Täze ýyladyşhana toplumyndaky döwrebaplyk we sanly tehnologiýalar babatynda ýene-de käbir zatlary aýdyp bolar. Çünki bu ikisiniň sazlaşykly işine tas her ädimde diýlen ýaly gabat gelinýär.

Bu babatda ilkinji aýdylmaly zat ekini suwarmak, şol bir wagtyň özünde-de dökünlemek üçin iň häzirkizaman, kämil gurluşyň ornaşdyrylanlygydyr. Arassa ýerasty çeşmelerden alnan suw ýörite ulgamyň üsti bilen ýene bir gezek süzgüçden geçirilip, başga bir ulgamda oňa ekine berilmeli dökün goşulýar. Tutuş ýyladyşhanada her düýp pomidory damjalaýyn usulda suwarmak üçin hem umumy uzynlygy müňlerçe metre ýetýän ulgam guralypdyr. Bu ulgam inçejik şlangalar arkaly suwy ekiniň düýbüne çenli getirýär.

Toplumdaky ägirt uly çelekleriň biri bolsa suw gory üçin ulanylýar. Ekine bermek üçin taýýarlanylýan suw bu çelekde ätiýaçda toplanylyp, zerur wagty ýörite ulgam arkaly akdyrylýar. Ýyladyşhanalarda bellenen ýylylygy saklamak üçin bolsa «Erensan» kompaniýasynyň öňdebaryjy ýyladyş ulgamy ornaşdyrylypdyr. Kesgitli ýylylygy hemişelik saklamakda tebigy gaz ulanylýar.

Toplumyň sowadyjyly ammarynda hem ähli mümkinçilikleriň döredilendigini nygtamak gerek. Ammara berkidilen hünärmeniň gürrüň berşi ýaly, onda 120 tonna çenli pomidory saklap bolar.

Ýene bir aýdylmaly zat döwrebap ýyladyşhana toplumynda işgärleriň hünär kämilligini yzygiderli artdyrmak işleriniň hem göz öňünde tutulanlygydyr. Munuň üçin onuň dolandyryş merkezinde ýöriteleşdirilen okuw otagy döredilipdir. Bu otagda tejribeli hünärmenler tarapyndan gysga wagtlaýyn okuw geçirilip, hemmeleriň döwrebap tehnologiýalardan kämil derejede baş çykarmagy gazanylýar.

Ýokarda agzalanlaryň ählisiniň sanly tehnologiýa daýanyp, awtomatiki ýagdaýda işleýändigi aýratyn bellenilmeli ýagdaýdyr.

Elbetde, bu ýazgylar 25-nji mart güni ýurdumyzda täze açylan ýyladyşhanalaryň diňe biriniň söhbedi. Olaryň ählisi baradaky iň uly eseri Gahryman Arkadagymyz döredýär. Bu eser ajaýyp döwrümiziň altyn sahypalaryna ýazylýar. Şonuň üçin hem täze toplumda işlejek hünärmenleriň Gahryman Arkadagymyza alkyşyny şu ýazgylaryň iň mynasyp jemlemesi hasapladyk.

Begenç ÇARYÝEW,
«Altyn bürgüt» hususy kärhanasynyň ýolbaşçysy:

― Ýyladyşhana toplumymyzyň açylyş dabarasynda çykyş edip, Gahryman Arkadagymyza hoşallyk bildiren pursadymda ýüregime dolan tolgunma we çäksiz buýsanç bütin ömrüme içki dünýämden çykmasa gerek. Eziz Arkadagymyzyň sowgat beren «John Deere» kysymly kuwwatly traktory bolsa biziň şatlygymyzy has-da artdyrdy.

Täze ýyladyşhanalardan ýyglan hasylyň bir bölegini Gazagystan Respublikasyna eksporta hem ugratdyk. Mahlasy, baharyň şol güni bize hoş habar yzyna hoş habar getirdi. Men ýene bir gezek şeýle iri taslamany durmuşa geçirmäge beren ýardamy üçin Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden alkyş aýdýaryn. Nesip bolsa, eziz Watanymyzyň ykdysady kuwwaty, azyk bolçulygy üçin gijämizi-gündiz edip zähmet çekeris.

Narly Abdullaýew, agronom:

― Täze ýyladyşhanalar ylmyň we sanly tehnologiýalaryň iň täze gazananlaryna esaslanyp işleýär. Bu ýerde ekine beriljek her damja suwa, her zerre döküne çenli takyk ölçenilýär we gerekli mukdarda berilýär. Şonuň üçin işleriň guralyşy agronomlardan hem kämil sowatlylygy talap edýär. Nesip bolsa, ýyladyşhana toplumynda giň mümkinçilikleriň gurşawynda işläp, ähli bilimimizi, başarnygymyzy eziz Watanymyzyň ykdysady kuwwatyna bagyşlarys. Şeýle döwletli tutumlaryň sakasynda duran Gahryman Arkadagymyzyň jany sag bolsun, tutýan tutumly işleri elmydama rowaçlyklara beslensin!

Aýşat JUMAÝEWA, işçi:

― Toplumyň işgärleriniň arasynda gelin-gyzlar hem kän. Bu ýerde bize işlemek üçin ähli amatly şertler döredilip berilýär. Işleriň aglaba bölegi awtomatlaşdyrylan usulda. Biz diňe ekine gözegçilik etmäge we hasyl ýygnamaga gatnaşýarys. Okuw we lukmançylyk otaglary, 200 orunlyk naharhana we dynç alyş nokatlary işgärleriň ygtyýarynda.

Biz şeýle döwrebap toplumlary gurduryp, olaryň işine ak pata berýändigi üçin Gahryman Prezidentimize tüýs ýürekden alkyş aýdýarys. Nesip bolsa, iýun aýyna çenli dowam etjek ýygym möwsüminde täze toplumdan bol hasyl alyp, eziz Watanymyzyň döwletlilik toýuna ― Garaşsyzlyk baýramymyza bereket bilen bararys.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda eziz Watanymyz hemmetaraplaýyn ösýär we dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna goşulýar. Diýarymyzyň ösüşli ýollarynda milli ykdysadyýetimizi bazar gatnaşyklaryna geçirmek wezipesine uly ähmiýet berilýär. Döwletimiziň saýlap alan ykdysady ugrunyň gözbaşynda milli önümçilik binýadynyň yzygiderli giňeldilmegine, ahyrky ykdysady netijelilige gönükdirilen bazar ykdysadyýetine geçmek ýörelgesi goýuldy. Toplumlaýyn häsiýete eýe bolan bu geçişiň binýatlaýyn ugurlarynyň biri-de döwlet eýeçiligindäki emläkleri hususylaşdyrmak bilen bagly bolup durýar.

Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistanda bazar gatnaşyklaryny işjeň kemala getirmek we düşewüntsiz kärhanalaryň ykdysady netijeliligini artdyrmak boýunça maksatnamalaýyn çäreler amala aşyrylýar. Hususyýetçilik milli ykdysadyýetiň döwlete dahylly böleginiň hyzmatlar ulgamynda, söwdada, oba hojalygynda we gaýry pudaklarda düşewüntsiz işleýän kärhanalaryň, edaralaryň, guramalaryň, ýaşaýyş jaý gaznalarynyň, söwda öýleriniň, söwda edaralarynyň, maldarçylyk hojalyklarynyň we başgalaryň hukuk gatnaşyklary ýagdaýynda dolulygyna ýa-da bölekleýin döwlete dahylsyz bölege, hususy kärhanalara, paýdarlar jemgyýetlerine ýa-da başga guramaçylyk hukuk görnüşli kärhanalara öwrülmegi, fiziki, ýuridiki taraplara şahslara satylmagydyr. Döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy maýa goýum bäsleşigi, bäsleşikli söwdalar hem-de döwlet eýeçiligindäki paýnamalaryň gazna biržasynyň üsti bilen satylmagy esasynda amala aşyrylýar.

Hojalyk işi bilen meşgullanýan birlikleri hususylaşdyrmagyň baş maksady dürli ugurlarda önümçiligi ýola goýmakda we netijeli alyp barmakda, söwda we hyzmatlar ulgamynda baý tejribe toplan, özüne ynanylan edara-kärhananyň işinde berk hasaby we hasabatlylygy ýola goýmak arkaly onuň ahyrky ykdysady netijeliligini ýokary derejede üpjün etmegi, alyp barýan işine eýeçilik gözi bilen garamagy başarýan hünärmenleri tapmakdan ybaratdyr. Hormatly Prezidentimiziň saýlap alan hemmetaraplaýyn täzeleniş hem döwrebaplaşmak ýoly bilen okgunly öňe barýan Türkmenistanda halal zähmetinden döwlet tapýan hususyýetçileriň kämil nesli kemala gelýär. Döwlet emlägini hususylaşdyrmagyň netijeli usullary işe ornaşdyrylýar. Şol bir wagtyň özünde, öz ykbalyny telekeçilik işine baglan ildeşlerimize ýeňillikli bank karzlary berilýär, hususylaşdyrylan hojalyk subýektlerini döwlet belligine almagyň we olara salgyt salmagyň ýeňillikli tertip-düzgüni ornaşdyrylýar.

Gahryman Arkadagymyzyň ýadawsyz tagallalary esasynda ýurdumyzda hususyýetçiligiň giň gerimde ösdürilmegi, telekeçileriň kanuny bähbitlerini goraýan kanunçylyk namalarynyň kabul edilmegi, dürli maksatly desgalaryň gurulmagy hem-de oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek üçin uzak möhletleýin ýeňillikli karzlaryň we ýer bölekleriniň bölünip berilmegi, ýurdumyzyň senagatçylaryna we telekeçilerine giň mümkinçilikleri açdy. Indi türkmen telekeçileriniň önümleri diňe bir içerki bazarda däl, eýsem, dünýäniň dürli döwletlerinde «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýazgy bilen satylýar. Ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmak, öňdebaryjy dünýä tejribesini ornaşdyrmak, işjeň halkara hyzmatdaşlygyny ýola goýmak maksady bilen, dünýäniň dürli döwletlerinde türkmen telekeçileriniň wekilhanalary we söwda öýleri hereket edýär.

Arkadag Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen 2018-nji ýylyň 16-njy martynda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň edara binasynda geçirilen taryhy duşuşykda kiçi we orta telekeçiligi goldamak hem-de täze innowasion önümçilikleri döretmek maksady bilen, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň Türkmenistanda Kiçi we orta telekeçiligi goldamak gaznasy hem döredildi. Bu ýuridiki şahs hökmünde döredilen gazna öz paýnamalaryny Aşgabat gazna biržasynda satmaga hukuk hem berildi.

Şular ýaly döredilýän giň mümkinçilikleriň netijesinde gysga wagtyň içinde türkmen hususyýetçileri dürli pudaklaýyn ugurly önümçiliklerde, gurluşykda, senagatda, oba hojalygynda, hyzmatlar ulgamynda ýokary netijeleri gazandy. Paýtagtymyzda, welaýat we etrap merkezlerinde, oba ýerlerinde öňdebaryjy tehniki-tehnologik nusgalara laýyk enjamlaşdyrylan döwrebap zawoddyr fabrikleriň, önümçilik sehleriniň, oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän hem-de söwda we dürli ugurly hyzmatlary ýerine ýetirýän kärhanalaryň, durmuş-medeni desgalaryň ýüzlerçesi peýda boldy. Oba ýerlerinde iri möçberli maldarçylyk we guşçulyk toplumlary döredildi. Olaryň aglabasynda öndürilýän önümler özüniň ýokary hili bilen diňe bir daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutmak bilen çäklenmän, eýsem, daşary bazarlarda-da bäsdeşlige ukyplylygy bilen tapawutlanýar.

Milli haryt öndürijileriň işjeňliginiň günsaýyn ýokarlanmagy ýurdumyzda amala aşyrylýan «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynda» we «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasynda» bellenen möhüm wezipeleriň üstünlikli amala aşyrylmagyna saldamly goşantdyr. Kabul edilen maksatnamalaryň çäklerinde hereket edýän hususylaşdyrmagyň usulyýeti kämilleşdirilip, bazar gatnaşyklarynda gymmatly kagyzlaryň bazaryny, bilelikdäki paýly kärhanalaryň ornuny ýokarlandyrmak üçin maýa goýum taslamasy hem bäsdeşlikli söwda ugurlaryna üýtgeşmeleri girizip alyp barmak ýörelgeleri dowam edýär.

Häzirki döwürde döwlet eýeçiligindäki emläkleri hususylaşdyrmak boýunça işleriň depginini has-da güýçlendirmek, bäsdeşlikli söwdalaryň hilini ýokarlandyrmak, ahyrky netijede milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen kabul edilýän kadalaşdyryjy resminamalary, hukuk namalaryny has-da kämilleşdirmek işleri yzygiderli alnyp barylýar. Bu özgertmeleriň maksady berkarar Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak, mähriban halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş ýagdaýyny yzygiderli gowulandyrmak, il agzybirligini, jemgyýetimiziň jebisligini pugtalandyrmak bolup durýar.

