutýan önümleriň öndürilişini artdyrmak, eksport ugurly harytlaryň önümçiligini giňeltmek babatda berýän tabşyryklary üstünlikli durmuşa geçirilýär. 2020-nji ýylda Bütindünýä söwda guramasynda synçy derejesine eýe bolan Türkmenistan okgunly ösýän, özüniň ýokary hilli, islegli önümlerini daşarky bazarlara yzygiderli eksport edýän, beýleki ugurlar bilen bir hatarda, dünýäniň söwda ulgamynda hem ygtybarly halkara hyzmatdaş hökmünde giňden tanalýan ýurda öwrüldi. Munuň özi Türkmenistanyň beýik Garaşsyzlygynyň beren ajaýyp miweleriniň biridir.

Maglumatlara salgylanyp aýtsak, häzirki wagtda Türkmenistan dünýäniň 80-den gowrak döwleti bilen daşary söwda hyzmatdaşlygyny amala aşyrýar. 2021-nji ýylyň birinji ýarymynda ýurdumyzyň daşary söwda dolanyşygynda eksportyň tutýan paýy 60, importyňky bolsa 40 göterime barabar boldy. Eksportyň möçberi 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 12,1 göterim artdy. Diýarymyzda öndürilýän önümleriň eksportyny artdyrmak maksady bilen, esasy hyzmatdaş ýurtlarda Türkmenistanyň söwda öýleri döredilýär. Häzirki wagtda ýurdumyzyň söwda öýleri Russiýa Federasiýasynda, Belarus, Türkiýe, Gyrgyz Respublikalarynda, Birleşen Arap Emirliklerinde we beýleki ýurtlarda hereket edýär. Türkmenistanda öndürilýän önümler olaryň üsti bilen daşary ýurtlarda ýerlenilýär. Ýurdumyzyň harytlary şeýle hem Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynda her gün geçirilýän söwdalarda ýerlenilýär. Eksporta niýetlenen önümlerimizi mahabatlandyrmak, täze hyzmatdaşlary tapyp, söwda gatnaşyklaryny ýola goýmak maksady bilen, ýurdumyzda halkara sergiler guralýar, wirtual sergiler hereket edýär, işewürler maslahatlary, ykdysady forumlar yzygiderli geçirilýär. Bu çäreler öz oňyn netijesini hem berýär. Şonuň bilen birlikde, ýurdumyzyň eksport mümkinçilikleri heniz doly ulanylmaýar we bu ugurda has netijeli işleri, anyk çäreleri durmuşa geçirmek zerur bolup durýar.

Biz ýurdumyzyň eksport mümkinçilikleri, onuň dürli jähetleri, amala aşyrylýan işler, gazanylýan ösüşler babatda gyzyklanyp, bu ugra dahylly döwlet düzümleriniň wekilleri bilen «tegelek stoluň» başynda söhbetdeş bolduk.

— Ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini mundan beýläk hem artdyrmakda döwletimiziň Bütindünýä söwda guramasynda synçy derejesine eýe bolmagynyň, «Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda strategiýasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň uly ähmiýeti bar. Bu strategiýanyň maksady we wezipeleri barada giňişleýin gürrüň beräýseňiz!

Maksat ÇARYÝEW,
Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň halkara ykdysady hyzmatdaşlyk bölüminiň başlygy:

— Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hem ýurdumyzyň dünýä döwletleri we halkara guramalar bilen daşary ykdysady hyzmatdaşlygyny ösdürmekden ybaratdyr. Bu babatda 2019-njy ýylyň 6-njy dekabrynda milli Liderimiziň Karary bilen kabul edilen «Türkmenistanyň daşary ykdysady işini ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» hem möhüm ähmiýete eýedigini aýratyn bellemek gerek. Onda ýurdumyzyň daşary ykdysady işini ösdürmegiň birnäçe ileri tutulýan ugurlary göz öňünde tutuldy. Maksatnamada Türkmenistanyň Bütindünýä söwda guramasy bilen hyzmatdaşlygyny ösdürmek wezipesi hem anyk kesgitlendi. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy netijesinde, 2020-nji ýylyň 22-nji iýulynda Türkmenistan bu guramada synçy derejesine eýe boldy. Bu üstünlik halkara söwda hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegine, hususan-da, ýurdumyzyň dünýä söwda-ykdysady giňişligine has-da integrirlenmegine täze mümkinçilikleri açdy.

Milli Liderimiziň başlangyçlaryny durmuşa geçirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi hem-de ýurdumyzyň degişli döwlet edaralary tarapyndan «Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda strategiýasynyň» taslamasy türkmen we rus dillerinde işlenip düzüldi hem-de ol hormatly Prezidentimiziň 2021-nji ýylyň 12-nji fewralynda çykaran degişli Karary bilen kabul edildi. Strategiýa işlenip taýýarlanylanda, hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek boýunça ileri sürýän başlangyçlaryndan ugur alyndy. Onda 2021 — 2030-njy ýyllar üçin Türkmenistanyň daşary söwda syýasatynyň maksatlary, wezipeleri we esasy ugurlary beýan edildi. Şeýle hem Türkmenistanyň daşary ýurtlardaky diplomatik wekilhanalarynyň, ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, şol sanda söwda toplumynyň, ykdysady toplumyň bellikleridir teklipleri alyndy. Bulardan başga-da, strategiýada degişli halkara guramalaryň (şol sanda WTO — Bütindünýä söwda guramasynyň, ITC — Halkara söwda merkeziniň, ADB — Aziýa ösüş bankynyň) teklipleri göz öňünde tutuldy. Hususan-da, Bütindünýä söwda guramasy hem-de Halkara söwda merkezi tarapyndan strategiýa oňyn syn berildi we taslamanyň mazmuny hil taýdan ýokary bahalandyryldy. Strategiýanyň taslamasy hünärmenler derejesinde hem birnäçe sapar ara alnyp maslahatlaşyldy. Şeýle hem Türkmenistanyň BSG-ä girmegi bilen baglanyşykly meseleleri öwrenmek boýunça Hökümet toparynyň mejlislerinde hem onuň ähmiýeti barada durlup geçildi.

Milli ykdysadyýetimiziň önümçilik we eksport mümkinçiliklerini ösdürmek; ýurdumyzda öndürilen harytlaryň dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak üçin zerur şertleri döretmek; ykdysadyýetde bäsdeşlige ukyply işewürlik gurşawyny we maýa goýum ýagdaýyny döretmek; Türkmenistanyň Bütindünýä söwda guramasyna agza döwlet hökmünde girmegini gazanmak; ýurduň ykdysadyýetiniň oňyn töleg we söwda deňagramlylygyny üpjün etmek strategiýanyň esasy maksatlarydyr.

Milli önümleriň dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak boýunça çäreleri durmuşa geçirmek; kiçi we orta telekeçiligi goldamak, olaryň ösmegi hem-de öndürýän önümleriniň bäsdeşlige ukyplylygyny pugtalandyrmak üçin zerur şertleri döretmek; söwda-ykdysady gatnaşyklar ulgamynda öňdebaryjy dünýä tejribesine, şol sanda BSG-niň kadalaryna laýyklykda, milli kanunçylygy kämilleşdirmek; eksport önümleriniň pudaklar we ýurtlar boýunça diwersifikasiýalaşdyrylmagyna gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirmek bolsa strategiýany amala aşyrmagyň esasy wezipeleridir. Strategiýa iki tapgyrda (1-nji tapgyr — 2021 — 2025-nji ýyllar; 2-nji tapgyr — 2026 — 2030-njy ýyllar) amala aşyrylar.

Türkmenistan söwda ulgamyny özgertmek arkaly, ýurduň daşary söwdasynyň çalt depginler bilen ösdürilmegine ýardam berýän, eksport ugurly söwda strategiýasyny amala aşyrmagy maksat edinýär. Strategiýanyň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň netijesinde ýetilen sepgitler Türkmenistan üçin çalt depginlerde ösýän ykdysadyýetli hem-de ählumumy söwda ulgamynda işjeň hereket etmäge ukyply bolan ýurt hökmünde täze we has uly mümkinçilikleri açar.

— Türkmenistanda eksport-import amallary boýunça «Bir penjire» ulgamynyň ähmiýeti hem-de onuň ornaşdyrylyşy barada aýdaýsaňyz!

Gandym JUMAÝEW,
Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugynyň enjamlaýyn üpjünçilik bölüminiň müdiri:

— «Bir penjire» ulgamynyň anyk maksady ýurdumyzda eksport, import we üstaşyr amallary üçin bir penjire ulgamyny döretmek arkaly daşary söwda işine ýardam bermekden ybaratdyr. Daşary ykdysady işe gatnaşyjylaryň (DYIG) administratiw işleriniň möçberlerini azaltmak, ýagny tarif däl çärelerini düzgünleşdirmek üçin talap edilýän wagtyň we çykdajylaryň peselmegini gazanmak; döwlet edaralarynyň işini ýönekeý we açyk etmek bilen, daşary ykdysady işe gatnaşyjylaryň, ýörite bilimini talap etmezden, telekeçilik işini alyp barmagyny üpjün etmek; kanunçylyk bozulmalaryny azaltmak «Bir penjire» ulgamynyň wezipeleri bolup durýar.

«Bir penjire» ulgamy daşary ykdysady işde ýüze çykýan meseleleri bir ýerden çözmegiň usullaryny özünde jemleýär. Adamlaryň däl-de, maglumatlaryň hereket etmegi; döwlet hyzmatlaryny almak üçin ýörite taýýarlygyň talap edilmezligi; döwlet edaralarynyň öz döreden resminamalarynyň we maglumatlarynyň talap edilmezligi ulgamyň esasy ýörelgeleridir.

Içerki we pudagara rugsat resminamalaryny almagyň amallarynyň çylşyrymlylygyny daşary ykdysady işe gatnaşyjylardan gizlemek; daşary ykdysady işe gatnaşyjylaryň pudak edaralarynyň işgärleri bilen gatnaşygyny aradan aýyrmak; daşary ykdysady işi alyp barmagyň bahasyny we zähmet çykdajylaryny azaltmak; döwlet edaralarynyň işini aýdyňlaşdyrmak we korrupsiýanyň ösmegini peseltmek; şol bir maglumatlary birnäçe gezek dürli döwlet edaralaryna gaýtalap bermek wezipesini aradan aýyrmak «Bir penjire» ulgamynyň mümkinçilikleridir.

