Mugallymyň sözlerinde-de, özüni alyp barşynda-da sap ýüreklilik bolmalydyr, galplyga, ýasamalyga orun bolmaly däldir. Çagalaryň gözüniň alnynda birje gezek galp aýdan adam olaryň öňünde hemişe ýalançy adam bolup galar.

* * *

Mugallym — özüne ynanylan gymmatly almazy ähli görki bilen şöhlelendirip biler ýaly täzeden işleýän jadygöýdir.

* * *

Mugallym — aýratyn adam. Ol bilim baýlygyny adamlara bagyşlamalydyr. Onsoňam bilim şeýle baýlykdyr, ony ile näçe köp berseň, ol şonça-da artar gider oturar.

* * *

Gowy mugallym özüni çaganyň ýerinde, çagany bolsa öz ýerinde goýup göz öňüne getirmäge çalşar. Eger mekdep otagynda altmyş sany göz oňa gönügen bolsa, onda otuz sany goşa gözüň her biri özbaşyna planetadyr, ählisi birigip bolsa, aňyrsy görünmez älemi, uç-gyraksyz ummany emele getirýär.

Gaýygyň şol ummanyň tolkunlarynyň arasyndan asuda ýüzüp geçmegi mugallymyň kürek urşuna baglydyr.

* * *

Mugallymyň sapak geçende özüni alyp barşy çaga terbiýesine uly täsir edýär.

* * *

Mugallym öz sesine aýratyn üns bermelidir. Gaty şaňňy, gyryljak ses çagany basym irizýär. Ýöne ýuwaş ses hem çaganyň gulagyna zor salyp diňlemegine, netijede armagyna getirýär. Degirmeniň sesi ýaly birsydyrgyn sesem çagany ymyzgandyrgyç bolýar. Ses öwrenilýän sapagy kabul etmegiň guraly bolmalydyr. Mugallymyň sapagy ussat bagşynyň aýdan aýdymyna meňzeş bolmalydyr.

* * *

Mugallym aýdýan zadyna özi ynanmaly hem-de ynandyrmagy başarmaly.

* * *

Mugallymyň özi elmydama bilim äleminde uly, beýik zatlar, maksatlar ugrunda göreşmelidir.

* * *

Mugallym çagalara terbiýe berýärkä, özüniň adaty bir adamdygyny unudyp, hakyky mugallym bolmalydyr. Hakyky mugallym adamkärçiligiň çür başyna çykmalydyr.

* * *

Mugallymyň borjy okuwçynyň kemçiligini, ýetmezini ýüze çykarmak däl-de, eýsem, onuň başarýan zadyny ýüze çykarmakdyr, şony ösdürmekdir we kämilleşdirmekdir, netijede ony gowy şahsyýet edip ýetişdirmekdir.

Arassaja geýnip, birinji klasa okuwa barşy Mälikgulynyň iň süýji ýatlamalarynyň biridi. Şol günleri ýatlamagyň lezzeti ap-aýrydy.

* * *

Mälikgulynyň kakasy Berdimuhamet Annaýew obada abraýly adam.

Sowatly adam!

Ol oba mugallymy.

Ol obanyň — üç kolhozyň ýeke-täk mekdebiniň direktory.

Ol çagalary okadýar.

Ol ululary-da okadýar.

Ol kolhoz başlygy hem goňşusy Mody agany‑da okadýar. Sebäbi diňe bir ýaşlar däl, obanyň orta ýaşly adamlaram, ýaşy durugşan adamlaram ondan sowat aldy. Olar ýaşlarynyň kän uludygyna seretmezden, Berdimuhamet Annaýewe: «Ýoldaş mugallym!» diýip ýüzlenýärler, ony hormatlaýarlar.

* * *

Uzyndan inçesagt, sagdyn, agras, kyrk ýaşa ser uran, pähimli-paýhasly, sowatly direktor obada hormatlanýan, sylanýan adam. Ol okuwçylara ýa mugallymlara käýäp, azgyrylyp ýören ýolbaşçy däldir welin, onuň gelýändigini görseler, edep saklap, gyra çekilerler-de, garaşarlar, uly hormat bilen baş atyp, salam bererler. Direktor olara mylaýym nazar aýlap, hal-ahwal soraşyp geçip gider.

* * *

Direktor, köplenç, çal penjekli, ak köýnekli, başy gara bagana telpekli gezýär. Gürlände howlukman, her bir sözüni maňzyna ýetirip, ýuwaşja gürlär, sözüni diňledigiňçe diňläsiň geler.

* * *

Berdimuhamet mekdepde okaýan kyrk bäş okuwçynyň ählijesiniň adyny, familiýasyny, gylyk-häsiýetini, nähili okaýandygyny, ähli ilen-çalanyny gaty takyk bilýändir.

* * *

«Mähriban adamlar! Meniň sizden etjek bir haýyşym bar. Ýurtda uruş gidýär diýip, çagalaryňyzy okuwdan alyp galyjy bolaýmaň. Çagalar okasyn».

* * *

Kakasy oňa gowy okamagy öwran-öwran sargyt edip gitdi, Mälikgulam söz berip galdy. Okar. Hökman gowy okar.

* * *

Berdimuhamediň bu oba gelen gününden bäri esasy aladasy oba adamlaryna hemaýat etmek, hat-sowat öwretmek boldy. Kimdir biri üçin hat‑petek ýazmaly bolsa-da, onuň ýogy — boýun gaçyrmasy ýok. Ol kimdir birine ýardamynyň degjegini bilse, raýon merkezine, hatda Aşgabada gidip gelmäge-de ýaltanmaýar, garaňky düşensoň bolsa, daşyna adamlary üýşürip, türkmeniň geçmişinden gyzyklydan gyzykly wakalary gürrüň berýär.

* * *

Mekdebiň jaňyny hem Mälikgulynyň kakasy Aşgabatdan ýörite getiripdi. Şonda Berdimuhamet Mälikgula şeýle diýipdi: — Oglum, seniň ýedi ýaşyň doldy. Indi sen okuwa barmaly. Eger okuwa çenli harplary öwrenseň, birinji sentýabrda birinji jaňy saňa kakdyrjak. — Mälikguly jan birinji sentýabra çenli harplary hökman öwrener, ilkinji jaňam kakar — diýip, Ogulbäbek eje ynamly aýdypdy.

Ene ýalňyşmandy, Mälikguly birinji klasa baranda ähli harpy öwrenipdi, ýazyp-da bilýärdi.

* * *

«Bu oglan Berdimuhamet Annaýewiň ogly», «Berdimuhamet direktoryň ogly» diýlip tanyşdyrylanda, Mälikguly adamlaryň özüne nähili mähir hem hormat bilen bakýandyklaryny magat bilýärdi, bu oňa diýseň hoş ýakýardy. Oglanlar bir garagolluk etseler, arasynda Mälikguly bar bolsa, ýaşulular geçirimlilik edýärdiler. «Indi gaýtalamaň» diýýärdiler.

Geçen hepde ýurdumyzyň depginli ösüşiniň täze, belent sepgitlerini şöhlelendirýän nobatdaky möhüm wakalara baý boldy. Ol däp bolan dostlukly döwletara gatnaşyklaryň geriminiň giňeldilmeginiň hem-de täze binagärlik-gurluşyk desgalaryň ulanylmaga berilmeginiň nyşany astynda geçdi. Bu desgalaryň Garaşsyz Watanymyzyň şanly 30 ýyllyk ýubileýiniň öňüsyrasynda ulanylmaga berilmegi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini kuwwatlandyrmaga, halkymyzyň rowaçlygyny artdyrmaga gönükdirilen giň möçberli özgertmeleriň üstünlikli amala aşyrylýandygynyň aýdyň subutnamasy boldy.

23-nji awgustda döwlet Baştutanymyz Mary welaýatyna amala aşyran iş saparynyň barşynda iri “Galkynyş” gaz käninde täze guýularyň gurluşygyna badalga berdi hem-de sebitiň merkezinde ýerleşýän “Türkmeniň ak öýi” binasynyň ýanyndaky köpçülikleýin dabaralary geçirmek üçin niýetlenen binanyň düýbüni tutmak dabarasyna gatnaşdy.

Milli Liderimiz nobatdaky iri düzümleýin taslamanyň durmuşa geçirilmegine badalga berlen dabarada çykyş edip, ýangyç-energetika toplumyna uly möçberde maýa goýumlary goýulýar, bu serişdeler bolsa köp girdeji getirýän pudagy mundan beýläk-de ösdürmäge, nebitgaz kärhanalaryny döwrebap tehniki we tehnologik taýdan enjamlaşdyrmaga hem-de geologiýa gözleg we buraw işlerini geçirmäge, täze nebitgaz ýataklaryny senagat taýdan özleşdirmäge gönükdirilendir diýip belledi.

Häzirki döwürde 50 trillion kub metr möçberde kesgitlenen tebigy gazyň baý gorlaryna eýe bolan Garaşsyz döwletimiz Ýewropanyň we Aziýanyň energetika bazarlaryny bu gymmatly harytlyk çig mal bilen üpjün etmek baradaky garaýşyny yzygiderli öňe sürüp gelýär. Bu ulgamda amala aşyrylýan iri maýa goýum taslamalary halkara hyzmatdaşlygy giňeltmäge ýardam berýär.

Dünýäde iri gaz ýataklarynyň biri bolan “Galkynyş” gaz käniniň senagat taýdan ulanmaga berilmegi ýurdumyzyň energetika strategiýasyny amala aşyrmagyň, eksport gaz geçirijiliginiň çig mal binýadyny berkitmegiň ýolunda örän möhüm ädim boldy. Bu iri gaz käniniň gorlary “Ýaşlar” we “Garaköl” ýataklary bilen bilelikde alnanda, 27 trillion kub metre golaý möçberde kesgitlendi diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Umumy meýdany dört müň inedördül kilometrden hem köp bolan “Galkynyş” gaz käniniň ulanyş gorunda häzirki wagtda guýularyň 45-si bolup, olaryň her biri gije-gündizde ortaça iki million kub metre çenli tebigy gaz berýär.

Aýratyn çylşyrymly häsiýeti bilen tapawutlanýan täze gaz guýularynyň üçüsiniň gurluşygy üstünlikli ösdürilýän strategik türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň nobatdaky subutnamasydyr. Bu işleri ýerine ýetirmek barada “Türkmengaz” döwlet konserni Hytaýyň “CNPC” kompaniýasy bilen şertnama baglaşdy. Taslamany durmuşa geçirmegiň möhleti 30 aý bolup, kompaniýanyň hyzmatlary üçin tölegler 2007-nji ýylda gol çekilen ylalaşyga laýyklykda, üç ýylyň dowamynda Hytaýa tebigy gazy ibermegiň hasabyna amala aşyrylar.

Täze gaz guýulary “mawy ýangyjyň” goşmaça gorlaryny döretmäge mümkinçilik berer. Bu bolsa öz gezeginde ýurdumyza köp möçberde pul serişdelerini getirip, halkymyzyň abadançylygyny has-da gowulandyrmaga şert döreder diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Häzirki döwürde HHR-e türkmen tebigy gazynyň 40 milliard kub metri iberilýär. Baglaşylan ylalaşyga laýyklykda, tebigy gazyň 65 milliard kub metrini ugratmak göz öňünde tutulýar. Geljekde Hytaýa eksport ediljek tebigy gazyň mukdary 100 milliard kub metre ýetiriler.

Şol gün milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hormatly ýaşulular bilen Mary şäherinde “Türkmeniň ak öýi” binasy bilen bir bitewi toplumy emele getirjek, 3 müň orunlyk köpçülikleýin dabaralary geçirmäge niýetlenen desganyň gurluşygyna badalga berdi.

Döwlet Baştutanymyz “Türkmeniň ak öýi” binasyna täze awtobus sowgat berdi, milli amaly-haşam sungatynyň sergisini synlady hem-de şol ýerde geçirilen dabaraly konserte gatnaşdy. Konsertiň maksatnamasynda milli sungatymyzyň baý medeni mirasy, onuň gadymdan gelýän baý döredijilik däpleri we häzirki zaman mukamlary öz beýanyny tapdy.

Birnäçe halkara ýaryşlaryň abraýly baýraklarynyň eýesi, Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynyň “Galkynyş” milli at üstündäki oýunlar topary öz çykyşynda at üstündäki oýunlaryň inçe tilsimlerini görkezip, haýran galdyryjy akrobatik maşklary ýerine ýetirdiler.

Şol gün Mary welaýatynyň saglygy goraýyş ulgamynyň işgärleri üçin ýatdan çykmajak günleriň biri boldy. Hormatly Prezidentimiz saglygy goraýyş işgärleri bilen duşuşygynda Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasyndan Mary welaýatynyň etraplarynyň we şäherleriniň hassahanalarynyň çagalar bölümleri üçin niýetlenen “Tiz kömek” awtoulaglarynyň 10-syny bermek barada karara gelendigini aýtdy.

Mary şäheriniň Magtymguly köçesinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy “Ojar Aziýa” hususy kärhanasy tarapyndan gurlan 7 gatly 188 öýli ýaşaýyş jaý toplumy şäheriň ýaşaýjylary üçin Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk şanly baýramyna ajaýyp sowgat boldy.

Jaý toýlaryny toýlaýanlaryň öýlerinde oňaýly ýaşamak üçin ähli şertler döredilipdir. Ýaşaýyş amatlylygyny üpjün etmek üçin degişli düzümler, şol sanda çagalar üçin oýun meýdançalary, awtoulag duralgalary göz öňünde tutulypdyr. Toplumyň daş-töweregi abadanlaşdyrylyp, gülzarlyga öwrülipdir.

Şeýle hem şol gün Baýramaly şäherinde täze halyçylyk önümhanasy açyldy. Ol “Türkmenhaly” döwlet birleşiginiň Mary çeper halyçylyk kärhanasynyň buýurmasy esasynda guruldy.

24-nji awgustda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Birleşen Milletler Guramasynyň Türkmenistanda täze bellenen hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenkony kabul etdi. Duşuşygyň dowamynda ynanyşmak hem-de özara hormat goýmak ýörelgelerinde ýola goýulýan netijeli gatnaşyklary has-da ösdürmek babatdaky işleriň şu günki ýagdaýyna, esasy ugurlaryna we geljegine degişli giň gerimli meseleler boýunça netijeli pikir alyşmalar boldy.

Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirmäge hem-de Durnukly ösüş maksatlaryny gazanmaga gönükdirilen täze, bilelikdäki taslamalara gatnaşmaga özara gyzyklanmalar tassyklanyldy. Merkezi Aziýa sebitinde öňdebaryjy orny eýeleýän Türkmenistan Durnukly ösüş maksatlaryny millileşdiren ilkinji ýurtlaryň biridir.

Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasynda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin durnukly ösüş babatda hyzmatdaşlyk etmegiň 2020-nji ýylyň mart aýynda gol çekilen çarçuwaly Maksatnamasy ýakyn geljek üçin bilelikde işlemegiň ýörelgesidir.

Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň depgininiň soňky wagtlarda ep-esli artandygyny belläp, Dmitriý Şlapaçenko Türkmenistanyň energetika, ulag we beýleki ulgamlarda halkara başlangyçlaryna ýokary baha berdi.

25-nji awgustda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ahal welaýatyna iş saparyny amala aşyryp, Kaka etrabynda gurlan iri dokma toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy.

Umumy bahasy 147 850 000 amerikan dollaryna barabar bolan dokma senagatynyň bu täze desgasynyň önümçilik kuwwaty ýylda 3 müň 650 tonna ýokary hilli ýüplükleri, 12 million inedördül metr dürli görnüşli matalary hem-de 1 million 200 müň sany taýýar tikin önümlerini öndürmäge ukyplydyr. Onuň işe girizilmegi bilen, 1 300 adam üçin iş orunlary dörediler.

Dokma toplumynda Şweýsariýanyň, Ýaponiýanyň, Belgiýanyň, Italiýanyň we Germaniýanyň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň enjamlary ornaşdyryldy. Bu ýerde ekologik taýdan arassa, ýokary hilli ýüplükler, boýalan we boýalmadyk nah matalar, şeýle hem daşary ýurtdan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan taýýar tikin önümleri öndüriler. Bu bolsa ýurdumyzyň içerki bazaryny dürli görnüşli dokma önümleri bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge mümkinçilik berer. Önümleriň artýan bölegi “Türkmenistanda öndürildi” diýen ýazgy bilen daşary ýurtlara iberilip, pudagyň eksport mümkinçiligi artdyrylar.

Bulardan başga-da, häzirki wagtda Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda umumy bahasy 151 800 000 amerikan dollaryna deň bolan, önümçilik kuwwaty bir ýylda 3 300 tonna inçe süýümli ýüplügi, 20 million inedördül metr dürli görnüşli matalary hem-de 3 million 500 müň sany taýýar tikin önümlerini öndürmäge ukyply dokma toplumynyň gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar.

Täze dokma toplumynyň işe girizilmegi pagta süýüminiň önümçiligini artdyrmaga hem-de ýetişdirilen “ak altyn” hasylyny ýerinde gaýtadan işlemäge mümkinçilik berer. Bu bolsa daşamak üçin çykdajylary azaltmaga, girdejileriň artmagyna mümkinçilik berer. Şeýlelikde, bu etrap senagat taýdan ösüp, onuň ykdysady kuwwaty artar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýörite ulagda umumy meýdany 18 gektar bolan täze kärhananyň bölümlerine aýlanyp gördi. Ýüplük, dokma hem-de tikinçilik fabrikleriniň, boýag bölüminiň tehniki taýdan enjamlaşdyrylyşy we önümçilik ulgamynyň tehnologiýasy bilen tanyşdy.

Milli Liderimiz toplumda işleýän hünärmenleriň aglaba böleginiň gyz-gelinlerdigini nazarda tutup, bu ýerde zenanlaryň ilkinji guramasynyň döredilmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny, onuň iş we dynç alyş şertleri, medeni çäreleri guramak bilen baglanyşykly meseleleri üns merkezinde saklamalydygyny nygtady.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz toplumda işleýän zenanlaryň baýramçylyklar, şanly seneler mynasybetli medeni-köpçülikleýin çärelere işjeň gatnaşmaklary üçin zerur şertleriň döredilmelidigini, taryhyň dowamynda zenanlaryň zehininden dörän hünäriň döwrebap derejede ösdürilmegine bu ýerde aýratyn üns berilmelidigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy, şeýle hem täze dokma toplumyna 10 sany täze awtobusyň, ýeňil awtoulagyň we 2 sany ýük awtoulagynyň açarlaryny gowşurdy.

Şol gün döwlet Baştutanymyz Ahal welaýatynyň saglygy goraýyş ulgamynyň işgärleri bilen bolan gürrüňdeşligiň dowamynda Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasyndan welaýatyň şäher we etrap hassahanalarynyň çagalar bölümleri üçin täze “Tiz kömek” awtoulaglarynyň 10-syny bermek çözgüdi barada aýtdy.

25-nji awgustda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Onuň dowamynda Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň alyp barýan işleriniň netijelerine we bu ugurda öňde durýan birinji derejeli wezipelere garaldy. Mejlise Hökümet agzalary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, Aşgabat şäheriniň hem-de welaýatlaryň häkimleri, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar.

