Habarlar
Hoşniýetliligiň we dost - doganlygyň nusgasy

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda durmuşa geçirilýän aýdyň maksatly halkara gatnaşyklaryndaky giň gerimli beýik işler özüniň datly miwelerini berýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe gazanylýan üstünlikler türkmen halkynyň eşretli durmuşyna gönükdirilmek bilen bir hatarda, goňşy ýurtlaryň, şeýle-de, dünýäniň beýleki döwletleriniň parahat durmuşda ýaşamaklaryna oňyn täsirini ýetirýär. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen 2021-nji ýylyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip atlandyrylmagy bolsa ýurdumyzyň Bitaraplyk syýasatynyň dünýäde parahatçylygy berkitmäge ummasyz goşant goşýandygyna aýdyň şaýatlyk edýär.

Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk ýörelgeleri ýurdumyzyň daşary syýasatynyň esasy ugurlaryny kesgitlemek bilen birlikde, sebitde syýasy durnuklylygy goldamakda, dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny we netijeli halkara hyzmatdaşlygy berkitmekde hem uly orun eýeleýär. Hemişelik Bitaraplygyň parahatçylykly, dostluky ýoly bilen Durnukly ösüşiň belent maksatlaryna barýan Diýarymyzyň at-abraýy, şan-şöhraty Gahryman Arkadagymyzyň beýik işleri bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Türkmen jemgyýetiniň dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna goşulmagy üçin zerur şertler döredilip, ýurdumyz ägirt uly ösüşlere, oňyn özgertmelere beslenýär. Milli Liderimiziň baş maksady adamzat ösüşiniň gymmatlyklaryna daýanyp, ýurdumyzyň özgeriş ýolunda ähli ugurlar boýunça täze belentliklere ýetmegini gazanmakdan ybarat bolup durýar. Sanlyja ýylyň içinde ata Watanymyzyň parahatçylyk dörediji merkez hökmünde belent halkara abraýyna eýe bolmagy hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň berk binýadyny döredýär. Baky Bitarap ýurdumyzyň BMG bilen hyzmatdaşlygynyň ýokary depginleri we netijeliligi hormatly Prezidentimiziň daşary syýasy başlangyçlarynyň öňe sürülmeginde we amala aşyrylmagynda öz beýanyny tapýar.

Ata Watanymyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň parahatçylygy üpjün edýändigini bu günki gün bütin dünýä ykrar edýär. Ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň parahatçylygyň hem-de abadançylygyň, dostana gatnaşyklaryň bähbitleri üçin peýdalanylýandygy buýsanç bilen bellenilmäge mynasypdyr. Milli Liderimiz «Bitaraplyk derejesini diňe bir içerki durmuş-ykdysady özgertmeleri üstünlikli amala aşyrmak üçin däl, eýsem, tutuş dünýäde parahatçylygy, ählumumy howpsuzlygy berkitmek, dünýäniň ähli döwletleri we iri halkara guramalary bilen özara peýdaly hyzmatdaşlygy ýola goýmak babatda hem özümiziň baş ýörelgämiz edip saýlap aldyk» diýip, hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýymyzyň many-mazmunynyň uly ähmiýete eýedigini belleýär.

Halkara gatnaşyklarynda, ägirt uly ösüş maksatnamalaryny üstünlikli durmuşa geçirmekde, jemgyýetçilik durmuşyny ösdürmekde ýurdumyzda bitirilen işler asyrlara barabardyr. Ýerine ýetirilen ol işleriň dünýäde parahatçylygyň, asudalygyň dabaralanmagynda möhüm ädim bolup durýandygyny nygtamak bilen, halkymyzyň ata Watanyň, ene topragyň gülläp ösmeginde öz wezipelerine, jogapkärçiligine çuňňur düşünýändigine pugta ynanýarys. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň her bir güni kalplara şatlyk, nur çaýyp, mähriban Diýarymyza mübärek gadamyny goýýar. Her bir günüň mysalynda şeýle guwançly hakykata şaýat bolmagyň özi hem biziň göwünlerimizi ganatlandyrýar, bagtyýar durmuşymyzy täze many-mazmun bilen baýlaşdyrýar.

Myrat TÄÇMYRADOW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň uly mugallymy.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/42197

04.10.2021
Milli Liderimiziň ählumumy başlangyçlary

Ýer ýüzünde parahatçylygyň we abadançylygyň bähbidine gönükdirilendir

Şu ýylyň 14-nji sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň nobatdaky 76-njy mejlisi açyldy. 21 — 27-nji sentýabrda bolsa utgaşykly görnüşde mejlisiň esasy bölegi — umumy geňeşmeleriň hepdeligi geçirildi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary derejeli geňeşmeleriň ilkinji gününde çykyş edip, ählumumy gün tertibiniň derwaýys meseleleri boýunça Türkmenistanyň ileri tutýan garaýyşlaryny mälim etdi.

Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisinde eden çykyşynda BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterriş taryhyň häzirki tapgyrynda adamzadyň bir wagtda meseleleriň birnäçe toplumy, ýagny pandemiýa, ýaragly dawalardyr gapma-garşylyklar, howanyň üýtgemegi, deňsizlik we beýlekiler bilen ýüzbe-ýüz bolandygyny aýratyn nygtap, tizden-tiz olaryň öňüni almagyň zerurdygyna dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni çekdi. Şundan ugur alyp, milli Liderimiz maksatnamalaýyn çykyşynda häzirki umumydünýä ýagdaýlaryna, syýasy, ykdysady, durmuş hadysalarynyň meýillerine syn berip, ählumumy derejede parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmekde döwletlerdir iri halkara guramalaryň özara utgaşykly hereketleriniň esasy talap bolup durýandygyny belledi. «...Şeýle gatnaşyklaryň netijeliliginiň derejesi köp babatda milli bähbitleriň hem-de ählumumy maksatlaryň we ileri tutulýan ugurlaryň arasynda umumy pikire gelnip bilinmegi bilen kesgitleniler» diýmek bilen, hormatly Prezidentimiz strategik, uzak möhletli ösüş wezipelerini, ýiti umumydünýä — ekologiýa, energetika, azyk, suw serişdelerini adalatly paýlamak, garyplygy aradan aýyrmak, tebigy betbagtçylyklardan goranmak, terrorçylyga, neşe serişdeleri bilen bagly howplara hem-de beýleki wehimlere garşy göreşmek meselelerini çözmekde umumy pikire gelinmeginiň örän möhümdigini nygtady.

Döwlet Baştutanymyz bu ugurda dünýä bileleşiginiň tagallalarynyň entek ýeterlik däldigini açyk aýdyp, howply wehime garşy halkara derejede göreşmegiň gurallarynda COVID-19 pandemiýasynyň düýpli ulgamlaýyn näsazlyklary ýüze çykarandygyna ünsi çekdi. Şunda Türkmenistan üýtgewsiz garaýşa eýerýär: koronawirus meselesini syýasylaşdyrmagy, ony döwletara gatnaşyklarda täsir etmegiň guraly hökmünde ulanmagy ýol berilmesiz hasaplaýar. Koronawirusa garşy göreşmek boýunça köptaraplaýyn gepleşiklerde esasy ornuň Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasyna degişli bolmalydygynyň tarapdary hökmünde çykyş edýän ýurdumyz ylmy diplomatiýa ugry babatda özara gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň zerurdygyny göz öňünde tutup, Baş Assambleýanyň nobatdaky mejlisinde bu ugurda täze teklipleri öňe sürdi. Pandemiýanyň ykdysadyýete ýetirýän ýaramaz täsirlerini peseltmek şunda esasy meseleleriň biri bolmagynda galýar.

Ýeri gelende bellesek, şu ýylyň 29-njy iýulynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 96-njy plenar mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy bilen «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnama biragyzdan kabul edildi. 48 döwletiň awtordaşlygynda kabul edilen bu resminama dünýäde häzirki dowam edýän adatdan daşary ýagdaýlaryň öňe çykaran zerurlygydyr. Çünki durnukly ulag ulgamy bolmazdan, Ýer ýüzünde doly derejeli durnukly ösüşi gazanmak asla mümkin däl. Şoňa görä-de, ählumumy derejede koronawirus ýokanjynyň ýaýran şertlerinde ulag ulgamynyň ähmiýeti has-da artdy. Azyk önümleridir lukmançylyk enjamlarynyň, dermanlardyr beýleki zerur ýükleriň durnukly halkara daşamalarynyň üpjün edilmeginiň pandemiýa garşy göreşmekde netijeli işleri kesgitleýändigini toplanan tejribeden aýdyň görmek bolýar.

Ählumumy parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, ýerli hem-de sebit gapma-garşylyklarynyň ýitileşmegi bilen bagly çylşyrymly meseleler barada durup geçip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dünýä bileleşiginiň jogapkärli agzasy hökmünde Türkmenistanyň halkara meseleleri diňe parahatçylykly, syýasy-diplomatik serişdeler arkaly, BMG-niň Tertipnamasynyň, esasy konwensiýalaryň hem-de beýleki halkara namalaryň kadalarydyr ýörelgeleri esasynda çözmäge goldaw bermegini dowam etjekdigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, nobatdaky mejlisiň çäklerinde geçen ýylyň 7-nji dekabrynda BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan Türkmenistanyň başlangyjy bilen kabul edilen «Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny» atly Kararnamanyň düzgünlerini ornaşdyrmak üçin netijeli çäreler durmuşa geçiriler.

Aslynda, hemişelik Bitaraplyk — bu bitaraplygyň ýokary görnüşi bolup, bütin dünýäde parahatçylygy we howpsuzlygy goldamak üçin uly mümkinçilige eýedir. Ählumumylaşma hadysasynyň barha tizleşmegi bilen, bitarap ýurtlaryň täze wezipeleri ýerine ýetirmek mümkinçiliklerine garalýar. Olar häzirki zaman halkara hem-de şahsy howpsuzlygy saklamak meselelerini çözmäge oňaýly täsir etmäge ukyplydyr. Gürrüň, hususan-da, bitarap döwletleriň dürli görnüşlerdäki gepleşikleri geçirmek ýa-da özüňi alyp barmagyň düzgünleri barada maslahatlary bermek arkaly ýurtlaryň arasyndaky «siwilizasion gatnaşyklary» ösdürmäge goşýan goşandy hakynda barýar. Çünki bitaraplyk ideologiýasyna mahsus bolan özboluşlylyk, pragmatizm hem-de ylalaşyklylyk ýaly ýörelgeler dürli medeniýetlerdir siwilizasiýalaryň asuda ýaşamagy üçin kadalary işläp taýýarlamakda zerurdyr.

Milli Liderimiz nobatdaky mejlisde eden çykyşynda Türkmenistanyň Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäklerinde çäreleri tamamlamak bilen, şu ýylyň dekabrynda Aşgabatda «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahaty geçirmegi meýilleşdirýändigini mälim etdi. Türkmenistanyň Prezidentiniň 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakyndaky başlangyjynyň düýp mazmuny döwletleriň arasyndaky gatnaşyklarda parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmek, aýratyn-da, ählumumy parahatçylygy, raýdaşlygy hem-de sazlaşygy üpjün etmek maksady bilen, anyk hereketler arkaly dünýä bileleşiginiň tagallalaryny utgaşdyrmakdan ybaratdyr.

Kararnamada dünýä jemgyýetçiligini parahatçylyga we ynanyşmaga durnukly ösüşi, parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de adam hukuklaryny hormatlamagy üpjün edýän gymmatlyk hökmünde garamaga çagyryş beýan edilýär. Çünki parahatçylyk we ynanyşmak gapma-garşylyklaryň bolmazlygyny, birek-birege hormaty alamatlandyrýar. Parahatçylyk we ynanyşmak Ýer ýüzünde özara gatnaşyklary ýola goýmagyň hem esasydyr. Muňa garamazdan, käbir sebitlerde parahatçylygy gazanmak çylşyrymly wezipeleriň biri bolmagynda galýar. Şoňa görä-de, degişli Kararnamanyň kabul edilmegi Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde, hususan-da, durnukly ösüşiň hatyrasyna parahatçylyk söýüji we açyk jemgyýetiň gurulmagyna ýardam bermegi göz öňünde tutýan 16-njy maksady iş ýüzünde amala aşyrmak boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň tagallalaryny utgaşdyryp, parahatçylyk medeniýetini kemala getirmekde aýratyn ähmiýetlidir. Türkmen paýtagtynda «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahatyň guralmagy bolsa bu ugurda ýylyň dowamynda alnyp barlan işlere syn bermäge, häzirki meýilleri hem-de geljek üçin anyk wezipeleri kesgitlemäge nobatdaky mümkinçilik bolar.

Umuman, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň golaýda açylan 76-njy mejlisindäki çykyşy Merkezi Aziýada howpsuzlygy pugtalandyrmak, Owganystandaky ýagdaýlary dünýä bileleşiginiň utgaşykly tagallalary esasynda kadalaşdyrmak, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek boýunça toplumlaýyn çäreleri durmuşa geçirmek, halkara ynsanperwer hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek we bu ugurda BMG-niň ýöriteleşdirilen agentlikleri bilen özara hereketleri giňeltmek ýaly möhüm meseleleri hem öz içine aldy. Bu mejlisde milli Liderimiziň eden maksatnamalaýyn çykyşy «Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat ugrunyň 2017 — 2023-nji ýyllar üçin Konsepsiýasynda» göz öňünde tutulan wezipelere esaslanýan köptaraplaýyn resminama bolmak bilen, onda beýan edilen başlangyçlary ilerletmek Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň ulgamyna girýän diplomatik wekilhanalaryň ählisiniň bilelikdäki işiniň netijelerine baglydyr.

Aksoltan ATAÝEWA,

Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky hemişelik wekili, Türkmenistanyň Gahrymany.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/42046

01.10.2021
Durnukly ösüşiň bähbidine täzeçil teklipler

Türkmenistan halkara gatnaşyklaryň esasy meseleleriniň biri bolan ählumumy parahatçylygy saklamak, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmek babatda dünýä jemgyýetçiliginde uly gyzyklanma döredýän anyk başlangyçlardyr teklipler bilen çykyş edýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 23-nji sentýabrda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisindäki sanly ulgam arkaly çykyşy hem munuň aýdyň güwäsi boldy. Şol mejlisde milli Liderimiziň öňe süren täze başlangyçlary häzirki zaman dünýäsinde ýüze çykýan hadysalaryň çözgüdini işläp taýýarlamakda halkara gün tertibiniň ileri tutulýan meseleleri bilen doly derejede sazlaşýar.

