Habarlar
Doganlyk ýurtlaryň we halklaryň bähbitlerini nazarlaýan sebit dialogy

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlary konsultatiw duşuşyga gatnaşmak üçin ýurdumyza geldiler

Şu gün — 6-njy awgustda Türkmenistanda, Hazaryň kenarynda ýerleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy geçirilýär. Ol köpugurly sebit hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmäge, ony häzirki döwrüň talaplaryna hem-de bar bolan mümkinçiliklerine laýyk gelýän täze belentliklere çykarmaga gönükdirilendir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, sebit boýunça goňşular bilen dostluk gatnaşyklaryny hem-de netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Ýurdumyzda Merkezi Aziýanyň döwletleri bilen hyzmatdaşlygy giňeltmäge, ikitaraplaýyn, şonuň ýaly-da köpugurly görnüşde deňhukukly we ynanyşmak ýagdaýyndaky gatnaşyklary ählitaraplaýyn ösdürmäge gönükdirilen syýasat üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Çäräniň öň ýanynda belent mertebeli myhmanlar — Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew hem-de Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyna geldiler. Täjik Lideriniň bu gezekki konsultatiw duşuşyga gatnaşmagy onuň Türkmenistana döwlet sapary bilen gabat geldi.

Türkmenbaşy şäheriniň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Döwlet baýdaklary bilen bezelen Halkara howa menzilinde belent mertebeli myhmanlary, asylly däbe görä, duz-çörek bilen garşyladylar.

Türkmenistanyň forumy guramaga uly jogapkärçilik bilen çemeleşendigini bellemek gerek. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu halkara çärä taýýarlyk görmek işleriniň ähli tapgyrlaryny hemişe üns merkezinde saklady. Milli Liderimiziň Kararyna laýyklykda, degişli Guramaçylyk topary döredilip, onuň öňünde döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyny, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogyny we olar bilen bagly halkara ähmiýetli çäreleri ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmegi üpjün etmek wezipesi goýuldy.

Şu gezekki forumyň gün tertibine döwletara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, şonuň ýaly-da möhüm sebit we halkara ugurlara degişli meseleleriň giň topary girizildi. Ol Merkezi Aziýa ýurtlarynyň hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynda, özara gatnaşyklaryň netijeli, uzak möhletleýin gurallaryny döretmekde, sebitiň durnukly ösüşi, onuň dünýä gatnaşyklaryna çalt depginlerde goşulyşmagy üçin zerur şertleri döretmekde nobatdaky möhüm ädim bolar.

Türkmenistan Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ählisi bilen doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna ygrarly bolmak bilen, sebitde köpugurly hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, bilelikdäki geljegi uly taslamalary durmuşa geçirmäge ýardam edýän anyk başlangyçlary öňe sürýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2019-njy ýylda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Daşkentde geçirilen ikinji konsultatiw duşuşygynda çykyş edip, söwda-ykdysady, energetika, ulag-logistika, maýa goýum hem-de innowasiýa ulgamlarynda sebit hyzmatdaşlygyny yzygiderli dowam etmek bilen baglylykda, bäştaraplaýyn Işewürler geňeşini döretmek boýunça başlangyjy öňe sürdi. Şonda döwlet Baştutanymyz Merkezi Aziýanyň medeni gatnaşyklarynyň forumyny yzygiderli esasda ýola goýmak üçin mümkinçiliklere garamagy teklip etdi.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, biziň ýurtlarymyz sebiti gülläp ösýän künjege öwürmek, netijeli hyzmatdaşlyk üçin ygtybarly binýady döretmek boýunça umumy maksatlara ýetmekde ägirt uly ykdysady, serişde, adam hem-de ynsanperwer mümkinçiliklerine eýedir.

Şeýlelikde, Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilýän konsultatiw duşuşygy doly möçberli sebit hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmek, oňa çalt depginlerde ösýän, strategik kuwwaty bermek üçin uly ähmiýete eýedir. Bu bolsa köpasyrlyk hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine we doganlyk ýurtlaryň hem-de halklaryň bähbitlerine laýyk gelýär.

***

Awaza, 5-nji awgust (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidentiniň çakylygy boýunça Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlary Hazar deňzi boýunça gämide bilelikde gezelenç etdiler. Gezelenjiň dowamynda sebitiň ýurtlarynyň Liderleri ozal gazanylan ylalaşyklary durmuşa geçirmek hem-de uly mümkinçilikleri hasaba almak bilen, özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek barada pikir alyşdylar.

Belent mertebeli myhmanlar türkmen Lideriniň başlangyjy bilen, Hazaryň kenarynda geçirilýän halkara çäreleriň sebit gatnaşyklaryny işjeňleşdirmekde ähmiýetini nygtadylar.

Dostlukly döwletleriň Baştutanlary Awazanyň gözelliklerini synlap, ekologiýa ugrunyň Türkmenistanda, şol sanda ýurduň bu ajaýyp künjeginde amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeleriň aýrylmaz bölegi bolup durýandygyny nygtadylar.

Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegi ýurdumyzda durmuşa geçirilýän düzümleýin taslamalaryň hem-de maksatnamalaryň üýtgewsiz talaby bolup çykyş edýär. Hazaryň kenarynda gurluşyk işleri geçirilende, tebigaty, ýerli ösümlik we haýwanat dünýäsini, şeýle hem deňziň köpdürlüligini gorap saklamaga aýratyn üns berilýär.

Belent mertebeli myhmanlar bu künjekde amatly howa şertlerini üpjün etmek üçin tokaý-seýilgäh zolaklarynyň döredilmegini hem öz içine alýan işleriň ähmiýetini-de bellediler, munuň özi halkara ölçeglere laýyk gelýän şypahana-dynç alyş zolagy hökmünde Awazanyň derejesini beýgeldýär.

Goňşy ýurtlaryň Liderleri türkmen topragynda bildirilen myhmansöýerlik üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hoşallyklaryny beýan edip, bu ýerde geçirilýän halkara çäreleriň sebitde doly derejeli hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine hem-de anyk netijelere ýetilmegine ýardam etjekdigine ynam bildirdiler.

Soňra döwlet Baştutanymyz we belent mertebeli myhmanlar bilelikde awtobusda köpugurly “Awaza” sport toplumyna tarap ugradylar, ýüzugra milli syýahatçylyk zolagynyň tebigy aýratynlyklaryny hem-de kaşaň desgalaryny synladylar.

Soňky ýyllarda bu künjekde amatly dynç almak we saglygy berkitmek üçin ähli şertlere eýe bolan häzirki zaman şypahana-dynç alyş düzümi emele geldi.

Türkmenistanyň Prezidenti we belent mertebeli myhmanlar köpugurly “Awaza” sport toplumynda bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmak üçin döredilen mümkinçilikler bilen tanyşdylar.

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlary türkmen Lideri tarapyndan amala aşyrylýan, halkyň saglygyny goramaga, jemgyýetde sagdyn we işjeň durmuş ýörelgesiniň berkidilmegine, ýurtda bedenterbiýe we sport hereketiniň ösdürilmegine häzirki zaman ugurdaş düzümleriň döredilmegine gönükdirilen strategiýanyň ähmiýetini bellediler.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/36704

06.08.2021
Merkezi Aziýa sebiti: ykdysady ösüşiň hatyrasyna beýik işler

Şanly wakalary bilen Merkezi Aziýa sebitiniň taryhyna girjek günüň — 6-njy awgustyň gün tertibinde sebitiň ýurtlarynyň ykdysady forumy hem bar. Döwletara derejede guralýan bu forum Türkmenistanyň ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça sebitleriň çäklerinde alyp barýan netijeli işleriniň ykrarnamasy bolup, ol Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, howpsuzlygy we ösüşi üpjün etmekde bilelikdäki tagallalaryň zerurdygyny äşgär edýär. Bu halkara çärede garaljak meseleler we onuň jemi boýunça kabul ediljek resminamalar sebitiň ýurtlarynyň arasyndaky köpugurly hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna ýardam etjekdigine ynam döredýär.

Häzirki döwürde halkara ykdysady giňişlikde islendik ýurduň tutýan ornuny pugtalandyrmak üçin halkara gatnaşyklary dürli ugurlarda we dürli görnüşde ösdürmek zerur bolup durýar. Şunda sebitleýin hyzmatdaşlygy ösdürmegiň köp ýurtlaryň daşary syýasat strategiýasynda ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde kesgitlenmegi syýasy we ykdysady nukdaýnazardan bähbitli hasaplanýar. Çünki ykdysady meseleler boýunça döwletara gepleşikleriň geçirilmegi, halkara derejede forumlaryň we duşuşyklaryň guralmagy dünýä tejribesinde milli bähbitleri sazlaşdyrmakda öz oňyn netijelerini görkezen gurallaryň biridir.

Aslynda, ykdysady forum halkara derejede guralýan çäreleriň bir görnüşi bolup, oňa gatnaşýan ýurtlaryň ykdysady ösüşi üçin ähmiýetli meseleleri ara alyp maslahatlaşmak üçin möhüm meýdançany emele getirýär. Bu forumyň gurşap alýan meseleleri Merkezi Aziýa sebitiniň giňişliginde döwletara gatnaşyklaryň täze görnüşiniň döreýändigini äşgär edýär. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň ilkinji gezek geçirilýändigi aýratyn bellärliklidir. Oňa dünýä jemgyýetçiliginiň, hususan-da, bu sebite girýän döwletleriň uly gyzyklanma bildirmegi şol ýurtlaryň tebigy baýlyklarynyň we uly mümkinçilikleriniň tutuş dünýäniň, şol sanda sebitiň bähbitleri üçin ulanylmaga taýýardygyny aýan edýär. Şeýle forumlaryň geçirilmegi sebitiň şu gününi we geljegini nazarlaýan halkara taslamalaryň bilelikde işlenip taýýarlanmagyna badalga berýär. Sebitara infrastrukturanyň häzirki zaman giň ulag we aragatnaşyk ulgamynyň döredilmeginiň giňişlige girýän döwletleriň mundan beýläk-de global ykdysady ösüşe netijeli goşulyşmagyna güýçli itergi berjekdigini alamatlandyrýar. Mundan başga-da, bu ýurtlarda maýa goýumlaryň artmagyna we netijeli hyzmatdaşlygy amala aşyrmak üçin şertleri üpjün etmäge ýardam berjekdigi gümansyzdyr. Foruma gatnaşjak döwletler tarapyndan ulag, syýahatçylyk, maýa goýum, energetika meseleleri boýunça kabul ediljek çözgütleriň halkara geoykdysady giňişligiň täze keşbiniň kemala gelmegine ýardam berjekdigine ynamy güýçlendirýär.

Dünýä tejribesinde sebitleýin ykdysady forumlaryň birnäçe görnüşi bolup, onda şol giňişligiň şu günki we geljekki ösüşini üpjün etjek ugurlar boýunça pikir alyşmaga mümkinçilik döredilýär. Mundan başga-da, bu gün dünýä jemgyýetçiliginiň nazary ýurdumyzyň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gönükdirilen.

Şu ýerde Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň birinji sammitiniň 2018-nji ýylda Gazagystan Respublikasynyň Nur-Sultan şäherinde, 2019-njy ýylda Özbegistan Respublikasynyň Daşkent şäherinde geçirilendigini bellesek ýerlikli bolar. Nobatdaky sammiti Türkmenistanda geçirmek barada hormatly Prezidentimiziň beren teklibiniň goldanylmagy ýurdumyzyň halkara abraýynyň ýokarydygynyň ýene-de bir tassyknamasydyr. Bu sammitiň uzak taryhy bolmasa-da, bu gün onda ara alnyp maslahatlaşylýan meseleleriň çuňlugy we möçberi halkara çäräni sebitde hyzmatdaşlygy ösdürmegiň netijeli we ygtybarly guraly hökmünde häsiýetlendirmäge esas döredýär.

Türkmenistan bu gün dünýä bileleşigine ygtybarly ykdysady hyzmatdaşlygyň oňyn nusgasyny görkezýär. Bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň dünýäniň 100-den gowrak döwleti bilen ýola goýan söwda-ykdysady gatnaşyklary hormatly Prezidentimiz tarapyndan amala aşyrylýan daşary ykdysady syýasatyň netijeliliginden nyşan. Şol bir wagtda bu ýagdaý halkara ykdysady giňişlikde ýurdumyzyň tutýan ornunyň pugtalanýandygyny alamatlandyrýan möhüm ölçegdir. «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesini daşary ykdysady strategiýasynyň ýol-ýörelgesine öwürmegi başaran Türkmenistanyň häzirki döwürde öňe sürýän milli bähbitleri köp babatda ählumumy ösüşe degişli iri taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilendigi bilen tapawutlanýar.

Sebitleýin hyzmatdaşlygy ösdürmek ýurdumyzyň daşary strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolupdy we häzirki döwürde hem şeýle bolmagynda galýar. Sebäbi islendik ýurduň ösüşi we howpsuzlygy köp derejede ony gurşap alýan geosyýasy we geoykdysady ýagdaýlara bagly bolýar. Umumy geografik giňişlikde ýerleşýän ýurtlar bilen syýasy, ykdysady we medeni ugurlarda ösdürilýän hyzmatdaşlyk olaryň arasynda özara düşünişmek ýörelgelerine eýerilýän gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna şert döredýär. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz köptaraplaýyn sebit we sebitara hyzmatdaşlygyň alnyp barylmagynyň tarapdary bolup çykyş edýär. Ykdysady çygyrda amala aşyrylýan sebitleýin hyzmatdaşlyk dünýä tejribesinde döwletara gatnaşyklary ösdürmegiň netijeli görnüşleriniň biri hökmünde özüni görkezdi. Hususan-da, Türkmenistan özüniň daşary ykdysady strategiýasynyň çäklerinde doly möçberli we oňyn hyzmatdaşlygy alyp barmak bilen, ykdysadyýet, söwda, energetika, ulag-aragatnaşyk, syýahatçylyk çygyrlarynda hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin dünýä bileleşiginiň dykgatyna täze çemeleşmeleri we teklipleri hödürleýär.

Maýa goýum bazarynda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek, daşary ýurt maýa serişdelerini ýurdumyza çekmek bilen bagly meseleler häzirki döwrüň ykdysady gatnaşyklarynda uly ähmiýet berilýän meselelerdir. Hususan-da, türkmen ykdysadyýetiniň bazar gatnaşyklaryna geçýän döwründe daşary ýurt maýadarlary üçin ähmiýetli zerur durmuş-ykdysady, syýasy şertleriň bolmagy ýurdumyza uly gyzyklanma döredýär. Netijede, maýadarlary howatyrlandyrýan töwekgelçilikleriň derejesiniň pes bolmagy ýurdumyzyň düýpli goýumlar syýasatynyň geljeginiň uludygyny alamatlandyrýar.

Geografik taýdan Ýewraziýa ýollarynyň çatrygynda ýerleşmek bilen Türkmenistan ägirt uly amatlyklardan peýdalanýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurtda döwrebap ulag we aragatnaşyk infrastrukturasynyň döredilmegi düýpli maýa goýumlary milli ykdysadyýete çekmek işini ýeňilleşdirýän şert hökmünde çykyş edýär. Şol bir wagtda halkara söwda-ykdysady gatnaşyklaryň möhüm düzüm bölegini emele getirmek bilen bir hatarda, Türkmenistan bütin Merkezi Aziýa sebitinde uly möçberde maýa goýmaga amatlyklary bolan ýurtlaryň biri hasap edilýär.

Halkara çäreleriň çäklerinde Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna degişli 9620 inedördül metr meýdanda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň sergisini guramak hem göz öňünde tutulýar. Onda milli pawilýonlaryň, ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hem-de Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň sergileriniň ýerleşdirilmegi Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen öndürijileriniň gazanan üstünliklerini we ýeten sepgitlerini dünýä jemgyýetçiligine äşgär etmäge, ileri tutulýan ugurlar boýunça halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge mümkinçilik berýär.

Häzirki döwürde sebitde işjeň ösdürilýän halkara hyzmatdaşlygy milli Liderimiziň parahatçylygy, howpsuzlygy we ösüşi üpjün etmek boýunça öňe sürýän başlangyçlarynyň barha rowaçlanýandygyny, «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesiniň diňe bir sebitde däl, eýsem, global derejede oňyn netijeleri görkezýändigini alamatlandyrýar.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/36577

05.08.2021
Türkmenistan — Täjigistan Respublikasy: köpugurly gatnaşyklary giňeltmekde özara bähbitli hyzmatdaşlyk

Merkezi Aziýa döwletleriniň hatarynda Türkmenistanyň esasy hyzmatdaşlarynyň biri bolan Täjigistan Respublikasy hormatly Prezidentimiziň öňe sürýän döredijilikli başlangyçlaryny yzygiderli goldaýar we doganlyk türkmen halkynyň gazanýan üstünliklerine guwanýar. Garaşsyzlygyň ilkinji günlerinden bäri Türkmenistan we Täjigistan dostluk, ynanyşmak, özara goldaw bermek ýörelgelerine esaslanýan syýasaty sazlaşykly durmuşa geçirip, gadymdan gelýän ýakynlygy saklamak bilen çäklenmän, eýsem, ony hemmetaraplaýyn ösdürýärler.

