Aşgabat, 2-nji dekabr (TDH). Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýakynda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň mejlisinde şu ýylyň ahyrynda guraljak ýaşlaryň dabaraly maslahatyna we sergisine ýokary derejede taýýarlyk görmek barada beren tabşyryklaryna laýyklykda, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow şu gün paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyrdy we ýurdumyzyň Söwda-senagat edarasyna geldi.

Döwlet Baştutanymyz golaýda sanly ulgam arkaly geçirilen Hökümet mejlisinde şu ýyl ýurdumyzyň ýaşlarynyň durmuşynda ýatdan çykmajak köp sanly çäreleriň bolandygyna ünsi çekdi. Nygtalyşy ýaly, şu ýylyň ahyrynda Ýaşlaryň dabaraly maslahaty we sergisi geçiriler. Bu dabarada ýylyň dowamynda ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda geçirilen halkara sport ýaryşlarynda, mekdep okuwçylarynyň ders olimpiadalarynda, talyplaryň bäsleşiklerinde ýeňiji bolanlaryň, ykdysadyýetiň dürli ugurlarynda zähmet çekip, ýurdumyzyň ösüşine mynasyp goşant goşan ýaşlarymyzyň gazanan üstünlikleriniň jemi jemlener.

Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz maslahat geçirdi we ýaşlar forumyny üstünlikli guramak boýunça öwüt-nesihatlaryny, tabşyryklary berdi. Oňa Mejlisiň Başlygy, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Diwanynyň iş dolandyryjysy, Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň ýerine ýetiriji direktory, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Arkadag şäheriniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy, Aşgabat şäheriniň häkimi gatnaşdylar.

Ata Watanymyz Türkmenistanyň giň möçberli üstünlikleri, Diýarymyzyň barha belende galýan halkara abraýy, halkymyzyň bagtyýar durmuşy Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan, Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan durmuşa geçirilýän, ýurdumyzyň ýaşlarynyň geljegini esasy ugur edinýän öňdengörüjilikli syýasaty bilen berk baglydyr. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň şygarynyň ýurdumyzyň durnukly ösüşini üpjün etmek hem-de halkara syýasy, ykdysady, medeni giňişligindäki ornuny has-da pugtalandyrmak ugrunda beýik işleri amala aşyrýan hormatly Prezidentimiziň we bagtyýar ýaşlarymyzyň ady bilen baglanyşdyrylmagy jemgyýetimiziň ösüşiniň binýady bolan ýaşlara bildirilen uly ynamdan nyşandyr. Watan, ýaşlar, geljek baradaky mukaddes düşünjelerimiz bu şygaryň düýp mazmunyny düzýär. Bu ajaýyp ýylyň üstünlikleri, syýasy, jemgyýetçilik, halkara ähmiýetli wakalary ýaşlary belent maksatlara ruhlandyrýar, at-abraýy dünýä dolan Garaşsyz Watanymyza buýsanjymyzy has-da ýokarlandyrýar diýip, Milli Liderimiz belledi.

Türkmen ýaşlary halkara derejeli ýaryşlarda, dürli ugurlar boýunça olimpiadalarda üstünlikli çykyş edip, döwletimiziň at-abraýyny has-da belende göterýärler. Munuň özi ýaşlaryň sazlaşykly ösüşi, watansöýüjilik ruhunda terbiýelenmegi, ýokary hilli bilim almagy, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmagy bilen baglanyşykly meselelere döwletimiz tarapyndan möhüm ähmiýet berilýändiginiň aýdyň beýanydyr.

Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň ýaşlarynyň şu ýylyň dowamynda dürli ugurlar boýunça gazanan üstünliklerini beýan edýän ýaşlar forumynyň açylyş dabarasynyň unudylmajak pursatlara beslenmelidigine hem-de Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň ajaýyp jemlenmesine öwrülmelidigine ünsi çekdi we bu babatda degişli ýolbaşçylara tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary N.Amannepesow hem-de B.Atdaýew döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda şu ýylyň ahyrynda geçiriljek ýaşlaryň dabaraly maslahatyna we sergisine görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdiler.

Bellenilişi ýaly, ýaş raýatlaryň hukuk we durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmek, türkmen halkyna gadymdan mahsus bolan ruhy-ahlak, medeni gymmatlyklary dünýä ýaýmak, sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek, ýaşlarda watansöýüjiligi, ynsanperwerligi, raýat jogapkärçiligini terbiýelemek, olaryň başlangyçlaryny goldamak we höweslendirmek milli strategiýanyň esasy ugurlarynyň hatarynda durýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri “Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda” Kanunyň, “Türkmenistanda ýaşlar baradaky döwlet syýasatynyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň”, “Türkmenistanyň ýaşlarynyň halkara hyzmatdaşlygynyň 2023 — 2030-njy ýyllar üçin Strategiýasyny” amala aşyrmagyň çäklerinde alnyp barylýan işleriň netijeleriniň sergide öz beýanyny tapmalydygyny belledi. Şeýle-de sergide ýurdumyzda döwrebap derejede bilim almak, ylym we döredijilik bilen meşgullanmak, ýaş raýatlaryň hukuklaryny, azatlygyny goramak, ýaş maşgalalara goldaw bermek boýunça alnyp barylýan işler açylyp görkezilmelidir.

Gahryman Arkadagymyz bu serginiň milli we döwrebap äheňde bolmalydygyny, hususan-da, bezeg hem-de dizaýn işlerine, sanly ulgamyň mümkinçiliklerine möhüm ähmiýet berilmelidigini nygtady. Şunda sanly tehnologiýalardan ussatlyk bilen baş çykarýan, sanly ykdysadyýeti netijeli dolandyrmagy başarýan ýaş hünärmenleriň işläp taýýarlamalary şöhlelendirilmelidir diýip, Milli Liderimiz bu babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Şeýle hem türkmen halkynyň Milli Lideri ýakynda geçirilen Kuraş boýunça dünýä çempionatynyň ýaş türkmenistanlylary sport bilen meşgullanmaga höweslendirmekde uly ähmiýete eýe bolandygyny belledi we bu babatda wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Adam üçin iň möhüm zadyň onuň saglygydygyny, saglygyň ruhubelentlikdigini, dünýäde iň uly baýlykdygyny, tükeniksiz hazynadygyny aýdyp, lukman Arkadagymyz «Saglyk» Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, ýurdumyzyň ähli sebitlerinde häzirki zaman saglygy goraýyş edaralarynyň, kliniki we ylmy-kliniki merkezleriň bina edilendigini belledi hem-de Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň häzirki zaman türkmen döwletiniň we jemgyýetiniň binýadyny emele getirýän sagdyn ýaş nesli kemala getirmekdäki möhüm ornuna ünsi çekip, bu babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe görkezmeleri berdi.

Sergide dünýäniň ösen binagärlik meýillerini, milli binagärligiň gazananlaryny, bu ugurda ýokary tehnologiýalary hem-de innowasiýalary ulanmak arkaly durmuşa geçirilýän we ýurdumyzda giňden ýaýbaňlandyrylan şähergurluşyk maksatnamasynyň çäklerindäki ýaşlaryň işläp taýýarlan binagärlik çözgütleriniň nusgalary giňden görkezilmelidir diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy we birnäçe tabşyryklary berdi. Türkmen halkynyň Milli Lideri taryhymyza, medeniýetimize, däp-dessurlarymyza gadyr goýmagy başarýan, maşgala gymmatlyklaryna sarpa goýýan, kämil, beden, ruhy taýdan sagdyn şahsyýetleri kemala getirmek boýunça alnyp barylýan işleriň sergide şöhlelendirilmelidigini belläp, bu babatda degişli tabşyryklary berdi.

Milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudaklarynyň biri bolan oba hojalygynyň ösdürilmeginde bu ugurda iş alyp barýan ýaş alymlaryň ukyp-başarnyklary, täze gözlegleri, ylmy açyşlary giňden ulanylýar. Hormatly Arkadagymyz şular barada aýtmak bilen, sergide ýaş alymlaryň ylmy işlerine, olaryň gazanan üstünliklerine orun berilmelidigini nygtady. Şeýle-de Milli Liderimiz ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň pudaklaryny ösdürmekde, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmakda, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksport ugurly önümleri öndürmekde, azyk bolçulygyny pugtalandyrmakda hususy pudaga uly ornuň degişlidigini aýdyp, telekeçileriň, hususan-da, ýaş telekeçileriň ýeten belent sepgitleriniň mynasyp şöhlelendirilmelidigini belläp, bu babatda degişli tabşyryklary berdi.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Arkadag şäheriniň ýaşlaryň şäheridigini aýdyp, ýaşlaryň döwletimiziň beýik geljegi, şu günki daýanjydygyny aýratyn nygtady. Şunda ýurdumyzyň ilkinji «akylly» şäherinde döwrebap durmuş düzümleriniň döredilmeginde ýaşlaryň täzeçil tekliplerine, ukyp-başarnyklaryna uly ähmiýet berlendigi bellenilip, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Arkadag şäheriniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygyna degişli tabşyryklar berildi.

Gahryman Arkadagymyz paýtagtymyzda gurlan we gurluşygy alnyp barylýan desgalarda öňdebaryjy inženerçilik-tehniki çözgütleriň, milli binagärligiň gadymy däpleriniň, häzirki zaman şähergurluşyk tejribesiniň sazlaşykly utgaşdyrylýandygyny we bu işde ýaşlaryň hem mynasyp paýynyň bardygyny aýdyp, bu ugurda anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Milli Liderimiz bu ýerde ýaşlar forumyna bagyşlanyp guraljak ulgamlaýyn sowal-jogap maslahaty babatda özüniň öwüt-ündewlerini we maslahatlaryny berdi. Gahryman Arkadagymyz bu maslahatyň möhüm ähmiýeti barada aýdyp, onda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň dürli ugurlarynda gazanylýan üstünlikleriň, döwletimiz tarapyndan ýaşlar baradaky edilýän aladanyň öz beýanyny tapmalydygyny belledi.

Türkmenistan ählumumy parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek boýunça halkara tagallalary goldaýar hem-de häzirki zamanyň möhüm meseleleriniň çözgüdini, ykdysady hyzmatdaşlygyň netijeli ugurlaryny işläp taýýarlamak, iri sebit taslamalaryny amala aşyrmak, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmek arkaly halkara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine saldamly goşant goşýar. Ýurdumyz durnukly ulag, energetika, ekologiýa, daşky gurşawy goramak ulgamlarynda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyryp, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Kararnamalarynyň taslamalary bilen çykyş edýär we anyk teklipleri öňe sürýär. Bular barada ylmy-amaly maslahata gatnaşýan daşary ýurtly myhmanlar giňişleýin maglumat almalydyrlar.

Gahryman Arkadagymyz ylmy-amaly maslahatyň geçiriljek ýeriniň bezeg aýratynlyklarynyň sanly ulgamyň we täzeçil tehnologiýalaryň mümkinçiliklerine esaslanmalydygyny, täsinligi, özboluşlylygy bilen oňa gatnaşyjylaryň her birinde ýatdan çykmajak täsirleri galdyrmalydygyny aýtdy.

Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň dürli pudaklarynyň ýeten belent sepgitleri, ylym-bilim, saglygy goraýyş, sport, medeniýet ulgamlarynda gazanýan üstünlikleri dünýäniň iň öňdebaryjy tehnologiýalaryny ulanmak arkaly şöhlelendirilmelidir. Munuň özi ata Watanymyz Türkmenistanyň halkara giňişlikde ähli ugurlar babatda uly abraýa eýe bolýandygynyň ýene-de bir aýdyň beýany bolar.

Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasy ýaşlaryň hukuk we durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmek, olaryň arasynda ruhy-ahlak, medeni gymmatlyklarymyzy, milli däp-dessurlarymyzy wagyz etmek, sagdyn durmuş ýörelgelerini has-da rowaçlandyrmak, watansöýüjiligi, raýat jogapkärçiligini, zähmete söýgini terbiýelemek, ýaşlaryň jemgyýetçilik-şahsy başlangyçlaryny ileri tutmak, goldamak we höweslendirmek, ýaşlar toparlarynyň isleglerini öwrenmek, hasaba almak, olary kanagatlandyrmak ýaly örän möhüm wezipeleri çözmek boýunça işleri alyp barýar diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi we bu ugurda alnyp barylýan işleriň giňişleýin wagyz edilmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, Milli Liderimiz ýaşlar forumyna bagyşlanyp geçiriljek ylmy-amaly maslahatyň ýokary guramaçylyk derejesiniň üpjün edilmegi babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow iş maslahatyny geçirdi. Gahryman Arkadagymyz ýakynda Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň şu ýyl ýurdumyzyň ýaşlarynyň durmuşynda ýatdan çykmajak köp sanly çäreleriň geçirilendigi baradaky aýdanlaryna ünsi çekdi. Türkmen halkynyň Milli Lideri döwlet Baştutanymyzyň tabşyryklaryna laýyklykda, Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň jemlerini jemlemek, ähli ulgamlarda öz hünär ugurlary boýunça göreldeli zähmet çekip, ýurdumyzyň ösüşine mynasyp goşandyny goşýan, halkara bäsleşiklerde, sport ýaryşlarynda öňdäki orunlary eýeläp, ata Watanymyzyň at-abraýyny belende galdyrýan ýaşlarymyzy sylaglamak bilen bagly öňde möhüm wezipeleriň durandygyny belledi.

Iş maslahatynyň barşynda degişli ýolbaşçylar şu ýyl ýurdumyzyň ýaşlarynyň durmuşynda bolup geçen taryhy wakalar, olaryň dürli ulgamlarda gazanan üstünlikleri, ýaşlary sylaglamak dabarasyna görülýän taýýarlyk barada hasabatlary berdiler.

Bellenilişi ýaly, Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly Diýarymyzda ýaşlar syýasatynyň has-da dabaralanýan ýyly boldy. Döredilýän döwrebap şertleriň, giň mümkinçilikleriň gurşawynda okap bilim alýan, dürli kärlerde zähmet çekýän, ylym, döredijilik, sport bilen meşgullanýan ýaşlar uly üstünlikleri gazandylar. Şu ýyl ýurdumyzyň mekdep okuwçylary we talyplary köp sanly halkara bilim bäsleşiklerinde, internet olimpiadalarynda baýrakly orunlara mynasyp boldular. Munuň özi ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýän bilim özgertmeleriniň ajaýyp miwesidir. Ýaşlarymyz medeniýet we sungat ugrundan geçirilen halkara bäsleşiklerde-de ýokary netijeleri görkezip, milli medeniýetimizi, sungatymyzy dünýä ýaýmakda mynasyp hyzmatlary bitirdiler. Olaryň sportda gazanýan üstünlikleri-de Watanymyzyň halkara abraýyny has-da artdyrýar.

Häzirki döwürde türkmen ýaşlary özlerine uly ynam bildirýän Gahryman Arkadagymyzyň nusgalyk göreldesine, parasatly öwüt-ündewlerine eýerip, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallasy, beýik başlangyçlary bilen ýurdumyzda oňyn özgertmeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşýarlar. Olar türkmen halkynyň Milli Lideriniň sargytlaryny berk berjaý edip, okamak, öwrenmek, döretmek bilen, Watanymyzyň ösüşlerine mynasyp goşant goşýarlar.

