Aşgabat, 15-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow daşary işler ministrlikleriniň arasynda geçirilýän ikitaraplaýyn geňeşmelere gatnaşmak üçin paýtagtymyza sapar bilen gelen Täjigistan Respublikasynyň daşary işler ministri Sirojiddin Muhriddini kabul etdi. 

Dostlukly ýurduň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçysy wagt tapyp kabul edendigi üçin hoşallyk bildirip, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowa hem-de türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa iberen mähirli salamyny, ähli türkmenistanlylara rowaçlyk hem-de abadançylyk baradaky hoşniýetli sözlerini ýetirdi. Şunda Täjigistanda doganlyk Türkmenistan bilen däp bolan dostlukly gatnaşyklara uly ähmiýet berilýändigi bellenildi. 

Hormatly Prezidentimiz myhmany mübärekläp, hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirdi hem-de Täjigistan Respublikasynyň ýolbaşçylaryna salamyny we iň gowy arzuwlaryny beýan etdi. Döwlet Baştutanymyz dostlukly ýurduň daşary işler ministriniň şu gezekki saparynyň çäklerinde türkmen kärdeşleri bilen meýilleşdirilen syýasy geňeşmeleriň ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy we geljegi barada pikir alyşmaga mümkinçilik berjekdigini nygtap, saparyň netijeleriniň ýurtlarymyzyň arasyndaky dostlukly gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna goşant goşjakdygyna ynam bildirdi. 

Bellenilişi ýaly, iki ýurduň arasyndaky deňhukuklylyk, özara hormat goýmak, ynanyşmak ýörelgelerine daýanýan gatnaşyklar türkmen we täjik halklarynyň gadymdan gelýän dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk däpleri esasynda ösdürilýär. Diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýlan pursadyndan bäri geçen 30 ýylda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk işjeň ösdürildi we häzirki wagtda-da yzygiderli pugtalandyrylýar. Dürli ulgamlarda hyzmatdaşlygyň netijeli gurallary ýola goýuldy, pugta hukuk binýady döredildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Täjigistana amala aşyran döwlet saparynyň dowamynda taraplaryň netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga ygrarlydyklarynyň tassyklanandygyny hem-de ikitaraplaýyn resminamalaryň uly toplumyna gol çekilendigini kanagatlanma bilen belledi. Şunda ikitaraplaýyn gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek üçin gazanylan ylalaşyklaryň durmuşa geçirilmeginiň möhümdigi aýdyldy. Şeýle-de Türkmenistan bilen Täjigistan Respublikasynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň iki dostlukly ýurduň döwlet Baştutanlarynyň tagallalary bilen hil taýdan täze derejä çykarylandygy bellenildi. 

Türkmenistan bilen Täjigistanyň syýasy-diplomatik ulgamda netijeli hyzmatdaşlyk edýändikleri we bu ugurdaky netijeli hyzmatdaşlygyň sebit, ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça iki dostlukly ýurduň çemeleşmeleriniň ýakynlygy ýa-da gabat gelmegi bilen şertlendirilendigi nygtaldy. Şol binýat esasynda abraýly halkara guramalaryň çäklerinde we köptaraplaýyn görnüşde netijeli hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. 

Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň sentýabrynda Duşenbe şäherinde geçiriljek Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň bäşinji ýubileý konsultatiw duşuşygynyň hem-de Araly halas etmegiň halkara gaznasyny esaslandyryjy döwletleriň Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisiniň möhümdigi bellenildi we ýokary derejedäki duşuşyklaryň däp bolan hoşniýetlilik ýagdaýynda geçjekdigine, olaryň netijeleriniň bolsa Merkezi Aziýa döwletleriniň arasyndaky hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna saldamly goşant boljakdygyna ynam bildirildi. 

Köpugurly türkmen-täjik hyzmatdaşlygy bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow söwda-ykdysady, medeniýet, bilim, ulag we beýleki ulgamlardaky özara gatnaşyklara ünsi çekdi hem-de bar bolan kuwwaty doly derejede peýdalanmak üçin mundan beýläk-de bilelikdäki işe taýýardygyny nygtady. 

Duşuşygyň ahyrynda döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow we Täjigistanyň daşary işler ministri Sirojiddin Muhriddin döwletara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de depginli ösdüriljekdigine ynam bildirip, iki dostlukly ýurduň doganlyk halklaryna iň gowy arzuwlaryny beýan etdiler.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ählumumy parahatçylygyň, howpsuzlygyň, ösüşiň bähbidine strategik hyzmatdaşlyk, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak, halkymyzyň ruhy gymmatlyklaryny mundan beýläk-de baýlaşdyrmak, abadan durmuşyny üpjün etmek, Watanymyzyň halkara abraýyny pugtalandyrmak ýaly ileri tutulýan wezipeler geçen hepdäniň wakalarynda öz beýanyny tapdy. 