Iki ýurduň Prezidentleri Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Emomali Rahmonyň ýadawsyz tagallalarynyň netijesinde ikitaraplaýyn gatnaşyklar batly depginler bilen ösdürilýär we ol yzygiderli häsiýete eýedir. Geçen on ýylyň dowamynda Türkmenistanyň hem-de Täjigistan Respublikasynyň döwlet Baştutanlarynyň 13 sany döwlet, resmi we iş saparlary guraldy, şonuň ýaly-da, halkara duşuşyklardyr forumlaryň çäklerinde bilelikdäki çäreleriň ençemesi geçirildi. Iki dostlukly döwletiň arasyndaky hyzmatdaşlyk köpasyrlyk dostluk gatnaşyklary, däp-dessurlaryň we gymmatlyklaryň umumylygy bilen şertlendirilendir.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan we Täjigistan 1993-nji ýylyň 27-nji ýanwarynda iki döwletiň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagy hakynda Teswirnama gol çekmek arkaly diplomatik gatnaşyklary ýola goýdular we deňhukuklylyk, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlyk ýörelgeleriniň esasynda gatnaşyklaryny sazlaşykly alyp barýarlar. Turuwbaşdan, ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň binýady iki döwletiň gyzyklanmalarynyň nazarda tutulmagy arkaly özara bähbitli hyzmatdaşlyga esaslandy hem-de bu günki günde syýasy, söwda-ykdysady, ylmy-tehniki, medeni we beýleki ugurlarda üstünlikli ösdürilýär.

Ýurtlaryň sebitiň beýleki döwletleri bilen ysnyşykly hereket etmek arkaly syýasy taýdan özara goldaw bermäge esaslanýan gatnaşyklaryny iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygyň oňyn depgininiň ähmiýetli görkezijileriniň biri hökmünde görkezmek bolar. Daşary syýasatda Türkmenistanyň we Täjigistanyň garaýyşlary derwaýys sebit we halkara meseleleri babatda gabat gelýär. Ýurtlar GDA-nyň tertipnamalaýyn we pudaklaýyn edaralarynyň çäklerinde, halkara guramalaryň ençemesinde Merkezi Aziýada howpsuzlygyň üpjün edilmegi boýunça üstünlikli hyzmatdaşlyk saklaýarlar. Mälim bolşy ýaly, 2007-nji ýylyň 10-njy dekabrynda Aşgabatda BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň açylyş dabarasy boldy. Çärä Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon, BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary gatnaşdylar. Bu merkeziň açylmagynyň, hususan-da, Owganystanda parahatçylygyň we durnuklylygyň gazanylmagy, suw serişdeleri bilen bagly bolan meseleleriň kadalaşdyrylmagy bilen birlikde, Merkezi Aziýada ýaragsyzlanmak hereketlerine itergi bermäge, sebitiň derwaýys beýleki meseleleriniň çözülmegine gönükdirilendigini bellemek zerurdyr.

Türkmenistanyň we Täjigistan Respublikasynyň arasyndaky syýasy gatnaşyklar iki ýurduň geosyýasy taýdan ýerleşiş nukdaýnazaryndan ugur alyp, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda yzygiderli ösdürilýär. Şunda taraplaryň ýokary derejede halkara we sebit gün tertibi boýunça geçirýän geňeşmeleri hem aýratyn ähmiýete eýedir. Türkmenistanyň we Täjigistanyň arasyndaky gatnaşyklar BMG, ÝHHG, GDA, YHG, ÝUNESKO hem-de beýleki halkara düzümleriň çäklerinde işjeň ösdürilýär. Muňa iki döwletiň Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde alyp barýan önjeýli hyzmatdaşlygy-da aýdyň şaýatlyk edýär. Täjigistan Türkmenistanyň energetika howpsuzlygy, ulag, ekologiýa ugurly halkara başlangyçlaryny, şol sanda ýurdumyzyň halkara we sebit derejesindäki guramalara hem-de olaryň ýolbaşçy düzümlerine agzalyga saýlanmagyny hemişe goldaýar. Dostlukly ýurt BMG-niň Baş Assambleýasynyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabryndaky, 2015-nji ýylyň 3-nji iýunyndaky «Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy» atly Kararnamalaryny goldady, şeýle-de energetika howpsuzlygy, üstaşyr ulag geçelgeleri, 12-nji dekabryň «Halkara Bitaraplyk güni» diýlip yglan edilmegi bilen bagly we beýleki ençeme Kararnamalarynyň awtordaşy bolup çykyş etdi.

Täjigistanyň şu ýylyň 29-njy iýulynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 96-njy mejlisinde kabul edilen we Türkmenistan tarapyndan öňe sürlen «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamanyň hem awtordaşy bolup çykyş edendigini bellemek gerek. Öz nobatynda, Türkmenistan täjik tarapynyň halkara guramalara agzalyk boýunça ýüztutmalaryna we başlangyçlaryna oňyn baha berýär, Täjigistan tarapyndan BMG-de hem-de beýleki abraýly halkara, sebit guramalarynyň çäklerinde öňe sürülýän Kararnamalary goldaýar. Şu nukdaýnazardan, üstümizdäki ýylda Türkmenistanyň başlyklyk edýän Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy (YHG) ýurtlaryň ikisiniň-de sebit çygrynda işjeň hereket edýän oňyn meýdançalarynyň biri bolup çykyş edýär.

Mundan başga-da, iki ýurduň köptaraplaýyn we milli gymmatlyklaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä medeni we tebigy mirasynyň sanawyna girizmek boýunça bilelikdäki işler hem netijeli alnyp barylýar. Hususan-da, Özbegistan we Täjigistan bilen bilelikde «Beýik Ýüpek ýolunyň Zerewşan — Garagum geçelgesiniň şahalaryny» agzalan sanawa girizmek boýunça teklipler taýýarlanyldy we bu ugurda sazlaşykly işler dowam edýär.

Soňky döwürde Türkmenistanyň we Täjigistan Respublikasynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk ösüşiň täze derejesine çykaryldy. Iki ýurduň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda üstünlikli durmuşa geçirilýän ulgamlaýyn esasly hyzmatdaşlyk maksatnamalary syýasy-diplomatik ugur boýunça özara hereketleriň ösüş depginini kesgitleýär. Türkmenistanyň we Täjigistan Respublikasynyň daşary syýasat edaralarynyň arasynda yzygiderli geçirilýän syýasy geňeşmeler ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň derejesini ýokarlandyrmagyň, şeýle-de sebit we ählumumy derejede özara hereket etmek bilen birlikde, ikitaraplaýyn häsiýete eýe bolan derwaýys meseleler babatda pikir alyşmagyň ygtybarly guraly hökmünde ulanylýar.

Parlamentara gatnaşyklary ösdürmek maksady bilen, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň hem-de Täjigistan Respublikasynyň Oli Majlisiniň Namoýandagon majlisiniň arasynda dostluk we hyzmatdaşlyk topary döredildi. Şeýle-de iki ýurduň parlamentarileri döwletleriň kanun çykaryjy edaralary tarapyndan geçirilýän köpugurly çärelere işjeň gatnaşýarlar. Mundan başga-da, Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik Hökümetara topary hereket edýär. Häzirki wagta çenli bu toparyň mejlisleriniň 10-sy geçirildi. Toparyň onunjy mejlisi şu ýylyň 28-nji iýulynda Duşenbe şäherinde guraldy. Onuň çäklerinde geçirilýän duşuşyklar ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna hem-de ösdürilmegine gönükdirilen meseleleriň hemmetaraplaýyn ilerledilmegine itergi berýär.

Ýurtlaryň ikisiniň-de sebit meseleleriniň çözgüdinde özara hereket etmek babatda taryhy ähmiýete eýe bolan tejribeleri bar. Bu ugurda Türkmenistanyň we Täjigistanyň arasyndaky gatnaşyklaryň diňe bir döwletleriň ikisi üçin aýratyn wajyp bolman, eýsem, sebitde howpsuzlygyň we durnuklylygyň üpjün edilmeginiň derwaýys şertleriniň biri bolup çykyş edýändigini nygtamak zerur. Türkmenistan hem-de Täjigistan diňe syýasy-diplomatik serişdeleriň kömegi bilen goňşy Owganystanda parahatçylygy gazanyp boljakdygyna ynanýar. Iki döwletiň sebit we ählumumy derejede parahatçylygyň, durnuklylygyň, ynanyşmagyň, özara düşünişmegiň hem-de işjeň hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna ýardam etmäge ymtylýandyklaryny aýratyn bellemek gerek.

Merkezi Aziýadaky suw-energetika meseleleri ikitaraplaýyn özara hereketleriň ähmiýetli ugurlarynyň biridir. Şu nukdaýnazardan, ýurtlaryň Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň (AHHG) çäklerinde Aral deňziniň sebitinde degişli maksatnamalaryň we taslamalaryň durmuşa geçirilmegi, şol sanda halkara guramalar, donor-ýurtlar, ekologiýa hem-de beýleki ugurly gaznalar bilen ekologik meseleleriň çözgüdi boýunça hereketleriň işjeňleşdirilmegi ugrundaky bilelikdäki tagallalary hem aýratyn bellärliklidir.

Hyzmatdaşlygyň şertnama-hukuk binýady hem giňeldilýär. Iki ýurduň arasynda kabul edilen ylalaşyklar syýasy, ykdysady, medeni-ynsanperwer, maýa goýum, salgyt we gümrük ulgamlaryndaky ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň esasyny kemala getirýär. Türkmenistanyň we Täjigistanyň ikitaraplaýyn özara hereketleriniň çäklerinde söwda-ykdysady ulgamdaky gatnaşyklar derwaýys ähmiýete eýedir, çünki ol ýurtlaryň hemmetaraplaýyn ösüşine itergi bermek bilen, iki doganlyk halkyň ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagyna mümkinçilik döredýär. Däp bolşy ýaly, ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň önümleri, oba hojalyk harytlary, gurluşyk materiallary we himiýa senagatynyň önümleri Täjigistan Respublikasyna iberilýän harytlaryň esasy bölegini emele getirýär. Nebit we gaz, energetika, ulag kommunikasiýalary, dokma senagaty, agrosenagat toplumy we beýlekiler iki ýurduň ykdysady ulgamda alyp barýan özara hereketleriniň ileri tutulýan ugurlary hasaplanýar.

Bu ugurlarda ýurtlaryň ähmiýetli mümkinçilikleriniň nazarda tutulmagy bilen, Türkmenistanyň we Täjigistanyň ulag-logistika ulgamyndaky özara hereketleri hem sazlaşykly ösdürilýär. Mälim bolşy ýaly, 2018-nji ýylyň 3-nji maýynda Türkmenbaşy şäherinde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň agza ýurtlarynyň ulag ministrleriniň mejlisi geçirildi. Duşuşyga Azerbaýjanyň, Owganystanyň, Eýranyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Pakistanyň, Türkmenistanyň, Türkiýäniň, Täjigistanyň we Özbegistanyň ulag ulgamynyň ýolbaşçylary, şeýle-de Yslam ösüş bankynyň, BMG-niň Aziýa — Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasynyň (ÝUNESKAP), Halkara awtomobil ulaglary birleşiginiň (IRU) wekilleri gatnaşdylar. Mejlisiň barşynda sebitleýin gatnaşyklara iş ýüzünde itergi bermek maksady bilen, utgaşykly ulag syýasatyny alyp barmagyň zerurdygy ýene bir ýola aýratyn nygtaldy.

Halkara gatnaşyklaryň tejribesinde soňky ýyllarda döwletleriň arasynda medeni ulgamdaky hyzmatdaşlygyň işjeň ösdürilmegi aýratyn mazmuna eýe boldy, çünki ol halklaryň ýakynlaşmagyna, özara düşünişmegiň we parahatçylygyň has-da pugtalandyrylmagyna mümkinçilik berýär. Medeni-ynsanperwer ulgam döwletara gatnaşyklaryň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup çykyş edýär. Türkmenistanyň we Täjigistan Respublikasynyň arasynda medeniýet, ylym we bilim ulgamynda ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmek ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda kesgitlenýär. Çünki bu gatnaşyklaryň özeninde türkmen we täjik halklarynyň çuňňur taryhy kökleri hem-de baý medeni mirasy bar. Iki ýurduň wekiliýetleri medeni we ylmy ugurly bilelikdäki çärelere işjeň gatnaşýarlar. Täjigistan Respublikasynyň wekiliýetiniň 6-njy awgustda «Аwaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek ýokary derejeli nobatdaky çärelere hem işjeň gatnaşýandygyny bellemek wajypdyr.

Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň Türkmenistana döwlet sapary hem-de dostlukly ýurduň Lideriniň Hazaryň türkmen kenarynda geçiriljek Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gatnaşmagy iki doganlyk halkyň bähbidine gönükdirilen türkmen-täjik hyzmatdaşlygynyň has-da ösdürilmegine oňyn itergi bermek bilen, döwletara gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagy ugrunda nobatdaky aýgytly ädimleriň biri bolar.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi.


https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/36456

04.08.2021
Türkmenistanyň başlangyjy bilen BMG-niň ulag boýunça Kararnamasy kabul edildi

Aşgabat, 2-nji awgust (TDH). Şu gün Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowa sanly ulgam arkaly BMG-niň Nýu-Ýork şäherinde ýerleşýän ştab-kwartirasyndan gelip gowşan şatlykly habary ýetirdi. Şu ýylyň 29-njy iýulynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 96-njy plenar mejlisinde milli Liderimiziň başlangyjy bilen öňe sürlen “Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek” atly Kararnama guramanyň ähli agza ýurtlary tarapyndan biragyzdan kabul edildi. Agzalan Kararnamanyň döredijileri bolup 48 döwlet çykyş etdi.

Wise-premýer bu Kararnamanyň esasy wezipeleriniň dünýä ykdysadyýetinde, hususan-da, ulag ulgamynda, häzirki döwürde ýüze çykan töwekgelçilikleri peseltmek boýunça halkara jemgyýetçiligiň tagallalaryny güýçlendirmekden hem-de bu babatda degişli hukuk binýadyny kemala getirmekden ybaratdygyny belledi.

Wise-premýer, daşary işler ministri bu şanly waka bilen milli Liderimizi mähirli gutlap, döwlet Baştutanymyza halkymyzyň hem-de Watanymyzyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan giň möçberli işlerinde täze üstünlikleri arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu şatlykly habary kanagatlanma bilen kabul edip, ilkinji nobatda, ähli watandaşlarymyzy Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan “Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek” atly Kararnamanyň kabul edilmegi bilen gutlady.

Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda bu halkara resminamanyň kabul edilmeginiň aýratyn manysy bardyr. Çünki bu waka Türkmenistanyň Bitaraplyk ýörelgelerine daýanýan daşary syýasatynyň ýokary netijeliliginiň nobatdaky subutnamasydyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

BMG-niň agza döwletleriniň 193-si tarapyndan biragyzdan kabul edilen hem-de 48 ýurduň döredijileri bolup çykyş eden bu Kararnama türkmen tarapyndan Baş Assambleýanyň 75-nji sessiýasynda öňe sürlen başlangyçlaryň iş ýüzünde amala aşyrylýandygyny aýdyň görkezýär. Häzirki wagtda olary durmuşa geçirmek üçin degişli işler alnyp barylýar. Şolaryň netijesinde 75-nji sessiýada möhüm halkara resminamalar kabul edildi hem-de anyk netijeler gazanyldy.

Ýagny 2020-nji ýylyň 7-nji dekabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan «Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny» atly Kararnama biragyzdan kabul edildi. Şol ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde Bitaraplygyň dostlary topary döredildi.

Milli Liderimiz sözüni dowam edip, 2021-nji ýylyň 16-njy aprelinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan «Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny» atly Kararnamanyň, 29-njy iýulda bolsa ýokarda agzalan halkara ähmiýetli Kararnamanyň kabul edilendigini belledi. Bu resminama ulag ulgamynda köpugurly halkara hyzmatdaşlygy ählumumy we sebit derejesinde berkitmek, bu ugurda derwaýys meseleleriň oňyn çözgütlerini tapmak hem-de halkara üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek we ösdürmek babatda örän möhüm orun eýeleýär.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz bu Kararnamanyň häzirki wagtda bütin dünýä tarapyndan koronawirus pandemiýasyna garşy alnyp barylýan işe goşandyny goşjakdygyna ynam bildirdi. Şol bir wagtyň özünde bu resminama Birleşen Milletler Guramasynyň agzalaryna uzak möhletleýin ählumumy halkara strategiýalary we maksatnamalary, şol sanda Durnukly ösüş maksatlaryny iş ýüzünde durmuşa geçirmäge mümkinçilik berer. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Daşary işler ministrligine geljekde-de Türkmenistan tarapyndan öňe sürlen halkara başlangyçlary iş ýüzünde amala aşyrmak üçin ähli zerur işleri ýerine ýetirmegi, bu babatda abraýly düzümler hem-de dünýä döwletleri bilen gatnaşyklary ösdürmegi we pugtalandyrmagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz pursatdan peýdalanyp, watandaşlarymyzy hem-de dünýä bileleşigini Garaşsyz we baky Bitarap Türkmenistanyň mundan beýläk hem halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge öz uly goşandyny goşjakdygyna ynandyrdy.

Döwlet Baştutanymyz sözüni jemläp, hemmeleri Türkmenistanyň täze daşary syýasy ýeňşi bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlady hem-de berk jan saglyk, uzak ömür we mähriban Watanymyzyň bähbidine alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

* * *

BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan ulag-aragatnaşyk ulgamyna degişli täze Kararnamanyň kabul edilmegi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň öňdengörüjilikli netijeli daşary syýasy ugrunyň durmuşa geçirilmegi netijesinde, Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň halkara abraýynyň barha belende galýandygynyň nobatdaky subutnamasy boldy.

