Hormatly Prezidentimiz ýakynda geçirilen iş maslahatynda Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde hem-de Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda ÝUNESKO kafedralaryny döretmek boýunça işleri çaltlandyrmagy hem-de ÝUNESKO-nyň mekdepler assosiasiýasyna ýurdumyzyň umumybilim berýän orta mekdepleriniň käbirini girizmek boýunça alnyp barylýan işleri güýçlendirmegi degişli ýolbaşçylara tabşyrdy. Täze kafedrany döretmäge Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda hem ýokary derejede taýýarlyk görülýär. Bu barada baýry ýokary okuw mekdebiniň biologiýa we ony okatmagyň usulyýeti kafedrasynyň dosenti, geografiýa ylymlarynyň doktory Röwşen Genjiýew bilen söhbetdeş bolanymyzda, ol şeýle gürrüň berdi:

— Ilkinji nobatda, ýurdumyzyň degişli bilim ojaklarynda ÝUNESKO kafedralarynyň döredilmeginiň bilim ulgamymyzyň we türkmen ylmynyň güýç-kuwwatyny, mümkinçiliklerini dünýä derejesinde ýaýmaga mümkinçilik berjekdigini aýtmak gerek. Şeýle kafedralar häzir dünýäniň meşhur ýokary okuw mekdepleriniň birnäçesinde hereket edýär. ÝUNESKO derejesinde gozgalýan we çözgüdini tapýan meselelerdir wezipeleriň birnäçesi gözbaşyny hut şol kafedralardan alyp gaýdýar.

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen mundan beýläk bu asylly işe Türkmenistanyň ýokary okuw mekdepleriniň hem goşulýandygy, şolaryň hatarynda biziň institutymyzyň hem bolmagy guwandyryjydyr. ÝUNESKO kafedrasyny döretmek bu guramanyň işleri barada Türkmenistanyň milli topary tarapyndan alnyp barylýar.

Institutymyzda täze kafedrany döretmek boýunça işleriň agramly bölegi ýerine ýetirildi. Geçen ýylyň mart aýynda ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň dördüsiniň, şol sanda institutymyzyň wekilleriniň gatnaşmagynda ÝUNESKO-nyň Pariž şäherindäki baş merkeziniň ýokary okuw mekdepleri bölüminiň ýolbaşçylary bilen sanly ulgam arkaly maslahat geçirildi. Onda ÝUNESKO kafedralary baradaky maksatnama giňden ara alnyp maslahatlaşyldy.

Täze kafedra bilen baglylykda ýokary okuw mekdebimiz eýýäm dünýä döwletleriniň iri bilim ojaklarynyň birnäçesi bilen hyzmatdaşlyga hem girişdi. Bu babatda Özbegistanyň Nyzamy adyndaky Daşkent döwlet pedagogik uniwersitetinden, Buhara döwlet uniwersitetinden, Belarusuň A.S.Puşkin adyndaky Brest döwlet uniwersitetinden, Russiýanyň Wolgograd döwlet sosial-pedagogik uniwersitetinden halkara goldaw hatlary gelip gowuşdy. Bu ýokary okuw mekdepleriniň wekilleri bilen sanly ulgam arkaly gepleşikler hem geçirildi.

Geçen ýylyň oktýabr aýynda ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli topary bilen hem degişli kafedrany döretmäge görülýän taýýarlygyň meseleleri babatda sanly ulgam arkaly gepleşikler geçirildi. Dekabr aýynda bolsa bu toparyň jogapkär sekretary Çynar Rüstemowanyň gatnaşmagynda institutymyzda «Türkmenistan — ÝUNESKO: Diýardan ýaýraýan ýollar» atly maslahat geçirildi. Maslahatda myhman täze kafedranyň maksatnamasy barada giňişleýin gürrüň berdi we tejribelerini paýlaşdy. Şol maslahatda degişli teklipleriň berlendigini, ýerine ýetirilmeli işleriň kesgitlenendigini hem aýtmak gerek.

Häzirki meýilleşdirilýän işlere görä, ýurdumyzyň iki ýokary okuw mekdebinde dörediljek täze kafedra her dört ýylda bir mowzuk boýunça işlär. Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk instituty 2022 — 2026-njy ýyllar üçin «Häzirki döwrüň ýaşlarynda ekologiýa bilimini we medeniýetini kämilleşdirmek» diýen mowzugy saýlap aldy. Bu mowzuk boýunça anketa-ýüzlenme taýýarlanyp, ol ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli topary tarapyndan tassyklanyldy. Şol resminamada hem görkezilişi ýaly, mowzuk ugurlarynyň bäşisi boýunça işleniler. Olaryň ilkinji üçüsi mekdebe çenli ýaşly çagalarda, mekdep ýaşly çagalarda we talyplarda ekologiýa bilimini hem-de medeniýetini kämilleşdirmek bilen baglydyr. Dördünji ugrumyz jemgyýetçilik edaralarynyň ýaşlarynda bu kämilligi ýola goýmagyň meseleleri barada bolar. Jemleýji ugrumyz bolsa jemgyýetçilik ekologiýasy we Türkmenistanda jemgyýetçilik ekologiýasynyň meselelerini öwrenmek bilen bagly bolar.

Häzirki wagtda saýlanyp alnan mowzuk boýunça meýilnama taýýarlanylýar. Anketa-ýüzlenme we iş meýilnamasy tassyklatmak üçin ÝUNESKO-nyň Pariž şäherindäki baş merkeziniň ýokary okuw mekdepleri bölümine ugradylar. Resminamalar taýýarlanandan soň, degişli işlere girişiler.

Berkidilen mowzuk boýunça işleşmek üçin institutymyz eýýäm Türkmenabat şäherindäki çagalar baglarynyň we orta mekdepleriň birnäçesi bilen hyzmatdaşlygyň ilkinji ädimlerini ätdi. Ylmy-barlag işleriniň geçirilýän döwründe olarda terbiýelenýän we bilim alýan çagalaryň, ýaşlaryň ekologiýa bilimi hem-de medeniýeti baradaky düşünjeleri içgin seljeriler. ÝUNESKO kafedrasynyň işine institutyň professorlaryndan başlap, aspirantlary we talyplary çekiler. Ylmy makalalaryň, gözlegleriň bäsleşikleri yglan ediler. Ýylyň her çärýeginde iň gowy işleriň dördüsini çap etmek üçin halkara neşirlere hödürlemek hem göz öňünde tutulýar. Umuman, öňümizdäki dört ýylyň içinde özümize berkidilen mowzugy işläp, ÝUNESKO derejesinde gozgalýan meseläniň çözgüdine öz goşandymyzy goşmagy maksat edinýäris.

Sözümiň ahyrynda bu halkara derejeli başlangyç üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirýärin. Ýurdumyzyň ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygyna goşant goşmak biziň ýokary okuw mekdebimiz üçin belent mertebedir. Kafedranyň döredilmegi bilen has yhlasly we netijeli işlejekdigimize ynandyrýarys.

Söhbetdeş bolan Agageldi ITALMAZOW.

Ýakynda döwlet Baştutanymyzyň «Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny» tassyklamak hakynda Karara gol çekmegi ulag diplomatiýasynyň ýurdumyzyň daşary syýasat strategiýasynda ileri tutulýan möhüm ugurlaryň hatarynda durýandygyny ýene bir gezek subut etdi. Maksatnama ulag ulgamynyň we halkara ulag hyzmatdaşlygynyň hukuk binýadyny ösdürmäge, ulag babatda halkara guramalar bilen özara bähbitli gatnaşyklaryň netijeliligini ýokarlandyrmaga, şeýle hem iri taslamalary durmuşa geçirmäge, milli Liderimiziň öňe sürýän teklipleri esasynda halkara üstaşyr ulag geçelgelerini has-da işjeňleşdirmäge gönükdirilendir. Munuň özi ýurdumyzyň eksport mümkinçiliginiň artmagyna, ulag-logistika ulgamyna häzirki zamanyň täzeçil tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagyna, şeýle hem maýa goýum serişdeleriniň işjeň çekilmegine oňyn täsir eder.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan öňe sürülýän ulag ulgamyny ösdürmegiň milli strategiýasy üstaşyr ulag geçelgeleriniň binýadyny berkitmek, awtoulag, deňiz, şeýle-de demir ýollar arkaly Aziýa we Ýewropa yklymlaryny birleşdirmek, ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini diwersifikasiýalaşdyrmak, logistik hyzmatlaryň milli ykdysadyýete edýän oňyn täsirini ýokarlandyrmak ýaly maksatlardan ugur alýar. Bu bolsa milli Liderimiziň durmuş-ykdysady strategiýasynyň aýrylmaz bölegidir.

Soňky ýyllarda gürrüňi edilýän ulgamda amala aşyrylan düýpli özgertmeler Türkmenistanyň ulag-logistik merkez hökmündäki ornuny has-da berkidip, ony halkara ykdysady we söwda dolanyşygynyň, ýükleriň gatnadylmagynyň amatly hem ygtybarly çatrygyna öwürdi. Türkmenistanyň şeýle ugurdaky halkara başlangyçlarydyr iri tutumlary, şol bir wagtyň özünde durnukly ösüşiň milli strategiýasynyň ählumumy bähbitler bilen utgaşýandygyny-da görkezýär.

Döwlet Baştutanymyz döwrebap, utgaşykly, deňagramly hem-de ýokary tehnologiýaly ýol-ulag düzüminiň döredilmeginiň zerurlygyny, onuň Durnukly ösüş maksatlarynyň biridigini öňe sürýär. Şonuň bilen birlikde, bu düzüm halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, çekilýän maýa goýumlaryň işjeňligini artdyrmaga, halkaradyr milli derejede durmuş-ykdysady görkezijileri ýokarlandyrmaga ukyplydyr. Ýurdumyz tarapyndan BMG-niň Baş Assambleýasyna degişli Kararnamalaryň taslamalarynyň dördüsiniň hödürlenendigi we olaryň biragyzdan kabul edilendigi hem munuň şeýledigini aýdyň görkezýär. Şunda dünýäniň onlarça döwletiniň bu Kararnamalaryň awtordaşlary hökmünde çykyş edendigi aýratyn nygtalmaga mynasypdyr.

Ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlygy ösdürmek, üstaşyr ulag geçelgelerini diwersifikasiýalaşdyrmak, bu babatda sebitiň döwletleriniň mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanmak bilen baglanyşykly meseleler Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň geçen ýylyň 6-njy awgustynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen üçünji konsultatiw duşuşygynda, noýabr aýynda türki dilli döwletleriň Baştutanlarynyň Stambul sammitinde, şeýle-de noýabr aýynyň ahyrynda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Türkmenistanyň başlyklyk etmeginde ýokary derejede geçirilen 15-nji sammitinde ara alnyp maslahatlaşylan we ylalaşylan esasy meseleleriň biri boldy. Bu ýagdaýlar we gazanylan ylalaşyklar Türkmenistanyň başlangyjy hem-de tagallalary netijesinde ulag ulgamynda amala aşyrylan hem aşyrylýan halkara, şeýle-de milli derejedäki taslamalaryň dünýäniň hojalyk gatnaşyklaryny berkitmek üçin neneňsi derwaýysdygyny ýüze çykarýar. Sebäbi häzirki zaman dünýäsiniň ykdysady ösüşi köp babatda ýol-ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlyga bagly bolup durýar. Türkmenistan ony ähli döwletleriňdir halklaryň bähbitlerine gönükdirmäge çalyşýar. Ýurdumyzyň bu babatda Bitaraplyk ýörelgelerine ygrarlydygy, BMG-niň giň goldawyna eýedigi we ikitaraplaýyndyr köptaraplaýyn bähbitlerden ugur alýandygy onuň amala aşyrýan yzygiderli hem-de işjeň syýasatynyň netijeliligini-de artdyrýar. Bu gün dünýäde ulag ulgamynyň ösüşi bilen baglanyşykly meseleler boýunça gepleşikleriň oýlanyşykly hem-de maksada okgunly häsiýete eýe bolýandygyny-da şunuň bilen düşündirmek bolar. Şeýle gepleşiklere täze gatnaşyjylaryň — döwletleriň, kompaniýalaryň, halkara maliýe institutlarynyňdyr guramalaryň goşulyşýandygy bolsa munuň ýene bir subutnamasydyr.

Merkezi Aziýada, şeýle-de Hazar sebitinde üstaşyr ulag we logistik ulgamyň döredilmegi bu ugurdaky ösüşiň esasy şertleriniň biridir. Agzalýan çäklerde amala aşyrylan degişli taslamalar Gara deňiz we Baltika sebitleriniň, Günorta hem Günorta — Gündogar Aziýanyň, Ýakyn Gündogaryň, şeýle-de Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň deňiz terminallaryna çykmak arkaly yklymara ulag gatnawlarynyň köpşahaly, toplumlaýyn, utgaşykly düzümini emele getirýär. Munda ýurdumyzda Durnukly ösüş maksatlaryny milli derejede amala aşyrmakda, şol bir wagtda-da sebit we ählumumy möçberde tagallalary birleşdirmekde amala aşyrylan işleriň ähmiýeti ýokarydyr.

Mahlasy, Türkmenistan ykdysady ösüşde, halkara hyzmatdaşlykda we ösüş arkaly parahatçylygy berkitmekde nusgalyk işleri amala aşyrýar. Şeýle işleriň halkara jemgyýetçiligiň giň goldawyna eýe bolýandygynyň özi bolsa buýsandyryjydyr.

Mekan GURBANGELDIÝEW,

Sýan NAÝÇEN,
Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi:

— 25-nji ýanwarda Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpiniň çakylygy boýunça Hytaý bilen Merkezi Aziýanyň bäş döwletiniň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň 30 ýyllygyna bagyşlanan onlaýn sammit geçirildi. Oňa HHR-iň Başlygy, Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow we sebitiň beýleki döwletleriniň Liderleri gatnaşyp, dabaraly hem-de dostlukly ýagdaýda geçilen ýola syn berdiler, geljekde öňde durýan wezipeleri kesgitlediler. Jenap Si Szinpin öz çykyşynda 30 ýyl mundan ozal Hytaý Halk Respublikasynyň Merkezi Aziýa döwletleri bilen diplomatik gatnaşyklary ýola goýandygyny, munuň bolsa taraplaryň arasynda hyzmatdaşlygyň täze gözýetimleriniň açylmagyna ýardam edendigini nygtady.

Geçen 30 ýylyň dowamynda Hytaý we Merkezi Aziýa döwletleri gatnaşyklaryny hoşniýetli goňşuçylyk, özara ynanyşmak ýörelgeleri esasynda ýola goýdular. Hoşniýetli goňşuçylyk, dostluk we özara bähbitli hyzmatdaşlyk biziň ýurtlarymyzyň arasynda täze görnüşli döwletara gatnaşyklaryň binýadynyň goýulmagynyň-da esasyny düzdi. Hytaý we Merkezi Aziýa döwletleri häzirki zaman ösüş ýolunda hemişe bilelikde hereket edýärler. Biziň hyzmatdaşlygymyz «Bir guşak — bir ýol» başlangyjynyň çäklerinde netijeli alnyp barylýar. Taraplar derwaýys bähbitler we umumy howpsuzlygy üpjün etmek babatda özara baglanyşykly bolup, sebitde hem-de tutuş dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy berkitmek ulgamynda umumy gyzyklanmalary yzygiderli goldaýarlar. Bu günki gün ýurtlarymyzyň ýürekdeş gatnaşyklary kalplary ýyladyp, Merkezi Aziýa döwletleriniň hem-de Hytaýyň birek-birek bilen şatlygynam, gaýgysynam deň paýlaşýan halklarynyň arasyndaky müňýyllyklara uzaýan dostlukly gatnaşyklar hakynda özboluşly şygyr eserini ýada salýar. Biziň döwletlerimiz egin-egne berip, adalatlylygyň goragynda mäkäm durýarlar, bilelikde köptaraplaýynlygyň tarapynda durup, ykbal çözüji möhüm meselelerde tutanýerlilik bilen birek-biregi goldaýarlar.

Hytaý bilen Merkezi Aziýa döwletleriniň arasyndaky 30 ýyllyk hyzmatdaşlygyň üstünliginiň syry barada aýdylanda, onuň özara hormat goýmak, hoşniýetli goňşuçylyk, birek-birege goldaw bermek we özara bähbitlilik ýörelgelerinde jemlenendigini nygtap bileris. Şu dört ýörelge diňe bir bahasyna ýetip bolmajak tejribäni we umumy gazanylanlary özünde birleşdirmän, eýsem, biziň gatnaşyklarymyzyň depginli ösüşiniň syýasy kepili, dostlukly özara hereketleri ýola goýmakda güýç-kuwwatyň çeşmesi bolup hem hyzmat edýär.

Üýtgäp durýan halkara ýagdaýlara we ösüş derejesine garamazdan, Hytaý Merkezi Aziýa döwletleri üçin hemişe hoşmeýilli goňşy, ygtybarly hyzmatdaş, ýakyn dost, doganlyk ýurt bolupdy we şeýle bolmagynda-da galýar. Hytaý sebitiň döwletleriniň milli aýratynlyklara laýyklykda saýlanyp alnan ösüş ýoluny, özygtyýarlylygy, garaşsyzlygy we çäk bitewüligini goramak boýunça tagallalaryny hem-de olaryň halkara giňişlikde barha artýan ähmiýetli ornuny doly goldamagyny mundan beýläk-de dowam eder. Biz bu dostlukly ýurtlar bilen egin-egne berip, Hytaý Halk Respublikasynyň we Merkezi Aziýanyň umumy ykbaly üçin berk binýatly jemgyýeti döretmäge taýýardyrys.

Ýeri gelende bellesek, «Merkezi Aziýa — Hytaý» onlaýn sammitinde HHR-iň Başlygy Si Szinpin bäş sany teklibi öňe sürdi:

Birinjiden, hoşniýetli goňşuçylyk we dostluk gatnaşyklaryny berkitmek. Çünki hut şu iki ýörelge biziň ýurtlarymyzyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň esasyny düzýär. Hoşmeýillilik, açyklyk, özara bähbitlilik we sabyrlylyk konsepsiýasyna esaslanyp, hytaý tarapy ýokary derejedäki özara gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmäge çalşar we strategik utgaşdyrmany işjeňleşdirer. Şunda Hytaýyň we Merkezi Aziýa döwletleriniň daşary işler ministrleri derejesindäki duşuşyklaryňdyr beýleki gepleşik gurallarynyň ornuny ýokarlandyrmak möhümdir.

Ikinjiden, ýokary hilli hyzmatdaşlygyň guşagyny döretmek. Hytaý tarapy Merkezi Aziýa döwletleriniň ýokary hilli harytlary we oba hojalyk önümleri üçin ýurduň ägirt uly içerki bazaryna ýol açmaga, Hytaýyň hem-de Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky Söwda-ykdysady forumlary geçirmek tejribesini dowam etdirmäge, 2030-njy ýyla çenli bu ýurtlaryň arasyndaky özara haryt dolanyşygynyň möçberini 70 milliard amerikan dollaryna ýetirmek ugrunda tagalla etmäge taýýardyr. Şeýle-de Hytaý elektron söwda ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça gepleşikler guralyny döretmegi, zerurlyga görä, Senagat we maýa goýum hyzmatdaşlygy forumyny geçirmegi teklip edýär. Pandemiýa şertlerinde ulag geçelgeleriniň hereketini bökdençsiz üpjün etmek, ýolagçylary hem-de ýükleri gatnatmak işini hem ýuwaş-ýuwaşdan dikeltmek möhümdir. Nebitgaz geçirijileriň durnukly işini ýola goýmak, Merkezi Aziýa — Hytaý gaz geçirijisiniň dördünji şahasynyň gurluşygyny çaltlandyrmak, energetika ulgamynda pes uglerodly tehnologiýalara geçmegi goldamak babatda-da yzygiderli tagalla etmeli.

Üçünjiden, parahatçylygy berkitmek üçin ygtybarly goragy döretmeli. Howpsuzlygy üpjün etmegiň ygtybarly ulgamyny döretmek üçin serhet barlagy we kiberterrorçylyga garşy göreşmek boýunça hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmaly hem-de bilelikdäki işleri alyp barmaly. Hytaý Merkezi Aziýa döwletlerine waksinalary we epidemiýa garşy göreşmek üçin beýleki serişdeleri ibermegi dowam etmäge taýýardyr. Şu ýylyň dowamynda hytaý tarapy sebitiň ýurtlaryna ynsanperwerlik kömegi hökmünde goşmaça 50 million doza waksina ugratmagy göz öňünde tutýar we «Merkezi Aziýa — Hytaý» saglyk senagaty birleşmesini döretmäge çagyrýar.

Dördünjiden, medeni özboluşlylyklary we ýakyn aragatnaşyklary hasaba alyp, sebitde «umumy maşgalany» döretmek. Şunda medeni-ynsanperwer ulgamda köptaraply gatnaşyklary ýola goýmak, medeni merkezleri açmak we medeni mirasy goramak boýunça dialogy döretmek, zenanlaryň hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň arasynda gatnaşyklary ýola goýmak, syýahatçylyk ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmek has möhümdir. Hytaý tarapy Merkezi Aziýa döwletleriniň we Hytaýyň halklarynyň Dostluk forumyny geçirmegi, geljek 5 — 10 ýylda doganlaşan şäherleriň sanyny 100-e çenli artdyrmagy hem teklip edýär. 5 ýylyň dowamynda Hytaýyň öz ýokary okuw mekdeplerinden sebitiň ýurtlaryndan bolan ýaşlara talyp hakly ýerleriň 1200-sini bermegi meýilleşdirýändigini-de aýtmak gerek.

Bäşinjiden, Ýer ýüzünde parahatçylygy we ösüşi üpjün etmek. Ýakynda hytaý tarapy BMG-niň Baş Assambleýasynda howplara we wehimlere garşy durmakda, BMG-niň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin durnukly ösüş ulgamynda Gün tertibini ilerletmekde tagallalary utgaşdyrmaga gönükdirilen ählumumy başlangyjy öňe sürdi. Şunuň bilen baglylykda, HHR-iň Başlygy Si Szinpin ýakyn 3 ýylda Merkezi Aziýa döwletlerine durmuş maksatly iri taslamalary amala aşyrmak üçin pul serişdeleriniň bölünip beriljekdigini mälim etdi.