Milli Liderimiz mejlisiň barşynda käbir ýolbaşçylary wezipeden boşatmak we wezipä bellemek hakyndaky birnäçe resminamalara gol çekdi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda koronawirus ýokanjynyň ýaýramagynyň öňüni almak boýunça ilkinji nobatda ýerine ýetirilmeli wezipeleri kesgitledi. Olaryň hatarynda häzirki wagtda köpçülikleýin çäreleri geçirmegi çäklendirmek babatda teklipleri taýýarlamak, ilata edilýän ulag hyzmatlaryny kämilleşdirmek hem-de Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparyň kabul eden düzgünleriniň ýerine ýetirilişine gözegçiligi güýçlendirmek bar.

Şeýle hem milli Liderimiz eýeçiliginiň görnüşine garamazdan, edara-kärhanalarda alnyp barylýan koronawirus ýokanjyna garşy göreşmek boýunça öňüni alyş çärelerini talabalaýyk guramagy sanitariýa we epidemiologiýa kadalaryny berk berjaý etmegi tabşyrdy. Halkara tejribäni öwrenmek, ugurdaş kanunlara seljerme işlerini geçirmek, olara üýtgetmeleri we goşmaçalary girizmek boýunça teklipleri taýýarlamak babatda aýry-aýry tabşyryklar berildi.

Döwlet Baştutanymyz güýz we gyş pasyllarynyň ýetip gelýändigi bilen baglylykda, köpçülikleýin sowuklamanyň ýaýramagynyň öňüni almak üçin edara-kärhanalarda, ýaşaýyş jaýlarynda bellenen ýylylyk derejesini saklamak üçin ýyladyş ulgamlarynyň üznüksiz, kadaly işlemegini üpjün etmek boýunça tabşyryk berdi.

26-njy awgustda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Pakistan Yslam Respublikasynyň daşary işler ministri Şah Mahmud Kureşini kabul etdi.

Duşuşygyň barşynda türkmen-pakistan hyzmatdaşlygynyň, hususan-da, energetika, ulag-kommunikasiýa ulgamynda we birnäçe beýleki pudaklarda hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) transmilli gaz geçirijisini gurmak, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlaryny çekmek boýunça bilelikdäki düzümleýin taslamalaryň durmuşa geçirilmeginiň wajypdygy nygtaldy.

Sebit we dünýä gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça pikir alyşmalar boldy. Şunuň bilen baglylykda, taraplaryň abraýly halkara guramalaryň, şol sanda Birleşen Milletler Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň we beýleki düzümleriň çäklerinde ýola goýlan netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmagy maksat edinýändigi tassyklanyldy.

Owgan meselesi ara alnyp maslahatlaşylan ugurlaryň biri boldy. Şunda ýurdumyzyň Owganystandaky ýagdaýlaryň diňe parahatçylykly, syýasy-diplomatik serişdeler we usullar arkaly düzgünleşdirilmegine hemişe ygrarlydygy bellenildi.

27-nji awgustda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna hem-de birnäçe resminamalaryň taslamalaryna garaldy.

Mejlisiň barşynda Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyny dabaraly belläp geçmek, şu ýylyň sentýabr aýynda ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş maksatly desgalar, Bilimler we talyp ýaşlar güni, paýtagtymyzy abadanlaşdyrmak, elektrik ulgamyny döwrebaplaşdyrmak, düzgün-tertibi we sanitariýa talaplaryny berjaý etmek, ýurdumyzyň ulag ýollarynyň durkuny täzelemek boýunça alnyp barylýan işler hem-de Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda gazturbinaly elektrik bekedini ulanmaga bermek boýunça görülýän taýýarlyk barada hasabatlar berildi.

Döwlet Baştutanymyz Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäheriniň Halkara howa menziline barýan ýoluň ugrunda ýerleşýän 4 gatly 32 öýli 59 sany ýaşaýyş jaýlarynyň we kottejleriň 170-siniň gurluşygyna geçirilen seljermäniň netijeleri bilen tanşyp, desgalaryň gurluşygyny, olaryň açylyşa taýýarlygyny, şeýle hem ýurdumyzyň welaýatlaryny we baş şäherini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça meýilnamalaryň öz wagtynda ýerine ýetirilmegine hemişelik esasda gözegçiligi üpjün etmegiň zerurdygyny belledi.

Mejlisde nebitgaz toplumynyň pudaklarynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy hem-de “Türkmengaz” döwlet konserni tarapyndan tebigy gazy gaýtadan işlemek boýunça taýýarlanylan taslamalary durmuşa geçirmek ugrunda ýerine ýetirilýän işler barada hem-de Daniýanyň “Haldor Topsoe” kompaniýasy bilen ýurdumyzda tebigy gazdan ammiak we metanol öndürmek boýunça kiçi göwrümli gazhimiýa zawodyny gurmak boýunça geçirilýän gepleşikler barada hasabat berildi.

Milli Liderimiz Türkmenistanyň ýokary netijeli tehnologiýa esasynda işleýän önümçiligiň döredilmegini esasy ugur edinýändigini belläp, pudaga mundan beýläk-de dünýäniň ösen tejribesiniň ornaşdyrylmagynyň wajypdygyna ünsi çekdi.

Geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekişine taýýarlyk gün tertibiniň esasy meseleleriniň biri boldy. Döwlet Baştutanymyz oba hojalygy pudagynyň ähli işgärleriniň we gallaçylaryň öňünde örän wajyp hem jogapkärli möwsümiň durandygyny, ony öz wagtynda, ýokary hilli hem-de guramaçylykly geçirmegiň dänäniň bol hasylyny almaga mümkinçilik berjekdigini belläp, welaýatlarda güýzlük bugdaý ekişini 3-nji sentýabrda başlamaga ak pata berdi.

Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde garalan meseleleriň ýene biri-de kosmos işiniň hukuk, guramaçylyk we ykdysady esaslaryny kesgitlemek hem-de ony amala aşyrmagyň barşynda ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirmek maksady bilen, kosmos aparatlarynyň transponderlerini bermegiň tertibini tassyklamak boldy.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ykdysadyýetiň we senagatyň ýokary tehnologiýalar esasynda hem-de geljegi uly ulgamlary hasaba almak arkaly diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmegini Türkmenistanyň häzirki ýeten derejesiniň talap edýändigini hem-de munuň geljek üçin anyk çelgi bolup durýandygyny nygtap, Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň ýolbaşçysyna bu meseläni içgin öwrenmegi hem-de degişli çäreleri görmegi tabşyrdy.

Mejlisde döwlet Baştutanymyz birnäçe resminamalara gol çekdi. Olaryň hatarynda “Kiçi we orta telekeçiligiň subýektleriniň milli programma önümlerini döretmek we enjamlaryny öndürmek hem-de satyn almak we ulanyşa girizmek boýunça taslamalaryny maliýe taýdan goldamak hakynda” Karar, Türkmenistanyň Yslam ösüş bankynyň Söwdany maliýeleşdirmek boýunça Yslam Korporasiýasyna agza bolmagy baradaky Buýruk, “Türkmendokma” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetini döretmek hakynda” Karar bar.

28-nji awgustda Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkeziniň hem-de Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşiniň mejlisleri geçirildi. Olaryň barşynda guramaçylyk meselelerine garaldy, hususan-da, G.Ataýewanyň başga işe geçmegi sebäpli, bu jemgyýetçilik guramalarynyň täze ýolbaşçysy saýlanyldy.

Ses berilmeginiň jemleri boýunça Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkeziniň başlygy hem-de Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşiniň başlygy wezipesine A.Durdyýewa biragyzdan saýlanyldy. Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşiniň XIII mejlisinde hem-de Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkeziniň VII mejlisinde kabul edilen çözgütler Döwlet Baştutanymyzyň degişli Kararlary bilen tassyklanyldy.

29-njy awgustda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Ýewropa Bileleşiginiň Başlygy Şarl Mişeliň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy. Onuň dowamynda hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary, şol sanda Merkezi Aziýa sebitinde hem-de onuň bilen çäkleşýän zolaklarda parahatçylygy we howpsuzlygy saklamak meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Döwlet Baştutanymyz jenap Şarl Mişeliň Owganystandaky ýagdaýa berýän bahasy, şeýle hem Ýewropa tarapynyň bu ýurt bilen köptaraplaýyn gatnaşyklary babatda garaýşy bilen bagly meselä degip geçip, esasy ýörelgeleriň üçüsi barada durup geçdi. Häzirki döwürde goňşy ýurtda wakalaryň ösüşi bilen baglylykda, Türkmenistanyň garaýşy şol ýörelgelere esaslanýar.

Birinjiden, biz syýasy nukdaýnazardan Owganystandaky ýagdaýy diňe parahatçylygy, syýasy-diplomatik serişdeler we usullar arkaly kadalaşdyrmak ugrunda çykyş edýäris.

Ikinjiden, ykdysady nukdaýnazardan, iri düzümleýin taslamalary, hususan-da, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlarynyň, şeýle hem biziň ýurtlarymyzy birleşdirýän demir ýollaryň taslamalaryny amala aşyrmak bilen bagly meseleleri has-da ilerletmegiň möhümdigi bellenildi.

Üçünjiden, parahatçylygy ýola goýmak boýunça häzirki işlere ýardam etmek üçin Owganystana yzygiderli ynsanperwerlik kömegini bermek meselesi.

Owganystanyň hoşniýetli goňşusy hem-de Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan hemişelik Bitaraplyk derejesi ykrar edilen döwlet hökmünde Türkmenistan BMG-niň Tertipnamasynyň ýörelgelerine we kadalaryna laýyklykda, halkara bileleşik bilen bilelikde ýurtda parahatçylygy, raýat ylalaşygyny we durnuklylygy gazanmakda, Owganystanyň ykdysady, durmuş we ynsanperwer taýdan ösmeginde owgan halkyna hemmetaraplaýyn ýardam etmäge gönükdirilen işini dowam etmäge taýýardygyny milli Liderimiz telefon arkaly söhbetdeşligiň barşynda belledi.

Şunuň bilen baglylykda, Owganystana hemmetaraplaýyn ýardam etmek işinde Birleşen Milletler Guramasynyň, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň hem-de Ýewropa Bileleşiginiň tagallalarynyň işjeňleşdirilmeginiň maksadalaýyk boljakdygy bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Owganystanda bolup geçýän häzirki ýagdaýda Türkmenistanyň amala aşyrýan işleri barada durup geçmek bilen, hereket edýän şertnamalara laýyklykda, goňşy döwlete elektrik energiýasynyň iberilmeginiň dowam edýändigine, türkmen-owgan serhedinde gözegçilik-geçiriş nokatlarynyň bökdençsiz işlemeginiň üpjün edilýändigine ünsi çekdi.

Şunda iki ýurduň ilatynyň saglygyny goramak maksady bilen, ählumumy pandemiýa şertlerinde Türkmenistanyň döwlet edaralary serhetden ýük daşalanda serhediň goralmagyny, gümrük, sanitariýa, fitosanitariýa we gözegçiligiň hem-de barlagyň beýleki görnüşlerini üpjün etmek meseleleri boýunça “Taliban” hereketiniň wekilleri bilen yzygiderli gatnaşyklary amala aşyrýar.

Milli Liderimiz Owganystandaky ýagdaýyň Merkezi Aziýa ýetirýän täsiri barada aýtmak bilen, Bitaraplyk derejesi biziň ýurdumyza Garaşsyzlyk ýyllarynda sebitde durnukly syýasy hyzmatdaşlyk üçin şertleriň döredilmegine, ynamly syýasy-diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna mümkinçilik döretdi diýip belledi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wakalaryň geljekki ösüşiniň goňşy ýurtdaky täze häkimiýetiň Merkezi Aziýa ýurtlary hem-de beýleki döwletler bilen gatnaşyklarynyň derejesine gürrüňsiz bagly boljakdygyna ünsi çekdi.

Türkmenistan BMG-niň Bosgunlaryň işi baradaky Ýokary komissarynyň maksatnamasynyň Ýerine ýetiriji komitetiniň hemişelik agzasy bolmak bilen, şunuň ýaly çylşyrymly ynsanperwerlik ýagdaýlaryny oňyn çözmekde uly tejribä eýedir hem-de hiç wagt bu işlerden daşda durmady.

Türkmenistanyň birnäçe ýurtlaryň, şol sanda Ýewropa döwletleriniň raýatlaryny Owganystandan alyp gaýtmak işleriniň bökdençsiz guralmagyny üpjün etmek üçin özüniň howa giňişligini açandygy bellenildi.

Öz nobatynda, jenap Şarl Mişel Türkmenistanyň döwlet Baştutanynyň ählumumy howpsuzlygyň, durnuklylygyň üpjün edilmegine hem-de Merkezi Aziýada durnukly ösüş üçin şertleriň döredilmegine gönükdirilen halkara başlangyçlarynyň möhümdigini hem-de öz wagtynda öňe sürlendigini aýdyp, Ýewropa Bileleşiginiň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oňyn daşary syýasy ugruny hem-de döredijilikli başlangyçlaryny goldaýandygyny belledi.

Milli Liderimiz häzirki wagtda dünýä bileleşigini tolgundyrýan möhüm meseleler boýunça açyk hem-de oňyn söhbetdeşlik üçin Ýewropa Bileleşiginiň Başlygyna minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň sebitiň mundan beýläk-de parahatçylykly we durnukly ösüşi üçin bilelikdäki tagallalary utgaşdyrmaga taýýardygyny aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Ýewropa Bileleşiginiň Başlygy Şarl Mişeli Türkmenistanyň Bitaraplyk gününiň baýramçylygyna çagyrdy. Çakylyk hoşallyk bilen kabul edildi.

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň halkara abraýynyň has-da artýandygyny, daşary syýasy başlangyçlarynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini, ýurdumyzyň innowasiýa taýdan okgunly ösýändigini, halkymyza berilýän durmuş taýdan goldawyň ýokary derejesini aýdyň görkezdi.

(TDH)

Aşgabat, 30-njy awgust (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasarynyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi.

Maslahatda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryny amala aşyrmak bilen bagly wezipeler, täze 2021-2022-nji okuw ýylyna hem-de ata Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly senesi mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görmek, möwsümleýin oba hojalyk işlerini guramaçylykly geçirmek boýunça görülýän toplumlaýyn çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Döwlet Baştutanymyz iş maslahatyny açyp, ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berdi. Häkim täze okuw ýylyna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Hususan-da, umumybilim berýän mekdepleriň 5-sini ulanmaga bermek, 1-nji synpa barýan okuwçylara Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan kompýuterleri gowşurmak boýunça geçirilen işler barada habar berildi.

Häkim welaýatda işleriň ýagdaýy barada hasabat berip, güýzlük bugdaý ekişine taýýarlyk görmek boýunça görlen toplumlaýyn çäreler barada habar berdi. Geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekişine niýetlenen ýerlerde sürüm we tekizlemek işleri tamamlaýjy tapgyra gadam basyp, ýokary hilli tohumlar taýýarlanyldy. Şeýle hem ata Watanymyzyň şanly senesi mynasybetli geçiriljek dabaralara görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, şu ýylyň 3-nji sentýabrynda badalga beriljek, geljekki hasylyň düýbüni tutjak bugdaý ekişini guramaçylykly geçirmegiň möhümdigini belledi. Milli Liderimiz möwsümiň degişli derejede hem-de agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmegi üçin ýerleriň ekişe taýýarlanylmagyna, bugdaý öndürijileriň zerur ýokary hilli tohumlar bilen üpjün edilmegine, bugdaý ekişine ähli ekiji gurallaryň hem-de oba hojalyk tehnikalarynyň doly taýýarlygyna berk gözegçilik etmegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen 2021-nji ýylda eziz Diýarymyzyň obalarynda we şäherlerinde täze orta mekdepleriň dabaraly ýagdaýda açylýandygyny, munuň bolsa bilim ulgamynda uly üstünlikleriň gazanylýandygyna aýdyň şaýatlyk edýändigini belledi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy barada durup geçmek bilen, meýilleşdirilen baýramçylyk çärelerini ýokary derejede geçirmegiň möhümdigini aýdyp, häkime bu babatda degişli tabşyryklary berdi.

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew sebitde alnyp barylýan işler, hususan-da, welaýatyň ähli bilim edaralarynda täze okuw ýylyna hem-de Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly baýramy mynasybetli geçiriljek dabaralara görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Häkim 1-nji sentýabrda 1-nji synpyň okuwçylaryna Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan dünýä ölçeglerine kybap gelýän kompýuterleriň gowşuryljakdygyny habar berdi.

Şeýle hem möwsümleýin oba hojalyk işlerine — bugdaý ekişine taýýarlyk görlüşi, şol sanda geljek ýylyň hasylynyň düýbüni tutmak üçin niýetlenen ýerlerde sürüm we tekizlemek işleriniň depgini barada hasabat berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda ýaş türkmenistanlylaryň oňat terbiýe we döwrebap bilim almagy üçin ähli şertleriň döredilýändigini belledi. Milli Liderimiz täze okuw ýylyna guramaçylykly başlamagyň hem-de Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli geçiriljek çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegiň möhümdigini aýdyp, häkime degişli görkezmeleri berdi.

Döwlet Baştutanymyz ekiş möwsüminiň degişli derejede guralmagyny talap edip, häkime geçiriljek işleriň netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça birnäçe görkezmeleri berdi. Hususan-da, güýzlük bugdaý ekişi üçin niýetlenen ýerleriň taýýarlygyny üpjün etmek, olarda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, sürüm geçirmek we tagt hem-de ýuwuş suwuny tutmak möhümdir.

Şeýle hem gallaçy kärendeçileri ýokary hilli tohumlar bilen üpjün etmek, oba hojalyk tehnikalaryny ekiş möwsümine doly taýýarlamak barada tabşyryk berildi.

Mundan başga-da, döwlet Baştutanymyz baýramçylyklara hem-de ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşyndaky şanly wakalara taýýarlygyň ýokary derejesini üpjün etmek barada häkime birnäçe görkezmeleri berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iş maslahatynyň barşynda guramaçylyk meselelerine hem seretdi. Hususan-da, B.Annamämmedow Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäheriniň Awaza etrabynyň häkimi we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyny dolandyrmak baradaky baş müdirligiň başlygy wezipelerinden boşadyldy. Döwlet Baştutanymyz bu wezipelere D.Jumaýewi belläp, ony Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynyň häkiminiň orunbasary wezipesinden boşatdy. Şeýle hem milli Liderimiz H.Orjykowy Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäheriniň Awaza etrabynyň häkiminiň orunbasary wezipesinden boşatdy. Hormatly Prezidentimiz bu wezipä G.Nyýazowy belläp, ony Balkan welaýatynyň Etrek etrabynyň häkiminiň orunbasary wezipesinden boşatmak hakyndaky degişli resminama gol çekdi.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow resminamalary sanly ulgam arkaly Balkan welaýatynyň häkimine iberip, bu babatda degişli tabşyryklary berdi.

Soňra iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň täze okuw ýylyna hem-de ýakynda badalga beriljek güýzlük bugdaý ekişine taýýarlyk görlüşi baradaky hasabaty bilen dowam etdi.

Oba hojalyk tehnikalaryny, gurallary möwsüme taýýarlamak, bugdaý ekiljek ýerlerde sürüm, tekizlemek hem-de tagt we ýuwuş suwuny tutmak işleri barada hasabat berildi.

Şeýle hem häkim ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli meýilleşdirilen baýramçylyk çärelerine taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi.

Häkim täze okuw ýylynyň başlanmagy mynasybetli dabaralary ýokary derejede geçirmäge görülýän taýýarlyk, hormatly Prezidentimiziň adyndan 1-nji synp okuwçylaryna kompýuterleriň gowşuryljakdygy barada hem hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, obasenagat pudagyny ösdürmäge berilýän ünsüň möhümdigini, onuň ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmäge ýardam berýändigini belledi.