Bu ýurdumyzyň Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygynyň uzak möhletleýin häsiýete eýedigini ýene bir gezek tassyklady. Häzirki döwürde bu däp bolan köpugurly gatnaşyklar bilelikdäki işleriň toplanan baý tejribesine hem-de bar bolan uly mümkinçiliklere esaslanmak bilen, yzygiderli giňeldilýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň häzirki 75-nji ýubileý sessiýasynyň Başlygynyň orunbasarydygyny bellemek gerek. Ýurdumyz bu hormatly wezipäni indi altynjy gezek ýerine ýetirýär.

BMG we onuň iri ýöriteleşdirilen edaralary hem-de düzümleri bilen hyzmatdaşlygyň netijeliligi esasynda türkmen tarapynyň öňe süren başlangyçlary Kararnamalaryň ençemesinde anyk beýanyny tapýar. Şol resminamalaryň birine laýyklykda, 2021-nji ýyl “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edildi.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, dünýä bileleşiginiň işi BMG-ä, onuň ygtyýaryndaky syýasy-diplomatik gurallara daýanmak arkaly guralmalydyr. Şu jähetden, Türkmenistanyň durmuşa geçirýän, Birleşen Milletler Guramasynyň binýatlaýyn maksatlaryna laýyk gelýän hem-de onuň doly goldawyna eýe bolan oňyn Bitaraplyk syýasatynyň ähmiýeti uludyr. Ýurdumyzyň BMG tarapyndan ykrar edilen baky Bitaraplyk derejesi döwletleriň we halklaryň arasynda netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga hem-de dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga ýardam edýän netijeli gural hökmünde özüni görkezdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Milletler Bileleşigi bilen uzak möhletleýin geljege niýetlenen netijeli, doly görnüşli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmäge taýýardygyny nygtaýar. Ýurdumyz sebitleýin hem-de ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleriniň özara ylalaşylan çözgüdini işläp düzmekde işjeň orny eýelemek bilen, köpugurly hyzmatdaşlyga, şol sanda ulag ulgamyndaky gatnaşyklara çemeleşmeleri giňeltmek ugrunda çykyş edip, döredijilik başlangyçlaryny ähli adamzadyň bähbitlerine gönükdirmäge çalyşýar.

Häzirki wagtda ulag ulgamy dünýä ykdysadyýetiniň möhüm bölekleriniň biri bolmak bilen, dünýä hojalyk gatnaşyklaryny durnuklaşdyrmaga hem-de sazlaşdyrmaga gönüden-göni täsir edýär we Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde möhüm orun eýeleýär. BMG-niň çäklerinde bu ugurdaky ähli tagallalary birleşdirmäge uly goşant goşýan Türkmenistan köpugurly utgaşdyrylan ulag ulgamyny döretmäge gönükdirilen iri düzümleýin taslamalary öňe sürýär hem-de olary daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen üstünlikli amala aşyrýar.

«Demirgazyk — Günorta» hem-de «Günbatar — Gündogar» ugurlary boýunça çäk taýdan örän amatly ýerleşýän ýurdumyz sebit hem-de yklym ähmiýetli wajyp üstaşyr ulag we logistik merkez hökmünde özüniň ornuny ynamly pugtalandyrýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda, ýurdumyzda ulag toplumynyň ähli pudaklarynyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň depginli ösdürilmegini hem-de düýpli döwrebaplaşdyrylmagyny üpjün etmäge gönükdirilen ugurdaş maksatnamalar işlenip düzülýär hem-de üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Mälim bolşy ýaly, 2014-nji ýylyň sentýabrynda Aşgabat şu meselä bagyşlanan ýokary derejedäki halkara maslahatyň, 2016-njy ýylyň noýabrynda bolsa durnukly ulag ulgamy boýunça birinji Ählumumy maslahatyň geçirilýän ýerine öwrüldi. 2018-nji ýylyň maýynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda ulag we logistika ulgamynda özara bähbitli hyzmatdaşlygyň meseleleri boýunça halkara forum geçirildi. Şonuň ýaly-da, bu ugurdaky netijeli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň meseleleri 2019-njy ýylyň awgustynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen birinji Hazar ykdysady forumynyň gün tertibine girizildi.

Türkmenistanyň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasy 2014-nji, 2015-nji hem-de 2017-nji ýyllarda ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlyga hil taýdan täze itergi bermäge gönükdirilen degişli Kararnamalaryň üçüsini biragyzdan kabul etdi.

Döwlet Baştutanymyz geçen ýylyň sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynda wideoýüzlenme arkaly çykyş edip, adatdan daşary ýagdaýlar döwründe durnukly, howpsuz hem-de ygtybarly ýük daşalyşyny üpjün etmäge degişli teklipleri beýan etdi. Dünýäde koronawirus pandemiýasynyň dowam edýändigi hem-de onuň täsirlerini ýeňip geçmek boýunça ileri tutulýan wezipeleri çözmek bilen baglylykda, onuň ähmiýeti aýratyn uludyr.

BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan Türkmenistanyň başlangyjy boýunça ýokarda agzalan Kararnamanyň mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramy bellenilýän ýylda kabul edilmegi hem ählumumy durnukly ulag ulgamyny döretmäge, özara bähbitli ykdysady hem-de söwda gatnaşyklaryny giňeltmäge anyk goşant bolar. Bu bolsa umumy abadançylygyň hem-de rowaçlygyň bähbitlerine laýyk gelýär.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/36418

03.08.2021
Merkezi Aziýa: sungatlar sözleşende, köňüller birleşýär

«Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda halkara ähmiýetli möhüm wakalaryň birbada altysynyň geçiriljek güni barha ýakynlaýar. Şolaryň hatarynda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň medeniýet we sungat ussatlarynyň dabaraly baýramçylyk konserti hem bar. Adyna üns beriň: dabaraly baýramçylyk konserti. Eýýäm şundan görnüşi ýaly, sebitiň ýurtlary bu uly çärelere doly taýýarlykly barýarlar. Bu ýerde Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň hem, sebitiň döwletleriniň zenanlarynyň dialogynyň hem, Merkezi Aziýa döwletleriniň ykdysady forumynyň hem, Merkezi Aziýa döwletleriniň milli önümleriniň halkara sergisiniň hem, Merkezi Aziýa halklarynyň milli tagamlarynyň festiwalynyň hem örän guramaçylykly geçiriljekdigini, netijeli boljakdygyny arkaýyn aýtsa bolar.

Hawa, bu çäreleriň hatarynda bilelikdäki dabaraly baýramçylyk konsertiniň aýratyn ähmiýeti bar. Hormatly Prezidentimiz: «Medeniýet halkyň kalbydyr» diýip belleýär. Diýmek, medeniýetler sözleşende, köňüller birleşýär. Onsoňam, bu bäş döwletiň — Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Türkmenistanyň, Özbegistanyň halklary asyrlaryň dowamynda dost hem dogan bolup ýaşaşyp gelendirler. Olary biri-biri bilen aýrylmaz baglanyşdyrýan çuň kökler bar. Ol kökler köp müňýyllyk taryhy, garyndaşlygy hem goňşuçylygy, ýene iň esasy zat — ruhy birligi, diýmek, ynançlaryň hem garaýyşlaryň, ylymlaryň hem sungatlaryň birligini, eriş-argaçlygyny yzarlap gaýdýandyr. Şu ýyl öz Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyny belleýän bu döwletleri ýakyn geçmişdäki ykballaryň birligi, ine, indi bolsa garaşsyz ösüşiň, özgerişiň hatyrasyna özara gyzyklanmalaryň ýakynlygy hem birleşdirýär. Geçmişiň has alyslyklaryndan şu güne ýeten, geljege uzaýan bu ýakynlyklar babatda aýdara şeýle bir zat kän, baryny diýmäge uly-uly ylmy işler, uly-uly kitaplar gerekdir.

Bular — bir ykbaldan gaýdan halklar. Bir ynamdan, bir buýsançdan gaýdan halklar. Bulary ýaşalan, gezilen, ýurt edinilen ýerler birleşdirýär. Umumylaşdyryp aýtsak, bular bir sähranyň howasyndan dem alýarlar. Bir derýanyň suwuny içýärler... Ýap-ýaňy ýatlaýşymyz ýaly, bularyň her biriniň iň täze taryhy — döwletlilik taryhy hem bir ýagdaýdan, bir döwürden gaýdýar. Bularyň her biriniň öz döwletliligini goraýşynda, berkidişinde hem wagt, jemgyýetçilik aňynyň üýtgeýşi taýdan, ýene bir topar jähetden birlik, ýakynlyklar bar. Uly hasapdan seredeniňde, bütin taryhynyň dowamynda bu halklary biri-birinden üzňe göz öňüne getirmek mümkin däl. Edil häzirki gürrüňimiz medeniýetleriň ýakynlygy, diýmek, ýürekdeşlik hakynda.

Biziň deň-duşlarymyz, beýleki ajaýyp eserler bilen birlikde, gazak edebiýatynyň Jambyl Jabaýew, Abaý Kunanbaýew, Muhtar Auezow, täjik edebiýatynyň Rudaki, Ferdöwsi, Omar Haýýam, Abdyrahman Jamy, Mürze Tursunzade, Sadretdin Aýny, özbek edebiýatynyň Alyşir Nowaýy, Gafur Gulam, gyrgyz edebiýatynyň Çingiz Aýtmatow ýaly söz ussatlarynyň eserlerini okap kemala geldiler. Şuny aýdýarkak, hökman başga bir ýagdaýy hem ýatlamalydyrys. Biziň köpasyrlyk medeniýetimiziň beýik nusgalaryny bu halklaryň her biri özüniňki hasap edýär. Mysal üçin, Aýnyny diňe täjikler däl, özbeklerem özüniňki hasap edýärler. Ol bu iki halkyň — hem özbek, hem täjik halklarynyň geçen asyr prozasynyň düýbüni tutujydyr. Ibn Sina, Horezmi, Omar Haýýam, Jelaletdin Rumy, Jamy, Nowaýy ýaly beýik şahsyýetler bilen baglanyşykly hem şular ýaly pikir ýöredip bolar. Bulary sebitiň halklarynyň her biri özüniňki edesi gelýär. Şeýle beýik söz, sungat ussatlarynyň şanyna Aşgabatdaky «Ylham» seýilgähinde ajaýyp heýkeller dikildi, şolaryň her biri biziň — türkmen halkynyň milli buýsanjydyr.

Ýeri gelende, ýene bir mysala ýüzleneliň! Alyşir Nowaýyny, edil özbek halkynyň öz şahyry hasap edişi ýaly, türkmen halky hem öz şahyry hasap edýär. Diňe şunuň bilen baglanyşykly-da juda kän zat aýdyp bolar. Ozaly bilen, «Nowaýy perdesi» hakynda, Myraly bilen baglanyşykly türkmen halk hekaýatlary barada aýdarsyň. Azady, Magtymguly, Andalyp, Gaýyby, Mollanepes ýaly söz ussatlarymyzyň Nowaýyny öz halypasy hasaplandyklary barada aýdarsyň... Magtymgulynyň, türkmen nusgawy edebiýatynyň beýleki wekilleriniň, türkmen dessanlarynyň goşgularyna özbegistanly ussat aýdymçylar örän köp aýdymlary aýdyp gelýärler. Sözi hem sazy bilen bu halkyň ruhuna şeýle bir ornapdyr welin, olar özbek halk aýdymlary derejesine öwrülip gidipdir. Özbek doganlarymyz muny şeýle-de kabul edýärler.

Aldarköse, Ependi ýaly halk döredijiliginiň gahrymanlary iki halkda-da bar. Özbeklerde «Ýusup — Ahmet» halk kyssasy bar bolsa, türkmenlerde Magrupynyň gadymy oguz dessançylyk däbi bilen döreden «Ýusup — Ahmet» dessany bar. Bu iki halkyň hersiniň öz «Göroglusy» hem bar. Dessançylyk däbi sebitiň beýleki halklaryna hem degişlidir. Mysal üçin, gyrgyzlaryň «Manas» eposy bu halkyň şahyrana zehininiň iň beýik ýadygärligi hasaplanylýar. «Alpamyş» eposy özbeklerde-de, gazaklarda-da, beýleki käbir türki halklarda-da bar.

Akynlar — bu gazak, gyrgyz edebiýatyna we sungatyna degişlidir. Şonuň bilen birlikde, beýleki halklara, ozaly bilen, türkmen halkyna degişlidir. Biziň halkymyzda olar ozanlar ýa-da aşyklar diýlip atlandyrylypdyr. Ozanlar şahyr-improwizatorlardyr, aýdymyň sözüni, sazyny özi düzüp, özi hem ýerine ýetirýän ussatlardyr. Taryhdan muňa kän mysallar getirip bolardy. Edil sebitiň beýleki halklarynda bolşy ýaly, türkmenlerde hem meşhur aşyk-ozanlar bolupdyr. Garajaoglan muňa örän gowy mysaldyr. Şunuň ýaly halk şahyr-aýdymçylary oba-oba, şäher-şäher, hatda ülke-ülke gezip, öz sungatyny illere ýetiripdirler. Diňe biziň sebitimizde däl, Ýakyn Gündogarda, Zakawkazýede meşhur bolan «Aşyk — Garyp» — «Şasenem — Garyp» dessanyny meşhur aşyk-ozanlar döredip, timarlap, ýerine ýetirip gelipdirler. Şulary ýatlap, türkmen dessançylyk sungatynyň gözbaşlaryny aşyk-ozanlaryň sungaty bilen baglanyşykly gözlemek dogry bolsa gerek diýip pikir edýärsiň. Seljuklaryň Kiçi Aziýa aralaşmagy bilen, ol ýerde aşyk-ozanlar uly meşhurlyga eýe bolupdyr. Häzirki zaman doganlyk Türkiýe Respublikasynda şol giň ýerlerde ýaşap öten ussat ozanlaryň onlarçasynyň ömri, döredijiligi öwrenilýär, eserleri neşir edilýär.

Merkezi Aziýanyň halklaryny gelip çykyşyndan, dilinden, dessuryndan, myhmansöýerlik ýaly, ençeme gowy gylyk-häsiýetlerinden başlap, gadymy rowaýatlara, hekaýatlara, ertekilere, nakyllara... çenli, saz gurallarynyň umumylyklaryna, milli tanslaryna... çenli örän köp zat birleşdirýär. Mahmyt Kaşgarlynyň «Diwany lugat at-türk» eseriniň sebitiň türki halklarynyň umumy baýlygydygyny aýtmak hem artykmaçlyk etmez. Bu eser diňe türki halklar üçin däl, sebitiň ähli halklary, sebitden alysdaky ülkelerde ýaşaýan halklar üçinem örän gymmatly mirasdyr. Ol islendik halk üçin adamzadyň umumy dil, medeniýet, durmuş baýlygyny hertaraplaýyn öwrenmekde taýsyz çeşmedir.

Sebitiň halklarynyň ylym, medeniýet, ruhy taýdan iňňän galkynan döwürleriniň biri orta asyrlardyr. Munuň sebäbi, gürrüňsiz, güýçli döwletiň döremegi bilen baglanyşyklydyr. Bu döwürde seljuk türkmenleriniň baýdagy belende göterilipdir. Alp Arslan, Mälik şa, Soltan Sanjar ýaly beýik türkmenler öňe çykypdyrlar we türkmen döwletliligini dünýä ýaýypdyrlar. Hatda beýik seljuk türkmen soltanlarynyň käbiri goşgy ýazypdyr, sungatyň beýleki görnüşleri bilen meşgullanypdyr. Olar öz saýasynyň düşen ýerlerinde — giň ülkelerde ylmyň, medeniýetiň, sungatyň ösmegi üçin tagalla edipdirler. Şonuň netijesinde Merw, Ürgenç, Amul, Sarahs, Abiwerd, Gürgen, Mäne, Nusaý, Paraw ýaly şäherler türkmenlerden, şonuň bilen birlikde, sebitiň, bütin Gündogaryň beýleki halklaryndan bolan sowatly adamlary — magrypat hem sungat bossanynyň iň meşhur wekillerini ýetişdirýän, özünde jemleýän merkezler bolupdyr. Şeýdip, bu döwletiň saýasynda beýik ynsanlar — zamananyň şahyrlary, alymlary, kompozitorlary, bagşy-sazandalary, suratkeşleri, arhitektorlary, beýleki sungat adamlary kemala gelipdir. Nyzamylmülk, Omar Haýýam, Abu Seýit as-Samany Merwezi, Fahretdin ar-Rozy, Jürjany, Mahmyt Kaşgarly, Muhammet al-Horezmi, al-Kazyny, Muhammet Awfy Merwezi, Emir Muezzi, Mahesti, Hysrow Merwezi, Enweri Abiwerdi, Kutubetdin Mähneýi... «Sanasaň, sogaby bar» diýleni. Bular Seljuk türkmen döwletleriniň akyldarlarydyr, şahyrlarydyr, alymlarydyr, sungat eýeleridir.

Bu döwürde edebi hem resmi dil parsy bolsa-da, türki dilde eserler döredenler hem bolupdyr. Mysal üçin, Hoja Ahmet Ýasawynyň türkmen dilinde ýazan «Hikmetleri» diňe Merkezi Aziýada däl, Kiçi Aziýada, beýleki ýerlerde hem ýörgünli bolupdyr. Asly köneürgençli, Hywada ýaşan, türkmenleriň arasynda Pilmahmyt ady bilen tanalan, özbek halkynyň arasynda hem mydama meşhur bolan Mahmyt Pälwan possun, telpek tikmegiň ussady, örän güýçli pälwan, şahyr bolupdyr.