76-njy mejlisiň çäklerinde eden çykyşynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterriş taryhyň häzirki tapgyrynda dünýä bileleşiginiň bir wagtda meseleleriň birnäçe toplumy, ýagny pandemiýa, ýaragly dawalardyr gapma-garşylyklar, howanyň üýtgemegi, deňsizlik bilen ýüzbe-ýüz bolandygyny aýratyn nygtady. Türkmenistan ylmy diplomatiýanyň ýörelgelerine esaslanyp, pandemiýadan üstün çykmagyň ilkinji şertleriniň biri hökmünde dünýä bileleşiginiň tagallalaryny birleşdirmek ugrunda toplumlaýyn işleri yzygiderli amala aşyrýar. Biziň döwletimiz BMG-niň täze görnüşli koronawirus ýokanjyna garşy göreşmek boýunça işlenip taýýarlanylan strategiýalarydyr meýilnamalary esasynda saglygy goraýyş babatda adatdan daşary ýagdaýlara täsir edilmegini, ählumumy taýýarlygyň berkidilmegini hem-de köpçülikleýin durnuklylygy esasy wezipeleriň biri hasaplaýar. Şundan ugur alyp, döwlet Baştutanymyz Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisinde bu howpa garşy göreşmekde köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek maksady bilen, birnäçe halkara we sebit gurallaryny esaslandyrmak boýunça teklipleri öňe sürdi.

Halkara syýasatda geçen asyryň ortalaryndan başlap has derwaýys häsiýete eýe bolan we häzirki döwürde uly üns berilýän meseleleriň biri-de tebigaty goramak hem-de ekologiýa bilen baglanyşyklydyr. Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisiniň ilkinji günlerinde onuň münberinden çykyş eden görnükli ýolbaşçylardyr syýasatşynaslaryň bellemeklerine görä, bu mejlisiň gün tertibiniň esasy meselesi tebigaty halas etmek bilen bagly bolup, onuň howanyň üýtgemegi we daşky gurşawy goramak boýunça meýilleşdirilen uly göwrümli halkara forumlar bilen bir wagtda geçirilýändigi üns çekilmäge mynasypdyr. Hormatly Prezidentimiz çykyşynyň dowamynda Aral deňzi meselesini gozgap, ýurdumyzyň sebit boýunça hyzmatdaşlar bilen bilelikde BMG-niň Aral deňziniň sebiti üçin Ýörite maksatnamasynyň döredilmegi ugrunda tagalla etjekdigini belledi. Şunda Aral meselesiniň Türkmenistan tarapyndan geçen ýyllaryň dowamynda guralan halkara forumlardyr mejlislerde yzygiderli öňe çykarylýandygyny, bu babatda türkmen tarapynyň teklipleri esasynda BMG-niň degişli Kararnamalarynyň kabul edilendigini aýtmak gerek.

Halkara gatnaşyklar ulgamynyň häzirki tapgyrynda özara ynamyň ýetmezçiligi ýiti meseleleriň biri bolmagynda galmak bilen, onuň dünýä bileleşiginiň ählumumy parahatçylygyň we durnuklylygyň institusional esaslarynyň gowşamagyna getirýändigi 76-njy mejlisiň dowamynda edilen çykyşlaryň aglabasynda nygtaldy. 2021-nji ýylyň tutuş dünýäde, Türkmenistanyň başlangyjy bilen, «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» şygary astynda geçýändigi ähli döwletleriň tagallalaryny birleşdirmekde öňdengörüjilikli daşary syýasatyň netijesi bolup, bu ugurdaky degişli Kararnama öz wagtynda işlenip taýýarlanan resminamadyr. Şeýle hem Türkmenistanyň Prezidenti tarapyndan işlenip düzülen howpsuzlygyň bitewüligi we bölünmezligi hakynda konsepsiýanyň esasy ýörelgeleridir maksatlary türkmen tarapynyň iri halkara forumlarda öňe sürýän başlangyçlarynda öz beýanyny tapýar. Bu ugurda şu ýylyň dekabrynda Aşgabatda geçirilmegi meýilleşdirilen «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahatyň Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäreleriniň mynasyp jemlenmesine öwrüljekdigini ynamly aýtmak bolar.

Sebitiň durnukly ösüşine gönüden-göni täsirini ýetirýän goňşy Owganystandaky ýagdaýlar BMG-niň strategik gün tertibinde ileri tutulýan meseleleriň hataryna girýär. Soňky ýyllarda ýurdumyz Owganystandaky ýagdaýy kadalaşdyrmak üçin täze syýasy-diplomatik gurallary işläp taýýarlamak üçin tagallalary birleşdirmek, hususan-da, Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda bu ýurduň ykdysadyýetini dikeltmek boýunça uzak möhletleýin maksatnamany işläp taýýarlamak teklibi bilen çykyş etdi hem-de özüniň syýasy giňişlikde zerur bolan gepleşikleri üpjün etmäge taýýardygyny äşgär etdi. Şoňa görä-de, hormatly Prezidentimiz Baş Assambleýanyň nobatdaky mejlisinde Türkmenistanyň Owganystandaky ýagdaýyň tizden-tiz kadalaşdyrylmagynyň tarapdarydygyny ýene bir gezek aýratyn nygtap, bu ugurda kabul ederlikli çözgütleriň işlenip taýýarlanylmalydygyna dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni çekdi.

Ynsanperwer ugurdaky meseleler hem Türkmenistan bilen BMG-niň arasyndaky hyzmatdaşlygyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz 2021 — 2025-nji ýyllarda BMG-niň Durmuş ösüşi boýunça komissiýasynyň agzasy hökmünde, Türkmenistanyň onuň ýaşlaryň işi, däp bolan maşgala gatnaşyklaryny pugtalandyrmak we beýleki ugurlar boýunça durmuş goraglylygynyň ylalaşykly çemeleşmelerini hem-de hereketlerini işläp taýýarlamak babatda baş utgaşdyryjy edara hökmündäki ornunyň berkidilmegine ýardam bermäge taýýardygyny belledi. Ýeri gelende nygtasak, ýurdumyzyň daşary syýasat strategiýasynyň çäklerinde, adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramak, gender deňligi, bosgunlaryň hukuklary, enäniň hem-de çaganyň saglygyny berkitmek, mümkinçilikleri çäkli adamlaryň hukuklaryny üpjün etmek, ýaşlar syýasaty ýaly meseleler boýunça iri halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine uly ähmiýet berilýär we anyk işler durmuşa geçirilýär.

Döwlet Baştutanymyzyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisindäki taryhy çykyşyndan görnüşi ýaly, üstünlikli amala aşyrylýan döredijilikli we ynsanperwer daşary syýasatymyz döwletimiziň dünýä giňişligindäki ornuny ýokarlandyrmaga we pugtalandyrmaga gönükdirilendir. Häzirki zamanyň derwaýys meseleleriniň çözgüdini tapmak babatdaky başlangyçlarymyzyň yzygiderli durmuşa geçirilmegi Bitarap Türkmenistanyň halkara syýasatdaky ähmiýetli ornuny has-da berkidýär.

Esen AÝDOGDYÝEW,

Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň rektory, taryh ylymlarynyň kandidaty.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/41567

25.09.2021
Türkmenistan — Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy: sebitara dialogda milli Liderimiziň halkara başlangyçlarynyň nobatdaky dabaralanmasy

Hyzmatdaşlyk. Haýsy dilde ýaňlanýandygyna garamazdan, bu ýekeje söze adamzat ir döwürlerden bäri diňe gowy zatlary siňdirmäge çalşypdyr. Bu sözde adamzadyň özara ynanyşmak, arkalaşmak, daýanyşmak, birek-birekden gowy zatlary öwrenmek hem-de paýlaşmak ýaly oňyn sypatlary jemländigi aýan. Şolary gazanmak üçin bolsa hyzmatdaşlyga girýän taraplaryň arasynda iň esasy zat — özara ynam gerek. Ynam — syýasatda, halkara gatnaşyklarda, diplomatiýada binýatlyk ýörelge. Şol bolmasa, özara bähbitli gatnaşyklary ýola goýmak howaýylygyna galýar. Şol hakykatdan ugur alynsa, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji mejlisinde ähli agza döwletler tarapyndan Türkmenistanyň öňe süren «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Kararnamasynyň biragyzdan kabul edilmeginiň hormatly Prezidentimiziň halkara gatnaşyklaryň arhitekturasyna täzeden garamak baradaky başlangyçlarynda öňe ädilen ädimdigini görmek bolýar.

Milli Liderimiziň daşary syýasat ugrundaky sebit — yklym — dünýä halkasynyň bitewi zynjyrynda sebitara hyzmatdaşlyga möhüm orun degişli. Bitarap Türkmenistan üçin şeýle hyzmatdaş düzümleriň biri-de Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasydyr (ŞHG). Türkmenistanyň oňyn halkara başlangyçlarynyň goldanylmagynda bu guramanyň mynasyp paýy bar. ŞHG-niň ýakynda Duşenbede geçen ýubileý sammitinde hormatly Prezidentimiziň öňe süren başlangyçlary diňe bir sebitde, yklymda däl, eýsem, tutuş dünýäde özara ynama esaslanýan hyzmatdaşlyga alternatiwanyň ýokdugyny ýene bir gezek subut etdi.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň ozalky Bişkek, Daşkent, Pekin sammitleri Türkmenistanyň halkara başlangyçlarynyň sebitara derejede ykrar edilmeginde möhüm tapgyr bolupdy. Ýurdumyzyň ŞHG-niň çäginde başlan şol syýasy dialogy bu gezek Duşenbede üstünlikli dowam etdirildi. Onda eden çykyşynda hormatly Prezidentimiz guramanyň geçen 20 ýylyň dowamynda dünýäde ykrarnama hem-de hormata eýe bolan, ählumumy syýasy we ykdysady ösüşiň barşyna, häsiýetine oňyn täsir edýän abraýly döwletara birleşmä öwrülendigini nygtady. Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistan üçin ŞHG bilen gatnaşyklar biziň daşary syýasy gatnaşyklarymyzyň giň geografik we düzümleýin diwersifikasiýasyna ygrarlylyga esaslanýan halkara hyzmatdaşlyk strategiýasynyň möhüm ugrudyr.

Howpsuzlygyň bitewüligi we bölünmezligi konsepsiýasyna laýyklykda, Türkmenistanyň Prezidentiniň halkara başlangyçlarynyň goldaw tapmagynda ŞHG möhüm geosyýasy giňişlik hasaplanýar. Şu jähetden alnanda, döwlet Baştutanymyzyň Duşenbe sammitinde Türkmenistanyň Bitaraplyk derejesiniň çäklerinde, ilki bilen, terrorçylyga, guramaçylykly jenaýatçylyga, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna garşy göreşmekde, maglumat hem-de biologik howpsuzlygy üpjün etmek ulgamlarynda halkara hyzmatdaşlyk ýaly ugurlarda ŞHG bilen işjeň gatnaşyklara taýýardygyny nygtamagy örän wajypdyr. Ilkibada howpsuzlyk, terrorçylyga, narkobiznese garşy göreşmek guramasy hökmünde döredilen ŞHG-niň giňişliginiň dünýäde täze dörän wehimiň — COVID-19-yň ýaýramagynyň öňüni almakda tagallalary birleşdirmekde mümkinçilikleri uludyr. Şundan ugur alyp, türkmen Lideri dünýäde howpsuzlygyň täze dörän görnüşini — biologik howpsuzlygy üpjün etmek baradaky ozal BMG hem-de beýleki halkara we sebitara düzümleriň çäklerinde öňe süren halkara başlangyçlaryna täzeden dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni çekdi.

Elbetde, ählumumy pandemiýa howpunyň artmagy dünýä döwletlerinden onuň zyýanly netijelerinden saplanmak üçin ykdysady hyzmatdaşlygyň gurallaryny işjeň herekete getirmegi, ykdysady hyzmatdaşlygy syýasylaşdyrmazlygy talap edýär. Dünýä ykdysadyýetiniň lokomotiwleri hasaplanýan Russiýa, Hytaý, Hindistan ýaly çig mal we ykdysady mümkinçilikleri uly bolan döwletleriň gatnaşmagynda ŞHG-niň çägindäki ykdysady kooperasiýanyň giňeldilmeginiň bolsa hut häzirki pandemiýa şertlerindäki dünýä çökgünligi döwründe ähmiýeti has artýar. Şol hakykatdan ugur alyp, Türkmenistan energetika, ulag-logistika babatdaky taslamalaryny gürrüňi edilýän halkara guramanyň geoykdysady giňişligini ýerlikli peýdalanmak arkaly, tutuş Ýewraziýa yklymynyň bähbitlerini özara sazlamaga gönükdirýär.

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň geografiýasyny Merkezi Aziýasyz göz öňüne getirmek asla mümkin däl. Hut şonuň üçin-de hormatly Prezidentimiz sammitde ŞHG-ä gatnaşyjy döwletler tarapyndan BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, sebit we halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak» atly Kararnamasynyň taslamasynyň goldanylmagynyň möhüm ädim boljakdygyna ynam bildirdi. Türkmenistan bu resminamany kabul etmek baradaky başlangyjy Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisinde öňe sürmegi göz öňünde tutýar.

Energetika babatda alnanda, ýangyç geçirijileriň ugurlaryny we geografiýasyny diwersifikasiýalaşdyrýan Türkmenistan Ýewraziýa giňişliginde ägirt uly taslamany amala aşyrdy. Ilkinji tapgyry 2009-njy ýylyň ahyrynda ulanmaga berlen, häzirki wagtda 4-nji şahasy gurulýan Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisi Merkezi Aziýa — Hytaý aralygyndaky iri energetika halkasydyr. Bu gaz geçirijiniň ulanyşa girizilen döwründen bäri 300 milliard kub metr türkmen «mawy ýangyjy» Hytaýa eksport edildi. Merkezi Aziýa — Hytaý gaz geçirijisiniň dördünji şahasynyň (D) gurluşygynyň taslamasy iş ýüzünde amala aşyrylýar. Ol Türkmenistan — Özbegistan — Täjigistan — Gyrgyzystan ugry boýunça çekiler. Onuň işe girizilmegi bilen, gaz geçirijiniň umumy geçirijilik ukyby 85 milliard kub metre çenli, türkmen «mawy ýangyjynyň» HHR-e eksportynyň möçberi bolsa ýylda 65 milliard kub metre çenli artar. Şeýlelikde, Türkmenistan Hytaýa turba geçiriji arkaly tebigy gazy ibermekde liderligi saklaýar. Ýeri gelende bellesek, üstümizdäki ýylyň iýunynda Türkmenistan Hytaý tarapyndan 8 milliard amerikan dollaryndan gowrak karzyny doly yzyna gaýtardy. Bu karz serişdeleri dünýäde iri «Galkynyş» gaz käniniň gurluşygyna hem-de özleşdirilmegine gönükdirilipdi. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň gurluşygy bolsa Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agzalyga ymtylýan Owganystanyň ykdysadyýetini dikeltmekde, gurama 2017-nji ýylda agzalyga giren, Günorta Aziýada uly ykdysady kuwwata eýe bolan Pakistan hem-de Hindistan üçin örän möhüm ähmiýete eýedir.