Aslynda, ygtyýarnama we beýleki rugsat beriji resminamalary almak üçin dürli edaralara ýüz tutulýan bolsa, «Bir penjire» ulgamynda munuň üçin arzalar bir geçiriji ulgamyň üsti bilen, ygtyýarnama we beýleki rugsatlary berýän ähli edaralara iberilýär. Ulgam ornaşdyrylanda, ygtyýarnama we beýleki rugsatlary almak üçin, onlaýn usulda we elektron görnüşde arzalary «Bir penjiräniň» hem-de beýleki ulgamlaryň üsti bilen bermek, şeýle resminamalary almagyň düzgünleri bilen tanyşmak mümkinçilikleri bolar. Ygtyýarly edaralaryň elektron görnüşde berýän şeýle resminamalary boýunça, olar birnäçe toparlara bölüner. Ilkinji gezek ähli ygtyýarnama we beýleki rugsat beriji edaralaryň resminamalary doly awtomatlaşdyrylar.

Gümrük deklarasiýasynyň berilmegi we gümrük amallarynyň amala aşyrylmagy «ASYCUDA World» ulgamy bilen «Bir penjire» ulgamynyň utgaşdyrylmagy esasynda amala aşyrylmaly. «Bir penjire» ulgamynda gümrük amallaryny amala aşyrmaga, şol sanda gümrük deklarasiýasyny elektron görnüşde bermäge mümkinçilik berýän «ASYCUDA» ulgamy bilen göni aragatnaşyk göz öňünde tutulan. Ulgamda ygtyýarnama we beýleki rugsat beriji resminamalar baradaky kadalaşdyryjy hukuk namalary «Bir penjire» portalynyň açyk böleginde elýeter ýerleşdiriler. Syýasy goldaw, hünärmen üpjünçiligi, döwrebap enjamlar we tehnologiýalar, maliýeleşdirmek, döwletiň we işewürlik toparlarynyň özara hyzmatdaşlygy, taslamanyň wezipesidir çäklerini takyk bellemek, ulanmagyň elýeterliligidir oňaýlylygy, amatly kanunçylyk gurşawy, halkara standartlar we teklipleri gollanmak, bolup biljek päsgelçilikleri anyklamak, ulgam barada maglumaty giňden mahabatlandyrmak «Bir penjire» ulgamynyň döredilmeginiň we hereket etmeginiň şowly bolmagynyň esasy şertleridir.

«Bir penjire» ulgamy ýurdumyzyň çäklerinde doly ornaşdyrylar. Ulgama birikdirmegiň yzygiderliligini edaralaryň eksport, import we üstaşyr amallaryna gatnaşygynyň möçberine görä (soragnama boýunça seljerme esasynda) kesgitlemek göz öňünde tutulýar. Ulgamyň ornaşdyrylmagy daşary ykdysady işe gatnaşyjylaryň ygtyýarlandyryş we beýleki rugsat beriş resminamalaryny ýygnamak üçin dürli edaralara gatnamak zerurlygynyň aradan aýrylmagyna şert döreder. Hyzmatlary elektron görnüşde bir ulgamdan (portaldan) almak üçin, şahsy iş otagyny döretmek ýeterlik bolar. Gümrük amallarynyň geçirilmegi çaltlandyrylar, wagt we zähmet çykdajylary tygşytlanar, kagyz ýüzünde tassyklaýjy resminamalary bermek zerurlygy, hyzmat berijiler bilen aragatnaşyk aradan aýrylar.

«Bir penjire» ulgamynyň ornaşdyrylmagy halkara Kioto konwensiýasynyň, BSG-niň Söwda amallaryna ýardam bermek baradaky Ylalaşygynyň, ÝB-niň Ykdysady komissiýasynyň we birnäçe beýleki halkara şertnamalaryň talaplaryna we tekliplerine laýyk gelýär. Bu ulgam halkara söwda ýardam berýän şertleri döreder, onuň depgininiň ösmegine ýardam berer hem-de halkara jemgyýetçiligiň öňünde Türkmenistanyň işewürlik we maliýe goýum reýtinglerini mundan hem ýokary derejelere göterer.

— Türkmen önüm öndürijileriniň eksport ýüklerini daşamak boýunça amatly ugurlar, bu babatda «Bir Kuwwat» hususy kärhanasynyň alyp barýan işleri barada gürrüň beräýseňiz!

Azat ATAÝEW,
«Bir Kuwwat» hususy kärhanasynyň direktory:

— Durnukly ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmeginde Türkmenistanyň ägirt uly tagallalary edýändigini turuwbaşdan bellemek gerek. Ýurdumyzyň başlangyjy bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan şu babatda kabul edilen birnäçe Kararnamalar hem muňa aýdyň şaýatlyk edýär.

Türkmenistanyň ulag ulgamy taryhy özboluşlylyklara eýedir. Uzak taryhda ýurdumyzyň çäginden yklymyň halklaryny we döwletlerini birleşdiren söwda ýollary, şol sanda siwilizasiýalaryň kemala gelmeginde, Gündogaryň we Günbataryň özara gatnaşyklarynda ähmiýetli orun alan Beýik Ýüpek ýoly geçipdir. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, möhüm halkara ugurlaryň merkezinde ýerleşen Türkmenistan bu taryhy ýoluň ýüregidir.

Häzirki wagtda milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda Beýik Ýüpek ýoly zamanabap röwüşde gaýtadan dikeldilýär. «Bir Kuwwat» hususy kärhanasy hem bu ugurda işjeň hereket edip, halkara taslamalary üstünlikli durmuşa geçirýär. Häzirki döwürde ulagyň dürli görnüşleri dünýäniň islendik nokadyna ýüki eltip bermek boýunça hemme amallary diýen ýaly çözmäge mümkinçilik berýär. Şeýle daşamalary guramak üçin, «Bir Kuwwat» kompaniýasy halkara kadalara laýyklykda, az ýitgiler bilen ulag logistikasy boýunça öz hyzmatlaryny ýerine ýetirýär. Kompaniýamyzyň wezipelerine ýükleri iň az ýitgi bilen eltip bermek, häzirki zaman aragatnaşyk serişdeleriniň kömegi bilen ýüküň ugruny yzarlamak we buýruja ýük hakynda maglumat bermek degişlidir. Kompaniýamyz awtoulag, demir, howa ýa-da deňiz ýollary boýunça, ulaglaryň islendik görnüşi bilen görkezilen ýere ýükleri daşamagyň guramaçylygy babatda jogap berýär.

«Bir Kuwwat» 2020-nji ýylyň mart aýynda döredilip, esaslandyrylanyndan bäri köp wagtyň geçmändigine garamazdan, daşary ýurtlara we Türkmenistanyň çäginde ýükleriň daşalyşyny guramak boýunça giň gerimli hyzmatlary ýerine ýetirýär. Kompaniýa Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň, Ýewropa Bileleşiginiň, Aziýa we Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlaryna, şol sanda Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň arasynda we Türkmenistanyň çäginde ýükleri daşamakda öz tejribesini yzygiderli artdyrýar. Ýurdumyzyň öz çäginde «Bir Kuwwat» kompaniýasy 200-e golaý wagonlary ulanyp, demir ýollar boýunça ýükleri daşamak hyzmatlaryny ýerine ýetirýär. Kompaniýa awtoulaglar ýa-da demir ýol ulaglary bilen, ýüki porta eltmek we portdan alyp gaýtmak, portlardaky konteýnerleri gaýtadan ibermek, şeýle hem gämileri frahtlama, üçünji şahsyň guramasynyň öňünde müşderä hukuk taýdan ýardam etmek we onuň bähbitlerine wekilçilik etmek ýaly, portdaky toplumlaýyn ulag-ekspeditorçylyk hyzmatlaryny amala aşyrýar. Ýekeleýin, gapgarylýan, gabarasyz görnüşdäki, şeýle hem daşamak üçin aýratyn şertleri talap edýän ýükleri daşaýar. Müşderiler kompaniýanyň www.birkuwwat.com resmi saýtyndan onuň alyp barýan işleri, ýerine ýetirýän hyzmatlarynyň aýratynlyklary bilen tanşyp bilýärler.

«Bir Kuwwat» hususy kärhanasy Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunyň hemişelik we ygtybarly hyzmatdaşy bolmak bilen, deňiz daşamalary çygryndaky hyzmatlary işjeň ýerine ýetirýär. Daşamalaryň şeýle görnüşi ýükleri uzak aralyklardan beýleki yklymlara, köplenç halatlarda, multimodal daşamalaryň düzüminde eltip bermek üçin ulanylýar. Kompaniýa polipropilen, nebit koksy, kükürt, şeýle hem sulfat we azot dökünleri, nah ýüplük we pagta linti ýaly ýerli nebit, gazhimiýa toplumynyň önümlerini daşaýar.

«Bir Kuwwat» Türkmenbaşy portundan Aktau portuna (Gazagystan Respublikasy) çenli we ondan soňra demir ýol ulagy arkaly Horgos (HHR) çäk menziliniň üsti bilen, Hytaý Halk Respublikasynyň iri port menzillerine çenli ulag geçelgesiniň gurnalmagynyň başyny başlaýjy bolup durýar. Bu geçelge boýunça ýükleri päsgelçiliksiz eltip bermegiň wagty ýüküň iberilen senesinden başlap, 15 — 20 gije-gündizden ybaratdyr. 2020-nji ýylyň awgust aýynda «Bir Kuwwat» bu ugur boýunça Gyýanly zawodynyň önümi bolan polietileniň ilkinji daşamasyny amala aşyrdy.

Hytaýdan Türkmenistana tarap gaýdyşyn ugurda halkyň ulanýan harytlarynyň konteýnerler bilen daşalmasy amala aşyrylýar. Şu ýylyň mart aýynda täze infrastrukturalaryň gurluşygy üçin Şanhaýdan (HHR) Türkmenistana lift we eskalatorlaryň jemi 50 sany konteýneriniň multimodal daşalmasy amala aşyryldy. Şu günki günde «Bir Kuwwat» kompaniýasynyň hünärmenleri Hytaýyň, Gazagystanyň üsti bilen, Ýaponiýadan, Günorta Koreýadan hem-de Wýetnamdan Aktau we Türkmenbaşy portlaryna çenli ulag geçelgesini durmuşa geçirýär. Bu ýol Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary bilen Türkmenistanyň arasyndaky söwda dolanyşygynyň artdyrylmagyna, şeýle hem ýurdumyzyň eksport ýükleriniň Aziýa — Ýuwaş umman sebitine iberilmegine ýardam eder.

— Eksporta niýetlenen önümleriň artdyrylmagynda hususy ulgamyň hem uly orny bar. Importyň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen önümçiligi döretmek boýunça döwlet maksatnamalaryny durmuşa geçirmekde hususy telekeçilige maliýe taýdan goldaw bermek babatda nähili çäreler amal edilýär?