Ýeri gelende, ýene şuny ýatlamak isleýäris. Hywa, Buhara ýaly şäherler öz wagtynda sebitiň we mundan alysdaky ülkeleriň halklary üçin ylym-magrypat merkezi bolupdyr. Ol ýerlerde türkmen nusgawy edebiýatynyň Azady, Andalyp, Magtymguly, Seýdi, Zelili, Mollanepes, Kemine ýaly görnükli wekilleri bilim alypdyrlar. Bu sebitiň ylym ojaklaryna häzirki Türkmenistanyň çäginden baran Idris baba, Nyýazguly halypa ýaly türkmenler baştutanlyk, ruhy halypalyk edipdirler. Olar şol ýerlerde we häzirki Türkmenistanyň çäklerinde täze medreseler gurdurypdyrlar.

Sebitiň ýurtlarynyň her birinde taryhy ýerler, çuňňur öwrenilýän medeni ojaklar bar. Olar ýaşaýyş medeniýetiniň, binagärlikden başlap, sungatyň dürli görnüşleriniň gülläp ösüşlerinden habar berýär. Metjitler, medreseler, kümmetler, minaralar, kerwensaraýlar, keramiki önümler... Medeniýetiň, sungatyň gadymy yzlary... Däp-dessur aýdymlary, saz gurallary... Şular hem biziň halklarymyzyň, bir tarapdan, juda milli, beýleki tarapdan, bitewi medeniýetiniň bardygyny görkezýär.

Türkmen topragynda b.e. öňki VI-V müňýyllyklarda ekerançylyk we maldarçylyk medeniýeti ösüpdir. Şonuň bilen hem bu toprak adamzada ekerançylyk medeniýetiniň beýik nusgasyny beripdir. Şol döwürlerden bäri bu ýerlerde binagärlik işleri hem taryhy ösüşlere eýe bolupdyr. Sungatyň beýleki görnüşleri barada hem şunuň ýaly buýsançly sözleri aýdyp bolar. Türkmen halyçylyk sungaty bolsa şekillendiriş sungatynyň örän gadymy, täsin we gaýtalanmajak nusgasy hasaplanýar.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda türkmen topragy täze ösüş döwrüni başdan geçirýär. Türkmenistan bu gün sebitiň we dünýäniň iň möhüm meseleleriniň ara alnyp maslahatlaşylýan ýerine öwrüldi. Parahatçylygy berkitmegiň, hyzmatdaşlygy ösdürmegiň, ösüşleri gazanmagyň, ruhy ýakynlygy gazanmagyň iň ygtybarly ýollary milli Liderimiziň parasady bilen dünýä aýlanýar. Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen dörän, barha gözelleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy bu babatda örän amatly merkeze öwrüldi. Bu ýerde ýakyn günlerde geçiriljek, çawy dünýä doljak çäreler muny ýene bir gezek has doly aýan eder. Şonuň bilen birlikde, ol wakalar mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly toýuna barýan günlerimize, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyna gaýtalanmajak öwüşgin çaýar.

Akmyrat HOJANYÝAZ.

«Türkmenistan».



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/36258

02.08.2021
Merkezi Aziýa: duşuşyk ýeri — Awaza

Milli Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk toýuna barýan Türkmenistan sebit hyzmatdaşlygyny berkidýär

Şu ýylyň 6-njy awgustynda Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň esasy wakalarynyň biriniň taryha girjekdigini öňünden aýdyp bolar. Şol gün Türkmenistan özüniň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda sebit ähmiýetli çäreleriň birbada altysyny geçirmegi meýilleşdirýär.

Ynha, şol çäreleriň sanawy:

1. Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy;

2. Sebitiň ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy;

3. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisi;

4. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumy;

5. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halklarynyň milli tagamlarynyň festiwaly;

6. Sebitiň ýurtlarynyň sungat ussatlarynyň dabaraly baýramçylyk konserti.

Atlaryndan hem belli bolşy ýaly, bu çäreler Merkezi Aziýa sebitini göz öňünde tutýar, ýöne ähmiýeti babatda olar sebitiň çäginden çykyp, bütin dünýäni nazarlaýar. Bu adaty bir ýagdaýdyr, sebäbi bir maşgalada ýaşap, ondan üzňe bolup bolmaýar. Bu sebit babatda-da şeýle: Merkezi Aziýa sebiti, aýdylyşy ýaly, dünýäniň aýrylmaz bir bölegidir. Dünýä wakalarynyň sebite täsir edişi ýaly, bu sebitde bolup geçýän wakalar hem bütin dünýä täsirini ýetirýär. Ylaýta-da, milli ykdysadyýetleriň goşulyşýan häzirki döwründe bu täsir has duýarlykly derejede ýüze çykýar. Daşarky maýa goýumlar, ylmyň-bilimiň gazananlary, täze tehnologiýalar, oňyn tejribeler... — olaryň öňünde hemişe ýaşyl yşyk ýanýar. Munuň şeýledigine biz öz ýaşaýan Merkezi Aziýa sebitimiziň ýurtlarynyň tejribesinde, şol sanda öz ýurdumyzyň durmuşynda-da göz ýetirip bilýäris. Tebigy gazdan awtomobil we dizel ýangyjyny, himiki dökünleri, polimerleri, elektrik energiýasyny öndürmegiň tehnologiýalary we beýlekiler, galapyn, daşary ýurt tehnologiýalary bolsalar-da, türkmen ykdysadyýetinde ornaşyp, örňäp giden tehnologiýalardyr. Durmuş bu — dünýäniň aýagujunda öndürilen haýsy-da bolsa bir täze önüm, köp wagt geçmänkä, bazarlarymyzda satylyp dur. Ýa-da tersine, bizde öndürilen önümler dessine satyn alnyp, ýedi derýanyň, ýedi deňziň aňyrsyna alnyp gidilýär.

Merkezi Aziýa sebitinde ägirt uly öndüriji güýçler (adam kapitaly we önümçilik kuwwatlyklary), sarp ediş bazary, ylym-bilim, täze tehnologiýalar, halkara ulag-logistika infrastrukturalary, gazylyp alynýan baýlyklaryň uly gorlary, energiýa çeşmeleri we ýene-de köp zatlar, ýagny adamyň doly bahaly durmuşda ýaşamagy we zähmet çekmegi üçin gerek bolan ähli şertler hem-de mümkinçilikler jemlenendir. Iň esasy-da, bu sebitiň zähmete ukyply we höwesli, bilimli-sowatly, gujurly ýaşlary tapgyr-tapgyr ýetişip gelýär. Ol ýaşlar bolsa dünýäniň çar künjünde okaýarlar hem işleýärler. Şeýtmek bilenem, olar islendik şertlere uýgunlaşmaga, zähmet çekmäge ukyplydyklaryny görkezýärler. Ýaşlaryň bu ukybyny sebitiň geljekki artykmaç taraplarynyň biri hökmünde görkezip bolar. Täze iş ýerleri döredilip, guramaçylyk meseleleri çözülen badyna, sebitde hernäçe çylşyrymly önümçilik bolsa-da, onuň hünärmensiz galar gümany ýok. Aziýaly ýigitler iş başarýandyklaryny geçen gysga döwürde görkezmegi başardylar. Aýdylanlary göz öňünde tutup: «Merkezi Aziýa sebiti goja Zeminiň juwan geljegidir» diýip bolar.

Şular hakynda oýlananyňda, sebitiň ähli meselelerini gurşap aljak Awaza çäreleriniň ähmiýetine has gowy düşünýärsiň. Şol wagt hem hormatly Prezidentimiziň meseleleriň çözgüdine toplumlaýyn çemeleşmek usuly ähli ajaýyplygy bilen aňyňa dolýar.

Şeýle seredeniňde, Awaza çäreleriniň hersi bir meseläni gozgaýan, birbada olar biri-biri bilen onçakly bagly däl ýaly-da bolup görünýär. Ýöne, oýlanyberseň, olarda ownuk hasaplar ýaly meseläniň ýokdugyny, hemmesiniň bir maksada — Merkezi Aziýa ýurtlaryny hemmetaraplaýyn ösdürmäge, sebitiň halklarynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýokarlandyrmaga we, elbetde, halkara dostlugy, hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, milliligi saklamaga, umumy medeniýeti ösdürmäge gönükdirilendigini görýärsiň. Şu nukdaýnazardan alanyňda, çuňňur hormatlanylýan Prezidentimiziň: “Ösüş arkaly parahatçylyk” diýen sözleri Merkezi Aziýanyň mawy asmanynda Akmaýanyň ýoly kimin ugur görkezýär.

Üns beren bolsaňyz, soňky wagtlarda metbugatda “MA+...” ýa-da “5+1” görnüşli aňlatmalara duş gelinýär. (Bu ýerde MA ýa-da 5-lik san — Merkezi Aziýa ýurtlary, köp nokat ýa-da 1-lik san — belli bir ýurt). Her gezek şu aňlatmany görenimde, daşary ýurduň (ýurtlaryň) biziň sebitimiziň ýurtlaryna ykdysady mümkinçiliklerimiz aýry-aýry bolsa-da, bir umumy giňişlik hökmünde garaýandyklary hakynda oýlanýaryn hem-de munuň özi biziň sebitimiziň ýurtlaryna hem-de halklaryna ösüşiň iň gowy ýoluny — agzybirligi salgy berýär diýip pikir edýärin.

Umuman-a, biziň halklarymyz agzybirligiň nämedigini birinden sorap ýa-da salgy alyp öwrenmeli däl. Garaşsyzlyk ýyllary içinde türkmen halkynyň hemişe ygrarly bolup gelen agzybirlik taglymaty gudrat görkezip bildi. Ýöne dünýäniň beýleki ýurtlary biziň ýaşaýan sebitimizi hut şeýle ýagdaýda — agzybirlikde we bitewülikde görýän bolsalar, onda näme üçin biz şeýle bolmaly däl, ony öz peýdamyza ulanmaly däl?!

Bu ýagdaý sebitde özümiziň agzybirdigimizi, ýaşaýyşda-durmuşda birek-biregi goldap hem hormat goýup ýaşaýandygymyzy, ula hormat, kiçä sylag ýörelgesiniň halklarymyzda ileri tutulýandygyny we, umuman, ata-baba dowam edip gelýän başga-da öwrenäýmeli, nusga alaýmaly häsiýetlerimiziň bardygyny görkezmäge ajaýyp mümkinçilikleri açýar. Gadymy Aziýa parasadyny ýene bir gezek dünýä ýaýmaga şertleri döredýän bu mümkinçilikden doly peýdalanmagymyz gerek diýip oýlanýarsyň. 6-njy awgustda geçirilmegi göz öňünde tutulýan Awaza çärelerine gatnaşýan her bir aziýaly şular hakynda-da oýlanar diýip tama edýärsiň.

Agzybirlik — ähli gowulyklaryň açary. Agzybirligiň bar ýerinde ösüş bar, hyzmatdaşlyk bar, parahatçylyk bar. Agzyň bir bolup, bir maksada gulluk etseň, ýetilmejek sepgit, gazanylmajak üstünlik bolmaýar. Agzyň bir bolanda, biri-biriňi goldap, ýetmeziňi dolduryp, batly gadamlar bilen öňe gidip bolýar. Şeýdilende, durmuşdaky ownuk-uşak ýetmezçilikler aradan aýrylyp, hemmeleriň ruhy belent, başy dik bolýar. Hormatly Prezidentimiz Awazada sebit ähmiýetli çäreleri geçirmek arkaly juda sogaply iş edýär. Öňde boljak halkara çäreler, milli Liderimiziň aýdyşy ýaly, sebitiň döwletara gatnaşyklaryny hem-de sebitiň ýurtlarynyň arasyndaky köpugurly hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga ýardam berer.

Türkmenistan bilen baglanyşdyryp, Awaza çäreleri hakynda nämeler aýdyp bolar?!

Ilki bilen bellemeli zat, ol hem Türkmenistanyň parahatçylygy dörediji ýurt hökmünde mahabatyny ýetirer.

Ikinjiden, Awaza çäreleri halkymyzyň myhmansöýer halkdygyny nobatdaky gezek dünýä äşgär eder.

Üçünjiden, hut şu iki ýagdaý hem biziň ýurdumyzda döwrebap öňegidişlikleriň, ösüşleriň nazarlanylýandygyny, şol bir wagtda hem olaryň ata-baba ýol-ýörelgelere daýanýandygyny, ýagny türkmen döwletiniň halky döwletdigini aýan eder.

Dördünjiden, Türkmenistanyň baş ýörelgesi — “Döwlet adam üçindir!” diýen ýörelge. Awaza çäreleri Türkmenistanda adam hakyndaky alada döwlet möçberinde ýokary ähmiýet berilýändigini görkezmek bilen, Türkmenistanyň sebitiň beýleki döwletlerine-de bu babatda nusga bolup biljekdigini görkezer hem-de şol bir wagtyň özünde türkmen halkynyň sebitiň beýleki halklaryndan nusga almaly zatlaryny höwes bilen öwrenjekdigini görkezer. Ykdysady, syýasy çelgileri agzamanyňda-da, Awaza çäreleriniň hataryndaky milli önümleriň, milli tagamlaryň sergileri hem-de baýramçylyk konserti biziň halklarymyzyň dostluga-doganlyga gol ýapyp gelendigine we geljekde-de şeýle boljakdygyna güwä geçýär. Munuň hut şeýle boljakdygynyň ýene-de bir güwäsi, özem iň zerur we ähmiýetli güwäsi bar. Ol hem sebitiň döwletleriniň Baştutanlarynyň berk syýasy erk-ygtyýarydyr.

Üstünlik ýaran bolsun, Awaza çäreleri!

Seýitguly GELDIÝEW,

Türkmenistanyň at gazanan žurnalisti.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/36209

31.07.2021
Hoşniýetli goňşuçylygyň, sebit hyzmatdaşlygynyň nusgalyk derejesi

Adaty durmuşda dostlaryň başy jem bolanda, ýürekdeş gürrüňdeşlikleriň başlanyşy ýaly, döwletleriň Liderleri duşuşanda-da, millionlarça ýürekleri ýakynlaşdyrýan, dost-doganlyk, ylalaşyklylyk ýörelgeleriniň binýadyny has-da pugtalandyrýan belent maksatlara ýol açylýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen 6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň-da mizemez dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny asyrlarboýy dowam etdirip gelýän bäş döwletiň — Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Türkmenistanyň we Özbegistanyň halklarynyň ykbalynda, sebit hyzmatdaşlygynda täze gözýetimleri, täze mümkinçilikleri açjak sammit boljakdygy ikuçsuzdyr.

Ýewraziýanyň merkezinde, geosyýasy we geoykdysady taýdan amatly 3 million 882 inedördül kilometr çäkde ýerleşip, umumylykda 75 milliondan gowrak ilaty özüne birleşdirýän Merkezi Aziýa sebiti uzak geçmişde bolşy ýaly, häzirki döwürde-de tebigy baýlyklarynyň ägirt uly gorlary, Gündogardan Günbatara uzaýan möhüm söwda ýollary, Beýik Ýüpek ýolunyň gadymy mirasy bilen tutuş dünýäniň ünsüni özüne çekýär. Köpasyrlyk taryhy we geografik taýdan ýakynlyk, medeniýetiňdir diniň, özara gyzyklanmalaryň meňzeşligi bu sebitiň halklaryny birek-birek bilen has-da ysnyşdyrýan çelgi bolup, hut şu gymmatlyklaryň döwletara gatnaşyklarda-da ileri tutulmagy Merkezi Aziýada parahatçylygyň we gülläp ösüşiň berkarar edilmegini şertlendirýär. Şoňa görä-de, käbir taryhçylardyr syýasatşynaslar bu sebit bilen bagly gürrüň edenlerinde, oňa «hoşniýetli goňşuçylykda ýaşamagyň sungaty» hökmünde baha berýärler.

Hakykatdan-da, goňşuçylykda ýaşamagyň özboluşly nusgasyny kemala getiren Merkezi Aziýa döwletleriniň ykbalyny, sebitiň umumy ösüşini birek-birekden üzňelikde göz öňüne getirmek mümkin däl. Bu gün sebitiň ýurtlary diňe bir gadyrly gatnaşyklary, hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerini dowam etdirmek bilen çäklenmän, döwletara gatnaşyklary strategik hyzmatdaşlyk derejesine çykaryp, dünýäniň häzirki meýillerini nazara almak bilen, ony mazmun taýdan has-da baýlaşdyrýarlar. Şunda özara gyzyklanmalardyr bähbitleriň birligini, baş maksadyň sebitde durnuklylygy we howpsuzlygy üpjün etmäge gönükdirilendigini aýratyn nygtamak gerek. Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy ýaly ýokary derejeli pikir alyşma meýdançasynyň döredilmegi hem açyk we netijeli gepleşikler arkaly hut şu maksada ýetmekde bilelikdäki tagallalara goşmaça itergi bermek bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr.

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşyklarynyň taryhy bilen gyzyklanyp, uzaklara nazar salmagyň zerurlygy ýok. Sebit hyzmatdaşlygynyň bu meýdançasy örän ýaş, şol bir wagtda-da netijeliligi bilen tapawutlanýar. Ony döretmek hakynda ilkinji gezek 2017-nji ýylyň sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 72-nji sessiýasynda Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew tarapyndan öňe sürlen teklibiň sebit döwletleri we halkara guramalar tarapyndan biragyzdan goldanylmagy bu ýurtlaryň Baştutanlaryny 2018-nji ýylyň martynda Gazagystanda, 2019-njy ýylyň noýabrynda bolsa Özbegistanda duşurdy. Ýeri gelende bellesek, Daşkentde geçirilen ikinji duşuşygyň Bilelikdäki Beýannamasynda sebitiň bäş döwletiniň Baştutanlary görnüşde ýokary derejedäki geňeşmeleri her ýylda yzygiderli guramagyň zerurdygy beýan edildi. Pandemiýa zerarly ýüze çykan ýagdaýlar bilen baglylykda, sebitiň ýurtlarynyň Prezidentleri iki ýyldan soň, 2021-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hazaryň türkmen kenarynda netijeli gepleşikleri geçirerler.