Milli Liderimiz bugdaý ekişiniň ýokary hilli we öz wagtynda geçirilmeginiň geljekki hasylyň girewidigini belläp, häkime öňde durýan işleriň ýokary depginini üpjün etmek, şonuň ýaly-da, bar bolan serişdeleri, oba hojalyk tehnikalaryny ulanmak üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy. Şunuň bilen baglylykda, ýerleriň hasyllylygyny hem-de agrotehniki çäreleriň netijeliligini ýokarlandyrmak babatyndaky işlere ylmy taýdan çemeleşmegiň ähmiýeti nygtaldy.

Ýerlerde sürüm geçirmek, kärendeçileri oba hojalyk tehnikalary hem-de beýleki serişdeler, suw, ýokary hilli tohumlar bilen üpjün etmek meseleleri elmydama üns merkezinde saklanylmalydyr.

Döwlet Baştutanymyz sebitleriň durmuş-ykdysady taýdan ösdürilmegi, adamlaryň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen özgertmeleriň ähmiýeti barada aýdyp, bu meseläni berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýaşajyk raýatlaryň abadan hem-de bagtyýar durmuşyny üpjün etmegiň, saglygyny berkitmegiň, ýokary hilli bilim almagy üçin mümkinçilikleriň döredilmeginiň Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenendigini nygtap, täze okuw ýylynyň başlanmagy mynasybetli meýilleşdirilen çäreleri ýokary derejede geçirmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz güneşli Diýarymyzyň beýik Garaşsyzlygynyň şöhratly 30 ýyllygynyň baýramyny bellemek barada aýdyp, häkime dabaralaryň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek boýunça degişli görkezmeleri berdi.

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew oba hojalyk pudagynyň öňünde durýan wezipeleriň ýerine ýetirilişi, bugdaý ekişini öz wagtynda geçirmek, kärendeçi gallaçylary ýokary hilli tohum bilen üpjün etmek boýunça görülýän toplumlaýyn çäreler barada hasabat berdi.

Welaýat häkimi täze okuw ýylynyň başlanmagy mynasybetli dabaralary ýokary derejede geçirmäge görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, welaýatda täze, döwrebap mekdepleriň ikisiniň açylmagynyň meýilleşdirilendigi, şonuň ýaly-da, hormatly Prezidentimiziň adyndan birinji synpyň okuwçylaryna kompýuterleriň gowşuryljakdygy barada hasabat berildi.

Şonuň ýaly-da, ýurdumyzyň baş baýramyny — mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyny mynasyp garşylamak boýunça görülýän çäreler barada aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, sebitiň oba hojalyk pudagynyň öňünde durýan wezipeleri çözmäge ünsi çekip, 3-nji sentýabrda badalga beriljek bugdaý ekişini agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda geçirmegiň möhümdigini nygtady. Häkime ýerleri we ähli oba hojalyk tehnikalaryny taýýarlamagyň, kärendeçileri ýokary hilli tohum serişdeleri bilen üpjün etmegiň meselelerini berk gözegçilikde saklamak tabşyryldy.

Milli Liderimiz şunda innowasion çemeleşmeleriň, gallaçylary höweslendirmegiň hem-de hojalygy ýöretmegiň öňdebaryjy usullaryny ornaşdyrmagyň aýgytlaýjy ähmiýete eýedigini belledi we häkime anyk görkezmeleri berdi.

Döwlet Baştutanymyz täze okuw ýylynyň başlanmagy bilen bagly meselä aýratyn ünsi çekip, “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda bellenilýän Diýarymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň 1-nji synp okuwçylary üçin aýratyn ýatda galyjy waka bolmalydygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň şanly baýramy mynasybetli dabaraly çärelere taýýarlyk görmek bilen baglanyşykly guramaçylyk meselelerini berk gözegçilikde saklamagyň wajypdygyny nygtap, bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew täze okuw ýylyna görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. Dabaralaryň çäginde birinji synp okuwçylaryna hormatly Prezidentimiziň adyndan kompýuterleriň sowgat beriljekdigi barada aýdyldy.

Şonuň ýaly-da, sebitde işleriň ýagdaýy, hususan-da, güýzlük bugdaý ekişine görülýän taýýarlyk — daýhanlary ýokary hilli tohum, dökün, tehnikalar, ýeterlik derejede suwaryş suwy bilen üpjün etmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berildi.

Diýarymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly baýramy mynasybetli bellenilen dabaralary ýokary derejede guramak maksady bilen, degişli işler amala aşyrylýar.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, şu günler oba zähmetkeşleriniň öňünde jogapkärli wezipäniň — güýzlük bugdaý ekişine guramaçylykly girişmegiň durýandygyny belledi hem-de ony toplumlaýyn esasda, agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiz bu möwsümde tehnikalaryň kadaly ulanylmagyny üpjün etmäge, tohumlaryň hiline, beýleki serişdeleriň taýýarlygyna aýratyn üns berilmelidigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz welaýaty durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň bellenilen meýilnamalarynyň ýokary hilli hem-de öz möhletinde ýerine ýetirilmelidigini nygtady.

Milli Liderimiz sebitde täze okuw ýylynyň başlanmagy we Diýarymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli meýilleşdirilen dabaralara guramaçylykly taýýarlyk görmek we bu meseleleri gözegçilikde saklamak babatda häkime degişli tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew gözegçilik edýän oba hojalyk pudagynda işleriň ýagdaýy, obasenagat toplumynyň önümçiligini artdyrmaga hem-de daýhanlaryň öndürijilikli zähmet çekmegi üçin amatly şertleri döretmäge gönükdirilen düýpli özgertmeleri amala aşyrmak ugrunda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli işler barada hasabat berdi.

Häzir tutuş ýurdumyz boýunça güýzlük bugdaý ekişine we pagta ýygymyna agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, guramaçylykly taýýarlyk görülýär. Zerur bolan ähli tehnikalar möwsüme doly taýýar edilip, daýhanlar ýokary hilli tohumlar, dökünler, suw bilen öz wagtynda üpjün edilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, oba hojalyk işlerini degişli derejede guramak, agrotehnikanyň kadalaryny berjaý etmek, pagta ýygymy möwsümini hem-de bugdaý ekişini zerur tehniki serişdeler bilen doly üpjün etmek bilen bagly meseleleri hemişe üns merkezinde saklamak barada wise-premýere birnäçe tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow 3-nji sentýabrda badalga beriljek güýzlük bugdaý ekişi barada durup geçmek bilen, geljekki hasylyň ykbalynyň möwsümiň guramaçylykly geçirilmegine, tohumlaryň ýerli toprak-howa şertlerine laýyk saýlanyp alynmagyna baglydygyny aýtdy.

Ýetip gelýän möwsümlerde ulanyljak tehnikalaryň ýagdaýyna, tohumlaryň hiline, beýleki serişdeleriň taýýarlygyna, harmanhanalaryň bökdençsiz işlemegine aýratyn üns berilmelidir.

Milli Liderimiz “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda öňde jogapkärli wezipeleriň durýandygyny aýdyp, wise-premýeriň ünsüni Bitarap Watanymyzyň ýyl ýazgysyndaky şöhratly senä — mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramçylygyna çekdi. Şanly senelere zähmet sowgatlary bilen barmak halkymyzyň asylly däbidir. Şu maksat bilen, edermen pagtaçylarymyz şu günler tutanýerli zähmet çekýärler. Şoňa görä-de, gowaça ideg etmek hem-de bereketli hasyl almak möhüm talap bolup durýar.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, güýzlük ýeralmanyň hem-de beýleki ekinleriň bol hasylyny almak üçin olara ideg etmek işleriniň hilini we depginlerini ýokarlandyrmak gerek. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda hem-de Balkan we Mary welaýatlarynyň gant şugundyry ekilen ýerlerinde agrotehniki çäreleri öz wagtynda geçirmek bilen bagly işleri berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz iş maslahatyny jemlemek bilen, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» önümçilik ugurlary boýunça kesgitlenen wezipeleri doly berjaý etmegiň möhümdigini belledi hem-de bu babatda wise-premýere we häkimlere degişli tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň hem-de mähriban halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmegiň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ykdysadyýetiň depginli ösüşiniň möhüm şerti bolan telekeçilik başlangyçlarynyň goldanylmagy we işewürligiň höweslendirilmegi hususy pudagyň rowaçlanmagyna badalga berdi. Ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmekde telekeçilik ulgamyna, hususan-da, isleg bildirilýän daşary ýurt harytlarynyň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleriň öndürilmegine aýratyn ähmiýet berildi.

Geçen gysga döwürde döwletimizde kiçi we orta telekeçilige goldaw bermegiň täze hukuk esaslary döredildi. «Kiçi we orta telekeçiligi goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Kanuna laýyklykda, giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Şu ýylyň iýun aýynda hormatly Prezidentimiz «Döwlet tarapyndan telekeçiligi maliýe taýdan goldamak hakynda» Karara gol çekdi. Iýul aýynda milli ykdysadyýetiň dürli ugurlarynda telekeçilik işjeňligini artdyrmak, kiçi we orta kärhanalaryň öndürýän harytlarynyň görnüşini hem-de möçberini köpeltmek, olaryň daşary ýurt bazarlarynda bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak we goşmaça iş orunlaryny döretmek maksady bilen, Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça döwlet toparynyň düzümi tassyklanyldy.

2018-nji ýylda «Türkmenistanyň kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» kabul edilip, häzirki wagtda üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ykdysadyýeti bazar gatnaşyklary ýörelgesinde gurulýan ýurdumyzda halk hojalyk toplumynyň bu bölegini netijeli we sazlaşykly ösdürmek üçin amatly ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredildi. Ol salgyt ulgamyny kämilleşdirmekde, eksport-import amallaryny geçirmegi ýönekeýleşdirmekde, ýeňillikli karzlaşdyrmakda öz beýanyny tapýar.

Türkmenistan Garaşsyzlygyny gazanandan soňra ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk ulgamlaryny ösdürmek ýoly bilen milli ykdysadyýetiň berk esasyny döretmegi; kiçi we orta telekeçiligiň önümçilik, innowasiýa we maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmagy; döwlete degişli bolmadyk bölegiň jemi içerki önümdäki we daşarky söwda dolanyşygyndaky paýyny artdyrmagy; bilelikdäki we daşary ýurt kärhanalarynyň giň gerimli ösüşini üpjün etmegi kiçi we orta telekeçiligi, hususy bölegiň ösüşini goldamak boýunça syýasatyň esasy maksatlary hökmünde kesgitledi.

Hususy ulgamda senagat toplumynda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän kärhanalaryň döredilmegine aýratyn üns berilýär. Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň agzalarynyň işjeň gatnaşmagynda ýurdumyzda elektron senagat ösdürilýär. Innowasion tehnologiýalara esaslanan ugurdaş edaralar döredilýär. Bularyň hemmesi degişli ugurda importyň möçberini azaltmaga hem-de ilaty isleg bildirilýän harytlar bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge mümkinçilik döredýär. Şunda ekologiýa taýdan arassa, ýokary netijeli önümçilikleriň döredilmegine, ähli pudaklarda sanly ulgamlaryň we täze tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna uly üns berilýär. Halkyň sarp edýän harytlarynyň öndürilýän möçberini, ýeňil we azyk senagatynyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak bilen bir hatarda, hyzmatlar we söwda ulgamyny ösdürmäge uly möçberde maýa serişdeleri gönükdirilýär.

Türkmen telekeçileri ykdysadyýetiň täze pudaklarynda, şol sanda ýurdumyzyň mineral-çig mal baýlyklaryny işläp taýýarlamakda hem geljegi uly taslamalary durmuşa geçirýärler. «Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, bu ugurda döwlet kärhanalary bilen kiçi we orta telekeçiligiň wekilleriniň hyzmatdaşlygy ösdürilýär.

Döwlet Baştutanymyzyň goldaw bermeginde hususy işewürligiň wekilleri obasenagat toplumynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, ilatyň ekologiýa taýdan arassa we ýokumly azyk önümlerine bolan isleglerini kanagatlandyrmaga mümkinçilik berýän tehnologiýalary özleşdirýärler. Ýylyň-ýylyna obasenagat toplumynyň desgalarynyň birnäçesi, şol sanda iri ýyladyşhana hojalyklary ulanylmaga berilýär. Guşçulyk, maldarçylyk, balykçylyk boýunça önümçilik toplumlarynyň, gök we bakja, miwe önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalaryň gurluşygy dowam edýär.

Hormatly Prezidentimiz internet arkaly harytlaryň satylyşyny artdyrmagyň, ýurdumyzyň içinde elektron söwda üçin öz meýdançamyzy döretmegiň, Diýarymyzda öndürilýän harytlaryň halkara derejede mahabatyny güýçlendirmegiň zerurdygyny belleýär. Şundan ugur alnyp, Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň wirtual sergisi guraldy. Onda hususyýetçileriň onlarçasy öz öndürýän önümleri we ýerine ýetirýän hyzmatlary bilen tanyşdyrýar.

Türkmen telekeçileri halkara çärelere, sergilere işjeň gatnaşýar. Ýurdumyzyň senagatçylarynyň we telekeçileriniň her ýylda guralýan sergisi hem-de maslahaty bagtyýarlyk döwrümizde hususy pudakda gazanylanlary giňişleýin açyp görkezýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda şeýle forumlaryň geçirilmegi aýratyn many-mazmuna eýe bolup, ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy bilen utgaşýar. Şanly ýylda türkmen telekeçileriniň ynamly gadamlarynyň nyşany bolan üstünliklere ser salmak has-da buýsandyryjydyr.

Şu ýylyň şanly wakasy bolan Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy we onuň bilen ugurdaş geçirilen çäreler sebit döwletleriniň hususyýetçileri üçin hem örän netijeli boldy. Olarda telekeçilik işjeňligini goldamak, işewür gatnaşyklary höweslendirmek bilen bagly birnäçe başlangyçlar öňe sürüldi. Munuň şeýledigine konsultatiw duşuşykda milli Liderimiziň Merkezi Aziýada ykdysady we telekeçilik işjeňligine ýardam bermek boýunça Işewürler geňeşini döretmek, onuň işine sebitde iş tejribesi hem-de ýola goýlan hyzmatdaşlyk gatnaşyklary bolan daşary ýurtly hyzmatdaşlary çekmek başlangyjy, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň telekeçileriniň hem-de sebitleriniň arasynda göni işewür gatnaşyklary höweslendirmegiň, maýa goýum we ykdysady forumlary yzygiderli geçirmegiň zerurdygy hakynda aýdylanlar hem şaýatlyk edýär.

Konsultatiw duşuşygyň jemleri boýunça Bilelikdäki Beýannamada nygtalyşy ýaly, taraplar söwda-ykdysady, energetika, ulag-logistika hem-de innowasion ugurlarda özara hyzmatdaşlyga belli bir maksada gönükdirilen we yzygiderli häsiýet bermek maksady bilen, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Senagatçylarynyň we telekeçileriniň bäştaraplaýyn geňeşini döretmegiň zerurdygyny aýtdylar. Olar özara haryt dolanyşygyny giňeltmegiň möhümdigini we sebitde söwda amallaryny ýönekeýleşdirmek boýunça wezipeleri netijeli çözmek üçin özara bähbitli umumy çemeleşmeleri mundan beýläk-de işläp taýýarlamagyň zerurdygyny bellediler. Şeýle-de taraplar özara söwdany artdyrmak, bilelikdäki ykdysady taslamalary durmuşa geçirmek, şol sanda serhetýaka çäklerde söwda-önümçilik, şeýle hem lomaý-paýlaýyş merkezleriniň ulgamyny ösdürmek maksady bilen, Merkezi Aziýa döwletleriniň işewür toparlarynyň hem-de sebitleriniň arasynda hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça işleri güýçlendirmegiň möhümdigini nygtadylar.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň barşynda ara alnyp maslahatlaşylan meseleler işewürlik gatnaşyklaryna badalga berip, hyzmatdaşlygyň täze mümkinçiliklerini açmaga ýardam etdi. Onuň Jemleýji resminamasynda foruma gatnaşyjylar Merkezi Aziýa ýurtlarynyň özara bähbitli hyzmatdaşlygyny utgaşdyrmaga we berkitmäge gönükdirilen birnäçe teklipleri öňe sürdüler.

Döwlet Baştutanymyzyň sebitlere iş saparlary, Kerki Halkara howa menziliniň açylmagy, Jebel şäherçesinde Halkara howa menziliniň düýbüniň tutulmagy, Türkmenabat, Balkanabat, Daşoguz şäherlerinde «Türkmeniň ak öýi» binalarynyň ulanmaga berilmegi we olardaky dabaralar, Awazadaky halkara çäreler, «Galkynyş» gaz känindäki nobatdaky guýularyň gurluşygyna badalga berilmegi, Kaka dokma toplumynyň açylyş dabarasy — bularyň ählisi biri-birine ulaşyp, halkymyzy toýly günleriň gujagynda Garaşsyzlyk bagtyna çoýýar. Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, täze desgalar halkymyz üçin ajaýyp baýramçylyk sowgatlaryna öwrülýär. Şu ýylyň dowamynda ýene-de köp sanly binalaryň gurluşygyny tamamlamak göz öňünde tutulýar. Gurulýan binalaryň biri-birinden owadanlygy ýaş binagärlerimiziň we dizaýnerlerimiziň ussatlyga ýetişendigine şaýatlyk edýär. Häzirki döwürde şanly sene mynasybetli ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän binalaryň gurluşygynda işler ýokary guramaçylyk derejesinde alnyp barylýar.

Garaşsyz ösüş ýolunda ýurdumyzda hususy pudagy ösdürmek boýunça taýsyz tagallalary edýän hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, beýik tutumlarynyň elmydama rowaç bolmagyny arzuw edýäris.

Saparmyrat OWGANOW,

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň Merkezi geňeşiniň başlygy, Milli Geňeşiň Mejlisiniň deputaty.

Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň «Türkmendermansenagat» birleşiginiň Balkan welaýatynyň Bereket şäherindäki Ýod önümçiligi kärhanasynyň hünärmenleri şu ýyl has gaýratly zähmet çekýärler. Kämil enjamlar bilen üpjün edilen kärhana birleşigiň öňdebaryjylarynyň hatarynda bellidir. Muny bu ýerde iş meýilnamalarynyň artygy bilen berjaý edilýändigi-de doly tassyklaýar.

Aslynda, bu häzirki zaman kärhanasynyň Bereket şäherinde gurulmagy, ilkinji nobatda, günbatar sebitiň çäklerindäki ýerasty ýataklardaky suwlarda gymmatly çig mal bolan ýoduň uly gorlarynyň jemlenendigi bilen baglydyr. Esasy gerek bolan polipropilen welaýatyň Türkmenbaşy şäherindäki nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda taýýarlanylýar. Ikinji bir zerur serişde — pagta bolsa eziz Diýarymyzyň esasy baýlyklarynyň biridir. Ýod önümçiligini göwnejaý ýola goýmakda zerur bolan çig malyň ählisiniň diýen ýaly ýurdumyzda öndürilmegi kärhanada işleri döwrebap we düşewüntli ýola goýmaga mümkinçilik berýär. Ýyllyk kuwwaty ýodly taýajyklaryň 250 millionyny, ýodly galamlaryň 50 million sanysyny hem-de diş serişdeleriniň 500 müňüsini öndürmäge niýetlenip gurlan bu kärhanada häzire çenli millionlarça manatlyga barabar önüm öndürildi. Şu döwürde taýýar önümleri sarp edijilere ýetirmekde hem guwandyryjy netijeler gazanyldy. Bereket Ýod önümçiligi kärhanasynda dünýä hil ülňülerine laýyklykda taýýarlanýan, ekologiýa babatda arassa bu serişdeler stasionar bejeriş edaralarynda, gaýragoýulmasyz lukmançylykda, şonuň ýaly-da, ýola çykylyp işlenilende juda amatlylygy hem-de netijeliligi bilen tapawutlanýar. Bir gezek ulanylýan ýod taýajyklarynyň we ýod galamlarynyň lukmançylykda zerur bolýan halatlary köp.