Parahat MERETLIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň baş hünärmeni.

Häzirki döwürde ykdysadyýetimiziň dürli pudaklaryny ösdürmekde, durnukly ösüşiň maksatlaryna ýetmekde, raýatlaryň ýaşaýyş şertlerini ýokarlandyrmakda oňyn işler alnyp barylýar. Hususan-da, oba we şäher ýerlerini elektrik energiýasy bilen bökdençsiz üpjün etmek hem-de energiýanyň dürli görnüşlerinden aýawly we netijeli peýdalanmagy ýola goýmak babatda birnäçe işler durmuşa geçirilýär, degişli döwlet Maksatnamalary kabul edilýär.

Ýurdumyz tebigy gazyň, ýangyjyň gorlaryna, şeýle hem ýel we Gün energiýa çeşmelerine baýdyr. Şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiziň Karary bilen 2018-nji ýylyň 21-nji fewralynda «Energiýany tygşytlamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet Maksatnamasy» kabul edildi. Şeýle hem bu Maksatnamany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň meýilnamasy tassyklanyldy. Şol meýilnamada ýyladyş we gyzgyn suw üpjünçilik ulgamlary üçin kadalaşdyrmagyň intellektual ulgamlaryny, gurluşlary we enjamlary ornaşdyrmak boýunça teklipleri taýýarlamak ýaly işler göz öňünde tutulandyr.

Ýurdumyzda ykdysadyýetiň ähli ugurlaryny sanly ulgama geçirmäge uly üns berilýär. Sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi we ornaşdyrylmagy halka hödürlenýän hyzmatlaryň, önümçiligiň, söwdanyň, bilimiň, ýagny işleriň ähli görnüşleriniň ygtybarly amala aşyrylmagyna, awtomatlaşdyrylmagyna we tizlendirilmegine mümkinçilik berýär. Munuň üçin bolsa, akylly ulgamlary taslamak we intellektual çözgütleri ornaşdyrmak boýunça öňdebaryjy dünýä tejribesini öwrenmek möhümdir.

Energiýany tygşytlamak üçin, ilki bilen, elektrik energiýasynyň, suwuň we tebigy gazyň sarp edilişine, şeýle hem üpjün edilen ýylylyk energiýasyna ygtybarly gözegçilik etmek we bu baradaky sanly maglumatlary ýygnamak esasy mesele bolup durýar. Bu ugurda dünýä ýüzünde birnäçe öňdebaryjy kompaniýalar bilen bir hatarda Russiýa Federasiýasynyň «Bolid» kompaniýasy hem oňyn işleri durmuşa geçirýär. Has takygy, bu kompaniýa tarapyndan işlenip taýýarlanylan АСКУЭ «Ресурс» ulgamynyň üsti bilen elektrik energiýasynyň, gyzgyn we sowuk suwuň, tebigy gazyň hem-de ýylylyk energiýasynyň sarp edilişini awtomatik usulda hasaba almak, bu baradaky maglumatlaryň binýadyny döretmek, sarp edijileri Internet ýa-da Internet ulgamyndaky şahsy otaglar bilen üpjün etmek we bu otaglarda sarp edilen energiýa boýunça tölegleri görkezmek ýaly tehnologiki çözgütler hödürlenýär. АСКУЭ «Ресурс» ulgamy 2006-njy ýyldan bäri dürli ýurtlarda ornaşdyrylyp gelinýär. Mundan başga-da, energiýanyň sarp edilişine gözegçilik etmek, şeýle hem çylşyrymly fiziki hadysalary awtomatlaşdyrmak maksady bilen akylly ulgamlary taslamak, Zatlaryň Internetini (Internet of Things) ulanyp, intellektual çözgütleri işläp düzmek we ornaşdyrmak boýunça Şweýsariýanyň «STMicroelectronics» kompaniýasynyň alyp barýan işlerini hem belläp geçmek ýerlikli bolardy. Bu kompaniýa köp ýyllaryň dowamynda oňyn iş tejribesini toplap, köp üstünlikler gazanyp gelýär. Şeýle hem ol ýarymgeçirijili abzallary we elektron gurluşlary öndürmek bilen bagly birnäçe işleri alyp barýar.

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynda hereket edýän Ýaş alymlar geňeşi hem öz meýilnamasyna laýyklykda, degişli işleri durmuşa geçirýär. Has takygy, bu geňeşiň düzümine girýän agzalar intellektual ýa-da akylly ulgamlary guramak, awtomatlaşdyrmak, dolandyrmak we aralykdan maglumat alyş-çalşygyny ýola goýmak ýaly çözgütler boýunça ylmy işleri alyp barýarlar. Bu işleriň hataryna «Akylly öý ulgamy», «Aralykdan dolandyrylýan elektrik enjamlary», «Elektrik energiýasynyň sarp edilişiniň monitoringi», «Gaz syzmasyny habar beriji akylly gurluş» ýaly işler bilen bir hatarda, «Ýaşaýyş jaýlaryny ýyladyş we gyzgyn suw bilen üpjün etmekde sarp edilýän energiýany hasaba alyjy intellektual ulgamyň taslamasyny» hem belläp geçmek gerek. Bu taslamanyň çäklerinde hojalykda sarp edilýän ýylylyk energiýasyny we suwy hasaba alyjy akylly ulgamy ulanmagyň mümkinçiligi ýüze çykar. Munuň üçin bolsa degişli datçikler, mikrobarlagçy we goşmaça enjamlar ulanylyp, elektrik zynjyryň çyzgysy işlenip düzüldi we bu çyzga laýyklykda, dünýä tejribesinde giňden ornaşdyrylmagy dowam etdirilýän Zatlaryň Interneti tehnologiýasy boýunça maglumatlary Internet ulgamy arkaly her bir ulanyjynyň şahsy otagynda çyzyklar ýa-da olary şekiller bilen beýan etmek bolar.

Netijede, ýaşaýyş jaýlaryny ýylatmak we gyzgyn suw bilen üpjün etmek üçin sarp edilýän ýylylyk energiýasynyň mukdaryny intellektual ulgamlaryň esasynda hasaplamaga hem-de bu maglumatlary aralyga habar bermäge mümkinçilik döreýär. Bu bolsa ýurdumyzyň baý energiýa gorlaryny tygşytlamaga we olardan netijeli peýdalanmaga itergi berer.

Nurýagdy OTUZOW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň elektroenergetiki ulgamlar we torlar hünäriniň 3-nji ýyl talyby.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda täze ýyladyşhana toplumlarynyň işine badalga berdi

Ahal welaýaty, 25-nji mart (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Kaka etrabynda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy — “Oguz ýol” hojalyk jemgyýeti tarapyndan gurlan hem-de ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň önümçilik düzüminiň üstüni ýetiren döwrebap ýyladyşhana toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurlan täze ýyladyşhanalaryň açylyşyna ak pata berdi.

Soňky ýyllarda milli Liderimiziň başlangyjy bilen we ýolbaşçylygynda düýpli özgertmeleriň durmuşa geçirilmegi netijesinde, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda oba hojalygy hem öz ösüşinde kuwwatly itergä eýe boldy. Bu pudakda häzir hususy ulgam özüni has işjeň görkezýär. Telekeçilige hemmetaraplaýyn goldaw berilmegi, bazar usullaryny giňden ornaşdyrmagyň hasabyna onuň kuwwatynyň pugtalandyrylmagy döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli amala aşyrýan durmuş-ykdysady syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir.

Işewür düzümleriň netijeli işlemegi üçin amatly şertleriň döredilmegi netijesinde ýurdumyzda ekologiýa taýdan arassa azyk önümleriniň dürli görnüşlerini öndürýän döwrebap önümçilikleriň sany yzygiderli artýar. Geljegi uly ugurlaryň hatarynda ýyladyşhana hojalyklaryny ösdürmek bolup, olaryň sany sebitlerde yzygiderli köpelýär.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň wekilleri tarapyndan gurlan hem-de Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy bellenilýän “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda ulanylmaga berilýän, öňdebaryjy tehnologiýalar bilen üpjün edilen obasenagat toplumynyň täze desgalary munuň aýdyň subutnamasydyr. Şeýlelikde, obasenagat pudagynda ýöriteleşdirilen hususy kärhanalar azyk bolçulygynyň berkidilmegine, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň önümçiliklerini döretmek baradaky wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegine, ýurdumyzda öndürilýän azyk harytlarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmaga hem-de eksportyny giňeltmäge uly goşant goşýarlar.

Hormatly Prezidentimiziň dikuçary TSTB-niň agzasy — “Oguz ýol” hojalyk jemgyýeti tarapyndan G.Atabaýew adyndaky daýhan birleşiginiň çäginde gurlan ýyladyşhananyň golaýyndaky ýörite meýdançada gonýar. Döwlet Baştutanymyz bu ýerde ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda dabaraly ýagdaýda toý bagyny kesýär hem-de pomidor, şeýle hem gök önümleriň beýleki görnüşlerini ösdürip ýetişdirmek üçin niýetlenen toplumyň çägine girýär.

Sungat ussatlarynyň joşgunly ýerine ýetiren aýdym-sazly we tansly çykyşy dabaranyň öwüşginini has-da artdyrdy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dabaranyň geçirilýän ýerine baryp, bu ýere ýygnananlara gutlag sözi bilen ýüzlendi. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyz syýasy-jemgyýetçilik, ykdysady we medeni taýdan uly ösüşleri başdan geçirýär. Milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryny ýokary depginler bilen ösdürmek boýunça giň möçberli maksatnamalaýyn işler amala aşyrylýar. Garaşsyz ýurdumyzyň ähli ýerlerinde döwrebap önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalar yzygiderli gurlup, ulanylmaga berilýär. Dünýäniň ösen döwletleriniň täze tehnologiýalary, ylmyň we tehnikanyň iň soňky gazananlary önümçilige giňden ornaşdyrylýar, müňlerçe täze iş orunlary döredilýär.

Milli Liderimiz alnyp barylýan bu işleriň ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň yzygiderli ýokarlanýandygyny görkezip, mähriban halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň düýpli gowulanýandygyna şaýatlyk edýändigini belledi. Şonuň bilen birlikde, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli pudaklaryna sanly elektron ulgam giňden ornaşdyrylýar. Hususy önüm öndürijiler tarapyndan gurlup, ulanylmaga berilýän we sanly elektron ulgam arkaly dolandyrylýan döwrebap önümçilik kärhanalarynyň sany barha köpelýär.

Biz «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda eziz Diýarymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli onlarça täze döwrebap desgalary işe girizmegi meýilleşdirýäris diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. Ine, şu gün hem welaýatlarymyzda döwrebap tehnologiýalar ornaşdyrylan gök önümler ýetişdirilýän ýyladyşhanalaryň bir wagtda altysyny dabaraly ýagdaýda açyp, ulanmaga berýäris diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy. Bu önümçilik desgalary Ahal welaýatynyň Kaka we Ak bugdaý etraplarynda, Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde, Daşoguz welaýatynyň Görogly, Lebap welaýatynyň Çärjew, Mary welaýatynyň Sakarçäge etraplarynda gurlup, olaryň umumy meýdany 35 gektara barabardyr.

Ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan gurlan bu ýyladyşhanalar ýylda 8 müň 750 tonna gök önümleri öndürmäge niýetlenendir. Häzirki zaman tehnologiýalary we suw tygşytlaýjy ulgamlar ornaşdyrylan ýyladyşhanalaryň işe girizilmegi bilen 400-e golaý täze iş orny dörediler diýip, milli Liderimiz belledi.

Döwlet Baştutanymyz sözüni dowam edip, ýurdumyzda azyk üpjünçiligini pugtalandyrmak, oba hojalygynda geçirilýän özgertmeleri has-da kämilleşdirmek, bu ugurdaky işleri döwrebap usulda guramak we pudaga hususy önüm öndürijileri giňden çekmek boýunça maksatnamalaýyn işleriň alnyp barylýandygyny, hususy önüm öndürijiler üçin oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek boýunça ýörite ýer gaznalarynyň yzygiderli döredilýändigini nygtady.

Mälim bolşy ýaly, oba hojalygy ykdysadyýetde esasy orunlaryň birini eýeleýär. Pudakda öndürilýän dürli görnüşli önümler ýurdumyzda azyk bolçulygyny döretmekde, senagat kärhanalarymyzy gymmatly çig mal bilen üpjün etmekde, şeýle hem onuň özümizden artýan bölegini daşarky bazarlara ýerlemekde uly ähmiýete eýe bolýar.