Sebit hyzmatdaşlygy barada gürrüň edilende, daşary syýasatynda ýakyn goňşulary bilen gatnaşyklary ösdürmäge strategik ugur hökmünde garaýan Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Türkmenistanyň we Özbegistanyň iri halkara we sebit guramalarynyň, ýöriteleşdirilen düzümlerdir maksatnamalaryň çäklerinde-de üstünlikli hyzmatdaşlyk edýändigine ünsi çekmek zerur. Döwletleri geografik, geosyýasy we ykdysady, maliýe hem-de medeni taýdan birleşdirýän düzümler, hususan-da, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy, Goşulyşmazlyk Hereketi, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasy, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy, Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşi, Araly halas etmegiň halkara gaznasy, Aziýanyň ösüş banky, Yslam ösüş banky, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi, Owganystan boýunça sebitleýin ykdysady hyzmatdaşlyk maslahaty (RECCA), Merkezi Aziýada sebitleýin ykdysady hyzmatdaşlyk maksatnamasy (CAREC), BMG-niň Merkezi Aziýanyň ykdysadyýetleri üçin Ýörite maksatnamasy (SPEKA), «Aziýanyň ýüregi — Stambul prosesi»... ýaly hyzmatdaşlyk meýdançalarynda özara gatnaşyklary berkidip, ählumumy syýasy, ykdysady we medeni giňişlige işjeň goşulyşýan Merkezi Aziýa döwletleri dünýä giňişliginde eýeleýän ornuny hem-de ähmiýetini barha pugtalandyrýar. Dürli ýyllarda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň «Merkezi Aziýada parahatçylygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen sebitleýin we halkara hyzmatdaşlygy berkitmek», «BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny» (iki gezek), «Merkezi Aziýada durnukly syýahatçylyk we durnukly ösüş» atly Kararnamalarynyň kabul edilmegi bolsa sebitleýin hyzmatdaşlygyň netijeliliginiň dünýä bileleşiginde ýokary ykrara eýe bolýandygynyň anyk-aýdyň delilidir.

Soňky ýyllarda «Merkezi Aziýa bäşligi» esasy hyzmatdaşlary — Ýewropa Bileleşigi, Russiýa Federasiýasy, Amerikanyň Birleşen Ştatlary, Ýaponiýa, Koreýa Respublikasy bilen hyzmatdaşlyk etmegiň özboluşly guralyny kemala getirdi we ony yzygiderli ösdürýär. «Merkezi Aziýa + ...» görnüşdäki duşuşyklar özara gatnaşyklaryň aýry-aýry, has möhüm meseleleri boýunça içgin pikir alyşmaga mümkinçilik berýär. Sebitleýin hyzmatdaşlykda olaryň ähmiýetiniň barha artýandygyny hormatly Prezidentimiz Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Daşkent sammitinde eden çykyşynda hem aýratyn nygtapdy. Birleşen Milletler Guramasy, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy ýaly wekilçiligi has giň düzümleriň gatnaşmagynda geňeşmeleriň üstüniň ýetirilmegi bolsa sebitiň özüne çekijiligini artdyrmakda täze mümkinçilikleri açar. Şu ýylyň 15-16-njy iýulynda Özbegistanyň paýtagtynda geçirilen «Merkezi Aziýa we Günorta Aziýa: sebitleýin özara baglanyşyk. Şertler we mümkinçilikler» atly halkara maslahatyň çäklerinde-de «Merkezi Aziýa + ...» görnüşde duşuşyklaryň guralyp, taraplaryň syýasy, söwdaykdysady hem-de medeni-ynsanperwer ulgamlarda sebit we halkara gün tertibiniň ileri tutulýan ugurlaryny, Merkezi Aziýada howpsuzlygy üpjün etmek meselelerini ara alyp maslahatlaşandyklaryny bellemek möhümdir.

Strategik häsiýetli döwletara gatnaşyklarda-da, sebit hyzmatdaşlygynda-da syýasy, ykdysady, söwda, maýa goýum, ulag-logistika, howpsuzlyk, ekologiýa, medeni-ynsanperwer ulgamlardaky özara gatnaşyklary ösdürmek Merkezi Aziýa ýurtlarynyň iň ileri tutýan ugurlary. Suwdan rejeli peýdalanmak, serhetüsti suwlary dolandyrmak, Aral heläkçiliginiň öňüni almak, sebitiň ýakyn goňşusy Owganystandaky ýagdaýlary parahatçylykly ýollar arkaly kadalaşdyrmak bolsa birleşen tagallalary we anyk çözgütleriň işlenip taýýarlanylmagyny talap edýän meselelerdir. Şunda sebit döwletleri Milletler Bileleşigi, Araly halas etmegiň halkara gaznasy hem-de iri maliýe institutlary bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegi derwaýys zerurlyk hasaplaýarlar.

Ady agzalan ugurlarda garaşsyz ösüşiň 30 ýylynda anyk ädimler ädilip, doganlyk ýurtlardyr halklaryň bähbidine ençeme tutumly işlerdir taslamalar durmuşa geçirildi. Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Awazada geçiriljek üçünji konsultatiw duşuşygynda-da hut şu we halkara gün tertibiniň beýleki möhüm ugurlary boýunça netijeli gepleşikler geçiriler, sebit hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ilerletmegiň geljekki mümkinçilikleri kesgitleniler. Munuň özi geçmişde siwilizasiýalaryň sallançagy bolan Merkezi Aziýanyň XXI asyryň täze taryhy şertlerinde hemmetaraplaýyn gülläp ösýän kuwwatly sebit hökmündäki eýeleýän ornuny has-da berkitmekde, onuň ykdysady we adam mümkinçiliklerini tutuş Ýer ýüzünde abadan ýaşaýşyň berkarar edilmegine gönükdirmekde täze gözýetimlere ýol açar.

Aýgül RAHYMOWA.

«Türkmenistan».



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/36043

30.07.2021
Türkmenistanyň Prezidenti Birleşen Arap Emirlikleriniň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisini kabul etdi

Aşgabat, 28-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirlikleriniň Türkmenistanda täze bellenen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Ahmed Alhaý Hamad Hamis Al Hamelini kabul etdi. Ol döwlet Baştutanymyza ynanç hatyny gowşurdy.

Diplomat wagt tapyp kabul edendigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, milli Liderimize Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidenti Şeýh Halifa bin Zaýed Al-Nahaýýanyň we BAE-niň şeýhler maşgalasynyň agzalarynyň döwlet Baştutanymyza iberen mähirli salamyny we hoşniýetli arzuwlaryny ýetirdi. Ol öz ýurdunyň umumy bähbitlere laýyk gelýän netijeli döwletara gatnaşyklara ygrarlydygyny tassyklady. Ilçi hemişelik Bitaraplyk derejesine daýanýan parahatçylyk söýüjilikli, döredijilikli syýasaty alyp barýan we durmuş-ykdysady taýdan sazlaşykly ösüş ýoluna düşen Türkmenistanda Birleşen Arap Emirliklerine wekilçilik etmegiň özi üçin uly hormatdygyny nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mähirli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, birek-birege hormat goýmak we deňhukukly, özara bähbitli hyzmatdaşlyga esaslanýan türkmen-emirlikler gatnaşyklarynyň netijeli häsiýete eýedigini kanagatlanma bilen belledi. Döwlet Baştutanymyz Birleşen Arap Emirlikleriniň ýokary ýolbaşçy düzümine hoşniýetli sözlerini ýollap, diplomaty bu jogapkärli wezipä bellenmegi bilen gutlady we oňa bilelikdäki iş boýunça köpýyllyk tejribä hem-de dürli ugurlarda ägirt uly mümkinçiliklere daýanýan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmakda üstünlikleri arzuw etdi.

Duşuşygyň dowamynda ileri tutulýan ugurlarda netijeli gatnaşyklaryň geljegi barada gyzyklanma bildirilýän pikir alyşmalar boldy. Şunuň bilen baglylykda, soňky ýyllarda, ýokary derejede geçirilen duşuşyklaryň we gepleşikleriň barşynda, şol sanda Türkmenistanyň Prezidentiniň 2018-nji ýylda BAE bolan resmi saparynyň çäklerinde uzak möhletleýin esasda ýola goýlan türkmen-emirlikler gatnaşyklaryny ösdürmek üçin ygtybarly binýadyň bardygy bellenildi.

Şu ýylyň iýun aýynda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky Türkmenistanyň Hökümet wekiliýetiniň BAE bolan iş saparynyň çäklerinde, söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyny giňeltmegiň, özara haryt dolanyşygynyň möçberlerini artdyrmagyň, bilelikdäki maýa goýum taslamalaryny durmuşa geçirmegiň meseleleriniň ara alnyp maslahatlaşylmagy döwletara gatnaşyklaryň işjeňleşdirilmegini üpjün etdi. Duşuşygyň dowamynda gazanylan ylalaşyklar, şeýle hem Abu-Dabiniň Ösüş gaznasynyň baş direktory bilen bolan duşuşygyň jemleri boýunça birnäçe ikitaraplaýyn resminamalara gol çekilmegi saparyň netijeli häsiýete eýe bolandygyny görkezýär. Şeýlelikde, BAE-de geçirilen gepleşikler taraplaryň strategik hyzmatdaşlyga bolan ygrarlylygyny ýene bir ýola tassyklaýar.

Balkan welaýatynda sagatda 100 ýolagça hyzmat etmäge mümkinçiligi bolan täze Halkara howa menziliniň gurluşygyna girişilmegi BAE bilen gazanylan ylalaşyklaryň iş ýüzünde durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Bu toplumyň gurluşygy Türkmenistanyň Hökümeti bilen Abu-Dabiniň Ösüş gaznasynyň arasynda baglaşylan degişli ylalaşygyň esasynda maliýeleşdirilýär. “Altyn asyr” Türkmen kölüniň çäginde kuwwaty 10 megawat bolan döwrebap Gün-ýel elektrik bekediniň gurluşygynyň taslamasyny amala aşyrmak üçin emirlikler tarapynyň maýa goýum serişdelerini çekmek meýilleşdirilýär.

Bar bolan ägirt uly kuwwaty nazara alanyňda, energetika, ulag we aragatnaşyk, senagat, oba hojalygy, gurluşyk, öňdebaryjy ylmyň gazananlaryny, täzeçil tehnologiýalary ornaşdyrmak, şol sanda energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerini peýdalanmak ýaly möhüm ugurdaky netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin amatly mümkinçilikler açylýar. Şunuň bilen baglylykda, hyzmatdaşlyk boýunça Bilelikdäki komitetiň işine möhüm ähmiýet berilýär. Şeýle hem Türkmenistanyň Dubaý şäherinde geçiriljek nobatdaky Bütindünýä “EKSPO” sergisine gatnaşjakdygy nygtaldy.

Medeni-ynsanperwer ulgamdaky hyzmatdaşlyk döwletara gatnaşyklaryň möhüm ugry bolup durýar.

Duşuşygyň ahyrynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Ahmed Alhaý Hamad Hamis Al Hameli türkmen-emirlikler gatnaşyklarynyň ösdürilmegine yzygiderli goldaw berýändigi üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hoşallyk bildirip, özüniň netijeli döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmäge, iki ýurduň halklarynyň arasyndaky dost-doganlyk gatnaşyklarynyň berkidilmegine hemmetaraplaýyn goldaw berjekdigine ynandyrdy.


https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/35873

29.07.2021
Merkezi Aziýa: sebit parahatçylygynyň, dostlugyň we hoşniýetli goňşuçylygyň hatyrasyna hyzmatdaşlyk

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 17-nji iýulda geçiren Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde şu ýylyň 6-njy awgustynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilmegi meýilleşdirilýän Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyny, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogyny we olar bilen bagly çäreleri ýokary derejede geçirmek boýunça Guramaçylyk toparyny döretdi. Mejlisiň dowamynda hormatly Prezidentimiz şol gün Awazada 6 sany iri halkara çäräniň, ýagny Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň, Merkezi Aziýa döwletleriniň zenanlarynyň dialogynyň birinji forumynyň, Merkezi Aziýa döwletleriniň ykdysady forumynyň, Merkezi Aziýa döwletleriniň halkara sergisiniň, Merkezi Aziýa döwletleriniň tagamlarynyň sergisiniň, Merkezi Aziýa döwletleriniň medeniýet we sungat ussatlarynyň baýramçylyk konsertiniň geçiriljekdigini belledi. Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň geçirilmegi nobatdaky gezek Türkmenistanyň Prezidentiniň halkara başlangyçlarynyň sebitde we dünýäde uly goldawa eýe bolýandygyny hem-de Merkezi Aziýanyň dünýä geosyýasatynda möhüm sebitdigini äşgär edýär. Şunuň bilen baglanyşykly hormatly Prezidentimiziň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň sebitdäki hem-de bu sebitiň beýleki ýanaşyk sebitler bilen utgaşygyny ýygjamlatmaga ýardam berýän halkara başlangyçlary we ykdysady taslamalary barada söhbet etmegi makul bildik.

Häzirki wagtda Türkmenistanyň hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän daşary syýasat strategiýasy döwrüň ählumumy meýillerini çuňňur we toplumlaýyn seljermäge, halkara gatnaşyklar ulgamynda binýatlaýyn garaýyşlaryň, uzak möhletleýin milli bähbitleriň mundan beýläk-de ösdürilmegine bolan döredijilikli çemeleşmä esaslanýar. Şol bir wagtyň özünde Gahryman Arkadagymyz Merkezi Aziýada parahatçylygy, howpsuzlygy saklamagyň we berkitmegiň zerurdygyna aýratyn ünsi çekýär, bu ugurda sebitiň döwletleri bilen özara düşünişmek, ynanyşmak ýörelgelerine, ýurtlaryň gülläp ösmegine, abadançylygyna gönükdirilen umumy maksatlara daýanýan hyzmatdaşlyga möhüm ähmiýet berýär.

«Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat ugrunyň 2017–— 2023-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyna» laýyklykda döwletimiziň daşary syýasatynda sebit boýunça goňşy döwletler bilen dostlukly gatnaşyklary alyp barmak, ilkinji nobatda ileri tutulýar. Türkmenistan Merkezi Aziýanyň meselelerini oňyn esasda çözmek, köpçülikleýin hereketleri işjeňleşdirmek, ählumumy ösüşiň giň gerimli işlerine sebitiň çekilmegi boýunça daşary syýasy başlangyçlaryny we tekliplerini yzygiderli öňe sürýär. Muňa, ozaly bilen, Türkmenistanyň resmi wekiliýetiniň ýolbaşçysynyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň her ýylda geçirilýän mejlislerinde, iri sammitlerde we ýokary derejeli halkara forumlarda edýän çykyşlarynyň mysalynda hem göz ýetirmek bolýar.

Goňşy döwletleriň arasyndaky oňat gatnaşyklar, bilelikdäki iri ykdysady taslamalaryň durmuşa geçirilmegi, halkara syýasatyň möhüm meselelerine seredilende ylalaşylan çemeleşmeler tutuş sebitiň halklarynyň we döwletleriniň bähbidine gönükdirilendir. Şu nukdaýnazardan, Türkmenistan özüniň daşary syýasatynda milli bähbitlerimize, halkymyzyň gadymdan gelýän hoşniýetli goňşuçylyk däplerine eýerip, goňşy döwletler bilen ikitaraplaýyn gatnaşyklary pugtalandyrmaga we ösdürmäge aýratyn ähmiýet berýär. Türkmenistan goňşy ýurtlar bilen ähli meselelere özara düşünişmek, bähbitlere hormat goýmak esasynda, netijeli gepleşikler we hyzmatdaşlyk ýoly bilen çemeleşýär. Munuň özi häzirki zaman ýokary tehnologiýaly ulag-aragatnaşyk, energetika infrastrukturasynyň ösmegi bilen uzak möhletleýin geljege gönükdirilen ählumumy durnukly ösüşi gazanmak ugrunda sebitiň özüne çekijiliginiň artýandygy nukdaýnazaryndan hem örän wajypdyr.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan öňe sürülýän iri halkara başlangyçlaryň baş maksadynyň Merkezi Aziýa we Hazar basseýniniň sebitlerinde hoşniýetli goňşuçylyk, hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny yzygiderli ösdürmek, şeýle-de dawalaryň öňüni almaga, olary gowşatmaga, Owganystandaky ýagdaýy parahatçylykly, syýasy taýdan düzgünleşdirmäge, bu ýurduň durmuş-ykdysady taýdan dikeldilmegine ýardam bermäge işjeň gatnaşmak bolup durýandygy tötänden däldir. Mälim bolşy ýaly, Merkezi Aziýa mydama geografik we geosyýasy nukdaýnazardan planetanyň iň özüne çekiji sebitlerinden biri bolup durýar. Beýik Ýüpek ýolunyň ugrundaky transkontinental geçelgäniň esasy halkasyny emele getirmek bilen Merkezi Aziýa elmydama Ýewraziýa yklymynyň dürli künjeklerinden — Ýewropa, Ýakyn Gündogar, Günorta we Gündogar Aziýa ýurtlaryndan adamlaryň, harytlaryň, pikirleriň birleşýän ýeri hökmünde çykyş edipdir. Şol bir wagtyň özünde sebit dünýäniň iri syýasy merkezleri, şeýle-de medeni-siwilizasion akymlary tarapyndan daşarky täsiriň taryhy we häzirki zaman faktorlarynyň biri-biri bilen baglanyşýan çylşyrymly birleşmesi bolupdy bu, şeýle bolmagynda hem galýar.