Önümçilik bölümleriniň ählisi kompýuter arkaly awtomatlaşdyrylan usulda dolandyrylýar. Kärhanada esasy önümlerden başga, göwherli ýaşyl galamlary, lukmançylyk pamyklarynyň dürli görnüşlerini we beýlekileri taýýarlamak işleri-de ýokary hil ülňülerine laýyklykda ýola goýlupdyr.

Ýaňy-ýakynda bu ýerde derman serişdeleriniň we lukmançylyk hajatly önümleriň täze görnüşleriniň birnäçesi öndürilip başlandy. Munuň özi kärhana netijeli we düşewüntli işlemäge mümkinçilik berýär. Kärhanada taýýar önümleri ýerleşdirmegiň meýilnamasy hem artygy bilen amal edilipdir. Bu ýerde öndürilýän harytlaryň agramly bölegi Ukraina, Belarus, Azerbaýjan, Täjigistan, Owganystan, Özbegistan ýaly döwletlere we Ýewropa ýurtlaryna ugradylýar. Häzirki günlerde dünýä hil ülňülerine doly laýyk gelýän bu önümleri Russiýa, Hindistan we Gyrgyzystan ýaly döwletleriň bazarlaryna çykarmak babatda işler hem alnyp barylýar. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzda öndürilýän önümleriň daşarky bazarlarda bäsdeşlige ukyply bolmagyny gazanmak baradaky tabşyrygynyň bu kärhanada hem üstünlikli ýerine ýetirilýändigine bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär.

Milli Liderimiziň ýurdumyzyň raýatlarynyň saglygy barada edýän irginsiz aladalaryna mynasyp iş bilen jogap bermegi baş wezipä öwren Bereket Ýod önümçiligi kärhanasynyň hünärmenleri mukaddes Garaşsyzlygymyzyň ýetip gelýän 30 ýyllyk şanly toýuny ýokary önümçilik görkezijileri bilen garşylamak üçin şu günler iş depginlerini has-da ýokarlandyrýarlar.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Berkarar döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň artmagy, halkara abraýynyň ýokarlanmagy hem-de merdana halkymyzyň abadan durmuşda ýaşamagy ugrunda tagalla edýän Gahryman Arkadagymyzyň şa gadamynyň düşen ýeri berekediň, rysgalyň, bolçulygyň çeşmesine öwrülýär. Muňa hormatly Prezidentimiziň ýakynda, 23-nji awgustda Mary welaýatyna amala aşyran döwletli iş saparynyň barşynda ýene bir gezek göz ýetirdik.

Gahryman Arkadagymyzyň her gezekki iş sapary täze ajaýyp üstünlikleriň başyny başlaýar. Bu bolsa türkmen halkynyň bagtyýar geljegine bolan ynamyny, milli Liderine, Watanyna bolan söýgüsini hem buýsanjyny artdyrýar.

Hormatly Prezidentimiz Mary welaýatynyň çäginde ýerleşýän iri «Galkynyş» gaz känine baryp, bu ýerde «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasyna» laýyklykda, ýurdumyzyň gaz pudagynyň öňünde goýlan wezipeleri durmuşa geçirmek hem-de tebigy gazyň çykarylyşyny we daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak maksady bilen, täze gaz guýularynyň 3-siniň gurluşyk işlerine badalga berdi. Gaz guýularyny önümçilige girizmek üçin Hytaý Halk Respublikasynyň «СNPС» Сhuanging Drilling Engineering Сompany Limited» kompaniýasy bilen işleri 30 aýyň dowamynda ýerine ýetirmek bellenildi. Bu gaz käni Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisiniň çig mal çeşmesiniň biri bolup hyzmat eder. Munuň özi ýurdumyzyň üstüne alýan borçnamalarynyň doly derejede ýerine ýetirilmegine örän jogapkärli çemeleşýändigini aňladyp, ygtybarly işewür hyzmatdaş hökmündäki halkara abraýyny has-da belende göterýär.

Dünýäniň iri energetika döwletleriniň hataryna girýän Garaşsyz Watanymyzyň baý uglewodorod serişdeleriniň netijeli ulanylmagy ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny berkitmäge, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga hyzmat edýär. 2009-njy ýylyň dekabrynda taslama gatnaşyjy ýurtlaryň ― Türkmenistanyň, Özbegistan Respublikasynyň, Gazagystan Respublikasynyň we Hytaý Halk Respublikasynyň Liderleriniň gatnaşmaklarynda işe girizilen gaz geçiriji ýylda 40 milliard kub metr türkmen gazyny ibermäge niýetlenendir.

Häzirki döwürde tebigy gazyň baý gorlaryna eýe bolan Garaşsyz döwletimiz Ýewropanyň we Aziýanyň energetika bazarlaryny bu gymmatly harytlyk çig mal bilen üpjün etmek baradaky garaýşyny yzygiderli öňe sürüp gelýär. Bu baýlyklary halkymyzyň we dünýä halklarynyň bähbidine netijeli ulanmak üçin köp işler amala aşyrylýar.

Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisiniň gurulmagy bilen bu ugur boýunça indi ençeme wagt bäri Hytaý Halk Respublikasyna türkmen tebigy gazy eksport edilýär. Şu döwrüň dowamynda bu gaz geçiriji arkaly Hytaýa milliardlarça kub metrden hem gowrak tebigy gaz iberildi.

Dünýäde iri gaz ýataklarynyň biri bolan «Galkynyş» gaz käniniň ulanmaga berilmegi eksport gaz geçirijileriniň çig mal binýadyny berkitmek babatda örän möhüm ädim boldy.

Bu ýerde umumy kuwwaty ýylda harytlyk gazyň milliardlarça kub metrine barabar bolan gaýtadan işleýän toplumlaryň üçüsi işe girizildi. Olaryň gurluşygyna Hytaý Halk Respublikasynyň, Koreýa Respublikasynyň we Birleşen Arap Emirlikleriniň kompaniýalary gatnaşdylar. Umumy meýdany dört müň inedördül kilometrden hem köp bolan «Galkynyş» gaz käniniň ulanyş gorunda häzirki wagtda guýularyň 45-si bolup, olaryň her biri bir gije-gündizde ortaça iki million kub metre çenli tebigy gaz berýär.

Uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlaryna eýe bolan Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan döwletimiz hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň ösüşine gönükdirilen toplumlaýyn işleri üstünlikli durmuşa geçirýär. Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyna goşant goşjak täze gaz guýularynyň gurluşygy gysga wagtyň dowamynda tamamlanyp, tebigy gazyň köp mukdarda çykaryljakdygyna we daşary ýurtlara iberilýän möçberiniň artdyrylmagyna mümkinçilik döretjekdigine, şunuň bilen baglylykda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlanmagyna täsirini ýetirjekdigine ynanýarys.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz iş saparynyň dowamynda sebitde ýerleşýän «Türkmeniň ak öýi» binasynyň ýanynda 3 müň orunlyk köpçülikleýin dabaralary geçirmek üçin niýetlenen binanyň gurluşygyna badalga berip, «Türkmeniň ak öýi» binasynda geçirilen medeniýet we sungat ussatlarynyň dabaraly konsertine gatnaşdy.

Şeýle hem milli Liderimiz iş saparynyň dowamynda Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasyndan Mary welaýatynyň etraplarynyň we şäherleriniň hassahanalarynyň çagalar bölümlerine ähli zerur enjamlar bilen üpjün edilen «Tiz kömek» awtoulaglarynyň onusyny sowgat berdi.

Mundan başga-da, welaýatymyzyň il sylagly ýaşulularynyň ak pata bermegi bilen Mary şäheriniň Magtymguly köçesiniň ugrunda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Ojar Aziýa» hususy kärhanasy tarapyndan gurlan ýedi gatly, 188 öýli ýaşaýyş jaý toplumynyň hem-de Döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen Mary çeper halyçylyk kärhanasynyň Baýramaly haly önümhanasynyň açylyş dabarasy boldy.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda hormatly Prezidentimiziň Mary welaýatyna amala aşyran iş sapary sebitiň ýaşaýjylary üçin ajaýyp baýramçylyk sowgadyna öwrüldi. Iş saparynyň barşynda açylyp, ulanylmaga berlen hem-de gurluşyk işleriniň düýbi tutulan desgalar bolsa döwletimiziň kuwwatly ösüşiniň we «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgäniň dabaralanmasy boldy.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe halkymyzyň eşretli ýaşaýşy, ýurdumyzyň abadançylygy ugrunda nusgalyk işleri durmuşa geçirýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! Halkymyzyň röwşen geljegi üçin tutýan belent tutumlary hemişe rowaçlyklara beslensin!

Seýitmyrat ATAMURADOW,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Mary welaýat birleşmesiniň başlygynyň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji.

Daşky gurşawy goramak meselesi ýurdumyzda ileri tutulýan ugurlaryň biridir. Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan ýaşaýşyň ekologiýa taýdan arassa gurşawyny döretmäge gönükdirilen toplumlaýyn we uzakmöhletleýin geljegi nazarlaýan parasatly ekologiýa syýasaty tebigatyň sagdynlygyny, köpdürlüligini, goraglylygyny, aýawlylygyny üpjün etmäge hyzmat edýär.

Ýurdumyzda ekologiýa abadançylygyny üpjün etmekde energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň hasabyna ilatyň elektrik energiýasyna bolan islegleriniň kanagatlandyrylmagy wajyp ähmiýete eýedir. Alternatiw energetikanyň mümkinçiliklerini doly peýdalanyp, elektrik energiýasynyň öndürilmegi daşky gurşawa zyňylýan zyýanly gazlaryň mukdarynyň azalmagyna alyp barýar. Şonuň bilen birlikde, döwletimiziň elektrik energetika ulgamyny durnukly ösdürmegi üpjün etmek, munuň üçin ýurdumyzyň aýry-aýry sebitleriniň we çäkleriniň energiýa üpjünçilik ulgamlaryny ösdürmek zerurdyr. Şeýle-de, energiýanyň daşky gurşawa zyýansyz, gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň innowasion tehnologiýalaryny işläp taýýarlamak wajypdyr. Şonuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda «Energiýany tygşytlamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy», «Türkmenistanyň energetika diplomatiýasyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» hem-de «Türkmenistanda 2030-njy ýyla çenli gaýtadan dikeldilýän energetikany ösdürmek boýunça Milli strategiýasy» kabul edildi. Şolardan gelip çykýan wezipeleri durmuşa geçirmekde ýurdumyz birnäçe abraýly halkara düzümleri bilen hyzmatdaşlygy alyp barýar. Degişli maksatnamalaryň durmuşa geçirilmeginde, energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleriniň mümkinçilikleriniň has-da giňeldilmegi, ýagny bu ugurda dünýä tejribesini özleşdirip, Diýarymyzyň her bir künjeginde «ýaşyl tehnologiýalary» ornaşdyrmak boýunça ylmy-barlaglaryň, innowasion tehnologiýalaryň işlenip taýýarlanylmagy we önümçilige ornaşdyrylmagy möhümdir.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Gahryman Arkadagymyzyň belent tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzda ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek boýunça alnyp barylýan halkara hyzmatdaşlygynyň, kabul edilýän döwlet maksatnamalarynyň we ýerine ýetirilýän ylmy-barlaglaryň, täze innowasiýalaryň, oýlap-tapyşlaryň, taslamalaryň önümçilige ornaşdyrylmagynyň özeninde daşky gurşawy goramak, howanyň üýtgemeginiň öňüni almak, şonuň netijesinde hem, ilatyň saglygyny dikeltmek, tebigy baýlyklary aýap saklamak hem-de rejeli peýdalanmak, öndürilýän önümleriň ekologiýa taýdan arassalygyny üpjün etmek, ýurduň ykdysady binýadyny berkitmek ýaly derwaýys meseleleriň oňyn çözgüdi durandyr.

Mämmetgurban HOJALYÝEW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkeziniň tehniki işgäri.

Giriş

Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisine dünýäniň gün tertibiniň esasy meselelerini çözmek, ählumumy parahatçylygy, durnuklylygy, howpsuzlygy gorap saklamak hem-de berkitmek işinde BMG-niň esasy we utgaşdyryjy ornuny tassyklamak, Durnukly ösüş maksatlaryny doly möçberde amala aşyrmak boýunça halkara tagallalary yzygiderli birleşdirmek işinde möhüm tapgyr hökmünde garaýar. Baş Assambleýanyň öňde boljak mejlisiniň barşynda Türkmenistan öz işinde Bitaraplyk, goşulyşmazlyk, dawalary we gapma-garşylyklary çözmegiň parahatçylykly, syýasy serişdelerine ygrarlylyk ýörelgelerine berk eýermekden ugur alar.

Türkmenistan halkara hukugyň kadalaryna, ozaly bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasyna üýtgewsiz ygrarly bolmak bilen, döwletara gatnaşyklarda we dünýä ykdysadyýetinde köptaraplylygy pugtalandyrmaga gönükdirilen anyk ädimleri äder. Şunuň bilen baglylykda, sebit we halkara gün tertibinde duran wezipeleri çözmek babatda Türkmenistanyň Prezidentiniň başlangyçlaryny amala aşyrmak boýunça işler dowam etdiriler.

Ylalaşylan köptaraplaýyn çemeleşmeleri işläp düzmek, şeýle hem ählumumy strategiýalary we maksatnamalary amala aşyrmak boýunça Türkmenistanyň alyp barýan syýasaty degişli ugurlarda, BMG-niň Ykdysady we Durmuş geňeşinde, BMG-niň Söwda we ösüş konferensiýasynyň Söwda we ösüş boýunça geňeşinde, BMG-niň Bosgunlaryň işi boýunça Ýokary komissarynyň maksatnamasynyň Ýerine ýetiriji komitetinde, BMG-niň Neşe serişdeleri boýunça komissiýasynda, BMG-niň Ilat we ösüş boýunça komissiýasynda, BMG-niň Durmuş ösüşi boýunça komissiýasynda, BMG-niň Ylym we tehnika boýunça komissiýasynda hem-de guramanyň beýleki düzümlerinde, ýöriteleşdirilen edaralarynyň birnäçesinde agza bolmagy bilen kesgitlener.

Pandemiýa garşy göreşde dünýä bileleşiginiň tagallalaryny birleşdirmek

Türkmenistan täze görnüşli koronawirus ýokanjyna, onuň ýaýramagynyň syýasy we durmuş-ykdysady netijelerine garşy göreşmek boýunça dünýä bileleşiginiň utgaşdyrylan tagallalaryny goldamagy dowam eder. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň ähli agza döwletleriniň hem-de edaralarynyň umumy howpa garşy göreşmekde jebisliginiň we raýdaşlygynyň ähmiýetini belläp, koronawirusyň ýaýramagy bilen bagly meseleleriň syýasylaşdyrylmagyny ýol berilmesiz hasaplaýarys.

Bu ugurda Türkmenistan BMG-niň koronawirus ýokanjyna garşy göreşmek boýunça işlenip taýýarlanylan strategiýalarynyň we meýilnamalarynyň esasynda saglygy goraýyş babatda adatdan daşary ýagdaýlara täsir edilmegini, ählumumy taýýarlygyň berkidilmegini hem-de köpçülikleýin durnuklylygy esasy wezipeleriň biri hasaplaýar. Şunda türkmen tarapy Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň dünýäniň saglygy goraýyş ulgamynda umumy howplar babatda özara ylalaşykly jogaplary işläp taýýarlamak boýunça köptaraplaýyn gepleşikleriň geçirilýän esasy ýeri bolup durýandygyny belleýär.

Dünýä ykdysadyýetini dikeltmegiň aýratyn esasy ugurlary boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň ugurdaş düzümleriniň işiniň güýçlendirilmegini pandemiýanyň ýaramaz ykdysady täsirlerini azaltmagyň has netijeli usuly hasaplaýarys.

Şunuň bilen baglylykda, 2021-nji ýylyň 29-njy iýulynda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamasynyň düzgünlerine esaslanyp, adatdan daşary ýagdaýlarda halkara ulag ulgamynyň durnuklylygyny pugtalandyrmak boýunça tagallalarymyzy işjeňleşdirmegi maksat edinýäris.

Şu maksat bilen, pandemiýa garşy göreşmek boýunça ählumumy maksatnamalaryň hem-de adatdan daşary ýagdaýlara täsir etmek babatda BMG-niň strategiýalarynyň, şol sanda 2015 — 2030-njy ýyllar üçin hereketleriň Sendaý çarçuwaly Maksatnamasy ýaly saglygy goraýyş ulgamyndaky maksatnamalaryň özara baglanyşygynyň berkidilmegine dünýä bileleşiginiň aýratyn üns bermegini maksadalaýyk hasaplaýarys.

Türkmenistan ylmy diplomatiýa ugry boýunça koronawirusyň täze görnüşiniň gelip çykyşynyň tebigatyny, bu ýokanjyň döredýän keselleriniň görnüşlerini, şeýle-de olary bejermegiň we öňüni almagyň usullaryny düýpli öwrenmäge gönükdirilen köptaraplaýyn hünär gatnaşyklaryny ýola goýmak maksady bilen, köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, alym-lukmanlaryň, bilermenleriň hem-de beýleki ugurlaryň hünärmenleriniň yzygiderli aragatnaşygy üçin ähli zerur şertleriň döredilmegine gönükdirilen başlangyçlaryny ilerletmegi dowam eder.

Hususan-da, Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisiniň barşynda şu halkara we sebit gurallaryny: Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň koronawirusyň genomyny öwrenmek boýunça Ýörite maksatnamasyny; öýken sowuklamasyna garşy göreşmek boýunça köptaraplaýyn guralyny; Ýiti ýokanç keselleri bejermek we öňüni almak boýunça usulyýet merkezini; Merkezi Aziýanyň epidemiologiýa, wirusologiýa we bakteriologiýa boýunça sebit merkezini esaslandyrmak barada teklipleri öňe sürmegi maksat edinýäris. Türkmenistan ýokarda agzalan teklipleri amala aşyrmakda Birleşen Milletler Guramasynyň agza ýurtlarynyň hem-de ýöriteleşdirilen edaralarynyň goldawyna bil baglaýar.

Halkara syýasat, parahatçylyk we howpsuzlyk meseleleri

Ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy we strategik durnuklylygy gorap saklamakda hem-de pugtalandyrmakda dünýä bileleşigine ýardam etmek Birleşen Milletler Guramasynda Türkmenistanyň işiniň esasy ugry bolmagynda galýar. BMG-niň Tertipnamasynyň kadalaryndan we ýörelgelerinden, kabul edilen esasy konwensiýalaryndan hem-de beýleki halkara namalaryndan ugur almak bilen, Türkmenistan halkara meseleleri diňe parahatçylykly, syýasy-diplomatik serişdeler we usullar arkaly çözmek ugrunda çykyş etmegini dowam edýär.