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, häzirki bagtyýar döwrümiziň ýaşlary geljekde ýurdy beýgeltjek, türkmen döwletini gülletjek oglan-gyzlardyr. Ýaşlaryň joşgunly hyjuwy, Watana bolan söýgüsi, halal zähmete yhlasy, şu güne buýsanjy, röwşen geljege ynamy, dostluga, söýgä sarpasy, sagdyn durmuş ýörelgelerine ygrarlylygy täze taryhy döwrüň mysalynda öz synmaz ornuny tapýar. Şu ýyl ýurdumyzyň ýaşlarynyň halkara hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegi babatda hem möhüm ähmiýetli taryhy wakalara beslendi. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň tomsunda hormatly Prezidentimiziň tassyklamagynda «Türkmenistanyň ýaşlarynyň halkara hyzmatdaşlygynyň 2023 — 2030-njy ýyllar üçin Strategiýasy» kabul edildi. Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Birleşen Milletler Guramasynyň bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça ýöriteleşdirilen düzüminiň — ÝUNESKO-nyň Bütindünýä ýaşlar jemgyýetiniň agzasy bolmagy ýurdumyzda ýaşlar ýylyny halkara üstünlikler bilen dabaralandyran nobatdaky ajaýyp waka boldy.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy bagtyýar döwrümizde ýaşlaryň täzeçil teklipleri taýýarlamalydyklaryny aýtdy we gymmatly maslahatlaryny berdi. Forumyň çäklerindäki ýaşlaryň maslahatynyň ýokary derejede geçirilmelidigi, oňa ähli ugurlarda ýurdumyzyň öňdebaryjy ýaşlarynyň işjeň gatnaşmalydygy, umuman, ýaşlar ýylynyň jemleri bilen bagly bu çäräniň ýokary guramaçylyk derejesiniň üpjün edilmelidigi barada aýdyp, Gahryman Arkadagymyz möhüm wezipelere ünsi çekdi.

Forumda ähli ulgamlarda göreldeli zähmet çekýän, ukyp-başarnyklaryny, ussatlyklaryny görkezýän, ýurdumyzyň ösüşine mynasyp goşandyny goşýan, halkara bäsleşiklerde, sport ýaryşlarynda öňdäki orunlary eýeläp, ata Watanymyzyň at-abraýyny arşa göterýän ýaşlaryň, merdana ata-babalarymyzyň mertlik ýoluny mynasyp dowam etdirýän edermen ýaş Watan goragçylarynyň sylaglanylmalydygy, toplumlarda sylaglara mynasyp ýaşlary saýlap-seçmek babatdaky işleriň alnyp barylmalydygy we teklipleriň taýýarlanylmalydygy barada aýdyp, Milli Liderimiz öz maslahatlaryny berdi.

Ýaşlary sylaglamak dabarasy tamamlanandan soňra, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Türkmenistanyň ýeten belent sepgitlerini wasp edýän konsert geçiriler. Türkmen halkynyň Milli Lideri konsertiň taryhy wakalara beslenen Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň dabaraly jemlenmesi boljakdygyny belledi we onuň hemmetaraplaýyn ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmegini üpjün etmek babatda degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi.

Gahryman Arkadagymyz iş maslahatyny jemläp, öňde durýan wezipeleri ýerine ýetirmekde hemmelere üstünlikleri arzuw etdi.

Dubaý — Aşgabat, 2-nji dekabr (TDH). Şu gün agşam hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Birleşen Arap Emirliklerine iş sapary tamamlandy. Bu ýerde BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahaty (COP28) geçirilýär.

Ozal habar berlişi ýaly, şu ýylyň 12-nji dekabryna çenli dowam etjek bu iri foruma dünýäniň dürli ýurtlaryndan köp sanly wekiller, şol sanda döwlet we hökümet Baştutanlary, ugurdaş döwlet düzümleriniň, halkara guramalaryň ýolbaşçylary, bilermenler, raýat jemgyýetçiliginiň, işewür toparlaryň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri hem-de ýaşlar gatnaşýarlar.

Düýn BMG-niň Bütindünýä howa sammitinde çykyş edip, döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň şu maslahata gatnaşmagyna özüniň howanyň üýtgemegi meselesi boýunça halkara strategiýasyny ilerletmekde tapgyrlaýyn waka hökmünde garaýandygyny nygtady. Bellenilişi ýaly, 2012-nji ýylda kabul edilen Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýa Türkmenistanyň ählumumy howa gün tertibine doly derejede goşulyşmagynyň ýolunda başlangyç nokada öwrüldi. Soňra ýurdumyzyň howa boýunça Pariž ylalaşygyna goşulmagy bilen baglylykda, bu Strategiýanyň täze redaksiýasy tassyklanyldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow jogapkärli döwlet hökmünde Türkmenistanyň halkara we milli derejede maksada okgunly işi dowam etdirmegiň zerurdygyna düşünýändigini nygtady. Şol iş bolsa howanyň üýtgemegine we onuň netijelerine garşy göreşmekde mundan beýläk-de ösüşi üpjün etmäge ýardam berer.

Döwlet Baştutanymyz ýokary derejeli forumyň münberinden metanyň zyňyndylaryny azaltmak boýunça halkara tagallalara saldamly goşant goşýan ýurdumyzyň Ählumumy metan borçnamasyna goşulýandygyny hem-de howa meselelerini çözmek boýunça halkara guramalar, hyzmatdaş döwletler bilen işjeň hyzmatdaşlygy dowam etdirjekdigini aýtdy.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzyň howa boýunça Pariž ylalaşygyna goşulmagy bilen, birnäçe degişli milli maksatnamalar kabul edildi. Şolara laýyklykda, metanyň daşky gurşawa zyňyndylaryny azaltmaga we olaryň ýaramaz täsirlerini aradan aýyrmaga gönükdirilen çäreler durmuşa geçirilýär. Gürrüň, ilkinji nobatda, ekologik taýdan arassa, serişde tygşytlaýjy häzirki zaman tehnologiýalaryny, aýratyn-da, olary energetika, senagat we ulag pudaklaryna ornaşdyrmaga tapgyrlaýyn geçmek hem-de peýdalanmak barada barýar. Şeýle hem forumdaky çykyşynda hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 13-nji noýabrynda sebit maksatnamalaryny işläp taýýarlamak üçin Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekilmeginiň möhüm ähmiýetini aýratyn nygtady. Şol sebit maksatnamalary howa tehnologiýalaryny Türkmenistana we Merkezi Aziýanyň döwletlerine geçirmäge gönükdirilendir. Bu resminama Türkmenistanda BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalaryň sebit merkezini açmak baradaky meselä jikme-jik garamak üçin ilkinji ädim hem-de düýpli hukuk şerti hökmünde garalýandygyna üns çekildi.

Ýer ýüzüniň bagtyýar we abadan geljeginiň bähbidine halkara hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge hem-de pugtalandyrmaga ygrarlydygyny beýan edýän Türkmenistan ýokary derejeli köptaraplaýyn duşuşykda taýýarlanylan resminamalary, hususan-da, Howa we saglyk boýunça Jarnamany, Durnukly oba hojalygy, durnukly azyk ulgamlary we howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça Emirlikler Jarnamasyny, şeýle hem birnäçe başlangyçlary, şol sanda Howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça belent maksatly, köp derejeli hyzmatdaşlyk üçin “COP28” koalisiýasyny döretmek hakyndaky başlangyjy goldady.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyny, Kioto teswirnamasyny we Pariž ylalaşygyny tassyklap, geçen ýyllaryň dowamynda öz üstüne alan borçnamalaryny üýtgewsiz ýerine ýetirip gelýär. Rejelenen görnüşde tassyklanan Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýa ähli pudaklarda, ilkinji nobatda, nebitgaz, ulag, elektroenergetika pudaklarynda, obasenagat toplumynda, gurluşyk senagatynda zyýanly zyňyndylaryň möçberini peseltmäge gönükdirilen yzygiderli çäreleriň durmuşa geçirilmegini göz öňünde tutýar. Bu ugurda halkara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine uly üns berilýär. Sebäbi ekologik meseleleriň çözülmegi ählumumy, sebit we milli derejede tagallalaryň birleşdirilmegini, köptaraplaýyn dialogy, her bir döwletiň bu ugurdaky hereketlerini BMG bilen utgaşyklykda alyp barmagyny talap edýär.

Şeýlelikde, BMG-niň Bütindünýä howa sammiti dünýä jemgyýetçiliginiň soňky onýyllyklarda tutuş adamzat üçin derwaýys bolan howanyň üýtgemegi bilen bagly meseläni bilelikde çözmegiň, bu wehime garşy syýasy we ykdysady çäreleri ylalaşykly durmuşa geçirmegiň zerurdygyna düşünýändigini görkezdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň şu gün Birleşen Arap Emirlikleriniň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan bilen geçiren duşuşygynyň dowamynda ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn esasda üstünlikli ösdürilýän döwletara gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy we geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy.

Söhbetdeşler mähirli salamlaşyp, birek-birege hormat goýmak ýörelgesinde ýola goýulýan köpugurly türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygynyň möhüm meselelerine garamaga dörän mümkinçilige kanagatlanma bildirdiler.

Hormatly Prezidentimiz öz adyndan we türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň adyndan ýokary wezipeli wekili Birleşen Arap Emirlikleriniň Milli güni bilen gutlady we BAE-niň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýana, dostlukly döwletiň ähli halkyna bagtyýarlyk, rowaçlyk, abadançylyk arzuw etdi.

Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan hoşniýetli sözler üçin hoşallyk bildirip, öz ýurdunyň ýolbaşçylarynyň adyndan türkmen-emirlikler gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna uly goşant goşan türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowa iň gowy arzuwlaryny beýan etdi, şeýle hem şu gezekki Ählumumy foruma işjeň gatnaşandygy we türkmen tarapynyň öňe süren başlangyçlary üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa hoşallyk bildirdi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň wekiliýetine bildirilen myhmansöýerlik üçin tüýs ýürekden minnetdarlygyny beýan edip, Dubaý şäherinde geçirilýän “COP28” maslahatynyň guramaçylyk derejesine ýokary baha berdi. Bu maslahat şu ýylyň ähmiýetli halkara çäreleriniň biri boldy.

Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan Birleşen Arap Emirliklerinde Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan we häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän özgertmeler ýolunda Türkmenistanyň gazanýan üstünliklerine tüýs ýürekden guwanýandyklaryny belläp, Emirlikleriň ikitaraplaýyn gatnaşyklary hil taýdan täze derejä çykarmaga gyzyklanma bildirýändigini beýan etdi.

Döwlet Baştutanymyz we BAE-niň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri hoşlaşanlarynda birek-birege berk jan saglyk, rowaçlyk, iki dostlukly ýurduň doganlyk halklaryna bolsa parahatçylyk we abadançylyk arzuw etdiler.

Birleşen Arap Emirliklerine iş saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimize BAE-niň wise-prezidenti, Premýer-ministri, goranmak ministri, Dubaýyň häkimi Şeýh Mohammed bin Raşid Al Maktumyň adyndan mukaddes Gurhanyň aýatlarynyň altyn suw bilen ýazylan ýörite sowgady gowşuryldy.

Arkadagly hajy Serdarymyz sowgady minnetdarlyk bilen kabul edip, muňa depginli ösdürilýän hem-de täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýan dostlukly türkmen-emirlikler gatnaşyklarynyň ýokary derejesiniň nyşany hökmünde garaýandygyny aýtdy.

Ählumumy forumyň iki gününiň dowamynda köp döwletleriň Baştutanlary we hökümet ýolbaşçylary ekologiýa, azyk howpsuzlygy, tebigy betbagtçylyklardan goranmak, “ýaşyl” energetika meseleleri, howanyň üýtgemeginiň netijelerini ýeňip geçmek üçin az ösen ýurtlara maliýe goldawyny bermek babatda öz ýurtlarynyň garaýyşlaryny beýan etdiler. Howanyň üýtgemegi bilen bagly dürli ugurlar boýunça mundan beýläk-de hyzmatdaşlygyň möhüm meselelerini has jikme-jik ara alyp maslahatlaşmak üçin “COP28” meýdançasynda plenar mejlisler bilen utgaşyklykda birnäçe beýleki çäreler geçirilýär. Şolara Türkmenistanyň ugurdaş düzümleriniň ýolbaşçylary hem-de wekilleri gatnaşdylar.

2-nji dekabrda ýurdumyzyň wekiliýetiniň agzalary tebigaty goramak, howanyň üýtgemegine garşy göreşmekde ýaşlaryň orny, agyz suwuny we howany goramak boýunça çäreleri durmuşa geçirmegi çaltlandyrmak, adalatly, deňhukukly, utgaşdyrylan energiýa akymyna, hususan-da, häzirki döwürde ulanylýan energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerine geçmegi çaltlandyrmak meselelerine bagyşlanan köptaraplaýyn duşuşyklara gatnaşdylar. “Saglygy goraýyş howanyň üýtgemegi boýunça gün tertibiniň merkezinde” ady bilen geçirilen duşuşyga aýratyn üns berildi. Onuň netijeleri boýunça Howa we saglyk boýunça “COP28” Jarnamasy kabul edildi. Ählumumy howa başlangyjynyň çäklerinde köptaraplaýyn dialogy dowam etdirmäge taýýardygyny hemişe beýan edýän türkmen tarapy bu Jarnamany goldady hem-de Pariž ylalaşygyny durmuşa geçirmek üçin saglygy goraýyş meselelerinde umumy tagallalara ygrarlydygyny tassyklady.

BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatynyň möhüm çäreleriniň dostlukly döwletiň her ýylyň 2-nji dekabrynda bellenilýän baş baýramy — BAE-niň Milli güni bilen gabat gelendigini bellemelidiris.

Häzirki wagtda Ýakyn Gündogaryň ykdysady taýdan kuwwatly we depginli ösýän ýurtlarynyň biri bolan Birleşen Arap Emirlikleri bilen köpugurly gatnaşyklaryň ösdürilmegi Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hasaplanýar. Ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşdäki, ilkinji nobatda, iri halkara guramalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň toplanan baý tejribesi, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Abu-Dabi şäherine saparlarynyň çäklerinde bolan duşuşyklaryň hem-de gepleşikleriň aýratyn netijeli häsiýete eýe bolmagy muňa şaýatlyk edýär.

Geçen ýylyň 21-22-nji noýabrynda geçirilen ýokary derejedäki türkmen-emirlikler gepleşikleri iki döwletiň we olaryň halklarynyň däp bolan dost-doganlyk gatnaşyklaryny ösdürmekde, özara gyzyklanma bildirilýän birnäçe esasy ugurlarda özara bähbitli hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmakda täze tapgyr boldy.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň 11-12-nji fewralynda Birleşen Arap Emirliklerine amala aşyran resmi sapary döwletara gatnaşyklaryň taryhynda möhüm sahypany açdy. Saparyň çäklerinde geçirilen duşuşyklar we gepleşikler ozal gazanylan ylalaşyklaryň iş ýüzünde durmuşa geçirilmegine, netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge we ony häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelýän has ýokary derejä çykarmaga ýardam berdi.