Şonuň bilen baglylykda, döwletimiz tarapyndan oba hojalygyny ösdürmek, onuň maddy-enjamlaýyn binýadyny yzygiderli pugtalandyrmak, şeýle hem pudakda hususy önüm öndürijileriň paýyny artdyrmak we döwrebap önümçilikleri döretmek üçin uly möçberde maýa goýumlaryny çekmek boýunça hem giň gerimli işler alnyp barylýar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Bulardan başga-da, ýurdumyzyň oba hojalyk önümlerini öndürijilerine dünýäniň öňdebaryjy döwletleriniň ýokary öndürijilikli tehnikalarynydyr gurallaryny, önümçilik kärhanalary üçin döwrebap enjamlary satyn almaklary hem-de önümçilige öňdebaryjy tejribeleri we tehnologiýalary giňden ornaşdyrmaklary üçin ähli mümkinçilikler döredilýär. Oba hojalygynda iş alyp barýan hususy önüm öndürijiler üçin amatly şertleri döretmäge we olary maliýe taýdan goldamaga hem möhüm ähmiýet berilýär. Şu maksat bilen, olara ýeňillikli bank karzlary berilýär.

Bu işleriň durmuşa geçirilmegi hususy önüm öndürijilerimiz tarapyndan ýurdumyzda azyk önümleriniň, şol sanda gök-bakja, miwe we beýleki önümleriň öndürilýän möçberlerini yzygiderli artdyrmaga, döwrebap önümçilik kärhanalarynydyr ýyladyşhanalary döretmäge amatly şertleri üpjün edýär. Azyk bolçulygyny has-da pugtalandyrmaga, bazar gatnaşyklaryny we işewürligi ösdürmäge, eksporta niýetlenen önümleriň möçberlerini artdyrmaga giň mümkinçilikleri döredýär diýip, milli Liderimiz nygtady.

Döwletimiz tarapyndan döredilýän şertleriň netijesinde, hususy pudak milli ykdysadyýetimiziň dürli ugurlarynda barha giň orun alýar. Döwrebap kärhanalaryň yzygiderli gurlup, işe girizilmegi bilen, içerki we daşarky bazarlarda ýerlenilýän önümleriň görnüşleri hem-de möçberleri barha köpelýär.

Ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary özlerine berilýän döwlet goldawyndan netijeli peýdalanyp, gysga döwrüň içinde döwrebap ýyladyşhanalaryň 400 gektardan gowragyny gurup, işe girizdiler. Şeýlelikde, häzirki wagtda daşary ýurtlardan getirilýän gök önümler düýpli azaldy diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Geçen ýyl Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň ýetişdiren 37 müň 750 tonna pomidory daşary ýurtlara eksport edildi. Bu bolsa şondan öňki ýyl bilen deňeşdireniňde, 70 göterim köpdür. Şu ýylyň iki aýynda bolsa 16 müň tonna ter pomidor beýleki döwletlere iberildi diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Şeýlelikde, hususy telekeçilerimiz daşary söwda gatnaşyklarynyň häzirki zaman usullaryny ele almak bilen, söwda-ykdysady gatnaşyklary yzygiderli giňeldip, täze hyzmatdaşlary tapýarlar we bazarlary açýarlar. Bu bolsa ýurdumyzda önümçilikleriň köpelmegine, maýa goýum serişdelerini özleşdirip, täze kuwwatlyklaryň döredilmegine güýçli itergi berýär.

Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Prezident maksatnamasynyň baş wezipesi ykdysady ösüşi hil taýdan täze derejä çykarmakdan ybaratdyr. Raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň hilini dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesine ýetirmekdir. Adam maýasynyň ösüş derejesini has-da ýokarlandyrmakdyr.

Prezident maksatnamasynyň we sebitleýin maksatnamalaryň durmuşa geçirilmegi ýurdumyzyň mundan beýläk hem depginli ösüşini üpjün etmäge, täze iş orunlaryny açmaga şert döreder. Ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny berkidip, ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmaga gönükdirilen nobatdaky ädimleri ätmäge mümkinçilik berer.

Döwlet Baştutanymyz häzirki döwürde azyk howpsuzlygyny üpjün etmegiň we oba hojalygyny durnukly ösdürmegiň örän möhüm wezipeleriň biri bolup durýandygyny belledi. Şoňa görä-de, ýurdumyzda azyk bolçulygyny berkitmek, bu önümleriň nyrhlaryny durnukly saklamak, agrar gatnaşyklary kämilleşdirmek boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar.

Maldarçylykda, guşçulykda, ekerançylyk pudaklarynda hem täze hojalyklar döredilip, döwrebap önümçilikleriň düýbi tutulýar. Bu ugurda kabul edilen we amala aşyrylýan maksatnamalaryň hem-de meýilnamalaryň çäklerinde gurulýan kärhanalaryň, desgalaryňdyr binalaryň ulanylmaga berilmegi netijesinde, müňlerçe täze iş orunlary döredilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň sebitleriniň öndüriji güýçlerini we önümçilik gatnaşyklaryny doly derejede ulanmagyň baş maksatlarymyzyň hatarynda durýandygyny aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, welaýatlarymyzy ykdysady taýdan toplumlaýyn ösdürmek şol syýasatyň işjeň guralyna öwrülýär hem-de bu ugurdaky işler maksatnamalaýyn esasda alnyp barylýar.

Ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda şular ýaly önümçilik desgalarynyň giň gerim bilen gurlup, bagtyýar halkymyzyň hyzmatyna berilmegi «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen ýylda aýratyn many-mazmuna eýe bolýar diýip, milli Liderimiz aýtdy. Ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň baýram edilýän şu ýylynda ata Watanymyz hakykat ýüzünde parahatçylygyň we ynanyşmagyň mekanyna öwrülýär.

Bu bolsa eziz Diýarymyzda asuda durmuşyň, erkin zähmetiň, depginli ösüşiň dabaralanýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. Bu hakykat biziň ykdysady ösüşlerimizde, ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň barha ýokarlanmagynda, gülläp ösýän berkarar Watanymyzda halal zähmete uly sarpa goýulýandygynda öz aýdyň beýanyny tapýar.

Biz «Döwlet adam üçindir!» diýen taglymatdan ugur alyp, halkymyzyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmaga, ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmäge gönükdirilen netijeli çäreleri durmuşa geçirmegi mundan beýläk-de dowam etdireris diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu ýere ýygnananlary welaýatlarymyzda döwrebap ýyladyşhanalaryň açylyp, ulanylmaga berilmegi bilen tüýs ýürekden gutlap, hemmelere berk jan saglyk, abadan we bagtyýar durmuş, täze ýyladyşhanalaryň işgärlerine bolsa uly zähmet üstünliklerini arzuw etdi.

Soňra döwlet Baştutanymyz dabaraly ýagdaýda sanly ulgam arkaly TSTB-niň agzalary tarapyndan ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurlan ýyladyşhanalaryň ulanylmaga berilmegine ak pata berdi.

Uly ekranlarda täze desgalaryň üpjünçiligi hem-de önümçilik kuwwatlyklary barada aýdyň düşünje almaga mümkinçilik berýän wideoşekiller görkezilýär. Bu ýerde ýyladyşhana önümçiliginiň iň gowy tejribesiniň, döwrebap usullarynyň we tehnologiýalarynyň ulanylmagy bilen gök ekinler, esasan-da, hili we tagamy bilen tapawutlanýan pomidor ösdürilip ýetişdiriler. Dabara gatnaşyjylaryň hatarynda welaýatlaryň häkimleri, täze obasenagat toplumlarynyň ýolbaşçylary, hormatly ýaşulular bar.

Birinji bolup göni wideoaragatnaşyga Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etraby çykýar, bu ýerde Magtymguly adyndaky daýhan birleşiginiň çäginde “Daş demir” hojalyk jemgyýeti tarapyndan döwrebap ýyladyşhana guruldy.

Soňra teleköprä Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäheri goşulýar, bu ýerde şeýle desgalaryň ýene-de biri açylýar. Taslama telekeçi S.Nazlyýew tarapyndan amala aşyryldy.

Soňra sanly ulgam arkaly wideoaragatnaşyga Daşoguz welaýatynyň Görogly etraby çykdy, bu ýerde “Altyn gala gurluşyk” hususy kärhanasy tarapyndan gurlan döwrebap ýyladyşhana guruldy.

Soňra ekeranda Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynyň “Watan” daýhan birleşiginde gurlan nobatdaky iri ýyladyşhana peýda bolýar. Taslama “Altyn bürgüt” hususy kärhanasy tarapyndan amala aşyryldy.

Soňra göni wideoaragatnaşyga Mary welaýatynyň Sakarçäge etraby çykýar, bu ýerde “Akýap” daýhan birleşiginiň çäginde “Mähriban obam” hususy kärhanasy tarapyndan ýyladyşhana guruldy.

Şu gün ulanylmaga tabşyrylan ýyladyşhana toplumlarynyň altysy hem ähli görkezijiler, şol sanda tehnologik üpjünçiligi boýunça dünýä ölçeglerine kybap gelýär. Olarda her ýylda gök önümleri öndürmek üçin zerur bolan ähli mümkinçilikler döredildi. Öndürilen önümler içerki we daşarky bazarlarda ýerleniler. Obasenagat toplumynyň bu desgalarynyň açylmagy ilatyň iş bilen üpjünçilik meseleleriniň çözülmegi bilen baglylykda hem uly ähmiýete eýe bolup, täze iş orunlarynyň döredilmegini şertlendirýär.

Obasenagat toplumlarynyň gurluşygynda ýokary derejede ýylylyk saklaýjy we ulanyş häsiýetlerine eýe bolan hem-de ekologiýanyň talabyna kybap gelýän döwrebap serişdeler ulanyldy. Ýewropanyň we beýleki daşary ýurtlaryň esasy öndürijileriniň ýöriteleşdirilen enjamlary awtomatik ýagdaýda degişli agrotehniki çäreleri amala aşyrmaga mümkinçilik berýär.

Ýylylygyň we ýagtylygyň bellenen kadasynyň, howanyň çyglylygynyň saklanylmagy, topragyň gurplandyryjy maddalar bilen baýlaşdyrylmagy, suw tygşytlaýjy ulgamlar arkaly suwarylmagy ýaly tehnologik işlere kompýuter programmalarynyň kömegi bilen gözegçilik edilýär. Bularyň ählisi gektaryň hasyllylygynyň ýokary bolmagyny üpjün edýär hem-de ýylyň dowamynda ýokary hil derejesine eýe bolan ýokumly önümleri öndürmek üçin has oňaýly şertleri döredýär. Şol önümleri saklamak üçin ýörite sowadyjy enjamlar bilen üpjün edilen ammarlar göz öňünde tutuldy.

Welaýatlardaky dabaralara gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa oba hojalyk pudagynda başyny başlan oňyn özgertmeleri, Watanymyzyň durmuş-ykdysady ösüşine mynasyp goşant goşmaga çalyşýan işewür düzümleri goldaýandygy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler.

Nygtalyşy ýaly, milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda amala aşyrylýan, oba hojalyk toplumyny yzygiderli ösdürmäge, onuň mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmaga, maýa goýum işjeňligini höweslendirmäge gönükdirilen çäreler ýurdumyzyň önüm öndürijilerini täze zähmet üstünliklerine ruhlandyrýar.

Şanly wakalar mynasybetli sebitleriň sungat ussatlary hem özleriniň ajaýyp çykyşlaryny taýýarladylar.

Soňra Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlygy D.Hudaýberdiýewe söz berildi, ol hormatly Prezidentimize ýurdumyzda telekeçiligi ösdürmek üçin döredilýän şertler, halkymyzyň abadançylygyny we durmuş derejesini ýokarlandyrmak barada edilýän alada üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Milli Liderimiziň ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly arkaly ösdürmek boýunça öňdengörüjilikli strategiýasynyň netijesinde, döwlet-hususy hyzmatdaşlyga, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge gönükdirilen bazar gatnaşyklarynyň giňden ornaşdyrylmagyna uly ähmiýet berilýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe türkmen telekeçileri halk hojalygynyň dürli pudaklarynda, şol sanda obasenagat toplumynda üstünlikli işläp, ýokary netijeleri gazanýarlar. Bularyň ählisi döwlet Baştutanymyzyň hususy ulgama hemmetaraplaýyn goldaw berýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Bu ulgamyň wekilleri Arkadag Prezidentimiziň tabşyryklaryndan ugur alyp, möhüm ähmiýetli taslamalaryň hem-de döwlet maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmegine işjeň girişdiler.