ŞHG-niň giňişligi birwagtlar Aziýany Ýewropa bilen baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýolunyň başlanan sebitidir. Bu ýoluň başlangyjynda oturan Hytaý, onuň ýüreginde ýerleşip, birwagtlar hereketlendirijisi bolan Türkmenistan üçünji müňýyllygyň başynda özara tagallalary birleşdirip, bu taryhy ýoly dikeltmegiň gözbaşynda durlar. Türkmenistan ŞHG-ä agza ýurtlaryň hem bähbitlerini araýan Demirgazyk — Günorta, Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça ulag geçelgeleri babatda ençeme taslamalary amala aşyrdy. Olar Ýuwaş ummanyndan Baltika deňzine, Demirgazyk Ýewropadan Hindi ummanyna çenli aralygy baglanyşdyrmaga mümkinçilik berýär.

Türkmenistanyň başlangyjy bilen gurlan Tejen — Sarahs — Maşat (1996), Gazagystan — Türkmenistan — Eýran (2014) demir ýollarynyň işe girizilmeginiň diňe üç ýurduň gatnaşyklarynyň has ilerlemegine ýardam etmän, eýsem, bu gurama agza döwletleriň ykdysady ösüşine-de oňyn täsirini ýetirýändigi aýdyňdyr. Ýurdumyzyň başlangyjy boýunça eýýäm bu ýoluň geografiýasyny Merkezi Aziýanyň we Orta Gündogaryň çygryndan çykarmak üçin anyk işler edildi. Hytaý-gazak-türkmen-eýran dörttaraplaýyn ulag diplomatiýasy babatda deslapky çärelere badalga berildi. 2016-njy ýylyň başynda bu ýoly peýdalanmak arkaly, Hytaý — Gazagystan — Türkmenistan — Eýran ugry boýunça konteýner otlusynyň synagdan geçirilmegi ýoluň ykdysady bähbidiniň tutuş Ýewraziýa yklymy üçin uly boljakdygyny görkezýär.

Beýik Ýüpek ýolunyň häzirki zamanyň ösen kommunikasiýa ulgamlary esasynda dikeldilmegi — hormatly Prezidentimiziň syýasy öňdengörüjiliginden dömüp çykan pikir. Şunlukda, türkmen Lideriniň başlangyjy, tagallasy hem-de uly töwekgelçiligi bilen, Beýik Ýüpek ýoly hakyky manyda gaýtadan dikeldildi. Ulag-kommunikasiýa babatda Türkmenistanyň öňe sürýän başlangyçlary geljekde Pekinden Stambula, ondan aňryk Ýewropa tarap ulag geçelgeleriniň üstünlikli amala aşyryljakdygyna ynam döredýär.

Duşenbe sammitinde milli Liderimiz ŞHG-ä agza döwletleri BMG-niň howandarlygynda 2022-nji ýylyň aprelinde Türkmenistanda geçiriljek Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ministrleriniň halkara maslahatyna gatnaşmaga çagyrdy. Bu forum Merkezi Aziýanyň ulag-logistika mümkinçiliklerini sebitiň çygryndan çykaryp, ony Ýewraziýa yklymynyň dürli sebitleri bilen baglanyşdyrýan multimodal üstaşyr ulag geçelgelerini döretmäge gönükdirmek boýunça başlangyçlary durmuşa geçirmek babatda gepleşikler üçin amatly meýdança bolar. Umuman alnanda, Türkmenistanyň energetika, ulag-logistika babatdaky halkara başlangyçlary hyzmatdaşlyk boýunça integrasiýalaryň ençemesiniň — Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň bähbitlerini bir ýere jemleýär. Bu bolsa tutuş Aziýa yklymynda ykdysady ösüşi we söwdany ösdürmek nukdaýnazaryndan derwaýysdyr.

Jumamyrat GURBANGELDIÝEW,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň rektory, taryh ylymlarynyň kandidaty.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40897

20.09.2021
Täze gözýetimleri nazarlap

Düýn Birleşen Arap Emirlikleriniň Türkmenistandaky ilçihanasynyň binasynda dostlukly ýurduň maýa goýum mümkinçilikleri bilen tanyşdyrýan habar beriş maksatly çäre guraldy. Oňa Türkmenistanyň söwda-maýa goýum ulgamynda iş alyp barýan ministrlikleriniň we pudak edaralarynyň wekilleri wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşdylar.

Çäräniň dowamynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Türkmenistandaky ilçihanasynyň işleri wagtlaýyn ynanylan wekili Abdul Aziz Abdulla Al-Haşemi çykyş edip, şu ýylyň 2-nji dekabrynda Garaşsyzlygynyň şanly 50 ýyllygyny belleýän Birleşen Arap Emirlikleriniň maýa goýum mümkinçilikleri, ýurdy geljek 50 ýylda ösdürmegiň maksatnamasynda göz öňünde tutulýan wezipeler, maýa goýum ulgamynda türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygy barada giňişleýin gürrüň berdi. Golaýda täze açylan invest.ae internet saýtynyň üsti bilen BAE-de telekeçilik işini alyp barmaga döredilen mümkinçilikler bilen tanyşlyk çykyşyň esasyny düzdi we diplomat türkmen hususyýetçilerini maýa goýum ulgamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça taslamalara işjeň gatnaşmaga çagyrdy.

Bellenilişi ýaly, Birleşen Arap Emirlikleri durnukly ösüşi üpjün etmegiň esasy şertleriniň biri hökmünde ýurda goýulýan maýa goýumlary höweslendirmek babatda hemmetaraplaýyn mümkinçilikleri döredýär. BAE-niň çäginde ýerleşýän erkin ykdysady zolaklaryň 40-synda dünýäniň çar künjeginden gelen telekeçiler 2 müňden gowrak ugur boýunça ykdysady iş alyp baryp bilýärler. Hususyýetçiler, maýadarlar hem-de zehinli şahslar üçin berilýän wiza ýeňillikleri, ýurduň çäginde hereket edýän howa menzilleriniň 100-e golaýy, deňiz portlarynyň 12-si we ulaglaryň beýleki görnüşleri maýa goýum taslamalaryny amala aşyrmaga amatly şertleri döretse, ýurduň açyklygy, çig mal gorlarydyr daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmekde eýeleýän mynasyp orny onuň özüne çekijiligini has-da artdyrýar.

Hususan-da, Birleşen Arap Emirlikleriniň Türkmenistan bilen ähli ugurlarda, şol sanda maýa goýum ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly ähmiýet berýändigi aýratyn nygtaldy. Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýetiniň şu ýylyň 27-nji awgusty — 2-nji sentýabry aralygynda Birleşen Arap Emirliklerine bolan iş sapary munuň aýdyň subutnamasydyr. Onuň çäklerinde «Mubadala», gaýtadan dikeldilýän energiýa serişdelerini, tehnologiýalary öndürmäge ýöriteleşdirilen «Masdar» kompaniýalarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri bilen Türkmenistandaky iri taslamalara maýa goýumlaryny çekmek boýunça netijeli gepleşikler geçirildi, degişli ylalaşyklaryň taslamalary ara alnyp maslahatlaşyldy. Munuň özi ýangyç-energetika, nebiti we gazy çykarmak, gaýtadan işlemek hem-de energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermek ulgamynda özara gatnaşyklary işjeňleşdirmek üçin täze mümkinçilikleri açýar.

Maglumat beriş çäresiniň maýa goýum syýasatyna degişli bölümi tamamlanandan soňra, diplomat öňde boljak dünýä ähmiýetli möhüm waka — Bütindünýä «EKSPO — 2020» sergisiniň açylyş dabarasyna görülýän taýýarlyk işleri barada köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri bilen pikir alyşdy. Mälim bolşy ýaly, pandemiýa zerarly bir ýyl yza süýşürilen ählumumy gözden geçiriliş Dubaý şäherinde şu ýylyň 1-nji oktýabrynda açylyp, oňa dünýä döwletleriniň 190-sy öz milli pawilýony bilen gatnaşar. Şolaryň hatarynda milliligiň, döwrebaplygyň we täzeçil tehnologiýalaryň özboluşly sazlaşygyny emele getirýän Türkmenistanyň pawilýony hem bar.

«Akyllary birleşdirip, geljegi döredýäris» şygary astynda 6 aýlap dowam etjek «EKSPO — 2020» sergisiniň açylan ilkinji günlerinde — 9-njy oktýabrda Türkmenistanyň milli gününiň guralmagy bolsa dünýä jemgyýetçiliginde Garaşsyz Diýarymyza bolan gyzyklanmalary has-da artdyrmaga, ykdysadyýetimiziň dürli pudaklaryna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça hyzmatdaşlar bilen ikitaraplaýyn gepleşikleri geçirmäge amatly şertleri döreder. Şunda bu iri gözden geçirilişiň ähmiýetini hemmetaraplaýyn açyp görkezmekde köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleriniň işjeňliginiň zerurdygyna aýratyn üns çekildi.

Aýgül RAHYMOWA.

«Türkmenistan».



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40815

18.09.2021
«Serhetsiz Hazar»: türkmenistanly žurnalistleriň halkara üstünligi

Ozal habar berlişi ýaly, golaýda Türkmenistanyň wekiliýeti onlaýn usulda Russiýa Federasiýasynyň Astrahan oblastynyň edara ediş merkezinde geçirilen VI Hazar mediaforumyna gatnaşdy. Onuň çäklerinde soňky ýyllarda geçirilmegi däbe öwrülen «Serhetsiz Hazar» atly halkara bäsleşigiň jemi jemlenip, «Neýtralnyý Turkmenistan» gazetiniň bölüm redaktory Irina Imamkuliýewa «Tomaşaçylaryň göwnünden turmak baýragy», gazetiň fotohabarçysy Hasan Magadow bolsa «FotoHazar» ugry boýunça ýeňiji bolmagy başardylar. Munuň özi mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyna türkmenistanly žurnalistleriň özboluşly sowgady boldy.

«Serhetsiz Hazar» atly bäsleşige gatnaşmaga isleg bildirýänleriň sany ýyl-ýyldan artýar. Bu bolsa Hazarýaka sebitiň ýurtlarynyň žurnalistleriniň birek-biregi has içgin tanamak we tejribe alyşmak meýilleri bilen şertlendirilendir. Çünki bu bäsleşige gatnaşmak kenarýaka döwletleriň hyzmatdaşlygy, Hazaryň ykbaly hakynda gaýtadan oýlanmaga itergi berip, olary täze döredijilik gözleglerine ruhlandyrýar.

Şu ýyl agzalan bäsleşige sebit ýurtlarynyň 5-sinden döredijilik eserleriniň 60-dan gowragy gowuşdy. Eminler topary tarapyndan deňziň gaýtalanmajak ekologiýasy bilen bagly meseleler «Adam we deňiz», Hazarýaka sebitiň döwletleriniň ykdysady, ekologiýa, medeni, bilim, syýahatçylyk ugurlary boýunça hyzmatdaşlygy «FotoHazar», sebitiň ýurtlarynyň medeniýeti, gözel ýerleri we syýahatçylygy «Hazarýaka ýurtlary bilen tanşyp», sport hem-de sagdyn durmuş ýörelgeleri «Hazar — sagdynlygyň mekany», ýaş awtorlaryň hödürlän işleri bolsa «Täzeçe garaýyş» ýaly ugurlaryň jemi 5-si boýunça eserleriň iň gowulary mälim edilip, ýeňijilere degişli diplomlardyr gymmat bahaly sowgatlar gowşuryldy. Olaryň hatarynda Hazarýaka ýurtlaryň bäşisiniň hem iri köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri bar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň birinji Hazar ykdysady forumynda eden taryhy çykyşynda nygtaýşy ýaly, biz Hazaryň parahatçylyk, dostluk we ylalaşyklylyk deňzi bolmalydygyny öwran-öwran aýdýarys. Bu sözleriň manysy üýtgewsizdir. Ol hemişe-de derwaýys bolmagynda galar. Hazarýaka sebit bilen baglanyşykly guralýan islendik çäräniň, maslahatdyr duşuşyklaryň, döredijilik bäsleşikleriniň esasy maksady hem hut şu hakykaty açyp görkezmekden, asyrlaryň dowamynda jebislikde ýaşamagyň özboluşly nusgasyny döreden sebitiň halklaryny birek-birek bilen has-da ysnyşdyrmakdan ybaratdyr. 2018-nji ýylyň 12-nji awgustynda Hazaryň Konstitusiýasynyň — Hazar deňziniň hukuk derejesi hakynda Konwensiýanyň kabul edilmegi bilen, kenarýaka döwletleriň hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykdy. Munuň özi goňşy ýurtlaryň media wekilleri üçin-de täze gözýetimleri açdy.

Dostlukly döwletleriň habar beriş serişdelerinde iş alyp barýan žurnalistleriň onlarçasyny bir meýdança jemleýän «Serhetsiz Hazar» atly halkara bäsleşikde kärdeşlerimiziň ýeňiji bolmagy bolsa olaryň döredijilikli zähmetiniň giň köpçülik tarapyndan ykrar edilmeginde, türkmen media serişdelerine, şol sanda internet neşirlerine bolan gyzyklanmalary artdyrmakda, iň esasysy bolsa, milli Liderimiziň umumyhazar gün tertibi boýunça öňe sürýän möhüm başlangyçlaryny sebitiň media giňişliginde has-da ilerletmekde nobatdaky ädim boldy. Biz hem abraýly bäsleşikde ýurdumyza mynasyp wekilçilik edip, ýeňiji bolan žurnalistlerimizi tüýs ýürekden gutlap, olara döredijilik gözleglerinde täze üstünlikler arzuw edýäris.