Türkmenistanda amala aşyrylýan “Açyk gapylar” syýasaty we ýurdumyzda döredilen amatly maýa goýum ýagdaýy daşary döwletleriň, şol sanda Ýakyn Gündogaryň ýurtlarynyň işewürlerini özüne çekýär. BAE-niň wekilleri milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny innowasion taýdan ösdürmäge hem-de halkymyzyň rowaçlygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen giň möçberli taslamalara uly gyzyklanma bildirýärler.

Häzirki wagtda Türkmenistan we Birleşen Arap Emirlikleri diňe bir ikitaraplaýyn syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary işjeňleşdirmek bilen çäklenmän, eýsem, birek-biregiň başlangyçlaryny goldap, halkara giňişlikde hem netijeli hyzmatdaşlyk edýärler. BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň şu gezekki 28-nji maslahaty munuň nobatdaky güwäsidir.

Agşam hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirlikleriniň Milli güni mynasybetli dabaralara gatnaşdy. BAE-niň döredilmeginiň 52 ýyllygyna bagyşlanyp, medeniýet we sungat ussatlarynyň çykyşlary guraldy.

Birleşen Arap Emirliklerine iki günlük iş sapary tamamlanandan soňra, hormatly Prezidentimiz Watanymyza ugrady.

Paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar garşyladylar. Bu ýerde BAE-niň ilçihanasynyň wekili hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy BMG-niň Bütindünýä howa sammitine (COP28) üstünlikli gatnaşmagy, çuň many-mazmunly çykyşy hem-de onuň çäklerindäki duşuşyklaryňdyr gepleşikleriň netijeli geçmegi bilen gutlady.

Döwlet Baştutanymyz hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, sammitde öňe sürlen başlangyçlaryň häzirki günüň derwaýys wezipeleriniň biri bolan ekologik meseleleri çözmekde wajyp ähmiýete eýe bolandygyny aýtdy. Şeýle hem saparyň dowamynda geçirilen duşuşyklaryň iki ýurduň arasyndaky däp bolan dostlukly gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň ýolundaky möhüm ädime öwrülendigi bellenildi.

DEPGINLI ÖNÜMÇILIK GAZANYLÝAR

“Ak altynyň” tapylgysyz baýlykdygyna Garaşsyzlyk ýyllarynda durmuşa geçirilen tutumly işleriň netijesinde doly göz ýetirdik. Ýurdumyzda gymmatly çig mal bolan pagtadan ýokary hilli ýüplük, ondan dünýä bazarlarynda bäsleşige ukyply taýýar önümleriň öndürilmegi milli ykdysadyýetimiziň ýeňişli gadamydyr. Ýokary hilli taýýar önümi öndürmek gözbaşyny pagta arassalaýjy kärhanalaryň durnukly işinden alýar. Şeýle möhüm işe goşant goşmakda welaýatymyzdaky pagta arassalaýjy kärhanalary ýokary netijeleri gazanýarlar.

Garagum pagta arassalaýjy kärhanamyz hem şolaryň biri. Bu ýerde ýetişdirilen bol pagta hasylyny gaýtadan işlemekde uly işler bitirilýär. Kärhanamyzyň hünärmenleridir işçileri üstümizdäki Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň “ak altyn” hasylyny gaýtadan işlemekde tutanýerli zähmet çekýärler. Kärhanada pagtany guradyjy we arassalaýjy, byçgy, oklaw hem-de mehaniki-bejeriş sehleri hereket edip, olarda önümçilik ýokary depginde alnyp barylýar. Sehlerde önümçilik kuwwatlyklaryndan netijeli peýdalanylyp, tehnologiki düzgünleriň gyşarnyksyz berjaý edilmegi gazanylýar. Tehniki howpsuzlygyň hem-de zähmeti goramagyň kadalarynyň berk berjaý edilmegine hemişe uly üns berilýär. Bu bolsa, howpsuz zähmetiň üpjün edilmegi bilen bagly meseledir.

Halypa-şägirtlik ýörelgesiniň ýol alýan ýerinde işem depginli barýar. Baý iş tejribeli halypalaryň ýörelgesine eýerýän ýaş işçileriň bilelikdäki tagallalary ýokary görkezijileriň gazanylmagyna getirýär. Kärhanamyzda häzire çenli 7866 tonnadan gowrak “ak altyn” gaýtadan işlenildi. Kärhanamyzyň zähmetsöýer adamlary şanly ýylymyzy zähmet üstünlikleri bilen jemlemek ugrunda tutanýerli zähmet çekýärler. Kärhanamyzyň öndürýän önümleri bolsa, ýurdumyzyň dokma senagatyny gymmatly çig mal bilen üpjün edip, durnukly ösüşe saldamly goşant bolýar.

Kerwen ZYRRYÝEW.

Garagum pagta arassalaýjy kärhanasynyň tehniki howpsuzlyk we zähmeti goramak boýunça baş hünärmeni, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

DURNUKLY ÖSÜŞIŇ KEPILI

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri Garaşsyz döwletimizi ykdysady taýdan durnukly ösdürmegiň zamanasy bolýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň alyp barýan ykdysady syýasaty ýurdumyzyň önümçilik kuwwatlyklaryna häzirki zaman tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň giňden ornaşdyrylmagyna badalga berdi. Ýurdumyzda ykdysady ösüşleriň ýokarlanmagynda sanly ykdysadyýete giň gerim berilmegem uly ähmiýete eýe bolýar.

Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň kabul edilmegi kämil ulgamyň ornaşdyrylmagynda aýgytly ädim boldy. Ýurdumyzyň milli ykdysadyýetiniň sanlylaşdyrylmagy bilen sanly hyzmatlardan — elektron maglumat ulgamlaryndan, maglumat-telekommunikasiýa toplaryndan we elektron amallaryndan netijeli peýdalanylmagyna ýol açyldy. Ýurdumyzda ykdysady we wagt tygşytlylygyny gazanmakda täze mümkinçilikler peýda boldy. Sanly ykdysadyýetiň bilim ulgamyndaky bähbitli taraplar ýylsaýyn ýokarlanýar. Bu ugurda kämil ulgamdan ýerlikli peýdalanylmagy ýaş hünärmenleri ýetişdirmekde ýokary netijeleriň gazanylmagyna amatly mümkinçilikleri döredýär.

Muňa biz institutymyzyň durmuşynda doly göz ýetirip, öňdebaryjy ulgamyň mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanýarys. Öňdebaryjy ulgam talyplara hünär öwretmekde biz, mugallymlara has amatly şertleri döredýär.

Ýakup ALLAMYRADOW.

TDEI-niň mugallymy.

DÖWRÜŇ TALABY ÝOKARLANÝAR

Soňky ýyllarda ýurdumyzyň öňdebaryjy senagat pudagy bolan elektroenergetika pudagynyň önümçilik kuwwaty täze tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň hasabyna ýokarlandyrylýar. Muňa Mary DES-iniň senagat zolagynda işe girizilen häzirki zaman tehnologiýaly döwrebap elektrik stansiýalaryny mysal getirmek bolar. Döwrebap, çylşyrymly önümçiligi dolandyrýan energetiklere bildirilýän talabyň täze derejelere çykýandygam hakykatdyr. Bu ýagdaý institutymyzyň mugallymlarynyň çekýän zähmetine-de özüniň täsirini ýetirýär.

Häzirki wagtda ýokary okuw mekdebimizde bilim alyp, hünär öwrenýän ýaşlar geljekde ýurdumyzyň çar künjeginde hereket edýän kämil tehnologiýaly elektrik stansiýalarynyň önümçiligini dolandyrmaly hünärmenler. Munuň özi biz, mugallymlar bilen birlikde, talyp ýaşlarymyza-da ýokary talaby öňe çykarýar. Institutymyzda döredilen şertler talyplaryň saýlan ugurlary boýunça teoriýada düýpli bilim almaklaryna mümkinçilik berýär. Mary DES-iniň senagat zolagyndaky önümçilik kuwwatlyklarynda bolsa, geljekki energetikleriň tejribe okuwyny geçmekleri ýokary taýýarlykly hünärmenler bolup ýetişmeklerinde uly ähmiýete eýe bolýar. Haçan-da, şu iki usul sazlaşykly utgaşanda, işine ökde, ýaş energetikleri taýýarlamakdaky tagallalar ýerine düşýär.

Begenç ATAJANOW.

TDEI-niň mugallymy.

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow:
— Berkarar döwletimiziň milli ykdysadyýetini dünýä ölçeglerine laýyklykda döwrebaplaşdyrmakda, täze tehnologiýalary, innowasiýalary we ylmyň iň soňky gazananlaryny ornaşdyrmakda halkara hyzmatdaşlygyň ähmiýeti örän uludyr.

28-nji noýabrda paýtagtymyzda ýerleşýän Söwda-senagat edarasynyň sergiler zalynda azyk önümçiliginiň döwrebap tehnologiýalarynyň «Agro-Pak Türkmenistan — 2023» atly halkara sergisi öz işine başlady.

Serginiň açylyş dabarasyna Hökümet agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, daşary ýurtlaryň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. Bagşy-sazandalaryň ýerine ýetirmeginde ýaňlanan aýdym-sazly çykyşlar giň gerimli çärä aýratyn öwüşgin çaýdy. Olarda ýaş skripkaçylar öz zehinlerini görkezip, ýurdumyzyň meşhur tans toparlary çykyşlary ýerine ýetirdiler. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkara sergä gatnaşyjylara iberen Gutlagy uly üns bilen diňlenildi.Şu gezekki gözden geçiriliş oba hojalyk pudagynda diňe bir ýurdumyzyň gazanan üstünliklerini beýan etmek bilen çäklenmän, eýsem, bu pudakda işjeň orun eýeleýän işewür düzümleriň ägirt uly mümkinçiliklerini hem görkezdi. Ýurdumyzyň Oba hojalyk, Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrlikleri bilen bir hatarda, Azerbaýjandan, Eýrandan, Germaniýadan, Moldowadan, Niderlandlardan, Russiýadan, Türkiýeden we Özbegistandan gatnaşyjylar halkara sergide öz diwarlyklaryny ýaýbaňlandyrdylar. Olarda innowasion tehnologiýalara we nou-haulara üns çekildi. Damjalaýyn suwaryş ulgamlary, ekinleri goramak üçin mineral dökünler, tohumlaryň we önümleri gaplamagyň, olary belgilemegiň dürli görnüşleri bilen tanyşdyrýan daşary ýurtly işewürleriň diwarlyklary aýratyn gyzyklanma döretdi. Serginiň bir bölümi daşary ýurtly önüm öndürijileriň konditer önümlerine, azyk goşundylaryna we tagam berijilerine bagyşlanypdyr. Şolaryň hatarynda «Baraka», «Shirin Asal», «Dolkem», «Beyza gida» ýaly kompaniýalar bar. Serginiň diwarlyklarynda döwletimiz tarapyndan Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalaryna bölünip berlen ekerançylyk ýerlerinde hem-de ýyladyşhana hojalyklarynda ösdürilip ýetişdirilen miwe, gök-bakja önümleriniň, şeýle hem hususy önüm öndürijileriň dürli görnüşli harytlarynyň köpsanlysy görkezildi. «Hasar», «Täze aý», «Mekan», «Kilwan», «Bars», «Altyn şöhle» ýaly hususy kärhanalaryň we hojalyk jemgyýetleriniň diwarlyklarynda süýji-köke önümleri, şeýle-de baýramçylyk bezegindäki çörek we çörek önümleriniň dürli görnüşleri ýerleşdirilipdir.

Umuman, şu gezekki sergi ýurdumyzy mundan beýläk-de okgunly ösdürmäge, ykdysady kuwwatyny artdyrmaga, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da gowulandyrylmagyna gönükdirilen işlerde uly üstünlikleri gazanmaga täze itergi berjek möhüm ädimleriň birine öwrüldi.

«Aşgabat».

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň maslahatyna gatnaşdy

Aşgabat — Dubaý, 1-nji dekabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatyna (СOP-28) gatnaşmak üçin Birleşen Arap Emirliklerine iş sapary bilen ugrady. Döwlet Baştutanymyzy Aşgabadyň Halkara howa menzilinden resmi adamlar ugratdylar.

Howa menzilinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň BAE-niň Türkmenistandaky ilçihanasynyň wekili bilen bolan duşuşygynyň barşynda ähli ugurlar boýunça okgunly ösýän döwletara gatnaşyklaryň dostlukly, netijeli häsiýeti kanagatlanma bilen bellenildi. Nygtalyşy ýaly, biziň ýurtlarymyz ikitaraplaýyn, şeýle hem köptaraplaýyn görnüşde, abraýly halkara guramalaryň çäklerinde netijeli hyzmatdaşlyk edýärler. Şunuň bilen baglylykda, Dubaýda BMG-niň howandarlygynda geçirilýän, häzirki döwürde adamzady tolgundyrýan möhüm meselelere bagyşlanan ählumumy forumyň ähmiýeti bellenildi.

BAE-niň Türkmenistandaky ilçihanasynyň wekili ählumumy derejede derwaýys wezipeleriň, şol sanda ekologik meselelere degişli wezipeleriň sazlaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamak boýunça dünýä bileleşiginiň tagallalaryny utgaşdyrmakda Türkmenistanyň uly goşandyny nygtap, döwlet Baştutanymyza iş saparynyň hem-de “COP-28” maslahatyna gatnaşmagynyň üstünlikli bolmagyny arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiziň uçary Dubaýa çenli uçuşy amala aşyryp, Şeýh Maktum adyndaky Halkara howa menziline gondy. Howa menzilinde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar garşyladylar.

Ozal habar berlişi ýaly, BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahaty Dubaýda şu ýylyň 30-njy noýabryndan 12-nji dekabryna çenli geçirilýär. Bu iri forum dünýäniň dürli ýurtlaryndan köp sanly wekilleri, şol sanda döwletleriň we hökümetleriň, ugurdaş döwlet düzümleriniň, halkara guramalaryň ýolbaşçylaryny, bilermenleri, raýat jemgyýetiniň, işewür toparlaryň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekillerini, ýaşlary we beýlekileri birleşdirýär. “Dubai EXPO City” toplumynda geçirilýän “COP-28” maslahatynyň çäklerinde howanyň üýtgemegine garşy göreşmek meselelerine bagyşlanan dürli çäreler guralar. Şunda ýokary derejedäki çäreler aýratyn ähmiýete eýedir. 1-2-nji dekabrda Dubaý Bütindünýä howa sammitini kabul edýär.