Gylyçmyrat ÇARYÝEW,
«Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň Karz amallary müdirliginiň başlygynyň orunbasary:

— Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek ugrunda alyp barýan öňdengörüjilikli syýasatyna laýyklykda, Türkmenistanda innowasion taslamalaryň hem-de sanly tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy babatynda toplumlaýyn çäreler tapgyrlaýyn amala aşyrylýar. Bu ugurda saldamly öňegidişlikler ýurdumyzda oňaýly ykdysady şertleri döredýär, telekeçilik işini üstünlikli alyp barmaga mümkinçilik berýär. Soňky ýyllarda Türkmenistanyň ykdysadyýeti has ýokary depginler bilen ösýän ykdysadyýetleriň hataryna goşuldy. Netijede, onuň sebitde we umuman, dünýäde ykdysady özgerişlere edýän täsiri ähmiýetli orna eýe bolýar.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň döwlete dahylsyz böleginiň ösdürilmegine hem aýratyn üns berýär. Hormatly Prezidentimiziň ählitaraplaýyn goldaw bermeginiň netijesinde, ýurdumyzda telekeçiligiň mundan beýläk hem ösmegi we döwrebap kämilleşmegi üçin ugurlar kesgitlenip, oňaýly şertler döredildi. «Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň döredilmegi hem bu ugurdaky şeýle uly tagallalaryň ajaýyp miweleriniň biridir.

«Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň aýratynlyklarynyň biri hem onuň ýurdumyzyň hususyýetçileri tarapyndan döredilen ilkinji bank bolup durýandygydyr. Bankyň baş maksady ýurdumyzyň maliýe bazaryny we bank ulgamyny ösdürmäge ýardam bermek, ýerli haryt öndürijileridir telekeçileri goldamak, şeýle hem bankyň aktiwleriniň ösüşini gazanmak we onuň paýdarlarynyň maýasyny artdyrmak bolup durýar.

«Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň öňünde Türkmenistanyň döwlete dahylsyz ykdysady ulgamyny höweslendirmek boýunça, hususy telekeçileriň işewür başlangyçlaryny durmuşa geçirmäge ýardam bermek, kiçi we orta telekeçilige ýokary tehnologik derejedäki bank hyzmatlaryny hödürlemek arkaly, olary hemmetaraplaýyn goldamak babatda jogapkärli wezipeler durýar. Bank diňe bir maliýe instituty hökmünde hyzmat etmän, eýsem, ol bankyň maliýe we ykdysady mümkinçiliklerini artdyrmaga we ýerli işjeňligi ösdürmäge gönükdirilen döwrebap maliýe meseleleriniň çözülmeginde, netijeli maýa goýumlarynyň çekilmeginde hem aýratyn bir gural bolup çykyş edýär. Bu ýerde täze maliýe gatnaşyklary döreýär, dowam edip gelýän gatnaşyklar bolsa has-da berkeýär. Şu maksatlar bilen döwlet kiçi we orta telekeçiligiň subýektlerini maliýeleşdirmek üçin uly möçberlerde ýeňillikli we örän pes göterimleri göz öňünde tutulan karzlary berýär.

«Rysgal» paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtoulag ýoly, paýtagtymyzda bina edilen «Berkarar» söwda-dynç alyş merkezi, bekre balyklaryny ösdürip ýetişdirmek we olary gaýtadan işlemek boýunça kärhana, maldarçylyk fermalaryny we süýdi gaýtadan işleýän kärhanalar, guş etini we ýumurtga öndürmäge niýetlenen guşçulyk hojalygy, her ýylda 800 müň inedördül metr möçberde haly önümlerini taýýarlamaga niýetlenen haly fabrigi ýaly onlarça iri taslamalaryň gurluşyklary maliýeleşdirildi.

Bankyň aktiw amallary ýurdumyzda öndürilýän önümleri eksport etmäge, importyň ornuny tutmaga ukyply önümleri we harytlary, şeýle hem oba hojalyk önümlerini öndürmäge, gurluşyk we senagat pudaklaryny ösdürmäge niýetlenen taslamalary maliýeleşdirmäge gönükdirilendir. Bank hyzmatlary bazarynda halkara tejribelerden ugur almak bilen, «Rysgal» PTB-niň öz müşderileri üçin ýokary tehnologiýaly önümleri ornaşdyrmagy tapgyrlaýyn ýola goýmak babatda degişli işler amala aşyrylýar. Şunlukda, bank öňdebaryjy hem-de geljekde ösüşe we kämilleşdirilmäge ukyply bolan tehnologiýalara esaslanan innowasion hyzmatlar ulgamyny döretmegi maksat edinýär.

— Hormatly myhmanlar, «tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşlige gatnaşyp, beren gyzykly gürrüňleriňiz üçin köp sag boluň! Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň, milli ykdysadyýetimiziň ösüşlerine goşant goşmakda, ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini has-da artdyrmakda alyp barýan işleriňizde size mundan beýläk hem uly üstünlikleriň ýaran bolmagyny arzuw edýäris.

Söhbetdeş bolan Aýmyrat PIRJIKOW.

«Türkmenistan».

Milli Liderimiz mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň giňden belleniljek aýynyň ilkinji gününde talyplar we okuwçylar bilen ýurdumyzyň taryhy, ýaş nesliň mukaddes borçlary hem-de wezipeleri barada geçiren watançylyk sapagynda: «Mukaddes Garaşsyzlyk biziň ähli ösüşlerimiziň, şöhratly üstünliklerimiziň binýadydyr. Üçünji müňýyllygyň öň ýanynda — 1991-nji ýylda Türkmenistanyň döwlet Garaşsyzlygy dünýä bileleşigi tarapyndan ykrar edildi. Netijede, ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşynda düýpli özgertmelere badalga berildi. Elbetde, 30 ýyl taryh üçin uzak möhlet däl. Muňa garamazdan, şu döwrüň içinde ýurdumyzyň demokratik, hukuk we dünýewi döwlet gurluşynyň binýatlaryny yzygiderli berkitdik» diýip bellemek bilen, Garaşsyzlyk ýyllary içinde ýurdumyzyň ösüşiniň her bir tapgyrynda gazanylan üstünlikler, şol sanda barha kämilleşýän kanunçylyk ulgamy dogrusynda durup geçdi.

Garaşsyzlygyň gazanylmagy bilen, Türkmenistanyň milli kanunçylygy özbaşdak ösüş ýoluna düşdi. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyly içinde milli kanunçylygyň kemala gelmegini we onuň ösüş ýolundaky taryhy döwürlerini üç onýyllyga bölüp öwrenmek bolar.

1991-nji ýylyň güýzünde Türkmenistanda döwlet Garaşsyzlygy hakyndaky mesele boýunça ählihalk sala salşygy geçirildi. Sala salşygyň netijesinde, ýurduň ilatynyň 94,1 göteriminiň ses bermegi bilen, Türkmenistanyň Garaşsyzlygy kabul edildi. Şonuň esasynda «Türkmenistanyň Garaşsyzlygy we döwlet gurluşynyň esaslary hakynda» Türkmenistanyň Konstitusion kanuny kabul edildi. Ol Garaşsyz Türkmenistanda ilkinji kabul edilen Kanundyr. Kanunda: «Türkmenistanyň Garaşsyzlygy belent maksatlaryň hatyrasyna — türkmen halkynyň öz hakyky milli döwletini edinmeginiň hatyrasyna, milletine, jynsyna, sosial gelip çykyşyna we uýýan dinine garamazdan, her bir adam üçin Türkmenistanyň Konstitusiýasynda, Adam hukuklarynyň ählumumy jarnamasynda we halkara hukugynyň beýleki kadalarynda göz öňünde tutulan hukuklary we azatlyklary üpjün etmegiň, kanun agalyk edýän ynsanperwer demokratik jemgyýet gurmagyň hatyrasyna jar edilýär» diýlip kesgitlendi.

Birinji döwür (1991 — 2001-nji ýyllar) — milli kanunçylygy kemala getirmegiň işjeň döwri. Ol Türkmenistanda ozal hereket eden kanunlaryň ýerine täze millileşdirilen hem-de ýurduň halkara bileleşigiň doly ygtyýarly agzasy hökmünde kabul edilmeginiň netijesinde, halkara kadalary ileri tutýan kanunlaryň kabul edilmegi bilen häsiýetlenýär.

Ilki bilen, döwletiň Esasy Kanuny bolan Konstitusiýany işläp düzmek zerurlygy döredi. Türkmenistanyň Konstitusiýasy gysga wagtyň içinde işlenip taýýarlanyp, 1992-nji ýylyň 18-nji maýynda kabul edildi. Konstitusiýa 8 bölümden, 6 bapdan, 116 maddadan ybarat bolup, Türkmenistanyň täze milli kanunçylyk ulgamynyň kemala gelmegine uly ýol açdy. Türkmenistanda täze kabul ediljek ähli kanunlary Konstitusiýa laýyk getirmek baradaky kadalar berkidildi.

Konstitusiýanyň esasynda kabul edilen kanunlar aýratyn uly ähmiýete eýe bolup durýar, çünki olar demokratik ýörelgeleri, adamyň we raýatyň hukuklarynyň we azatlyklarynyň goralmagyny, döwleti we jemgyýeti ösdürmegiň hukuk esaslaryny kämilleşdirmek üçin anyk şertleriň döredilmegini ugur edinýär. Garaşsyzlyk ýyllary içinde milli kanunçylygyň kemala geliş we ösüş taryhynyň birinji onýyllygynda Türkmenistanyň Konstitusiýasyna iki gezek üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi.

Garaşsyzlygynyň ilkinji günlerinden türkmen döwleti parahatçylygy, dost-doganlygy dabaralandyrýan oňyn Bitaraplyk ýoluny saýlap aldy. 1992-nji ýylyň 2-nji martynda Türkmenistan dünýäniň iň abraýly halkara gurama bolan BMG-niň agzalygyna kabul edildi. Onuň yzysüre, şol ýylyň özünde ýurdumyz Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň hem-de Yslam konferensiýasy guramasynyň agzalygyna kabul edildi. Şeýle hem Halkara Pul Gaznasyna, Halkara durkuny täzeleýiş we ösüş (Bütindünýä) bankyna we olar bilen baglanyşykly halkara ykdysady guramalaryň düzümine girdi. Bu zatlaryň ählisi ýaş döwletiň dünýä bileleşigine, halkara hukuk resminamalaryna goşulyşmagyna we halkara hukuk kadalarynyň milli kanunçylykda orun almagyna getirdi.

Türkmenistan «Açyk gapylar» syýasatyny yglan edensoň, dünýä döwletleri bilen syýasy, ykdysady, medeni gatnaşyklar has ösdürilip başlandy. Şonuň esasynda, 1996-njy ýylyň 18-nji iýunynda «Türkmenistanyň daşary ýurtlardaky konsullyk edaralary hakynda», 1996-njy ýylyň 20-nji dekabrynda bolsa «Daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalary hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary kabul edildi.