Şunda Türkmenistan daşary syýasat işlerinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda hem-de 2015-nji ýylyň 3-nji iýunynda kabul eden Kararnamalary bilen ykrar edilen hemişelik Bitaraplyk derejesine esaslanyp, parahatçylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak meseleleri boýunça köptaraplaýyn gatnaşyklary giňeltmek babatda özara kabul ederlikli hem-de sazlaşykly çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga çalşar.

Ylalaşdyryjylygyň hem-de ylalaşykly çözgütleri gazanmagyň, şeýle hem Türkmenistanyň başlangyjy bilen 2020-nji ýylyň 7-nji dekabrynda kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň “Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny” atly Kararnamasynyň düzgünlerini ornaşdyrmagyň netijeli guraly hökmünde Bitaraplygyň mümkinçiliklerini iş ýüzünde amala aşyrmak maksady bilen, birnäçe anyk çäreleri görmegi meýilleşdirýäris.

Hususan-da, 76-njy mejlisiň barşynda Türkmenistan Parahatçylygyň, howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary toparynyň yzygiderli duşuşyklaryny dowam etmegi göz öňünde tutýar. Milletler Bileleşiginiň döwletlerini Baş Assambleýanyň öňde boljak mejlisiniň barşynda BMG-niň çäklerinde syýasy gatnaşyklaryň bu täze görnüşiniň işine gatnaşmaga çagyrýarys.

Türkmenistanyň teklibi boýunça BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen 2021-nji ýylda dünýä halklarynyň parahat hem-de ynanyşyp ýaşamak däplerini kemala getirmek boýunça Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan goşmaça tagallalar edilýär. Baş Assambleýanyň 2021-nji ýylyň dekabrynda geçiriljek mejlisiniň dowamynda parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetini pugtalandyrmak, halkara gatnaşyklarda häzirki döwürde ýüze çykan ynam ýetmezçiligini aradan aýyrmak maksady bilen, türkmen tarapynyň başyny başlan ählumumy işiniň netijelerini jemlemek bilen, Türkmenistan Aşgabatda «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahaty geçirmegi göz öňünde tutýar. BMG-niň agza döwletlerini hem-de halkara guramalary şol forumyň işine işjeň gatnaşmaga çagyrýarys.

Türkmenistanda we beýleki birnäçe ýurtlarda Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäklerinde geçirilýän iri hem-de wekilçilikli çäreler dünýä we sebit howpsuzlygynyň, halkara hukugyny hem-de BMG-niň Tertipnamasyny pugtalandyrmagyň, halkara edaralaryň esasy ornuny tassyklamagyň möhüm meseleleri boýunça giň halkara hyzmatdaşlygyň zerurdygyny bütin aýdyňlygy bilen görkezýär. Uzak möhletli durnuklylygy, parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmek boýunça umumydünýä tagallalarynyň möhüm bölegi hökmünde şol maksatlara ýetilmegi, Türkmenistanyň garaýşyna görä, wagtlaýyn çarçuwalar bilen çäklenmeli däl-de, eýsem, BMG-niň strategik gün tertibiniň hemişelik meselesine öwrülip, görkezilen ugurlar boýunça şu ýyl başy başlanan halkara hyzmatdaşlygyň dowamy bolmalydyr.

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Merkezi Aziýa sebitinde howpsuzlyk we hyzmatdaşlyk boýunça dialogy döretmekde ozal öňe süren başlangyjyna esaslanmak bilen, yzygiderli ýagdaýda hereket edýän Merkezi Aziýada howpsuzlyk, parahatçylyk we ösüş meseleleri boýunça halkara forumy esaslandyrmagy teklip edýär.

Bulardan başga-da, häzirki zaman ählumumy geosyýasy we geoykdysady işleriň aýrylmaz hem-de möhüm bölegi hökmünde Merkezi Aziýanyň ähmiýetini bellemek bilen, sebitde bolup geçýän özgertmeleri ählumumy gün tertibi bilen deňeşdirmek üçin Türkmenistan BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň barşynda Merkezi Aziýa döwletleriniň goldamagy bilen 2018-nji ýylda kabul edilen adybir Kararnama esaslanyp, «Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, sebit we halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak» atly Kararnamanyň taslamasyny hödürlemegi maksat edinýär. Bu resminama seredilmeginiň we kabul edilmeginiň 2021-nji ýylyň 6-njy awgustynda Türkmenistanda geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň jemleýji resminamasynda beýan edilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halkara başlangyçlaryny iş ýüzünde amala aşyrmaga ýardam etjekdigine ynanýarys.

Parahatçylygy we howpsuzlygy saklamak, täze wehimlere hem-de howplara garşy durmak boýunça wezipeleri çözmekde Türkmenistan öňüni alyş diplomatiýasyna aýratyn orun berýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan ştab-kwartirasy Aşgabatda ýerleşen BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işine goldaw bermegini dowam eder we şunda merkeziň ähmiýeti barada 2017-nji we 2021-nji ýyllarda türkmen tarapynyň başlangyjy bilen kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamalaryna esaslanar.

Hususan-da, ýaşlar üçin Öňüni alyş diplomatiýasy akademiýasy hem-de Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy ýaly maksatnamalary mundan beýläk-de ilerletmegi maksat edinýäris. Olar BMG-niň Howpsuzlyk Geňeşiniň «Zenanlar, parahatçylyk we howpsuzlyk» hem-de «Ýaşlar, parahatçylyk we howpsuzlyk» atly Kararnamalaryny ýerine ýetirmäge gönükdirilendir.

Şol bir wagtyň özünde Merkezi Aziýada hem-de Hazar deňzi sebitinde halkara parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi saklamak meseleleriniň özara baglanyşygyna hem-de üznüksizdigine düşünmek bilen, Türkmenistan «Merkezi Aziýa — Hazar sebiti» atly parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagyny döretmek boýunça başlangyç bilen çykyş eder. Bu nusga ählumumy parahatçylygyň we ösüşiň bähbidine köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen başlangyçlary ilerletmek üçin binýat hökmünde garaýarys. 2021-nji ýylda Türkmenistanda geçirilmegi meýilleşdirilýän VI Hazar sammitiniň barşynda bu başlangyjy berkitmegi göz öňünde tutýarys.

Terrorçylyk, ekstremizm, serhetüsti guramaçylykly jenaýatçylyk, neşeleriň we ýaraglaryň bikanun dolanyşygy, adam söwdasy halkara howpsuzlygyň uly wehimleri bolup galýar. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň barşynda Türkmenistan BMG-niň Terrorçylyga garşy ählumumy strategiýasyny sebit derejesinde ornaşdyrmak meselelerine aýratyn üns bermegi dowam eder, şunda 2011-nji ýylyň Aşgabat Jarnamasynyň düzgünlerine hem-de Merkezi Aziýada Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça hereketleriň bilelikdäki meýilnamasyna esaslanar.

Türkmenistan ady agzalan resminamalarda öňde goýlan maksatlara eýermek bilen, BMG-niň Terrorçylyga garşy göreşmek baradaky müdirligi bilen bilelikde Aşgabatda Terrorçylyga garşy müdirligiň täze maksatnamalaýyn edarasynyň görnüşini kesgitlemek boýunça işleri alyp barýar. Sebitde terrorçylyga garşy göreşmek, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda degişli ugurda bilelikdäki işleriň has möhüm ugurlary boýunça maglumatlary alyşmak babatda hukuk goraýyş we öňüni alyş ugurlaryna üns bermek bilen, bilermenleriň gatnaşmagynda okuw maslahatlaryny geçirmek onuň esasy wezipelerine girer. Şol düzümi döretmegiň hem-de işletmegiň barşynda sebitiň ýurtlarynyň we halkara bileleşigiň goldawyna bil baglaýarys.

Türkmenistan transmilli guramaçylykly jenaýatçylyga garşy göreşmek üçin halkara tagallalary birleşdirmekde BMG-niň esasy ornuny goldamak bilen, ýüze çykýan howplara, hususan-da, kiberjenaýatçylyga hem-de onuň bilen bagly bolan halkara maglumatlar howpsuzlygynyň wehimlerine garşy göreşmekde täze, halkara hukuk gurallaryny işläp taýýarlamak ugrunda çykyş edýär.

Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň howandarlygynda işlenip başlanan Jenaýatçylykly maksatlar üçin maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ulanylmagyna garşy göreşmek boýunça halkara Konwensiýany taýýarlamagy işjeňleşdirmek ugrunda çykyş edýäris.

Mundan başga-da, BMG-niň howandarlygynda dünýä maglumatlar torlaryny peýdalanmak, şeýle hem sebit hem-de halkara durnuklylygy pugtalandyrmak maksady bilen, maglumat tehnologiýalarynyň mümkinçilikleri bilen baglanyşykly ählumumy wehimleri halkara derejede giňden ara alyp maslahatlaşmak üçin hemişelik köptaraplaýyn gatnaşyklar hökmünde Maglumat howpsuzlygy we hyzmatdaşlyk boýunça ählumumy forumy geçirmegiň maksadalaýyk boljakdygyny nobatdaky gezek nygtaýarys.

Türkmenistan BMG-niň Baş Assambleýasynyň öňde boljak mejlisiniň barşynda ýaraglary ýaýratmazlygyň hem-de ýaragsyzlanmagyň köptaraplaýyn tertibini yzygiderli pugtalandyrmak ugrunda çykyş etmegini dowam eder, şunda Birleşen Milletler Guramasyna hem-de onuň köptaraplaýyn ýaragsyzlanmak boýunça gurallaryna aýratyn orun degişlidir. Halkara howpsuzlygy üpjün etmek ulgamynda halkara hukugyň binýat goýujy guraly hökmünde garamak bilen, Türkmenistan ýaraglaryň hem-de olary ýaýratmazlygyň ýagdaýyna gözegçiligiň halkara hukuk ulgamynyň mundan beýläk-de durgunlaşmagynyň öňüniň alynmagyna 2022-nji ýylda geçiriljek Ýadro ýaraglaryny ýaýratmazlyk hakynda Şertnama gatnaşyjy ýurtlaryň 10-njy syn beriş maslahatynyň esasy wezipesi hökmünde garaýar.

Şeýle hem dünýäniň dürli sebitlerinde köpçülikleýin gyryş ýaraglaryndan azat zolaklar boýunça halkara maslahatlary geçirmek tejribesini sebit durnuklylygyny üpjün etmek boýunça tagallalary birleşdirmegiň netijeli guraly hasaplaýarys.

Owganystandaky ýagdaý barada aýdylanda, Türkmenistan dünýä bileleşigini bu ýurtdaky ýagdaýy parahatçylykly ýollar arkaly kadalaşdyrmaga ýardam bermegi dowam etmäge çagyrýar. Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň Owganystana hemmetaraplaýyn goldaw berýän ýöriteleşdirilen düzümleriniň işlerini işjeňleşdirmegi maksadalaýyk hasaplaýarys.

Şunda BMG-niň Owganystana ýardam bermek boýunça missiýasynyň ornuny nygtaýarys hem-de häzirki wagtda Owganystandaky ýagdaýlary we bu ýurtda ýakyn geljekdäki harby-syýasy ýagdaýyň ösüşini nazara almak bilen, bu missiýanyň işini kämilleşdirmegiň zerurdygyny belleýäris. Şeýle hem Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisinde Owganystana goldaw bermekde owgan meselelerini çözmek boýunça bu döwletiň gönüden-göni goňşy ýurtlarynyň toplan oňyn tejribesiniň esasynda täze halkara gurallary döretmegiň mümkinçiliklerine garamagy teklip edýäris. Bu başlangyjy, hususan-da, BMG-niň Howpsuzlyk Geňeşiniň 2002-nji ýylyň 24-nji dekabryndaky Kararnamasy bilen goldanylan hoşniýetli goňşuçylyk hakynda Kabul jarnamasyny amala aşyrmak bilen baglylykda durmuşa geçirilmeli diýip hasap edýäris.

Durnukly ösüş

Türkmenistan ykdysady ulgamda energetika, senagat, ulag we söwda pudaklaryna Birleşen Milletler Guramasynyň alyp barýan işleriniň strategik ugurlary hökmünde garaýar, bu ugurlar çökgünlik döwründen soňra dünýä ykdysadyýetini gaýtadan dikeltmekde amatly halkara tagallalary üpjün etmek üçin örän möhümdir hem-de ykdysady we söwda hyzmatdaşlygyny giňeltmek, dünýä senagat önümçiligini ösdürmek üçin zerur gyzyklanmalary döretmäge ukyplydyr. Türkmenistan ählumumy maksatnamalary hem-de strategiýalary durmuşa geçirmekde ýeterlik maliýeleşdirilmegi üpjün etmek baradaky meseläni öňe sürmegi dowam eder, 2030-njy ýyla çenli durnukly ösüş ulgamynda Gün tertibi olaryň esasy wezipeleriniň biridir.

Şunuň bilen baglylykda, ösüşi maliýeleşdirmek hem-de Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin serişdeleri jemlemek boýunça Addis-Abeba maksatnamasynyň çözgütlerini çaltlandyrylan depginlerde durmuşa geçirmek maksady bilen, Ösüşi maliýeleşdirmek boýunça nobatdaky halkara maslahaty çagyrmagyň maksadalaýyk boljakdygyny nygtaýarys.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň hem-de BMG-niň Ykdysady we Durmuş geňeşiniň, şeýle hem durnukly ösüş boýunça ýokary derejedäki yzygiderli syýasy forumlaryň «Gün tertibi — 2030-yň» durmuşa geçirilişini ilerletmegiň syny boýunça işde utgaşdyryjy ornunyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyny goldaýarys. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň monitoringiniň kesgitlenilen köptaraplaýyn gurallaryny goldamagy dowam eder hem-de Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisiniň barşynda ählumumy maksatlaryň ornaşdyrylyşynyň barşy hakynda 2023-nji ýylda taýýar görnüşde hödürlemek üçin ikinji meýletin Milli synyň üstünde işlemäge girişer.

Baş Assambleýanyň öňde boljak mejlisiniň barşynda Türkmenistan ygtybarly, durnukly, maliýe taýdan netijeli hem-de häzirki zaman energiýa çeşmelerine ählumumy elýeterliligi üpjün etmek meselelerine aýratyn üns berer. BMG-niň Baş Assambleýasynyň Türkmenistanyň başlangyjy boýunça 2008-nji we 2013-nji ýyllarda kabul eden energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ygtybarly we durnukly ibermek hakyndaky Kararnamalary munuň üçin binýat bolup hyzmat etmelidir.

Bu ugurda köptaraplaýyn gepleşikleri dowam etmek maksady bilen, 2022-nji ýylda “Hemmeler üçin durnukly energetika” başlangyjy bilen bilelikde, DÖM-niň 7-nji maksadyna ýetmekde ösüşi çaltlandyrmak boýunça halkara forumy çagyrmagy teklip edýäris, şunda energetika serişdeleriniň durnukly üstaşyr geçirilmegine hem-de şunuň bilen baglylykda, BMG-niň döwrebap halkara hukuk gurallarynyň döredilmegine aýratyn üns berilmelidir.

Türkmenistan durnukly ulag meseleleri boýunça Baş Assambleýanyň Kararnamalarynyň birnäçesini kabul etmek baradaky başlangyçlary öňe süren döwlet hökmünde köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň bu ugruny Birleşen Milletler Guramasynyň işiniň aýratyn bölegi hökmünde resmileşdirmek babatda tagallalaryny dowam eder. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň ulagy ösdürmek boýunça Ýörite sebitara maksatnamasy hakynda Türkmenistanyň ozal öňe süren başlangyjyna gaýdyp gelmegi teklip edýäris. Şeýle maksatnamanyň esasy maksatlary hem-de wezipeleri Baş Assambleýanyň ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek hakynda 2014-nji, 2015-nji, 2017-nji we 2021-nji ýyllarda kabul eden Kararnamalarynda, 2016-njy ýylda geçirilen durnukly ulag boýunça birinji Ählumumy maslahatyň jemleýji resminamasynda, ählumumy derejede ulagyň özara baglanyşygyny pugtalandyrmak boýunça beýleki köptaraplaýyn resminamalarda anyk kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, ähli döwletleri hem-de BMG-niň ýöriteleşdirilen edaralaryny, BMG-niň ulagy ösdürmek boýunça Ýörite sebitara maksatnamasyny işläp taýýarlamaga gatnaşmaga çagyrýarys.

Türkmen tarapy halkara ulag ulgamyny ösdürmek meseleleri boýunça ählumumy derejede giň gatnaşyklary saklamaga öz goşandyny goşmagy dowam etmek bilen, has gowşak ösen ýurtlar, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar hem-de adalarda ýerleşýän kiçi, ösüp barýan döwletler boýunça BMG-niň Ýokary wekiliniň edarasy bilen bilelikde 2022-nji ýylyň aprel aýynda Türkmenistanda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ministrleriniň halkara maslahatyny guramagy meýilleşdirýär.

Ykdysadyýet babatynda Birleşen Milletler Guramasynyň sebit hem-de sebitara düzümleri bilen BMG-niň Tertipnamasynda kesgitlenilen ýörelgeler esasynda has ýakyn hyzmatdaşlyk etmek ugrunda çykyş edýäris. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň aýry-aýry sebit düzümleri bilen hyzmatdaşlyk hakynda ikiýyllyk guralyny goldaýarys.

Şunda Türkmenistan Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynda (YHG) başlyklyk etmek wezipesini ýerine ýetirmek bilen, 2021-nji ýylda Baş Assambleýanyň «Birleşen Milletler Guramasynyň hem-de Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň arasynda hyzmatdaşlyk» atly Kararnamasynyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmak başlangyjy bilen çykyş etdi. Biziň ýurdumyz YHG-da başlyklyk etmeginiň barşynda ýokarda görkezilen Kararnamanyň hem-de ählumumy durnukly parahatçylyk we ösüş maksatlaryna ýetmegiň düzgünlerini ýerine ýetirmek maksady bilen, gurama agza ýurtlaryň BMG-niň edaralary bilen hyzmatdaşlygyny ösdürmegi maksat edinýär.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisi howanyň üýtgemegi, daşky gurşawy goramak, ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, suw serişdelerini dolandyrmak meseleleri boýunça köptaraplaýyn gepleşikleri işjeňleşdirmek üçin aýratyn ähmiýete eýedir. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň 1 — 12-nji noýabry aralygynda Glazgo şäherinde geçirilmegi meýilleşdirilýän Howanyň üýtgemegi boýunça BMG-niň çarçuwaly Konwensiýasynyň taraplarynyň konferensiýasynyň 26-njy mejlisiniň barşynda Türkmenistan howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak hem-de onuň täsirlerini gowşatmak meseleleri boýunça halkara bileleşigiň tagallalarynyň utgaşdyrylmagyna gönükdirilen birnäçe anyk başlangyçlar bilen çykyş etmegi göz öňünde tutýar. Türkmenistanyň Prezidentiniň pes uglerodly energetikany ösdürmek, şeýle hem BMG-niň howandarlygynda energetikanyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde wodorody ösdürmek boýunça halkara «Ýol kartasyny» döretmek boýunça degişli çäreleriň amala aşyrylmagyna gönükdirilen BMG-niň Strategiýasyny işläp taýýarlamak hakyndaky başlangyjyny durmuşa geçirmek boýunça birnäçe anyk çäreleri görmek göz öňünde tutulýar.