Ählumumy forumyň barşynda howa boýunça Pariž ylalaşygynyň ýerine ýetirilişiniň jemleri jemlener, geljekki hereketleriň meýilnamasy kesgitlener. Dünýä bileleşigi öňde goýlan maksatlara ýetmek üçin şol meýilnamadan ugur alyp biler. Howanyň üýtgemegine uýgunlaşmaga, onuň netijelerini aradan aýyrmaga, ekologik we azyk howpsuzlygyny üpjün etmäge, saglygy goraýşa, “ýaşyl” energetika, tebigy serişdeleri rejeli ulanmaga, galyndylary gaýtadan işlemäge degişli meseleler we beýlekiler gyzyklanma bildirilip ara alnyp maslahatlaşylar. Şunuň bilen baglylykda, daşky gurşawa ýaramaz täsir edýän zyňyndylary azaltmak möhüm meseleleriň biri bolup durýar. Ählumumy metan borçnamasy bu wezipäni çözmäge ýardam etmelidir. Şunuň bilen baglylykda, ekologik meseläniň Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda kesgitlenendigini bellemek gerek. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanan we häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän ykdysady we durmuş ulgamyndaky ähli giň gerimli özgertmeler maksatnamalary bu mesele bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Ekologiýa we tebigaty goramak babatdaky talaplaryň ýerine ýetirilmegi ýurdumyzda iri düzümleýin we şähergurluşyk taslamalaryny durmuşa geçirmegiň hem esasy şerti bolup durýar. Bu babatda Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekde gurlan täze “akylly” şäheri — Arkadag şäherini mysal getirmek bolar.

Ýurdumyz howanyň üýtgemegine garşy göreşmekde ählumumy tagallalary utgaşdyrmak boýunça halkara başlangyçlara we ylalaşyklara işjeň gatnaşmak bilen, Pariž ylalaşygyny goldady hem-de ony 2016-njy ýylyň oktýabrynda tassyklady. Howa gün tertibi boýunça maksatlara ýetmek üçin Türkmenistan degişli kanunçylyk-hukuk binýadyny yzygiderli kämilleşdirýär. Soňky ýyllarda Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýa, 2030-njy ýyla çenli gaýtadan dikeldilýän energetikany ösdürmek boýunça Milli strategiýa hem-de “Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda” Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. 2020-nji ýylda ýurdumyz BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasy tarapyndan yglan edilen “Şäherlerdäki baglar” atly halkara maksatnama goşuldy. Şeýle hem Pariž ylalaşygy esasynda Türkmenistan Milli derejede kesgitlenen goşandyny (NDC) taýýarlady we ony tassyklady.

BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 26-njy maslahatynda ýurdumyz Ählumumy metan borçnamasy baradaky başlangyjy goldady. Şol günden bäri degişli maksadalaýyk işler geçirilýär. Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 2-nji iýunynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary bilen, Metan zyňyndy gazlaryny azaltmak boýunça ýokary derejeli pudagara topar döredildi. Mundan başga-da, ýurdumyzyň 2023-2024-nji ýyllar üçin Ählumumy metan borçnamasyna goşulmak meselesini öwrenmäge gönükdirilen halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça “Ýol kartasy” tassyklanyldy.

Türkmenistan Aşgabatda BMG-niň howandarlygynda Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalaryň sebit merkezini döretmek başlangyjyny öňe sürdi. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň 13-nji noýabrynda Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň (ÝUNEP) arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi. 24-nji noýabrda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde bolsa “COP-28” maslahatynyň dowamynda Türkmenistanyň Ählumumy metan borçnamasyna goşulýandygyny yglan etmek teklip edildi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda eden çykyşynda belleýşi ýaly, biziň ýurdumyzyň howa boýunça Pariž ylalaşygyna goşulmagy bilen, birnäçe degişli milli maksatnamalar kabul edildi. Metanyň howa ýaýramagynyň ýaramaz netijelerini azaltmak we ýok etmek maksady bilen, umumydöwlet çäreleri amala aşyrylýar. Gürrüň, ilkinji nobatda, ekologik taýdan arassa, serişde tygşytlaýjy häzirki zaman tehnologiýalaryny, aýratyn-da, energetika, senagat we ulag pudaklaryna ornaşdyrmaga tapgyrlaýyn geçmek hem-de peýdalanmak hakynda barýar.

Mälim bolşy ýaly, metan atmosferada ähmiýeti boýunça üçünji parnik gazydyr. Ol kömürturşy gazyndan soňra, howanyň ählumumy maýlamagynyň ikinji çeşmesi bolup durýar. Metanyň atmosferada jemlenmeginiň artmagy howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokarlanmagyna we parnik täsiriniň güýçlenmegine getirýär.

Howanyň üýtgemegi baradaky meseläniň halkara gün tertibinde möhüm orun eýeleýändiginden ugur alyp, Türkmenistan bu ugurda dünýä bileleşiginiň tagallalaryny doly goldaýar we pes uglerodly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça çäreleri durmuşa geçirýär. Ýurdumyzda tebigy gazdan wodorod öndürmegiň taslamalaryny amala aşyrmaga hem “ýaşyl” ykdysadyýetiň çäklerinde geljegi uly ugurlaryň hatarynda garalýar. Bularyň ählisi Türkmenistanyň ekologik abadançylygy üpjün etmek wezipelerini çözmäge örän jogapkärçilikli çemeleşýändiginiň aýdyň güwäsidir. Munuň özi ählumumy durnukly ösüşiň möhüm şerti bolup durýar.

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow “Dubai EXPO City” toplumyna tarap ugrady. Bu innowasion şäherçäniň “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisiniň geçirilen ýerinde gurlandygy bellärliklidir. Şol köpugurly gözden geçirilişde Türkmenistanyň pawilýony hem gurnaldy. Bu sergi Watanymyzyň häzirki döwürde gazanýan üstünlikleriniň, durmuş-ykdysady ösüşiniň ileri tutulýan ugurlarynyň, köptaraply halkara hyzmatdaşlyga ygrarlylygynyň, şeýle hem halkymyzyň taryhy-medeni mirasynyň özboluşly beýanyna öwrüldi. Ýurdumyzyň sergi bölümi “EKSPO — 2020-ä” gelenlerde uly gyzyklanma döretdi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň sergi bölüminde ekologik meseläniň hem aýdyň beýanyny tapandygyny bellemek gerek.

“Dubai EXPO City” toplumyna gelende, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan we Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterriş mähirli garşyladylar.

“COP-28” maslahatyna gatnaşyjylaryň bilelikdäki resmi surata düşmek dabarasyndan soňra, Bütindünýä howa sammitiniň açylyş dabarasy boldy.

Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan gutlag sözünde belent mertebeli myhmanlara sammite gatnaşýandyklary üçin hoşallyk bildirdi. Onuň gün tertibine tutuş adamzat üçin aýratyn ähmiýete eýe bolan meseleler girizildi. BAE-niň Prezidenti “COP-28” maslahatynyň häzirki döwrüň esasy wehimleriniň birine garşy durmakda tagallalary birleşdirmäge hyzmat etjekdigine ynam bildirip, ählumumy howa meselelerini çözmäge niýetlenen täze gaznanyň döredilýändigini habar berdi.

Soňra Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary Antoniu Guterriş sammite gatnaşyjylara ýüzlendi. Ol dünýä bileleşigini howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça toparlaýyn hereketleri çaltlandyrmaga çagyrdy. Ýer ýüzüniň ähli döwletlerini we halklaryny tolgundyrýan howa meselesi bilen baglanyşykly kynçylyklary ýeňip geçmek boýunça halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmekde “COP-28” maslahatynyň wajypdygy nygtaldy.

Forumda döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň garaýyşlaryny beýan etdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow çykyşynyň başynda sammite gatnaşyjylara ýüzlenip, Birleşen Arap Emirlikleriniň ýolbaşçylaryna we Hökümetine myhmansöýerlik, netijeli işlemek babatda döredilen mümkinçilikler üçin minnetdarlyk bildirdi.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, Türkmenistan şu maslahata gatnaşmagyna özüniň howanyň üýtgemegi meselesi boýunça halkara strategiýasyny ilerletmekde tapgyrlaýyn waka hökmünde garaýar. BMG-niň durnukly ösüş boýunça “Rio+20” maslahatyndan, soňraky iri forumlardan we Türkmenistanyň häzirki tagallalaryndan başlap, ýurdumyzyň öňe süren başlangyçlaryny durmuşa geçirmekde dowamatlylygy, yzygiderliligi üpjün etmek bu strategiýada kesgitleýji orny eýeleýär.

2012-nji ýylda kabul edilen Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýa ýurdumyzyň ählumumy howa gün tertibine doly derejede goşulyşmagynyň ýolunda başlangyç nokada öwrüldi. Türkmenistanyň howa boýunça Pariž ylalaşygyna goşulmagy nobatdaky ädim boldy. Şunuň bilen baglylykda, 2019-njy ýylda Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýanyň täze redaksiýasy tassyklanyldy. Resminama inklýuziw häsiýete eýedir hem-de ykdysadyýetiň, durmuş ulgamynyň ähli esasy pudaklarynyň täze talaplara uýgunlaşmagy boýunça çäreleriň giň sanawyny özünde jemleýär. Ýangyç-energetika toplumyna aýratyn üns berilýär. Bu toplumda ugurdaş nebit gazynyň gaýtadan işlenilýän möçberini artdyrmak we tebigy gaz iberilende, onuň ýitgisini kemeltmek arkaly zyňyndylary azaltmak boýunça uly işler ýerine ýetirilýär diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.

Jogapkärli döwlet hökmünde Türkmenistan halkara we milli derejede maksada okgunly işi dowam etdirmegiň zerurdygyna düşünýär. Şol iş bolsa howanyň üýtgemegine we onuň netijelerine garşy göreşmekde mundan beýläk-de ösüşi üpjün etmäge ýardam berer. Metanyň zyňyndylaryny azaltmak boýunça halkara tagallalara ýurdumyzyň goşandy möhüm meseleleriň biri bolup durýar.

Mälim bolşy ýaly, BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasynyň taraplarynyň Glazgoda geçirilen 26-njy maslahatynda Türkmenistan Ählumumy metan borçnamasy boýunça täze başlangyjy goldamak barada aýtdy we resminamany içgin öwrenmäge, ony durmuşa geçirmäge gatnaşmaga gyzyklanma bildirýändigini beýan etdi. BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasynyň maslahatlaryny nazara almak bilen, BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň işjeň goldamagynda ýurdumyz howa boýunça Pariž ylalaşygy esasynda Türkmenistanyň Milli derejede kesgitlenen goşandyny (NDC) taýýarlady we ony 2022-nji ýylyň maýynda tassyklady. Bu strategik resminamada 2030-njy ýylda parnik gazlarynyň zyňyndylaryny, 2010-njy ýylyň derejesine görä, 20 göterim azaltmak göz öňünde tutulýar.

Şu gün bu belent münberden Türkmenistan Ählumumy metan borçnamasyna goşulýandygyny resmi taýdan beýan edýär diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. Şunuň bilen birlikde, ýurdumyz borçnamadan gelip çykýan şertleri iş ýüzünde ýerine ýetirmäge gönükdirilen taslamalaryň we maksatnamalaryň çäklerinde halkara guramalar, hyzmatdaş döwletler bilen gündelik hyzmatdaşlygy dowam etdirer.

Ýurdumyzyň Merkezi Aziýada howa meselelerini çözmek boýunça köp ýyllaryň dowamynda ilerledýän giň halkara hyzmatdaşlygy bilen baglylykda, şu ýylyň 13-nji noýabrynda sebit maksatnamalaryny işläp taýýarlamak üçin Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekilendigini bellemek möhümdir diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. Şol sebit maksatnamalary bolsa howa tehnologiýalaryny Türkmenistana we Merkezi Aziýanyň döwletlerine geçirmäge gönükdirilendir. Türkmen tarapy bu resminama Türkmenistanda BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalaryň sebit merkezini açmak baradaky meselä jikme-jik garamak üçin ilkinji ädim hem-de düýpli hukuk şerti hökmünde garaýar. Şeýlelikde, 80 milliona golaý ilatly, täsin tebigy serişdelere, biodürlülige eýe bolan, şol bir wagtyň özünde, düýpli ekologik wehimleriň zolagynda ýerleşýän sebit üçin BMG-niň ýöriteleşdirilen merkezini döretmek baradaky ýurdumyzyň başlangyjy bu gün aýdyň mümkinçiliklere eýe bolýar.

Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, ählumumy howa başlangyçlarynyň çäklerinde köptaraply hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge doly ygrarly bolmak bilen, Türkmenistan teklip edilýän Howa we saglyk boýunça Jarnamany goldaýar we Pariž ylalaşygyny durmuşa geçirmek babatda saglygy goraýyş meselelerinde biziň umumy tagallalarymyzy, bitewüligimizi tassyklamak üçin Jarnamany goldamagy wajyp hasaplaýar.

Ählumumy azyk howpsuzlygyny üpjün etmek babatda howanyň üýtgemeginiň täsiriniň örän uludygyny nazara almak bilen, Türkmenistan Durnukly oba hojalygy, durnukly azyk ulgamlary we howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça Emirlikler Jarnamasyny doly goldaýar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. Türkmenistan howanyň üýtgemegine garşy göreşmek ulgamynda milli Hökümetleriň we ýerli häkimiýetleriň arasynda utgaşykly hereketiň möhümdigini ykrar etmek bilen, Howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça belent maksatly, köp derejeli hyzmatdaşlyk üçin “СOP-28” koalisiýasyny döretmek hakyndaky başlangyjy goldamaga taýýardyr.

Türkmenistanyň milli bähbitlerini nazara alyp, Emirlikler Jarnamasynyň maksatlaryna ýetmek üçin gyzyklanma bildirýän taraplaryň ählisi bilen oba hojalygy, ekologiýa, energetika, maliýe, saglygy goraýyş ulgamlarynda sebit we ählumumy derejede hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga taýýardyrys diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we çykyşynyň ahyrynda maslahata gatnaşyjylara üns berip diňländikleri üçin minnetdarlyk bildirip, hemmelere netijeli işlemegi arzuw etdi.

Plenar mejlislerde halkara hyzmatdaşlygyň giň ugurlaryny öz içine alýan gün tertibiniň meseleleri boýunça netijeli pikir alyşmalaryň barşynda sammite gatnaşyjylar dünýäniň howpsuzlygynyň we sagdyn geljeginiň bähbidine wajyp wezipeleri çözmäge ylalaşykly çemeleşmeleri işläp taýýarlamakda tagallalary birleşdirmegiň zerurdygyny nygtadylar.

Şu gün “COP-28” maslahatynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň (ÝUNEP) Ýerine ýetiriji direktory, BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary hanym Inger Andersen bilen duşuşdy.

Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Bütindünýä howa sammitine gatnaşmagy Bitarap Türkmenistanyň dünýä bileleşiginiň öňünde öz üstüne alan borçnamalaryny ýerine ýetirmäge ygrarlydygyny ýene-de bir gezek aýdyňlygy bilen görkezdi. Çünki Ýer biziň umumy öýümizdir. Biz ony geljek nesiller üçin aýawly saklamalydyrys. Ýurdumyz örän wajyp wezipeleri çözmekde halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam bermäge çalşyp, bilelikdäki ylalaşykly hereketleri pugtalandyrmaga anyk goşandyny goşýar. Tutuş adamzadyň geljegi bolsa şol hereketlere baglydyr.