Bu, öz gezeginde, Merkezi Aziýa we Hazar basseýni sebitlerine Ýewraziýada strategik durnuklylygyň mäkäm halkasy, Ýewropa hem Aziýa ýurtlary üçin geljegi uly bolan ykdysady hyzmatdaş, yklymyň iri energetika, ulag merkezi hökmünde garalýandygy bilen-de şertlendirilendir. Bu hakykaty nazara almak bilen, Türkmenistan Merkezi Aziýa ýurtlarynyň, goňşy sebitleriň arasyndaky ykdysady we söwda ulgamlaryndaky hyzmatdaşlygyny hil taýdan täze derejä çykarmaga, uzak möhletleýin sebitara gatnaşyklara güýçli itergi bermäge ýardam berjek häzirki zaman, utgaşdyrylan ulag-üstaşyr infrastrukturasyny döretmek baradaky pikirleri, başlangyçlary öňe sürýär. Şeýlelik bilen, umuman, gürrüň bu sebiti Ýewropa, Orta we Ýakyn Gündogar bilen birleşdirýän, geljekde oňa Hytaý, Hindistan, Aziýa — Ýuwaş ummany sebiti ýurtlary ýaly, kuwwatly ykdysady merkezleriň goşulmak mümkinçiligini nazara alýan täze geoykdysady giňişligiň arhitekturasynyň düýbüni tutmak barada barýar.

Şu jähetden, Türkmenistanyň Bitaraplygynyň geosyýasatyň täsirli guraly hökmündäki barha ýokarlanýan ähmiýeti sebit we sebitara çygyrlarda, onda-da Aziýa yklymynyň merkezindäki giň çägiň dünýä prosesleriniň orbitasyna depginli aralaşýan döwründe aýratyn nazara ilýär.

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy döwletara gepleşikleriň netijeli formatlarynyň biri bolup, olaryň ilkinjisi 2018-nji ýylyň martynda Gazagystanyň paýtagty Nur-Sultan şäherinde geçirildi. Sebit ýurtlarynyň ýolbaşçylarynyň degişli formatdaky ikinji sammiti 2019-njy ýylyň 29-njy noýabrynda Daşkentde geçirildi, onuň netijeleri boýunça Bilelikdäki beýannama kabul edildi, şeýle-de konsultatiw duşuşyklaryny guramak we geçirmek boýunça işleriň Reglamenti kabul edildi. Daşkent gepleşikleriniň netijesinde konsultatiw duşuşygyň geçirilmeginiň özara bähbitleriň meňzeşligini, taraplaryň sebit ösüşiniň iň möhüm meseleleri boýunça açyk gepleşiklere, bilelikdäki çözgütleriň kabul edilmegine taýýardygyny ýene bir gezek tassyklaýandygy bellendi. Duşuşykda taraplar işjeň alyşmalary we aragatnaşygy saklamak, ylym, bilim, syýahatçylyk, medeniýet, sport ugurlarynda bilelikdäki çäreleri yzygiderli geçirmek barada ylalaşdylar.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow Daşkent sammitinde eden çykyşynda goňşy döwletleriň arasyndaky özara bähbitli gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmak üçin örän möhüm teklipleri we pikirleri öňe sürdi. Hususan-da, türkmen Lideri Merkezi Aziýa ýurtlarynyň döwlet Baştutanlaryna ykdysady hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary boýunça sebitiň döwletleriniň birleşdirilen strategiýasyny kemala getirjek esasy dolandyryş merkeziniň wezipesini öz üstüne alyp biljek bäştaraplaýyn Işewürler geňeşini döretmek barada oýlanyşmagy teklip etdi.

Hormatly Prezidentimiz Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Daşkentde geçirilen konsultatiw duşuşygynda eden çykyşynda Owganystandaky ylalaşdyrmak işlerine goldaw bermek boýunça bilelikdäki işleriň möhümdigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz: «Men Türkmenistanyň bu babatda garaýşyny tassyklaýaryn, ol barada biz ozal hem ençeme gezek beýan edipdik. Bitarap döwlet we ýakyn goňşy hökmünde biziň ýurdumyz Owganystandaky ýagdaýy parahatçylykly, syýasy usul arkaly kadalaşdyrmaga gyzyklanma bildirýän ähli taraplaryň arasynda gös-göni gatnaşyklary ýola goýmak üçin zerur bolan ähli şertleri döretmäge taýýardyr. Gepleşikleri geçirmek usulynyň taýsyzdygyna ynanýarys. Durmuşyň görkezişi ýaly, bu ýerde güýç ulanmak netijesiz bolup, onuň geljegi ýokdur» diýip, belläp geçdi.

Hormatly Prezidentimiz 2020-nji ýylyň oktýabrynda Özbegistanyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew bilen bolan telefon arkaly söhbetdeşligiň barşynda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň 3-nji konsultatiw duşuşygyny Türkmenistanda geçirmäge taýýardygyny beýan etdi. Şu ýylyň aprel aýynda Türkmenistanyň Prezidenti bilen telefon arkaly söhbetdeşligiň dowamynda Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew hem Merkezi Aziýa ýurtlarynyň döwlet Baştutanlarynyň nobatdaky konsultatiw duşuşygyny biziň ýurdumyzda geçirmek baradaky pikiri goldaýandygyny belledi. 2021-nji ýylyň 29-njy iýunynda Türkmenistanyň we Özbegistanyň Prezidentleriniň arasynda telefon arkaly söhbetdeşligiň barşynda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyny Awazada ýokary derejede guramagyň wajyp meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Merkezi Aziýa sebiti üçin örän derwaýys meseleleriň biri goňşy Owganystanda parahatçylygy dikeltmek we kadaly durmuşy ýola goýmak bilen baglydyr. Owgan meselesi boýunça ýurdumyzyň garaýşynyň üýtgewsizdigi barada hormatly Prezidentimiz özüniň BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisine gatnaşyjylara wideoýüzlenmesinde hem aýratyn nygtamak bilen şeýle diýdi: «Merkezi Aziýada parahatçylyk, howpsuzlyk we ösüş Owganystandaky ýagdaýlaryň düzgünleşdirilmegine gönüden-göni baglydyr. Şunda Türkmenistanyň eýeleýän ýörelgesi tutanýerlidir we üýtgewsizdir: gepleşikleri geçirmek arkaly işlerden başga ýollar bolup bilmez. Mundan ozalky tejribeleriň ählisi güýç ulanyş usullarynyň geljeginiň ýokdugyny hem-de ylalaşyga we ýaraşmaga getirip bilmeýändigini görkezdi. Bitarap döwlet we Owganystanyň gönüden-göni goňşusy hökmünde biziň ýurdumyz öz çäklerinde owgan Hökümetiniň hem-de bu ýurtdaky ýagdaýlary syýasy taýdan düzgünleşdirmekde gyzyklanma bildirýän ähli taraplaryň arasynda parahatçylykly gatnaşyklary ýola goýmak üçin zerur bolan syýasy we guramaçylyk şertlerini üpjün etmäge taýýardyr».

Sebit gün tertibiniň ileri tutulýan meseleleri barada aýtmak bilen, hormatly Prezidentimiz Aral deňzini halas etmek boýunça tagallalaryň birleşdirilmelidigine aýratyn ünsi çekdi, munuň özi Merkezi Aziýada durnukly ösüşi üpjün etmegiň, ilatyň durmuş derejesini ýokarlandyrmagyň möhüm şertleriniň biri bolup durýar.

Gahryman Arkadagymyz BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisine gatnaşyjylara wideoýüzlenmesinde Aral meselesine ulgamlaýyn we toplumlaýyn çemeleşmäniň, degişli resminama-hukuk üpjünçiligiň zerurdygyna hem-de onuň Birleşen Milletler Guramasynyň işiniň aýratyn bir ugry hökmünde öňe çykarylmalydygyna ynanýanlygyny yglan etdi. Milli Liderimiz bu meseläniň adam saglygy nukdaýnazaryndan has wajyplygyny nygtamak bilen, şeýle belledi: «Pandemiýa bilen baglylykda ol ýerdäki ýagdaýlar ýitileşip, adamlaryň ömrüne we saglygyna hakyky howp salýar, ýokanjyň giňden we çalt ýaýramak howpy ep-esli ýokarlandy. Şunuň ýaly şertlerde, biz dünýä jemgyýetçiligini Aral we Aralýaka meselelere örän uly üns bermäge çagyrýarys».

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň duşuşygynyň sebitde suw serişdelerini gorap saklamak, olary rejeli ulanmak boýunça anyk ýollara, usullara bilelikde garamagyň, suw serişdelerine deň we adalatly elýeterliligi üpjün etmek ýörelgeleri esasynda tagallalary birleşdirmegiň ýene bir tapgyryna öwrüljekdigine hem garaşylýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Prezidentiniň Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň 2-nji duşuşygynyň münberinden eden çykyşynyň aýratyn derwaýys häsiýete eýe bolýanlygyny bellemek ýerlikli bolar: «Biz suwdan peýdalanmak meselesine garamagy we ony çözmegi halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalarynyň, özara hormat goýmagyň we sebitiň ähli döwletleriniň bähbitlerini göz öňünde tutmagyň esasynda hem-de ýöriteleşdirilen halkara guramalaryň gatnaşmagynda amala aşyrylmaly diýip hasaplaýarys».

Hormatly Prezidentimiziň Merkezi Aziýa sebitine dahylly halkara gatnaşyklaryň «arhitekturasyna» täzeçil çemeleşmegi teklip etmek bilen öňe sürýän başlangyçlary, ozaly bilen, bu ýerde ýerleşen döwletleriň tebigy we çig mal gorlaryny özara ylalaşykly ulanmagyň, etniki esasda döreýän we neşe serişdeleri bilen baglanyşykly transserhet jenaýatçylygynyň öňüni almagyň, amatly halkara ykdysady taslamalary amala aşyrmagyň hasabyna sebitiň ykdysady ösüş derejesi birmeňzeş bolmadyk ýurtlarynyň özara ykdysady integrasiýasyny güýçlendirmegiň mehanizmini işläp düzmekligiň zerurlygyndan gelip çykýar.

Şeýlelikde, Türkmenistan Awazada Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň 3-nji konsultatiw duşuşygyny ýokary derejede geçirmäge taýýarlyk görýär. Onuň çäginde syýasy, söwda-ykdysady, maýa goýum, ulag-aragatnaşyk, medeni-ynsanperwer we beýleki ugurlarda sebitleýin hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de giňeldilmegine gönükdirilen meseleleriň giň toplumyna garalmagyna garaşylýar.

Jumamyrat GURBANGELDIÝEW,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň rektory, taryh ylymlarynyň kandidaty.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/35871

29.07.2021
Türkmenistanyň Prezidenti Saud Arabystany Patyşalygynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisini kabul etdi

Aşgabat, 27-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Saud Arabystany Patyşalygynyň wezipä täze bellenen Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Said Osman Ahmed Suweýdi kabul etdi. Ol milli Liderimize ynanç hatyny gowşurdy.

Diplomat wagt tapyp kabul edendigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, döwlet Baştutanymyza Iki Mukaddesligiň Hyzmatkäri Patyşa Salman Ben Abdelaziz Al Saudyň hem-de Mirasdüşer Şazada Muhammed ben Salman Al Saudyň mähirli salamyny hem-de Türkmenistanyň halkyna parahatçylyk we abadançylyk baradaky arzuwlaryny ýetirdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dostlukly ýurduň doly ygtyýarly wekilini jogapkärli wezipä bellenilmegi bilen gutlap, Saud Arabystanynyň ýokary derejeli ýolbaşçylaryna hem-de halkyna iň gowy arzuwlaryny beýan etdi we taraplaryň ähli ulgamlarda netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge çalyşýandygyna esaslanýan dostlukly döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesini kanagatlanma bilen belledi.

Netijeli ýagdaýda geçen duşuşygyň barşynda türkmen-saud hyzmatdaşlygynyň birnäçe ugurlary boýunça pikir alşyldy. Ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda, ilkinji nobatda bolsa, iri halkara guramalaryň hem-de sebit düzümleriniň çäklerinde ýola goýlan netijeli gatnaşyklar şol hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna ýardam eder.

Diplomat, tutuş dünýäde bolşy ýaly, Saud Arabystanynda hem Bitarap Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasatyny hem-de ýurdumyzyň häzirki döwrüň wajyp meselelerini çözmäge oňyn çemeleşmelerini goldaýandyklaryny nygtady. Şol syýasat bolsa tutuş Merkezi Aziýada geosyýasy deňagramlylygyň, parahatçylygyň we durnuklylygyň möhüm şerti bolup durýar. Milli Liderimiziň 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek barada öňe süren möhüm başlangyjy munuň aýdyň subutnamasydyr. Bu başlangyç dünýä bileleşigi tarapyndan goldanyldy hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň ýörite Kararnamasy bilen berkidildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň oňyn başlangyçlarynyň hemmetaraplaýyn goldanylýandygy üçin minnetdarlyk bildirip, BMG-niň çäklerinde hyzmatdaşlygyň sebitde we dünýäde durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, ýurdumyza özüniň Bitaraplyk derejesini amala aşyrmaga mümkinçilik berýändigini nygtady.

Döwlet Baştutanymyz we ilçi taraplaryň däp bolan hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge we täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmaga meýillidigini tassyklap, syýasy-diplomatik hem-de söwda-ykdysady gatnaşyklaryň geljekde-de işjeňleşdiriljekdigine ynam bildirdiler. Munuň özi bolsa iki ýurduň we dostlukly halklaryň bähbitlerine doly laýyk gelýär.

Ileri tutulýan ugurlarda özara gatnaşyklaryň geljegi barada içgin pikir alyşmalaryň barşynda hormatly Prezidentimiziň 2016-njy ýylyň maýynda Saud Arabystany Patyşalygyna bolan resmi saparynyň çäklerinde gazanylan möhüm ylalaşyklaryň ähmiýeti aýratyn nygtaldy.

Diplomat Saud Arabystanynyň işewür toparlarynyň ysnyşykly işjeň gatnaşyklary ýola goýmaga uly gyzyklanma bildirýändiklerini nygtady.

Söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça Hökümetara türkmen-saud toparynyň işi hem öňde goýlan belent maksatlara ýetmäge gönükdirilendir.

Ýangyç-energetika toplumy, söwda-ykdysady, ulag-kommunikasiýa ulgamlary we beýleki ugurlaryň birnäçesi geljegi uly hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň hatarynda görkezildi.

Şeýle hem türkmen-saud gatnaşyklarynyň möhüm ugry hökmünde medeni-ynsanperwer gatnaşyklary pugtalandyrmagyň örän wajypdygy bellenildi. Munuň özi ruhy däpleriniň hem-de taryhyň dowamynda emele gelen aragatnaşyklaryň umumylygy bilen birleşen iki doganlyk halkyň arasyndaky dostluk gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna ýardam edýär.

Pursatdan peýdalanyp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Saud Arabystanynyň Patyşasyna hem-de Mirasdüşer Şazadasyna özleri üçin islendik amatly wagtda Türkmenistana sapar bilen gelmek baradaky çakylygyny aýtdy. Taraplaryň ylalaşmagy boýunça saparyň möhletleri diplomatik ýollar arkaly ylalaşylar.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow we diplomat birek-birege iň gowy arzuwlary beýan edip, taraplaryň gyzyklanmasynyň hem-de iki ýurduň doganlyk halklarynyň hoşmeýilli erk-isleginiň türkmen-saud gatnaşyklaryny täze, özara bähbitlere laýyk gelýän derejä çykarmaga ýardam etjekdigine ynam bildirdiler.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/35726

28.07.2021
Türkmenistan — Ýaponiýa: strategik hyzmatdaşlygy ösdürmegiň ýoly bilen

Türkmen wekiliýeti Tokioda möhüm duşuşyklary geçirdi hem-de Olimpiýa oýunlarynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Buýrugyna laýyklykda, XXXII tomusky Olimpiýa oýunlarynyň resmi açylyş dabarasyna gatnaşmak üçin Ýaponiýanyň paýtagty Tokio şäherine iberilen Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýetiň amala aşyran saparynyň çäklerinde döwletara hyzmatdaşlygynyň meselelerini ara alyp maslahatlaşmak boýunça ikitaraplaýyn möhüm duşuşyklaryň birnäçesi geçirildi.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyryklaryny ýerine ýetirmek bilen geçirilen duşuşyklarda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamda türkmen-ýapon gatnaşyklarynyň şu günki ýagdaýyna we geljegine garaldy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedow Ýapon-türkmen dostlugy parlament ligasynyň wekilleri bilen duşuşdy.

Taraplar gatnaşyklaryň aýrylmaz bölegi hökmünde parlamentara gatnaşyklary pugtalandyrmagy ugur edinýän düzümiň işiniň möhümdigini belläp, kanun çykaryjylyk ulgamynda özara bähbitli tejribe alyşmagyň hem-de ýokary derejede gazanylýan ylalaşyklary üstünlikli durmuşa geçirmäge hyzmat edýän gatnaşyklary ýola goýmagyň möhümdigini nygtadylar. Anyk teklipler we degişli şertnamalaýyn-hukuk binýady bilen yzygiderli berkidilýän türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň geljekde hem uzak möhletleýin, özara bähbitli esasda ösdüriljekdigine ynam bildirildi.