Bazar ykdysady gatnaşyklaryna geçilmegi bilen, milli kanunçylykda ilkinji gezek täze kanunlar kabul edilip başlandy. 1993-nji ýylyň 1-nji oktýabrynda «Eýeçilik hakynda», «Telekeçilik işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynyň kabul edilmegi bilen, eýeçilik gatnaşyklary hem düýpli üýtgedi, ýurtda telekeçiligi ösdürmäge badalga berildi.

Mukaddes Garaşsyzlygymyza eýe bolanymyzdan soňky ikinji onýyllyk (2001 — 2011-nji ýyllar) milli kanunçylygy kämilleşdirmegiň we beýik özgertmeleri durmuşa geçirmegiň döwri boldy. Bu döwür Türkmenistanda birnäçe konstitusion özgertmeleriň geçirilmeginiň netijesinde, ähli ulgamlara degişli täze kanunlaryň kabul edilmegi we kämilleşdirilmegi bilen häsiýetlenýär.

Hormatly Prezidentimiziň döwlet baştutanlygyna saýlanmagy bilen, ähli ulgamlarda uly özgertmeler durmuşa geçirilip, şol sanda döwletimiziň hukuk binýady has-da berkidilip, uzak geljegi nazarlaýan kanunlaryň kabul edilmegi milli kanunçylykda aýratyn taryhy döwrüň başlanmagyna getirdi. 2007-nji ýylyň 28-nji noýabrynda Türkmenistanyň Prezidenti «Türkmenistanyň kanunçylygyny kämilleşdirmek boýunça çäreler hakynda» Karary kabul etdi. Şol Kararyň esasynda milli kanunçylygy kämilleşdirmek boýunça döwlet topary döredildi. Şeýlelikde, Türkmenistanyň milli kanunçylygynda düýpli özgertmeleriň döwri başlandy.

Ilkinji gezek 2008-nji ýylda Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 10-njy maddasynda: «Türkmenistanyň ykdysadyýeti bazar gatnaşyklary ýörelgelerine esaslanýar. Döwlet telekeçiligi höweslendirýär we goldaýar, kiçi we orta işewürligiň ösmegine ýardam berýär» diýlip kesgitlenildi. Konstitusion düzgünnamalar ösdürilip, 2009-njy ýylyň 15-nji awgustynda «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi.

Milli kanunçylygyň ösüş taryhynyň üçünji onýyllygy (2011 — 2021-nji ýyllar) Garaşsyzlyk zamanasyndan öň hereket eden degişli kanunlaryň ählisiniň millileşdirilip, milli kanunçylygyň doly kemala gelmegi bilen häsiýetlendirilýär.

2012-nji ýylda Türkmenistan ösüşiň täze tapgyryna — Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwrüne gadam basdy. Türkmenistanda döwlet dolandyryş ulgamyny has-da döwrebaplaşdyrmak üçin mümkinçilikler toplandy we onuň jemgyýetçilik-syýasy hem-de kanunçylyk-hukuk esaslary döredildi.

Geçirilen özgertmeleriň netijesinde, 2016-njy ýylyň 14-nji sentýabrynda Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň rejelenen görnüşi kabul edildi. Konstitusiýa girizilen üýtgetmeler we goşmaçalar türkmen jemgyýetiniň hem-de döwletiniň durmuşynda, onuň ykdysadyýetinde, syýasatynda soňky ýyllardaky düýpli özgertmeleri alamatlandyrýar.

Türkmenistanda iki palataly parlamentiň döredilmegi netijesinde, ýurdumyzyň Konstitusiýasyna 2020-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi. Halk Maslahaty kanun çykaryjy häkimiýetiň wezipelerini amala aşyrýan ýokary döwlet edaralarynyň ulgamyna goşuldy. Şunuň bilen baglylykda, Esasy Kanunymyzdan 1 belgili 6-njy maddasy aýryldy. Döwlet häkimiýetiniň kanun çykaryjy wekilçilikli edarasynyň iki palataly gurluşynyň döredilmegi bilen bagly milli parlamentimiz Türkmenistanyň Milli Geňeşi, onuň palatalary bolsa Halk Maslahaty we Mejlis diýip atlandyryldy. Üýtgetmelerde we goşmaçalarda parlamentiň palatalaryny döretmegiň, maslahatlaryny geçirmegiň, kanunlary kabul etmegiň tertibi, Halk Maslahatynyň agzalygyna we Mejlisiň deputatlygyna dalaşgärlere bildirilýän talaplar hem-de olaryň ygtyýarlyklaryny kesgitleýän kadalar beýan edilýär. Konstitusion Kanunyň taslamasyna laýyklykda, Esasy Kanunymyzdan 1 madda aýryldy hem-de oňa 3 madda goşuldy, 27 madda bolsa degişli üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde, häzirki wagtda hukuk döwletimiziň kanunçylyk ulgamynda Esasy Kanunymyzdan başga-da, Konstitusion kanunlaryň, kodeksleriň, kanunlaryň köp sanlysy hereket edýär.

Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň mizemezligi döwletiň hem halkyň jebisliginde jemlenýär. Garaşsyz döwletimiziň at-abraýyny halkara derejede täze mertebä göteren Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli beýik işleri mydama rowaçlyklara beslensin!

Göwher GELENOWA,

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Taryh we arheologiýa institutynyň alym kätibi.

Türkmenistanyň «Merkezi Aziýa — Hazar sebiti» atly parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagyny döretmek başlangyjy häzirki döwrüň gereklenilýän taglymaty bolup orta çykýar.

Şeýle teklibi BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň garamagyna hödürlemek barada Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 20-nji awgustynda geçirilen mejlisinde habar berildi we ol bada-bat kalplara ornady. Bu başlangyjyň dünýäniň iň uly münberinde biragyzdan goldaw tapjakdygyna ildeşlerimiz birjik-de şübhelenmeýärler.

Eýsem, şeýle bolar diýip ynamly aýtmaga nämeler esas berýär?!

Munuň delilleri örän kändir we olaryň iň esasysy bu başlangyjyň halkymyzyň ýürek töründen syzylyp gaýdýandygydyr hem-de onuň diňe Merkezi Aziýa bilen Hazar sebitiniň däl-de, eýsem, bütin dünýäniň halklarynyň iň arzyly islegini, ýagny pugta parahatçylygy üpjün etmäge diňe bir goşant goşmak bilen çäklenmän, şol parahatçylygy döretmäge ukyplylygydyr. Özüňiz pikir edip görüň! Biziň ýaşaýan sebitimiz — Aziýanyň ýüregi. Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlary sebiti hemmetaraplaýyn ösdürmek, sebit üçin örän ähmiýetli bolan suw üpjünçiligi, ekologiýa abadançylygy ýaly derwaýys meseleleri bileleşip çözmek, dünýä bazaryna bilelikde çykmak, ähli ugurlarda hyzmatdaşlygy giňeltmek, ahyrky netijede bu işleriň hemmesini sebitiň halklarynyň bähbidine gönükdirmek arkaly ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak, her halkyň milli gymmatlyklaryna hormat goýup, dost-doganlygy berkitmek ýaly işlerde bir maksada gulluk etmek babatda pikiri goldadylar. Şu ýerde Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynda (2021-nji ýylyň 6-njy awgusty, Awaza, Türkmenistan) kabul edilen Bilelikdäki Beýannamany ýatlalyň! Biziň halklarymyzda aýdylýan söz bilen edilýän işiň hiç haçan aýra çykmaýandygyny göz öňünde tutup, ýakyn wagtda şol Beýannamada bellenilen wezipeleriň ýerli-ýerden durmuşa geçirilip başlanjakdygyny aýdyp bolar. Gürrüňi edilýän başlangyjy dünýä bileleşigine hödürlemäge taýýarlamak bilen, Türkmenistan eýýäm şol işleri amal etmäge girişdi diýip bolar.

Hawa, biziň sebitimiziň ajaýyp geljegi bardyr. Umuman, sebitiň ösüşi şu wagtam pes däl, ýöne «Kämilligiň çägi ýok» diýlişi ýaly, ösüş-özgertmeleriň badyny hem hiç haçan peseltmeli däldir, çünki üstünlik — hereketde. Merkezi Aziýany bilelikde, agzybirlikde düýpli galkyndyrmaga alnan ugur sebiti Aziýanyň ösen merkezine öwürmek bilen birlikde, ony dünýäniň hem baryp görmäge höwes edilýän künjegine öwrer. Bu howaýy gürrüň däl-de, hut şeýle boljak işdir. Bu aýdylanlary Türkmenistanyň mysalynda hem delillendirmek mümkin.

“Merkezi Aziýa — Hazar sebiti” atly başlangyjyň öňe sürülmegi bilen biziň doganlyk halklarymyzyň, şol sanda türkmenleriň hem beýik häsiýeti açylýar. Türkmen aga diňe maňa bolsun diýip ýaşamaýar, ol goňşy-golamlaryň, ýagny goňşy halklarynyň hemmesine edil özüne isleýşi ýaly gowulyklary isleýär, onuň şeýle bolmagy üçin elinde baryny edýär. Türkmenistanyň teklip etmekçi bolýan başlangyjy halkymyzyň bu häsiýetiniň häzirki zaman geoşertlerine laýyklykda ýüze çykmasydyr. Bu başlangyçda durmuş zerurlygy jemlenendir. Bu hakynda oýlananyňda, ilki bilen oýuňa gelýän zat Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň çuňňur oýlanyşyklydygydyr, onda uzakdan görüjilik, iň esasy-da, abadan geljegi üpjün etmek höwesi we başarnygy jemlenen. Türkmenistandan gözbaş alýan parahatçylyk ýoly, ynanyşmak ýoly, hyzmatdaşlyk ýoly, görşümiz ýaly, ilki öz sebitimize dolýar, soňra Hazar sebitine, soňlugy bilen Kawkaz ýurtlaryna, has aňyrrak gitseň, Ýewropa we beýleki yklymlara ýaýraýar.

Hazar deňzi Merkezi Aziýa ýurtlaryny dünýä bilen baglanyşdyrýar. Bu ýerde netijeli hyzmatdaşlyk üçin ýurtlara diýseň oňat mümkinçilikler açylýar, şol mümkinçilikleri doly ulanmaga Türkmenistanyň öňe sürýän başlangyjy hyzmat eder. Türkmen topragynda dörän taglymat, hakykatda, diňe iki sebiti däl-de, dünýäni birleşdirmäge, hyzmatdaşlyk etmäge, parahatçylygy berkitmäge, halklary ýakynlaşdyrmaga gulluk edýär. Bu taglymatyň gymmaty, ine, şundadyr. Şu nukdaýnazardan ony ýollary ýagtyldýan Güne meňzedesiň gelýär.