Hormatly Prezidentimiziň Birleşen Arap Emirliklerine iş sapary dowam edýär.

***

Şu gün ýurdumyzyň wekiliýetiniň agzalary “СOP-28” maslahatynyň çäklerinde geçirilýän we azyk üpjünçilik ulgamyny, daşky gurşawy goramagyň maliýeleşdirilmegini özgertmek, howa şertlerini nazara almak bilen, ekologik ulgamda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek meselelerine bagyşlanan çärelere gatnaşdylar.

(Publisistik ýol ýazgylary)

Heňňamlaryň gujagyna girseň, taryhyň saralan sahypalaryny dörseň, iň bärkisi, adamzat ösüşiniň soňky ýeten menzilleri hakda oýlansaň, «ýol» diýlen düşünjäniň özi ýaly uzyn hem giňdigi ap-aýdyň bolýar duruberýär.

Hany, ýada salyp görüň! «Ýodany yzarlasaň, ýola elter, ýoly yzarlasaň — ile», «Ýoly abadyň — ili abat», «Ýoluň ak bolsun, ýoldaşyň — Hak!», «Ýol baran ýere bagt barar»... garaz, sanasaň, nakyl-tymsal kändir. Ýene bir oýlanyň! Çopan ýodasy, awçy ýodasy, pyýada ýoly, araba ýoly, düýe ýoly, bazar ýoly, maşyn ýoly, kerwen ýoly... Garaz, ýol-ýoda kän. Hemmesem bir-biri bilen sepleşikli.

Ýadymda. Mundan iki-üç ýyl ozal Garagumuň içinde döwrümiziň döreden gudratyna — Aşgabat — Türkmenabat awtobanynyň gurluşygyna baramda, bir düşlegde gabat gelen ýaşuly çopan şeýle diýipdi: «Bu gurbany gitdigim sary çägeleriň arasyndaky ýol-ýodanyň uzynlygy, lap etmäýin weli, Garagumuň özündenem giňdir». Munuň çyndygyna jedel ýok.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bolsa Türkmenistan Garagumuň gujagyndaky iň uzyn, iň giň, iň döwrebap ýoly — Aşgabat — Türkmenabat awtobanyny gurýar.

Muny gör-le! Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň güýzüniň ahyrky günleriniň birinde, heniz daň ujy gyzarmanka, bu taryhy tutumyň zähmet mukamynyň ýaňlanýan ýerine tarap ýola düşjek mahalym, birden Garagum hakdaky oýlanma-pikirler beýnä dolup gitdi.

Garagum! Gözüňe söweýin, tyllaýy çägeli depeleri çöküp oturan bugra düýelere çalym edýän, ak takyrlary «tükenmez» diýdirýän, tüweleýden ýüwrük jeren-keýik gezýän alaňlary, gollary haýrana goýýan, depesinde nagmasyndan doýup bolmaýan torgaý guşlar saýraýan, baýyrlaç çulba-gyrlary gözellikden doly Garagum!

Ýer togalagynda çöl az däl. 700 million gektar meýdany tutýan Sahara çöli, şondan o diýen daş bolmadyk ýerde 193,4 million gektara ýaýylyp gidýän Liwiýa çöli, Afrika yklymynyň gujagynda 124 million gektary eýeläp ýatan Nibiýa çöli, Aziýa yklymyndaky iň uly, 105 million gektarlyk Gobi çöli... garaz, sanap oturmaly.

Parallel boýunça 800 kilometre, meridian boýunça 450 kilometre uzalyp, 35 million gektara ýaýylyp gidýän Garagum bolsa çöl däl-de, hakyt goýny hazynaly, gözel sähradyr. Seýdi şahyryň aýdyşy ýaly, pasly-baharlarda Garaguma seýil-seýrana çyksaň, jenneti-eremiň gapysyndan giren ýalydyr. Ýylyň ähli paslynda-da bu sähra ajap. Ol Aziýa yklymynda ululygy boýunça Gobi hem-de Rib-el-Hali çölünden soň 3-nji ýerde durýar.

Göz öňüne getirip görüň! Demirgazygy Sarygamyş çöketliginden gaýdyp, günortada Köpetdagyň belent gerişlerine, günorta-gündogarda bolsa Garabil, Bathyz belentliklerine ýetýän, günorta-günbatarda Balkan daglarynyň eteklerini syryp gidýän, gündogarda Amyderýanyň mele tolkunlaryna ýuwlup, uzap gidişine çal Hazaryň gomlary bilen gujaklaşýan Garagum giň, geň-enaýy, asty-üsti genji-känli mekan.

Garagumuň içinde 300 çemesi ululy-kiçili obalar bar.

Garagumuň aşagy, alymlaryň aýtmagyna görä, çaýkanyp ýatan süýji suwly linza-gatlaklardan doly. Aýdylyşyna görä, Garagumda 20 müň çemesi guýy bolup, olaryň onlarçasy «ýyldyz guýy» diýilýänden. Çölleri öwreniji, belli akademik W.N.Kunin tutuş Ýer ýüzüniň çöllerinde iň çuň guýularyň Garagumdadygyny anyk deliller bilen aýdýar. «Bu täsin çölüň içinde çuňlugy 270 metre ýetýän guýy bar, ol nädip gazylypdyr, bu haýran galdyryjy inženerçilik çözgüdi diňe çarwalaryň özüne mälim bolan syrdyr» diýip, alym ýazýar.

Atakama çölüne ýylda ýeke damja ygalyň ýagmaýandygyny, Saharanyň guraklykdan ýaňa ýalaňaç ýatandygyny ýada salyp göräýmeli.

Garagumuň taryhda «Baky güneş ýurdy» diýlen ady bar. 1 inedördül santimetr ýere ýylda 160 müň içki kaloriýa ýylylyk düşýär. Bu san öňki Soýuzyň Ýewropa böleginde 95 müňden geçmeýär.

Ylymda «Çöl — bu ýylda ygalyň 100 millimetrden az düşýän, ota-çöpe çüpre künjegidir» diýlen düşündiriş bar. Ýöne Hydyr gezen Garagumumyza ýylda 130 — 200 millimetr möçberräkde ygal düşýär. Bu san Garagumuň dünýädäki şeýle çölleriň arasynda iň bol örüli, gujagy kakly-kölli sähradygyny aňladýar.

Garagumuň ýaýylyp ýatan meýdany 35 million gektardan gowrak. Bu sähranyň ýylylyk möçberi tropiklerden pes däl, ýöne suw gytrak. Bu ýetmezçiligi bolsa indi Garagumuň gujagynda gurlan Türkmen köli belli bir derejede aradan aýrar.

Gumda 3 million gektara golaý takyr bar. Dünýäniň özüne meňzeş beýleki çöllerine seredeniňde, Garagum ösümlik dünýäsine juda baýdyr. Onuň sähra-düzlerinde, depedir gollarynda ösümlikleriň 1 müňden gowrak görnüşiniň bardygy ylmy taýdan subut edilen. Olar 3 gatlaga (ýarusa) bölünýärler:

Birinjisine sazak, çerkez ýaly uly-gabaraly ösümlikler girýär;

Ikinjisine gandym, ýylgyn, ýowşan, çogan boýalyç, selin ýaly ösümlikler degişli;

Üçünjisine bolsa biraýlyk we köpýyllyk otlar girýär.

Garagumuň iň owadan, iň syrdam ösümligi, görene «çölüň akderegi» diýdirýän sözeniň boýy 5 — 8 metre ýetip, köki çägäniň asty bilen 16 — 18 metre çenli uzap gidýär.

Garagumuň ümmülmez giňişliginde guşlaryň 220-den gowrak görnüşi duşýar. Şolaryň 60 görnüşi bu owadan hem iýmite bol sähranyň hemişelik eýeleri hökmünde höwürtgeläp, galanlary bolsa pasla laýyk uçup geçýärler.

Ylmy dilde «çöller zonasy» diýlip atlandyrylýan giňişlikde Ýer ýüzüniň esasy suwarymly ekerançylyk meýdanlary ýerleşýär.

Çöl we ýarym çöllük hasaplanýan ýerlerde bolsa dünýä ýüzündäki mallaryň ýarysyndan gowragy sonarlaýar. Takyk aýdylanda, goýunlaryň 30 göterim, geçileriň 70 göterim çemesisi şol ýerlerden agyz otuny alýar.

Garagum sähramyz ýurdumyzyň esasy maldarçylyk örüsi bolmak bilen çäklenmän, bu sahawatly sähranyň gujagynda ekerançylyk üçin ýaramly meýdanlaryň hem ýüz müňlerçe gektary bar. Şonuň üçinem oňa «Garagum — hazynaly hum» diýilýär. Özleşdirmek üçinem, ilki bilen, şaglap ýatan giň ýol çekmeli.

Ine, Türkmenistan şeýle geň hem gözel Garagumuň gujagynda öz serişdeleriniň hasabyna, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň güýji, öňdebaryjy inženerçilik çözgütleri esasynda dünýä ülňülerine doly laýyk gelýän awtoban gurýar.

Muny gör-le! Daň säher çagy Aşgabatdan çykyp ugradyk. Bulutlar depäňe degäýjek bolup, ýagyş çisňeýärdi. Ulaga münenimizden, sürüjimiz Gurbanmyrat şuny aýtdy:

— Saglyk bolup dursa, Aşgabatdan Mara aňyrsy üç sagatdan baryljak günlerem indi uzakda däl.

Bihal aýdylan jümle däl. Sürüjimiz «Altyn nesil» hojalyk jemgyýetiniň işgäri. Ýüwrük ulagyň ýanynda ýoluň salymy barmy?! Tä Babadaýhan — Tejen çatrygyny bölýän köpriniň üstüne münýänçäk, ulagyň ýagyş süpürijisi durman işledi. Ine, şu aralyk awtobanyň 1-nji tapgyry, has anygy, 203 kilometr uzynlykdaky Aşgabat — Tejen bölegi. Ondan aňryk täze gurulýan Tejen — Mary bölegine mündügem weli, bärik ýeke damja düşmedik ýaly. Gaýtam, sörtük şemal öwsüp, irimçik çägeler ýüz-gözüňe degýär. Ynha-da, iki gyrasy ekerançylykly, ýaply-çilli Howuzhan düzlügi. Bärde bolsa «Tebigatyň gudratyna haýran galaýmaly» diýdirip, Gün ýagyrnyňy gyzdyryp dur.

Şatlyk — Jojukly awtomobil ýoluna ýetmän, täze gurlan trombet köprüsiniň üstüne çykýarys. Bize ýolbeletlik edýän uzynakdan hortap, işini bäş barmagy ýaly bilýäni her sözünden aňdyryp duran Serdar Ýowşanow elini gözüne kölegeledip, alyslara nazar salýar. Ol «Altyn nesil» hojalyk jemgyýetiniň ýol gurluşyk boýunça inženeri. Hanha, sag gapdalyňda Mary şäheriniň eteginde gurlan «Ak öý» salgym atyp görünýär. Dik maňlaýyňda bolsa Aşgabat — Mary, ýolçularyň dilinde aýdanyňda, «M-37» awtomobil ýoly şaglap geçýär.

Men bolsa içimi gepledýärin: «Muňa är gaýraty hem zamanabap tehnologiýalara ezberlik bilen erk edip bilmegiň gudraty diýerler. Aňňat-aňňat gum depelerini eliň aýasy ýaly edip, oýtak ýerlerini beýgeldip, ýüzlerçe ýolasty ötükleri, seretseň, telpegiňi gaçyrýan köprüleri, başga-da ýol düzümine degişli onlarça infrastrukturany gurmak, onda-da ýoluň her metri-hä däl, her garyş ýerine dünýä derejeli asfalt düşäp, 312 kilometre ýetäýmek agyzda aňsat». Şol pursat ençeme gezek duşulyp, «Arma!» aýdylan Şadurdy Gurbanýazow, Muhammetberdi Pürdekow ýaly ýigitler ýada düşüp gidýär. Hä-ä, häzir ýene sataşarys-la! Şonda Germaniýanyň iň kämil tehnologiýasyna esaslanan «FOGELE» asfalt ýazyjy enjamyna operatorlyk ediberişlerini synlaýsaň! «Günde 2 kilometr aralyga asfalt düşäbilýäs» diýerler özlerem.

Geçen gezekki iş saparymyzda Serdar Ýowşanowyň aýdan bir jümlesem gulakda berk galypdy ahyry: «Aşgabat — Tejen aralygyndaky 109 kilometre 10 million tonna çagyl, 1,5 million tonna hem asfalt düşeldi». Ine, «awtoban» diýlen ýoluň nähili üýtgeşikdiginiň gysgajyk kesgitlemesi. Umuman, awtoban — dünýä derejeli ýol gurmak üçin 20 çemesi iş görnüşleriniň bardygy ýatda dursa ýagşy. Şeýlelikde, ýol düşeginiň giňligi 34,5 metr, 6 sany ikitaraplaýyn hereket zolagy (her tarapda 3 ulag päsgelsiz ýöräp bilýär), her tarapyň hereket giňligi 11 metr 25 santimetr, her tarapyň arasyndaky howpsuzlyk üçin giňlik 3 metr 75 santimetr bolan awtoban sary çägeleriň arasy bilen uzaýar.

S.Ýowşanowyň nygtaýşy ýaly, awtobanyň Tejen — Mary böleginde esasy işler ýerine ýetirildi. Diňe az bölekde 3-nji gata asfalt düşemek, bölüji zolaklara howpsuzlyk hem-de gijeki yşyklandyryş germewlerini dikmek, ýapgytlara çagyl ýazmak işleri gije-gündiz alnyp barylýar.

...Hanhowuz düzlügine ýetäýmänkäň, ýoluň iki gyrasy aklaň, düşnükli aýdanyňda, akyp ýatan urpak çägeli tekizleç meýdana sapýar. Ynha-da, demirgazyk tarapynda guş-gumry, dürli jandarlar geçmez ýaly endigan edilen demir gözenekden aňyrrakda «mehaniki gorag» uzalyp gidýär. Ol guran gamyşlardan küşt gözenegi şekilinde 35 — 40 santimetr beýiklikde çägäniň üstüniň «dokalmagydyr». Arid zonasynda — çöl-çägeli ýerlerden geçýän awtotrassalara, awtobanlara, demir ýollara şeýle gorag arkaly çäge süýşmeginiň öňüni almak dünýäde giňden ýaýran tejribe. Bu ekologik taýdan hem, uzak ýyllara durnuklylyk taýdan hem amatly.