(Ýörite habarçymyz).



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40356

14.09.2021
Türkmenistan — Milletler Bileleşigi: ynam, jogapkärçilik, ykrar

Şu gün — 14-nji sentýabrda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisi açylýar

Şu gün Ýer ýüzünde köptaraplaýyn gepleşikler üçin ýeke-täk forum bolup hyzmat edýän Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji ýubileý mejlisi resmi taýdan öz işini tamamlaýar. Tutuş dünýäni gurşap alan adatdan daşary ýagdaýlara garamazdan, ýylyň dowamynda Baş Assambleýanyň plenar mejlisleriniň 103-siniň, ýokary derejeli duşuşyklaryň 16-synyň, ýörite mejlisleriň 2-siniň geçirilmegini, ählumumy gün tertibiniň derwaýys meseleleri boýunça Kararnamalaryň 320-den gowragynyň kabul edilmegini bolsa onuň üstünlikleriniň hataryna goşup bileris. Şunda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisinde wise-başlyklyk eden Bitarap Türkmenistanyň tagallalary, öňe süren halkara başlangyçlary aýratyn nygtalmaga mynasypdyr. Bu jogapkärli wezipäni indi 6-njy gezek abraý bilen ýerine ýetiren ýurdumyz şu gün — 14-nji sentýabrda badalga alýan 76-njy mejlisde-de ileri tutýan garaýyşlaryny, milli Lideriniň täzeçil tekliplerini dünýä bileleşigine hödürlär.

Geljek ýylyň 2-nji martynda Birleşen Milletler Guramasyna agza bolmagynyň 30 ýyllyk ýubileýini bellejek Türkmenistan geçen taryhy döwrüň dowamynda bu abraýly düzümiň ygtybarly hyzmatdaşyna, özboluşly daşary syýasy derejesi bilen, Merkezi Aziýada parahatçylygy berkitmekde onuň hakyky daýanjyna öwrüldi. Türkmenistan bilen Milletler Bileleşiginiň strategik hyzmatdaşlygy hakynda gürrüň edenimizde, biz munuň hakykatdan-da, şeýledigini anyk delillendirýän maglumatlary öwran-öwran gaýtalaýarys. Bu gün gündelik durmuşymyza ornan bu hakykat dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan hem biragyzdan ykrar edilýär, Bitaraplyk derejesi BMG tarapyndan iki gezek goldanylan türkmeniň sözi bitewülige, raýdaşlyga, nurana geljegi gurmaga çagyryş bolup ýaňlanýar. Hormatly Prezidentimiziň 1-nji sentýabrda talyplardyr mekdep okuwçylarynyň öňünde geçen taryhy sapagynda buýsanç bilen nygtaýşy ýaly, biziň halkara başlangyçlarymyz Birleşen Milletler Guramasy we beýleki abraýly düzümler tarapyndan yzygiderli goldanyp gelinýär. Şeýdip, gönezliginde parahatçylygy döretmek sungaty duran Bitaraplyk syýasatymyzyň netijesinde, dünýäniň geosyýasy giňişliginde «Türkmenistan» atly parlak ýyldyz döredi.

Geosyýasy giňişlikde dörän «Türkmenistan» atly parlak ýyldyzyň has-da ýalkym saçmagynda milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýiti pähim-parasadynyň, daşary syýasat strategiýasynyň netijeliliginiň gymmatly orun eýeleýändigini ilkinji nobatda aýtmak zerur. Çünki käbir ýewropaly diplomatlaryň pikiriçe, diplomatiýa ylym bilen deňeşdirilende, köp derejede sungatdyr. Şeýle diýmek bilen, olar daşary syýasaty amala aşyrmaga gatnaşýanlaryň şahsy häsiýetlerine has ýokary ähmiýet berýärler. Täze taryhy şertlerde hormatly Prezidentimiz türkmen diplomatiýasynyň parahatçylyk söýüjiligiň, ylalaşyklylygyň diplomatiýasy, Bitaraplygyň türkmen nusgasynyň bolsa parahatçylyk döretmegiň sungaty hökmünde Ýer ýüzünde ykrar edilmegini gazandy. Diňe Baş Assambleýanyň 75-nji mejlisiniň dowamynda türkmen diplomatiýasynyň gazanan üstünliklerine gysgaça ser salanymyzda-da, muňa anyk göz ýetirip bileris:

Türkmenistan tamamlanan ýubileý mejlisde wise-başlyklyk etdi.

Bir ýyllyk mejlisiň dowamynda Türkmenistanyň öňe süren başlangyçlary esasynda «Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny», «Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny», «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek», «Birleşen Milletler Guramasynyň we Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň arasynda hyzmatdaşlyk» atly Kararnamalaryň 4-si kabul edildi.

Ýurdumyz 2022 — 2024-nji ýyllar döwri üçin BMG-niň Gender deňligi hem-de zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek meseleleri boýunça düzüminiň Ýerine ýetiriji geňeşiniň (BMG — Zenanlar) agzalygyna, BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň 2021 — 2023-nji ýyllar döwri üçin wise-başlyklygyna saýlanyldy.

6-njy awgustda Hazaryň türkmen kenarynda geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň jemleri boýunça kabul edilen Bilelikdäki Beýannama hem-de Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogynyň Jarnamasy BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň resminamasy hökmünde kabul edildi.

Baş Assambleýanyň ýubileý mejlisiniň Türkmenistanyň başlangyjy bilen «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen ýylda geçmegi bolsa guramanyň dünýä syýasatynda parahatçylyk hem-de özara ynanyşmak medeniýetini berkitmek boýunça tagallalaryny işjeňleşdirmekde ýurdumyzyň aýratyn goşandydyr.

XXI asyryň ählumumy howpuna öwrülip, giň geografik çäkleri gurşap alan koronawirus ýokanjynyň ýaýramagyna garşy göreşmek bilen baglylykda, Milletler Bileleşiginde ýurdumyzyň öňe sürýän başlangyçlarynda lukmançylyk diplomatiýasy ugrunyň kemala gelendigine ünsi çekmek zerur. Bu barada milli Liderimiz şu ýylyň 5-nji iýulynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň Başlygy Wolkan Bozkyr bilen geçiren duşuşygynda-da aýratyn nygtap, şeýle diýdi: «Häzirki wagtda koronawirus pandemiýasy dünýä jemgyýetçiligi üçin esasy howplaryň biri bolmagynda galýar. Türkmenistan BMG-niň Baş sekretarynyň çagyryşlaryny hem-de Baş Assambleýanyň 75-nji mejlisiniň Başlygynyň bu wehime garşy göreşmek we onuň ykdysady hem-de durmuş taýdan ýaramaz täsirlerini peseltmek boýunça halkara tagallalary birleşdirmek baradaky başlangyçlaryny doly goldaýar». Şoňa görä-de, geçen ýylda öňe sürlen teklipler dowam etdirilip, nobatdaky, 76-njy mejlisde-de bu ugur Türkmenistanyň ileri tutýan garaýyşlarynyň hatarynda ilkinji orunda kesgitlendi.

Hususan-da, bu ýerde gürrüň BSGG-niň öýken sowuklama keseline garşy göreşmek boýunça köptaraplaýyn guralyny ýola goýmak, koronawirus ýokanjynyň genomyny öwrenmek üçin Ýörite maksatnamany düzmek, guramanyň Ýiti ýokanç keselleri bejeriş we olaryň öňüni alyş usulyýet merkezini döretmek, Merkezi Aziýada Epidemiologiýa, wirusologiýa we bakteriologiýa merkezini açmak barada barýar. Şunda ýurdumyzyň garaýşy üýtgewsizdir: Türkmenistan koronawirusyň ýaýramagy bilen bagly meseleleriň syýasylaşdyrylmagyny ýol berilmesiz hasaplaýar hem-de gurama agza döwletleri bu howpa garşy göreşde jebislige, raýdaşlyga çagyrýar.

Elbetde, häzirki zaman dünýäsinde adamzadyň ýüzbe-ýüz bolýan howpy diňe pandemiýa däl, deňsizlik, özara ynamyň pese gaçmagy, howanyň üýtgemegi, terrorçylykly hereketler, syýasy gapma-garşylyklar, migrasiýa meseleleri... hem ählumumy gün tertibiniň tizden-tiz çözgüdi tapylmaly ugurlarynyň hataryna girýär. Çünki hut şu kynçylyklar «Gün tertibi — 2030-yň» durmuşa geçirilmegini bökdäp, bu babatda adamzadyň tagallalarynyň birleşdirilmegini derwaýys zerurlyga öwürýär. Baş Assambleýanyň mejlisleri bolsa bilelikde bir meýdança ýygnanyp, geljek üçin anyk çelgileri kesgitlemäge, olar boýunça netijeli çözgütleri kabul etmäge mümkinçilik berýär.

Şeýle mümkinçilikden peýdalanyp, Türkmenistan 76-njy mejlisde-de agzalan ugurlaryň ählisi babatda öz çemeleşmelerini beýan eder. Olaryň hatarynda halkara syýasatdan başlap, howpsuzlyk meseleleri, Merkezi Aziýada, şol sanda Owganystanda parahatçylygy pugtalandyrmak, kiberjenaýatçylyga garşy göreşmek, adam hukuklaryny goramak, ulag, energetika, ekologiýa, bir söz bilen aýdylanda, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek bilen bagly täze teklipdir başlangyçlaryň birnäçesi bar. Munuň özi Bitarap Türkmenistanyň hemişe parahatçylygyň, agzybirligiň, abadan durmuşda ýaşamagyň tarapdarydygyny, şu asylly ýörelgäni dowam etdirip, ýakyn-u-alysdaky döwletler, iri halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy barha ösdürýändigini görkezýär. Milliardlarça ynsana has oňat geljegi gurmaga umyt berýän Birleşen Milletler Guramasy bolsa, hormatly Prezidentimiziň yzygiderli nygtaýşy ýaly, biziň ýurdumyz üçin möhüm, ileri tutulýan hyzmatdaş bolupdy we şeýle bolmagynda-da galýar.

Aýgül RAHYMOWA.

«Türkmenistan».



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40363

14.09.2021
Bir taglymat — iki sebit

Türkmenistanyň «Merkezi Aziýa — Hazar sebiti» atly parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagyny döretmek başlangyjy häzirki döwrüň gereklenilýän taglymaty bolup orta çykýar.

Şeýle teklibi BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň garamagyna hödürlemek barada Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 20-nji awgustynda geçirilen mejlisinde habar berildi we ol bada-bat kalplara ornady. Bu başlangyjyň dünýäniň iň uly münberinde biragyzdan goldaw tapjakdygyna ildeşlerimiz birjik-de şübhelenmeýärler.

Eýsem, şeýle bolar diýip ynamly aýtmaga nämeler esas berýär?!

Munuň delilleri örän kändir we olaryň iň esasysy bu başlangyjyň halkymyzyň ýürek töründen syzylyp gaýdýandygydyr hem-de onuň diňe Merkezi Aziýa bilen Hazar sebitiniň däl-de, eýsem, bütin dünýäniň halklarynyň iň arzyly islegini, ýagny pugta parahatçylygy üpjün etmäge diňe bir goşant goşmak bilen çäklenmän, şol parahatçylygy döretmäge ukyplylygydyr. Özüňiz pikir edip görüň! Biziň ýaşaýan sebitimiz — Aziýanyň ýüregi. Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlary sebiti hemmetaraplaýyn ösdürmek, sebit üçin örän ähmiýetli bolan suw üpjünçiligi, ekologiýa abadançylygy ýaly derwaýys meseleleri bileleşip çözmek, dünýä bazaryna bilelikde çykmak, ähli ugurlarda hyzmatdaşlygy giňeltmek, ahyrky netijede bu işleriň hemmesini sebitiň halklarynyň bähbidine gönükdirmek arkaly ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak, her halkyň milli gymmatlyklaryna hormat goýup, dost-doganlygy berkitmek ýaly işlerde bir maksada gulluk etmek babatda pikiri goldadylar. Şu ýerde Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynda (2021-nji ýylyň 6-njy awgusty, Awaza, Türkmenistan) kabul edilen Bilelikdäki Beýannamany ýatlalyň! Biziň halklarymyzda aýdylýan söz bilen edilýän işiň hiç haçan aýra çykmaýandygyny göz öňünde tutup, ýakyn wagtda şol Beýannamada bellenilen wezipeleriň ýerli-ýerden durmuşa geçirilip başlanjakdygyny aýdyp bolar. Gürrüňi edilýän başlangyjy dünýä bileleşigine hödürlemäge taýýarlamak bilen, Türkmenistan eýýäm şol işleri amal etmäge girişdi diýip bolar.

Hawa, biziň sebitimiziň ajaýyp geljegi bardyr. Umuman, sebitiň ösüşi şu wagtam pes däl, ýöne «Kämilligiň çägi ýok» diýlişi ýaly, ösüş-özgertmeleriň badyny hem hiç haçan peseltmeli däldir, çünki üstünlik — hereketde. Merkezi Aziýany bilelikde, agzybirlikde düýpli galkyndyrmaga alnan ugur sebiti Aziýanyň ösen merkezine öwürmek bilen birlikde, ony dünýäniň hem baryp görmäge höwes edilýän künjegine öwrer. Bu howaýy gürrüň däl-de, hut şeýle boljak işdir. Bu aýdylanlary Türkmenistanyň mysalynda hem delillendirmek mümkin.

“Merkezi Aziýa — Hazar sebiti” atly başlangyjyň öňe sürülmegi bilen biziň doganlyk halklarymyzyň, şol sanda türkmenleriň hem beýik häsiýeti açylýar. Türkmen aga diňe maňa bolsun diýip ýaşamaýar, ol goňşy-golamlaryň, ýagny goňşy halklarynyň hemmesine edil özüne isleýşi ýaly gowulyklary isleýär, onuň şeýle bolmagy üçin elinde baryny edýär. Türkmenistanyň teklip etmekçi bolýan başlangyjy halkymyzyň bu häsiýetiniň häzirki zaman geoşertlerine laýyklykda ýüze çykmasydyr. Bu başlangyçda durmuş zerurlygy jemlenendir. Bu hakynda oýlananyňda, ilki bilen oýuňa gelýän zat Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň çuňňur oýlanyşyklydygydyr, onda uzakdan görüjilik, iň esasy-da, abadan geljegi üpjün etmek höwesi we başarnygy jemlenen. Türkmenistandan gözbaş alýan parahatçylyk ýoly, ynanyşmak ýoly, hyzmatdaşlyk ýoly, görşümiz ýaly, ilki öz sebitimize dolýar, soňra Hazar sebitine, soňlugy bilen Kawkaz ýurtlaryna, has aňyrrak gitseň, Ýewropa we beýleki yklymlara ýaýraýar.