Ýeri gelende aýtsak, bu başlangyjy tizara durmuşa ornaşdyrmaga, aýdylyşy ýaly, maddy şertler eýýäm döredilendir. Biz şunda, ilki bilen, Türkmenistanyň, galyberse-de, sebitiň beýleki döwletleriniň üstaşyr ulag geçelgeleriniň, aragatnaşyk we elektrik, şeýle hem gaz geçirijileriniň, beýleki infrastrukturalaryň bardygyny, olaryň hereketdedigini göz öňünde tutýarys. Bazar gatnaşyklaryny ösdürmek, ylym-bilim babatda hyzmatdaşlygy giňeltmek, täze tehnikalar we tehnologiýalar, garaz, doly bahaly durmuş şertlerini üpjün etmek babatda ägirt uly mümkinçilikleriň döreýändigini aýratyn nygtamaly.

Ministrler Kabinetiniň şol mejlisinde Türkmenistanyň täze başlangyjy BMG tarapyndan goldanylan ýagdaýynda, onuň degişli syýasy-hukuk meseleleriniň Türkmenistanda geçirilmegi göz öňünde tutulýan VI Hazar sammitinde ilik-düwme seredilip we kabul edilip bilinjekdigi hakynda aýdyldy. Görnüşi ýaly, bu başlangyja düýpli taýýarlyk görlüpdir we ol, nesip bolsa, BMG-niň Baş Assambleýasynda doly goldaw tapar diýip pikir edýäris.

Magtymguly Pyragyda:

Sözläbilseň ýagşy sözle,
Halk ýamanyň bizarydyr —

diýen setirler bar. Ine, Türkmenistanyň bu başlangyjy Magtymguly atamyzyň aýdan şol ýagşy sözlerindendir.

Ýoluň ak!

Seýitguly GELDIÝEW.

“Türkmenistan”.

Aşgabat, 10-njy sentýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda halk hojalyk toplumynyň pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri jemlenildi hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň wajyp meselelerine garaldy.

Milli Liderimiz mejlisiň gün tertibine geçip, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowa söz berdi. Wise-premýer 2021-nji ýylyň sekiz aýynyň makroykdysady görkezijileri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýän we ykdysadyýetiň sazlaşykly ösüşiniň üpjün edilmegine gönükdirilen anyk işleriň netijesinde oňyn netijeler gazanyldy. Şu ýylyň ýanwar — awgust aýlarynda jemi içerki önümiň durnukly ösüşi üpjün edildi. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, önümçiligiň mukdary 5,5 göterim ýokarlandy.

Şu ýylyň sekiz aýynda bölek satuw haryt dolanyşygy 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 17 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň möçberi 9,6 göterim artdy.

Hasabat döwrüniň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 114,5 göterime, çykdajy bölegi bolsa 97,5 göterime deň boldy.

Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk haky geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim köpeldi. Aýlyk haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary doly maliýeleşdirildi. Oba milli maksatnamasynyň rejelenen görnüşini ýerine ýetirmegiň çäklerinde, durmuş maksatly desgalaryň 102-siniň, şol sanda suw arassalaýjy desgalaryň 35-siniň, meýdany 129,1 müň inedördül metr bolan ýaşaýyş jaýlarynyň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy dowam etdi. 1 milliard 449,1 million manat möçberinde düýpli maýa goýum serişdeleri özleşdirildi.

Şeýle hem wise-premýer Ýokary gözegçilik edarasynyň Türkmenistanyň Prezidentiniň 2021-nji ýylyň 30-njy iýulyndaky degişli Kararyna laýyklykda, ulanmaga berilmeli binalaryň we desgalaryň gurluşygynyň öz wagtynda, ýokary hilli tamamlanmagyny berk gözegçilikde saklaýandygy barada hasabat berdi. Gurluşyk işleriniň hil derejesi hemişelik üns merkezinde durýar.

Şu ýylyň 6-njy sentýabryndaky ýagdaýa görä, ýurdumyzda iri önümçilik we durmuş maksatly binalaryň 50-den gowragy ulanylmaga berildi. Şu aýyň dowamynda ýene-de 4 sany bina ulanylmaga berler. Olaryň hatarynda A.Nyýazow şaýoly bilen Hoja Ahmet Ýasawy köçesiniň demirgazyk-günbatar tarapynda döwrebap seýilgäh, ýerasty geçelgeler bar. Döwlet münberiniň toplumy, paýtagtymyzyň Tähran köçesiniň ugrunda Söwda we dynç alyş, işewürlik merkezlerinde hem-de döwrebap ýaşaýyş jaýlarynda gurluşyk-gurnama işleri tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň Döwlet býujeti boýunça teklipleri taýýarlamagy we ony Ministrler Kabinetiniň garamagyna bermegi tabşyrdy. Baş maliýe meýilnamasynyň taslamasynda geljek ýylda aýlyk haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň ortaça 10 göterim köpeldilmegi göz öňünde tutulmalydyr.

Milli Liderimiz ykdysadyýetimiziň ýagdaýyny seljermegi dowam etmek hem-de emele gelýän ýagdaýlardan ugur alyp, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň garaşylýan netijelerini anyk kesgitlemek barada wise-premýere degişli tabşyryklary berdi. Şol bir wagtyň özünde, döwletimizi ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalaryň ýerine ýetirilmeginiň wajypdygy bellenildi. Munuň özi dünýä ykdysadyýetinde emele gelen ýaramaz ýagdaýlaryň ýurdumyzyň ykdysadyýetine ýetirýän täsirini gysga we orta möhletde azaltmaga mümkinçilik berer.

Döwlet býujetiniň girdejilerini artdyrmak üçin zerur çäreleri görmek, kabul edilen maksatnamalary maliýeleşdirmegiň goşmaça çeşmelerini gözlemek öňde durýan işleriň möhüm ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Döwlet Baştutanymyz kabul edilen maksatnamalary maliýeleşdirmek üçin köp mukdarda maliýe serişdelerini çekmegiň möhümdigi barada aýdyp, wise-premýere bu ugurda maksatnamalaýyn işleri alyp barmagy we ilkinji nobatda, döwlet serişdeleriniň möçberlerine hem-de onuň netijeli peýdalanylyşyna berk gözegçiligi ýola goýmagy tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Hasabatyň çäklerinde nebiti we gaz kondensatyny çykarmagyň hem-de nebiti gaýtadan işlemegiň tehniki-ykdysady görkezijileri barada maglumat berildi. Benzin öndürmek boýunça meýilnama 107,5 göterim, polipropilen önümçiliginiň meýilnamasy 109,7 göterim, tebigy we ugurdaş gaz çykarmagyň meýilnamasy 122,1 göterim, mawy ýangyjy eksport etmegiň meýilnamasy 133,6 göterim, maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy bolsa 102,1 göterim berjaý edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýere ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň pudaklaýyn edaralarynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça anyk tabşyryklary berdi. Milli Liderimiz bu ugurda öňde durýan anyk wezipeler barada aýdyp, nebitiň çykarylýan möçberlerini artdyrmagyň, nebiti gaýtadan işleýän kärhanalaryň doly güýjünde işledilmeginiň, suwuklandyrylan gazyň we beýleki önümleriň öndürilýän mukdaryny köpeltmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz bu ugra degişli ylmy düzümleriň wekilleriniň gatnaşmagynda alymlar bilen bilelikde maslahat geçirip, bar bolan meseleleri ara alyp maslahatlaşmak, nebitiň baý gorlary bolan geljegi uly känleriň mümkinçiliklerini seljermek, şeýle hem “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasynyň we “Türkmennebit” döwlet konserniniň öňünde durýan wezipeleri ýerine ýetirmek bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşmagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz nebiti gaýtadan işleýän kärhanalary döwrebaplaşdyrmaga döwlet tarapyndan goldaw berilýändigini belläp, olary doly güýjünde işletmek bilen baglanyşykly meseleleri degişli derejede çözmegi tabşyrdy.

Nebitgaz toplumyna maýa goýumlaryny çekmek boýunça işleri işjeňleşdirmegiň zerurdygy nygtaldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýere gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işleri doly seljermegi we olaryň durnukly ösüşini üpjün etmek boýunça zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow gözegçilik edýän söwda we dokma toplumlarynda hem-de telekeçilik ulgamynda şu ýylyň sekiz aýynda alnyp barlan işleriň jemleri barada hasabat berdi.

Ýanwar — awgust aýlarynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, söwda dolanyşygynyň ösüşi 120,8 göterime, önüm öndürmegiň ösüşi bolsa 117,6 göterime deň boldy.

Dokma senagaty ministrliginiň kärhanalarynda öndürilen nah ýüplügiň we matalaryň öndürilişi, degişlilikde, 116,8 göterim hem-de 104,4 göterim, tikin we örme önümleri boýunça 121,8 göterim, gön önümleri boýunça 104,3 göterim ýerine ýetirildi.

Ýylyň başyndan bäri “Türkmenhaly” döwlet birleşigi boýunça önüm öndürmegiň meýilnamasy 110,1 göterim berjaý edildi, şunda ösüş 155,2 göterime deň boldy.

Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça şu ýylyň sekiz aýynda birža söwdalarynyň 198-si geçirilip, şolarda 20 müň 866 şertnama bellige alyndy.

Hasabat döwründe Söwda-senagat edarasy tarapyndan amala aşyrylan işleriň ösüşi 105,7 göterime deň boldy.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüşi 137,4 göterime, senagat önümçiligi boýunça bolsa 107 göterime barabar boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, kiçi we orta telekeçiligi goldamak, milli ykdysadyýetimiziň hususy böleginiň ösdürilmegine ýardam bermek, häzirki zaman işewürlik ulgamyny döretmek, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksport ugurly önümçilikleriň möçberlerini artdyrmakda usulyýet goldawyny bermek, şeýle hem harytlary ýerlemegiň täze bazarlaryny we usullaryny gözlemäge ýardam bermek boýunça işleri dowam etmek barada görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow gözegçilik edýän gurluşyk, senagat hem-de energetika toplumlarynyň, “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň we paýtagtymyzyň häkimliginiň şu ýylyň sekiz aýynda alyp baran işleriniň jemleri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe öndürilen önümleriň hem-de gurluşyk-senagat pudagynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 129,2 göterim berjaý edildi.

Gurluşyk we binagärlik ministrligi tarapyndan şu ýylyň ýanwar — awgust aýlarynda bellenilen işleriň meýilnamasy 110,5 göterim ýerine ýetirildi.

Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi tarapyndan önümleri öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 124,9 göterim berjaý edildi.

Ýylyň başyndan bäri Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120,4 göterim berjaý edildi.