— Ýoluň Tejen — Mary böleginde aklaň çägeler kän bolany üçin, şu usuly ulanmak maksady bilen, ýörite topar döretdik. Has güýçli syraýan çägeleriň üstüne toprak düşän ýerlerimizem boldy. Hernä Mary töwereklerinden bu işe ussatlaram, gereklenýän gamyşlar hem tapyldy. Häzir ýoluň Mary — Türkmenabat böleginiň käbir ýerlerinde hem «mehaniki gorag» usuly ulanylýar. Sebäbi awtoban howpsuz, ýokary tizlikli, ähli tehniki kada-ölçegleri doly berjaý edilen ýol bolmaly. Tebigat bilen «dil tapyşmak» hem hökmany şertleriň biri. Aňyrsy 4-5 ýyldan ýüzüniň gaýmagy bozulan çägeler berkär, ösümlik gatlagy bilen örtüler, tebigy durkuna geler. Häzirlikçe weli şeýle gorag zerur — diýip, Serdar düşündirýär.

Mara ýetibereniňde, howalanyp görünýän kaşaň binalarda gözüň eglenýär. Olar taslama laýyk gurlan kafe, çaýhana, düşleghana, ýangyç guýujy beket, ulaglara tehniki hyzmat edýän nokat.

Ýollar, aýdylyşy ýaly, ýurduň gan damarlary. Ýol baran ýere täzeleniş, durmuş-ýaşaýyş barýar. Ýola ýanaşyk elektrik togy, suw geçirijiler, tebigy gaz, aragatnaşyk barýar. Hanha, her 20 kilometrden hellewläp görünýän maçta-diňler «Altyn asyr» öýjükli telefon-aragatnaşyk beketleriniň binýady. Binadyr desgalaryň töweregi bolsa ekilen, ekilýän agaçlardyr bezeg gülleri bilen göz baglaýar.

Abadan ilde, bagtyýar ýurtda, binýady sarsmaz döwletde — Türkmenistanda Garagumuň gujagynda gurulýan awtoban, ine, şeýledir. Ýoly abadan hem uzyn iliň rysgy artyk, kerwen barýan ýurduň bolsa döwleti-berekedi egsilmezdir. Diýmek, bu ýoluň waspy, uzynlygy ýaly, dowamly bolar, enşalla!

Gurbannazar ORAZGULYÝEW,

Hormatly il ýaşulusy, ýazyjy.

Eziz Diýarymyzda milli ykdysadyýetimizi pudaklaýyn diwersifikasiýalaşdyrmak, ykdysady ösüşiň köpugurlylygyny gazanmak babatda uly üstünlikler gazanylýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň geçen on aýynyň makroykdysady görkezijileri milli ykdysadyýetimizi köpugurly esasda ösdürmegiň, durnukly ösüş depginlerini saklamagyň ähli wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilendigini görkezýär.

Geçen on aýyň dowamynda jemi içerki önümiň durnukly ösüşiniň 6,3 göterime barabar bolandygyny turuwbaşdan bellemelidiris. 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önümiň möçberi hem 6,3 göterim artdy. Ýeri gelende aýtsak, ýurdumyzyň ulag diplomatiýasynda, energetika diplomatiýasynda, suw-ekologiýa diplomatiýasynda gazanylýan üstünlikler milli ykdysadyýetimiziň sazlaşykly ösmegine oňyn täsirini ýetirýär. Munuň özi bazar ykdysadyýetine tapgyrlaýyn geçilýän döwürde ykdysady ösüşleri artdyrmakdaky işleri has-da ilerledýär.

Türkmenistan milli ykdysadyýeti çalt depginler bilen ösdürmegiň bähbidine pudaklara ýokary tehnologiýalary ornaşdyrmakda dünýä ýurtlary bilen hyzmatdaşlyga uly ähmiýet berýär. Dünýä ýurtlarynyň wekiliýetleriniň ýurdumyza amala aşyrýan saparlary, ýurdumyzyň wekiliýetleriniň dünýä ýurtlarynda saparda bolup, tejribe alyşmaklary işleriň ýokary netijeliligini gazanmagy üpjün edýär. Munuň özi «Türkmenistanyň daşary ykdysady işini ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny», «Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda Strategiýasyny» we söwda, ykdysadyýet hem-de maýa goýumlar ulgamlaryna degişli resminamalardan gelip çykýan wezipeleridir taslamalary üstünlikli amala aşyrmak boýunça alnyp barylýan işleri has-da ilerledýär. Bu bolsa ýurdumyzda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlanmagyna, Watanymyzy mundan beýläk-de beýik ösüşlere ýetirmäge gönükdirilen uzak möhletleýin iri maksatnamalaryň durmuşa geçirilýändiginiň subutnamasydyr.

Röwşen geljege rowaç gadamlar bilen barýan eziz Watanymyzyň durmuş-ykdysady taýdan gazanýan üstünliklerini ösüşiň täze tapgyryna çykarýan türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň alyp barýan içeri hem daşary syýasaty mundan beýläk-de üstünliklere beslensin, parahatçylygyň, abadançylygyň, durnukly ösüşiň hatyrasyna gönükdirilen beýik başlangyçlary hemişe rowaç bolsun!

Aýsenem NURYÝEWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň talyby.

Aşgabat, 29-njy noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-hytaý hökümetara komitetiniň altynjy mejlisine gatnaşmak üçin ýurdumyza gelen Hytaýyň Kommunistik partiýasynyň Merkezi komitetiniň Syýasy býurosynyň hemişelik komitetiniň agzasy, HHR-iň Döwlet Geňeşiniň Premýeriniň birinji orunbasary Din Sýuesýany kabul etdi.

Myhman türkmen topragynda mähirli kabul edilendigi üçin hoşallyk bildirip, döwlet Baştutanymyza we Gahryman Arkadagymyza Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpiniň hem-de Döwlet Geňeşiniň Premýeri Li Sýanyň iberen salamyny, iň gowy arzuwlaryny ýetirdi. Bellenilişi ýaly, Hytaýda oňyn daşary syýasat ugruny durmuşa geçirip, ösüş ýolunda ynamly öňe barýan Türkmenistan bilen däp bolan dostluk, hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna uly ähmiýet berilýär.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, HHR-iň wekiliýetiniň agzalaryna hökümetara komitetiň nobatdaky mejlisiniň we türkmen kärdeşleri bilen gepleşikleriň üstünlikli geçirilmegini arzuw etdi. Döwlet Baştutanymyz dostlukly ýurduň ýolbaşçylaryna mähirli salamyny, iň gowy arzuwlaryny beýan edip, dürli ulgamlarda üstünlikli ösdürilýän döwletara gatnaşyklaryň okgunly häsiýetini nygtady. Bilelikdäki tagallalary utgaşdyrmakda türkmen-hytaý hökümetara komitetine uly orun degişlidir.

Duşuşygyň dowamynda komitetiň altynjy mejlisiniň gün tertibi boýunça gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Bellenilişi ýaly, mejlise taýýarlygyň çäklerinde söwda-ykdysady, energetika, ulag-logistika, ynsanperwer we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk babatda kiçi komitetleriň mejlisleri hem-de beýleki duşuşyklar geçirildi. Aşgabatda boljak gepleşiklerde hyzmatdaşlygyň giň ugurlary ara alnyp maslahatlaşylar. Şunuň bilen baglylykda, şu gezekki mejlisiň netijeleriniň türkmen-hytaý gatnaşyklaryny täze derejä çykarmaga ýardam berjekdigine ynam bildirildi.

Strategik häsiýete eýe bolan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ýokary döwlet, Hökümet we ministrlikler derejesinde netijeli ösdürilýändigi nygtaldy. Şunuň bilen birlikde, parlament we partiýa wekilleriniň gatnaşyklary işjeňleşdirilýär. Sebitara hyzmatdaşlyk hem täze ösüşe eýe boldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow döwletara hyzmatdaşlygy giňeltmekde ýokary derejede geçirilýän gepleşikleriň uly ähmiýeti barada aýtmak bilen, şu ýyl Hytaý Halk Respublikasyna amala aşyran saparlarynyň dowamynda HHR-iň Başlygy Si Szinpin bilen geçiren duşuşyklaryny ýakymly duýgular bilen ýatlaýandygyny belledi. Ýakynda bolsa türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Hytaýda saparda boldy. Gahryman Arkadagymyz Pekinde “Bir guşak, bir ýol” üçünji halkara forumyna gatnaşdy hem-de Hytaýyň ýolbaşçylary, şol sanda Hytaýyň Kommunistik partiýasynyň MK-nyň Syýasy býurosynyň hemişelik komitetiniň agzasy, HHR-iň Döwlet Geňeşiniň Premýeriniň birinji orunbasary bilen netijeli gepleşikleri geçirdi. Şunuň bilen baglylykda, şol saparlaryň barşynda gazanylan ylalaşyklaryň durmuşa geçirilmeginiň häzirki wagtda möhüm wezipe bolup durýandygy nygtaldy.

Soňky ýyllarda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň täze derejä çykandygy bellenildi. Köp ýyllardan bäri Hytaý Türkmenistanyň iň iri daşary ykdysady hyzmatdaşy bolup durýar. Energetika pudagyndaky hyzmatdaşlygy özara bähbitli gatnaşyklaryň aýdyň mysaly hökmünde görkezmek bolar. Döwletara dialogda medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyga aýratyn orun degişlidir. Köp sanly türkmen ýaşlary HHR-iň ýokary okuw mekdeplerinde bilim alýarlar. Ýurdumyzyň birnäçe orta we ýokary okuw mekdeplerinde hytaý dili öwredilýär. Ýakynda Aşgabatda Hytaýyň Türkmenistandaky Medeniýet ýylynyň açylyşy, şeýle hem Mary şäherinde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Hytaýyň ýaşlarynyň forumynyň geçirilmegi bu ugurdaky netijeli hyzmatdaşlygyň anyk mysallarydyr. Türkmenistan bilen HHR sebit derejesinde we halkara guramalaryň, ozaly bilen, BMG-niň çäklerinde-de oňyn hyzmatdaşlyk edýärler.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Hytaýyň Kommunistik partiýasynyň MK-nyň Syýasy býurosynyň hemişelik komitetiniň agzasy, HHR-iň Döwlet Geňeşiniň Premýeriniň birinji orunbasary Din Sýuesýan umumy abadançylygyň bähbitlerine laýyk gelýän döwletara gatnaşyklaryň geljekde hem hemmetaraplaýyn ösdüriljekdigine ynam bildirdiler.

Şu ýylyň 25-nji noýabrynda Türkmenistanyň Mejlisiniň 7-nji çagyrylyşynyň 4-nji maslahatynda «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyna garaldy we kabul edildi. Döwlet býujetiniň görkezijileri ýurdumyzda alnyp barylýan durmuş maksatly ykdysady özgertmeleri maliýeleşdirmäge zerur serişdeleriň üpjün edilmegini kepillendirýär. Hormatly Prezidentimiziň durmuş-ykdysady strategiýasy Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen Durnukly ösüş maksatlaryna doly laýyk gelýär.

2024-nji ýyl üçin Türkmenistanyň Döwlet býujeti girdejiler we çykdajylar boýunça 102  313,5 million manat möçberde kesgitlenildi. Şol sanda býujetiň birinji derejesi girdejileri we çykdajylary boýunça 22 096,2 million manat möçberde meýilleşdirildi.

Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti Türkmenistanyň milli maksatnamalaryny, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşiniň we maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlaryny, milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň, sebitleriň öňünde durýan wezipeleri durmuşa geçirmekde nobatdaky tapgyry öz içine alýar. Geljek ýyl üçin Türkmenistanyň Döwlet býujeti ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň pudaklarynda, sebitlerinde 2024-nji ýylda garaşylýan netijeler göz öňünde tutulyp düzüldi. Onuň maksady ykdysadyýetiň pudaklarynda düýpli maýa goýumlary ýokary depginler bilen özleşdirmekden, ilatyň bähbitlerini goramak bilen durmuş ulgamynda we beýleki pudaklarda düýpli özgertmeleri üpjün etmekden, döwlet çykdajylarynyň netijeli ulgamyny döretmekden, raýatlaryň durmuş kepilliklerini pugtalandyrmakdan we birnäçe beýleki wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekden ybaratdyr.

2024-nji ýylda durmuş-ykdysady ösüşiň esasy strategik maksatlaryna laýyklykda öňdebaryjy tehnologiýalary, ýagny sanly ulgamy önümçilige giňden ornaşdyrmagy dowam etdirmek, senagat pudaklaryny ösdürmek möhüm wezipe bolup durýar. Bäsdeşlik amatlyklaryny işjeňleşdirmek, ýurdumyza getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümleri öndürýän önümçilikleri guramak we eksportyň möçberlerini artdyrmagyň hasabyna daşary söwda dolanyşygyny ösdürmek, raýatlaryň durmuş taýdan goraglylygyny berkitmek we ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak üçin oňyn şertleri üpjün etmek göz öňünde tutulýar.

Dünýäde uglewodorod serişdelerine baý ýurt hökmünde ykrar edilen ýurdumyzyň ýangyç-energetika, senagat, ulag-aragatnaşyk pudaklarynyň ösüşine aýratyn üns degişli bolup durýar. Geljek ýylda ýurdumyzyň çäklerinde nebitiň we tebigy gazyň çykarylyşynyň, elektrik energiýasynyň öndürilişiniň hem-de olaryň eksport edilýän möçberlerini artdyrmak, önümçilik pudaklarynyň kuwwatlyklaryny ýokarlandyrmak, ýurdumyzyň üstaşyr geçirijilik mümkinçiliklerini netijeli peýdalanmak maksat edinilýär.

Geljek ýyl ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi mundan beýläk-de höweslendirmek we işjeňleşdirmek üçin döwlet goldawyny bermek arkaly hususyýetçiligi ösdürmek we jemi içerki önümde döwlete degişli däl eýeçiligiň paýyny (ýangyç-energetika toplumyny hasaba almazdan) 70,4 göterime ýetirmek göz öňünde tutulýar. Hormatly Prezidentimiziň Permanyna laýyklykda, 2024-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan Türkmenistanda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberlerini 10 göterim ýokarlandyrmak meýilleşdirildi. Geljek ýyl üçin Türkmenistanyň Döwlet býujetinde milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň, şeýle hem sebitleriň sazlaşykly ösdürilmegi, ilatyň durmuş hal-ýagdaýynyň has-da gowulandyrylmagy göz öňünde tutulýar.

Ýurdumyzy beýik ösüşleriň ýoly bilen öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiz Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň, türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň janlary sag, belent başlary aman, il-ýurt bähbitli döwletli tutumlary rowaç bolsun!

Kerimguly GELDIÝEW,

Türkmenistanyň Mejlisiniň Halkara we parlamentara aragatnaşyklar baradaky komitetiniň agzasy.

Milli ykdysadyýetiň innowasion ösüşini üpjün etmekde, ýurdumyzyň sebitlerini özgertmekde hem-de dürli ugurly täze senagat önümçiliklerini ýola goýmak boýunça wezipeleri durmuşa geçirmekde hususy pudagyň mümkinçiliklerini artdyrmak döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biri bolup durýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan, Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan üstünlikli dowam etdirilýän senagat we innowasiýa ösüş ýoluna gönükdirilen strategik tagallalaryň yzygiderli durmuşa geçirilmegi döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň has-da berkemegine, hususyýetçilige döredilýän amatlyklar telekeçilerimiziň ynamly gadamlar bilen kämillige tarap öňe gitmegine kuwwatly itergi berýär.