Hormatly Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow, öz gezeginde, sammitde sanly ulgam arkaly eden çykyşynda Merkezi Aziýa döwletleriniň we Hytaýyň arasyndaky dostlukly gatnaşyklaryň derejesine ýokary baha berip, hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek babatda anyk teklipleriň birnäçesini öňe sürdi hem-de olar HHR-iň Başlygynyň we sebitiň beýleki döwletleriniň Liderleriniň goldawyna mynasyp boldy. Döwlet Baştutanlary sammitiň jemleýji resminamasy hökmünde Merkezi Aziýa döwletleri bilen Hytaýyň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň 30 ýyllygy mynasybetli, Bilelikdäki Beýannamany kabul etdiler.

Geografik taýdan uzak aralyklarda ýerleşendigine garamazdan, biziň ýurtlarymyzyň dostlukly gatnaşyklary öz gözbaşyny has irki döwürlerden alyp gaýdýar. Nesilme-nesil dowam edip gelýän bu gatnaşyklar geçen 30 ýylyň dowamynda täze many-mazmun bilen has-da baýlaşdyryldy. Şunda soňky ýyllarda iki ýurduň Liderleriniň baştutanlygynda türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň strategik derejä çykarylandygyny bellemek gerek.

Geçen ýylyň maýynda HHR-iň Başlygy Si Szinpiniň hem-de Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşlikde türkmen-hytaý gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmek boýunça anyk ugurlardyr wezipeler kesgitlenildi. Noýabr aýynda bolsa Hyzmatdaşlyk boýunça hytaý-türkmen komitetiniň bäşinji mejlisi üstünlikli geçirildi. Onuň çäklerinde dürli ulgamlarda iki ýurduň arasyndaky strategik hyzmatdaşlygyň esasy ugurlaryny özünde jemleýän «Türkmenistan bilen Hytaý Halk Respublikasynyň arasynda hyzmatdaşlygyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» kabul edildi. Umuman, biziň ýurtlarymyzyň özara gatnaşyklarynda gazanylan oňyn netijeler we toplanan baý tejribe strategik häsiýete eýe türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň geljegine ynamly garamaga esas berýär.

Hormatly Prezidentimiziň tabşyrygy boýunça Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň wekiliýeti Özbegistan Respublikasynyň paýtagty Daşkent şäherine iş saparyny amala aşyrdy we bu ýerde sebitara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de netijeli ösdürmek, ikitaraplaýyn söwda-ykdysady we syýasy-diplomatik gatnaşyklaryň esasy ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmak maksady bilen duşuşyklary geçirdi.

Bu sapar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2021-nji ýylyň oktýabr aýynyň başynda Özbegistan Respublikasyna üstünlikli amala aşyran resmi sapary bilen baglylykda möhüm ähmiýete eýedir. Şonda ýokary derejede geçirilen gepleşikleriň dowamynda milli Liderimiz ynamyň we özara düşünişmegiň häzirki derejesi Türkmenistana we Özbegistana öz gatnaşyklaryny geljegi nazarlap ynamly ýola goýmaga, halkara syýasatyň wajyp meseleleri boýunça çemeleşmeleri ylalaşmaga, ykdysadyýetde, söwdada, maýa goýum işinde, medeni-ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlygyň uzak möhletleýin meýilnamalaryny kemala getirmäge mümkinçilik berýändigini nygtady.

Ýokary hem-de hökümet derejelerinde özara saparlaryňdyr duşuşyklaryň hem-de daşary syýasat edaralarynyň we işewür toparlarynyň ugurlary boýunça gatnaşyklaryň yzygiderli häsiýetde bolmagy döwletara aragatnaşyklaryň okgunly ösdürilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Özara bähbitlere hem-de tutuş sebitiň abadançylygynyň maksatlaryna kybap gelýän dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk, deňhukukly hyzmatdaşlyk ýörelgeleri bu gatnaşyklaryň özenidir.

Bu gün türkmen-özbek gatnaşyklary üstünlikli ösüş ýoluna düşdi. Dostlukly döwletleriň Liderleri — Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Şawkat Mirziýoýewiň tagallalary netijesinde, soňky wagtda daşary syýasat ulgamynda gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça anyk ädimler ädildi. Söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň täze gurallary işläp başlady hem-de ynsanperwer ulgamdaky gatnaşyklar yzygiderli giňeldilýär.

Daşkent şäherine iş saparynyň çäklerinde Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowy Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew kabul etdi.

Dostlukly döwletiň Baştutany Özbegistanyň netijeli türkmen-özbek gatnaşyklaryny dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgeleri hem-de umumy bähbitler esasynda pugtalandyrmaga we ösdürmäge ygrarlydygyny tassyklap, ýurtlarymyzyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň rowaçlanmagyna goşýan uly şahsy goşandy üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyna hoşallyk sözlerini beýan etdi.

Bellenilişi ýaly, döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesi, açyklygy we aýdyňlygy gatnaşyklary giň ugurlar boýunça ösdürmäge, şol sanda söwda-ykdysady, ulag, medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygynyň uly kuwwatyny durmuşa geçirmäge mümkinçilik berýär.

Duşuşyga gatnaşyjylar ileri tutulýan ugurlarda bilelikdäki tagallalary işjeňleşdirmäge ygrarlydyklaryny nygtap, köpasyrlyk dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna esaslanýan türkmen-özbek hyzmatdaşlygynyň mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirdiler.

Şeýle hem Daşkende iş saparynyň çäklerinde Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky türkmen wekiliýeti Özbegistan Respublikasynyň Premýer-ministriniň orunbasary, maýa goýumlar we daşary söwda ministri S.Umurzakow bilen duşuşyk geçirdi. Taraplar ozal gazanylan ylalaşyklar we uzak möhletleýin geljek bilen baglylykda, türkmen-özbek hyzmatdaşlygynyň meseleleriniň giň gerimini ara alyp maslahatlaşdylar.

Özara haryt dolanyşygynyň möçberlerini ep-esli artdyrmaga we diwersifikasiýalaşdyrmaga, maýa goýumlaryny çekmäge, täze iri taslamalary amala aşyrmaga, işewür gatnaşyklary pugtalandyrmaga şu günki gün ähli şertleriňdir mümkinçilikleriň bardygy nygtaldy. Bu meseleleri çözmekde bilelikdäki hökümetara topara uly orun berilýär.

Saparyň çäklerinde ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň hem-de Özbegistanyň işewür toparlarynyň wekilleriniň arasynda hyzmatdaşlyk etmek barada birnäçe resminamalara gol çekildi.

Türkmen wekiliýeti üçin Daşkendiň tehnoparkynda ýaýbaňlandyrylan senagat we oba hojalyk sergisine gezelenç guraldy. Sergide bu ulgamlardaky geljegi uly, ýokary tehnologik taslamalar barada giňişleýin maglumat berilýär.

Şeýlelikde, Türkmenistanyň wekiliýetiniň ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň möhüm ugurlary boýunça geçiren iş duşuşyklary netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny tassyklady. Bu hyzmatdaşlyk Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Şawkat Mirziýoýewiň özara ynanyşmak gatnaşyklary, dostlukly döwletleriň Liderleriniň alyp barýan parahatçylyk söýüjilik syýasaty netijesinde ýyl-ýyldan täze many-mazmuna eýe bolýar.

Aşgabatda türkmen-owgan gepleşikleri geçirildi

Aşgabat, 15-nji ýanwar (TDH). Şu gün Owganystanyň daşary işler ministriniň wezipesini ýerine ýetiriji Amir Han Mottakiniň ýolbaşçylygynda paýtagtymyza gelen owgan wekiliýetiniň saparynyň çäklerinde duşuşyk geçirildi. Duşuşygyň dowamynda iki goňşy ýurduň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylary ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň gün tertibiniň ileri tutulýan ugurlary boýunça, hususan-da, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we ynsanperwer hyzmatdaşlyk babatda pikir alyşdylar.

Taraplar ýurdumyzyň wekiliýetiniň Owganystana bolan birnäçe saparlarynyň dowamynda geçirilen türkmen-owgan gepleşikleriniň netijeliligini belläp, döwletara gatnaşyklary ösdürmekde iki ýurduň daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky diplomatik dialogyň ähmiýetli ornuny nygtadylar.

Söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň möhüm bölegi bolan bilelikdäki düzümleýin taslamalaryň durmuşa geçirilmegi giňişleýin ara alnyp maslahatlaşyldy. Ilkinji nobatda, Günorta — Gündogar Aziýanyň ýurtlaryny türkmen tebigy gazy bilen uzak möhletleýin esasda üpjün etjek Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan transmilli gaz geçirijisiniň gurluşygy barada aýdyldy. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamynyň we demir ýollaryň gurluşygy hem ähmiýetli taslamalaryň hataryndadyr.

Sebitde howpsuzlygy üpjün etmek ulgamynda türkmen-owgan özara gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de işjeňleşdirilmeginiň zerurdygyna aýratyn üns çekildi.

Ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçysy Türkmenistanyň Owganystanyň syýasy-ykdysady durnuklylygyna, doganlyk halkyň abadançylygyna we bitewüligine gyzyklanma bildirýändigini nygtady.

Türkmen tarapy parahatçylygy, ylalaşygy üpjün etmekde owgan halky bilen raýdaşlygyny beýan edip, hoşniýetli goňşuçylyk we köpasyrlyk dostluk ýörelgelerinden ugur alyp, mundan beýläk-de, hemmetaraplaýyn goldaw hem-de ynsanperwerlik kömegini berjekdigini tassyklady.

Ýurdumyzyň eýeleýän üýtgewsiz orny doganlyk owgan halkyna parahat we abadan durmuşy üpjün etmäge, durmuş-ykdysady düzümleri dikeltmäge iş ýüzünde anyk ýardam bermek bilen beýan edilýär. Türkmenistan bu garaýyşlardan ugur alyp, Owganystan bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryny yzygiderli giňeldýär hem-de energetika, ulag we kommunikasiýalar ulgamlarynda ähmiýetli taslamalary durmuşa geçirýär.

Döwletimiziň iberýän elektrik energiýasynyň möçberlerini mundan beýläk-de artdyrmak, serhetýaka awtoulag hem-de demir ýollarynyň ulgamyny giňeltmek boýunça alyp barýan anyk işleri, ynsanperwerlik kömegi we owgan jemgyýetiniň durmuşynyň beýleki ulgamlarynda goldaw bermegi ýurdumyzyň saýlap alan ugruna ygrarlydygynyň aýdyň subutnamasydyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary owgan raýatlaryna bilim we saglygy goraýyş ulgamlarynda muzdsuz ýardam berýärler. Türkmen hünärmenleri goňşy ýurtda dürli maksatly möhüm desgalaryň gurluşygyny alyp barýarlar.

Duşuşygyň dowamynda Owganystanyň Türkmenistan bilen gatnaşyklara aýratyn ähmiýet berýändigi bellenildi. Bu nusgalyk hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary diňe bir iki ýurduň däl, eýsem, has giň ölçeglerde parahatçylygyň, howpsuzlygyň we abadançylygyň bähbitlerine laýyk gelýär.