Birleşen Milletler Guramasynyň Senagat ösüşi boýunça ýöriteleşdirilen edarasyna, Daşky gurşaw boýunça maksatnamasyna, Ykdysady we durmuş meseleleri boýunça departamentine, Ösüş maksatnamasyna ýokarda bellenilen başlangyçlary durmuşa geçirmekde esasy hyzmatdaşlar hökmünde garaýarys. Şunuň bilen baglylykda, tebigaty goramak ulgamynda ählumumy hyzmatdaşlygyň gün tertibini kesgitlemek we amala aşyrmak boýunça köpugurly möhüm binýat hökmünde BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň ornunyň we işiniň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagy ugrunda çykyş edýäris.

Aral deňziniň ekologiýa heläkçiliginiň ýetiren täsirlerini azaltmak meselelerine aýratyn üns bermegi dowam edýäris. Baş Assambleýanyň nobatdaky mejlisiniň barşynda ýurdumyz Türkmenistanyň Prezidentiniň durnukly ösüş boýunça “Rio+20” sammitinde BMG-niň Aral deňziniň sebiti üçin Ýörite maksatnamasyny döretmek hakyndaky başlangyjyny amala aşyrmagy dowam eder. Şunda 2018-nji ýylyň 12-nji aprelinde hem-de 2019-njy ýylyň 28-nji maýynda Baş Assambleýanyň “Birleşen Milletler Guramasynyň we Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň arasynda hyzmatdaşlyk” atly Kararnamalarynyň kabul edilmeginiň ýokarda görkezilen Ýörite maksatnamanyň işi üçin halkara hukuk binýady bolup biljekdigini belleýäris.

Halkara ynsanperwer hyzmatdaşlyk

Türkmenistan BMG-niň adam hukuklaryny goramak ulgamynda esas goýujy konwensiýalaryna hem-de beýleki köp taraplaýyn halkara resminamalara salgylanmak bilen, ynsanperwer hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça mundan beýläk-de netijeli işleri amala aşyrmaga taýýardyr. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň çäklerinde tagallalarymyzy Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen düzümleri bilen adam hukuklaryny we azatlyklaryny üpjün etmek boýunça halkara hukuk resminamalarynyň esasynda milli, sebit hem-de ählumumy strategiýalary, maksatnamalary we hereketleriň meýilnamalaryny durmuşa geçirmek boýunça hyzmatdaşlyga gönükdireris. BMG-niň Durmuş ösüşi komissiýasynyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin agzasy hökmünde Türkmenistan guramanyň durmuş goraglylygy, ýaşlaryň işi, maşgalanyň ornuny berkitmek we beýleki ugurlar ýaly ählumumy meseleler boýunça ylalaşykly çemeleşmeleri hem-de hereketleri işläp taýýarlamak bilen meşgullanýan esasy utgaşdyryjy edarasy hökmünde bu komissiýanyň ornuny pugtalandyrmagy maksat edinýär. Biz şunda halkara hukugyň hereket edýän gurallarynyň hem-de döwlet özygtyýarlylygyna we döwletleriň deň ygtyýarlylyklaryna hormat goýmak esasynda, deňhukukly döwletara hyzmatdaşlygy üpjün etmegiň BMG-niň ähli ulgamynyň adam hukuklaryny goldamak we goramak ugrunda alyp barýan işleriniň esasy ýörelgesi bolmalydygyna ynanýarys.

Dünýäniň aýry-aýry ýurtlarynda we sebitlerinde çylşyrymly migrasiýa meseleleriniň ýüze çykýan şertlerinde BMG-niň bu ugurda ýöriteleşdirilen düzümleriniň, hususan-da, BMG-niň Bosgunlaryň işi boýunça Ýokary komissarynyň müdiriýetiniň hem-de Halkara Migrasiýa Guramasynyň tagallalaryny işjeňleşdirmegi zerur hasaplaýarys.

BMG-niň ynsanperwer ugurly düzümleriniň hatarynda Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berýäris. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan ÝUNESKO-nyň Hökümetara ummanlary öwreniş komissiýasynyň Ýerine ýetiriji geňeşiniň hem-de ÝUNESKO-nyň Bedenterbiýe we sport boýunça halkara komitetiniň agzasy bolmak bilen, şeýle-de ÝUNESKO-nyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Hökümetara gidrologiýa maksatnamasynyň Hökümetara geňeşiniň agzalygyna dalaşgär hökmünde guramanyň ýöriteleşdirilen düzüminiň işine gatnaşmagy giňeltmegi ugur edinýär.

Jemleýji düzgünler

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisinde Türkmenistanyň ileri tutýan garaýyşlary, öňe sürýän halkara başlangyçlary we teklipleri ýurdumyzyň bu gurama agza döwletleriň ählisi, BMG-niň edaralary, agentlikleri, institutlary hem-de beýleki düzümleri bilen işjeň hyzmatdaşlyga çemeleşmelerini kesgitleýär. Türkmenistan deňhukukly gatnaşyklar esasynda ylalaşykly çözgütleri işläp taýýarlamak üçin ýeke-täk köptaraplaýyn edara bolan Birleşen Milletler Guramasynyň merkezi utgaşdyryjy ornuny pugtalandyrmak üçin tagallalaryny işjeňleşdirmegi dowam edip, ähli hyzmatdaşlary parahatçylygyň we adalatlylygyň belent taglymlaryny berkarar etmegiň, ählumumy maksatlary hem-de wezipeleri amala aşyrmagyň bähbidine bilelikde netijeli işlemäge çagyrýar.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi.

Aşgabat, 29-njy awgust (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Ýewropa Bileleşiginiň Başlygy Şarl Mişeliň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy.

Söhbetdeşler mähirli salamlaşyp, Türkmenistanyň hem-de Ýewropa Bileleşiginiň ýurtlarynyň hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmaga mümkinçiligiň dörändigine kanagatlanma bildirdiler.

Milli Liderimiz telefon arkaly söhbetdeşligi geçirmek başlangyjy üçin jenap Şarl Mişele minnetdarlyk bildirdi. Bu söhbetdeşlik ikitaraplaýyn we halkara gün tertibiniň meseleleri boýunça pikir alyşmaga oňat mümkinçilik döredýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaşlygy has-da giňeltmegi ugur edinýändigini tassyklap, bu gün biziň öňümizde gatnaşyklary giňeltmek wezipesiniň durýandygyny belledi. Bu gatnaşyklaryň meseleleri köpdürli bolup, olar özara gyzyklanma döredýär. Şol meseleleriň hatarynda Merkezi Aziýa sebitinde hem-de onuň bilen çäkleşýän zolaklarda parahatçylygy we howpsuzlygy saklamak, Durnukly ösüş maksatlaryny ýerine ýetirmek, energetika howpsuzlygy, ulag, ekologiýa, suw serişdelerini peýdalanmak meseleleri bar.

Milli Liderimiz bu ugurlar boýunça strategik maksatlaryň we bähbitleriň gabat gelýändigini kanagatlanma bilen nygtap, şolary peýdalanmagyň möhümdigini belledi.

Söhbetdeşligiň dowamynda Ýewropa bilen ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň hereket edýän hyzmatdaşlyk gurallarynyň çäklerinde, hususan-da, “Ýewropa Bileleşigi — Türkmenistan” Bilelikdäki komitetiniň, Parlamentara dialogyň, Adam hukuklary boýunça dialogyň, daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky konsultatiw duşuşyklaryň çäklerinde hem-de hyzmatdaşlygyň aýry-aýry meseleleri boýunça netijeli ösdürilýändigi aýratyn bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow “Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” görnüşindäki sebitara gatnaşyklaryň bu ugurda nusgalyk bolup, Ýewropa Bileleşiginiň hem-de Merkezi Aziýa ýurtlarynyň syýasaty we howpsuzlygy babatdaky meseleler boýunça ýokary derejeli Dialogyň çäklerinde yzygiderli geçirilýän duşuşyklaryň netijeliligini nygtady. Olar sebitiň durnukly ösüşi bilen bagly meseleler boýunça pikir alyşmaga mümkinçilik berýär.

Ýewropa Bileleşiginiň Başlygy Türkmenistanyň we Ýewropa Bileleşiginiň arasyndaky ynanyşmak esasynda guralýan netijeli gatnaşyklar barada durup geçdi.

Milli Liderimiz jenap Şarl Mişeliň Owganystandaky ýagdaýa berýän bahasy, şeýle hem Ýewropa tarapynyň bu ýurt bilen köptaraplaýyn gatnaşyklary babatda garaýşy bilen tanşandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz esasy ýörelgeleriň üçüsi barada durup geçdi. Häzirki döwürde goňşy ýurtda wakalaryň ösüşi bilen baglylykda, Türkmenistanyň garaýşy şol ýörelgelere esaslanýar.

Birinjiden, biz syýasy nukdaýnazardan Owganystandaky ýagdaýy diňe parahatçylyk, syýasy-diplomatik serişdeler we usullar arkaly kadalaşdyrmak ugrunda çykyş edýäris diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi. Goňşy hem-de Bitarap döwlet hökmünde Türkmenistan Owganystanda parahatçylygyň tiz ýola goýulmagy üçin degişli gatnaşyklara we şertleriň döredilmegine ýardam etmäge taýýardyr.

Ikinjiden, ykdysady nukdaýnazardan iri düzümleýin taslamalary, hususan-da, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlarynyň, şeýle hem Owganystany Türkmenistan bilen birleşdirýän demir ýollaryň taslamalaryny amala aşyrmak bilen bagly meseleleri has-da ilerletmegiň möhümdigini belleýäris diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Üçünjiden, parahatçylygy ýola goýmak boýunça häzirki işlere ýardam etmek üçin Owganystana yzygiderli ynsanperwerlik kömegini bermek meselesi.

Şunuň bilen baglylykda, biziň ýurdumyzyň doganlyk owgan halkyna gös-göni ynsanperwerlik kömegini yzygiderli berýändigi bellenildi. Türkmenistanyň serişdeleriniň hasabyna mekdepleriň, hassahanalaryň, metjidiň gurulmagy, ynsanperwer ýükleriň yzygiderli ugradylmagy Owganystan üçin uly goldaw bolup durýar.

Türkmen tarapy ýokarda görkezilen çemeleşmelere esaslanmak bilen, häzirki owgan ýagdaýynyň başlanan wagtyndan öz garaýşyny resmi taýdan beýan etdi diýip, milli Liderimiz nygtady.

Hususan-da, Türkmenistan Owganystanyň içerki syýasy durnuklylygyna we howpsuzlygyna, doganlyk owgan halkynyň abadançylygyna hemişe uly gyzyklanma bildirip, dostluk hem-de hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine esaslanmak bilen, iki ýurduň halklarynyň taryhy we medeni-siwilizasiýa ýakynlygyndan ugur alyp gelýär diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Biz Owganystandaky ýagdaýyň tiz wagtda kadalaşmagy ugrunda çykyş edýäris diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow döwlet gurluşynyň özara kabul ederlikli görnüşleriniň tapylmagy netijesinde hem-de goňşy Owganystanda ýaşaýan ähli etniki toparlaryň giňden gatnaşmagynda bu ýurtda hukuk giňişliginde täze milli edaralaryň kemala geljekdigine ynam bildirdi.

Owganystanyň hoşniýetli goňşusy hem-de Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan hemişelik Bitaraplyk derejesi ykrar edilen döwlet hökmünde Türkmenistan BMG-niň Tertipnamasynyň ýörelgelerine we kadalaryna laýyklykda, halkara bileleşik bilen bilelikde ýurtda parahatçylygy, raýat ylalaşygyny we durnuklylygy gazanmakda, Owganystanyň ykdysady, durmuş we ynsanperwer taýdan ösmeginde owgan halkyna hemmetaraplaýyn ýardam etmäge gönükdirilen işini dowam etmäge taýýardyr diýip, milli Liderimiz belledi.

Şunuň bilen baglylykda, Owganystana hemmetaraplaýyn ýardam etmek işinde Birleşen Milletler Guramasynyň, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň hem-de Ýewropa Bileleşiginiň tagallalarynyň işjeňleşdirilmeginiň maksadalaýyk boljakdygy bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Owganystanda bolup geçýän häzirki ýagdaýda Türkmenistanyň amala aşyrýan işleri barada durup geçmek bilen, ýurdumyzyň türkmen-owgan ykdysady gatnaşyklaryny hem-de owgan halkyna zerur ynsanperwerlik goldawyny bermek boýunça anyk çäreleri görýändigine ünsi çekdi.

Hususan-da, Türkmenistan hereket edýän şertnamalara laýyklykda, goňşy döwlete elektrik energiýasyny ibermegini dowam edýär. Mälim bolşy ýaly, türkmen elektrik energiýasy Owganystana birnäçe ugurlar boýunça iberilýär. Munuň özi Owganystanyň demirgazyk welaýatlaryny, ýurduň günbatar we demirgazyk-günbatar sebitlerini elektrik togy bilen üpjün etmäge mümkinçilik berýär.

Şonuň bilen birlikde, türkmen-owgan serhedinde gözegçilik-geçiriş nokatlarynyň bökdençsiz işlemegi üpjün edilýär. Şunda iki ýurduň ilatynyň saglygyny goramak maksady bilen, ählumumy pandemiýa şertlerinde Türkmenistanyň döwlet edaralary serhetden ýük daşalanda, serhediň goralmagyny, gümrük, sanitariýa, fitosanitariýa we gözegçiligiň hem-de barlagyň beýleki görnüşlerini üpjün etmek meseleleri boýunça “Taliban” hereketiniň wekilleri bilen yzygiderli gatnaşyklary amala aşyrýar. Döwlet serhedinden geçirilýän ýükleriň agramly bölegini nebit önümleri, suwuklandyrylan gaz, bugdaý, gündelik sarp edilýän harytlar düzýär.

Milli Liderimiz Owganystandaky ýagdaýyň Merkezi Aziýa ýetirýän täsiri bilen bagly meseleler barada aýtmak bilen, Türkmenistanyň häzirki wagtda geosyýasy nukdaýnazardan, çylşyrymly ýagdaýy başdan geçirýän sebitde ýerleşýändigini belledi. Şonuň bilen birlikde, Bitaraplyk derejesi biziň ýurdumyza Garaşsyzlyk ýyllarynda sebitde durnukly syýasy gatnaşyklar üçin şertleriň döredilmegine, ynamly syýasy-diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna mümkinçilik döretdi.

1996 — 2001-nji ýyllarda ýurduň çäkleriniň 90 göterimi “Taliban” hereketiniň garamagynda bolan goňşy Owganystanyň taryhyndaky çylşyrymly döwürler barada aýtmak bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň bu ýurduň halkyna ykdysady hem-de ynsanperwerlik kömegini bermegini dowam edýändigini belledi. Türkmenistanyň Mazari-Şarif we Hyrat şäherlerindäki konsullyklary şol wagtda hem işlerini dowam edip, Owganystanyň ilatyna konsullyk hyzmatlaryny bermek boýunça öz wezipelerini ýerine ýetirdiler.

Türkmenistan Owganystandaky çylşyrymly içeri syýasy ýagdaýlara garamazdan, 1999-2000-nji ýyllarda Aşgabatda “Taliban” hereketiniň hem-de şol döwürde Ahmad Şah Masudyň baştutanlygyndaky “Demirgazyk alýansyň” arasynda gepleşikleriň dört tapgyrynyň geçirilmegini gurady. Şol gepleşikleriň Birleşen Milletler Guramasynyň wekilleriniň gatnaşmagynda geçirilendigini bellemek gerek diýip, döwlet Baştutanymyz şol döwürde taraplaryň ikisiniň hem geňeşmeleriň netijeli bolandygyny ykrar edendiklerini nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokarda beýan edilenleri jemläp, wakalaryň geljekde ösüşiniň goňşy ýurtdaky täze häkimiýetiň Merkezi Aziýa ýurtlary hem-de beýleki döwletler bilen gatnaşyklarynyň derejesine gürrüňsiz bagly boljakdygyna ynam bildirdi.

Türkmenistan özüniň Garaşsyzlygynyň 30 ýylynyň dowamynda dünýädäki migrasiýa meselelerini çözmek boýunça köptaraplaýyn tagallalara işjeň gatnaşyjy bolup çykyş etdi. Geçen asyryň 90-njy ýyllarynyň ortalarynda biziň sebitimizde, hususan-da, Owganystanda we Täjigistanda aýratyn çylşyrymly wakalaryň ýaýbaňlanan döwründe ýurdumyz bosgunlaryň onlarça müňüsini kabul etdi, olara Türkmenistanyň çäginde ýaşamak üçin howpsuz şertleri döredip, ähli zerurlyklar bilen üpjün etdi.

Şol sebäpli hem Türkmenistan BMG-niň Bosgunlaryň işi baradaky Ýokary Komissarynyň Maksatnamasynyň Ýerine ýetiriji komitetiniň hemişelik agzasy bolmak bilen, şunuň ýaly çylşyrymly ynsanperwerlik ýagdaýlaryny oňyn çözmekde uly tejribä eýedir hem-de hiç wagt bu işlerden daşda durmady diýip, milli Liderimiz nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu meselede ýurdumyzyň garaýşy barada aýdyp, häzirki wagtdaky çylşyrymly epidemiologiýa ýagdaýlarynda bosgunlary kabul etmek baradaky çözgüde sagdyn çemeleşmegiň hem-de ynsanperwer meseleleriniň beýleki ugurlary bilen birlikde, ilkinji nobatda, örän howply koronawirus ýokanjynyň giň möçberde ýaýramak töwekgelçiligine çynlakaý baha bermegiň zerurdygyny belledi.

Halkara borçnamalaryny, şol sanda halkara ynsanperwerlik hukugynyň kadalaryndan gelip çykýan borçnamalaryny ýerine ýetirmek bilen, Türkmenistanyň birnäçe ýurtlaryň, şol sanda Ýewropa döwletleriniň raýatlaryny Owganystandan alyp gaýtmak işleriniň bökdençsiz guralmagyny üpjün etmek üçin özüniň howa giňişligini açandygyna aýratyn üns çekildi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz şu ýylyň 15-nji awgustyndan başlap, häzirki wagta çenli Owganystandan raýatlary alyp gaýdýan uçarlara ýurdumyzyň howa giňişliginden geçmek üçin onlarça ygtyýarnamanyň berlendigini, bu işleriň geljekde hem dowam etdiriljekdigini Ýewropa Bileleşiginiň Başlygyna habar berdi.

Öz nobatynda, jenap Şarl Mişel Türkmenistanyň Baştutanynyň ählumumy howpsuzlygyň, durnuklylygyň üpjün edilmegine hem-de Merkezi Aziýada durnukly ösüş üçin şertleriň döredilmegine gönükdirilen halkara başlangyçlarynyň möhümdigini hem-de öz wagtynda öňe sürlendigini aýdyp, Ýewropa Bileleşiginiň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oňyn daşary syýasy ugruny hem-de döredijilikli başlangyçlaryny goldaýandygyny belledi.

Milli Liderimiz häzirki wagtda halkara bileleşigi tolgundyrýan möhüm meseleler boýunça açyk hem-de oňyn söhbetdeşlik üçin Ýewropa Bileleşiginiň Başlygyna minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň sebitiň mundan beýläk-de parahatçylykly we durnukly ösüşi üçin bilelikdäki tagallalary utgaşdyrmaga taýýardygyny aýtdy.

Jenap Şarl Mişel hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň ýetip gelýän 30 ýyllygy bilen tüýs ýürekden gutlap, türkmen halkyna we onuň Liderine iň gowy arzuwlaryny beýan etdi.