Soňra milli Liderimiz ýyladyşhana tarap ugrady we şol ýerde guralan oba hojalyk önümleriniň giň gerimli sergisi bilen tanyşdy. Bu ýerde ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň ulgamlarynda ýöriteleşen telekeçiler we hususy öndürijiler tarapyndan öndürilen önümleriň, azyk hem-de gaýtadan işleýän senagatyň önümleriniň giň görnüşleri görkezildi.

Bu ýerde owadan bezelen sergi bölümlerinde we diwarlyklarda gök önümleriň, miweleriň we bakja, däne, süýt, et, süýji-köke önümleriniň, gaplanan önümleriň, miwe kişdeleriniň, duza ýatyrylan önümleriň, miwe suwlarynyň, şireli içgileriň dürli görnüşleri we beýlekiler görkezildi.

Sergä gatnaşyjylaryň hatarynda “Erkin”, “Ter miweler” kompaniýalary, “Ýigit” hojalyk jemgyýeti, “Miweli ülke”, “Noş” hususy kärhanalary bar. Olar özleriniň gök we miwe önümlerini hödürlediler. Şol önümleriň hatarynda gök önümleriň hem-de miweleriň, şol sanda almanyň, erigiň, şetdalynyň, naryň, limonyň, pomidoryň, hyýaryň, badamjanyň, bulgar burçunyň, şugundyryň, käşiriň, kelemiň, ýeralmanyň hem-de däneli, kösükli we bakja ekinleriniň, bugdaýyň, mekgejöweniň, soýanyň, mäşiň, gawunyň, garpyzyň, kädiniň köp görnüşleri bar.

Ýeri gelende aýtsak, “Miweli ülke” hususy kärhanasy azyklyk önümleriň, hususan-da, ýeralmadan taýýarlanylýan önümleriň önümçilik toplumynyň gurluşygyny alyp barýar. Kärhana 1 müň tonna et, süýt, gök önümleri saklamaga niýetlenen sowadyjy ammara eýedir.

“Ýigit” hojalyk jemgyýetini esaslandyryjynyň gürrüň berşi ýaly, meýdany 34 gektardan gowrak bolan ýyladyşhanada pomidorlaryň 15 görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär hem-de işgärleriň 450-si zähmet çekýär. Öndürilýän önümleriň köp bölegi eksporta ugradylýar. Onuň ýokary hili we ekologiýa taýdan arassalygy alyjylaryň isleginiň artmagyny şertlendirýär.

Ýyladyşhanada ekinleri ekmekden, olary ösdürip ýetişdirmekden we ideg etmekden başlap, işgärleriň zähmetini guramaga çenli önümçilik işleriniň dolandyrylyşy sanly ulgam arkaly amala aşyrylýar. Ýylylygyňdyr çyglylygyň, hasyllylygyň görkezijileri, hasylyň ýygnalan möhleti, taýýar önümiň ulag serişdesine ýüklenendigi, onuň içerki we daşarky bazarlara ugradylandygy, ulagly alnyp barylýan wagtynda saklanyş şertleri hem-de paýlanylyşy baradaky maglumatlar onlaýn görnüşde merkezleşdirilen dolandyryş ulgamyna gelip gowuşýar.

Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurt bazarlaryndaky ýagdaýlar hem-de amatly nyrhlar boýunça önümleri ýerlemegiň we girdeji gazanmagyň nukdaýnazaryndan olaryň geljekki mümkinçilikleri giňişleýin öwrenilýär. Ahyrky netijede, munuň özi ýyladyşhana toplumynyň netijeli işlemegini hem-de düşewüntliliginiň artmagyny üpjün edýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow önümçiligi dolandyryş işlerini sanlylaşdyrmagyň, bu ugurda görülýän çäreleri işjeňleşdirmegiň möhümdigini nygtap, ýyladyşhanalaryň işine sanly ulgamlary we tehnologiýalary ornaşdyrmagyň hasabyna ýurdumyzyň oba hojalyk önümlerini öndürijileriniň arasynda onlaýn aragatnaşygy ýola goýmalydygyny, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesinde ýyladyşhana hojalyklary boýunça ýagdaýlar baradaky merkezleşdirilen maglumatlar binýadyny döretmelidigini aýtdy hem-de telekeçä işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Şeýle hem sergide halkara ölçeglere we önümleriň saklanylyşy nukdaýnazaryndan hem-de ekologiýa ugruna degişli talaplara laýyk gelýän kagyzdan taýýarlanylan gaplaryň dürli görnüşleriniň nusgalary görkezildi.

Döwlet Baştutanymyz sergide görkezilen pomidorlaryň dürli görnüşlerini synlap, önümiň ýokary hilini üpjün etmek we ýokumlylygyny kämilleşdirmek üçin ylmyň gazananlaryny işjeň peýdalanmagyň zerurdygyny belledi.

“Nurly meýdan” daýhan hojalygy guşçulyk pudagynyň önümlerini görkezdi. Bu daýhan hojalygy ýurdumyzda ilkinji gezek inkubasiýa guşçulygy boýunça taslamany durmuşa geçirdi. Bu taslama ugurdaş tehnologiýalary peýdalanyp, broýler guşunyň etiniň we ýumurtgalarynyň önümçiligini senagat derejesine çykarmaga mümkinçilik berýär. Balkan welaýatynyň Bereket etrabynda bu daýhan hojalygy mallar üçin ozal daşary ýurtlardan getirilýän iýmleriň önümçiligini hem ýola goýdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow önümler bilen tanşyp, Diýarymyzda öndürilýän harytlaryň eksporta ugradylýan ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak meselelerine aýratyn üns bermegiň, şeýle hem halkara logistikasynyň mümkinçiliklerini we marketingi işjeň öwrenmegiň zerurdygyny nygtady hem-de degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi.

Häzir türkmen telekeçileri giň gerim bilen dürli görnüşli azyk harytlaryny öndürýärler.

“Bolelin” we “Ak toprak” hojalyk jemgyýetleri et we şöhlat önümlerini, “Gönezlik” hojalyk jemgyýeti süýt önümlerini, “Çöl gämisi” hojalyk jemgyýeti düýe çalyny we aýrany hödürlediler.

“Hasar”, “Doganlar ýyldyzy”, “Ak gar” kärhanalary türkmenistanlylarda uly meşhurlykdan peýdalanýan dürli görnüşli süýji-köke we şokolad önümlerini görkezdiler.

“Owadan ülke” hojalyk jemgyýeti, “Çynar”, “Täze aý”, “Ýunus” hususy kärhanalary özleriniň önümlerini — ketçuby, maýonezi, mürepbäni, un önümlerini, gök we miwe önümleriniň şerbetlerini, doňdurmany, şeýle hem şekersiz sakgyçlary, çigitleriňdir maňyzlaryň gaplanan görnüşlerini hödürlediler.

“Ýedi dogan nur” hojalyk jemgyýeti gaplaýyş önümlerini, şol sanda kagyz goşhaltalary çykarýar.

“Arçalyk” kärhanasy hem ilatda uly isleg bildirilýän önümlerini hödürlediler. “Halk market” süýji-köke we gaplanan önümleriň, duzlanan önümleriň we mürepbeleriň, doňdurylan önümleriň we doňdurmalaryň görnüşlerini görkezdi.

Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň diwarlyklarynda pudaklaýyn düzümler tarapyndan öndürilýän gök we bakja önümleriniň hem-de beýleki önümleriň köp görnüşleri bar.

Obasenagat toplumyndaky özgertmeler hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň önüm öndürijilerini hemmetaraplaýyn goldamaga gönükdirilen çuňňur oýlanyşykly strategiýasynyň aýrylmaz düzüm bölegidir. Netijede, türkmen telekeçileri täze ýerleri özleşdirmegiň, ekerançylygyň medeniýetini ýokarlandyrmagyň hasabyna azyklyk ekinleri ösdürip ýetişdirmek üçin uly tagallalary edýärler. Häzirki wagtda däneçilik we pagtaçylyk bilen bir hatarda, ekerançylyk, miweçilik, üzümçilik, bagçylyk we balçylyk depginli ösdürilýär. Şeýle hem maldarçylyk we guşçulyk täze itergä eýe boldy. Pudaklaýyn ylmyň, seçgiçiligiň we tohumçylygyň ösdürilmegine uly ähmiýet berilýär.

Ýerlerde önümçilik we ykdysady gatnaşyklaryň kämilleşdirilmegi oba hojalygyndaky özgertmeleriň möhüm ugrudyr. 2020-nji ýylyň noýabrynda milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Karara gol çekip, paýdarlar jemgyýetleri, daýhan hojalyklary, beýleki ýuridik taraplar we ýurdumyzyň raýatlary üçin oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznasynyň möçberini tassyklady. Resminamada bu öndürijilere ýer böleklerini şertnama esasynda bugdaý, gowaça hem-de döwlet buýurmasyna girýän beýleki oba hojalyk ekinlerini meýdanyň azyndan 70 göteriminde ösdürip ýetişdirmek şerti bilen 99 ýyl möhlete ulanmaga bermek göz öňünde tutulýar. Karara laýyklykda, ýeriň galan böleginde ylmy taýdan esaslandyrylan ekin dolanyşygyny alyp barmak üçin beýleki ekinler ýetişdirilip bilner. Şunda öndürijiler alan ýer bölekleriniň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça degişli işleri amala aşyryp, şol ýerleri üç ýylyň dowamynda ekin dolanyşygyna girizmelidirler.

Her welaýatda telekeçileriň gatnaşmagynda doly önümçilik tapgyrlaryny özünde jemleýän ekerançylyk, maldarçylyk we guşçulyk toplumlary guruldy we gurulmagy dowam edýär. Bu sergi milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda häzirki döwürde ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk ulgamyny ösdürmek boýunça ýerine ýetirilen ägirt uly işleriň aýdyň beýanydyr.

Türkmen önüm öndürijileri daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleriň kuwwatlyklaryny artdyrmak hem-de ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek boýunça wezipeleri üstünlikli çözmek bilen, bu önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini yzygiderli artdyrýarlar.

Şunuň bilen baglylykda, azyk hem-de beýleki harytlary öndürmekde ýurdumyzyň telekeçileriniň sanly ulgamy üstünlikli ornaşdyrýandygy bellärliklidir. Oba hojalyk kärhanalarynyň önümlerini daşary ýurtlara ibermekde innowasion tehnologiýalaryň ornaşdyrylýandygyny bellemelidiris. Ýük konteýnerleriniň ýörite enjamlar bilen üpjün edilmegi gatnawlaryň tutuş ugruny kesgitlemäge mümkinçilik berýär.

Iberilýän önümleriň hem-de olaryň saklanyş ýagdaýy barada önüm öndürijä onlaýn ýagdaýda doly maglumat gelip gowuşýar. Munuň özi ýagdaýlary dessine seljermäge hem-de degişli meseleleri öz wagtynda çözmäge, uzak geljegi nazara almak bilen işleri guramaga, daşary ýurtlara iberilýän harytlaryň has amatly ugurlaryny kesgitlemäge mümkinçilik berýär.

Telekeçilik işine, hususan-da, önümçilik ulgamynda ylmy çemeleşmä, alyjylaryň isleglerini nazara almak bilen häzirki döwrüň netijeli bazar usullarynyň ornaşdyrylmagy türkmen işewürleriniň esasy ugurlarydyr. Milli Liderimiziň gymmatly tabşyryklaryndan ugur almak bilen, türkmen telekeçileri öňdebaryjy maglumat-kommunikasiýa ulgamlaryny üstünlikli özleşdirýärler.

Hususan-da, sergä gatnaşyjylaryň biriniň — “Ýigit” hojalyk jemgyýetiniň monitorynda miwe-gök önümleriniň hasylynyň ýygnalmagynyň tamamlanan senesi, önümiň ýüklenen hem-de onuň ýyladyşhanadan ugradylan senesi, ýurduň we müşderiniň ady, ýüküň agramy hem-de beýleki degişli maglumatlar bilen birlikde, ýyladyşhana toplumy tarapyndan amala aşyrylýan, daşary ýurtlara iberilýän önümleriň sanawy görkezildi. Bu ýerde şeýle hem içeri we daşary bazarlarda gök önümleriň ýerlenilmeginiň ösüşi görkezildi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow “Oguz ýol” hojalyk jemgyýeti tarapyndan gurlan ýyladyşhana toplumynyň işi bilen tanşyp başlady. Ýyladyşhananyň ýolbaşçysy toplumyň enjamlaşdyrylyşy, önümçiligiň tehnologiýalary hem-de bu ýerde ýetişdirilýän gök önümleriň, şol sanda pomidoryň ýetişdirilişi, hasyllylygy, ýetişýän möhleti barada gürrüň berdi. Bu ýerde ähli önümçilik işleri awtomatlaşdyrylan hem-de kompýuterleşdirilen usulda amala aşyrylýar.