Owgan wekiliýeti milli Liderimiziň Owganystandaky ýagdaýyň parahatçylykly ýollar arkaly çözülmegine hem-de ýurduň durmuş-ykdysady taýdan dikeldilmegine goşýan uly goşandy hem-de eýeleýän işjeň orny üçin tüýs ýürekden hoşallyklaryny beýan etmek bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň sebitde we dünýäde umumy maksatlara hyzmat etmäge gönükdirilen ýangyç-energetika toplumynda, elektroenergetika we ulag-kommunikasiýa ulgamynda başyny başlan iri taslamalarynyň möhümdigini nygtadylar.

Giňişleýin düzümde geçirilen duşuşyk tamamlanandan soňra, Türkmenistanyň we Owganystanyň daşary işler ministrleri köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekillerine ýüzlenme bilen çykyş etdiler.

Türkmen tarapy özara bähbitli ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda durýandygyny belläp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň bu ugurda alyp barýan syýasatynyň ähmiýetlidigine ünsi çekdi. Bu syýasatyň esasynda asyrlaryň jümmüşine uzap gidýän taryhy gatnaşyklarymyzy milli däplerden ugur alyp, döwrebap derejede ösdürmek babatdaky tagallalar durýar.

Owgan wekiliýeti türkmen topragynda bildirilen myhmansöýerlik üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallyk sözlerini aýtdy. Şeýle hem Türkmenistanyň Owganystany durmuş-ykdysady taýdan dikeltmekde yzygiderli ýardam berýändigi, şol sanda durmuş düzümlerine degişli desgalary gurup berendigi nygtaldy. Şonuň ýaly-da, owgan tarapy Türkmenistanyň başlangyjy boýunça durmuşa geçirilýän halkara taslamalaryň sebitde parahatçylygyň üpjün edilmegine ýardam berýändigini belläp, bu duşuşygyň özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge hyzmat etjekdigine ynam bildirdi.

Türkmenistan bilen ÝUNISEF-niň hyzmatdaşlygynyň baş maksadydyr

Mälim bolşy ýaly, golaýda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow BMG-niň Çagalar gaznasynyň Türkmenistanda täze bellenen wekili jenap Mohammad Faýýazi bilen duşuşyp, köpýyllyk hyzmatdaşlykda ýetilen sepgitler we geljekde öňde durýan wezipeler barada söhbet etdi. Munuň özi Milletler Bileleşiginiň bu abraýly ýöriteleşdirilen düzümi bilen däp bolan gatnaşyklary, döwrüň zerurlyklaryna görä, mazmun taýdan has-da baýlaşdyrmak babatda anyk teklipleri beýan etmäge mümkinçilik boldy.

Biz hem Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistandaky täze wekili Mohammad FAÝÝAZI bilen söhbetdeş bolup, oňa käbir sowallar bilen ýüzlendik.

— Jenap Mohammad Faýýazi, Sizi jogapkärli diplomatik wezipä bellenilmegiňiz bilen tüýs ýürekden gutlaýarys. Söhbetdeşligimiziň başynda BMG-niň Çagalar gaznasynyň Türkmenistandaky täze wekili hökmünde okyjylarymyza özüňiz barada gysgaça gürrüň beräýseňiz! Biz Siziň BMG-niň ulgamynda 20 ýyldan gowrak iş tejribäňiziň bardygyny bilýäris...

— Köp sag boluň! Dogrudan-da, men Birleşen Milletler Guramasynyň ynsanperwerlik we ösüş maksatnamalaryny dolandyrmak ulgamynda 22 ýyldan bäri zähmet çekip gelýärin. Şonuň 17 ýyly BMG-niň Çagalar gaznasynyň işi bilen baglanyşykly. Guramanyň meýdan we ýurt edaralarynda, ştab-kwartiralarynda tehniki meselelerden başlap (çagalary goramak), syýasat boýunça maslahat beriş we dolandyryş wezipelerinde iş alyp bardym. Aýry-aýry sebitler barada aýdylanda, Eýranda, Sudanda, Owganystanda, Liwanda, guramanyň Nýu-Ýorkdaky ştab-kwartirasynda işläp, 20-den gowrak ýurtda goldaw beriş missiýalaryna gatnaşdym. Türkmenistanda täze wezipä bellenilmegimden ozal, ÝUNISEF-niň Liwandaky missiýasynda bölüm başlygy bolup işledim. Umuman, BMG-niň Çagalar gaznasynyň ýurtlar boýunça maksatnamalaryny işläp taýýarlamak we olaryň milli derejede durmuşa geçirilişini utgaşdyrmak bu guramanyň çägindäki işimiň esasyny düzýär.

— Täze, 2022-nji ýyla gadam basmagymyz geçen ýylda bitirilen işleriň jemleri barada pikir alyşmaga mümkinçilik berýär. ÝUNISEF-niň 2021-nji ýylda alyp baran işleri Türkmenistanyň Hökümeti bilen hyzmatdaşlygyň geriminiň örän giňdigini görkezýär.

— 2021-nji ýyl möhüm wakalara baý ýyllaryň biri boldy. Biz tutuş dünýä jemgyýetçiligi bilen bilelikde BMG-niň Çagalar gaznasynyň esaslandyrylmagynyň 75 ýyllygyny belledik, şeýle-de Türkmenistanyň Hökümeti bilen täze bäşýyllyk maksatnamamyzyň amala aşyrylyp başlanmagyna bir ýyl boldy. Geçen ýylda Türkmenistan döwlet Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyny giňden dabaralandyrdy. Bu bolsa ýurduň ÝUNISEF bilen hyzmatdaşlykda geçen ýoluna baha bermekde-de amatly mümkinçilikdir.

Bilşiňiz ýaly, BMG-niň Çagalar gaznasy indi köp ýyllardan bäri iýmitlenme ulgamynda ýokary hilli hyzmatlary hödürlemek, saglygy goraýyş, bilim we çagalary goramak babatda Türkmenistanyň Hökümeti bilen ýakyndan hyzmatdaşlyk edýär. Biziň işimiz bilelikde işlenip taýýarlanylan we ylalaşylan hyzmatdaşlygyň ýurt boýunça Maksatnamasynyň çäklerinde alnyp barylýar. Resminamada geljek bäş ýylda ileri tutulýan ugurlar kesgitlenip, olar milli bähbitlere, BMG-niň Çaganyň hukuklary hakynda Konwensiýasyna hem-de Durnukly ösüş maksatlary ýaly halkara resminamalara gabat gelýär.

Elbetde, häzirki adatdan daşary şertlerde dünýä jemgyýetçiliginiň ýüzbe-ýüz bolýan howplarynyň çözgüdini tapmaga goşant goşmak ÝUNISEF-niň işiniň ileri tutulýan ugry bolup durýar. Şunda COVID-19 pandemiýasyna garşy göreşmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Çünki dowam edýän ykdysady çökgünlik çagalaryň durmuşyna, saglyk ýagdaýyna, abadançylygyna we bilimine göni hem-de gytaklaýyn täsirini ýetirýär. Şoňa görä-de, ÝUNISEF ähli hyzmatdaşlary bilen bilelikde çagalaryň we olaryň maşgalalarynyň goraglylygyny üpjün etmekde alyp barýan işini geljekde-de dowam etdirer.

— Jenap Mohammad Faýýazi, pandemiýa sebäpli dörän kynçylyklara garamazdan, Türkmenistanyň Hökümeti we ÝUNISEF immunizasiýalaşdyrma işiniň bökdelmezligi hem-de waksinalar bilen üpjünçilik ulgamynda ähli zerur tagallalary etdi. Bu işde Siziň wekilçilik edýän guramaňyzyň orny nähili?

— Sanjymlaşdyrma jemgyýetçilik saglygy goraýyş ulgamynda möhüm ähmiýete eýe bolup, ol çagalaryň sagdynlygynyň üpjün edilmegi üçin has zerurdyr. Elbetde, pandemiýa şertlerinde saglygy goraýyş ulgamy köp kynçylyklara sezewar boldy. Şunuň bilen baglylykda, koronawirus howpuny azaltmagyň ileri tutulýan ugur bolandygyna garamazdan, çagalary beýleki ýokançlardan goramak we olaryň arasynda keselleriň ýaýramagynyň öňüni almak üçin meýilnamalaýyn immunizasiýa işini dowam etmek hem örän wajypdyr.

Ýeri gelende bellesek, geçen ýylyň oktýabr aýynda Türkmenistana çagalar üçin zerur bolan waksinalar getirildi. Ol milli sanjym senenamasyna girizilen dürli keselleriň öňüni almaga niýetlenen waksinalaryň ikinji tapgyrydyr. Sanjymlaşdyrma bilen bagly waksinalardyr serişdeleriň satyn alynmagy dolulygyna Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan maliýeleşdirilip, meýilnamalaýyn sanjymlaşdyrma ýurtda ýaşaýan çagalaryň ählisi üçin muzdsuz amala aşyrylýar. ÝUNISEF, öz gezeginde, BSGG-niň deslapky barlaglaryndan geçen, ýokary hilli we elýeterli waksinalaryň satyn alynmagyny hem-de ýurda getirilmegini üpjün edýär.

— Geçen ýylyň 11-nji dekabrynda Aşgabatda geçirilen «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahatyň çäklerinde Türkmenistanyň degişli ministrlikleriniňdir pudak edaralarynyň hem-de BMG-niň degişli agentlikleriniň arasynda 2022-nji ýyl üçin iş meýilnamalaryna gol çekildi. Şolaryň hatarynda ÝUNISEF bilen hyzmatdaşlyk boýunça tassyklanan meýilnamalaryň mazmuny barada gysgaça gürrüň beräýseňiz!

— Parahatçylyk we ynanyşmak forumynyň çäklerinde BMG-niň Çagalar gaznasy Türkmenistanyň birnäçe ministrlikleri we döwlet edaralary bilen iş meýilnamalarynyň 13-sine gol çekdi. Olarda göz öňünde tutulan çäreleriň ählisi ÝUNISEF-niň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygynyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyna esaslanýar. Bilelikdäki iş meýilnamalaryna gol çekilen edaralaryň hatarynda Saglygy goraýyş we derman senagaty, Bilim ministrlikleri, Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty, Milli Geňeşiň Mejlisi, Adalatçynyň diwany ýaly, biziň öňden gelýän hyzmatdaşlarymyz hem bar. Olar bilen alnyp barylýan işler, esasan, çagalaryň saglygyny we hukuklaryny goramaga, bilimiň ýokary hilini üpjün etmäge gönükdirilendir. Hukuk goraýyş ulgamynda-da täze hyzmatdaşlarymyzyň bardygyna biz örän şatdyrys.

ÝUNISEF-niň degişli maksatnamasynyň pudagara häsiýete eýedigi bilen baglylykda, biz çagalar baradaky maglumatlar ulgamynda işimizi dowam etmek üçin Statistika baradaky döwlet komiteti bilen hem hyzmatdaşlyk edýäris. Çagalaryň saglygy bilen bagly iň esasy pikirlerimizi ilatyň giň gatlagyna ýetirmek maksady bilen, Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti hem-de Zenanlar birleşigi bilen özara gatnaşyklary ösdürýäris. Ýetginjekler we ýaşlar bilen bagly ähli meselelerde biz Sport we ýaşlar syýasaty ministrligi bilen hem bilelikde iş alyp barýarys.