Elektrik energiýasyny öndürmegiň ösüşi 111 göterime, ony eksport etmegiň ösüşi bolsa 135,8 göterime deň boldy.

“Türkmenhimiýa” döwlet konserni önümleri öndürmegiň hem-de hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasyny 136,2 göterim berjaý etdi.

Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň hem-de hyzmatlaryň meýilnamasy 165,8 göterim derejede amal edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, 2022-nji ýyl üçin maýa goýum maksatnamasyny taýýarlamagyň zerurdygyna ünsi çekip, geljek ýylda ýurdumyzda gurluşyk işleriniň möçberiniň düýpli artjakdygyny belledi hem-de gurluşyk senagatynyň ösdürilmegine, täze önümhanalaryň hem-de kärhanalaryň gurluşygyna aýratyn üns bermegi tabşyrdy.

Gurluşyk toplumynyň zerurlyklaryny doly derejede üpjün etmek üçin ähli önümçilik düzümleriniň sazlaşykly işlemegini gazanmak zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Şeýle hem ýaşaýyş jaýlarynyň, döwrebap şäherçeleriň, durmuş maksatly desgalaryň, aýratyn-da, Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkezinde meýilleşdirilen desgalaryň gurluşygy boýunça işleriň depginini güýçlendirmegiň möhümdigine üns çekildi.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň içinde energetika halkasyny döretmegiň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamyny gurmak işini dowam etdirmegiň zerurdygyny nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gurluşyk we senagat pudaklaryna uly möçberde maýa goýumlarynyň çekilmeginiň möhümdigi barada aýdyp, wise-premýere bu ugurda alnyp barylýan işleri düýpli seljermegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň sekiz aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Obasenagat toplumy boýunça önümçiligiň ösüşi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 108,3 göterime deň boldy. Şol sanda bu görkeziji Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça 109,1 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 102,1 göterime, “Türkmen atlary” döwlet birleşigi boýunça 102,6 göterime barabar boldy. Maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy 130,3 göterim ýerine ýetirildi.

Wise-premýer 13-14-nji sentýabrda Daşkent şäherinde geçiriljek Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-özbek toparynyň nobatdaky 16-njy mejlisine hem-de Suw hojalyk meseleleri boýunça bilelikdäki türkmen-özbek hökümetara toparynyň nobatdaky mejlisine taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzir möhüm möwsümiň — pagta ýygymynyň we bugdaý ekişiniň başlanandygyny aýtdy. Bu işleri ýokary derejede we guramaçylykly geçirmek möhümdir.

Döwlet Baştutanymyz oba hojalyk önümleriniň öndürilýän möçberini köpeldip, daşary ýurtlardan getirilişini azaltmagyň, şonuň ýaly-da, içerki bazarlarymyzy özümizde öndürilen önümler bilen üpjün etmegiň zerurdygyny aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda maldarçylygy ösdürmek we mallaryň baş sanyny artdyrmak boýunça hem zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Milli Liderimiz Türkmenistanyň we Özbegistanyň birek-birege hormat goýmak hem-de ynanyşmak ýörelgelerine esaslanýan döwletara gatnaşyklarynyň okgunly ösýändigini kanagatlanma bilen belläp, netijeli söwda-ykdysady we işewür gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmek üçin uly kuwwatyň bardygyny aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz bilelikdäki hökümetara toparlaryň işiniň ähmiýeti barada aýdyp, bu tejribäniň özara bähbitlilik we uzak möhletleýinlik esasda guralýan hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň netijeli guraly hökmünde özüni görkezendigini nygtady hem-de bu babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Toýlyýew bilim, ylym, saglygy goraýyş we sport ulgamlarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bilim ulgamynda amala aşyrylýan özgertmelere laýyklykda, hasabat döwründe okuw işini kämilleşdirmek, ýaş nesillerimize döwrebap bilim bermek, olary milli we umumadamzat ruhy gymmatlyklary esasynda terbiýelemek babatda degişli işler geçirildi.

Talyp ýaşlar hem-de mekdep okuwçylary halkara ders bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş edip, altyn, kümüş, bürünç medallara, dürli derejedäki diplomlara mynasyp boldular.

Ýylyň başyndan bäri halkara guramalar hem-de hyzmatdaş ýokary okuw mekdepleri bilen köp sanly onlaýn okuwlar we ylmy maslahatlar guraldy.

Sanly ykdysadyýeti ösdürmek bilen baglylykda, toplumyň garamagyndaky ministrlikleriň hem-de Ylymlar akademiýasynyň merkezi edaralarynyň düzümi kämilleşdirildi.

Ylymlar akademiýasynyň ylmy-barlag institutlarynda, ministrlikleriň garamagyndaky ylmy edaralarda hem-de ýokary okuw mekdeplerinde ylmyň we tehnologiýalaryň ileri tutulýan ugurlary boýunça ylmy-barlag işleri utgaşykly alnyp baryldy.

Saglygy goraýyş ulgamynda “Saglyk” Döwlet maksatnamasynyň rejelenen görnüşi, Türkmenistanyň ýiti ýokanç kesele garşy taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň meýilnamasy, Türkmenistanda ilatyň kesellere garşy göreşmek ukybyny ýokarlandyrmak boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli maksatnama hem-de “Sagdyn ene — sagdyn çaga — sagdyn geljek” atly Milli strategiýa tassyklanyldy.

Agyr atletikaçy Polina Gurýewanyň Ýaponiýanyň Tokio şäherinde geçirilen XXXII Tomusky Olimpiýa oýunlarynda üstünlikli çykyş etmegi şu ýylyň başyndan bäri ýurdumyzyň sportunyň gazanan uly üstünlikleriniň hatarynda görkezildi.

Şeýle hem ýanwar — awgust aýlarynda ýurdumyzyň içeri we daşary syýasatyna, taryhy özgertmelere bagyşlanan wagyz-nesihat işleri, halkara guramalar hem-de daşary ýurtlaryň degişli ministrlikleri bilen teleköpri arkaly maslahatlar, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy, Aşgabat şäheriniň 140 ýyllygy mynasybetli ylmy-amaly maslahatlar guraldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýaşlaryň öz mümkinçiliklerini amala aşyrmaklary, şahsyýet hökmünde başarnyklaryny görkezmekleri üçin ähli şertleri döretmegiň zerurdygyny nygtady. Milli Liderimiz bu ileri tutulýan ulgama maýa goýumlaryny gönükdirmegiň wajypdygyna ünsi çekip, munuň ýaş nesliň sebitleri hem-de tutuş ýurdumyzy dolandyrmak we ösdürmek işine mundan beýläk-de işjeň gatnaşmagyna mümkinçilik berjekdigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz ýaşlary goldamak boýunça maksatnamalar toplumyny taýýarlamagyň, eger zerur bolsa, bu maksatnamalara kanunçylyk derejesinde Milli Geňeşiň Mejlisinde garamagyň möhümdigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýere şu meseleleri seljermek hem-de zerur çäreleri görmek tabşyryldy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa gözegçilik edýän ulgamlarynda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe dürli medeni çäreler, şol sanda iýun aýynda Lebap welaýatynda Medeniýet hepdeligi hem-de 6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda guralan Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde çäreler geçirildi. Täze desgalary ulanmaga bermek mynasybetli dabaralar guraldy, şanly seneleriň hormatyna döredijilik bäsleşikleri yglan edildi.

Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek boýunça degişli çäreler görüldi. Ýurdumyzyň köptaraplaýyn we milli hödürnamalaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça Daşary işler ministrligi bilen bilelikde degişli işler alnyp baryldy.

Döwrüň talaplaryna laýyklykda, medeniýet ulgamynyň edaralarynyň, şol sanda muzeýleriň, kitaphanalaryň we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça çäreler görülýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýeriň ünsüni gözegçilik edýän ulgamlarynyň öňünde durýan wezipelere çekdi. Bu wezipeler Garaşsyz ýurdumyzda bolup geçýän wakalary köpräk döredijilikli beýan etmekden, baýramçylyklar we şanly seneler mynasybetli göz öňünde tutulan medeni çäreleri ýokary derejede guramaçylykly geçirmekden ybaratdyr.

Milli Liderimiz teleradioýaýlymlarda öwrediji we gyzykly gepleşikleri köpräk goýbermegiň wajypdygyny nygtady. Şonuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz ykdysadyýetimize sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça geçirilýän işleri düşündirmek bilen düýpli meşgullanmagyň wajypdygyny belledi we bu babatda degişli görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew şu ýylyň sekiz aýynda ulag-kommunikasiýa toplumynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Ýanwar — awgust aýlarynda bu toplumda hyzmatlary ýerine ýetirmek we önüm öndürmek boýunça meýilnama 111,9 göterim berjaý edildi.

Hasabat döwründe ösüş depgini “Türkmendemirýollary” agentligi boýunça 107,3, “Türkmenawtoulaglary” agentliginde 140, “Türkmendeňizderýaýollary” agentliginde 141,1, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi boýunça 110,6 göterime deň boldy. “Türkmenhowaýollary” agentligi boýunça hem degişli işler alnyp baryldy.

Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýük daşamagyň meýilnamasy 103,1, ýük dolanyşygynyň meýilnamasy 105,2 göterim berjaý edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, geljekde hem ulag we aragatnaşyk ulgamynyň işini sazlaşykly, netijeli üpjün etmek üçin ähli tagallalary etmegiň zerurdygyny belledi hem-de bu ulgamyň ýurdumyzyň okgunly durmuş-ykdysady ösüşiniň möhüm şerti bolup durýandygyny aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz öňde durýan wezipeleri kesgitläp, bu ulgamyň işiniň düşewüntliligini ýokarlandyrmak, agentlikleriň işlerini, şol sanda öňdebaryjy sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly kämilleşdirmek üçin bar bolan mümkinçilikleri doly herekete getirmegiň zerurdygyny belledi hem-de agentligiň ýolbaşçysyna anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow şu ýylyň sekiz aýynda Daşary işler ministrligi tarapyndan ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Ýanwar — awgust aýlarynda Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruny yzygiderli durmuşa geçirmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek hem-de öňde goýlan wezipeleri çözmek boýunça degişli işler geçirildi.

Ýokary derejedäki saparlar, duşuşyklar we gepleşikler halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde aýratyn orny eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, hasabat döwründe ýurdumyza Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Prezidentiniň gelendigi bellenildi. Şeýle hem Gyrgyz Respublikasynyň Prezidentiniň Türkmenistana resmi sapary, Täjigistan Respublikasynyň Prezidentiniň döwlet sapary boldy. 6-njy awgustda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygy boldy. Şeýle hem Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary hem-de Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň Baş sekretary, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy ýurdumyza geldiler.