Hazar deňzi Merkezi Aziýa ýurtlaryny dünýä bilen baglanyşdyrýar. Bu ýerde netijeli hyzmatdaşlyk üçin ýurtlara diýseň oňat mümkinçilikler açylýar, şol mümkinçilikleri doly ulanmaga Türkmenistanyň öňe sürýän başlangyjy hyzmat eder. Türkmen topragynda dörän taglymat, hakykatda, diňe iki sebiti däl-de, dünýäni birleşdirmäge, hyzmatdaşlyk etmäge, parahatçylygy berkitmäge, halklary ýakynlaşdyrmaga gulluk edýär. Bu taglymatyň gymmaty, ine, şundadyr. Şu nukdaýnazardan ony ýollary ýagtyldýan Güne meňzedesiň gelýär.

Ýeri gelende aýtsak, bu başlangyjy tizara durmuşa ornaşdyrmaga, aýdylyşy ýaly, maddy şertler eýýäm döredilendir. Biz şunda, ilki bilen, Türkmenistanyň, galyberse-de, sebitiň beýleki döwletleriniň üstaşyr ulag geçelgeleriniň, aragatnaşyk we elektrik, şeýle hem gaz geçirijileriniň, beýleki infrastrukturalaryň bardygyny, olaryň hereketdedigini göz öňünde tutýarys. Bazar gatnaşyklaryny ösdürmek, ylym-bilim babatda hyzmatdaşlygy giňeltmek, täze tehnikalar we tehnologiýalar, garaz, doly bahaly durmuş şertlerini üpjün etmek babatda ägirt uly mümkinçilikleriň döreýändigini aýratyn nygtamaly.

Ministrler Kabinetiniň şol mejlisinde Türkmenistanyň täze başlangyjy BMG tarapyndan goldanylan ýagdaýynda, onuň degişli syýasy-hukuk meseleleriniň Türkmenistanda geçirilmegi göz öňünde tutulýan VI Hazar sammitinde ilik-düwme seredilip we kabul edilip bilinjekdigi hakynda aýdyldy. Görnüşi ýaly, bu başlangyja düýpli taýýarlyk görlüpdir we ol, nesip bolsa, BMG-niň Baş Assambleýasynda doly goldaw tapar diýip pikir edýäris.

Magtymguly Pyragyda:

Sözläbilseň ýagşy sözle,
Halk ýamanyň bizarydyr —

diýen setirler bar. Ine, Türkmenistanyň bu başlangyjy Magtymguly atamyzyň aýdan şol ýagşy sözlerindendir.

Ýoluň ak!

Seýitguly GELDIÝEW.

“Türkmenistan”.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40139

11.09.2021
Parahatçylygyň we ösüşiň taglymaty

1-nji sentýabrda — Bilimler we talyp ýaşlar gününde ýurdumyzyň bilim ulgamynda, aýratyn-da, ýaş nesilleriň durmuşynda taryhy waka bolup geçdi. Şol gün hormatly Prezidentimiz talyplardyr mekdep okuwçylary bilen duşuşyp, döwlet Baştutany, Belent Serkerdebaşy, mugallym, professor, akademik hökmünde nusgalyk okuw sapagyny geçdi. Munuň özi milli Liderimiziň ýokary ylmy-pedagogik we mugallymçylyk-halypalyk ussatlygyny açyp görkezmek bilen, Diýarymyzda ylym-bilime, ýaş nesillere döwlet derejesinde bildirilýän üns-aladany nobatdaky gezek tassyklady.

Hormatly Prezidentimiziň bu taryhy sapagynda Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň geçen taryhy ýoly, mähriban halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş ösüşi, häzirki ýaşlarymyzyň döwletiň, jemgyýetiň, ene-atanyň we maşgalanyň öňündäki wezipe borçlary hakynda çuňňur seljermä esaslanan garaýyşlar beýan edildi. Türkmenistan tarapyndan saýlanyp alnan oňyn Bitaraplyk ýörelgesiniň netijeliligi, onuň parahatçylygyň, dostlugyň hem-de doganlygyň dabaralanmagyna itergi berýändigi aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasaty parahatçylygyň ýoludyr, dünýä halklaryny dost-doganlyga çagyrýan ýoldur.

Döwlet Baştutanymyzyň ýaşlara beren öwüt-ündewleri, beýan eden binýatlyk garaýyşlary milli ösüşiň düýpli meselelerini öz içine almak bilen, ýurdumyzyň halkara gatnaşyklarynyň, daşary syýasatynyň we diplomatiýasynyň derwaýys ugurlaryny hem açyp görkezdi. Durnukly ösüşiň özenini düzýän halkyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmak, ykdysady özgertmeleri çaltlandyrmak baradaky strategik ýörelgeler mazmun taýdan esaslandyrylyp, Türkmenistanyň gatnaşmagynda energetika, ulag-kommunikasiýa ulgamlarynda durmuşa geçirilýän iri sebit taslamalarynyň ähmiýeti nygtaldy. Şolaryň hatarynda goňşy Owganystanyň durmuş-ykdysady taýdan dikeldilmegine saldamly goşant goşjak Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe (Lapis Lazuli), TRASEKA geçelgeleriniň taslamalaryny, Akina — Andhoý, Ymamnazar — Akina, Serhetabat — Turgundy ugurlary boýunça gurulýan demir ýollary we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlaryny görkezmek bolar.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, Garaşsyzlyk ýyllary içinde ýurdumyzyň ösüşiniň her bir tapgyrynda durmuş-ykdysady özgertmeler amala aşyryldy. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hem biz durmuş taýdan ösüşi, ykdysady özgertmeleri üpjün edýän maksatnamalary üstünlikli amala aşyrýarys. Düýpli özgertmeler ykdysadyýetimiziň ähli ugurlaryny gurşap alýar. Häzirki wagtda kompýuterleriň, dürli görnüşli elektron enjamlardyr okuw-görkezme esbaplarynyň öz ýurdumyzda öndürilmegi Türkmenistanyň ösen industrial senagaty döredýändigine, öňdebaryjy, ýokary tehnologiýalary işjeň özleşdirýändigine aýdyň şaýatlyk edýär.

Milli Liderimiz çykyşynyň dowamynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň zerurdygy barada aýdyp, şeýle diýdi: «Bäsdeşlige ukyply, ösüşiň ýokary depginlerini gazanmagyň möhüm şerti hökmünde önümçilige sanly tehnologiýalary ornaşdyrýarys. Bu ugurdan ýaş hünärmenleri taýýarlamaga uly ähmiýet berýäris. Sebäbi innowasiýalar, häzirki zaman ylymlary, nanotehnologiýalar, sanly ulgam adamzat jemgyýetini öňe alyp barýar». Şunda milli ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda sanly tehnologiýalaryň işjeň ulanylmagynyň ýokary netijeleri gazanmaga, önümçiligiň depginini güýçlendirmäge, ahyrky netijede bolsa halkyň durmuş-ýaşaýyş şertlerini gowulandyrmaga ýardam berjekdigi öz-özünden düşnüklidir. Hormatly Prezidentimiziň ýokary tehnologiýalar bilen üpjün edilen, serişde we energiýa tygşytlaýjy, ekologik taýdan arassa, bäsdeşlige ukyply elektron senagaty döretmekde hususy kärhanalaryň ornuny berkitmek barada aýdanlary bolsa bu ugurda alnyp barylýan işleriň sazlaşykly ýola goýulmagynda aýratyn ähmiýetlidir.

Mälim bolşy ýaly, häzirki zaman ösüşiniň tizligi maglumat jemgyýetiniň kämilleşmegi bilen kesgitlenilýär, ýagny maglumat bu gün hakyky öndüriji kuwwata eýe bolýar. Maglumat ulgamlarynyň kämilleşmegi esasynda adamzat jemgyýeti dördünji senagat rewolýusiýasy eýýamynda ýaşaýar. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, sanly tehnologiýalaryň çalt ösmegi bilen, bütin dünýäni öz içine alýan aragatnaşyk ulgamy döredilýär, täze pudaklardyr düşünjeler peýda bolýar. Döwrüň bu täzelikleri biziň jemgyýetimize hem giňden ornaşýar. Bu bolsa dünýäniň sanly giňişligine ýurdumyzyň işjeň goşulyşmagyny, halkara bazarda bäsdeşlige ukyply bolmagyny üpjün edýär. Şoňa görä-de, milli Liderimiz ýaşlarymyza innowasion barlaglara işjeň gatnaşmagy, täze tehnologiýalary döretmegi, dünýäniň ählumumy tehnologik ösüşinden yza galmazlygy wesýet etdi.

Umumy okuw sapagynda beýan edilen binýatlyk garaýyşlaryň biri-de halal zähmet hakyndaky düşünjäniň derwaýys derejä göterilmegidir. Bu babatda hormatly Prezidentimiz şeýle diýdi: «Halal zähmet ynsanyň abraý-mertebesini, ömrüniň manysyny artdyrýar. Şoňa görä-de, ýaşlara şeýle sargyt edesim gelýär: beýik maksatlara ýetmek üçin zähmeti hemişe özüňize hemra ediniň! Siziň çekýän zähmetiňiz hemişe halal, ile-ýurda bähbitli bolsun!». Şu ýerde zähmet düşünjesi örän giň manyny, ýagny tutuş halkymyzyň bir jan, bir ten bolup, agzybir zähmet çekmegini hem aňladýar. Munuň özi jemgyýetçilik ösüşinde gadymyýetden başlap, şu güne çenli adam zähmetiniň hemişe ilkinji nobatda durýandygyny subut edýär. Şeýlelikde, zähmetiň halal bolmagy, onuň ähli ösüşleriň, şol sanda ykdysadyýetiň we ýaşaýyş abadançylygynyň özeninde goýulmalydygy hakyndaky garaýyşlar çykyşyň içinden eriş-argaç bolup geçdi.

«Bu gün Bitarap Türkmenistan sebit, yklym, umumadamzat ähmiýetli başlangyçlar bilen yzygiderli çykyş edýär. Durnukly ösüş maksatlary, öňüni alyş diplomatiýasy, derwaýys sebit meseleleri boýunça daşary syýasy we geoykdysady başlangyçlarymyz döwletimiziň dünýä jemgyýetçiliginiň umumadamzat ähmiýetli çözgüdine anyk goşant goşýandygyny görkezýär» diýýän milli Liderimiziň daşary syýasy strategiýasy hemişelik Bitarap Türkmenistanyň halkara giňişlikde tutýan ornuny hem-de ähmiýetini ýokarlandyrmagy maksat edinýär. Täze transkontinental ulag-kommunikasiýa ulgamlaryny gurmak, energiýa serişdeleriniň dünýä bazaryna iberilmeginiň has tygşytly ýollaryny gözlemek boýunça oňyn başlangyçlaryň yzygiderli öňe sürülmegi we durmuşa geçirilmegi ýurdumyzda «Açyk gapylar» syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygyny dolulygyna açyp görkezýär.

Begenç KARAÝEW.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary instituty.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/40007

10.09.2021
Ynsanperwerlik ýoly bilen

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, ata-babalarymyzyň il bilen bolmak, birek-birege kömek etmek, dertli gününde derdini, begenen gününde şatlygyny paýlaşmak ýörelgeleri halkymyzyň baý durmuş tejribesinden, nusga alarlyk medeniýetinden habar berýär. Olar döwletliligi, rysgal-bereketliligi, ýagşy niýetliligi, pespälligi, ynsanperwerligi ömrüň manysy hasap edipdirler. Şu ýörelgelere eýerilip, ýaşlarda adamzadyň bagtly ýaşaýşy üçin iň gerekli bolan asyllylyk, medeniýetlilik, ynsanperwerlik, birek-birege goldaw bermek ýaly häsiýetler terbiýelenýär.

Ýurdumyz özara kömek bermegiň köpasyrlyk däplerine eýerip, beýleki döwletlere we halklara kömek goluny uzatmaga hemişe taýýar. Hormatly Prezidentimiziň Buýruklaryna laýyklykda, dostlugyň hem-de hoşniýetli goňşuçylygyň nyşany hökmünde, Russiýa Federasiýasynyň Astrahan welaýatyna Türkmenistanda öndürilen önümleriň, tutuş adamzat üçin hakyky synaga öwrülen koronawirus pandemiýasy sebäpli dörän çylşyrymly ýagdaýlar bilen baglylykda, dostluk kömeginiň berilmegi, şeýle hem goňşy Owganystana we Eýrana ynsanperwerlik ýükleriniň ugradylmagy häzirki kynçylykly döwürde ýakyn goňşularymyza edilýän goldawyň nobatdaky subutnamasydyr. Ýakynda bolsa hormatly Prezidentimiz Türkiýe Respublikasynda ýangyn sebäpli ejir çekenlere lukmançylyk kömegini bermek maksady bilen, ýene-de bir Buýruga gol çekdi. Olara degişli derman we saglygy goraýyş maksatly serişdeleri ynsanperwerlik kömegi hökmünde muzdsuz bermek Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligine tabşyryldy.

Ata-babalarymyzdan gelýän ruhy ýörelgelerimiz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe öz mynasyp dowamyny tapýar. Munuň şeýledigini «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» atly şygar astynda geçýän ýylymyzda amala aşyrylýan sogaply işlerden hem açyk-aýdyň görmek bolýar. Şolaryň biri hem hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, bagtyýarlyk döwründe ösüp gelýän ýaş nesilleri durmuş taýdan goramak, howandarlyga mätäç çagalaryň saglygynyň dikeldilmegine ýardam bermek, olaryň bagtyýar durmuşda ýaşamagy hem-de belent ynsanperwerlik häsiýetleriniň kemala gelmegi üçin amatly şertleri döretmek maksady bilen, şu ýylyň mart aýynda ýörite haýyr-sahawat gaznasynyň döredilmegidir. Bu gaznanyň döredilmegi, oňa Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Karary bilen, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň adynyň dakylmagy halkymyzda uly buýsanç duýgusyny döretdi. Munuň özi biziň geljegimiz bolan ýaş nesil hakdaky aladadyr.