— BMG-niň Çagalar gaznasynyň täze bellenen wekili hökmünde Siz golaýda Türkmenistanyň Prezidenti bilen duşuşdyňyz. Gepleşikleriň netijesine nähili baha berýärsiňiz?

— Biziň duşuşygymyz örän ýakymly we netijeli boldy. Men hormatly Prezident Gurbanguly Berdimuhamedowa döwlet syýasatynda çagalar bilen bagly meselelere uly ähmiýet berýändigi üçin hoşallyk bildirdim. ÝUNISEF-niň Türkmenistanyň döwlet edaralarynyň 13-si bilen hyzmatdaşlygynda-da, gol çekilen iş meýilnamalarynda-da türkmen Lideriniň çagalaryň hukuklaryny goramak we abadançylygyny üpjün etmek boýunça tagallalara ygrarlylygy aýdyň görünýär.

Ýurduň hormatly Prezidentiniň çagalaryň saglygyny goramaga hem-de olara bilim bermäge gönükdirilen maýa goýumlar babatdaky syýasaty halkyň geljegine goýlan paýhasly we strategik taýdan ähmiýetli maýa goýumdyr. Şeýle-de men milli derejede syýasaty işläp düzmegiň we býujeti taýýarlamagyň esasyny düzýän çagalaryň abadançylygy boýunça görkezijiler bilen bagly barlaglaryň we maglumatlaryň ösüşine aýratyn hoşallyk bildirdim. Biz Durnukly ösüş maksatlarynyň esasy ugurlary boýunça anyk hem-de ýokary hilli hasabatlylygy üpjün etmek üçin bilelikdäki hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de dowam etdirilmegine uly ynam bildirýäris.

— Söhbetdeşligimiziň ahyrynda okyjylarymyza geljekki meýilnamalaryňyz barada-da gürrüň berseňiz!

— Ýokarda-da belleýşim ýaly, ÝUNISEF-niň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlyk Maksatnamasynda hyzmatdaşlarymyzyň ählisi bilen gatnaşyklaryň anyk ugurlary kesgitlenen. Şoňa görä-de, biziň guramamyz bu resminamany durmuşa geçirmek babatda anyk ädimleri ädýär. Döwlet edaralarynyň, diplomatik missiýalaryň, raýat jemgyýetiniň hem-de adaty adamlaryň goldawy biziň işimize höwesimizi has-da artdyrýar. Biz täze gol çekilen iş meýilnamalarynda hem-de Türkmenistan bilen BMG-niň durnukly ösüş boýunça hyzmatdaşlygynyň Çarçuwaly maksatnamasynda öz üstümize alan borçlarymyzy ýerine ýetirmek üçin mundan beýläk-de tagallalarymyzy gaýgyrmarys.

— Jenap Mohammad Faýýazi, bilelikdäki hyzmatdaşlykda gazanylan üstünlikler we öňde durýan wezipeler hakyndaky giňişleýin söhbetdeşlik üçin Size köp sagbolsun aýdýarys. Çagalaryň röwşen geljeginiň bähbidine alyp barýan işiňizde hemişe üstünlik hemraňyz bolsun!

Söhbetdeş bolan Aýgül RAHYMOWA.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow türkmen halkyna Täze ýyl Gutlagynda Garaşsyz döwletimizde medeniýetiň, edebiýatyňdyr sungatyň gülläp ösmegi üçin hem ähli şertleriň döredilýändigini, milli mirasymyzy gorap saklamak, baýlaşdyrmak we wagyz etmek boýunça giň gerimli işleriň alnyp barylýandygyny, olaryň öz ajaýyp miwelerini berýändigini belläp, ýaňy-ýakynda «Dutar ýasamak senetçiligi, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungaty» atly milli hödürnamanyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizilendigi mynasybetli ýurdumyzyň ähli halkyny tüýs ýürekden gutlady.

Milli medeni mirasy aýawly saklamaga we öwrenmäge, türkmen halkynyň dünýä medeniýetiniň kemala gelmegine goşandyny wagyz etmäge aýratyn üns berýän döwlet Baştutanymyz Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen däp bolan gatnaşyklary yzygiderli ösdürmegiň ähmiýetini hemişe nygtaýar.

2021-nji ýylyň 21-nji iýunynda Türkmenistanyň üç ýyl möhlet üçin guramanyň Ýerine ýetiriji geňeşiniň agzalygyna hem-de 2021-nji ýylyň 18-nji noýabrynda, ÝUNESKO-nyň Baş konferensiýasynyň 41-nji mejlisiniň barşynda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin ÝUNESKO-nyň Halkara gidrologiýa maksatnamasynyň hökümetara geňeşiniň agzalygyna saýlanylmagy ýurdumyzyň BMG-niň bu ýöriteleşdirilen guramasy bilen özara gatnaşyklarynyň täze ugurlaryny işläp taýýarlamakda möhüm tapgyr boldy. Ýerine ýetiriji geňeş ÝUNESKO-nyň Hökümetara okeanografiýa komissiýasynyň ýolbaşçy edarasy bolup durýar. Hökümetara geňeş Halkara gidrologiýa maksatnamasyny meýilleşdirmek, onuň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek hem-de bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy utgaşdyrmak bilen meşgullanýar. Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň düzümleriniň agzalygyna saýlanylmagy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän ekologiýa we suw diplomatiýasynyň nobatdaky ýeňşidir.

Ylym-bilim, medeniýet we taryhy-binagärlik ýadygärliklerini aýawly saklamak ulgamlary hem-de ekologiýa ugry boýunça köpýyllyk gatnaşyklar Türkmenistanyň ÝUNESKO bilen özara hyzmatdaşlygynyň okgunly häsiýete eýediginiň aýdyň subutnamasydyr. Ýurdumyzyň innowasion ösüş, sanlylaşdyrmak, öňdebaryjy maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryndan peýdalanmak ýoluna düşmegi bilen baglylykda, netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek we ony täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmak üçin uly mümkinçilikler açylýar. Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, Türkmenistanda geçirilýän, gatnaşyklary ýola goýmaga we pugtalandyrmaga hem-de ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny işläp taýýarlamaga gönükdirilen dürli çäreler medeni-ynsanperwer ulgamda halkara gatnaşyklary berkitmegiň kepili bolup hyzmat edýär. Bu abraýly düzüm bilen hyzmatdaşlygyň çäginde türkmen hünärmenleri tarapyndan daşary ýurtly bilermenler bilen bilelikde, ýurdumyzdaky ýadygärlikleriň arasyndan käbir täsin desgalar saýlanyp alyndy. Soňra şol desgalar ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň abraýly sanawyna girizildi. Olaryň hatarynda umumadamzat gymmatlygynyň üç sany täsin taryhy-arheologik ýadygärligi — Gadymy Merw, Köneürgenç, Nusaýyň Parfiýa galalary bar.

2011-nji ýylda Türkmenistan ÝUNESKO-nyň Maddy däl medeni mirasy goramak baradaky Konwensiýasyna goşuldy we şondan bäri onuň iň işjeň agzalarynyň biri bolup durýar. ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna “Görogly” dessançylyk sungaty (2015-nji ýyl), “Küştdepdi” türkmen milli aýdym we tans sungaty (2017-nji ýyl), türkmen milli halyçylyk sungaty (2019-njy ýyl) girizildi. Ýurdumyzyň başlangyjy boýunça 2016-njy ýylyň 30-njy noýabrynda Efiopiýanyň Addis-Abeba şäherinde Maddy däl medeni mirasy goramak baradaky hökümetara komitetiň mejlisiniň barşynda Nowruz baýramy bilen bagly meselä garaldy we ol ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizildi.

2020-nji ýylda ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň döredilmegi BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça düzümi bilen özara gatnaşyklarda möhüm ädim boldy. Hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek we bu toparyň işini kämilleşdirmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2020-nji ýylyň 23-nji oktýabrynda Karara gol çekip, ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň düzümini we topar hakyndaky Düzgünnamany tassyklady.

2021-nji ýylda Türkmenistan bilen ÝUNESKO-nyň gatnaşyklary işjeň ösdürildi. Bu ugurdaky işleriň döwlet Baştutanymyzyň başlangyjy bilen «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen ýylyň «Ýol kartasynda» beýan edilen ýörelgeler hem-de çäreler bilen sazlaşykly alnyp barlandygyny bellemek gerek. Türkmenistanyň Hökümeti bilen ÝUNESKO-nyň arasyndaky 2021 — 2023-nji ýyllar üçin Hereketleriň meýilnamasy ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň täze derejä çykarylmagyny göz öňünde tutýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow köp desgalary, türkmen halkynyň maddy we ruhy medeniýetiniň gymmatlyklaryny ÝUNESKO-nyň sanawyna girizmäge hödürlemek işini dowam etdirmek başlangyjyny öňe sürdi. Şeýlelikde, döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, Beýik Ýüpek ýolunyň ugrundaky Dehistan, Nusaý, Merw, Sarahs, Amul, Köneürgenç ýaly gadymy we uly türkmen şäherlerinde ýerleşen ýadygärlikleri ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna hödürlemek boýunça işler alnyp baryldy.

ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawynyň gerimini giňeltmek boýunça işler işjeň dowam etdirilýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça bu sanawa türkmen däp-dessurlary hem hödürlenilýär. Şolaryň hatarynda asyrlaryň dowamynda baý tejribe toplan täsin milli mekdepler bar. Olar ahalteke atçylygy we alabaý tohum itlerini köpeltmek bilen baglanyşyklydyr. Dutar özüne bu saz guralyny taýýarlamak, ýerine ýetirijilik we bagşyçylyk sungatyny birleşdirýär.

Hereketleriň bilelikdäki üçýyllyk meýilnamasynda ÝUNESKO-nyň döredijilik şäherleriniň ählumumy ulgamyna Aşgabady “Dizaýn”, Türkmenabady “Senetler we halk döredijiligi”, geljekde bolsa Mary şäherini “Edebiýat” ugurlary boýunça girizmäge taýýarlyk görmek göz öňünde tutulýar.

Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň arheologiýa fakultetinde taryhy şäherleri ösdürmekde ÝUNESKO-nyň standartlaryny okatmak üçin ýörite okuwlary açmak meýilleşdirilýär. Mundan başga-da, medeniýet, bilim, ylym, sport, ýaşlar syýasaty ulgamlarynda we beýleki ugurlarda köp sanly taslamalary amala aşyrmak bellenilýär.

Türkmenistanyň ýokary okuw mekdeplerinde ÝUNESKO-nyň kafedralaryny döretmek, geljekde bolsa ýurdumyzyň şäherleriniň orta mekdeplerini ÝUNESKO-nyň assosirlenen mekdepleriniň halkara ulgamyna goşmak maksat edinilýär.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, biziň öňe sürýän, Türkmenistanyň müňýyllyklaryň jümmüşinden gözbaş alýan taryhy-medeni ýadygärliklerini aýawly saklamaga we wagyz etmäge, ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge gönükdirilen başlangyçlarymyz Milletler Bileleşiginiň giň goldawyna mynasyp boldy. Şunuň bilen baglylykda, 2021-nji ýylyň 15-nji aprelinde Türkmenistanyň Hökümetiniň we ÝUNESKO-nyň arasynda 2021 — 2023-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk hakyndaky Ähtnama gol çekilmegi bellärliklidir.