Şunuň bilen baglylykda, oba hojalyk önümçiliginde ýyladyşhanalaryň netijeli häsiýete eýedigini bellemek zerurdyr. Tutuş ýylyň dowamynda ter gök önümleriň hem-de miweleriň ýetişdirilmegi kömekçi hojalyklaryň artykmaçlyklarydyr.

Amatly howa ýagdaýy döredilen ýyladyşhanalarda ekinlere hiç hili howa ýagdaýy — jowzaly yssy, sowuk howa hem täsir edip bilmeýär. Olar şeýle hem zyýan beriji mör-möjeklerden goralandyr. Ajaýyp tagama eýe, ekologiýa taýdan arassa önümlere ilatymyz tarapyndan uly isleg bildirilýär.

Ýyladyşhanalarda döwrebap enjamlaryň hem-de ýokary netijeli tehnologiýalaryň ulanylmagy hasyllylygy ýokarlandyrmak arkaly önümçiligiň netijeliligini ep-esli artdyrmaga ýardam edýär. Bu ýerde oba hojalygyna, şol sanda tohumçylyga hem-de seçgiçilik işine ylmyň öňdebaryjy gazananlaryny ornaşdyrmak üçin uly mümkinçilikler açylýar.

Şunuň bilen baglylykda, gök önümleriň, şol sanda pomidoryň täze görnüşlerini ýetişdirmek wajyp bolup durýar. Soňky ýyllarda sarp edijilere hödürlenilýän bu önümleriň görnüşleriniň ep-esli artandygy bellärliklidir. Däp bolşy ýaly, gyzyl we gülgüne reňklerden başga-da, sary, mämişi, hatda gara reňkli pomidorlar hem uly meşhurlyga eýe bolýar.

Dünýäniň tejribesiniň görkezişi ýaly, häzirki wagtda ýyladyşhana ulgamy gülçülikde, miweleri, derman hem-de bezeg serişdelerini ulanmakda hem giňden ulanylýar. Şolaryň işjeň ulanylmagy beýleki tebigy-howa şertlerinde ösýän ösümlikleri hem ýetişdirmäge mümkinçilik berýär. Şeýlelikde, ýapyk meýdanda gök önümleriň hem-de miweleriň ýetişdirilmegi örän düşewüntli işdir.

Döwlet Baştutanymyz ýyladyşhana toplumy bilen tanyşlygyny tamamlap, bu ýerde ýetişdirilen pomidor hasylynyň ýygymynyň başlanmagyna badalga berdi hem-de ony ösdürmekde üstünlikleri arzuw edip, toplumyň ýolbaşçysyna täze oba hojalyk tehnikasynyň — dünýä meşhur “John Deere” traktorynyň açaryny dabaraly ýagdaýda gowşurdy.

Şeýle hem şu gün milli Liderimiziň adyndan beýleki welaýatlarda açylan ýyladaşhanalaryň ýolbaşçylaryna döwrebap oba hojalyk tehnikalary gowşuryldy.

Dabara tamamlanandan soň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu ýere ýygnananlara uly üstünlikleri arzuw edip, özüne garaşýan dikuçara münüp, bu ýerden ugrady.

* * *

Şu gün ýurdumyzyň bäş welaýatynda ulanylmaga berlen täze ýyladyşhanalarda ýetişdirilen önümler ýüklenen awtomobil kerweni ýurdumyzyň we daşary döwletleriň sarp edijilerine gök önümleri ýetirmek üçin ýola düşdi.

Şeýlelikde, türkmen telekeçileriniň öndüren ýokary hilli we ekologiýa taýdan arassa azyk önümleri içerki we daşarky bazarlarda eýeleýän ornuny yzygiderli pugtalandyrýar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyny belleýän Watanymyz milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda bedew bady bilen döredijiligiň we ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly gadam urýar.

Bularyň hemmesi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň durmuş ugurly döwlet syýasatynyň üstünliginiň aýdyň tassyklanmasy bolup, ol ýurdumyzy mundan beýläk-de ösdürmäge hem-de halkymyzyň durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga gönükdirilendir.

Milli ykdysadyýetimiziň innowasiýa ugruny ösdürmekde, täze pudaklary döretmekde, içerki zerurlyklary kanagatlandyrmak üçin daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan bäsleşlige ukyply dürli önümleriň özümizde öndürilýän möçberlerini artdyrmakda hem-de eksport ugurly önümleri öndürmekde himiýa senagatyna uly ähmiýetli orun degişlidir. Bu ugurda alnyp barylýan syýasat tebigy baýlyklarymyzyň rejeli hem-de netijeli peýdalanylmagyna gönükdirilendir. Strategik taýdan möhüm ähmiýetli bu wezipeler, diňe bir çig maly çykarmagy däl, içerki hem-de daşarky bazarlarda uly islege eýe bolan ýokary hilli dürli önümleri öndürmäge mümkinçilik berýän ylmyň we tehnikanyň soňky gazananlary esasynda çig malyň düýpli gaýtadan işlenilmegini hem öz içine alýar.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» esasynda utgaşdyrylyp taýýarlanan pudaklaýyn maksatnamalaryň durmuşa geçirilmegi netijesinde senagatyň beýleki pudaklary bilen bir hatarda, ylmyň we tehnologiýalaryň iň soňky gazananlaryna esaslanyp, himiýa pudagyna hem innowasion sanly tehnologiýalar we öňdebaryjy tejribeler ornaşdyrylýar.

«Türkmenistanda himiýa ylmyny we tehnologiýalaryny toplumlaýyn ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet Maksatnamasy» «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» düzüm bölegi bolup durýar. Döwlet Maksatnamasy himiýa pudagyny döwrebaplaşdyrmak, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşini mundan beýläk-de çaltlandyrmak, öňdebaryjy tehnologiýalar, innowasiýalar hem-de ylmyň gazananlary esasynda ykdysadyýetimizi ösdürmekde himiýa ylmynyň we tehnologiýalarynyň tutýan ornuny has-da ýokarlandyrmak, ylmy barlaglaryň netijelilerini önümçilige ornaşdyrmagyň depginini güýçlendirmek, ýurdumyzy suw serişdeleri bilen durnukly üpjün etmek we suw tygşytlaýjy tehnologiýalary döretmek barada Türkmenistanyň Prezidentiniň öňde goýan wezipelerine laýyklykda işlenip taýýarlanyldy.

Şeýlelik bilen, islendik himiýa kärhanasynda sanlaşdyryş ulgamy täzelikler üçin katalizator hökmünde ulanylyp bilner.

Soňky birnäçe ýylyň dowamynda köp ugurlar boýunça tehnologiýanyň ösmegi işewürlik we iş modelleriniň, şeýle hem alyjylaryň funksional, guramaçylyk we maliýe endikleriniň üýtgemegine sebäp boldy. Bu infrastruktura üýtgemeleri, çalt ösýän tehnologiýalar bilen birlikde, önümçiligi hem öz içine almak bilen, işewürligi ösdürmäge güýçli itergi berýär. Şeýle şertlerde innowasiýa çözgüdiniň ýüze çykmagy bilen, ony durmuşa geçirmegiň arasyndaky wagt aratapawudyny göz öňünde tutup, himiýa kompaniýalary ilkinji nobatda sanly strategiýany işläp düzmäge we içerki işleri sanlylaşdyrmaga gönükdirmelidir. Olar şulardan ybarat:

• häzirki zaman sanly kärhanany döretmek üçin anyk strategiýadan başlap, ösen işewürligi özgertmek prosesini çaltlandyrmak;

• meselä çuňňur düşünmek we kärhananyň içerki mümkinçiligini emele getirmäge we berkitmäge ukyply uzak möhletleýin strategiýany işläp düzmek arkaly kärhanada sanly tehnologiýalary ulanmak üçin zerur şertleri döretmek;

• çylşyrymly we dinamiki ekoulgamlarda töwekgelçilikleri kesgitlemek üçin gurluşly çemeleşmäni ösdürmek;

• sanly amallary meýilleşdirmek, durmuşa geçirmek we gözegçilik etmek üçin täze, täsirli çeşmeleri özüne çekip bilýän çeýe iş modellerini gurmak;

• täze pikirleri goldajak we öwrenmek islegini höweslendirjek täzelikleri korporatiw medeniýete yzygiderli birleşdirmek ulgamyny gurmak degişlidir.

Bular, esasan, gazyň we nebitiň öndürilişine, gaýtadan işlenişine we daşalyşyna gözegçilik edýän ulgamlardyr. Häzirki zaman ýokary tehnologiýaly ulgamlaryň, şeýle-de, sanly aragatnaşyk we awtomatlaşdyryş esasly dolandyryş ulgamlaryň önümçilige we durmuşa has çuňňur we hemmetaraplaýyn aralaşandygyny hem bellemek gerek. Häzirki döwürde sanly tehnologiýalar adaty himiki önümçiligiň köp basgançaklarynda adamlar üçin doly hukukly we girdejili usul bolup durýar.

Sanlylaşdyrma we awtomatlaşdyryş ulgamlary bolan häzirki zaman çylşyrymly enjamlar, ilki bilen, daşky gurşawy hem goşmak bilen, islendik adatdan daşary ýagdaý töwekgelçiligini düýpgöter azaldar. Şeýle hem çykdajylary azaltmaga, önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmaga, ýagny gelýän çig malyň birligi üçin ýokary hilli önümiň hasyllylygyny ýokarlandyrmaga ep-esli kömek edýär.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak: elektron senagatyny ösdürmek, bäsleşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça netijeli işler alnyp barylýar. Ýurdumyzyň ykdysadyýetini sanlylaşdyrmak Konsepsiýasyna laýyklykda, halk hojalygynyň ähli ugurlary bilen bir hatarda ylym ulgamynda hem degişli işler ýola goýulýar. Sanly tehnologiýany giňden ulanmak arkaly ylmyň, bilimiň we önümçiligiň arasyndaky özara baglanyşygy has-da işjeňleşdirmek, milli ykdysadyýetimizdäki sanly özgertmeleri ylmy-tehniki we intellektual taýdan üpjün etmek göz öňünde tutulýar.

Şonuň esasynda milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudaklarynyň biri bolan himiýa senagatyny sanlylaşdyrmak bilen, ýokary okuw mekdepleri bilen önümçiligiň arasynda ylmy maglumatlary alyşmagyň toruny emele getirmek möhüm ähmiýete eýe bolýar. Tehnologiýanyň adamzadyň durmuşyna ornaşan gününden onuň wezipesi işçi güýjüni, wagty we serişdeleri tygşytlamakdaky artykmaçlyklary ýüze çykarmakdyr.

Ejegül BERDIÝEWA,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň uly mugallymy.

Bagtyýar halkymyz gözel Diýarymyzyň beýik geljeginiň hatyrasyna döredýär we gurýar, beýik Garaşsyzlygymyzyň peşgeş beren egsilmez bagtyna buýsanyp ýaşaýar, toý-baýramlaryny agzybirlikde, jebislikde, ýokary ruhubelentlikde uludan tutýar. Ähli zadyň sakasyny saglyk, ähli üstünlikleriň açaryny agzybirlik hasaplaýan mähriban halkymyz «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk toýuny uludan tutmaga taýýarlanýar. Gahryman Arkadagymyzyň daşyna mäkäm jebisleşen halkymyz, agzybirlik bilen baky baharyň zamanasynda, parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watanynda bagtyýar ýaşaýar. Milletiň bagtyýar ýaşamagy üçin bolsa, ilkinji nobatda, agzybirlik, jebislik we rahatlyk ýaly durmuş gatnaşyklary zerur.