Döwlet Baştutanymyz hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesiniň Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan iki gezek ykrar edilendigini hem-de 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek baradaky Türkmenistanyň teklip eden Kararnamasynyň biragyzdan kabul edilendigini belledi.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Ýewropa Bileleşiginiň Başlygy Şarl Mişeli Türkmenistanyň Bitaraplyk gününiň baýramçylygyna çagyrdy. Çakylyk hoşallyk bilen kabul edildi.

Telefon söhbetdeşliginiň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow we Ýewropa Bileleşiginiň Başlygy Şarl Mişel taraplaryň däp bolan hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykarmaga, oňa ählumumy bähbitlere hem-de döwrüň talaplaryna kybap gelýän durnukly ösüş häsiýetini bermäge taýýardyklaryny ýene bir gezek tassyklap, Türkmenistan bilen Ýewropa Bileleşigi ýurtlarynyň arasynda dostluk we hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine gönükdirilen asylly işlerinde birek-birege üstünlikleri arzuw etdiler.

«Galkynyş» gaz känindäki dabaralardan soňky oýlanmalar

Sözüň başynda Garagumuň aňňat-aňňat gyrkylyk yzly çägeleriniň gujagynda — «Galkynyş» gaz käninde bolan dabaralaryň ondan sanlyja gün ozal, goja Hazaryň kenaryndaky «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy bilen berk baglanyşygynyň bardygy nygtalmaly hakykatdyr. Şol forumdaky çykyşynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şeýle diýdi: «BMG-niň resminamalaryna esaslanyp, biz Merkezi Aziýada sebitiň içinde energiýa geçirijilere bolan islegleri kanagatlandyrmak bilen birlikde, halkara üstaşyr geçelgeler arkaly dünýä bazarlaryna çykarmaga gönükdirilen howpsuz, durnukly energetika hyzmatdaşlygy üçin oňaýly syýasy-hukuk we ykdysady şertleri döretmek ugrundaky ýol bilen barýarys».

Milli Liderimiziň ak pata bermeginde «Galkynyş» gaz käninde ýokary tehnologiýaly senagat toplumynyň düzüm böleginiň işine badalga berilmegi şu sözleriň logiki dowamy bolup, anyklyk bilen iş ýüzünde amal edilýändiginiň irretsiz subutnamasydyr.

«Mawy altynyň» ummasyz gorlaryny gujagynda saklap ýatan «Galkynyş» tebigy gaz känini toplumlaýyn özleşdirmek işine 2009-njy ýylyň dekabrynda girişilipdi. Özem serişdeler gory boýunça ol älemi aňkardypdy. Beýik Britaniýanyň meşhur «Gaffney, Cline & Associates» kompaniýasynyň geçiren garaşsyz barlaglarynyň netijeleri dünýä derejesindäki täzelik bolupdy. Munuň özi Türkmenistany gaz kuwwaty boýunça dünýäde dördünji orna çykaran wakady. Mundan başga-da, bu ýerde nebit ýataklary hem bar.

«Galkynyş» gaz käninde harytlyk gazy taýýarlamak boýunça işe girizilýän zawodlar toplumy sebitde iň iri gaz üpjünçilik desgasydyr.

2009-njy ýylyň ahyrynda Türkmenistan — Hytaý halkara gaz geçirijisiniň işe girizilmegi taryh sahypasyna altyn harplar bilen ýazylan waka boldy.

Şu ýerde ýene-de bir wakany hökman ýatlamak gerek. Ol — energetika pudagynda hyzmatdaşlygy giňeltmek maksady bilen, 2011-nji ýylyň noýabrynda gol çekilen Ylalaşyk. Bu Ylalaşykda Hytaýa ýylda goşmaça 25 milliard kub metr tebigy gazy ibermek göz öňünde tutulýardy.

Hormatly Prezidentimiziň «Galkynyşda» bolan dabaradaky çykyşynda belleýşi ýaly, geçen 11 ýylyň içinde Hytaý Halk Respublikasyna iberilen türkmen «mawy altynynyň» möçberi 300 milliard kub metrden gowrakdyr.

Türkmenistan uglewodorod serişdeleriniň baý gorlaryna eýe bolmak bilen, nebitiň we gazyň çykarylýan hem-de gaýtadan işlenilýän möçberlerini artdyrmaga, energiýa serişdeleriniň eksportynyň çäklerini tapgyrlaýyn giňeltmäge gönükdirilen energetika strategiýasyny üstünlikli amala aşyrýar. Ýurdumyzyň eksport çäklerini häzirki wagtda Ýewraziýa yklymynyň dürli böleklerine uzaýan «mawy altynly» turbalar birleşdirýär. Häzirki wagtda türkmen ýangyç-energetika toplumy çalt depginlerde, özem strategik, ýurdy ösen senagat-industrial döwlete öwürmek nukdaýnazaryndan ösýär. Şunda Amyderýanyň kenaryndaky, Hazar deňziniň türkmen bölegindäki we beýleki sebitlerdäki täze, geljegi uly ýataklary özleşdirmek soňky ýyllarda has ýaýbaňlandyryldy. Şunlukda, ýurdumyzda we daşary ýurtlarda uly isleg bildirilýän nebithimiýa önümlerini öndürýän innowasion senagat önümçiliklerini döretmek boýunça, öňem belleýşimiz ýaly, strategik ugur saýlanyp alyndy. Hökman bellemeli aýratynlyk bolsa anyk ykdysady bähbitlilik şertlerinde giň halkara hyzmatdaşlyk üçin hem çäksiz mümkinçilikleriň açylýandygydyr. «Galkynyş» käni munuň aýdyň subutnamasydyr. Ony özleşdirmek işine dünýäniň iri hem abraýly kompaniýalarydyr şereketleri gatnaşýarlar. Mundan başga-da, häzirki wagtda bu ýerde gözleg işleri dowam etdirilýär. Hususan-da, şol işler bu ägirt uly nebitgaz zolagynyň meýdanyny hem-de senagat gorlaryny has takyk kesgitlemäge gönükdirilendir. Goşmaça seýsmiki barlaglar bilen birlikde, täze guýularyň burawlanmagy bar bolan uglewodorod serişdeleriniň deslapky bahasyna düýpli üýtgetmeleri girizmegiň mümkindigini eýýäm habar berdi.

Geologlaryň aýtmagyna görä, Garagumuň tas ähli ýerinde diýen ýaly, nebit hem gaz gorlary bar. Häzir şolaryň 20-ä golaýy senagat taýdan özleşdirilen. Gündogar Çalçulba, Şyh-Derweze, Takyr, Topçulba, Atabaý, Jerenli takyr, Sakarçäge, Gurruk, Tamdyrly, Gündogar Akguýy... Nesip bolsa, bu sanawyň yzy ýakyn ýyllarda has köpeler. Sebäbi häzirki wagtda şeýle gazly ýataklaryň 30-dan gowragy hasaba alyndy.

«Galkynyş» käniniň «Asyryň taslamasy» adyny alan Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan transmilli gaz geçirijisiniň başlanýan ýeridigi has buýsançlydyr. Bu taslamanyň tamamlanmaly ýeri Pakistan bilen Hindistanyň serhedindäki Fazilka ilatly nokadydyr. Ykdysady taýdan ýokary depginlerde ösýän Hindistan türkmen gazynyň ilkinji kub metrlerini almaga göz dikip garaşýar. Häzirki wagtda Hindistan her ýyl 50 milliard kub metrden gowrak tebigy gazy sarp edýär. Bu görkeziji her ýyl 4,5 göterim köpelýär. Şundan görnüşi ýaly, TOPH gaz geçirijisiniň ähmiýeti uludyr. Bu gaz geçiriji arkaly iberiljek tebigy gaz Hindistanyň senagat-industrial ösüşi hem-de ilatynyň hajatlary üçin iňňän zerurdyr.

Bilermenler TOPH gaz geçirijisiniň Pakistanyň tebigy gaz zerurlygynyň 20 göterimini üpjün edip biljekdigini aýdýarlar. Türkmenistanyň Prezidentiniň öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde, TOPH taslamasy energetika hem-de kommunikasiýa geçelgesi bolar. Bu taslama bilen bilelikde amala aşyryljak Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi energiýa zerurlygynyň üpjün edilmegine şert döreder.

Dünýäniň energetika institutlarynyň habarlaryna salgylansaň, häzirki döwürde dünýäde sarp edilýän energiýa serişdeleriniň 17 göterimi ABŞ-da, 12 göterimi Ýewropa Bileleşiginde, 23 göterimi Hytaýda, 5 göterimi Hindistanda sarp edilýär. 2040-njy ýyla çenli döwürde bu görkezijiniň ABŞ-da 13 göterime, ÝB-de 8 göterime çenli azalyp, Hytaýda 24 göterime çenli artmagyna, Hindistanda bolsa 2 esseden hem gowrak artyp, 11 göterime barabar bolmagyna garaşylýar.

Dünýäde häzir «gara altyn» diýlip hasaplanylýan nebite, «mawy altyn» diýlip atlandyrylýan tebigy gaza isleg barha artýar. Şol bir wagtda dünýä biržalarynda bu önümleriň bahasy ýokarlanýar. Pikir edip görseň, Ýer ýüzündäki ähli önümçilik nebit hem gaz bilen bagly bolup çykýar. Meselem, ulagyň dürli görnüşleri benzine ýa dizel ýangyjyna ýa-da suwuklandyrylan gaza mätäç. Önümçilik kärhanalarynyň, ylaýta-da, ýokary tehnologiýalara esaslanýan industrial zawod-fabrikleriň ählisi mawy ýangyç ýa-da elektrik togy bilen herekete getirilýär. Elektrik togy üçin hem, esasan, tebigy gaz gerek. Ýaşaýyş-durmuş hajatlary-da hökman nebite hem-de tebigy gaza gelip direýär. Iň bärkisi, ojagyňy ýylatjak bolsaň hem, nahar-şoruňy taýýarlajak bolsaň hem mawy ýangyç gerek.

Bilermenleriň — ekspertleriň hasaplamalaryna görä, Ýewropa ýurtlary 2030-njy ýylda 500 milliard kub metr tebigy gazy almaly bolar. Bazar şony talap edýär. Ine, şu nukdaýnazardan Ýewropa üçin türkmen tebigy gazynyň eksport edilmeginiň geljekde nähili möhümdigi äşgär görünýär.

Türkmenistanyň ýerleşýän ýeri, tutuşlygyna diýen ýaly, şol bir wagtda-da, Hazar deňziniň akwatoriýasynyň ýanaşyk bölegi nebiti we gazy agtarmak, gözleg işlerini yzygiderli ýaýbaňlandyrmak babatda dünýäde uly geljegi bar ýerlerdir. Şu wagta çenli ýurdumyzda 150-den gowrak nebit-gaz we gaz kondensat ýataklary açyldy. Soňky ýyllarda açylan Günorta Ýolöten — Osman, «Ýaşlar» gaz ýataklary öz gorlary boýunça dünýäniň deňsiz-taýsyz ýataklarynyň hataryna goşuldy. 2010-njy ýylyň ortasynda bolsa türkmen alymlarynyň we geologlarynyň ylmy barlaglarynyň netijesinde, Mary welaýatynda gazyň iňňän köp möçberini özünde jemleýän «Minara» ýatagy açylypdy.

Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň Hazaryň kenarynda, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçen konsultatiw duşuşygyndaky çykyşynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şeýle diýipdi: «Häzirki wagtda Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisiniň täze ugrunyň taslamasyny düzmek bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşmak boýunça gepleşikleri işjeňleşdirmek meýilleşdirilýär. Şol ugur Täjigistanyň we Gyrgyzystanyň çäkleriniň üstünden hem çekilip bilner».

Forumdaky eden çykyşynda Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow bolsa energiýa meselesiniň juda wajypdygyny, ösüşleriň hut şu meselä baglydygyny, ylaýta-da, ilatyň sosial-durmuş hajatlary üçin tebigy gazyň zerurdygyna ünsi çekip, türkmen tebigy gazyna, esasan-da, suwuklandyrylan gaza islegiň uludygyny ýanjapdy.

Ine, gadymy Mary topragynda gurluşygyna girişilmeli «mawy altynly» guýular sebitiň ösüşi, ýakyn hem alys ýurtlar bilen ykdysady-söwda hyzmatdaşlyk üçin nähili wajyp!

Soňky wagtlarda bolsa gazy suwuklandyrylan görnüşde, tankerler arkaly Ýewropa bazarlaryna we ondan aňryk eltmek meselesi uly gyzyklanma döredýär. Şeýle bolansoň, Hazar astyndan geçjek turbalar arkaly, gazy Gruziýanyň Kulewi portuna ýetirip, şol ýerde hem ony suwuklandyrýan zawody gurup, taýyn önümleri tankerler bilen, Gara deňziň üstünden Rumyniýanyň porty Konstansa eltmek, soňra Bolgariýa ýetirmek hakdaky taslamanyň öňe sürülýändigini hem hökman ýatlamaly.

Iň ygtybarly hem-de sebitde durnuklylygy we köpugurly hyzmatdaşlygy üpjün edip biljek taslama — Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy bolsa güýçli depginlerde dowam etdirilýär. Häzir onuň türkmen bölegindäki işler doly tamamlandy.

...Ýandepderçämdäki bir bellige nazar aýlaýaryn. Ol 2015-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Nýu-Ýork şäherine bolan iş sapary wagtynda, Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 70-nji sessiýasynda taryhy söz sözlän mahaly kagyza geçipdi. Şonda dünýä bileleşiginiň belent münberinden eden çykyşynda milli Liderimiz şeýle diýipdi: «Geçiriljek işleriň köp babatda göz öňünde tutulan maksatlary amala aşyrmaga ýardam berjekdigine ynanýaryn. Bu bolsa gymmat bolmadyk we ygtybarly häzirki zaman energiýa serişdeleriniň hemmelere elýeterli bolmagyny üpjün eder. Şeýle hem durnukly ykdysady ösüşi we iş bilen doly üpjünçiligi gazanmaga ýardam berer. Çeýe üpjünçilik ulgamlaryny döretmäge, senagat taýdan durnukly ösüşi goldamaga we innowasiýalary höweslendirmäge giň şertleri döreder».

Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, ösüş arkaly parahatçylygyň, halklaryň röwşen geljeginiň, özara ynanyşmagyň bähbidine, energetika-ýangyç baýlyklaryny daşarky bazarlara diwersifikasiýa etmek ileri tutulýan strategik ugurdyr.

Birleşen Milletler Guramasynyň 70-nji ýubileý sessiýasynda täze Müňýyllygyň jarnamasy öňe sürlüpdi. Şonda beýan edilen Ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmäge Türkmenistan işjeň gatnaşýar. Anyk aýdanyňda, energetika babatda Türkmenistanyň hödürleýän hem-de amala aşyrýan taslamalary Ýewraziýa yklymynda umumadamzat ösüşi üçin diýseň wajypdyr. Geliň, sözümizi anyk deliller bilen esaslandyralyň! Ýekeje mysaly ýatlaýalyň! Ylmy tejribä görä, 1 tonna etil spirtini almak üçin, 4 tonna bugdaý ýa-da 10 tonna ýeralma, ýa-da 14 tonna gant şugundyry gerek, 2 tonna gaz bolsa şolaryň ählisiniň deregini tutýar. Uglewodorod serişdelerine bolan islegdir baha dünýä bazarynda barha ýokarlanmak bilen, sebäbi dünýäniň ýüzi industrial ösüşe tarap.

2015-nji ýylyň dekabrynda ýurdumyz tarapyndan guralan, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan halkara gaz geçirijisiniň dabaraly ýagdaýda düýbüni tutmak çäresi ýene-de ýada düşüp gidýär. «Galkynyşdaky» bu waka XXI asyryň taryhyna altyn harplar bilen ýazylan ajaýyp sene bolupdy.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň (TOPH) gurluşygynyň taslamasyny amala aşyrmak — bu sebitde parahatçylygy berkitmek, täze ykdysady hyzmatdaşlyklary giňeltmek, müňlerçe iş orunlaryny, ýurtda hem-de goňşy döwletlerde iň häzirki zaman senagat infrastrukturalaryny döretmek diýmekdir.

Taslamanyň tehniki-ykdysady esaslandyrmasyna laýyklykda, TOPH gaz geçirijisi boýunça ýylda 33 milliard kub metre çenli türkmen tebigy gazy uzak möhletleýin esasda iberiler.

TOPH taslamasy diňe bir özara bähbitli energetika ykdysady taslama bolmak bilen çäklenmän, eýsem, ol syýasy ähmiýetli, jebisleşdiriji, energiýa serişdelerini öndürijileriň, üstaşyr geçirijileriň we sarp edijileriň bähbitleriniň deňagramlylygyny üpjün edýän dünýä nusgalyk işdir.Şonuň üçin hem «Galkynyş» gaz känini tapgyrlaýyn özleşdirmek işleriniň juda möhümdigi düşnüklidir. Şeýlelikde, ýylda 30 milliard kub metr harytlyk gazy gaýtadan işleýän desgalaryň eýýäm 3-si işe girizildi.

Dünýäde «gara altyndyr» «mawy altynyň» gymmaty barha artýar, arzylanýar. Türkmenistanyň amala aşyrýan, meýilleşdirýän taslamalary bolsa, şeýlelikde, dünýäniň ykdysady giňişliginde täze hyzmatdaşlyga giň ýol açar.

Ýurdumyzyň energetika syýasaty «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasyna» esaslanyp, ýangyç-energetika toplumynyň düzümine degişli täze desgalaryň gurluşygyna, nebite we gaza baý täze, önümli ýataklary ýüze çykarmak boýunça gözleg-agtaryş işlerine daýanýar. Şunlukda, nebitgaz önümçiliginiň dürli ugurlarynda innowasiýalary ulanmagyň aýratynlyklaryna, türkmen energiýa göterijilerini dünýä energetika bazarlaryna çykarmagyň dürli ugurlaryny döretmäge hem aýratyn ähmiýet berilýär.

Geografik taýdan amatly ýerde — Aziýa bilen Ýewropanyň çatrygynda ýerleşmegi hem-de ýurduň çäginde dünýäde «mawy altyn» diýlip atlandyrylýan tebigy gazyň uly möçberdäki gorlarynyň bolmagy sahawatly türkmen topragynyň aýratynlygydyr.

Türkmen topragynyň «mawy altyny» bu ýurtda ýaşaýan adamlaryň kalbynyň mährine meňzäp, yklymlaryň süňňüne siňýär. Nur paýlamagyň sogaby hem sahawaty juda aňyrdandyr.

Gurbannazar ORAZGULYÝEW,

ýazyjy.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gat­naş­ma­gyn­da Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ka­ka et­ra­byn­da iri dok­ma top­lu­my­nyň açy­ly­şyn­dan soň­ky oý­lan­ma­lar

25-nji aw­gust. Sä­he­riň ümüş-tam­şy. Paý­tagt­dan Ka­ka çen­li bir­ne­me men­zil bar. Daş-tö­we­re­gi­ňi syn­lap, göz­le­ri­ňi gö­nen­di­rip, göw­nü­ňi gü­lün­di­rip bar­ma­ly... Al­kym­lan güýz­den sa­lam ge­ti­ren ser­gin ýel­le­re baş at­ýan «ak al­tyn­ly» meý­dan­lar­da gö­züň eg­len­ýär. Ine, be­re­ket-baý­ly­gyň nus­ga­sy! Hä diý­män, bu ýer­ler­de ýy­gym möw­sü­mi gyz­ga­laň alar. Go­wa­ça­ly meý­dan­lar Ka­ka dok­ma top­lu­my, umu­man, dok­ma se­na­ga­ty­nyň ösüş­li sep­git­le­ri ba­ra­da­ky söh­be­di­mi­ziň uş­ly­by­ny çöz­le­di otu­ry­ber­di.