Bilşimiz ýaly, ýurdumyzda çagalar öýleriniň, mekdep-internatlarynyň täze, döwrebap binalary gurulýar. Döwletliler köşgüniň çagalaryna baýramçylyklarda hormatly Prezidentimiziň adyndan ýörite sowgatlar gowşurylýar.

Milli Liderimiziň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda giňden hem çuňňur beýan edişi ýaly, ejize hossarlyk etmek halkymyzyň öňden gelýän döwletlilik ýörelgeleriniň biridir. Şonuň üçin ýurdumyzda kömege mätäç çagalara goldaw etmekde şeýle gaznanyň döredilmeginiň ähmiýeti örän uludyr. Döwlet Baştutanymyzyň hut özüniň ýaş nesil hakdaky nusgalyk aladasy netijesinde, ýurdumyzda çagalaryň bagtly ýaşamaklary üçin ähli şertleriň döredilmegi, mähir-söýgi bilen gurşalyp alynmagy olaryň geljekde Watana wepaly, ilhalar ynsanlar bolup ýetişmeginde uly ähmiýete eýedir.

Golaýda bolsa hormatly Prezidentimiz ýaş nesil, onuň saglygy baradaky aladanyň Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugrudygyny belläp, Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasyndan Ahal welaýatynyň şäher we etrap hassahanalarynyň çagalar bölümleri üçin döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen «Tiz kömek» awtoulaglarynyň 10-syny sowgat berdi. Bilşimiz ýaly, Arkadag Prezidentimiziň ynsanperwer syýasaty netijesinde, ozal şol gaznadan Lebap, Balkan, Daşoguz, Mary welaýatlarynyň hersiniň şäherleriniň we etraplarynyň hassahanalarynyň çagalar bölümlerine şeýle awtoulaglar gowşurylypdy. Bu sowgatlar diňe bir ak ýektaýly lukmanlary däl, eýsem, ähli halkymyzy tüýs ýürekden begendirdi. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň ähli ugurlarda uly rowaçlyklara eýe bolýandygyny ýene bir ýola bütin aýdyňlygy bilen görkezdi. Şunuň bilen baglylykda, ýene-de bir guwandyryjy zat, Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzdaky degişli lukmançylyk edaralarynda howandarlyga mätäç näsag çagalara dürli operasiýa bejergilerini geçirmek üçin, haýyr-sahawat gaznasyndan serişde bölüp bermek hakynda çözgüt kabul etdi.

Dünýäde edilen her bir ýagşy iş sogaply işlerden saýylýar. Ýöne çagalar hakda edilýän şular ýaly aladalaryň sogaby ölçärden has artykdyr. Şonuň üçin bütin dünýäde öz ynsanperwerlik ýoly bilen giňden tanalýan hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, tutumly işleriniň hemişe rowaç bolmagyny arzuw edýäris.

Baýramgül GELDIMÄMMEDOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/39537

06.09.2021
Türkmenistan – Ýewropa Bileleşigi: özara bähbitli hyzmatdaşlygyň netijeli ugurlary

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Ýewropa Bileleşiginiň Başlygy Şarl Mişeliň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy. Söhbetdeşler mähirli salamlaşyp, Türkmenistanyň hem-de ÝB-niň ýurtlarynyň hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmaga mümkinçiligiň dörändigine kanagatlanma bildirdiler. Bu söhbetdeşlik ikitaraplaýyn we halkara gün tertibiniň meseleleri boýunça pikir alyşmaga oňat mümkinçilik döredýär. Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaşlygy has-da giňeltmegi ugur edinýändigini tassyklap, bu gün öňümizde hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny giňeltmek wezipesiniň durýandygyny belledi. Şol meseleleriň hatarynda Merkezi Aziýa sebitinde hem-de onuň bilen çäkleşýän zolaklarda parahatçylygy we howpsuzlygy saklamak, Durnukly Ösüş Maksatlaryny ýerine ýetirmek, energetika howpsuzlygy, ulag, ekologiýa, suw serişdelerini peýdalanmak meseleleri bar.

Söhbetdeşligiň dowamynda Ýewropa bilen ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň hereket edýän hyzmatdaşlyk gurallarynyň çäklerinde, hususan-da, «Ýewropa Bileleşigi – Türkmenistan» Bilelikdäki komitetiň, Parlamentara dialogynyň, Adam hukuklary boýunça dialogyň, daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky konsultatiw duşuşyklaryň çäklerinde hem-de hyzmatdaşlygyň aýry-aýry meseleleri boýunça netijeli ösdürilýändigi aýratyn bellenildi. ÝB-niň Baştutany Türkmenistanyň we Ýewropa Bileleşiginiň arasyndaky ynanyşmak esasynda guralýan netijeli gatnaşyklar barada durup geçdi.

Mähriban Arkadagymyz myhmanyň Owganystandaky ýagdaýa berýän bahasy, ýewropa tarapynyň bu ýurt bilen köptaraplaýyn gatnaşyklary babatda garaýşy bilen tanşandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz esasy ýörelgeleriň üçüsi barada durup geçdi. Birinjiden, biz syýasy nukdaýnazardan Owganystandaky ýagdaýy diňe parahatçylyk, syýasy-diplomatik serişdeler we usullar arkaly kadalaşdyrmak ugrunda çykyş edýäris diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi. Goňşy hem-de Bitarap döwlet hökmünde Türkmenistan Owganystanda parahatçylygyň tiz ýola goýulmagy üçin degişli gatnaşyklara we şertleriň döredilmegine ýardam etmäge taýýardyr.

Ikinjiden, ykdysady nukdaýnazardan iri düzümleýin taslamalary, hususan-da, Türkmenistan – Owganystan – Pakistan – Hindistan gaz geçirijisiniň, Türkmenistan – Owganystan – Pakistan ugry boýunça elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlarynyň hem-de Owganystany Türkmenistan bilen birleşdirýän demir ýollaryň taslamalaryny amala aşyrmak bilen bagly meseleleri has-da ilerletmegiň möhümdigini belleýäris. Üçünjiden, parahatçylygy ýola goýmak boýunça häzirki işlere ýardam etmek üçin Owganystana yzygiderli ynsanperwer kömegini bermek meselesi. Şunuň bilen baglylykda, biziň ýurdumyzyň doganlyk owgan halkyna gös-göni ynsanperwer kömegini yzygiderli berýändigi bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Owganystanyň içerki syýasy durnuklylygyna we howpsuzlygyna, doganlyk owgan halkynyň abadançylygyna hemişe uly gyzyklanma bildirip, dostluk hem-de hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine esaslanmak bilen, iki ýurduň halklarynyň taryhy we medeni-siwilizasiýa ýakynlygyndan ugur alyp gelýändigini aýtdy.Biz Owganystandaky ýagdaýyň tiz wagtda kadalaşmagy ugrunda çykyş edýäris. Milli Liderimiz döwlet gurluşynyň özara kabul ederlikli görnüşleriniň tapylmagy netijesinde hem-de goňşy Owganystanda ýaşaýan ähli etniki toparlaryň giňden gatnaşmagynda bu ýurtda hukuk giňişliginde täze milli edaralaryň kemala geljekdigine ynam bildirdi.

Arkadag Prezidentimiz Owganystanyň hoşniýetli goňşusy hem-de BMG tarapyndan hemişelik Bitaraplyk derejesi ykrar edilen döwlet hökmünde Türkmenistanyň BMG-niň Tertipnamasynyň ýörelgelerine we kadalaryna laýyklykda, halkara bileleşigi bilen bilelikde ýurtda parahatçylygy, raýat ylalaşygyny we durnuklylygy gazanmakda, Owganystanyň ykdysady, durmuş hem-de ynsanperwer taýdan ösmeginde owgan halkyna hemmetaraplaýyn ýardam etmäge gönükdirilen işi dowam etdirmäge taýýardygyny belledi. Şunda Owganystana hemmetaraplaýyn ýardam etmek işinde BMG-niň, ÝHHG-niň hem-de ÝB-niň tagallalarynyň işjeňleşdirilmeginiň maksadalaýyk boljakdygy bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz Owganystanda bolup geçýän häzirki ýagdaýda Türkmenistanyň amala aşyrýan işleri barada durup geçip, ýurdumyzyň türkmen-owgan ykdysady gatnaşyklaryny hem-de owgan halkyna zerur ynsanperwer goldawyny bermek boýunça anyk çäreleri görýändigine ünsi çekdi. Türkmenistan hereket edýän şertnamalara laýyklykda, goňşy döwlete elektrik energiýasyny ibermegini dowam edýär, türkmen-owgan serhedinde gözegçilik-geçiriş nokatlarynyň bökdençsiz işlemegi üpjün edilýär. Iki ýurduň ilatynyň saglygyny goramak maksady bilen, global pandemiýa şertlerinde Türkmenistanyň döwlet edaralary serhetden ýük daşalanda, serhediň goralmagyny, gümrük, sanitariýa, fitosanitariýa we gözlegçiligiň hem-de barlagyň beýleki görnüşlerini üpjün etmek meseleleri boýunça «Taliban» hereketiniň wekilleri bilen yzygiderli gatnaşyklary amala aşyrýar.

Milli Liderimiz 1996 – 2001-nji ýyllarda ýurduň çäkleriniň 90 göteriminiň «Taliban» hereketiniň garamagynda bolan goňşy Owganystanyň taryhyndaky çylşyrymly döwürler barada aýdyp, Türkmenistanyň bu ýurduň halkyna ykdysady hem-de ynsanperwerlik kömegini bermegini dowam edendigini belledi. Türkmenistanyň Mazari-Şarif we Hyrat şäherlerindäki konsullyklary şol wagtda hem işlerini dowam edip, Owganystanyň ilatyna konsullyk hyzmatlaryny bermek boýunça öz wezipelerini ýerine ýetirdi. Türkmenistan Owganystandaky çylşyrymly içeri syýasy ýagdaýlara garamazdan, 1999-2000-nji ýyllarda Aşgabatda «Taliban» hereketiniň hem-de şol döwürde Ahmad Şah Masudyň baştutanlygyndaky «Demirgazyk alýansyň» arasynda gepleşikleriň dört tapgyrynyň geçirilmegini gurady. Hormatly Prezidentimiz beýan edilenleri jemläp, wakalaryň geljekde ösüşiniň goňşy ýurtdaky täze häkimiýetiň Merkezi Aziýa ýurtlary hem-de beýleki döwletler bilen gatnaşyklarynyň derejesine bagly boljakdygyna ynam bildirdi.

Milli Liderimiz halkara bileleşigini tolgundyrýan möhüm meseleler boýunça açyk hem-de oňyn söhbetdeşlik üçin ÝB-niň Başlygyna minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň sebitiň mundan beýläk-de parahatçylykly we durnukly ösüşi üçin bilelikdäki tagallalary utgaşdyrmaga taýýardygyny aýtdy.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/39354

03.09.2021
Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisinde Türkmenistanyň ileri tutýan garaýyşlary

Giriş

Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisine dünýäniň gün tertibiniň esasy meselelerini çözmek, ählumumy parahatçylygy, durnuklylygy, howpsuzlygy gorap saklamak hem-de berkitmek işinde BMG-niň esasy we utgaşdyryjy ornuny tassyklamak, Durnukly ösüş maksatlaryny doly möçberde amala aşyrmak boýunça halkara tagallalary yzygiderli birleşdirmek işinde möhüm tapgyr hökmünde garaýar. Baş Assambleýanyň öňde boljak mejlisiniň barşynda Türkmenistan öz işinde Bitaraplyk, goşulyşmazlyk, dawalary we gapma-garşylyklary çözmegiň parahatçylykly, syýasy serişdelerine ygrarlylyk ýörelgelerine berk eýermekden ugur alar.

Türkmenistan halkara hukugyň kadalaryna, ozaly bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasyna üýtgewsiz ygrarly bolmak bilen, döwletara gatnaşyklarda we dünýä ykdysadyýetinde köptaraplylygy pugtalandyrmaga gönükdirilen anyk ädimleri äder. Şunuň bilen baglylykda, sebit we halkara gün tertibinde duran wezipeleri çözmek babatda Türkmenistanyň Prezidentiniň başlangyçlaryny amala aşyrmak boýunça işler dowam etdiriler.

Ylalaşylan köptaraplaýyn çemeleşmeleri işläp düzmek, şeýle hem ählumumy strategiýalary we maksatnamalary amala aşyrmak boýunça Türkmenistanyň alyp barýan syýasaty degişli ugurlarda, BMG-niň Ykdysady we Durmuş geňeşinde, BMG-niň Söwda we ösüş konferensiýasynyň Söwda we ösüş boýunça geňeşinde, BMG-niň Bosgunlaryň işi boýunça Ýokary komissarynyň maksatnamasynyň Ýerine ýetiriji komitetinde, BMG-niň Neşe serişdeleri boýunça komissiýasynda, BMG-niň Ilat we ösüş boýunça komissiýasynda, BMG-niň Durmuş ösüşi boýunça komissiýasynda, BMG-niň Ylym we tehnika boýunça komissiýasynda hem-de guramanyň beýleki düzümlerinde, ýöriteleşdirilen edaralarynyň birnäçesinde agza bolmagy bilen kesgitlener.

Pandemiýa garşy göreşde dünýä bileleşiginiň tagallalaryny birleşdirmek

Türkmenistan täze görnüşli koronawirus ýokanjyna, onuň ýaýramagynyň syýasy we durmuş-ykdysady netijelerine garşy göreşmek boýunça dünýä bileleşiginiň utgaşdyrylan tagallalaryny goldamagy dowam eder. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň ähli agza döwletleriniň hem-de edaralarynyň umumy howpa garşy göreşmekde jebisliginiň we raýdaşlygynyň ähmiýetini belläp, koronawirusyň ýaýramagy bilen bagly meseleleriň syýasylaşdyrylmagyny ýol berilmesiz hasaplaýarys.