Hereket edýän we döwrüň talaplaryna görä yzygiderli kämilleşdirilýän kanunçylyk binýady, telekeçilik işini hasaba almagyň we güwälendirmegiň ýönekeýleşdirilen tertibi, salgyt salmagyň ýeňilleşdirilen ulgamy, uzak möhletleýin peýdalanmaga berilýän karzlar, ýer bölekleri hem-de olary özleşdirmek üçin daşary ýurtlardan satyn alnyp berilýän ýokary öndürijilikli tehnikalar, gurallar, enjamlar, beýleki ençeme hukuk, maliýe we durmuş şertleri ýurdumyzda işewürligiň, kiçi hem-de orta telekeçiligiň giňden ýaýbaňlandyrylmagyna ýol açýar.

Ýurdumyzyň ilatyny oba hojalyk we azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmekde hususy telekeçiler tarapyndan ekerançylyk, maldarçylyk, azyk önümlerini gaýtadan işleýän pudaklaryň kuwwatyny artdyrmak boýunça işler ýokary depginlerde dowam etdirilýär. Telekeçilere degişli maldarçylyk, guşçulyk toplumlarynda, döwrebap ýyladyşhanalarda hem-de ýokary tehnologiýaly gaýtadan işleýän azyk kärhanalarynda öndürilýän önümler ýurdumyzyň sarp ediş bazarlaryny doly üpjün edýär.

Kiçi telekeçiligiň geriminiň giňeldilmegi ykdysadyýeti sagdynlaşdyrýar, onuň durnukly ösmegine oňyn täsir edýär. Ilat üçin goşmaça iş orunlaryny döretmekde, salgyt meýdanyny has artdyrmakda, jemi içerki önümiň möçberini köpeltmekde, importyň ýerini tutýan hem eksporta ýaramly önümleri öndürmekde kiçi telekeçiligiň mümkinçilikleriniň örän uludygyny bellemek gerek.

Watanymyzy dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesine ýetirmekde hem-de halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmekde beýik işleri amala aşyrýan türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, alyp barýan halk bähbitli, döwlet ähmiýetli işleri rowaç bolsun!

Meýlismyrat SAPAROW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň «Maliýe we ykdysadyýet» ylmy-amaly žurnalynyň Baş redaktorynyň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji.

Döwlet býujeti syýasaty islendik ýurduň ykdysadyýetiniň ösüş depgininiň we onuň netijeliliginiň üpjün edilmeginde aýgytly orun eýeleýär. Şeýle bolansoň, bu babatdaky wezipeleri çözmekde, bazar gatnaşyklaryny kadalaşdyrmakda, ony döwrebap ösdürmekde, halk hojalygyny özgertmekde, ählumumy söwda, ylmy-tehniki we ykdysady gatnaşyklaryň möhüm bölegi bolan täzeçil usullary pugtalandyrmakda Türkmenistanyň Mejlisiniň VII çagyrylyşynyň 25-nji noýabrda geçirilen 4-nji maslahatynda kabul edilen «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanunyň ähmiýeti örän uludyr. Geljek ýylda döwlet durmuşynyň ähli ulgamlarynda göz öňünde tutulýan özgertmeleriň ugurlaryny anyk kesgitleýän bu derwaýys resminama esasynda 2024-nji ýylda edilmeli işler we ýetilmeli sepgitler üçin uly möçberde pul serişdeleri bölünip berler. Bu barada Türkmenistanyň Mejlisiniň ýurdumyzyň dürli sebitlerine wekilçilik edýän deputatlary şeýle gürrüň berdiler:

Jennet ÖWEKOWA,
Mejlisiň deputaty:

— Mejlisiň maslahatynda ýurdumyzyň esasy maliýe resminamasy bolan «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanunyň taslamasy ara alnyp maslahatlaşyldy hem-de biragyzdan kabul edildi. Şunda Aşgabat şäheriniň býujeti hem geljek ýyl üçin göz öňünde tutulan syýasy, ykdysady hem-de medeni çärelerden, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan» we beýleki döwlet maksatnamalarynda göz öňünde tutulan wezipelerden ugur alnyp taýýarlanyldy.

Mälim bolşy ýaly, paýtagtymyzyň ykdysadyýetini ýokary tehnologiýalar we ulag-kommunikasiýalar, söwda hem-de gurluşyk pudaklary emele getirýär. Elektroenergetika, gurluşyk harytlary senagaty, ýeňil we azyk senagaty-da ykdysady ösüşe uly goşant goşýar. Her bir maşgalany ýokary durmuş amatlyklary bolan, dünýä ülňülerine laýyk gelýän, döwrebap ýaşaýyş jaýlary bilen üpjün etmäge gönükdirilen işler üstünlikli dowam etdirilýär. Şundan ugur alnyp, şähergurluşyk maksatnamalaryny ýerine ýetirmek maksady bilen, geljek ýylda Aşgabatda uly möçberde maýa goýumlary özleşdirmek göz öňünde tutulýar. Geljek ýylda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtoulag ýolunyň, Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň 5 müň orunlyk döwrebap binalar toplumynyň, 250 orunlyk Halkara fiziologiýa ylmy-kliniki, 400 orunlyk Halkara sagaldyş-dikeldiş, 500 orunlyk Halkara onkologiýa ylmy-kliniki merkezleriniň hem-de ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşyklary meýilleşdirilýär. Paýtagtymyzda ýaşaýyş jaýyna aýratyn mätäçlik çekýän raýatlara jaý gurmak üçin serişdeler hem göz öňünde tutulýar. Mundan başga-da, ýerasty suwlaryň derejesini peseltmek, lagym we ýagyş suwlaryny akdyryjy ýerasty zeýkeş örtüklerini gurmak we Aşgabat şäherini özgertmek boýunça beýleki desgalaryň gurluşygyna-da aýratyn üns berler. Şonuň üçin şäheriň 2024-nji ýyl üçin býujeti 2 443,1 million manat möçberinde meýilleşdirilip, bu görkeziji şu ýylyň meýilnamasy bilen deňeşdirilende, 10,8 göterim ýokarydyr. Şunda çykdajylaryň 84,5 göterimini jemgyýetçilik we durmuş hyzmatlaryny maliýeleşdirmäge, şol sanda 47,4 göterimini bilime, 8,8 göterimini saglygy goraýşa, 1,8 göterimini medeniýete, 41,8 göterimini ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna gönükdirmek göz öňünde tutulýar.

Ata SERDAROW,
Mejlisiň deputaty:

— Döwletimiz dünýä jemgyýetçiliginde çalt depginler bilen ösýän ýurtlaryň hatarynda tanalýar. Munuň şeýledigini Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlary hem-de hormatly Prezidentimiziň alyp barýan ynsanperwer döwlet syýasaty netijesinde, bu gün durmuş ulgamyna öňdebaryjy sanly, maglumat-kommunikasiýa we «ýaşyl» tehnologiýalar ornaşdyrylan «akylly» şäher — Arkadag şäheriniň açylyp ulanmaga berilmegi-de aýdyň görkezýär. Bu ýagdaý ýurdumyzyň Mejlisiniň VII çagyrylyşynyň 4-nji maslahatynda ara alnyp maslahatlaşylan hem-de biragyzdan kabul edilen «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanunda aýdyň şöhlelenýär. «Arkadag şäheri hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi bilen, gürrüňi edilýän esasy maliýe resminamasynda ilkinji gezek täze şäheriň býujeti barada aýratyn görkezijiler beýan edilýär.

«Akylly» şäheriň birinji tapgyrynda jemi 336 bina we durmuş maksatly desga gurlup ulanmaga berildi. Häzirki wagtda şäheriň ikinji tapgyrynyň gurluşygy dowam etdirilýär. Onda umumybilim berýän orta mekdepleriň, çagalar baglarynyň, saglyk öýüniň, ýangyna garşy göreş gullugynyň, häkimlikleriň edara binalarynyň, seýilgähleriň, demir ýol, awtoulag menzilleriniň, şäheriň awtoulaglarynyň tehniki ýagdaýyny anyklaýyş hem-de bellige alyş bölüminiň, şeýle-de ýaşaýyş jaýlary bilen birlikde, agyz suw, gaz, elektrik geçirijileriniň we beýlekileriň gurluşygy amala aşyrylar. Şundan ugur alnyp, bellenilen taslamalary ýerine ýetirmek üçin uly möçberde maýa goýumlary özleşdirmek göz öňünde tutulýar. Şäheriň býujeti «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» we Hökümetiň beýleki çözgütlerine laýyklykda taýýarlanyldy. Netijede, şäheriň geljek ýyl üçin býujeti 236,7 million manat möçberinde meýilleşdirildi.

Arkadag şäheriniň býujetiniň girdejileri doly geçirilýän salgytlardyr tölegleriň, şeýle hem merkezleşdirilen býujete doly gelip gowuşýan umumy döwlet salgytlaryndan ýerli býujetlere geçirimleriň hasabyna emele getiriler. Şunda çykdajylaryň 94,7 göterimi durmuş-medeni ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdiriler. Şol serişdeleriň 31 göterimini bilime, 48,8 göterimini saglygy goraýşa, 10,1 göterimini medeniýete, 9,7 göterimini ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny maliýeleşdirmäge gönükdirmek meýilleşdirilýär.

Serdar BEGMYRADOW,
Mejlisiň deputaty:

— Döwlet maksatnamalarynda göz öňünde tutulan wezipelerden ugur alnyp taýýarlanylan «Türkmenistanyň 2024-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanun Ahal welaýatynyň durmuş-ykdysady ýagdaýyny ösdürmekde-de aýratyn ähmiýete eýe bolar. Bilşimiz ýaly, Ahal welaýaty ýurdumyzyň senagat we oba hojalygy babatda ösen sebitleriniň biridir. Welaýatyň geografik ýerleşişi, tebigy baýlyklary, işçi güýjüniň mümkinçilikleri ykdysady ösüşlere giň ýol açýar. Senagatyň esasy bölegini gaz, elektroenergetika, himiýa, ýeňil senagaty, gurluşyk önümlerini öndürýän kärhanalar emele getirýär. 2024-nji ýylda gurluşyk materiallarynyň öndürilişiniň ösüş depginini ýokarlandyrmagyň, şeýle hem täze önümçilik desgalaryny işe girizmegiň hasabyna önümleriň görnüşini we möçberini has-da artdyrmak göz öňünde tutulýar.

Mälim bolşy ýaly, oba hojalyk pudagy welaýatyň ykdysadyýetinde möhüm orun eýeleýär. Geljek ýylda onuň ösüşi ekerançylyk ekinleriniň hasyllylygyny artdyrmagyň, hasyl berýän ýerleri has-da gurplandyrmagyň we olardan netijeli peýdalanmagyň hasabyna ýokarlanar.

2024-nji ýyl üçin Ahal welaýatynyň býujeti 1 658,9 million manat möçberinde meýilleşdirilip, bu görkeziji 2023-nji ýylyň meýilnamasy bilen deňeşdirilende, 7,1 göterim köpdür. Býujetiň girdejileri doly geçirilýän salgytlardyr tölegleriň, şeýle hem merkezleşdirilen býujete doly gelip gowuşýan umumy döwlet salgytlaryndan ýerli býujetlere geçirimleriň hasabyna emele getiriler. Çykdajylaryň 87,7 göterimi durmuş-medeni ulgamlary maliýeleşdirmäge sarp ediler. Şol serişdeleriň 67,9 göterimini bilime, 16,9 göterimini saglygy goraýşa, 2,3 göterimini medeniýete, 12,5 göterimini ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny maliýeleşdirmäge gönükdirmek göz öňünde tutulýar.

Döwlet Baştutanymyzyň ynsanperwer syýasatyna eýerilip, şeýle-de tabşyryklaryndan ugur alnyp, welaýatda ýaşaýyş jaýyna aýratyn mätäçlik çekýän raýatlar üçin ýaşaýyş jaýlaryny gurmak hem göz öňünde tutulýar. Bu bolsa sebitiň ýaşaýjylarynyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga mümkinçilik berer.

Guwanç ÇENDIROW,
Mejlisiň deputaty:

— Gazanylýan üstünlikler ýurdumyzyň iň täze taryhyna altyn harplar bilen ýazylýar. Diňe bir şu ýylyň dowamynda ulanmaga berlen durmuş-medeni, önümçilik we beýleki maksatly desgalar muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Şeýle üstünlikleriň gazanylmagynda her ýyl üçin kabul edilýän Döwlet býujetiniň ähmiýeti uludyr.

Balkan welaýaty ýurduň ykdysady ösüşinde möhüm orun eýeleýär. Ýangyç, energetika, himiýa toplumlarynyň, ýeňil we azyk senagatynyň önümçilikleriniň yzygiderli artmagy ösüşiň täze gözýetimlerini açýar. Üstaşyr ulag geçelgelerini döretmekde we olardan netijeli peýdalanmakda Balkan welaýaty ähmiýetli orny bilen tapawutlanýar. Welaýatda durmuş ulgamyny ösdürmäge-de uly üns berilýär. Degişli döwlet maksatnamalary esasynda 2024-nji ýylda durmuş maksatly binalaryň ençemesiniň gurluşygy göz öňünde tutulýar. Welaýat boýunça maýa goýum taslamasynyň amala aşyrylmagynyň çäklerinde hassahanalaryň, umumybilim berýän orta mekdepleriň, çagalar baglarynyň, söwda we dynç alyş merkeziniň gurluşyklary meýilleşdirilýär. Şonuň ýaly-da, Balkan — Daşoguz ýokary woltly asma elektrik geçirijisiniň, Jebel şäherçesinde sagatda 100 ýolagça hyzmat etjek howa menziliniň, Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň Kenar toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanasynda gämi duralgasynyň gurluşyklary, suw we lagym geçirijileriň, suw arassalaýjy desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň taslamalary göz öňünde tutulýar. Geljek ýyl üçin welaýatyň býujetinde aýratyn mätäçlik çekýän raýatlara niýetlenen ýaşaýyş jaýlaryny gurmaga gönükdiriljek serişdeler hem ünsden düşürilmändir. Welaýatyň 2024-nji ýyl üçin býujeti 1 538,7 million manat möçberinde meýilleşdirilip, bu görkeziji şu ýylyň meýilnamasynda 9,5 göterim ýokarydyr. Welaýatyň býujetiniň girdejileri doly geçirilýän salgytlardyr tölegleriň, şeýle hem merkezleşdirilen býujete doly gelip gowuşýan umumy döwlet salgytlaryndan ýerli býujetlere geçirimleriň hasabyna emele getiriler.

Çykdajylaryň 87,2 göteriminiň durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdiriljekdigi aýratyn nygtalmaga mynasypdyr. Bu çykdajylaryň 52,1 göterimi bilime, 16,8 göterimi saglygy goraýşa, 2,6 göterimi medeniýete, 28,1 göterimi ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna sarp ediler. Welaýatyň geljek ýyl üçin býujetiniň görkezijileri onuň durmuş-ykdysady ugra gönükdirilendigini we munuň üçin zerur serişdeleriň göz öňünde tutulandygyny görkezýär.