Hawa, halkymyzyň hoşniýetli häsiýetleriniň biri bolan agzybirlik we jebislik adamlaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary pugtalandyrýar. Çünki döwrümiziň ösüşiniň esasy sütünleri dünýä bilen dostanalykda, hyzmatdaşlykda hem-de agzybirlikde. Bagtyýarlygyň özeni bolan agzybirlik dünýäniň asudalygyndan nurlanýar. Şonuň üçin hem halkymyzda agzybirlik diýen düşünje Asman ýaly giň, baýdak ýaly belent tutulypdyr. Şu ýerde hormatly Prezidentimiziň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly ajaýyp kitabyna ýüzlenip göreliň. Kitabyň diňe bir «Agzybirlik» diýlip atlandyrylan bölüminde däl, eýsem, kitabyň tutuş esasynda hem döwletlilik, agzybirlik, jebislik ýörelgesi ýatyr. Bu ajaýyp eserde milletimiziň ruhuna kybap döwrüň wakalary tymsallaryň we durmuş hakykaty bilen bagly rowaýatlaryň üsti bilen öz beýanyny tapýar. Bu kitaby okanyňda Gahryman Arkadagymyzyň bize peşgeş beren edebi çeşmeleriniň gymmatyna, onuň terbiýeçilik ähmiýetine doly göz ýetirýärsiň. Çünki milletiň baky we dowamly ýaşaýşynda gadymyýetiň ruhy gymmatlyklary, ruhy gözellikleri özüniň manyly sahypasy bilen saklanyp galandyr. Adamzat dünýäsi olary kalbynda, aňynda eşrepi ýaly saklap, şu günlere ýetirýär. Halkymyzyň arasyndaky agzybirlik baradaky parasatly pähimleriň milli güýjüň, milli ruhuň, öwüt-ündewleriň belent-belent sepgitlerden ençeme menzil aşyp, şu günlere gelip ýetendigine örän buýsanýarys. «Maşgalada agzybirlik bolsa, hazyna gerek däl», «Döwletlilik — agzybirlik, bidöwletlik — agzalalyk» ýaly atalarymyzyň paýhasynda ynsan durmuşynyň, eşretiniň özeninde agzybirligiň hem-de jebisligiň has giň ornaşandygy nygtalýar. Munuň özi agzybirlik we jebislik hakyndaky ruhubelent duýgulary ynsan köňlüne doldurýar. Çünki söz bilen emele gelen paýhaslar her bir ynsana özüniň maddy hem ruhy güýjüni eçilýär. Sözüň keramaty adamzat jemgyýetinde ynsan gatnaşyklarynyň hereketde bolýandygyny we ýaşaýandygyny kesgitleýän bolsa, halkyň dowamat-dowamy, durmuş ykbaly agzybirlik hem jebislik bilen kesgitlenilýär.

Agzybirlik ähli döwürlerde-de, şonuň bilen birlikde häzirki döwürde-de esasy zerurlyklygyna galýar. Sebäbi agzybirlik asuda ýaşaýşyň, rysgal-berekediň gözbaşy. Türkmen edebiýatynyň görnükli söz ussatlarynyň döredijiliklerinde hem agzybirlik temasyna uly orun berlipdir. Ajaýyp şygyrlary bilen ynsan kalbyny ýagşylyk nuruna beslän türkmeniň akyldar ogly Magtymguly Pyragynyň döredijiliginde agzybirlik we jebislik hakyndaky şygyrlary uly orny eýeleýär. Ol öz ýurduny, halkyny ýürekden söýüp, türkmeniň berkarar döwlet gurup, agzybirlikde, asudalykda, jebislikde rahat ýaşamagyny arzuw edipdir.

Köňüller, ýürekler bir bolup başlar,
Tartsa ýygyn erär topraklar-daşlar,
Bir suprada taýýar kylynsa aşlar,
Göteriler ol ykbaly türkmeniň —

diýmek bilen, özbaşdak döwlet gurup, agzybirlikde ýaşamagy adamlaryň aňyna ornaşdyrypdyr. Sebäbi agzybirlik ýaşaýşyň gözbaşy, köki, özeni. Gorkut ata Türkmen başa bela gelse, esasy üç zatdan — agzalalykdan, men-menlikden, haramlykdan geljekdigini wesýet goýup gitdi. Şeýle hem meşhur «Görogly» şadessanyna ýüzlenip göreliň. Şadessanda türkmen halkynyň özbaşdak döwlet gurmak, erkin ýaşamak baradaky päk isleg-arzuwy Göroglynyň batyrlyk, mertlik ýaly häsiýetleri bilen birlikde öz kyrk ýigidiniň agzybirligi mysalynda amala aşyrylypdyr. Görogly öz kyrk ýigidi bilen Çandybili we onda ýaşaýan halky gözüniň göreji dek goraýar. Çandybil ýurdunyň diňe özüne mahsus ýaşaýyş aýratynlygy bar. Onda deňlik, agzybirlik, jebislik höküm sürýär. Şoňa görä-de, nusgawy edebiýatymyza salgylanýan biziň häzirki döwlet ähmiýetli ýol-ýörelgelerimiziň esasynda Magtymgulynyň, Seýdiniň, Zeliliniň, Mollanepesiň, Keminäniň agzybirlik akabasynyň ýatandygy hakykatdyr. Olaryň şygryýet dünýäsiniň taryhy we edebi esaslary agzybirlik hakyndaky pelsepelerden durýar. Şonuň bilen birlikde edebi mirasymyzyň millilik taraplary, ähmiýeti, beýik Garaşsyzlyk döwründe ýaş nesli terbiýelemekdäki, olaryň ruhuny baýlaşdyrmakdaky tutýan orny uludyr.

Agzybirlikde ädilen ädimler, başlanan tutumlar ynsan kalbyny birek-birege mäkäm baglaýar we ol adalatlylyga, parahatçylyga badalga bolýar. Akyldarlaryň aýdyşy ýaly, ýaşamak — sungat, agzybir ýaşamak bolsa beýik sungatdyr. Agzybirlik atly beýik ýörelgäniň özenini düzýän arkalaşmak, ynanyşmak, düşünişmek, hormat-sarpa türkmen halkynyň ata-baba zandynda bar häsiýetlerdir. Türkmenleriň anyk ýörelge edinýän agzybirlik we jebislik syýasaty, adalatlylygy, ynsanperwerligi olara orta asyrlarda dünýäniň dürli künjeklerinde 70-den gowrak ululy-kiçili döwleti, şol sanda beýik soltanlyklary gurmaga kömek edipdir. Nesilbaşymyz Oguz han atamyzyň «Milletiň, il-ulsuň inen ýeri — güzer bolar, milletiň, il-ulsuň oňlan ýeri — ýurt bolar» diýen baş ýörelgesine berk eýeren milletimiziň agzybirlik, parahatçylyk ýörelgeleri halkymyzyň millet hökmünde saklanyp galmagyna, öz taglymyny dünýä ýaýmagyna getiripdir. Şeýle hem Oguz hanyň döwleti dolandyrmagyň esasyny düzýän gatnaşyklaryň iň naýbaşysy hökmünde il-halkyň jebislikde ýaşamagyny baş maksada öwrendigi, onuň ogullaryna berýän agzybirlik baradaky nesihatlarynda bütin çuňlugy bilen açylýar.

Bu günki günde Gahryman Arkadagymyzyň agzybirlik, jebislik ýörelgesi ynsan kowmunyň parahatçylykly, agzybirlikli durmuşynyň owazy bolup ýüreklere ýol salýar. Çünki hormatly Prezidentimiziň il-ýurt bähbitli tutumly işlerini amala aşyrmakda, nesillerde ruhubelentlik, watanperwerlik, agzybirlik, mertlik, gaýratlylyk, zähmetsöýerlik, ynsanperwerlik, belent adamkärçilik ýaly häsiýetleri kemala getirmekde, ýaşlarda ýagşy gylyklary terbiýelemekde topraga, ene-ata, dost-ýara söýgi döretmekde ägirt uly işleri durmuşa geçirýändigi bolsa delil talap etmeýän hakykatdyr.

Nurýagdy AKMÄMMEDOW,

Myrat Garryýew adyndaky TDLU-nyň harby-lukmançylyk fakultetiniň dekanynyň orunbasary, podpolkownik.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyrdy

Aşgabat, 24-nji mart (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iş saparyny amala aşyryp, paýtagtymyzyň işewürlik we durmuş maksatly desgalaryň kemala gelýän ýeri bolan günorta künjeginde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy. Ýurdumyzyň baş şäherini durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek, gurulýan desgalarda milli binagärlik ýörelgeleri bilen häzirki zamanyň ösen tejribesini utgaşdyrmak we paýtagtymyzyň durmuş düzümini kämilleşdirmäge degişli meseleler milli Liderimiziň hemişelik üns merkezinde saklanylýar.

Döwlet Baştutanymyz ir bilen ak mermerli Aşgabadyň günorta künjeginde sil suwuny sowujy akabalaryň we suw toplaýjy desgalaryň gurluşygynyň alnyp barylýan ýerine geldi.

Merjen paýtagtymyz binagärlik keşbi, sazlaşyklylygy we ajaýyplygy bilen haýran galdyrýar. Aşgabat dünýäniň owadan we ýaşaýyş üçin amatly şertleri özünde jemleýän şäherleriniň hatarynda eýeleýän ornuny barha pugtalandyrýar. Ýurdumyzyň baş şäheriniň birnäçe desgalary binagärlik çözgütlerine eýe bolan özboluşlylygy bilen ençeme gezek Ginnesiň Bütindünýä rekordlar kitabyna girizildi. Munuň özi paýtagtymyzda alnyp barylýan işleriň dünýä nusgalykdygynyň aýdyň nyşany bolup durýar.

Wise-premýer Ş.Durdylyýew alnyp barylýan sil suwlaryny sowujy akabalaryň we suw toplaýjy desgalaryň gurluşyk işleri, şeýle hem diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, tutuş Gündogar halklarynyň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň ýerleşdiriljek ýerleri, onuň töwereklerini abadanlaşdyrmak boýunça ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi hem-de bu işler barada giňişleýin maglumat berýän taslamalary we çyzgylary görkezdi.

Häzirki wagtda Köpetdagyň etegindäki ajaýyp ýerlerde birnäçe binagärlik toplumlary gurlup, ulanmaga berildi. Bu binalar ýol-ulag düzümine degişli desgalar, seýilgäh zolaklary bilen bir bitewi sazlaşygy emele getirip, şäheriň bu künjeginiň gözelligine gözellik goşýar.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow görkezilen taslamalar we çyzgylar bilen içgin tanşyp, olara birnäçe bellikleri aýtdy we degişli düzedişleri girizdi. Hormatly Prezidentimiz dostluga, watansöýüjilige, merdanalyga çagyrýan ajaýyp eserleri bilen dünýäde meşhur bolan Magtymguly Pyragynyň heýkeliniň we onuň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşynyň häzirki zamanyň ösen binagärlik çözgütlerine laýyk gelmelidigini belledi.

Şunda bu ýerlerde gurulýan desgalar Köpetdagyň etegindäki tebigy aýratynlyklar bilen bir bitewi sazlaşygy emele getirmelidir we olaryň taslamalary taýýarlananda häzirki zamanyň ösen tejribelerinden, milli binagärlik ýörelgelerinden we özboluşly tebigy aýratynlyklardan ugur alynmalydyr, ekologiýa meselelerine möhüm ähmiýet berilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýer Ş.Durdylyýewe, gurluşyk we binagärlik ministri R.Gandymowa, Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjowa anyk tabşyryklar berdi.

Döwlet Baştutanymyz “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” şygary astynda geçýän ýylyň mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy we Aşgabat şäheriniň 140 ýyllygy mynasybetli dabaralara beslenýändigini aýdyp, ýerine ýetirilýän işlerde şanly senelere görülýän taýýarlyga möhüm ähmiýet berilmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýadygärligiň we onuň töwerekleriniň abadanlaşdyrylyş derejesine, bu ýerleriň gülzarlyga öwrülmegine ünsi çekip, arassaçylyk we ekologiýa ýagdaýy bilen baglanyşykly meseleleriň hemişe üns merkezinde saklanmalydygyny tabşyrdy.

Milli Liderimiz Aşgabadyň taryhynyň dürli döwürlerinde döredijilik işgärlerini, aýdymçylary we kompozitorlary täze eserleri döretmäge ruhlandyrandygyny belläp, bu ýerde, Giňdiwaryň eteginde Magtymguly Pyragynyň toplumy ady bilen döredijilik işgärleri üçin niýetlenen merkeziň döredilmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz tutuş ýurdumyzda bolşy ýaly, Aşgabadyň günorta tarapynda ýerine ýetirilýän gurluşyk işlerine ünsi çekip, desgalaryň daşky we içki bezeg aýratynlyklaryna, toplumyň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşyna, bu künjegiň yşyklandyryş ulgamynyň kämilleşdirilmegine we döwrebaplaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidigini belledi we bu ugurda alnyp barylýan işleri yzygiderli gözegçilikde saklamagy degişli ýolbaşçylara tabşyrdy.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, desgalaryň bezeg işlerinde ulanylýan serişdeleriň ýokary hilli bolmagy, olarda reňkleriň özboluşly sazlaşygy we milli öwüşgini emele getirmegi möhüm talap bolup durýar. Şeýle hem häzirki döwürde bu ýerde sil suwlaryny sowujy akabalaryň we suw toplaýjy desgalaryň gurluşygy batly depginlerde alnyp barylýar. Şäheriň günorta böleginde ýaýbaňlandyrylan giň gerimli özgertmeler binagärlik şähergurluşyk maksatnamasynyň esasy bölegini emele getirýär. Kesgitlenilen wezipeleriň üstünlikli çözülmegine gönükdirilen işler toplumlaýyn esasda amala aşyrylýar.

Hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryna laýyklykda, sil suwlaryndan goraýjy desgalaryň gurluşygynda ylmy taýdan esaslandyrylan çözgütler we bu ugra degişli dünýäniň ösen tejribesi işjeň ulanylýar. Şeýle hem bu ýerden geçýän tebigy sil akabalarynyň durky täzelenip, olar häzirki döwrüň talaplaryna laýyk derejede döwrebaplaşdyrylýar.

Bu işleriň ýokary derejede amala aşyrylmagy paýtagtymyzyň günorta künjeginde häzirki zaman desgalarynyň, seýilgäh zolaklarynyň we beýleki toplumlaryň gurluşyklarynyň bökdençsiz alnyp barylmagynyň baş şertini emele getirýär. Şunda işleriň ekologiýa derejesi möhüm ähmiýete eýedir.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallasy bilen amala aşyrylýan gurluşyk işlerinde we özgertmeler maksatnamasynyň durmuşa geçirilmeginde ekologiýa meselesine uly üns berilýär. Şeýle çemeleşme paýtagtymyzyň günorta künjeginde gurluşygy batly depginlerde alnyp barylýan sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynda ýerine ýetirilýän işleriň netijeli häsiýetini şertlendirýär. Munuň özi tutuş ýurdumyz boýunça dürli maksatly desgalaryň bina edilmegine uly üns berilýändiginiň nobatdaky subutnamasydyr.

Görnüşi ýaly, häzirki döwürde bu künjekde sil suwlaryny sowujy akabalaryň gurluşygy dowam edýär. Şeýlelikde, bu ýerde umumy uzynlygy 52 kilometre barabar bolan akabalar gurlar. Tebigy sil suw akabalarynyň durkuny täzelemek işleri alnyp barylýar. Bu ýerleriň sil suw akabalary Garagum derýasynyň demirgazygyndaky suw akabasyna birikdirilýär. Şeýlelikde, jemlenýän sil we ýagyn suwlary bir bitewi ugra birigip, “Altyn asyr” Türkmen kölüne tarap gidýän akaba goşular.

Toplumyň gurluşygynyň hem-de olaryň ýanaşyk ýerlerini abadanlaşdyrmak işleriniň Russiýa Federasiýasynyň “Wozroždeniýe” önümçilik birleşigi” paýdarlar jemgyýetine ynanylandygyny bellemek gerek. Häzirki döwürde sil suwlaryny sowujy akabalaryň gurluşygynda tehnikalaryň 900-si ulanylýar. Şolardan 100 tehnika gurluşygy ýerine ýetirýän düzüme degişli bolup, galan 800 tehnika ýurdumyzyň şahsy taraplaryna degişlidir.

Daşky gurşawy goramak, tebigata aýawly çemeleşmek, geljekki nesiller üçin onuň gözelligini we baýlygyny saklamak Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Tebigy serişdeleri netijeli we rejeli peýdalanmagyň hasabyna ykdysadyýetiň ýokary ösüş depginlerini üpjün etmek, türkmen halky üçin oňaýly şertleri döretmek, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde halkara tagallalary utgaşdyrmak milli Liderimiziň yzygiderli durmuşa geçirýän tebigaty goraýyş strategiýasynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Köpetdagyň etegindäki ýerlerde gurulýan sil suwlaryny sowujy desgalaryň ugry bilen akýan suwlaryň “Altyn asyr” Türkmen kölüniň akabasyna goşulyp, Garagumuň jümmüşinde ýerleşýän Türkmen kölüne akdyrylmagynyň ähmiýetini belledi hem-de degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklar berdi.

Döwlet Baştutanymyza sil suw akabalarynyň gurluşyklarynyň şekil taslamalary, şeýle hem akabalaryň ugrunda ýerleşdirilýän suw saklaýjy desgalar, olaryň geçjek ugurlary, awtoulag we demir ýol köprüleriniň ýerleşjek ýerleri barada maglumat berýän çyzgylar görkezildi.

Wise-premýer Ş.Durdylyýew sil suwlaryny sowujy akabalaryň ugrunda uly göwrümli howdanlaryň döredilýändigi, onda siliň getiren daşlarynyň owradylýandygy, şeýlelikde, sil suwlary süzülip, arassa suw alynýandygy barada giňişleýin maglumatlar berdi. Işler dünýäniň ösen tejribesi ulanylyp alnyp barylýar, ýurdumyzyň alymlary ylmy taýdan esaslandyrylan çözgütleri kabul edýärler. Sil suwlaryny sowujy akabalaryň ugrunda jemi suw toplaýjy desgalaryň 10-a golaýy bina edildi.

Döwlet Baştutanymyz Aşgabadyň günortasynda sil suwlardan goraýjy desgalaryň gurluşygyna, şol sanda tebigy akabalaryň ulanyş ýagdaýynyň degişli derejede saklanmagyna ileri tutulýan ähmiýet berilmelidigini belledi. Bu işde halkymyzyň köpasyrlyk tejribesinden ugur alynmagy zerurdyr diýip, milli Liderimiz nygtady.

Paýtagtymyzyňdyr onuň töwerekleriniň abadanlaşdyrylmagy we ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegi bilen baglanyşykly wezipeleri çözmek üçin tagallalar edilmelidir. Döwlet Baştutanymyz paýtagtymyzyň işewürlik hem-de durmuş maksatly desgalar toplumynyň kemala gelýän ýerinde gurulýan binalaryň bir bitewi binagärlik sazlaşygyna möhüm ähmiýet berilmelidigini belledi we bu babatda degişli ýolbaşçylara anyk görkezmeler berdi.

Soňra gurluşyk we binagärlik ministri R.Gandymow gurluşygy alnyp barylýan sil suwlaryny sowujy desgalaryň toplumyndaky işleriň ýagdaýy, onuň çäklerinde oturdylmagy meýilleşdirilýän suw sorujylaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary hem-de olaryň kuwwaty barada hasabat berdi.

Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjow paýtagtymyzyň bu künjegini toplumlaýyn esasda döwrebaplaşdyrmak, aýratyn-da, bu ýerde ýakymly howa gurşawyny emele getirmäge gönükdirilen ekologiýa syýasatyny işjeňleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz desgalar, aýratyn-da, sil suw akabalary gurlanda, taslamalary düzülende, olaryň ýokary hilini, uzak möhletleýinligini üpjün etmek üçin ylmy taýdan esaslandyrylan çemeleşmelere aýratyn ähmiýet berilmelidigini nygtady.

Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynyň suwarymly ýerlerinden çykýan zeý suwlaryny, şol sanda ýagyn we sil suwlaryny ýygnamak üçin niýetlenen “Altyn asyr” Türkmen kölüniň gurluşygynyň taslamasyny amala aşyrmak aýratyn ähmiýete eýe bolup durýar. Munuň özi Garagumda maldarçylygy, dowardarçylygy ösdürmek, öri meýdanlaryň çägini giňeltmek we balykçylyk bilen meşgullanmak üçin zerur şertleri üpjün edýär.

Bellenilişi ýaly, “Altyn asyr” Türkmen kölüniň döredilmegi Garagum sährasynyň haýwanat we ösümlik dünýäsiniň has-da baýlaşmagyna oňyn täsir eder. Türkmen kölünde balyklaryň görnüşleriniň 38-e ýetmegi onuň bu ugry ösdürmekde ähmiýetlidiginiň nobatdaky subutnamasydyr.

Şunuň bilen birlikde, suw serişdelerini netijeli peýdalanmak, howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak, biologik köpdürlüligi we tebigy aýratynlyklary saklamak, çölleşmä hem-de ýerleriň zaýalanmagyna garşy göreşmek, tokaý zolaklaryny döretmek, ilatyň ekologiýa derejesini ýokarlandyrmak babatda ägirt uly işler dowam edýär diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow suw akabalaryny giňeltmek, olaryň geçirijilik ukybyny ýokarlandyrmak, şeýle hem suw akymyny sazlamak üçin suw sowujy desgalaryň zerur bolan möçberlerini, suw hojalyk desgalaryny, köprüleri gurmak boýunça alnyp barylýan işleriň netijeli dowam edilmelidigini belledi hem-de bu wajyp ähmiýetli işlerde dünýäniň öňdebaryjy tejribesiniň oýlanyşykly ulanylmalydygy we bu desgalaryň gurluşygynyň ylmy taýdan esaslandyrylmalydygy barada tabşyryklar berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu ugurda ýerine ýetirilýän işleri yzygiderli gözegçilikde saklamak babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe anyk görkezmeler berdi we amala aşyrylýan işlerde üstünlik arzuw edip, bu ýerden ugrady.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak we azyk bolçulygyny pugtalandyrmak ugrundaky tagallalaryna hususy pudagyň wekilleri hem saldamly goşant goşýarlar. Telekeçileriň ir-iýmişiň we miwäniň dürli görnüşlerini ýetişdirmek ugrunda alyp barýan tutanýerli işleri bu ugurda bellenilmäge mynasypdyr.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Miweli oba» hojalyk jemgyýetiniň Gökdepe etrabynyň çägindäki kömekçi hojalygynda miweli baglary ýetişdirmekde we olardan bol hasyl almakda uly tagallalar edilýär. Kömekçi hojalygyň 36 gektara ýaýylyp gidýän giň meýdanyna alma baglary bezeg berýär. Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Ahal welaýat we Gökdepe etrap birleşmeleriniň başlangyjy esasynda ol ýerde bolup, bagçylyk işleriniň alnyp barlyşy bilen tanşanymyzda, hususy pudagyň wekilleriniň bu ugurdaky rowaçly gadamlary bizde ýakymly duýgulary döretdi.

Kömekçi hojalygyň alma bagynyň 30 gektary «Ýaňgala» daýhan birleşiginiň, 6 gektary bolsa, «Köpetdag» daýhan birleşiginiň çäginde ýerleşýär. Olarda alma baglarynyň daşary ýurtlardan getirilen ýokary hasylly görnüşleri ýetişdirilýär. Kömekçi hojalygyň hünärmeni Söhbet Annaberdiýewiň aýtmagyna görä, bu ýerde mundan 6 ýyl ozal daşary ýurtlardan getirilen «golden renders», «fuji», «scarlet», «jeromin», «pinklady», «chief red» ýaly görnüşli alma nahallarynyň 93 müň düýbi oturdyldy. Almanyň bu görnüşleri Ýewropa döwletlerinde uly meşhurlyga eýedir. Baglara talabalaýyk ideg edilmegi netijesinde indi birnäçe ýyldan bäri olardan almanyň bol hasyly alnyp gelinýär.

Alma bagynda bolanyňda, işleriň oňat ýola goýlandygyna göz ýetirýärsiň. Bu ýerde baglary ýetişdirmegiň häzirki zaman ylmynyň ýokary gazananlaryndan, döwrebap usullardan ýerlikli peýdalanylýar. Baglary suwarmakda kämil tehnologiýalaryň ulanylyp, suwaryşyň damjalaýyn usulyndan peýdalanylmagy, dökünler bilen iýmitlendirmekde hem öňdebaryjy kämil usullaryň ulanylmagy munuň şeýledigine şaýatlyk edýär. Alma bagynyň üsti tutuşlygyna ýörite örtük bilen basyrylypdyr. Munuň özi baglary amatsyz howa şertlerinden şeýle-de ýiti gün şöhlesiniň täsirinden goramakda uly ähmiýete eýedir.

Hünärmen bize baglaryň iýmitlendirilişi barada hem täsirli gürrüň berdi. Onuň aýdyşy ýaly, baglaryň ideg işleri ýylyň dowamynda yzygiderli ýerine ýetirilýär. Baglar, esasan-da, ýerli dökünler bilen iýmitlendirilýär. Maý aýynda karbamid, kaliý, noýabr-dekabr aýlarynda fosfor bilen gurplandyrylýar. Gyş aýlarynda, howa şertlerine baglylykda, baglarda çyrpym işleri degişli kadalara laýyklykda geçirilýär.

Kömekçi hojalygynda ýetişdirilýän baglaryň boýy 2 — 2,5 metre çenli ýetýär. Bu baglar 25 ýyla çenli hasyl bermäge ukyplydyr. Baglaryň her biri möwsümde 15—20 kilograma çenli hasyl berýär. Her ýylda alma bagyndan 300 tonnadan gowrak hasylyň alynýandygyny bize gürrüň berdiler. Datlydan tagamlylygy bilen tapawutlanýan bu almalar şerbetli içgileriň, mürepbäniň önümçiligi üçin örän bähbitli bolup durýar.

«Miweli oba» hojalyk jemgyýetiniň kömekçi hojalygynyň bagbanlarydyr hünärmenleri häzirki günlerde baglaryň idegini talabalaýyk alyp barmak bilen, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň uludan toý ediljek şanly ýylymyzda baglardan almanyň bol hasylyny ýetişdirmegi maksat edinýärler.