Geçen ýylda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň hukuk binýadyny pugtalandyrmak boýunça uly işler geçirildi. Şunuň bilen baglylykda, Mejlisiň 2021-nji ýylyň 13-nji martynda kabul eden “Bilim ulgamynda hukuk kemsitmelerine garşy göreşmek hakyndaky Konwensiýa goşulmak hakynda”, “Medeni taýdan özüňi görkezmegiň dürlüligini goramak we höweslendirmek hakyndaky Konwensiýa goşulmak hakynda” kararlaryny bellemelidiris. Şu güne çenli ýurdumyz ÝUNESKO-nyň jemi 12 konwensiýasyna goşuldy.

ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň mejlisleri, geçen ýylyň dowamynda geçirilen maslahatlaryň we sanly ulgam arkaly guralan duşuşyklaryň birnäçesi abraýly halkara gurama bilen gatnaşyklary giňeltmek, işiň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek hem-de anyk netijeleri gazanmak meselelerine bagyşlandy. Şol çärelere ýurdumyzyň ugurdaş ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarydyr esasy hünärmenleri gatnaşdylar. 2021-nji ýylyň 14-nji iýunynda Aşgabatda ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň sekretariatynyň “Magtymguly Pyragynyň döredijilik mirasy we umumadamzat gymmatlyklary” atly mowzugy boýunça okuw maslahaty geçirildi. Geçen ýylyň 17-nji noýabrynda sanly ulgam arkaly pudagyň, köp ýurtlaryň ugurdaş kompaniýalarynyň we assosiasiýalarynyň ýolbaşçylarynyň hem-de bilermenleriniň gatnaşmagynda “Türkmenistanda syýahatçylygy ösdürmegiň esasy ugurlary we mümkinçilikleri” atly halkara maslahat guraldy.

Şeýle hem geçen ýylda ÝUNESKO-nyň “Adam we biosfera” maksatnamasynyň çäklerinde gatnaşyklar giňeldildi, ony durmuşa geçirmek boýunça anyk çäreler görüldi. ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli topary dünýäniň palçyk wulkanlarynyň ählisiniň ýarysyna golaýynyň jemlenen ýeri bolan Balkan welaýatyndaky palçyk wulkanlaryny örän gyzykly wulkanly sebiti hökmünde ÝUNESKO-nyň Bütindünýä tebigy mirasynyň sanawyna girizmek boýunça bu düzüm bilen bilelikde iş alyp barmagy meýilleşdirýär. Munuň özi gaýtalanmajak landşaft-geologik düzümleri öwrenmek hem-de aýawly saklamak üçin täze mümkinçilikleri açar.

Köýtendagyň dag ekologik ulgamyny we onuň gowaklaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça milli hödürnama taýýarlanylýar. Bu resminamanyň ylmy-barlag we maglumat ugurlaryny pugtalandyrmak maksady bilen, türkmen hünärmenleri Uly landşaftlary gorap saklamak merkezindäki (CLLC, ABŞ) kärdeşleri bilen bilelikde işjeň gepleşikleri alyp barýarlar.

Türkmenistanyň döwlet tebigy goraghanalarynyň üçüsi — Repetek biosfera, Bereketli Garagum hem-de Gaplaňgyr goraghanalary ÝUNESKO-nyň Biosfera goraghanalarynyň bütindünýä ulgamyna girizilmäge dalaş edýär. Bu ugurda işleri yzygiderli we maksadalaýyk dowam etdirmek maksady bilen, 2021-nji ýylyň sentýabrynda Türkmenistanda ilkinji gezek ÝUNESKO-nyň “Adam we biosfera” maksatnamasy boýunça Milli komitet döredildi we onuň Tertipnamasy işlenip taýýarlanyldy.

ÝUNESKO-nyň “UNITWIN” maksatnamasy bilim ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen halkara taslamadyr. Hususan-da, geçen ýylyň 4-nji dekabrynda Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda Halkara Bitaraplyk gününe gabatlanylyp geçirilen “Türkmenistan — ÝUNESKO” atly maslahatyň barşynda bu taslamanyň ähmiýeti açylyp görkezildi. Maslahata gatnaşyjylara Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde hem-de Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda ÝUNESKO-nyň kafedralaryny döretmek we ýurdumyzyň umumybilim berýän mekdepleriniň 6-syny bu guramanyň assosirlenen mekdepleriniň ulgamyna girizmek boýunça görülýän çäreler barada habar berildi. Kafedra döredilenden soň, oňa ýörite nyşan berilýär. Halkara uniwersitetler assosiasiýasy hem-de dünýäniň ýokary okuw mekdepleri bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmak üçin giň mümkinçilikler açylýar.

ÝUNESKO-nyň “Dünýäniň hakydasy” maksatnamasy dünýäniň ýurtlarynyň we halklarynyň gadymy ýazuw ýadygärliklerini goramak boýunça halkara taslamasy bolup durýar. Şu taslamanyň durmuşa geçirilmeginiň çäklerinde, ýurdumyzda beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň golýazmalarynyň ýygyndysyny ýokarda agzalan halkara sanawa girizmek üçin resminamalar taýýarlanyldy we guramanyň sekretariatyna iberildi.

Geçen ýylda sanly ulgam arkaly ýurdumyzyň Medeniýet ministrliginiň we sebit edarasynyň wekilleriniň milli gymmatlyklarymyzy ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizmek üçin bilelikdäki teklipleri taýýarlamak boýunça iş duşuşygy geçirildi, hususan-da, “El işleri sungatynyň” resminamasy ara alnyp maslahatlaşyldy. Daşary işler ministrliginde ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň Milli toparynyň 3-nji mejlisiniň barşynda bu guramanyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyna taryhy ýadygärlikleri girizmek hem-de onuň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna keçe we demirçilik senedini, türkmen tazysyny hem-de elguşçulyk sungatyny girizmek üçin deslapky hödürnama resminamasyny taýýarlamak işi ara alnyp maslahatlaşyldy. Hususan-da, Türkmenistan “Ahalteke bedewlerini seýislemek sungaty”, “Türkmen alabaý itlerini ýetişdirmek sungaty”, “Türkmen keçe sungaty”, “Türkmen demirçilik senedi”, “Türkmen tazysy we elguşy”, “Türkmen milli göreşi”, “Türkmenleriň ýerasty kärizleri we mirapçylyk däpleri” ugurlary boýunça teklipleri hödürledi.

Şeýlelikde, döwletimiz tarapyndan öňe sürülýän, ýurdumyzyň taryhy-medeni ýadygärlikleriniň aýawly saklanmagyny we wagyz edilmegini üpjün etmäge, ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygynyň işjeňleşdirilmegine gönükdirilen oňyn başlangyçlar Milletler Bileleşiginiň giň goldawyna mynasyp boldy. Bularyň ählisi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň türkmen halkynyň we tutuş adamzadyň belent ýörelgeleriniň dabaralanmagynyň bähbidine medeni we ylmy diplomatiýasynyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň güwäsidir.

«2021-nji ýylda, takmynan, 4,9 milliard adam ýa-da Ýer ýüzüniň ilatynyň 63 göterimi internetden peýdalandy. Munuň özi 2019-njy ýyldakydan 17 göterim köp bolup, hasaplamalara görä, şu agzalan döwürde 782 million adam internete birikdi...». Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň (HEB) sanly aragatnaşyk ulgamy boýunça her ýylda çap edilýän ählumumy bahalandyrmasyndan — «Maglumatlar we sanlar» atly neşiriniň 2021-nji ýyldaky goýberilişinden alnan şu maglumatdan görnüşi ýaly, pandemiýa şertlerinde dünýäde internetiň ulanylyşy görnetin ýokarlandy. Bu, gürrüňsiz, aragatnaşygyň şu görnüşiniň adatdan daşary ýagdaýlaryň dowam edýän döwründe iş, okuw, söwda we beýleki möhüm hyzmatlaryňdyr birek-birekden habarly bolmagyň gymmatly çeşmesine öwrülendigi bilen baglydyr. Şundan ugur alyp, tutuş dünýäde bolşy ýaly, Türkmenistan hem aragatnaşygyň dürli ugurlary, şol sanda sanlylaşdyrmak ulgamy boýunça ýöriteleşdirilen düzüm hasaplanýan Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge aýratyn gyzyklanma bildirýär.

Mälim bolşy ýaly, Ministrler Kabinetiniň 7-nji ýanwarda sanly ulgam arkaly geçirilen täze ýyldaky ilkinji mejlisinde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň garamagyna ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti has-da ösdürmek maksady bilen, Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen anyk ugurlarda hyzmatdaşlyk etmek boýunça täze teklipler hödürlenildi. «Sanly ykdysadyýeti döretmezden, döwletimiziň ösüşini göz öňüne getirmek asla mümkin däldir» diýýän milli Liderimiz bu meseläniň sanlylaşdyrmak babatda döwlet syýasaty bilen baglanyşyklydygyny belläp, degişli halkara düzümiň çäginde özara gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Bu ugurda beýan edilen teklipleriň, ilkinji nobatda, «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» hem-de «Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Döwlet maksatnamasynda» göz öňünde tutulan wezipeleri amala aşyrmagy tizleşdirmekde ähmiýetli boljakdygyny nygtamak gerek. Çünki sanly ykdysadyýete geçmekde döwlet derejesinde işlenip taýýarlanan maksatnamalardyr strategiýalara esasy ornuň degişli bolşy ýaly, bu ugurda halkara hyzmatdaşlyk hem örän möhümdir. Şu babatda alnanda, bir ýarym asyrdan gowrak wagt bäri hereket edýän Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň biziň ýurdumyz üçin maglumat-aragatnaşyk ulgamynda hödürläp biljek mümkinçilikleri köpugurlydyr.

Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň, esasan, haýsy ugurlarda iş alyp barýandygy, onuň esasy wezipeleri, bu düzüm bilen hyzmatdaşlygyň Türkmenistan üçin bähbitli taraplary barada gyzyklananyňda, onuň 1865-nji ýylda Halkara Telegraf Birleşigi hökmünde esaslandyrylyp, häzirki güne çenli geçen taryhy ýolunda örän köp sanly üýtgeşmeler bilen ýüzbe-ýüz bolandygyna we dünýäniň iň irki halkara guramalarynyň biridigine garamazdan, hemişe ösüş-özgerişdedigine göz ýetirmek bolýar. Bu, elbetde, adamzat durmuşyny barha giňden gurşap alýan aragatnaşyk serişdeleriniň täze görnüşleriniň, şol sanda sanýetmez maglumatlaryň gory bolan internetiň ýüze çykmagy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Hut şoňa görä-de, elektroaragatnaşyk tehnikalarynyň ösüşi nazara alnyp, Halkara Telegraf Birleşigi 1932-nji ýyldan bäri Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi diýlip atlandyrylýar. 1947-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen edaralarynyň hataryna goşulmagy bolsa guramanyň eýeleýän ornuny has-da berkitdi.