Bu ugurda Türkmenistan BMG-niň koronawirus ýokanjyna garşy göreşmek boýunça işlenip taýýarlanylan strategiýalarynyň we meýilnamalarynyň esasynda saglygy goraýyş babatda adatdan daşary ýagdaýlara täsir edilmegini, ählumumy taýýarlygyň berkidilmegini hem-de köpçülikleýin durnuklylygy esasy wezipeleriň biri hasaplaýar. Şunda türkmen tarapy Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň dünýäniň saglygy goraýyş ulgamynda umumy howplar babatda özara ylalaşykly jogaplary işläp taýýarlamak boýunça köptaraplaýyn gepleşikleriň geçirilýän esasy ýeri bolup durýandygyny belleýär.

Dünýä ykdysadyýetini dikeltmegiň aýratyn esasy ugurlary boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň ugurdaş düzümleriniň işiniň güýçlendirilmegini pandemiýanyň ýaramaz ykdysady täsirlerini azaltmagyň has netijeli usuly hasaplaýarys.

Şunuň bilen baglylykda, 2021-nji ýylyň 29-njy iýulynda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamasynyň düzgünlerine esaslanyp, adatdan daşary ýagdaýlarda halkara ulag ulgamynyň durnuklylygyny pugtalandyrmak boýunça tagallalarymyzy işjeňleşdirmegi maksat edinýäris.

Şu maksat bilen, pandemiýa garşy göreşmek boýunça ählumumy maksatnamalaryň hem-de adatdan daşary ýagdaýlara täsir etmek babatda BMG-niň strategiýalarynyň, şol sanda 2015 — 2030-njy ýyllar üçin hereketleriň Sendaý çarçuwaly Maksatnamasy ýaly saglygy goraýyş ulgamyndaky maksatnamalaryň özara baglanyşygynyň berkidilmegine dünýä bileleşiginiň aýratyn üns bermegini maksadalaýyk hasaplaýarys.

Türkmenistan ylmy diplomatiýa ugry boýunça koronawirusyň täze görnüşiniň gelip çykyşynyň tebigatyny, bu ýokanjyň döredýän keselleriniň görnüşlerini, şeýle-de olary bejermegiň we öňüni almagyň usullaryny düýpli öwrenmäge gönükdirilen köptaraplaýyn hünär gatnaşyklaryny ýola goýmak maksady bilen, köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, alym-lukmanlaryň, bilermenleriň hem-de beýleki ugurlaryň hünärmenleriniň yzygiderli aragatnaşygy üçin ähli zerur şertleriň döredilmegine gönükdirilen başlangyçlaryny ilerletmegi dowam eder.

Hususan-da, Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisiniň barşynda şu halkara we sebit gurallaryny: Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň koronawirusyň genomyny öwrenmek boýunça Ýörite maksatnamasyny; öýken sowuklamasyna garşy göreşmek boýunça köptaraplaýyn guralyny; Ýiti ýokanç keselleri bejermek we öňüni almak boýunça usulyýet merkezini; Merkezi Aziýanyň epidemiologiýa, wirusologiýa we bakteriologiýa boýunça sebit merkezini esaslandyrmak barada teklipleri öňe sürmegi maksat edinýäris. Türkmenistan ýokarda agzalan teklipleri amala aşyrmakda Birleşen Milletler Guramasynyň agza ýurtlarynyň hem-de ýöriteleşdirilen edaralarynyň goldawyna bil baglaýar.

Halkara syýasat, parahatçylyk we howpsuzlyk meseleleri

Ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy we strategik durnuklylygy gorap saklamakda hem-de pugtalandyrmakda dünýä bileleşigine ýardam etmek Birleşen Milletler Guramasynda Türkmenistanyň işiniň esasy ugry bolmagynda galýar. BMG-niň Tertipnamasynyň kadalaryndan we ýörelgelerinden, kabul edilen esasy konwensiýalaryndan hem-de beýleki halkara namalaryndan ugur almak bilen, Türkmenistan halkara meseleleri diňe parahatçylykly, syýasy-diplomatik serişdeler we usullar arkaly çözmek ugrunda çykyş etmegini dowam edýär.

Şunda Türkmenistan daşary syýasat işlerinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda hem-de 2015-nji ýylyň 3-nji iýunynda kabul eden Kararnamalary bilen ykrar edilen hemişelik Bitaraplyk derejesine esaslanyp, parahatçylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak meseleleri boýunça köptaraplaýyn gatnaşyklary giňeltmek babatda özara kabul ederlikli hem-de sazlaşykly çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga çalşar.

Ylalaşdyryjylygyň hem-de ylalaşykly çözgütleri gazanmagyň, şeýle hem Türkmenistanyň başlangyjy bilen 2020-nji ýylyň 7-nji dekabrynda kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň “Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny” atly Kararnamasynyň düzgünlerini ornaşdyrmagyň netijeli guraly hökmünde Bitaraplygyň mümkinçiliklerini iş ýüzünde amala aşyrmak maksady bilen, birnäçe anyk çäreleri görmegi meýilleşdirýäris.

Hususan-da, 76-njy mejlisiň barşynda Türkmenistan Parahatçylygyň, howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary toparynyň yzygiderli duşuşyklaryny dowam etmegi göz öňünde tutýar. Milletler Bileleşiginiň döwletlerini Baş Assambleýanyň öňde boljak mejlisiniň barşynda BMG-niň çäklerinde syýasy gatnaşyklaryň bu täze görnüşiniň işine gatnaşmaga çagyrýarys.

Türkmenistanyň teklibi boýunça BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen 2021-nji ýylda dünýä halklarynyň parahat hem-de ynanyşyp ýaşamak däplerini kemala getirmek boýunça Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan goşmaça tagallalar edilýär. Baş Assambleýanyň 2021-nji ýylyň dekabrynda geçiriljek mejlisiniň dowamynda parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetini pugtalandyrmak, halkara gatnaşyklarda häzirki döwürde ýüze çykan ynam ýetmezçiligini aradan aýyrmak maksady bilen, türkmen tarapynyň başyny başlan ählumumy işiniň netijelerini jemlemek bilen, Türkmenistan Aşgabatda «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahaty geçirmegi göz öňünde tutýar. BMG-niň agza döwletlerini hem-de halkara guramalary şol forumyň işine işjeň gatnaşmaga çagyrýarys.

Türkmenistanda we beýleki birnäçe ýurtlarda Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäklerinde geçirilýän iri hem-de wekilçilikli çäreler dünýä we sebit howpsuzlygynyň, halkara hukugyny hem-de BMG-niň Tertipnamasyny pugtalandyrmagyň, halkara edaralaryň esasy ornuny tassyklamagyň möhüm meseleleri boýunça giň halkara hyzmatdaşlygyň zerurdygyny bütin aýdyňlygy bilen görkezýär. Uzak möhletli durnuklylygy, parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmek boýunça umumydünýä tagallalarynyň möhüm bölegi hökmünde şol maksatlara ýetilmegi, Türkmenistanyň garaýşyna görä, wagtlaýyn çarçuwalar bilen çäklenmeli däl-de, eýsem, BMG-niň strategik gün tertibiniň hemişelik meselesine öwrülip, görkezilen ugurlar boýunça şu ýyl başy başlanan halkara hyzmatdaşlygyň dowamy bolmalydyr.

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Merkezi Aziýa sebitinde howpsuzlyk we hyzmatdaşlyk boýunça dialogy döretmekde ozal öňe süren başlangyjyna esaslanmak bilen, yzygiderli ýagdaýda hereket edýän Merkezi Aziýada howpsuzlyk, parahatçylyk we ösüş meseleleri boýunça halkara forumy esaslandyrmagy teklip edýär.

Bulardan başga-da, häzirki zaman ählumumy geosyýasy we geoykdysady işleriň aýrylmaz hem-de möhüm bölegi hökmünde Merkezi Aziýanyň ähmiýetini bellemek bilen, sebitde bolup geçýän özgertmeleri ählumumy gün tertibi bilen deňeşdirmek üçin Türkmenistan BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň barşynda Merkezi Aziýa döwletleriniň goldamagy bilen 2018-nji ýylda kabul edilen adybir Kararnama esaslanyp, «Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, sebit we halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak» atly Kararnamanyň taslamasyny hödürlemegi maksat edinýär. Bu resminama seredilmeginiň we kabul edilmeginiň 2021-nji ýylyň 6-njy awgustynda Türkmenistanda geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň jemleýji resminamasynda beýan edilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halkara başlangyçlaryny iş ýüzünde amala aşyrmaga ýardam etjekdigine ynanýarys.

Parahatçylygy we howpsuzlygy saklamak, täze wehimlere hem-de howplara garşy durmak boýunça wezipeleri çözmekde Türkmenistan öňüni alyş diplomatiýasyna aýratyn orun berýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan ştab-kwartirasy Aşgabatda ýerleşen BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işine goldaw bermegini dowam eder we şunda merkeziň ähmiýeti barada 2017-nji we 2021-nji ýyllarda türkmen tarapynyň başlangyjy bilen kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamalaryna esaslanar.

Hususan-da, ýaşlar üçin Öňüni alyş diplomatiýasy akademiýasy hem-de Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy ýaly maksatnamalary mundan beýläk-de ilerletmegi maksat edinýäris. Olar BMG-niň Howpsuzlyk Geňeşiniň «Zenanlar, parahatçylyk we howpsuzlyk» hem-de «Ýaşlar, parahatçylyk we howpsuzlyk» atly Kararnamalaryny ýerine ýetirmäge gönükdirilendir.

Şol bir wagtyň özünde Merkezi Aziýada hem-de Hazar deňzi sebitinde halkara parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi saklamak meseleleriniň özara baglanyşygyna hem-de üznüksizdigine düşünmek bilen, Türkmenistan «Merkezi Aziýa — Hazar sebiti» atly parahatçylyk, ynanyşmak we hyzmatdaşlyk zolagyny döretmek boýunça başlangyç bilen çykyş eder. Bu nusga ählumumy parahatçylygyň we ösüşiň bähbidine köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen başlangyçlary ilerletmek üçin binýat hökmünde garaýarys. 2021-nji ýylda Türkmenistanda geçirilmegi meýilleşdirilýän VI Hazar sammitiniň barşynda bu başlangyjy berkitmegi göz öňünde tutýarys.

Terrorçylyk, ekstremizm, serhetüsti guramaçylykly jenaýatçylyk, neşeleriň we ýaraglaryň bikanun dolanyşygy, adam söwdasy halkara howpsuzlygyň uly wehimleri bolup galýar. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň barşynda Türkmenistan BMG-niň Terrorçylyga garşy ählumumy strategiýasyny sebit derejesinde ornaşdyrmak meselelerine aýratyn üns bermegi dowam eder, şunda 2011-nji ýylyň Aşgabat Jarnamasynyň düzgünlerine hem-de Merkezi Aziýada Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça hereketleriň bilelikdäki meýilnamasyna esaslanar.

Türkmenistan ady agzalan resminamalarda öňde goýlan maksatlara eýermek bilen, BMG-niň Terrorçylyga garşy göreşmek baradaky müdirligi bilen bilelikde Aşgabatda Terrorçylyga garşy müdirligiň täze maksatnamalaýyn edarasynyň görnüşini kesgitlemek boýunça işleri alyp barýar. Sebitde terrorçylyga garşy göreşmek, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda degişli ugurda bilelikdäki işleriň has möhüm ugurlary boýunça maglumatlary alyşmak babatda hukuk goraýyş we öňüni alyş ugurlaryna üns bermek bilen, bilermenleriň gatnaşmagynda okuw maslahatlaryny geçirmek onuň esasy wezipelerine girer. Şol düzümi döretmegiň hem-de işletmegiň barşynda sebitiň ýurtlarynyň we halkara bileleşigiň goldawyna bil baglaýarys.

Türkmenistan transmilli guramaçylykly jenaýatçylyga garşy göreşmek üçin halkara tagallalary birleşdirmekde BMG-niň esasy ornuny goldamak bilen, ýüze çykýan howplara, hususan-da, kiberjenaýatçylyga hem-de onuň bilen bagly bolan halkara maglumatlar howpsuzlygynyň wehimlerine garşy göreşmekde täze, halkara hukuk gurallaryny işläp taýýarlamak ugrunda çykyş edýär.

Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň howandarlygynda işlenip başlanan Jenaýatçylykly maksatlar üçin maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ulanylmagyna garşy göreşmek boýunça halkara Konwensiýany taýýarlamagy işjeňleşdirmek ugrunda çykyş edýäris.

Mundan başga-da, BMG-niň howandarlygynda dünýä maglumatlar torlaryny peýdalanmak, şeýle hem sebit hem-de halkara durnuklylygy pugtalandyrmak maksady bilen, maglumat tehnologiýalarynyň mümkinçilikleri bilen baglanyşykly ählumumy wehimleri halkara derejede giňden ara alyp maslahatlaşmak üçin hemişelik köptaraplaýyn gatnaşyklar hökmünde Maglumat howpsuzlygy we hyzmatdaşlyk boýunça ählumumy forumy geçirmegiň maksadalaýyk boljakdygyny nobatdaky gezek nygtaýarys.

Türkmenistan BMG-niň Baş Assambleýasynyň öňde boljak mejlisiniň barşynda ýaraglary ýaýratmazlygyň hem-de ýaragsyzlanmagyň köptaraplaýyn tertibini yzygiderli pugtalandyrmak ugrunda çykyş etmegini dowam eder, şunda Birleşen Milletler Guramasyna hem-de onuň köptaraplaýyn ýaragsyzlanmak boýunça gurallaryna aýratyn orun degişlidir. Halkara howpsuzlygy üpjün etmek ulgamynda halkara hukugyň binýat goýujy guraly hökmünde garamak bilen, Türkmenistan ýaraglaryň hem-de olary ýaýratmazlygyň ýagdaýyna gözegçiligiň halkara hukuk ulgamynyň mundan beýläk-de durgunlaşmagynyň öňüniň alynmagyna 2022-nji ýylda geçiriljek Ýadro ýaraglaryny ýaýratmazlyk hakynda Şertnama gatnaşyjy ýurtlaryň 10-njy syn beriş maslahatynyň esasy wezipesi hökmünde garaýar.

Şeýle hem dünýäniň dürli sebitlerinde köpçülikleýin gyryş ýaraglaryndan azat zolaklar boýunça halkara maslahatlary geçirmek tejribesini sebit durnuklylygyny üpjün etmek boýunça tagallalary birleşdirmegiň netijeli guraly hasaplaýarys.