Saparyň dowamynda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-ýapon hem-de ýapon-türkmen komitetleriniň başlyklarynyň — wise-premýer S.Berdimuhamedowyň hem-de “Itochu Corporation” kompaniýasynyň dolandyryjy direktory Hiroýuki Subaiň duşuşygy boldy. Duşuşyga Ýaponiýanyň iri, dünýä belli “Mitsubishi Corporation”, “Sumitomo Corporation”, “Sojitz Corporation”, “Marubeni Corporation”, “Komatsu Ltd”, “Kawasaki Heavy Industries” kompaniýalarynyň ýolbaşçylary hem-de wekilleri gatnaşdylar. Munuň özi dostlukly ýurduň işewür toparlarynyň geljegi uly türkmen bazarynda öz orunlaryny pugtalandyrmaga gyzyklanmalarynyň ýokarydygynyň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi.

Özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ugurlary barada pikir alyşmalaryň çäklerinde, Türkmenistanyň milli ykdysadyýetini senagatlaşdyrmaga we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, öňdebaryjy tehnologiýalaryň esasynda işleýän hem-de ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply, ähli babatda halkara ölçeglere kybap gelýän önümleri öndürmegi ugur edinýän önümçilikleri kemala getirmäge tarap alan ugruny nazara almak bilen giň mümkinçilikleriň bardygy bellenildi.

Şeýle-de ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Şunuň bilen baglylykda, ýaponiýaly hyzmatdaşlar Türkmenistanda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýaýbaňlandyrylan düýpli özgertmeleriň, şol sanda ýurduň senagatlaşdyrylmagynda möhüm ähmiýeti bolan maýa goýum taslamalarynyň amala aşyrylmagyna işjeň gatnaşmaga taýýardyklaryny mälim etdiler.

Taraplaryň tagallalary netijesinde, soňky ýyllarda bilelikde üstünlikli amala aşyrylan birnäçe taslamalar uzak möhletleýin, strategik häsiýete eýe bolan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ýokary netijeliligini görkezýär. Şolaryň hatarynda öňdebaryjy ýapon kompaniýalarynyň gatnaşmagynda Türkmenistanda gurlan iri senagat desgalary — Mary şäherindäki ammiak we karbamid öndürýän zawod, Garabogazdaky karbamid dökünlerini öndürýän zawod, Gyýanly şäherçesindäki polimer gazhimiýa toplumy, ekologiýa taýdan arassa sintetik ýangyç öndürýän ilkinji kärhana — Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawod bar. Lebap welaýatynda döwrebap gazturbinaly elektrik bekedini ulanmaga bermäge taýýarlyk görülýär.

Ýaponiýanyň işewür toparlarynyň wekilleri Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy has-da giňeltmäge gyzyklanma bildirýändiklerini tassykladylar. Munuň özi türkmen Lideriniň alyp barýan öňdengörüjilikli syýasaty bilen aýrylmaz baglydyr. Şonuň netijesinde, özara bähbitli işewür gatnaşyklaryny ösdürmek üçin zerur şertler döredilýär.

Duşuşygyň dowamynda ýapon tarapynyň Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan ekologiýa taýdan arassa benzin öndürýän zawodyň ikinji nobatdakysynyň gurluşygyna gatnaşmaga taýýardygy tassyklanyldy.

Nebitgaz pudagy, elektroenergetika, ulag we aragatnaşyk, suw hojalygy, dokma hem-de himiýa senagaty, sport, syýahatçylyk, obasenagat toplumy we beýlekiler ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlary hökmünde görkezildi.

Ýapon kompaniýalarynyň gatnaşmagynda Türkmenistanda döwrebap senagat-tehnologiýa düzümini kemala getirmegiň geljegine aýratyn üns berildi. Bu geljekde ýurtlaryň ikisi tarapyndan Orta we Ýakyn Gündogar, Hazar, Gara hem-de Ortaýer deňizleriniň sebitleri bilen ykdysady gatnaşyklary ösdürmekde ulanylyp bilner.

Şunuň bilen baglylykda, Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-ýapon hem-de ýapon-türkmen komitetleriniň işine üns berildi. Bu gazanylan ylalaşyklary ilerletmegiň hem-de söwda-ykdysady gatnaşyklary pugtalandyrmagyň täsirli guralydyr. Soňky döwürde bilelikdäki işler ep-esli giňeldildi, onuň anyk ugurlary Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-ýapon komitetiniň türkmen tarapyndan başlygy S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýetiniň Ýaponiýa saparlarynyň barşynda kesgitlenildi. Wise-premýer ýapon kärdeşleri bilen yzygiderli geçirilýän ikitaraplaýyn wideoduşuşyklaryň hem-de gepleşikleriň çäklerinde, hyzmatdaşlygyň gyzyklanma döredýän ugurlaryny ara alyp maslahatlaşýar.

Tokioda geçirilen gepleşikleriň jemleri boýunça ikitaraplaýyn wajyp resminamalaryň üçüsine gol çekildi, hususan-da, olar ulag ulgamy, suw hojalygy ulgamynda täzeçil usullary, suw tygşytlaýjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, awtomobil we demir ýol ulaglary düzümleri üçin zerur tehnikalary ibermek meseleleri boýunça hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine gönükdirilendir. Resminamalara gol çekilmegi geçirilýän işleriň netijelidigini nobatdaky gezek tassyklady.

Türkmen wekiliýetiniň ýolbaşçysy, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedow Tokioda saparda bolmagynyň çäklerinde Ýaponiýanyň ykdysadyýet, söwda we senagat boýunça döwlet ministri Kiýoşi Ejima bilen duşuşdy. Duşuşygyň barşynda taraplar türkmen-ýapon gatnaşyklarynyň häzirki ýagdaýyny we geljekki ugurlaryny ara alyp maslahatlaşdylar. Şunuň bilen baglylykda, bu gatnaşyklaryň ösüşi we strategik häsiýete eýedigi kanagatlanma bilen bellenildi. Şeýle hem taraplar ikitaraplaýyn söwda-ykdysady gatnaşyklary has-da giňeltmäge gyzyklanma bildirdiler.

Türkmenistanyň milli ykdysadyýetini senagatlaşdyrmaga we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürýän ýokary tehnologiýaly önümçilikleri döretmäge tarap alan ugry dürli pudaklarda netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmegi şertlendirýär.

Ýapon tarapy möhüm ugurlarda, şol sanda nebitgaz, ulag-kommunikasiýa hem-de logistika, oba hojalygy we beýleki pudaklarda özara gatnaşyklary giňeltmek boýunça täze tekliplerini aýdyp, geljekki hyzmatdaşlygyň ugurlaryna öz garaýyşlaryny beýan etdi. Bu ugurlarda tagallalaryň birleşdirilmegi has netijeli hasaplanylýar.

Söhbetdeşler hyzmatdaşlygy yzygiderli giňeltmegiň uly geljeginiň bardygyny belläp, haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmak, işewürlik gatnaşyklaryny pugtalandyrmak, maýa goýum işjeňligini höweslendirmek maksady bilen, dürli derejedäki gatnaşyklary geljekde hem goldamagyň möhümdigini aýtdylar.

Taraplar iki ýurduň arasyndaky özara gatnaşyklary ösdürmegiň, hususan-da, “Infrastruktura babatda hyzmatdaşlyk boýunça ýol kartasynda” beýan edilen ylalaşyklara laýyklykda ösdürmegiň barşyny seljerdiler. Şeýle hem ulag ulgamynda bilelikdäki taslamalary amala aşyrmagyň barşyna seredildi, energetika we senagat pudagynda hyzmatdaşlygy ilerletmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Türkmen tarapynyň energiýanyň dikeldilýän çeşmelerini peýdalanmak babatda Ýaponiýanyň tejribesini özleşdirmäge gyzyklanmasyny nazara almak bilen, “ýaşyl energetika” ugrunda hyzmatdaşlygyň geljegine aýratyn üns berildi.

Duşuşygyň barşynda özara gyzyklanma bildirilýän ähli ugurlarda netijeli hyzmatdaşlygyň üstünlikli dowam etdiriljekdigine ynam bildirildi.

Şonuň ýaly-da, Tokioda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň Ýaponiýanyň Imperatory Naruhito bilen duşuşygy boldy. Türkmen wekiliýetiniň ýolbaşçysy Ýaponiýanyň Imperatoryna Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň iberen mähirli salamyny hem-de XXXII tomusky Olimpiýa oýunlarynyň başlanmagy mynasybetli gutlaglaryny, şeýle hem ýapon halkyna bagt, abadançylyk baradaky arzuwlaryny ýetirdi.

Imperator Naruhito, öz nobatynda, türkmen wekiliýetiniň ýolbaşçysyna mähirli salam üçin hoşallyk bildirip, Türkmenistanyň Prezidentine we ähli türkmen halkyna parahatçylyk hem-de rowaçlyk baradaky arzuwlaryny beýan etdi.

S.Berdimuhamedow türkmen-ýapon gatnaşyklarynyň netijeli, sazlaşykly hem-de däbe öwrülen dostlukly häsiýetini kanagatlanma bilen belläp, Ýaponiýanyň Türkmenistanyň ygtybarly hyzmatdaşlarynyň biri bolmagynda galýandygyny belledi. Dostlukly ýurt bilen gatnaşyklar ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn görnüşde — abraýly halkara we sebit guramalarynyň, şeýle hem “Merkezi Aziýa+Ýaponiýa” hyzmatdaşlygynyň çäklerinde üstünlikli ösdürilýär.

Taraplar Türkmenistanyň we Ýaponiýanyň gatnaşyklaryň täze nusgasyny dikeltmek arkaly netijeli hyzmatdaşlyk ýoluna ygrarlylyk görkezýändiklerini nygtadylar. Şol hyzmatdaşlyk ykdysady bähbitlere, döwleti ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlaryna hem-de umumy abadançylygyň maksatlaryna esaslanandyr.

Şunuň bilen birlikde, iki döwletiň halklaryny ýakynlaşdyrmagyň, olaryň arasynda dostlukly gatnaşyklary we özara düşünişmegi pugtalandyrmagyň möhüm şerti bolan medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy giňeltmegiň uly orny bellenildi.

Ýaponiýanyň Imperatory Naruhito hem-de Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedow anyk teklipler hem-de degişli şertnamalaýyn-hukuk binýady bilen yzygiderli berkidilýän türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň geljekde hem uzak möhletleýin, özara bähbitli esasda ösdüriljekdigine ynam bildirdiler.

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýetiniň saparynyň çäginde Ýaponiýanyň Premýer-ministri Ýoşihide Suga bilen duşuşyk geçirildi.

Türkmen wekiliýetiniň ýolbaşçysy duşuşygyň barşynda milli Liderimiziň dostlukly ýurduň Premýer-ministrine iberen salamyny hem-de oňa we Ýaponiýanyň halkyna XXXII tomusky Olimpiýa oýunlarynyň başlanmagy mynasybetli gutlaglaryny ýetirdi.

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 13-nji maýynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Ýaponiýanyň Premýer-ministri Ýoşihide Suga bilen telefon arkaly söhbetdeşligi boldy. Onuň dowamynda özara bähbitlilik ýörelgeleri esasynda ösdürilýän döwletara hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi.

Şu gezekki duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri ara alyp maslahatlaşyldy. Taraplar “Merkezi Aziýa+Ýaponiýa” hyzmatdaşlygynyň işjeň häsiýetiniň ähmiýetlidigini belläp, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň möhüm guralynyň işlenip taýýarlanylmagynyň wajypdygyny nygtadylar.

Duşuşyga gatnaşyjylar Türkmenistanyň we Ýaponiýanyň döwlet hem-de hususy düzümleriniň wekilleriniň yzygiderli gatnaşyklaryny ýola goýmagyň möhümdigi barada aýdyp, gaz, himiýa, ulag, oba hojalygy pudaklarynda başlanylan işleri üstünlikli dowam etdirmegiň esasy ýollaryny kesgitlediler. Şeýle hem ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň şertnamalaýyn-hukuk binýadyny mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň zerurdygy bellenildi.

Söhbetdeşligiň dowamynda ýokary derejede gazanylan möhüm ylalaşyklar, bu ugurlarda bar bolan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Iki ýurduň ugurdaş düzümleriniň arasynda ýola goýulýan gatnaşyklaryň, ykdysady babatda bolşy ýaly, täze önümçilik kuwwatlyklarynyň döredilmeginde hem aýratyn orny eýeleýändigi nygtaldy.

Medeni-ynsanperwer ulgamdaky gatnaşyklar döwletara hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, bu ugurda ýola goýulýan hyzmatdaşlyga ýokary baha berildi, ol milli gymmatlyklary, köpasyrlyk baý däp-dessurlary açyp görkezmekde we halk köpçüligini olar bilen tanyşdyrmakda möhüm hasaplanylýar. Bu ulgamda tejribe alyşmak hyzmatdaşlygyň täze ugurlar arkaly baýlaşdyrylmagyny üpjün eder.

Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki komitetleriň hem-de iki ýurduň parlamentara toparlarynyň ugry boýunça gatnaşyklaryň netijeli häsiýete eýedigi bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer S.Berdimuhamedow Ýaponiýanyň Premýer-ministrini we bu ýurduň wekilçilikli toparyny Türkmenistana gelmäge hem-de ýurdumyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli kuwwaty 432 MWt gazturbinaly elektrik bekediniň açylyş dabarasyna gatnaşmaga çagyrdy. Bu desga dostlukly ýurduň “Sumitomo Corporation” kompaniýasy tarapyndan Lebap welaýatynda gurulýar. Çakylyk hoşallyk bilen kabul edildi.

Şeýlelikde, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýetiniň Ýaponiýa sapary örän netijeli boldy. Ýaponiýa sapar mahalynda geçirilen duşuşyklaryň çäklerinde döwletara gatnaşyklaryň has-da pugtalandyrylmagyna gönükdirilen möhüm ylalaşyklar gazanyldy, olara strategik, durnukly we uzak möhletleýin häsiýet mahsusdyr. Munuň özi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça başlanylan Türkmenistanyň Aziýa-Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygynyň giň ugurlar boýunça üstünlikli ösdürilýändiginiň aýdyň tassyklanmasy boldy.

Mundan başga-da, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Türkmenistanyň at gazanan tälimçisi S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýeti, hormatly Prezidentimiziň tabşyrygyna laýyklykda, XXXII tomusky Olimpiýa oýunlarynyň resmi açylyş dabarasyna gatnaşdy. Dabara Tokio şäheriniň Olimpiýa stadionynda türgenleriň ýörişi bilen açyldy, onuň barşynda oýunlara gatnaşyjylar öz ýurtlarynyň baýdaklaryny buýsanç bilen belende galdyryp geçdiler. Dünýäniň güýçli türgenleriniň hatarynda Watanymyzyň Tugy astynda Türkmenistanyň ýygyndy toparynyň agzalary hem geçdiler, onuň düzüminde sportuň dört görnüşinde çykyş edýän türgenleriň dokuzysy bar.

Tokioda geçirilýän Olimpiýa oýunlaryna Türkmenistanyň iň güýçli türgenleri Hojamuhammet Toýçyýew, Öwez Öwezow, Rejepbaý Rejebow, Polina Gurýewa, Kristina Şermetowa, Merdan Ataýew, Darýa Semýonowa, Gülbadam Babamuradowa we Mergen Mämmedow gatnaşýarlar. Öz işine ussat sport hünärmenleri we tälimçiler türgenleriň ýanlarynda bolýarlar. Olaryň hatarynda suwda ýüzmek boýunça ýygyndy toparlaryň baş tälimçisi, Türkmenistanyň at gazanan tälimçisi S.Ýepifanow, ýeňil atletika boýunça sport ussady H.Rahmanow, dzýudo boýunça tälimçi Ç.Geldibaýewa, agyr atletika boýunça ýurdumyzyň at gazanan tälimçileri I.Matkarimow, milli ýygyndy toparyň baş tälimçisi A.Emirýan, şeýle hem halkara derejeli sport ussady, Olimpiýa oýunlaryna dört gezek gatnaşan U.Bazarbaýew bar.

Watandaşlarymyzyň dünýäniň iri ýaryşlaryna gatnaşmagy hem-de gazanýan üstünlikleri, ýurdumyzyň halkara sport giňişliginde ýylsaýyn artýan abraýy köpçülikleýin bedenterbiýe hem-de Olimpiýa hereketini ösdürmäge aýratyn üns berýän milli Liderimiziň hemişelik aladalarynyň aýdyň subutnamasydyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň täzeçil başlangyçlarynyň netijesinde, giň gerimli taslamalar we maksatnamalar durmuşa geçirilýär, eziz Diýarymyzda sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmak hem-de ýokary netijeli sporty ösdürmek üçin halkara ölçeglere kybap gelýän ähli şertler döredildi, dünýä derejeli türgenleriň taýýarlanylmagyna uly üns berilýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe, aýratyn-da, “Türkmenistan —parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda ýurdumyzyň sport ulgamynyň taryhyna täze sahypalar ýazylýar. Bu ajaýyp zamanada ykballaryny sporta baglan ýaşlarymyz sebit we halkara derejeli ýaryşlarda ata Watanymyzyň sport abraýyny mynasyp gorap, watansöýüjiligiň, gaýduwsyzlygyň we hakyky ussatlygyň ajaýyp nusgasyny görkezýärler.

Ýurdumyzyň türgenleriniň dünýäniň iri ýaryşlaryna gatnaşmagy köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketini, ýokary netijeli sportuň ösdürilmegini esasy ugur edinýän döwlet syýasatynyň rowaçlyklara beslenýändigini aňladýar.