BMG-niň maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamynda iş alyp barýan esasy düzümi bolan Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi ählumumy radiospektr we hemra orbitalaryny ýaýratmak, aragatnaşyk serişdeleriniň hem-de tehnologiýalaryň üznüksiz arabaglanyşygyny üpjün edýän tehniki standartlary işläp taýýarlamak, internetiň elýeterli bolmadyk ýerlerinde bu ugurda hödürlenilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak bilen bagly ugurlary esasy wezipesi hökmünde kesgitledi. Has sada dilde aýtsak, el telefonymyzdan kimdir birine jaň edenimizde, internete girenimizde ýa-da elektron poçta arkaly nämedir bir zat ugradanymyzda, biz Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň işiniň mümkinçiliklerinden peýdalanýarys. Bu düzüm nirede ýaşaýandygyna, haýsy aragatnaşyk serişdesini ulanýandygyna garamazdan, Ýer ýüzüniň ähli adamlaryny birleşdirmek ideýasyna ygrarlylygy baş maksady hasaplaýar.

Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi dünýäniň 193 döwletini, kompaniýalaryňdyr uniwersitetleriň, sebitleýin we halkara guramalaryň, takmynan, 900-sini özünde birleşdirýän ählumumy düzümdir. Onuň çäginde döwlet-hususy hyzmatdaşlygy ilerletmek üçin hem uly mümkinçilikler bar. Çünki maglumat-aragatnaşyk serişdelerini we sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak işi iri möçberli maýa goýumlary talap edýär. Hususy pudak bolsa maliýe serişdelerini hödürlemek bilen, ykdysady taýdan girdeji gazanýar, bu bolsa, öz gezeginde, ýurtda alnyp barylýan sanlylaşdyrmak syýasatynyň depginini güýçlendirmäge ýardam berýär.

Elbetde, aragatnaşyk-sosial artykmaçlyklaryndan başga-da, internetiň dürli ugurlarda öz başarnyklaryňy ýüze çykarmak, hünär taýdan kämilleşmek, häzirki zaman jemgyýetiniň gymmatlyklaryny kemala getirmek babatdaky mümkinçilikleriniň çäksizdigi eýýäm hemmä mälim bolan hakykat. Ýöne maglumatlaryň umman ýaly giňişliginde adamlaryňam, jemgyýetiňem, umuman, tutuş döwletiň howpsuzlygyny üpjün etmek meselesi hem örboýuna galýar. Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň Baş sekretary Çžao Houlin golaýda žurnalistleriň biri bilen söhbetdeşlikde bu meseläniň tehnologiýalar bilen bagly döreýändigini, şoňa görä-de, HEB-niň howpsuzlyk ulgamynda täze ulgamdyr standartlary yzygiderli işläp taýýarlaýandygyny aýtdy. Onuň nygtaýşy ýaly, täze ulgamlar ýeterlik däl, çözgütleriň netijeli bolmagy üçin bu ugurda hukuk düzgünleşdirmesi, elýeterlilik hem-de sosial hyzmatdaşlyk has zerur.

Ýeri gelende bellesek, Türkmenistanda maglumat desgalary we eýeçiligiň ähli görnüşinde ulanylýan aragatnaşyk ulgamlary kibergoraglylyga degişli hasaplanýar. Olaryň hataryna döwlet häkimiýet hem-de ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralarynyň, hukuk goraýjy edaralaryň elektron dolanyşygy, elektron döwlet hyzmatlary, elektron söwda, elektron resminama dolanyşygy ulgamlary girýär. Şoňa görä-de, Hökümetiň 7-nji ýanwarda sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisinde Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen hyzmatdaşlykda Türkmenistanyň Milli kiberhowpsuzlyk strategiýasynyň hem-de Hereketler meýilnamasynyň taslamalaryny taýýarlamagyň teklip edilmegi öz wagtynda öňe sürlen çözgütdir. HEB bilen ýurdumyzyň degişli döwlet edaralarynyň arasynda olaryň işini kämilleşdirmek meseleleri boýunça yzygiderli maslahatlaşmalary geçirmek, milli kiberhowpsuzlyk türgenleşiklerini guramak we sebit derejesinde geçirilýän kibertürgenleşiklere gatnaşmak, ilatyň arasynda kiberhowpsuzlyk meseleleri boýunça düşündiriş işlerini geçirmek barada aýdylanlar bolsa Diýarymyzda kiberhowpsuzlygy üpjün etmäge toplumlaýyn çemeleşilýändiginiň subutnamasydyr.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň daşary syýasat edarasy tarapyndan Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek bilen bagly hödürlenen teklipleri makullady we bu ugurda anyk tabşyryklary berdi. Özara gatnaşyklarda ýakyn geljekde öňde durýan wezipeleriň ählisi bu gurama bilen hyzmatdaşlygyň 2022-nji ýyl üçin iş meýilnamasynda öz beýanyny tapar. Munuň özi öňdebaryjy dünýä tejribesini öwrenmek arkaly, döwletimiziň hem-de jemgyýetimiziň durmuşynyň ähli ulgamlaryny sanlylaşdyrmak işiniň depginine kuwwatly itergi berer.

Hünärmenler maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny hemmelere elýeterli etmekde we sanly ykdysadyýeti ösdürmekde 4 sany zadyň zerurdygyny öňe sürýärler: infrastruktura, maýa goýumlar, innowasiýalar we sanlylaşdyrma prosesine goşulyşmak. Biziň ýurdumyzda şu zerurlyklaryň ählisi-de bar we bu babatda amal edilýän işler diňe halkyň bähbidine gönükdirilen. Diýmek, biz döwür bilen aýakdaş gadam urýarys.

Aýgül RAHYMOWA.

Ýakynda Türkmenistanyň Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde Hytaý Halk Respublikasynyň we Merkezi Aziýa döwletleriniň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň 30 ýyllygy mynasybetli, onlaýn duşuşyk geçirildi. «Dostluk taryhy boýunça ýaşlar maslahaty» ady bilen geçirilen bu duşuşyga Özbegistan, Täjigistan, Gazagystan, Gyrgyz Respublikalarynyň we Türkmenistanyň Ýaşlar guramalarynyň ýolbaşçylary, işjeň agzalary, Hytaýyň Daşary işler ministrliginiň wekilleri hem-de ady agzalan döwletleriň Hytaýdaky ilçileri gatnaşdylar. Çäräniň esasy maksady sebitiň ýaşlarynyň hyzmatdaşlygyny ösdürmekden, medeni alyş-çalyş we telekeçilik innowasiýalarynda ýaşlaryň işjeňligini ýokarlandyrmakdan ybarat boldy.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda beýik ösüşleriň ýoly bilen öňe barýan eziz Watanymyz dünýäniň öňdebaryjy döwletleri bilen özara peýdaly, birek-birege ynanyşmak hem hormat goýmak ýörelgelerine daýanýan hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürýär. Öz köklerini has uzakdan alyp gaýdyp, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyga hem dostluga esaslanýan türkmen-hytaý gatnaşyklary Gahryman Arkadagymyzyň parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasatynyň netijesinde Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe has uly ösüşlere eýe bolýar.

Hytaý Halk Respublikasy Türkmenistanyň ygtybarly hyzmatdaşydyr. Biziň döwletlerimizi syýasy, ykdysady we medeni-ynsanperwer ugurlardaky oňyn gatnaşyklar birleşdirýär. Türkmenistan we Hytaý abraýly halkara guramalaryň, ilkinji nobatda, BMG-niň çäklerinde ählumumy howpsuzlygy, durnuklylygy we üznüksiz ösüşi üpjün etmek boýunça hyzmatdaşlyk etmek ýörelgesine ygrarlydyr. Hytaý Halk Respublikasy milli Liderimiziň öňe sürýän halkara başlangyçlaryny goldaýar, ýurdumyzyň oňyn Bitaraplyk derejesine esaslanyp, daşary syýasat boýunça ýöredýän ugruna hormat bilen garaýar.

Türkmen-hytaý gatnaşyklarynyň strategik ugry hasaplanýan ylym-bilim we medeni ulgamlarda ikitaraplaýyn oňyn gatnaşyklar netijeli alnyp barylýar. Hyzmatdaşlygyň ýeten häzirki belent derejesi berk binýada, baý tejribä eýe bolmak bilen, ösüşiň, abadançylygyň hatyrasyna iň gymmatly pikirleri, möhüm başlangyçlary durmuşa geçirmäge, täze mümkinçilikleri herekete girizmäge ukyplydyr. Onlaýn duşuşygyň dowamynda şular barada, şeýle hem ylymda, bilimde, medeniýetde, sungatda, hususyýetçilik ulgamynda ýaşlaryň işjeňligini ýokarlandyrmakda mundan beýläk-de alnyp barylmaly işler hakynda täsirli gürrüň edildi we tejribe alşyldy.

Gurbanmyrat MUHAMMEDOW,

Sankt-Peterburg, 28-nji dekabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow GDA ýurtlarynyň Liderleriniň Sankt-Peterburgda geçirilýän resmi däl sammitine gatnaşmak üçin Russiýa Federasiýasyna iş saparynyň çäklerinde Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň Başlygy Walentina Matwiýenko bilen telefon arkaly söhbetdeşlik geçirdi.

Söhbetdeşligiň dowamynda dürli ugurlarda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň giň gerimli meselelerine garaldy. Türkmenistan bilen Russiýanyň arasyndaky parlamentara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de ösdürilmegine aýratyn üns berildi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz hem-de Russiýanyň Parlamentiniň ýokary palatasynyň ýolbaşçysy 2022-nji ýylyň maý aýynda Aşgabatda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Russiýa Federasiýasynyň Parlamentara forumyna taýýarlyk görmek hem-de geçirmek bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar.

Döwlet Baştutanymyz şol döwürde Aşgabatda Merkezi Aziýanyň we Russiýanyň zenanlarynyň dialogynyň mejlisini geçirmegiň mümkinçiligini öwrenmegi hem teklip etdi.

Zenanlaryň dialogy görnüşindäki duşuşygyň dünýä syýasatynda özara hereketleriň görnüşi hökmünde BMG-niň derejesinde-de uly ähmiýete eýedigi bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, söhbetdeşler BMG-niň Baş Assambleýasynyň degişli Kararnamasynyň taýýarlanylmagynyň we onda zenanlaryň döwlet we halkara durmuşda işjeňliginiň artmagynda dialogyň ähmiýetiniň beýan edilmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny bellediler.

1964-nji ýylda Pakistan, Eýran we Türkiýe döwletleri, Ösüş üçin sebitleýin hyzmatdaşlygy döretdiler. Munuň özi sebitleýin ykdysady birleşikleriň ýörgünli däldigi sebäpli, şol döwürlerde öňdengörüjilikli başlangyç boldy. Şol bir wagtda dünýäde ählumumy we sebitleýin garaýyşlaryň, olaryň umumy çözgütleriniň ýokdugyna garamazdan, Ösüş üçin sebitleýin hyzmatdaşlyk sebit derejesinde netijeli köptaraplaýyn çemeleşmelere çagyrdy hem-de merkezi utgaşdyryjy gurama hökmünde uly orun eýeledi. Umuman, bu düzümi döretmegiň maksady şol üç döwletiň taryhy taýdan ýakynlygyny we halklarynyň doganlyk gatnaşyklaryny anyk kesgitlenen köptaraplaýyn meýdança öwürmekden ybarat bolupdy.