Jeren GYLYÇMYRADOWA,
Mejlisiň deputaty:

— Daşoguz welaýatynyň ykdysady-önümçilik mümkinçilikleriniň esasyny senagat hem-de oba hojalyk pudaklary emele getirýär. Welaýatyň oba hojalygynda pagtaçylyk we däneçilik ileri tutulýan ugurlar bolansoň, ekerançylykda, maldarçylykda täze tehnologiýalary ornaşdyrmaga, suwarymly ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmaga, bugdaýyň, pagtanyň, şalynyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny ýokarlandyrmaga aýratyn üns berilýär. Welaýatyň 2024-nji ýyl üçin kabul edilen býujeti sebiti mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge gönükdirilendir. Geljek ýyl welaýatda düýpli maýa goýumlary özleşdiriler. Birnäçe durmuş maksatly binalaryň, şol sanda saglyk öýleriniň, çagalar baglarynyň, umumybilim berýän orta mekdepleriň, suw we lagym geçirijileriň, awtoulag ýollarynyň gurluşyklary alnyp barlar. Ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygy-da giň gerimde dowam etdiriler. Şunda aýratyn mätäçlik çekýän raýatlar üçin ýaşaýyş jaýlaryny gurmaga uly ähmiýet berler. Prezident maksatnamasyna laýyklykda, Köneürgenç etrabynda haly önümhanasyny ulanmaga bermek, Balkan — Daşoguz elektrik geçirijisiniň we onuň beketleriniň gurluşygyny dowam etdirmek meýilleşdirilýär.

Geljek ýyl üçin Daşoguz welaýatynyň býujeti 2 478,5 million manat möçberinde meýilleşdirilip, bu görkeziji şu ýylyň meýilnamasyndan 9,4 göterim ýokarydyr. Şunda çykdajylaryň 91 göterimi durmuş-medeni maksatly ulgamy maliýeleşdirmäge harçlanar. Bu möçberiň 69,5 göterimi bilime, 18,1 göterimi saglygy goraýşa, 2,1 göterimi medeniýete we 10 göterimi ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna gönükdiriler. Welaýatyň täze ýyla niýetlenen býujeti sebitiň durmuş-ykdysady wezipelerini durmuşa geçirmäge doly mümkinçilik berer.

Hatyja MUSTAKOWA,
Mejlisiň deputaty:

— Lebap welaýatynda ägirt uly ykdysady mümkinçilikleriň bolmagy onuň durmuş-ykdysady taýdan ösmegine giň ýol açýar. Sebitiň gaz, nebit, energetika, himiýa senagaty, oba hojalygy düýpli özgerýär. Ýangyç-energetika senagatyň möhüm ulgamynyň biri bolup, onuň paýyna senagat önümçiliginiň 90 göterimi degişlidir.

Welaýatda ilatyň sarp edýän, hususan-da, azyk harytlarynyň öndürilişine aýratyn ähmiýet berilýär. «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasyna» laýyklykda, oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän önümçilikler ýola goýuldy. Muny has-da ösdürmek maksady bilen, 2024-nji ýylda uly möçberde düýpli maýa goýumlary özleşdirmek göz öňünde tutulýar. Şundan ugur alnyp, geljek ýyl welaýatyň çäginde durmuş maksatly binalaryň ençemesi gurlar. Hassahanalary gurmak we bar bolanlarynyň durkuny täzelemek, saglyk öýüniň, çagalar baglarynyň hem-de umumybilim berýän orta mekdepleriň gurluşygyny amala aşyrmak göz öňünde tutulýar. Ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygy-da dowam etdiriler. Döwlet býujetinde mätäçlik çekýän raýatlara niýetläp, ýaşaýyş jaýlaryna serişdeleriň göz öňünde tutulandygy aýratyn bellärliklidir. Prezident maksatnamasyna laýyklykda, welaýatyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak maksady bilen, senagat we önümçilik maksatly desgalar hem ünsden düşürilmez. Olaryň hatarynda Köýtendag etrabynda Lebap sement zawodynyň 2-nji tapgyrynyň, Halaç çeper halyçylyk kärhanasynda haly önümhanasynyň, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň, Türkmenabat şäherinde Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň 5 müň orunlyk binalar toplumynyň gurluşyklary bar. Giň gerimli gurluşyk işleri göz öňünde tutulyp, Lebap welaýatynyň 2024-nji ýyl üçin býujeti 2 781,1 million manat möçberinde meýilleşdirildi. Bu görkeziji 2023-nji ýylyň meýilnamasy bilen deňeşdirilende, 9,2 göterim köpdür. Welaýata bölünip berlen çykdajylaryň 91,6 göterimini durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirmek meýilleşdirilýär. Olaryň 68,7 göterimi bilime, 18,9 göterimi saglygy goraýşa, 2,3 göterimi medeniýete, 9,8 göterimi ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna degişlidir. 2024-nji ýyl üçin býujet görkezijileriniň göz öňünde tutulan belent sepgitlere ýetmäge doly mümkinçilik berjekdigi ikuçsuzdyr.

Merdan ORAZMEREDOW,
Mejlisiň deputaty:

— Mary welaýaty tebigy baýlyklara baý senagat-agrar sebit bolmak bilen, elektroenergetika, gaz, himiýa, ýeňil we azyk senagaty kärhanalary ykdysadyýetiň esasy bölegini emele getirýär. Geljek ýylda welaýatyň çäginde birnäçe durmuş maksatly binalaryň gurluşygy göz öňünde tutulýar. Olaryň hatarynda hassahanalaryň we saglyk öýleriniň, çagalar baglarynyň, umumybilim berýän orta mekdepleriň, ýaşaýyş jaýlarynyň, suw we lagym geçirijileriniň, awtoulag ýollarynyň gurluşyklary bar. Welaýatyň 2024-nji ýyl üçin býujeti 2 618,0 million manat möçberinde meýilleşdirilip, bu görkeziji şu ýylkydan 8,1 göterim ýokarydyr. Welaýatyň býujetiniň girdejileri doly geçirilýän salgytlaryň we tölegleriň, şeýle hem merkezleşdirilen býujete doly gelip gowuşýan umumy döwlet salgytlaryndan ýerli býujetlere geçirimleriň hasabyna emele getiriler. Şunda çykdajylaryň 91,2 göterimi durmuş hyzmatlaryny maliýeleşdirmäge gönükdirilýär. Olaryň 65 göterimi bilime, 19,5 göterimi saglygy goraýşa, 2,9 göterimi medeniýete, 12,2 göterimi ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna bölünip berler. Göz öňünde tutulan serişdeler welaýatyň ykdysadyýetiniň mundan beýläk hem durnukly ösmegine ýardam eder.

«Türkmenistan»

Aşgabat, 28-nji noýabr (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-azerbaýjan toparynyň ýedinji mejlisi geçirildi. Oňa gatnaşmak üçin Azerbaýjanyň ykdysadyýet ministri Mikail Jabbarowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet ýurdumyza geldi.

Duşuşygyň dowamynda oňa gatnaşyjylar — iki ýurduň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesini we özara hormat goýmak ýörelgelerine esaslanýandygyny kanagatlanma bilen bellediler. Nygtalyşy ýaly, bu gatnaşyklar okgunly ösüşi, ähli möhüm ugurlarda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ilerletmek üçin uly mümkinçilikleriň bolmagy bilen häsiýetlendirilýär. Şunuň bilen birlikde, iki ýurduň Prezidentleri Serdar Berdimuhamedowyň we Ilham Aliýewiň arasyndaky özara ynanyşykly gatnaşyklaryň syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygyň yzygiderli ösdürilmegi üçin ygtybarly esasy döredýändigi aýratyn nygtaldy.

Taraplar ozal gazanylan ylalaşyklary durmuşa geçirmek boýunça işleriň barşyny ara alyp maslahatlaşyp, Türkmenistanyň we Azerbaýjanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň ileri tutulýan ugurlaryny, özara gyzyklanmalaryny göz öňünde tutup, däp bolan gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň, hyzmatdaşlygyň täze usullaryny hem-de görnüşlerini ýola goýmagyň möhümdigini bellediler.

Toparyň türkmen tarapynyň agzalarynyň çykyşlarynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän durmuş-ykdysady ösüşe gönükdirilen giň gerimli maksatnamalaryň düýp mazmuny, dünýäniň ykdysady ulgamyna işjeň goşulyşýan Türkmenistanyň häzirki döwürde gazanýan üstünlikleri beýan edildi. Nygtalyşy ýaly, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak we sanlylaşdyrmak boýunça amala aşyrylýan düýpli özgertmeler iki döwletiň özara hyzmatdaşlygyny giňeltmek üçin uly mümkinçilikleri açýar. Biziň halklarymyzy dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary, taryhyň, medeni-ruhy gymmatlyklaryň umumylygy baglanyşdyrýar.

Taraplar ynanyşmak, hormat goýmak we özara bähbitlilik ýörelgeleri esasynda ýola goýulýan netijeli hyzmatdaşlyga, köpasyrlyk doganlyk gatnaşyklaryna üýtgewsiz ygrarlydyklaryny beýan edip, köptaraplaýyn döwletara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge gyzyklanma bildirýändiklerini tassykladylar hem-de ony gyzyklanma bildirilýän ugurlarda mundan beýläk-de giňeltmek boýunça anyk çäreleri kesgitlediler. Söwda-ykdysady, nebitgaz we elektroenergetika ulgamlarynda özara gatnaşyklaryň mümkinçiliklerine aýratyn üns çekildi. Häzirki döwürde sebit we ählumumy derejede durnukly ösüşiň aýrylmaz şerti hökmünde bu ugurlaryň ösdürilmegine uly ähmiýet berilýär. Umumy pikire görä, Türkmenistanyň we Azerbaýjanyň geografik taýdan amatly ýerleşmegi üstaşyr ulag geçelgelerini döretmegiň, dostluk we ylalaşyk deňzi bolan Hazar deňziniň ägirt uly mümkinçiliklerinden peýdalanmak boýunça hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň zerurdygyny şertlendirýär. Bu bolsa geljekde Merkezi Aziýanyň ýurtlary bilen goňşy sebitleriň arasyndaky hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykarmaga mümkinçilik berer.

Gurluşyk, dokma senagaty, aragatnaşyk, oba hojalygy we beýleki pudaklar hyzmatdaşlygyň beýleki geljegi uly ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi. Ynsanperwer ulgam türkmen-azerbaýjan gatnaşyklarynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, bilim, ylym, saglygy goraýyş, medeniýet, sport we syýahatçylyk ulgamlarynda has ýakyndan hyzmatdaşlyk etmegiň möhümdigi bellenildi. Nygtalyşy ýaly, iki ýurduň işewür toparlarynyň arasyndaky göni gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna ýardam bermek bilelikdäki işiň esasy ugrudyr. Geçirilýän işewürlik maslahatlary, işewür toparlaryň arasyndaky gepleşikler, sergiler we beýleki çäreler muňa ýakyndan ýardam etmelidir.

Toparyň agzalary ikitaraplaýyn duşuşyklary yzygiderli esasda geçirmegiň zerurdygyna ünsi çekip, Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-azerbaýjan toparynyň häzirki mejlisiniň çäginde gazanylan ylalaşyklaryň iki ýurduň we olaryň doganlyk halklarynyň bähbitlerine netijeli hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna ýardam berjekdigine ynam bildirdiler.

Mejlisiň jemleri boýunça degişli Teswirnama we beýleki resminamalara gol çekildi.

***

Şu gün Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda geçirilen Türkmen-azerbaýjan işewürlik maslahatynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmegiň mümkinçilikleri we işewürlik gatnaşyklaryny giňeltmegiň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy. Maslahata iki ýurduň döwlet edaralarynyň we işewür toparlarynyň, şol sanda nebitgaz, dokma, azyk senagaty, oba hojalygy, gurluşyk hem-de gurluşyk serişdeleriniň önümçiligi, derman senagaty, ulag-logistika, maglumat tehnologiýalary we beýleki pudaklarda ýöriteleşen kompaniýalaryň wekilleri gatnaşdylar.

Türkmen tarapynyň wekilleri ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi ösdürmek boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada aýdyp, Türkmenistanyň ykdysady strategiýasynyň hususy pudaga degişli kärhanalaryň jemi içerki önümdäki paýynyň tapgyrlaýyn esasda artdyrylmagyny göz öňünde tutýandygyna ünsi çekdiler. Bellenilişi ýaly, bäsdeşlige ukyply milli ykdysadyýeti kemala getirmek we bazar gatnaşyklaryny çuňlaşdyrmak ugruny saýlap alan Türkmenistan telekeçilik işini, işewür toparlaryň işjeňligini hemmetaraplaýyn höweslendirýär, kiçi we orta telekeçiligi netijeli ösdürmek, hususy başlangyçlary goldamak üçin amatly hukuk, ykdysady, maliýe, durmuş şertlerini döredýär.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi milli ykdysadyýetiň esasy pudaklarynda iş alyp barýar. TSTB-niň agzalaryna bäsdeşlige ukyply ýokary hilli önümleri öndürmek, azyk bolçulygyny üpjün etmek, senagat kärhanalaryny gurmak boýunça öňde goýlan wezipeleri çözmekde uly orun degişlidir. Alnyp barylýan “Açyk gapylar” syýasaty we Türkmenistanda döredilen amatly maýa goýum ýagdaýy özara bähbitli hyzmatdaşlyk üçin giň mümkinçilikleri açýar hem-de daşary ýurt kompaniýalaryny ýurdumyza çekmäge goşmaça itergi berýär.

Şu gezekki işewürlik duşuşygynyň çäklerinde açylýan mümkinçilikleri we bilelikdäki işiň toplanan oňyn tejribesini nazara almak bilen, möhüm ugurlaryň birnäçesinde hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň çemeleşmeleri kesgitlenildi. Umumy pikire görä, iki ýurduň harytlary we hyzmatlary öndürijileriniň gatnaşmagynda bilelikdäki sergileriň yzygiderli geçirilmegi, bilelikdäki işewürlik maslahatlarynyň, dürli duşuşyklaryň guralmagy bu işiň üstünlikli amala aşyrylmagynyň wajyp şerti bolup durýar.

Iki ýurduň wekiliýetleriniň agzalary uzak möhletleýin hyzmatdaşlyga özara taýýardyklaryny nygtap, söwda dolanyşygynyň möçberini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak, özara bähbitli ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek we diwersifikasiýalaşdyrmak bilen baglanyşykly anyk teklipleri beýan etdiler.

Forumyň çäklerinde birnäçe aýratyn ikitaraplaýyn duşuşyklar hem-de gepleşikler geçirildi.

***

Agşam Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Mukamlar köşgünde Azerbaýjan Respublikasynyň ýurdumyzdaky ilçihanasynyň Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi bilen bilelikde guramagynda azerbaýjan halkynyň milli Lideri Geýdar Aliýewiň doglan gününiň 100 ýyllygy mynasybetli konsert geçirildi.

Surata düşüren Meretdurdy ROZYÝEW