Ýeri gelende aýtsak, Ýaponiýada geçirilýän nobatdaky tomusky Olimpiýa oýunlary iki hepdeden gowrak dowam eder. Şu döwürde sportuň 33 görnüşi boýunça medallaryň 339 toplumy ugrunda bäsleşikler guralar. Tomusky Olimpiýa oýunlarynyň maksatnamasyna sportuň karate, daga dyrmaşmak, sýorfing, skeýtbording ýaly täze görnüşleri hem-de birnäçe wagtlyk arakesmeden soň, sprortuň beýsbol we softbol görnüşleri gaýtadan girizildi. Mundan başga-da, onuň maksatnamasyna suwda ýüzmekde we ýeňil atletikada garyşyk estafetalar goşuldy. Şeýlelikde, sportuň täze görnüşleri oýunlaryň medallarynyň sanyny artdyrdy. Bu bolsa Tokioda geçirilýän Olimpiýa oýunlarynyň medallarynyň mundan 5 ýyl ozalky ýaryşlaryňkydan 33 medalyň köp boljakdygyny aňladýar.

Ýurdumyzda köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketiniň pugtalandyrylmagy bilen bir hatarda, ýokary hünärli türgenleri, tälimçileri we bu ugra degişli hünärmenleri taýýarlamak arkaly, ýokary netijeli sportuň ösdürilmegine hem-de netijeli halkara hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Türkmen türgenleri ýurdumyzda we daşary döwletlerde geçirilýän abraýly sport ýaryşlaryna gatnaşyp, baýrakly orunlary eýeleýärler hem-de ýokary netijeleri gazanýarlar.

Türkmen tälimçileri daşary ýurtly kärdeşleri bilen yzygiderli tejribe alyşmak arkaly, sportuň dürli ugurlary boýunça bilim we ussatlyk derejelerini yzygiderli artdyrýarlar. Şeýlelikde, türkmen türgenleriniň dünýäniň sport giňişliginde Watanymyza mynasyp wekilçilik edip, ýokary netijelere eýe bolmagy üçin ähli zerur tagallalar edilýär.

(TDH).


https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/35483


26.07.2021
Türkmenistan — Birleşen Milletler Guramasy: parahatçylygy we durnukly ösüşi üpjün etmekde hyzmatdaşlyk

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy bilen duşuşdy

Aşgabat, 5-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy Wolkan Bozkyr bilen duşuşdy. Ýokary wezipeli myhman döwlet Baştutanymyz bilen salamlaşyp hem-de mähirli kabul edilendigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Türkmenistanyň BMG-niň ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaşy hökmünde halkara gatnaşyklarda işjeň orny eýeleýändigini, häzirki döwrüň möhüm meseleleriniň çözgütlerini işläp taýýarlamaga mynasyp goşant goşýandygyny belledi.

Şunuň bilen baglylykda, jenap Wolkan Bozkyr hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy şu ýyl bellenilýän ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy bilen gutlady.

Döwlet Baştutanymyz gutlaglary hem-de mähirli sözleri üçin BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygyna minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň we Birleşen Milletler Guramasynyň arasyndaky strategik esasda guralýan hem-de dürli ugurlary gurşap alýan köpýyllyk hyzmatdaşlygyň okgunly depginini kanagatlanma bilen belledi.

Ýokary wezipeli myhman ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň köp ugurlarda üstünlikli ösdürilýändigini belledi. Bu babatda Türkmenistanyň Bitaraplyk syýasaty oňyn netije berýär.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy Aşgabatda ýerleşýän BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň bu sebitde syýasy ýagdaýy durnuklaşdyrmakda, Owganystanda parahatçylygy we jemgyýetçilik durnuklylygyny üpjün etmekde uly goşandynyň bardygyny aýtdy.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisini (TOPH), Türkmenistan — Owganystan — Pakistan (TOP) ugry boýunça elektrik geçiriji we optiki süýümli aragatnaşyk ulgamlaryny gurmak boýunça geçirilýän işler Türkmenistanyň Owganystany parahatçylykly ösdürmäge, onuň durmuş-ykdysady düzümini dikeltmäge, goňşy döwletiň sebitiň we dünýäniň hojalyk gatnaşyklary ulgamyna goşulmagyna goşýan goşandynyň aýdyň subutnamasy bolup durýar.

Söhbetdeşligiň dowamynda özara gatnaşyklaryň geljegi, esasy ugurlary hem-de bar bolan mümkinçilikler barada pikir alşyldy.

Bellenilişi ýaly, häzir Türkmenistan bilen BMG-niň hyzmatdaşlygynyň gün tertibinde parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, durnukly energetika, ulag, ykdysady, durmuş, ynsanperwer we ekologiýa meselelerini çözmek, Durnukly ösüşiň maksatlaryny amala aşyrmak ýaly möhüm ugurlar bar. Bu ugurlarda hyzmatdaşlyk uzak möhletleýin häsiýete eýe bolup, ol yzygiderli esasda amala aşyrylýar hem-de anyk netijeleri gazanmaga gönükdirilendir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow duşuşygyň dowamynda BMG bilen hyzmatdaşlyk babatda türkmen tarapynyň esasy nukdaýnazaryny we garaýşyny beýan edip, jenap Wolkan Bozkyra Türkmenistana sapar bilen gelendigi, şeýle hem Baş Assambleýanyň 75-nji mejlisiniň Başlygy hökmünde bu ýeke-täk uniwersal guramanyň agza ýurtlaryna, hususan-da, biziň ýurdumyza berýän goldawy üçin minnetdarlyk bildirdi.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistan BMG-niň Baş Assambleýasynyň häzirki mejlisiniň Başlygynyň ileri tutýan ugurlaryny doly goldaýar.

Ozaly bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň binýadyny düzýän esasy kadalaryň amala aşyrylmagyna, hususan-da, hemme ýurtlara halkara gatnaşyklar ulgamynda deň mümkinçilikleri döretmäge aýratyn üns berilýär.

Bu dünýäde kömege mätäç adamlary, olaryň arasynda bosgunlary, migrantlary we raýatlygy bolmadyk adamlary goldamak, halkara ynsanperwer hukugyň kadalaryny hemmetaraplaýyn durmuşa geçirmek boýunça bilelikdäki tagallalary güýçlendirmek babatda hem şeýledir.

Durnukly ösüş maksatlarynyň öz wagtynda we hemmetaraplaýyn durmuşa geçirilmegine uly ähmiýet berilýär. Şeýle hem BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy tarapyndan gender deňligini üpjün etmek we aýallaryň jemgyýetçilik durmuşynyň ähli ugurlaryna gatnaşmagyny giňeltmek, hususan-da, halkara we sebit meseleleri boýunça çözgütleri kabul etmek babatda başlangyçlar öňe sürülýär.

Bu barada aýtmak bilen, döwlet Baştutanymyz jenap Wolkan Bozkyra BMG-niň Baş Assambleýasynyň häzirki mejlisinde Türkmenistan tarapyndan öňe sürlen halkara başlangyçlaryň goldanylýandygy üçin hem minnetdarlyk bildirdi. Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzyň başlangyjy esasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etdi.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň öňe süren başlangyçlary esasynda Baş Assambleýanyň bu ýubileý mejlisiniň dowamynda kabul edilen Kararnamalary aýratyn belledi. Olar, hususan-da, “Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny” hem-de “Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny” Kararnamalardyr.

Mundan başga-da, ýakyn wagtda Birleşen Milletler Guramasynyň Nýu-Ýorkdaky ştab-kwartirasynda Türkmenistan tarapyndan öňe sürülýän resminamalara, ýagny, adatdan daşary ýagdaýlarda durnukly ulag aragatnaşygyny üpjün etmek hem-de Birleşen Milletler Guramasy bilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň hyzmatdaşlygy barada Baş Assambleýanyň Kararnamalarynyň taslamalaryna garamak meýilleşdirilýär.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, häzirki wagtda koronawirus pandemiýasy dünýä jemgyýetçiligi üçin esasy howplaryň biri bolmagynda galýar. Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň çagyryşlaryny hem-de Baş Assambleýanyň 75-nji mejlisiniň Başlygynyň bu wehime garşy göreşmek we onuň ykdysady hem-de durmuş taýdan ýaramaz täsirlerini peseltmek boýunça halkara tagallalaryny birleşdirmek baradaky başlangyçlaryny doly goldaýar.

Türkmenistan pandemiýa garşy dünýä derejesinde kabul edilen göreş strategiýalaryna hem-de maksatnamalaryna esaslanyp, Birleşen Milletler Guramasynyň dürli düzüm birlikleri we ýöriteleşdirilen edaralary, hususan-da, Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy bilen ýakyn hyzmatdaşlykda degişli milli meýilnamalary kabul etdi.

Häzirki wagtda dünýäniň gün tertibinde möhüm orny eýeleýän howanyň üýtgemegi bilen bagly meselä aýratyn üns berip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Pariž ylalaşygy we Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýa boýunça borçnamalaryny doly ýerine ýetirýändigini belledi.

Häzirki wagtda Birleşen Milletler Guramasynyň Daşky gurşaw boýunça Maksatnamasy (UNEP) we Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasy (UNDP) bilen hyzmatdaşlykda bu resminamalara laýyklykda, milli hasabatlary taýýarlamak boýunça meýilnamalaýyn işler alnyp barylýar. Bu işler Türkmenistanyň Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýasynyň çäklerinde ulgamlaýyn esasda amala aşyrylýar.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz 2021-nji ýylyň 25-nji maýynda Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan guralan ählumumy «tegelek stoluň» dowamynda Türkmenistanyň öňe süren başlangyçlaryny aýratyn nygtady. Olar, hususan-da, pes uglerodly energiýany ösdürmek boýunça çäreleri durmuşa geçirmäge gönükdirilen Birleşen Milletler Guramasynyň Strategiýasyny işläp düzmek hem-de gaýtadan dikeldilýän energiýanyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde wodorody ösdürmek üçin halkara «ýol kartasyny» Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda taýýarlamak boýunça başlangyçlardyr.

Şeýle hem milli Liderimiz ýurdumyzda milli hem-de sebit derejesinde jemgyýetçilik işjeňliginiň ähli görnüşlerinde zenanlaryň ornuny güýçlendirmek we gender deňligi ugrunda uzak möhletli maksatnamalaryň çäklerinde amaly taýdan edilmeli işlere aýratyn üns berilýändigini belledi.

Hususan-da, Türkmenistan gender deňligi boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin ikinji bäşýyllyk hereketleriň Milli meýilnamasyny durmuşa geçirmäge girişdi. Bu resminamanyň çäklerinde, Birleşen Milletler Guramasy hem-de onuň ýöriteleşdirilen edaralary, esasan hem, «BMG — Zenanlar» düzümi, Ilat gaznasy, Ösüş Maksatnamasy, Çagalar gaznasy bilen bilelikde Pekin Jarnamasynda we Hereketler platformasynda beýan edilen birnäçe möhüm ugurlarda degişli işler alnyp barylýar.

Sebit derejesinde Türkmenistan BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi bilen bilelikde 2020-nji ýylyň dekabrynda Merkezi Aziýanyň Zenan ýolbaşçylarynyň dialogyny ýola goýdy.

Sebitde Gender deňligine has hem ähmiýet bermek üçin, şu ýylyň 6-njy awgustynda, Hazar deňziniň kenaryndaky Türkmenbaşy şäherinde şol Dialogyň nobatdaky duşuşygy geçiriler.

Şeýle hem biziň ýurdumyz Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynda energiýa howpsuzlygy we durnukly ulag ýaly ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmegi dowam etdirer diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi. Mälim bolşy ýaly, bu ugurlarda Türkmenistanyň başlangyjy bilen ozal Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň ýörite Kararnamalary kabul edildi. Şolaryň esasynda möhüm iri halkara forumlar geçirildi.

Olaryň hatarynda Durnukly ulag boýunça ilkinji bütindünýä maslahatyny hem-de energiýa serişdeleriniň durnukly we ygtybarly üstaşyr geçelgeleri boýunça geçirilen köptaraplaýyn halkara duşuşyklary görkezmek bolar.

Döwlet Baştutanymyz jenap Wolkan Bozkyra Birleşen Milletler Guramasynyň çäginde biziň ýurdumyza berlen goldaw üçin ýene-de bir gezek sagbolsun aýdyp, bu abraýly guramanyň dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen tagallalaryny goldamagy dowam etdirmäge Türkmenistanyň taýýardygyny tassyklady.

Duşuşygyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow we ýokary wezipeli myhman däbe öwrülen hyzmatdaşlygy giňeltmegiň geljegini, şol sanda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň gün tertibine girizilen wezipeler bilen baglylykda bar bolan mümkinçilikleri ara alyp maslahatlaşdylar.

Şunda türkmen Lideriniň halkara başlangyçlarynyň ähmiýeti barada aýratyn bellenildi. Şol başlangyçlaryň dünýä bileleşiginiň ykrar etmegine hem-de goldawyna eýe bolmagy olaryň wajypdygy we zerurdygy bilen baglanyşyklydyr.

Türkmenistan BMG tarapyndan ykrar edilen hemişelik Bitaraplyk derejesini iş ýüzünde amala aşyrmak bilen, öz döredijilik kuwwatyny tutuş adamzadyň hyzmatynda goýmaga çalyşýar.

Biziň ýurdumyz parahatçylyk söýüjilige, hoşniýetli goňşuçylyga we özara hormat goýulýan deňhukukly hyzmatdaşlyga esaslanan daşary syýasy konsepsiýasyny durmuşa geçirmek bilen, geljekde hem saýlap alan ugruna üýtgewsiz eýermegi maksat edinýär.

Birleşen Milletler Guramasy Türkmenistany Merkezi Aziýadaky esasy strategik hyzmatdaşy hasaplaýar. Munuň şeýledigini Aşgabatda BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň açylmagy-da aýdyň tassyklaýar.

Biziň ýurdumyz goňşy Owganystandaky ýagdaýyň parahatçylyk ýoly bilen kadalaşdyrylmagyna, ýurdy durmuş-ykdysady taýdan dikeltmäge hemmetaraplaýyn goldaw bermek bilen, iri düzümleýin taslamalaryň başyny başlaýar hem-de olary owgan tarapynyň gatnaşmagynda amala aşyrýar. Türkmenistan sebitdäki oňyn ýagdaýyň berkidilmegine uly goşant goşýar, bu bolsa halkara durnuklylygy üpjün etmegiň aýrylmaz şerti bolup durýar diýip, hormatly Prezidentimiz belledi.

BMG we onuň ýöriteleşdirilen edaralary Türkmenistanyň özara gatnaşyklaryň ähli ugurlary boýunça meselelere öňdengörüjilikli we jogapkärçilikli çemeleşmesine ýokary baha berýärler hem-de geljekde-de biziň ýurdumyz bilen ýakyndan bilelikde işlemegi maksat edinýärler.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy Wolkan Bozkyr köpýyllyk ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň üstünlikli dowam etdiriljekdigine ynam bildirdiler. Bu hyzmatdaşlyk ählumumy abadançylyga we ösüşe, Durnukly ösüşiň maksatlaryna ýetmäge ýardam etmäge gönükdirilendir.

Duşuşyga BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysynyň wezipesini ýerine ýetiriji, ÝUNISEF-niň ýurdumyzdaky wekilhanasynyň ýolbaşçysy Kristina Weýgand hem gatnaşdy.

* * *

Şu gün Türkmenistanyň DIM-nde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy Wolkan Bozkyr bilen duşuşyk geçirildi. Sebitiň we dünýäniň möhüm meseleleri boýunça ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljegi barada pikir alyşmalaryň barşynda ählumumy parahatçylygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi saklamak işinde biziň ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk derejesiniň özboluşlylygy we ähmiýeti barada bellenildi.

Sebitde köpugurly netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakda hem Türkmenistanyň netijeli orny eýeleýändigi nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ähmiýetine üns çekildi. Türkmen tarapy onuň işine hemmetaraplaýyn ýardam berýär.

* * *

Şu gün Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy Wolkan Bozkyr bilen duşuşyk boldy. Duşuşykda Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde parlamentleriň goşandyny ýokarlandyrmak babatdaky meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ýokary wezipeli myhman ýurdumyzyň Mejlisiniň gurluş düzümi, onuň halkara we parlamentara gatnaşyklary, kanunçykaryjylyk işi, milli Liderimiziň baştutanlygynda ykdysady we durmuş ulgamlarynda, bilim, saglygy goraýyş, ekologiýa we beýleki ugurlarda durmuşa geçirilýän döwlet maksatnamalaryny hukuk taýdan goldamak boýunça geçirilýän işler bilen tanyşdyryldy.

Mejlis tarapyndan Türkmenistanyň Hökümeti bilen BMG-niň 2021 — 2025-nji ýyllarda Durnukly Ösüş ugrunda Hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly maksatnamasynyň çäklerinde BMG-niň Çagalar gaznasy bilen 2021-nji ýylda bilelikdäki iş Meýilnamasy esasynda degişli işler geçirilýär. Şeýle hem Mejlisiň wekilleri BMG-niň Hemişelik utgaşdyryjysynyň edarasy hem-de dürli agentlikleri bilen bilelikde guralýan meýilnamalaýyn çärelere, okuw maslahatlaryna gatnaşýarlar.

Şonuň bilen birlikde, Mejlisiň wekilleri Türkmenistanyň adam hukuklary we halkara ynsanperwer hukugy boýunça halkara borçnamalarynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek baradaky Pudagara toparyň işine, Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmek boýunça Milli hasabaty taýýarlamak boýunça işlere gatnaşýarlar.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/33592

06.07.2021