Hasabat döwründe onlaýn tertipde hormatly Prezidentimiziň birnäçe ýurtlaryň Liderleri bilen duşuşyklary geçirildi. Döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly YHG-nyň XIV sammitine, Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň resmi däl maslahatyna hormatly myhman hökmünde, “Durnukly ösüş üçin gazylyp alynýan senagatyň özgerişi” mowzugy bilen geçirilen ýokary derejeli ählumumy “tegelek stoluň” başyndaky maslahata, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ylym we tehnologiýalar boýunça ikinji sammitine hem gatnaşdy.

Hormatly Prezidentimiz daşary ýurtlaryň döwlet Baştutanlarynyň birnäçesi bilen telefon arkaly söhbetdeş boldy.

Sanly ulgam arkaly dürli derejedäki duşuşyklaryň 1 müň 173-si guraldy. Ýylyň dowamynda halkara resminamalaryň 109-syna gol çekildi.

DIM-niň ugry boýunça duşuşyklar we geňeşmeler yzygiderli guraldy. Şeýle hem Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we ABŞ-nyň arasyndaky köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ministrler derejesindäki nobatdaky duşuşygy, “Merkezi Aziýa — Hytaý” we “Merkezi Aziýa — Russiýa” derejesinde daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň duşuşyklary, Aziýa — Ýuwaş umman sebiti ýurtlarynyň ýokary derejeli maslahaty, “Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” ýokary derejeli dialogyň nobatdaky tapgyry geçirildi.

Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek boýunça yzygiderli çäreler görülýär. Hasabat döwründe ikitaraplaýyn Hökümetara toparlaryň we beýleki degişli düzümleriň çäklerinde nobatdaky duşuşyklar hem-de daşary ýurtlaryň işewür toparlarynyň wekilleri bilen gepleşikler geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, oňyn Bitaraplyk, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de “Açyk gapylar” ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasy strategiýany durmuşa geçirmek bilen, Türkmenistanyň mundan beýläk-de sebitiň we dünýäniň ýurtlary bilen köpugurly hyzmatdaşlygy, abraýly halkara guramalar bilen netijeli gatnaşyklary ösdürjekdigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Daşary işler ministrliginiň ugry boýunça netijeli döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmaga ýardam edýän yzygiderli duşuşyklaryň ähmiýetini belledi. Döwlet Baştutanymyz özara gatnaşyklaryň möhüm ugurlary boýunça yzygiderli pikir alyşmak, şol sanda sebit we halkara ähmiýetli çäreleri geçirmegiň, olaryň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegiň meselelerini ara alyp maslahatlaşmak maksady bilen, Daşary işler ministrlikleriniň arasynda syýasy maslahatlaşmalary yzygiderli geçirmegiň wajypdygyny aýdyp, wise-premýer, daşary işler ministrine anyk tabşyryklary berdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, Ýer ýüzünde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy we onuň dünýä ykdysadyýetine ýetirýän ýaramaz täsiri sebäpli ýüze çykýan daşarky ýagdaýlara garamazdan, ýubileý ýylynda hem Garaşsyz döwletimiziň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda sekiz aýyň dowamynda depginli ösmegini dowam edendigini belledi.

Hasabat döwründe ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi 6,2 göterim derejede saklandy. Berkarar Watanymyzda iri senagat we durmuş desgalarynyň gurluşygy depginli dowam edýär. Bu desgalaryň hatarynda täze şäherçelerdir ýaşaýyş jaýlaryny, dynç alyş we sagaldyş merkezlerini, mekdepleridir çagalar baglaryny hem-de ençeme beýleki desgalary görkezmek bolar.

Bellenen meýilnamalara laýyklykda, şu ýylda 30 sany iri desganyň ýerine 56 sany desga işe girizildi. Ýylyň ahyryna çenli ýene-de ençeme desganyň ulanylmaga berilmegi göz öňünde tutulýar.

Hasabat döwründe umumy meýdany ýarym million inedördül metre golaý ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berildi.

Döwlet Baştutanymyz ylym-bilim ulgamlarynda özgertmeleriň dowam edýändigini, önümçilikleriň döwrebaplaşdyrylýandygyny, bazar ykdysadyýetiniň emele gelýändigini kanagatlanma bilen belledi. Nebitgaz ýataklary özleşdirilip, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we aragatnaşyk ulgamlarynyň hem-de Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy alnyp barylýar. Şeýle hem beýleki halkara taslamalary amala aşyrmaga taýýarlyk görülýär.

Milli Liderimiz ýurdumyzda hususy işewürligi ösdürmek, telekeçileri ykdysadyýetimizde özgertmeleri geçirmäge giňden çekmek boýunça döwlet syýasatynyň dowam etdirilýändigini aýtdy.

Biz şu ýubileý ýyly üçin wezipelerimizi Ministrler Kabinetiniň geçen ýarym ýylyň jemlerine bagyşlanan mejlisinde hem-de ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda anyk kesgitledik. Bu wezipeler köp işleri amala aşyrmagy talap edýär diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi. Şoňa görä-de, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmegiň we beýleki döwletlere iberilýän harytlaryň möçberini artdyrmagyň Döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilişine goşmaça itergi bermelidiris. Dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etmelidiris. Ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň sanawyny we eksport edilýän ugurlaryny giňeltmelidiris diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Hormatly Prezidentimiz esasy wezipeleriň biri barada aýdyp, kabul edilen Maksatnamalara laýyklykda, bu wezipeleriň ykdysadyýetimizi bazar şertlerine geçirmekden ybaratdygyny belledi. Bütin dünýä şu usulda işleýär we ykdysadyýetimizi bazar şertlerine näçe tiz geçirsek, mähriban halkymyz şonça-da çalt gowy durmuşda ýaşar.

Eger siziň käbiriňizde aýry-aýry pudaklar bazar şertlerinde işläp bilmez diýen düşünje bar bolsa, onda bu pikir ýalňyşdyr diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi we şol pudaklar üçin ýaş, sowatly, gujur-gaýratly, häzirki döwrüň talaplaryna laýyklykda işläp we ýolbaşçylyk edip biljek başarnykly adamlary saýlap almagy tabşyrdy.

Mälim bolşy ýaly, ýylyň ahyryna çenli biziň öňümizde birnäçe möhüm çäreler bar. Sentýabr aýynda biz berkarar döwletimiziň baş baýramyny — Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyny dabaraly belläris, Halk Maslahatynyň mejlisini geçireris diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Göreldeli we yhlasly zähmet çekip, ýurdumyzyň ösüşine uly goşant goşan mynasyp zähmetkeşler döwlet sylaglary bilen sylaglanar. Şeýle hem, ata Watanymyzyň ýubileýine bagyşlap, dabaraly harby ýörişi geçireris. Dekabr aýynda bolsa Garaşsyz Türkmenistanyň Bitaraplyk gününi belläris diýip, milli Liderimiz aýtdy we bu çäreleriň ählisini ýokary derejede geçirmek üçin gowy taýýarlyk görmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Ýurdumyzyň energetika senagaty milli ykdysadyýetimiziň iri pudaklarynyň biri hökmünde Watanymyzyň bedew batly ösüşlerinde möhüm orna eýedir. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe bu ulgamy düýpli ösdürmäge uly üns berilýär. Munuň şeýledigine Balkan welaýatynda amala aşyrylan we dowamat tapýan ägirt uly işleriň mysalynda-da aýdyň göz ýetirmek bolýar. Mundan bary-ýogy birnäçe ýyl öň, Hazar deňziniň kenarynda dünýäniň ösen ýurtlarynyň iň kämil enjamlary bilen birkemsiz üpjün edilen täze «Awaza» Döwlet elektrik stansiýasy gurlup, hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda işe girizildi. Şonuň yzysüre bolsa welaýat merkezindäki öň hereket edýän Balkanabat Döwlet elektrik stansiýasynyň düzüminde täze gurlan energobloklaryň birbada ikisiniň herekete girizilmegi netijesinde, bu bekediň kuwwatlylygy düýpli artdyryldy. Kenarýaka Türkmenbaşy şäherindäki ýylylyk elektrik merkeziniň bölekleýin döwrebaplaşdyrylyp, täzeden enjamlaşdyrylmagy bilen bolsa tutuş welaýatda elektrik energiýasynyň öndürilýän möçberleri has-da artdyryldy.

Döwlet Baştutanymyzyň kabul eden «Balkan welaýatynyň birnäçe etraplaryny durmuş-ýaşaýyş taýdan toplumlaýyn ösdürmegiň meseleleri hakynda» Kararyna laýyklykda, welaýatda bu ulgamda il-ýurt bähbitli işleriň ýene ençemesiniň amala aşyrylmagy günbatar sebitiň ösüşlerinde möhüm ähmiýete eýe bolar.

Aslynda, elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjünçilik eşretli ýaşaýşyň möhüm şertidir. Geçen ýylyň 9-njy sentýabrynda Gahryman Arkadagymyzyň Balkan welaýatyna amala aşyran iş saparynda Türkmenbaşynyň nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda taslama kuwwaty 70 MWt/sagat bolan iki sany täze gazturbinaly elektrik stansiýasynyň gurluşygyna we hereket edýän elektrik bekediniň durkuny täzelemek işlerine badalga bermegi hem bu möhüm ulgamyň kuwwatynyň barha artýandygyndan nyşandyr. Dabaraly ýagdaýda düýbi tutulan täze energiýa desgalarynyň işe girizilmegi bilen, geljek ýyllarda Balkan welaýatynda toguň öndürilişi has hem artar. Çünki islendik önümçiligiň elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün edilmegi döwrüň möhüm talabydyr. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde, diňe bir öz ýurdumyzy elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek bilen çäklenilmän, eýsem, ony eksport etmäge gönükdirilen taslamalar hem üstünlikli amala aşyrylýar.