Dö­re­di­ji Li­de­ri­mi­ziň «Türkmenistan — Beýik Ýü­pek ýolunyň ýüregi» atly ki­ta­bynda şeý­le tym­sal be­ýan edi­len: ir dö­wür­de patyşanyň dünýäde iň owadan, iň ýakymly ysly hem-de iňňän güýçli özüne çekýän gül baradaky sowalyna derwüş: «Merhemetli patyşa! Eger-de biziň däplerimizi hemem aý­ra­tyn­lyk-larymyzy göz öňünde tutsaň, bu gül gowaça güli bo­lar. Sebäbi onuň gülleýşi iň owa­dan güllere kybapdyr. Iň esasy zat bolsa, adam dünýä inende, gowaça-da onuň bilen bile peýda bolýar...» diýip jogap be­rip­dir.

Go­wa­ça — yr­ýa­syz ekin. Ha­sy­ly­nyň 95 göterimi dürli önümleri alma­ga ýa­ram­ly bu ga­dy­my eki­niň dur­mu­şyň tas äh­li ug­run­da öz or­ny, äh­mi­ýe­ti bar. Onuň di­ňe egin-eşik önüm­çi­li­gin­dä­ki ula­ny­ly­şy­nyň ta­ry­hy üç müň ýyl­dan ag­ýar. Be­re­ke­di-de özün­de­dir: bir ton­na pag­ta­dan, tak­my­nan, 600 — 700 sa­ny jin­si ba­lak ön­dü­rip bol­ýar, ga­la­ny-da beý­le­ki önüm­le­re ýar­na. Pag­ta­dan edi­len eşik­ler ho­wa­ny go­wy ge­çir­ýän­di­gi bi­len gü­neş­li ýurt­lar­da has-da ar­zy­ly­dyr, amat­ly­dyr.

Gym­ma­ty bar­ha art­ýan go­wa­ça hä­zir­ki wagt­da dün­ýä­niň 100-den gow­rak ýur­dun­da ös­dü­ri­lip ýe­tiş­di­ril­ýär. Ýö­ne “Ýer ala, ýurt ala” diý­le­ni, äh­li ýer­de bit­gin­li­li­gi, be­re­ke­di deň däl. Gü­nüň tyl­la how­run­dan, top­ra­gyň sa­ha­wa­tyn­dan ýet­dik pa­ýy­ny alyp ýe­tiş­ýän türk­men pag­ta­sy hi­li bo­ýun­ça dün­ýä­de iň go­wu­la­ryň bi­ri diý­lip yk­rar edil­ýär.

Eke­ran­çy alym­la­ryň aýt­ma­gy­na gö­rä, ýur­du­myz­da se­bit­le­riň top­rak-ho­wa şert­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da, go­wa­ça­nyň 20-den gow­rak sor­ty ekil­ýär. Önüm­çi­li­giň in­no­wa­si­on teh­no­lo­gi­ýa­la­ra esas­lan­ýan döw­re­bap gu­ra­ly­şyn­da te­bi­gy pag­ta sü­ýü­mi gym­mat­ly çig mal bo­lup, ol da­şa­ry ýurt­la­ra ibe­ril­ýän ha­ryt­la­ryň ara­syn­da-da öň­dä­ki orun­lar­da.

* * *

Ozal­lar, Ga­raş­syz­lyk­dan öň, Türk­me­nis­tan pag­ta ön­dür­mä­ge ýö­ri­te­leş­di­ri­len ag­rar ýurt ha­sap­lan­ýar­dy. Şeý­le-de bol­sa, ön­dü­ril­ýän um­ma­syz pag­ta­nyň ba­ry-ýo­gy 3 gö­te­ri­mi­niň özü­miz­de gaý­ta­dan iş­le­nen­di­gi, özi-de di­ňe hi­li pes bo­lan biz ma­ta­nyň do­ka­lan­dy­gy bel­li­dir. Ine, şo­ňa gö­rä-de, dok­ma pu­da­gy gö­nü­den-gö­ni Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ryn­da dö­rän, özü­ni tu­tan, boý alyp, çar ýa­na pür-pu­dak ýaý­ra­dan se­na­gat­dyr di­ýip, ynam­ly aý­dyp bo­lar.

Dok­ma pu­da­gy­nyň önüm­çi­lik kuw­wa­ty Ga­raş­syz­lyk ýyl­la­ryn­da 15 es­se­den-de art­dy­ryl­dy. Bu pu­dak­da 30-dan gow­rak iri ma­ýa go­ýum tas­la­ma­la­ry dur­mu­şa ge­çi­ril­di.

Hä­zir­ki wagt­da Dok­ma se­na­ga­ty mi­nistr­li­gi­niň dü­zü­min­de dok­ma top­lum­la­ry­nyň, pag­ta eg­ri­ji, dok­ma we ti­kin­çi­lik fab­rik­le­ri­niň, ýü­pe­gi, de­ri­ni we ýü­ňi gaý­ta­dan iş­le­ýän, şeý­le hem aýak­gap kär­ha­na­la­ry­nyň 60-dan gow­ra­gy bo­lup, ola­ryň en­çe­me­si Mer­ke­zi Azi­ýa­da iri top­lum­lar­dyr. Pu­da­gyň kär­ha­na­la­ry­nyň önüm­le­ri hal­ka­ra ISO 9001, 9002, ISO 14001, WRAP we OH­SAS 18001 stan­dart­la­ry­na eýe bol­du­lar.

Hä­zir ýur­du­myz­da ön­dü­ril­ýän pag­ta­nyň gyl­la ýa­ryn­dan ag­dy­gy özü­miz­de gaý­ta­dan iş­le­nil­ýär. Ön­dü­ril­ýän taý­ýar önüm­le­riň 70 gö­te­rim­den gow­ra­gy Rus­si­ýa Fe­de­ra­si­ýa­sy­na, Tür­ki­ýä, Hy­ta­ýa, GDA, Azi­ýa ýurt­la­ry­na hem-de Ýew­ro­pa­nyň bir­nä­çe döw­let­le­ri­ne eks­port edil­ýär. «Türk­me­nis­tan­da ön­dü­ril­di» di­ýen bel­gi bi­len ýer­le­nil­ýän «Ga­la», «Nu­saý», «Go­za», «Be­dew», «Bür­güt» ha­ryt ny­şan­ly önüm­ler dün­ýä ba­za­ryn­da geç­gin­li ha­ryt­la­ra öw­rül­ýär.

Ga­ze­ti­miz­de her du­şen­be gü­ni hep­de­lik bir­ža tä­ze­lik­le­ri­niň çap edil­ýän­di­gin­den oky­jy­lar ha­bar­ly­dyr. Ine, ge­çen hep­dä­niň ne­ti­je­le­rin­den my­sal ge­ti­rip aýt­sak, BAE-niň, Tür­ki­ýä­niň, Uk­rai­na­nyň, Ser­bi­ýa­nyň, Gyr­gy­zys­ta­nyň, Azer­baý­ja­nyň, Ga­za­gys­ta­nyň işe­wür­le­ri­ne nah ýüp­lük, te­kiz bo­ýa­lan we žak­kard tüý­jü­mek önüm­ler ýer­le­ni­lip, ge­le­şik­le­riň ba­ha­sy mil­li­on­lar­ça ame­ri­kan dol­la­ry­na ba­ra­bar bo­lup­dyr.

«Dok­ma­sy bo­lan dok bo­lar» di­ýen türk­men «Dok ba­şa döw­let ýa­gar» hem di­ýip­dir. Dok­ma­çy­ly­gy ýe­di ha­zy­na­nyň bi­ri ha­sap­lap­dyr. Dok­ma — döw­let­li­lik çeş­me­si. Şo­ňa gö­rä-de, gel­je­giň ösüş mak­sat­na­ma­la­ryn­da oňa has-da giň ge­rim ber­mek ile­ri tu­tul­ýar. Has any­gy, “Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­zy 2019 — 2025-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň Mak­sat­na­ma­syn­da” Dok­ma se­na­ga­ty mi­nistr­li­gi bo­ýun­ça de­giş­li dö­wür­de nah ýüp­lü­gi ön­dür­megiň 6,9 gö­te­rim, nah ma­ta­la­ry, sü­tük­li­ni goş­mak bi­len, ön­dür­megiň 16,0 gö­te­rim, örü­len we ti­kin önüm­le­ri­ni ön­dür­megiň bolsa 48,9 gö­te­rim de­re­je­de art­dy­ry­ly­şy­ny ga­zan­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär. Ne­ti­je­de, ha­ryt­lyk önüm­le­riň, iş­le­riň, hyz­mat­la­ryň umu­my möç­be­ri­niň ösü­şi 11,9 gö­te­ri­me eýe bo­lar.

* * *

Ka­ka dok­ma top­lu­my! Ösüş­li ýo­luň tä­ze sep­gi­di! Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gat­naş­ma­gyn­da da­ba­ra­ly açy­lyp, bar­ha ýa­kyn­laş­ýan baş baý­ra­myň şat­ly­gy­na şat­lyk go­şan bu top­lu­ma di­ňe bir kär­ha­na diý­mek bär­den gaýt­ma bo­lar­. Ol 18 gek­tar gi­ňiş­lik­de ýüp­lük, dok­ma, bo­ýag, ti­kin­çi­lik fab­rik­le­ri­ni özün­de jem­län gi­den bir şä­her­çe! Umu­my ba­ha­sy 147 mil­li­on 850 müň ame­ri­kan dol­la­ry­na ba­ra­bar bu top­lu­myň önüm­çi­lik kuw­wa­ty ýyl­da 3 müň 650 ton­na ýo­ka­ry hil­li ýüp­lük­le­ri, 12 mil­li­on ine­dör­dül metr dür­li gör­nüş­li ma­ta­la­ry hem-de 1 mil­li­on 200 müň sa­ny taý­ýar ti­kin önüm­le­ri­ni ön­dür­mä­ge ba­ra­bar­dyr. Onuň açyl­ma­gy bi­len, 1 müň 300 ada­ma iş or­nu­nyň dö­re­di­len­di­gi­niň özi nä­mä deg­me­ýär!

Şweý­sa­ri­ýa­nyň, Ýa­po­ni­ýa­nyň, Bel­gi­ýa­nyň, Ita­li­ýa­nyň­dyr Ger­ma­ni­ýa­nyň ýüp­lük eg­ri­ji, ma­ta do­ka­ýan, bo­ýag, ti­kin­çi­lik en­jam­la­ryn­dan ýü­kü­ni tu­tan bu top­lum­da ýurt bo­ýun­ça tä­ze önüm­çi­li­giň — “kom­pakt-pen­ýe” ky­sym­ly nah ýüp­lü­giň çy­ka­ryl­ma­gy­nyň ýo­la goý­lan­dy­gy­ny, şo­nuň ýa­ly-da ýüp­lü­giň ga­ry­şyk gör­nüş­le­ri­ni çy­kar­mak üçin müm­kin­çi­lik­le­riň dö­re­di­len­di­gi­ni hem bel­le­me­li.

Ýe­ne-de bir gu­wan­dy­ry­jy habar, Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ba­ba­daý­han et­ra­byn­da umu­my ba­ha­sy 151 mil­li­on 800 müň ame­ri­kan dol­la­ry­na deň bo­lan, önüm­çi­lik kuw­wa­ty bir ýyl­da 3 müň 300 ton­na in­çe sü­ýüm­li ýüp­lü­gi, 20 mil­li­on ine­dör­dül metr dür­li gör­nüş­li ma­ta­la­ry hem-de 3 mil­li­on 500 müň sa­ny taý­ýar ti­kin önüm­le­ri­ni ön­dür­mä­ge ukyp­ly dok­ma top­lu­my­nyň gur­lu­şy­gy­nyň ta­mam­la­nyp, ulan­ma­ga be­ril­jek wag­ty-da in­di uzak­da däl.

* * *

Ge­ýim-ge­ji­miň di­ňe egin ört­gü­si däl­di­gi bel­li. Ol ru­huň hem ýa­ra­şy­gy. Asyl-ha, ada­myň iç­ki dün­ýä­si­niň daş­ky dün­ýä bi­len gat­na­şy­gy, öňi bi­len, onuň ly­ba­syn­da açyl­ýar. “Ly­bas­lar ýa­lan söz­le­mez, eýe­si hak­da äh­li za­dy ses­siz gür be­rer” hem diý­ýär­ler. Gö­ze ge­lüw­li ly­bas bir go­wy saz, bir dat­ly ta­gam, bir go­wy film ýa­ly lez­zet ber­ýär. Il­çi­lik bu, ça­ga­lyk, ýaş­lyk, toý ly­bas­la­ry­ny gym­mat­ly ýa­dy­gär­lik hök­mün­de bü­tin öm­rü­ne ar­zy­lap ýö­ren­le­re du­şa­nyň­da, ly­ba­syň di­ňe ma­ta par­ça­sy däl­di­gi­ne, dur­mu­şyň bir bö­le­gi­di­gi­ne has ma­gat göz ýe­tir­ýär­siň.

Ada­myň ra­hat eşi­ge ze­rur­ly­gy­ny onuň ra­hat öýe ze­rur­ly­gy­na ba­ra­bar ha­sap­la­ýar­lar. Ha­ky­kat­dan-da, eşik­ler ada­myň il­kin­ji hem öz­bo­luş­ly öýi ahy­ry! Şo­ňa gö­rä, ti­kin­çi­li­gi, dok­ma di­zaý­ner­li­gi­ni bi­na­gär­lik sun­ga­ty bi­len bir orun­da goý­ýan­la­ra ikir­jiň­siz hä be­re­siň gel­ýär.

Ha­wa, egin-eşik, ly­bas işi öz­ba­şy­na bir me­de­ni­ýet, öz­ba­şy­na uly sun­gat. Şeý­le bol­man­ly­gyn­da, dün­ýä ýaş­ly, dün­ýä paý­has­ly hal­ky­myz: “Gö­zel­lik on­dur, do­ku­zy­sy don­dur” di­ýä­ýip goý­ber­mez­di. Türk­men di­ňe şeý­le diý­mek bi­le­nem oň­man, ge­ýin­me­gi sun­gat de­re­je­si­ne ýe­ti­ren, onuň nusgalyk mek­de­bi­ni dö­re­den halk. Asyr­la­ryň do­wa­myn­da sün­nä­le­nen mil­li ly­bas­la­ry­my­zyň in­çe­li­gi­ne, nepisligine, ýer­lik­li­li­gi­ne ja­han hal­ky mo­da sun­ga­ty­nyň ösüp-ör­ňäp, ar­şa çy­kan şin­di­ki çag­tyn­da-da haý­ran ga­lyp ýör.

Ýur­du­myz­da hä­zir­ki dö­wür­de ön­dü­ril­ýän egin-eşik­ler­de-de mil­li äheň­ler­dir döw­re­bap öwüş­gin­ler, bi­çüw­ler saz­laş­ýar, «dil ta­pyş­ýar». Özü­ňi­ze bel­li, soň­ky wagt­lar­da di­ňe paý­tag­ty­myz­da däl, eý­sem, se­bit­ler­de hem Dok­ma se­na­ga­ty mi­nistr­li­gi­niň ýö­ri­te­leş­di­ri­len dü­kan­la­ry­nyň en­çe­me­si açyl­dy. Ine, şol dü­kan­la­ra ýo­luň dü­şen­de, gyz­ga­la­ňy­nyň he­mi­şe ýe­tik­di­gi­ni gör­mek bol­ýar. Dün­ýä inen bä­be­ji­gi ýa­şu­zyn­la­jak­la­ram şol ýer­de­dir, toý sä­he­di bel­le­nen ju­wan­la­ram. Ta­lyp bo­lup, şaý-es­ba­by­ny tü­kel­läp ýö­ren­le­rem, sport­sö­ýer ýaş­la­ram şol ýer­de egin-eşik saý­la­mak bi­len güm­ra­dyr. Myh­man ge­len gaý­ry ýurt­lu­la­ra-da du­şaý­mak geň däl. Ine, on­soň, dür­li ýaş­ly, dür­li kesp­li adam­la­ryň is­le­gi­ne, ta­la­by­na höt­de ge­lip bil­şi­ni türk­men dok­ma pu­da­gy­nyň döw­re­bap ösü­şi­ne ki­reň­siz mi­sil saý­ýar­syň. Özi-de bu dü­kan­lar­da elýeterli bahalardan baş­gap­dan aýak­ga­ba çen­li öz ýur­du­my­zyň önüm­le­rin­den “do­ku­zy­ňy düz­läp” bol­ýar. Bir­ma­hal­lar, aý­dy­ly­şy ýa­ly, “at mü­nüp, atam gom­lap”, alys ýurt­dan gy­zyl pu­la ge­ti­ri­len pan­bar­hat, şta­pel ma­ta­lar gyz-ge­lin­le­ri da­şyn­da ege­le eý­le­se, önüm­çi­li­gi soň­ky dört-bäş ýyl­lyk­da ýo­la goý­lan ör­me žem­per­ler­dir gaý­ry önüm­ler köp­dür­lü­li­gi, kö­pö­wüş­gin­lili­gi bi­len özü­ne çek­ýär...

Ga­dy­my dö­wür­le­riň luk­man­la­ry nä­hoş üçin, öňi bi­len, öz top­ra­gyn­da ýe­tiş­ýän mi­we­ler­dir önüm­le­riň bi­re-bir mel­hem­di­gi­ni ýan­jap­dyr­lar. Öz ýur­duň­da ön­dü­ri­len ly­bas­la­ry geý­me­giň-de hem mel­hem­lik, hem yl­ham­lyk tä­si­ri­niň bar­dy­gy­ny kim in­kär eder?!

On­so­ňam, di­ňe ge­ýim-ge­jim­ler­mi nä­me?! Toý­paý­lyk el­ýag­lyk­lar­dan baş­lap, dü­ýeýüň sa­çak­la­ra çen­li dür­li dur­muş ha­jat­la­ry bi­len bag­ly önüm­le­riň bo­le­lin­li­gi­ni gö­reý diý­seň, ýur­du­my­zyň dok­ma kär­ha­na­la­ry­na, ola­ryň dü­kan­la­ry­na bar­ma­ly. Ine, in­di şo­la­ryň üs­tü­ni Ka­ka dok­ma top­lu­myn­da ön­dü­ril­jek ýo­ka­ry hil­li önüm­ler ýe­ti­rer. Tä­ze dok­ma top­lu­my­nyň açy­ly­şy wag­tyn­da taý­ýar önüm­le­riň ser­gi­si­ni syn­lap, gö­züň gu­wa­nyp, göw­nüň do­kun­ýar.

Pe­der­le­ri­miz: “To­ýa bar­saň, do­ýup bar, toý do­nu­ňy ge­ýip bar!” di­ýip­dir­ler. Bu gün döw­let­li hal­ky­myz öz eken pag­ta­syn­dan öz ti­ken toý do­nu­ny ge­ýip, baş baý­ra­my­ny — be­ýik Ga­raş­syz­ly­gynyň şan­ly 30 ýyl­ly­gy­ny gar­şy­la­ýar.

Ka­ka­my­rat RE­JE­BOW.

“Türk­me­nis­tan”