Aýdo ŞEKEROW,

ýörite habarçymyz.SURATDA: kömekçi hojalygyň alma bagy.Surata düşüren awtor.

Hormatly Prezidentimiziň ykdysady strategiýasynyň netijesinde ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli ulgamlarynda uly ösüşler gazanylýar. Şunda pul dolanyşygynyň sazlaşykly ýagdaýyny üpjün etmek döwletiň öňünde durýan esasy meseleleriň biri bolup, dürli maliýe gurallary ulanmak arkaly döwlet pul dolanyşygynyň has-da kämil ýagdaýynyň döremegi üpjün edilmelidir. Gymmatly kagyzlar pul serişdeleriniň netijeli dolandyrylmagynda esasy orun eýeleýär. Gymmatly kagyzlar dolanyşygy gaznalaryň hereket etmegi bilen şertlendirilýär. Ykdysady ösüşiň barşynda döreýän dürli ykdysady gatnaşyklar pul serişdeleriniň bir tarapdan beýleki tarapa geçmek zerurlygyny ýüze çykarýar. Bir tarapdan öz işini ýokary derejede alyp barmak üçin maliýe serişdelerine zerurlyk çekýän taraplar, ýagny paýdarlar görnüşinde hereket edýän kärhanalar, beýleki tarapdan bolsa öz maliýe serişdelerinden peýda gazanmak isleýän taraplar, olara mysal hökmünde, kärhanalar, şeýle-de şahsy taraplar degişli bolup durýar.

Gymmatly kagyzlar bazar ykdysadyýetinde örän möhüm orunlaryň birini eýeleýär. Gymmatly kagyzlaryň alyş-çalşygy ykdysadyýetiň ähli ugurlaryna oňaýly täsir edýär. Gymmatly kagyzlaryň döremegi bilen alyş-çalşyň has-da ýokary tizliklere eýe bolmagy, pul serişdeleriniň sazlaşygyny ýola goýujy gural hökmünde ulanylmagy gymmatly kagyzlaryň ykdysady zerurlygyny has-da artdyrýar.

Dünýä tejribesinden belli bolşy ýaly, gymmatly kagyzlar paýdarlar görnüşinde hereket edýän kärhanalar üçin zerur maliýe serişdeleri çekmekde iň bir amatly ugur bolmak bilen bir hatarda, goşmaça maliýe çeşmesi bolup çykyş edýär. Şeýle-de, paýdarlar görnüşinde hereket edýän kärhanalaryň maliýe çökgünlige düşme howpy beýleki kärhanalara garanyňda örän pesdir, çünki olaryň guramaçylyk görnüşine laýyklykda paýdarlar geňeşi hereket edýär, şol geňeşde çykarylan çözgütler paýdarlaryň pikirleri esasynda kabul edilýär. Gymmatly kagyzlary satyn alyjy wagtlaýyn ulanylman duran pul serişdelerinden peýda gazanmak ýa-da belli bir işi amala aşyrmak isleýän bolsa, gymmatly kagyzlary satyjylar hem dürli maksatlary, ýagny peýda almak, önüm öndürmek, dürli hyzmatlary amala aşyrmak bilen pul serişdeleri çekmek ýaly işleri göz öňünde tutýar. Bularyň ählisi, milli ykdysadyýetimiziň pugtalandyrylmagynda aýratyn ähmiýete eýedir.

Goý, ata Watanymyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Dagdan ÖWEZOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

Hormatly Prezidentimiz, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy, goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow harby we hukuk goraýjy edaralaryň degişli düzümleriniň kömekçi hojalyklary bilen yzygiderli gyzyklanýar. Sebäbi bar bolan serişdeleri we mümkinçilikleri doly peýdalanmagyň hasabyna azyk bolçulygyny üpjün etmek hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda durýar. Harby we hukuk goraýjy edaralarda ýokary düşewüntli kömekçi hojalyklaryň döredilmegi bu meseläniň üstünlikli çözülmegine ýardam edýär. Diňe goranmak häsiýetli Harby doktrinasyna daýanýan döwletimiz öz Ýaragly Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýadyny kämilleşdirmek maksady bilen, yzygiderli serişdeler goýberýär. Şeýlelikde, Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň hojalyk hasaplaşygyndaky we býujetden daşary hasaplaşygyndaky edara-kärhanalarynda hem-de kömekçi hojalyklarynda alnyp barylýan işleriň netijesi-de ýylsaýyn ýokarlanýar. Şolaryň her biriniň kuwwatlylygy, öndürilýän önümleriň möçberiniň artdyrylmagy harby we hukuk goraýjy edaralarynyň şahsy düzümini azyk önümleri bilen doly üpjün etmäge we şol bir wagtda ýurdumyzyň azyk howpsuzlygyny berkitmekde öz goşantlaryny goşmaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Belent Serkerdebaşymyz harby we hukuk goraýjy edaralaryň degişli düzümlerinde maldarçylygy we ekerançylygy has-da giňeltmegiň zerurdygyna ünsi çekýär. Häzirki wagtda ministrligiň tabynlygyndaky harby bölümleriň ençemesiniň kömekçi hojalyklarynda iri şahly mallar, dowarlar, düýeler, guşlar, gulluk atlary, gulluk itleri we balarylary idedilýär. Idedilýän mallara ot-iýmlik serişdeleri ministrligiň öz hasabyna, ýagny ot-iýmlik ekinleri ekmek arkaly üpjün edilýär. Mallar ýörite baka goýlup soýulýar we alnan et önümleri şahsy düzümiň azyk üpjünçiligine goýberilip, býujetiň maliýe serişdeleri tygşytlanylýar. Ondan artan et önümleri harby gullukçylara we gullukçylara elýeterli bahadan berilýär. Bulardan başga-da, idedilýän sygyrlardan, düýelerden hem süýt we süýt önümleri alynýar. Süýt we süýt önümlerini almakda sygyrlary we düýeleri sagmagyň tehnologik işiniň guralyşy hem bildirilýän talaplara kybap gelýär. Kömekçi hojalyklaryň weterinar gullugynyň işi ýokary derejede ýola goýlup, ol sygyrlaryň we düýeleriň sagdynlygynyň saklanmagyna, olardan alynýan süýdüň, çalyň ýokumlylygynyň artdyrylmagyna jogap berýär. Şonuň bilen birlikde, mallar üçin bol ot-iým gorunyň üstüni ýetirip durmak üçin anyk çäreler görülýär, munuň üçin bolsa, ýer böleklerinde oba hojalyk ekinleriniň arpa, ýorunja we mekgejöwen ýaly ýörite görnüşleri ösdürilip ýetişdirilýär.

Şahsy düzümiň azyk üpjünçiligini has-da gowulandyrmak maksady bilen, kömekçi hojalygynda balarylary ýetişdirmek arkaly bal önümçiligi ýola goýlup, meýilnamalaýyn esasda harby uçarmanlara berilýär we goşmaça esasda bolsa harby okuwçylara, ministrligiň çagalar baglaryndaky körpelere, harby hassahanadaky näsaglara berilýär, harby türgenleşiklere gatnaşýan şahsy düzümiň iýmit üpjünçiligine hem goýberilýär.

Üpjünçiligiň hilini has-da gowulandyrmak, tygşytlylygy gazanmak hem-de azyk bolçulygyny döretmek boýunça harby bölümleriň kömekçi hojalyklaryndaky ýyladyşhanalarda we ekin meýdanlarynda gök we bakja önümlerinden ýeralma, sogan, kädi, pomidor, hyýar, şaly, limon we beýleki önümler yzygiderli ösdürilip ýetişdirilýär. Kömekçi hojalyklarynda ekerançylygy ösdürmek maksady bilen, ministrlige üzümçilik, ekerançylyk we miweli baglar üçin ýerler bölünip berildi. Bu ugurlarda alnyp barylýan işler diňe ykdysady taýdan bähbitli bolmak bilen çäklenmän, eýsem, degişli düzümleri gerekli önümler bilen üpjün etmäge hem mümkinçilik berýär.

Şu edilýän işleriň ählisi Gahryman Arkadagymyzyň ýurt goragçylary hakdaky aladalarynyň aýdyň beýanydyr. Çünki hormatly Prezidentimiz «Watan goragy mukaddesdir» atly eserinde «Watan goragçysy hiç zatda kemçilik çekmeli däldir, onuň azygy bol, egin-eşigi ýyly, tehnikasy — ýaragy gurat bolmalydyr» diýip belläp geçýär. Biz — Watan goragçylary hem edilýän çäksiz aladalara mukaddes borjumyzy mynasyp haklamak bilen jogap bereris! Çünki bolelinlige saldamly goşant goşmak harby ulgamdaky kömekçi hojalyklaryň baş maksadydyr.

Batyr DURDYGULYÝEW,

maýor.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda, ýurdumyzda milli ykdysadyýetimiziň ähli ugurlaryny sanlylaşdyrmak, hyzmatlary döwrebap talaplara laýyklykda ýola goýmak boýunça ägirt uly işler alnyp barylýar. Şonuň bilen bir hatarda bank ulgamynyň kanunçylyk-hukuk binýady hem yzygiderli kämilleşdirilýär. Ilata hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň hili has-da ýokarlandyrylýar, elýeterliligi üpjün edilýär.

«Türkmenistanyň ykdysady, maliýe we bank ulgamlaryny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» hem-de «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda, milli bank ulgamyna sanly tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Sanly tehnologiýalaryň giňden peýdalanylmagy ýurdumyzyň karz edaralarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga we müşderilere bökdençsiz bank hyzmatlaryny hödürlemäge mümkinçilik berýär.

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan «Goýum bank kartynyň» görnüşi bellenen tertipde ylalaşylyp, bu görnüşli kart hyzmaty raýatlarymyza hödürlenildi. Şeýle hem, «Türkmentelekom» elektrik aragatnaşyk kompaniýasynyň raýatlara hödürleýän internet hyzmatlary üçin hasaplaşyklary ýurdumyzyň islendik künjeginden bankomatlaryň, «Internet-bank» we «Mobil-bank» ulgamlarynyň üsti bilen nagt däl görnüşinde, «online» tertibinde amala aşyrmak mümkinçiligi ýola goýuldy. Nagt däl görnüşli tölegler barada ähli maglumatlar töleg geçirijiniň ykjam telefonyna SMS habary arkaly gelip gowuşýar. «Internet-bank» ýa-da «Mobil-bank» hyzmaty bilen müşderi islendik wagtda öz tölegleri barada maglumat bilen tanşyp bilýär. 2020-nji ýylda bank kart ulgamynda «Internet-bank» arkaly geçirilen nagt däl hasaplaşyklaryň pul möçberi 69 müň manada çenli ýetip, meýilnama 5 esse artygy bilen ýerine ýetirildi.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan ýurduň pul aýlanyşygyny kämilleşdirmek we nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini has-da giňeltmek maksady bilen, yzygiderli işler amala aşyrylýar. Olaryň hatarynda milli kartly töleg ulgamy boýunça elektron tölegleri geçirmegi ýola goýmak aýratyn orny eýeleýär. Bu bolsa öz gezeginde ýurduň pul-karz ulgamyny kämilleşdirmäge, nagt däl hasaplaşygy ösdürmäge, milli ykdysadyýetimizde pul serişdeleriniň dolanyşygynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga amatly şertleri döredýär.

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan raýatlarymyza döwrebap bank hyzmatlaryny hödürlemek boýunça işleriň çäklerinde «Maşgala» bank karty taýýarlanylyp, işe goýberildi. Dolanyşyga girizilen «Maşgala» bank karty raýatlaryň «Altyn asyr» bank karty hasabyna birikdirilýän, bank kartyň goşmaça nusgasydyr we raýat bilen bilelikde onuň maşgala agzalarynyň şol bir wagtda peýdalanmagydyr. Onuň maksady hasaplaşyk dolanyşygyny tizleşdirmek, töleg iberijiniň bankyndan tölegi kabul edijiniň bankyna geçirmek üçin sarp edilýän wagty tygşytlamakdan ybaratdyr.

Türkmenistanda sanly ykdysadyýetiň kemala gelmegi jemgyýetçilik durmuşynda we maliýe işinde maglumat we sanly serişdeleriň ähmiýetiniň güýçlenmegi bilen häsiýetlendirilýär. Munuň esasy sebäbini ykdysadyýetiň sanly görnüşinde jemlenen mümkinçilikleriniň ykdysady ösüşi üpjün etmek bilen bir hatarda ynsan durmuşynyň özgermegine hem giň şertleri döredýänligi bilen düşündirmek bolar.

Milli ykdysadyýetimizi durnukly ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da ýokarlandyrmak ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli işleri rowaç bolsun!

Hojamämmet ALÇEKOW,

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik bankynyň Maglumat tehnologiýalary bölüminiň müdiri.