Balkanly energetikler «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň ruhuna mynasyp zähmet çekip, tutuş ýurt derejesinde ählihalk tarapyndan toýlanýan hünär baýramlaryna hem mynasyp sowgatlary bilen geldiler. «Balkanenergo» önümçilik birleşigimiz boýunça şu ýylyň geçen sekiz aýynda 43 million 755 müň manatlyk elektrik energiýasyny üstaşyr geçirmek baradaky meýilnama artygy bilen berjaý edildi. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna ykjam taýýarlyk görülýän döwürde birleşigimiz boýunça gazanylan ýokary ykdysady görkezijiler başga-da az däl. Şu ýylyň gürrüňi edilýän ýanwar — awgust aýlarynda önümçilik birleşigimiz boýunça öndürijilerden kabul edilip, sarp edijilere üstaşyr geçirilen elektrik energiýasynyň möçberi millionlarça kilowat-sagada ýetdi. Diňe bir «Awaza» Döwlet elektrik stansiýasynda geçen sekiz aýda 705 million kilowat-sagat elektrik energiýasyny öndürmek baradaky meýilnama 110 göterime barabar amal edildi. Bu ugurda Balkanabat Döwlet elektrik stansiýasynda gazanylan üstünlikler hem öwgä mynasypdyr. Hasabat döwründe elektrik desgalaryny we geçirijilerini düýpli abatlamagyň meýilnamalaryna hem artygy bilen hötde gelindi. Gazanylýan üstünliklerde birleşigimiziň welaýatyň etrapdyr şäherlerindäki düzümlerinde yhlasly zähmet çekýän aýry-aýry işgärleriň hem mynasyp paýy bar. Olardan Balkanabat şäher elektrik ulgamlarynyň dispetçeri, «Watana bolan söýgüsi üçin» medalynyň eýesi Sapargeldi Nepesowyň, Serdar elektrik ulgamlary kärhanasynyň elektromontýory Söýün Kütiýewiň, Gumdag şäher elektrik ulgamlarynyň ussasy Aşyrguly Haladowyň, Türkmenbaşy elektrik ulgamlary kärhanasynyň dispetçeri Durdy Hojaýewiň, 35 kw we ýokary elektrik geçiriji howa ulgam gullugynyň elektromontýory Dmitriý Aksýutiniň, Esenguly etrap elektrik ulgamynyň elektromontýory Begenjaly Amanalyýewiň, transformator beketleri gullugynyň ussasy Ýegenmämmet Begjanowyň, Etrek etrap elektrik ulgamynyň elektromontýory Benni Benniýewiň we beýlekileriň atlaryny görkezmek bolar. Hünärmenlerimiziň öndürijilikli işleýişleri ýaly, olaryň medeniýetli dynç alyp, saglyklaryny berkitmekleri barada-da yzygiderli alada edilýär. Diňe bir şu ýylyň başyndan bäri önümçilik birleşigimiziň Balkanabatdaky «Energetik» şypahanasynda ýeňillikli ýollanmalar esasynda döwrebap dynç alyp, saglyklaryny dikelden işgärlerimiziň sany 350-den hem geçýär.

Gaýratly işleri bitirip, ilata nur paýlamak bagtyna eýe bolan ýurdumyzyň energetika ulgamynyň ähli işgärlerini hünär baýramlary bilen tüýs ýürekden gutlaýarys. Döwletimiziň ykdysady kuwwatyny has-da ýokarlandyrmaga hem-de bize döredijilikli zähmet çekmäge ähli mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, tutumly işleri hemişe rowaç bolsun!

Çary TAÝLYÝEW,

«Balkanenergo» önümçilik birleşiginiň kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy.

Häzirki wagtda Türkmenistan bütin dünýäde ykdysady taýdan durnukly ösýän senagat döwleti hökmünde tanalýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda milli ykdysadyýetimizi ösdürmegiň strategiýasy üstünlikli durmuşa geçirilen ýurdumyzda halk hojalygynyň ähli pudaklary häzirki zaman talaplaryna laýyklykda döwrebaplaşdyrylýar. Hususan-da, milli ykdysadyýetimizi sanlylaşdyrmak we iň kämil innowasiýalar bilen üpjün etmek babatda amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeler muňa aýdyň şaýatlyk edýär.

Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasatynda ileri tutulýan ugurlaryň biridir. Bu ugurda ýurdumyzda ösen sanly giňişligi kemala getirmek, bäsdeşlige ukyply önümçiligi innowasion tehnologiýalaryň hasabyna ösdürmek üçin uly möçberli maýa goýumlar goýulýar. Daşary ýurtlarda öndürilen iň kämil innowasiýalar halk hojalygynyň pudaklaryna giňden ornaşdyrylyp, önümçiligi dolandyrmakda kompýuter tehnologiýalarynyň mümkinçiliklerinden peýdalanylýar.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ykdysadyýetimizi ösdürmegiň we döwrebaplaşdyrmagyň binýatlaýyn şerti bolan sanly ykdysadyýeti kemala getirmek ugrunda ägirt uly işler durmuşa geçirildi. Hormatly Prezidentimiziň döwlet başyna geçmegi bilen, degişli ugruň kanunçylyk binýadyny berkitmeklige düýpgöter täzeçe çemeleşmeler esasynda aýratyn üns berildi. Milli Liderimiziň Karary bilen «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» tassyklanyldy. Bu resminama laýyklykda, milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna sanly tehnologiýalar giňden ornaşdyrylyp, ulgamyň maddy-enjamlaýyn binýady has-da berkidilýär. Munuň özi ykdysadyýetimiziň kuwwatynyň has-da artmagyna hem-de netijeli sanlylaşdyrylmagyna doly mümkinçilik berýär.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmekligi has-da kämilleşdirmek babatda alnyp barylýan işler netijeli häsiýete eýe bolýar. Muňa mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy toýlanýan üstümizdäki ýylda sanly ulgamy ösdürmekligiň kanunçylyk binýadyny berkitmek babatda kabul edilen täze çözgütler, döwlet Baştutanymyzyň Karary bilen tassyklanan «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» we ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy hem doly subut edýär. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» göz öňüne tutulan wezipeleriň amala aşyrylmagyny üpjün etmek maksady bilen kabul edilen bu maksatnama ençeme resminamalara laýyklykda işlenip düzüldi. Bu bolsa Gahryman Arkadagymyzyň sanly ykdysadyýeti ösdürmek babatda amala aşyrýan ykdysady özgertmeleriniň halkymyzyň bagtyýar geljeginiň hatyrasyna durmuşa geçirilýändigini görkezýär.

Perman ÝANABAÝEW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Golaýda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumyna, bu ugurda iş alyp barýan telekeçilere dünýä belli «John Deere» kompaniýasynyň oba hojalyk tehnikalarynyň nobatdaky tapgyry gelip gowuşdy.

Täze gelip gowşan tehnikalar 8-nji sentýabrda ýurdumyzda badalga berlen pagta ýygymy möwsüminde daýhanlar, bu ugurda iş alyp barýan telekeçiler üçin ajaýyp toý sowgady boldy. Milli Liderimiz tarapyndan döredilýän amatly iş şertleri, täze tehnikalaryň, olaryň tirkeg gurallarynyň hem-de beýleki zerur enjamlarynyň gelip gowuşmagy daýhanlaryň, telekeçileriň zähmete höwesini artdyryp, göwünlerini galkyndyrýar.

Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň Änew şäherinde täze tehnikalaryň gelip gowuşmagy mynasybetli geçirilen dabaranyň dowamynda «Gündogar akymy» hojalyk jemgyýetiniň hünärmeni Aman Myradow bilen söhbetdeş bolanymyzda, ol şeýle diýdi:

— Kuwwatlylygy ýylda 18 müň tonna çigidi gaýtadan işläp, 7 müň 200 tonna arassalanan ösümlik ýagyny hem-de günde 60 tonna un öndürmäge mümkinçilik berýän «Gündogar akymy» hojalyk jemgyýeti paýtagtymyzyň Bagtyýarlyk etrabynyň çäginde ýerleşýär. Bize geçen ýyl Ahal welaýatynyň Sarahs etrabynyň çäginde oba hojalyk ekinlerini ýetişdirmek üçin 6 müň gektar ýer bölünip berildi. Bu ýerde ekin dolanyşygy esasynda 900 gektara günebakar, 2 müň 550 gektara bugdaý ekmegi, şeýle-de soýa, raps, künji ekinlerini ösdürip ýetişdirip, bol hasyl almagy maksat edinýäris.

Häzirki wagtda bölünip berlen ýere suw we beýleki üpjünçilik ulgamlaryny eltmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Hususan-da, tygşytlaýjy tehnologiýalar esasynda suwy turbalar arkaly eltmek, suw göteriji beketleri, ýörite suw howdanlaryny gurmak meýilleşdirilýär. Mundan başga-da, ýetişdirilen hasyly saklamak we ony zawoda ugratmak üçin Tejen — Sarahs awtomobil ýolunyň hem-de Tejen — Sarahs demir ýolunyň aralygynda ammarlary, tehniki önümçilik desgalaryny gurmagy göz öňünde tutýarys.

Hormatly Prezidentimiziň goldaw-hemaýatlary bilen, hojalyk jemgyýetimize oba hojalyk tehnikalaryny satyn almak üçin 5 ýyl möhletli karz pul serişdeleri berildi. Şeýlelikde, «John Deere» kysymly traktorlaryň 40-sy, kombaýnlaryň 8-si, ekiji hem-de ideg ediji tehnikalaryň 37-si satyn alyndy. Telekeçileri ýurdumyzyň altyn gaznasyna deňäp, yhlasly hem öndürijilikli zähmet çekmegimiz üçin döwlet tarapyndan ähli mümkinçilikleri, ýeňillikleri döredip berýän Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny arzuw edýäris.

Ýeri gelende bellesek, 2019-njy ýylyň 12-nji awgustynda Hazaryň türkmen kenarynda geçirilen birinji Hazar ykdysady forumynyň çäklerinde «John Deere» kompaniýasy bilen Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň arasynda hususy we telekeçilik ulgamlarynda oba hojalygyny ösdürmegiň hem-de daşky gurşawy goramagyň meseleleri boýunça özara düşünişmek hakynda strategik Ylalaşyga gol çekildi. Şoňa laýyklykda, geçen ýylyň dowamynda bu kompaniýanyň dürli tehnikalarynyň birinji tapgyry ýurdumyza getirildi. Täze tehnikalar Watanymyzyň toprak-howa şertlerinde üstünlikli synag edildi hem-de önümçilik şertlerinde oňyn netijeleri görkezdi. «John Deere» kompaniýasynyň dünýäniň öňdebaryjy gazananlary bilen enjamlaşdyrylan kämil tehnikalarynda ähli mümkinçilikler göz öňünde tutulandyr. Olaryň içinde sowadyş-ýyladyş ulgamlary hem işledilýär. Bu döwrebap tehnikalar daýhanlaryň ekerançylyk meýdanlarynda ýetişdiren ýokary hilli we bereketli hasylyny öz wagtynda, ýitgisiz ýygnap almaga şert döredýär. Munuň özi möwsümleýin oba hojalyk işlerini ylmy esasda, bellenilen möhletlerde, agrotehniki kadalara laýyklykda ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde alnyp berlen täze tehnikalary uly buýsanç bilen kabul etdiler. Türkmen telekeçileri üçin dünýä ölçeglerine laýyk gelýän «John Deere» kysymly täze traktorlaryň, tirkeg gurallarynyň we derman serişdelerini sepiji enjamlaryň ýurdumyza getirilmegi oba hojalyk işlerini gysga möhletde tamamlamaga amatly şertleri döreder.

Şamyrat MUHAMMETGURBANOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren awtor.