Ösüş üçin sebitleýin hyzmatdaşlyk 1979-njy ýyla çenli hereket edip, biraz wagtlyk arakesmeden soň, onuň işi 1985-nji ýylda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy ady bilen gaýtadan dikeldildi. Soňra taryhy ösüşiň täze tapgyrynda Merkezi Aziýa döwletleriniň garaşsyzlygyny gazanmagy bilen, bu sebitiň ýurtlary we Owganystan hem guramanyň agzalygyna kabul edilip, 10 döwleti öz içine alan YHG-nyň düzümi has-da giňedi. Guramanyň söwda, aragatnaşyk, syýahatçylyk, energetika, medeniýet ulgamlarynda hyzmatdaşlyk arkaly ykdysady ösüşi gazanmak bilen bagly umumy maksady öz garaşsyzlygyny saklamaga we ykdysady taýdan gülläp ösüşi gazanmaga çalyşýan agza döwletleriň ählisinde uly gyzyklanma döretdi.

Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň sebiti köp ugurda artykmaçlyklara eýedir. Bu sebitiň halklary taryhyň ähli döwürlerinde-de dini, medeni taýdan, guryýer we deňiz arkaly özara gatnaşyklar babatda umumylyklary paýlaşýandyklary bilen bellidir. Täjirler bu sebitdäki dürli görnüşli söwda ýollarynyň kömegi bilen bütin dünýä syýahat etmäge mümkinçilik alypdyrlar. Meselem, biziň eýýamymyzdan öňki II asyrdan başlap Beýik Ýüpek ýoly Gündogar bilen Günbatary baglanyşdyran söwda geçelgeleriniň ulgamyny emele getiripdir. Bu ýol sebitleriň we halklaryň arasynda ykdysady, syýasy, medeni hem-de dini taýdan özara gatnaşyklaryň merkezi bolupdyr.

Häzirki wagtda «Beýik Ýüpek ýoly» adalgasy Gündogar we Günorta-Gündogar Aziýany Günorta Aziýa, Pars aýlagy, Arabystan ýarym adasy, Ýakyn Gündogar, Gündogar Afrika hem-de Günorta Ýewropa bilen birleşdirýän guryýer, deňiz ýollaryny aňlatmak üçin ulanylýar. Soňlugy bilen esasy söwdadan täjirçilik hereketlerine geçildi, geçmişden galan ýollar häzirki döwletleriň arasyndaky täze geçelgelere öwrüldi. Ilkibaşda söwda hereketleri söwdany goramak üçin däp bolan usullar we täjirçilik harytlaryna ýeňil çäklendirmeler arkaly serhetleri kesip geçmäge mümkinçilik berýän erkin söwda hakyndaky halkara ylalaşyklar arkaly alnyp barylmandyr. Muňa garamazdan, döwrüň ösmegi innowasion ulaglary we pikirleri ýüze çykarýar, şol sanda harytlary alyş-çalyş etmek işi hem döwrebaplyga eýe bolýar.

28-nji noýabrda «Bilelikde geljege» şygary astynda Aşgabatda geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitinde hem, ine, hut şu meseleler giňden ara alnyp maslahatlaşyldy. Sebitara hyzmatdaşlykda möhüm ähmiýete eýe bolan bu sammite gatnaşmak üçin, YHG-nyň agza ýurtlarynyň döwlet we hökümet Baştutanlary Aşgabada ýygnandylar.

Geçen ýyllaryň dowamynda YHG-nyň çäginde söwda, aragatnaşyk, energetika, syýahatçylyk, medeniýet, durmuş we ylmy işläp taýýarlamalar ulgamlarynda derwaýys başlangyçlardyr çözgütler kabul edildi. Gurama tarapyndan sebitleýin institutlardyr ýöriteleşdirilen edaralar hem döredildi. Şol başlangyçlaryň hatarynda sebitiçi söwdany ilerletmek üçin çäklendirmeleri hem-de böwetleri aradan aýyrmak maksady bilen, söwda geçelgelerini döretmek; syýahatçylygy, halkara syýahatçylygy we adamlaryň arasyndaky gatnaşyklary ösdürmek üçin YHG-nyň wiza düzgünini ýola goýmak; ylmy, medeni we bilim hyzmatdaşlygyny giňeltmäge ýardam bermek; YHG-nyň Söwda banky hem-de guramanyň Kliring birleşmesi ýaly sebitleýin taslamalary maliýeleşdirmek üçin degişli maliýe institutlaryny döretmek ýaly wezipeler bar. Bularyň ählisiniň maksady YHG-nyň dünýä derejesindäki abraýyny has-da artdyrmakdan, geçmişde işjeň alnyp barlan özara söwda hereketlerini gaýtadan dikeltmekden ybaratdyr.

Häzirki wagtda dünýä ýüzüni gurşap alan COVID-19 pandemiýasy özara hereketleriň, söwda we ýükleri daşamak işiniň yzygiderliligine ýaramaz täsirini ýetirdi. Ol adamzat durmuşynyň ähli ugurlarynda kynçylyklary döretdi. Şunda söwda we syýahatçylyk ulgamlary has köp zyýan çekdi. Bu kynçylyklar YHG-nyň sebitine hem degişlidir. Şeýle şertlerde gurama öz iş ugruny üýtgedip, senenamada bellenen çäreleri dowam etdirmek hem-de işleriň ýyllyk meýilnamasyny ýerine ýetirmek üçin, wirtual we gibrid görnüşli özara hereketleri ýola goýdy. Üstümizdäki ýylda Yslamabat — Tähran — Stambul ulag geçelgesiniň işe girizilmegi ulag ulgamyndaky özara hereketlerde gazanylan uly üstünlikleriň biri boldy. Şu ýylyň 7-nji oktýabrynda Pakistanyň Karaçi şäherinden Türkiýä we Azerbaýjana iki gezek ýük ugradyldy.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň işine işjeň gatnaşmagyny üpjün etmek hem bu düzümiň işiniň esasy ugurlarynyň biri hasaplanýar. 2021-nji ýylda Türkmenistanyň YHG-da başlyklyk etmegi, Aşgabatda gurama agza döwletleriň daşary işler ministrleriniň Geňeşiniň 25-nji mejlisiniň we YHG-nyň 15-nji sammitiniň geçirilmegi bu ugurdaky tagallalaryň anyk mysalydyr. Şeýle-de YHG öz agza döwletleriniň her biriniň ägirt uly mümkinçiliklerinden toplumlaýyn peýdalanmaga çalyşýar. Çünki ýurtlaryň käbirleri tebigy baýlyklaryň iri gorlaryna eýe bolsa, käbirleri durmuş üçin zerur bolan harytlary we hyzmatlary öndürmekde aýratyn tapawutlanýar. Sebitiň içinde şol harytlardyr hyzmatlara isleg barha artýar, munuň özi birek-biregiň mümkinçiliklerinden hem-de hyzmatlaryndan peýdalanmak arkaly ykdysady bähbitleri gazanmakda uly ähmiýete eýedir. Şoňa görä-de, biz şu we beýleki ugurlarda öňde durýan meseleleri ýakyndan ara alyp maslahatlaşmakda YHG-nyň nobatdaky 15-nji sammiti gurama agza döwletler üçin täze mümkinçilikleri açdy diýip aýdyp bileris. Aşgabat sammitiniň şygary, hakykatdan-da, agza ýurtlaryň bilelikde geljegi guramaga umumy islegini aýdyň şöhlelendirdi.

Rahim Haýat KUREŞI,

Golaýda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy, baky Bitaraplygymyzyň 26 ýyllygy, şeýle hem 2021-nji ýylyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilmegi mynasybetli, Türkmenistanyň Şekillendiriş sungaty muzeýinde «Parahatçylygyň medeniýeti» atly halkara webinar geçirildi.

Webinara dünýäniň 15 ýurdundan medeniýet ulgamynyň 40-dan gowrak wekilleri gatnaşdylar. Çäräniň çäklerinde ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň Milli toparynyň jogapkär sekretary, Türkmenistanyň Gahrymany Ç.Rustemowa, Ukrainanyň Çagalar üçin milli kitaphanasynyň baş müdiri A.Gordiýenko, Ýerewanyň K.Stanislawskiý adyndaky rus drama teatrynyň baş direktory M.Mhitarýan, Belarus döwlet filarmoniýasynyň baş direktory A.Nikita we başgalar çykyş etdiler.

Gatnaşyjylar öz çykyşlarynda bu webinaryň geçirilmeginiň diňe bir halkara medeni gatnaşyklary berkitmekde däl, eýsem, jemgyýetiň medeni ösüşi arkaly parahatçylygy we durnuklylygy gazanmakda aýratyn ähmiýetini bellediler. Çykyş edenleriň nygtaýşy ýaly, uly ösüşiň, medeniýetiň, şol sanda edebiýatyň we sungatyň dörän ýerinde parahatçylygyň, agzybirligiň, hoşniýetliligiň hem has berkeýändigini adamzadyň köpasyrlyk taryhy subut edýär.

Çäräniň barşynda milli Liderimiziň umumadamzat ruhy-ahlak gymmatlyklarynyň aýrylmaz bölegi bolan türkmen halkynyň milli däp-dessurlaryny gorap saklamakdaky we ösdürmekdäki giň gerimli tagallalary barada hem gürrüň edildi.

Bellenilişi ýaly, «medeniýet» düşünjesi adamzadyň iň gowy üstünliklerini birleşdirýär. Ýer ýüzünde ýaşaýan her bir halkyň öz aýratynlyklary, taryhy geçmişi, baý medeni mirasy bar. Taryhy müňlerçe ýyla uzap gidýän türkmen halky öz çäginde birnäçe etnik toparlaryň mirasdüşeri bolup durýar.

Webinaryň dowamynda Türkmenistan bilen ÝUNESKO-nyň arasynda uzak möhletleýin gatnaşyklaryň esasynda hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň kesgitlenilendigi bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, 2021 — 2023-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk etmek hakyndaky Ähtnamanyň çäklerinde köp sanly taryhy we medeni ýadygärliklerdir senetleri Bütindünýä mirasynyň sanawyna goşmak boýunça işler güýçlendirilýär. Türkmenistanyň «Dutar ýasamak senetçiligi, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungaty» atly hödürnamasy, şeýle hem ahalteke atlaryny seýislemek, türkmen alabaýlaryny ýetişdirmek ýaly özboluşly sungatyny ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizmek boýunça dowam edýän işleriň ähmiýeti bellenip geçildi.

Şeýle maslahatyň guralanlygy hem-de oňa gatnaşmaga döredilen mümkinçilikler üçin hormatly Prezidentimize hoşallyk sözleri webinar-maslahatdaky çykyşlaryň ählisiniň içinden eriş-argaç bolup geçdi.

Leýli REJEPOWA.

Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasy. Surata düşüren Ilaman ÇÜRIÝEW.