Owganystandaky ýagdaý barada aýdylanda, Türkmenistan dünýä bileleşigini bu ýurtdaky ýagdaýy parahatçylykly ýollar arkaly kadalaşdyrmaga ýardam bermegi dowam etmäge çagyrýar. Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň Owganystana hemmetaraplaýyn goldaw berýän ýöriteleşdirilen düzümleriniň işlerini işjeňleşdirmegi maksadalaýyk hasaplaýarys.

Şunda BMG-niň Owganystana ýardam bermek boýunça missiýasynyň ornuny nygtaýarys hem-de häzirki wagtda Owganystandaky ýagdaýlary we bu ýurtda ýakyn geljekdäki harby-syýasy ýagdaýyň ösüşini nazara almak bilen, bu missiýanyň işini kämilleşdirmegiň zerurdygyny belleýäris. Şeýle hem Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisinde Owganystana goldaw bermekde owgan meselelerini çözmek boýunça bu döwletiň gönüden-göni goňşy ýurtlarynyň toplan oňyn tejribesiniň esasynda täze halkara gurallary döretmegiň mümkinçiliklerine garamagy teklip edýäris. Bu başlangyjy, hususan-da, BMG-niň Howpsuzlyk Geňeşiniň 2002-nji ýylyň 24-nji dekabryndaky Kararnamasy bilen goldanylan hoşniýetli goňşuçylyk hakynda Kabul jarnamasyny amala aşyrmak bilen baglylykda durmuşa geçirilmeli diýip hasap edýäris.

Durnukly ösüş

Türkmenistan ykdysady ulgamda energetika, senagat, ulag we söwda pudaklaryna Birleşen Milletler Guramasynyň alyp barýan işleriniň strategik ugurlary hökmünde garaýar, bu ugurlar çökgünlik döwründen soňra dünýä ykdysadyýetini gaýtadan dikeltmekde amatly halkara tagallalary üpjün etmek üçin örän möhümdir hem-de ykdysady we söwda hyzmatdaşlygyny giňeltmek, dünýä senagat önümçiligini ösdürmek üçin zerur gyzyklanmalary döretmäge ukyplydyr. Türkmenistan ählumumy maksatnamalary hem-de strategiýalary durmuşa geçirmekde ýeterlik maliýeleşdirilmegi üpjün etmek baradaky meseläni öňe sürmegi dowam eder, 2030-njy ýyla çenli durnukly ösüş ulgamynda Gün tertibi olaryň esasy wezipeleriniň biridir.

Şunuň bilen baglylykda, ösüşi maliýeleşdirmek hem-de Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin serişdeleri jemlemek boýunça Addis-Abeba maksatnamasynyň çözgütlerini çaltlandyrylan depginlerde durmuşa geçirmek maksady bilen, Ösüşi maliýeleşdirmek boýunça nobatdaky halkara maslahaty çagyrmagyň maksadalaýyk boljakdygyny nygtaýarys.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň hem-de BMG-niň Ykdysady we Durmuş geňeşiniň, şeýle hem durnukly ösüş boýunça ýokary derejedäki yzygiderli syýasy forumlaryň «Gün tertibi — 2030-yň» durmuşa geçirilişini ilerletmegiň syny boýunça işde utgaşdyryjy ornunyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyny goldaýarys. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň monitoringiniň kesgitlenilen köptaraplaýyn gurallaryny goldamagy dowam eder hem-de Baş Assambleýanyň 76-njy mejlisiniň barşynda ählumumy maksatlaryň ornaşdyrylyşynyň barşy hakynda 2023-nji ýylda taýýar görnüşde hödürlemek üçin ikinji meýletin Milli synyň üstünde işlemäge girişer.

Baş Assambleýanyň öňde boljak mejlisiniň barşynda Türkmenistan ygtybarly, durnukly, maliýe taýdan netijeli hem-de häzirki zaman energiýa çeşmelerine ählumumy elýeterliligi üpjün etmek meselelerine aýratyn üns berer. BMG-niň Baş Assambleýasynyň Türkmenistanyň başlangyjy boýunça 2008-nji we 2013-nji ýyllarda kabul eden energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ygtybarly we durnukly ibermek hakyndaky Kararnamalary munuň üçin binýat bolup hyzmat etmelidir.

Bu ugurda köptaraplaýyn gepleşikleri dowam etmek maksady bilen, 2022-nji ýylda “Hemmeler üçin durnukly energetika” başlangyjy bilen bilelikde, DÖM-niň 7-nji maksadyna ýetmekde ösüşi çaltlandyrmak boýunça halkara forumy çagyrmagy teklip edýäris, şunda energetika serişdeleriniň durnukly üstaşyr geçirilmegine hem-de şunuň bilen baglylykda, BMG-niň döwrebap halkara hukuk gurallarynyň döredilmegine aýratyn üns berilmelidir.

Türkmenistan durnukly ulag meseleleri boýunça Baş Assambleýanyň Kararnamalarynyň birnäçesini kabul etmek baradaky başlangyçlary öňe süren döwlet hökmünde köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň bu ugruny Birleşen Milletler Guramasynyň işiniň aýratyn bölegi hökmünde resmileşdirmek babatda tagallalaryny dowam eder. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň ulagy ösdürmek boýunça Ýörite sebitara maksatnamasy hakynda Türkmenistanyň ozal öňe süren başlangyjyna gaýdyp gelmegi teklip edýäris. Şeýle maksatnamanyň esasy maksatlary hem-de wezipeleri Baş Assambleýanyň ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek hakynda 2014-nji, 2015-nji, 2017-nji we 2021-nji ýyllarda kabul eden Kararnamalarynda, 2016-njy ýylda geçirilen durnukly ulag boýunça birinji Ählumumy maslahatyň jemleýji resminamasynda, ählumumy derejede ulagyň özara baglanyşygyny pugtalandyrmak boýunça beýleki köptaraplaýyn resminamalarda anyk kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, ähli döwletleri hem-de BMG-niň ýöriteleşdirilen edaralaryny, BMG-niň ulagy ösdürmek boýunça Ýörite sebitara maksatnamasyny işläp taýýarlamaga gatnaşmaga çagyrýarys.

Türkmen tarapy halkara ulag ulgamyny ösdürmek meseleleri boýunça ählumumy derejede giň gatnaşyklary saklamaga öz goşandyny goşmagy dowam etmek bilen, has gowşak ösen ýurtlar, deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar hem-de adalarda ýerleşýän kiçi, ösüp barýan döwletler boýunça BMG-niň Ýokary wekiliniň edarasy bilen bilelikde 2022-nji ýylyň aprel aýynda Türkmenistanda deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ministrleriniň halkara maslahatyny guramagy meýilleşdirýär.

Ykdysadyýet babatynda Birleşen Milletler Guramasynyň sebit hem-de sebitara düzümleri bilen BMG-niň Tertipnamasynda kesgitlenilen ýörelgeler esasynda has ýakyn hyzmatdaşlyk etmek ugrunda çykyş edýäris. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň aýry-aýry sebit düzümleri bilen hyzmatdaşlyk hakynda ikiýyllyk guralyny goldaýarys.

Şunda Türkmenistan Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynda (YHG) başlyklyk etmek wezipesini ýerine ýetirmek bilen, 2021-nji ýylda Baş Assambleýanyň «Birleşen Milletler Guramasynyň hem-de Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň arasynda hyzmatdaşlyk» atly Kararnamasynyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmak başlangyjy bilen çykyş etdi. Biziň ýurdumyz YHG-da başlyklyk etmeginiň barşynda ýokarda görkezilen Kararnamanyň hem-de ählumumy durnukly parahatçylyk we ösüş maksatlaryna ýetmegiň düzgünlerini ýerine ýetirmek maksady bilen, gurama agza ýurtlaryň BMG-niň edaralary bilen hyzmatdaşlygyny ösdürmegi maksat edinýär.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisi howanyň üýtgemegi, daşky gurşawy goramak, ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, suw serişdelerini dolandyrmak meseleleri boýunça köptaraplaýyn gepleşikleri işjeňleşdirmek üçin aýratyn ähmiýete eýedir. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň 1 — 12-nji noýabry aralygynda Glazgo şäherinde geçirilmegi meýilleşdirilýän Howanyň üýtgemegi boýunça BMG-niň çarçuwaly Konwensiýasynyň taraplarynyň konferensiýasynyň 26-njy mejlisiniň barşynda Türkmenistan howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak hem-de onuň täsirlerini gowşatmak meseleleri boýunça halkara bileleşigiň tagallalarynyň utgaşdyrylmagyna gönükdirilen birnäçe anyk başlangyçlar bilen çykyş etmegi göz öňünde tutýar. Türkmenistanyň Prezidentiniň pes uglerodly energetikany ösdürmek, şeýle hem BMG-niň howandarlygynda energetikanyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde wodorody ösdürmek boýunça halkara «Ýol kartasyny» döretmek boýunça degişli çäreleriň amala aşyrylmagyna gönükdirilen BMG-niň Strategiýasyny işläp taýýarlamak hakyndaky başlangyjyny durmuşa geçirmek boýunça birnäçe anyk çäreleri görmek göz öňünde tutulýar.

Birleşen Milletler Guramasynyň Senagat ösüşi boýunça ýöriteleşdirilen edarasyna, Daşky gurşaw boýunça maksatnamasyna, Ykdysady we durmuş meseleleri boýunça departamentine, Ösüş maksatnamasyna ýokarda bellenilen başlangyçlary durmuşa geçirmekde esasy hyzmatdaşlar hökmünde garaýarys. Şunuň bilen baglylykda, tebigaty goramak ulgamynda ählumumy hyzmatdaşlygyň gün tertibini kesgitlemek we amala aşyrmak boýunça köpugurly möhüm binýat hökmünde BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň ornunyň we işiniň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagy ugrunda çykyş edýäris.

Aral deňziniň ekologiýa heläkçiliginiň ýetiren täsirlerini azaltmak meselelerine aýratyn üns bermegi dowam edýäris. Baş Assambleýanyň nobatdaky mejlisiniň barşynda ýurdumyz Türkmenistanyň Prezidentiniň durnukly ösüş boýunça “Rio+20” sammitinde BMG-niň Aral deňziniň sebiti üçin Ýörite maksatnamasyny döretmek hakyndaky başlangyjyny amala aşyrmagy dowam eder. Şunda 2018-nji ýylyň 12-nji aprelinde hem-de 2019-njy ýylyň 28-nji maýynda Baş Assambleýanyň “Birleşen Milletler Guramasynyň we Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň arasynda hyzmatdaşlyk” atly Kararnamalarynyň kabul edilmeginiň ýokarda görkezilen Ýörite maksatnamanyň işi üçin halkara hukuk binýady bolup biljekdigini belleýäris.

Halkara ynsanperwer hyzmatdaşlyk

Türkmenistan BMG-niň adam hukuklaryny goramak ulgamynda esas goýujy konwensiýalaryna hem-de beýleki köp taraplaýyn halkara resminamalara salgylanmak bilen, ynsanperwer hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça mundan beýläk-de netijeli işleri amala aşyrmaga taýýardyr. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisiniň çäklerinde tagallalarymyzy Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen düzümleri bilen adam hukuklaryny we azatlyklaryny üpjün etmek boýunça halkara hukuk resminamalarynyň esasynda milli, sebit hem-de ählumumy strategiýalary, maksatnamalary we hereketleriň meýilnamalaryny durmuşa geçirmek boýunça hyzmatdaşlyga gönükdireris. BMG-niň Durmuş ösüşi komissiýasynyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin agzasy hökmünde Türkmenistan guramanyň durmuş goraglylygy, ýaşlaryň işi, maşgalanyň ornuny berkitmek we beýleki ugurlar ýaly ählumumy meseleler boýunça ylalaşykly çemeleşmeleri hem-de hereketleri işläp taýýarlamak bilen meşgullanýan esasy utgaşdyryjy edarasy hökmünde bu komissiýanyň ornuny pugtalandyrmagy maksat edinýär. Biz şunda halkara hukugyň hereket edýän gurallarynyň hem-de döwlet özygtyýarlylygyna we döwletleriň deň ygtyýarlylyklaryna hormat goýmak esasynda, deňhukukly döwletara hyzmatdaşlygy üpjün etmegiň BMG-niň ähli ulgamynyň adam hukuklaryny goldamak we goramak ugrunda alyp barýan işleriniň esasy ýörelgesi bolmalydygyna ynanýarys.

Dünýäniň aýry-aýry ýurtlarynda we sebitlerinde çylşyrymly migrasiýa meseleleriniň ýüze çykýan şertlerinde BMG-niň bu ugurda ýöriteleşdirilen düzümleriniň, hususan-da, BMG-niň Bosgunlaryň işi boýunça Ýokary komissarynyň müdiriýetiniň hem-de Halkara Migrasiýa Guramasynyň tagallalaryny işjeňleşdirmegi zerur hasaplaýarys.

BMG-niň ynsanperwer ugurly düzümleriniň hatarynda Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berýäris. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan ÝUNESKO-nyň Hökümetara ummanlary öwreniş komissiýasynyň Ýerine ýetiriji geňeşiniň hem-de ÝUNESKO-nyň Bedenterbiýe we sport boýunça halkara komitetiniň agzasy bolmak bilen, şeýle-de ÝUNESKO-nyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Hökümetara gidrologiýa maksatnamasynyň Hökümetara geňeşiniň agzalygyna dalaşgär hökmünde guramanyň ýöriteleşdirilen düzüminiň işine gatnaşmagy giňeltmegi ugur edinýär.

Jemleýji düzgünler

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisinde Türkmenistanyň ileri tutýan garaýyşlary, öňe sürýän halkara başlangyçlary we teklipleri ýurdumyzyň bu gurama agza döwletleriň ählisi, BMG-niň edaralary, agentlikleri, institutlary hem-de beýleki düzümleri bilen işjeň hyzmatdaşlyga çemeleşmelerini kesgitleýär. Türkmenistan deňhukukly gatnaşyklar esasynda ylalaşykly çözgütleri işläp taýýarlamak üçin ýeke-täk köptaraplaýyn edara bolan Birleşen Milletler Guramasynyň merkezi utgaşdyryjy ornuny pugtalandyrmak üçin tagallalaryny işjeňleşdirmegi dowam edip, ähli hyzmatdaşlary parahatçylygyň we adalatlylygyň belent taglymlaryny berkarar etmegiň, ählumumy maksatlary hem-de wezipeleri amala aşyrmagyň bähbidine bilelikde netijeli işlemäge çagyrýar.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/38844

30.08.2021