Hormatly Prezidentimiziň 10-njy iýulda sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatynda ýurdumyzyň sebitlerini ösdürmek bilen bagly meselelere, şeýle hem oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşyna seredildi. Döwlet Baştutanymyz welaýatlarda dowam edýän oba hojalyk möwsüminiň möhüm ähmiýetine ünsi çekdi hem-de onuň agrotehniki möhletlerde, ýokary hilli geçirilmegi babatda görkezmeleri berdi. 

10-njy iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bilen Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy. Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, özbek Liderini Prezident saýlawlarynda gazanan ynamly ýeňşi bilen tüýs ýürekden gutlady hem-de oňa berk jan saglyk, jogapkärli döwlet işinde mundan beýläk-de üstünlikleri arzuw etdi. Söhbetdeşligiň dowamynda iki ýurduň Prezidentleri türkmen-özbek gatnaşyklaryny mundan beýläk-de çuňlaşdyrmak hem-de köpugurly esasda giňeltmek baradaky meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar. 

Şol gün telefon arkaly geçirilen söhbetdeşlikde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Prezident saýlawlarynyň üstünlikli geçirilmegi hem-de onda gazanan ynamly ýeňşi bilen Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewi tüýs ýürekden gutlady. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasynyň arasyndaky däp bolan dostlukly gatnaşyklaryň geljekde-de okgunly ösdüriljekdigine ynam bildirildi. 

14-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Onuň gün tertibine milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň şu ýylyň alty aýynda ýerine ýetiren işleriniň netijeleri, Prezident Maksatnamasynyň hem-de Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň beýleki maksatnamalarynyň durmuşa geçirilişi, ikinji ýarym ýyl üçin ileri tutulýan wezipeler bilen baglanyşykly we guramaçylyk meseleleri girizildi. 

Döwlet Baştutanymyz ministrlikleriň birnäçesiniň ýolbaşçylarynyň, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimleriniň hasabatlaryny diňläp we olaryň işlerine baha berip, ministrlikler, pudak edaralary tarapyndan şu ýylyň alty aýynyň önümçilik meýilnamalarynyň, Prezident Maksatnamasynda göz öňünde tutulan çäreleriň, öňde goýlan wezipeleriň, desgalaryň gurluşyk işleriniň ýerine ýetirilişini seljermegiň dowam etdirilmelidigine ünsi çekdi. «Elektron salgyt» ulgamyny doly işe girizmegi çaltlandyrmak, Oba milli maksatnamasynyň ýerine ýetirilişini hemişe üns merkezinde saklamak zerurdyr. Şeýle hem «Erkin ykdysady zolaklar hakynda» we «Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryndan gelip çykýan kadalaşdyryjy namalary taýýarlamak, bu ugurda öňdebaryjy dünýä tejribesini öwrenip, işleri netijeli guramak tabşyryldy. 

Giňişleýin mejlisde “Ilat ýazuwy — 2022: Jebislik, Bagtyýarlyk, Röwşen geljek” şygary astynda geçen ýylyň dekabr aýynda geçirilen ilatyň we ýaşaýyş jaý gorunyň uçdantutma ýazuwynyň netijeleri barada habar berildi. Ilat ýazuwyna taýýarlyk görmegiň we ony geçirmegiň usulyýet gollanmalary halkara standartlara laýyklykda işlenip taýýarlanyldy we bu babatdaky işler BMG-niň Ilat gaznasynyň ýokary derejeli bilermenleriniň oňyn bahasyna mynasyp boldy. Ilat ýazuwynyň netijeleri boýunça 2022-nji ýylyň 17-nji dekabry ýagdaýyna görä, ýurdumyzyň ilatynyň umumy sany 7 million 57 müň 841 adama deň boldy. Diýarymyzyň bu senede ýazylan ilatynyň 22,9 göterimi Mary welaýatynyň, 22 göterimi Daşoguz welaýatynyň, 20,5 göterimi Lebap welaýatynyň, 14,6 göterimi Aşgabat şäheriniň, 12,5 göterimi Ahal welaýatynyň we 7,5 göterimi Balkan welaýatynyň paýyna düşdi. Ilatyň 50 göterime golaýy erkekler, 50 göterimden gowragy aýal-gyzlar bolup, ýurdumyzyň umumy ilatynyň 47,1 göterimi şäher, 52,9 göterimi oba ilatyndan ybarat boldy. 

Türkmenistanyň ähli ilatly ýerlerinde ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygynyň ýokary depginlerde alnyp barylýandygyny geçirilen ilat ýazuwynyň maglumatlary hem tassyklady. Ýaşaýyş binalarynyň sany 1 million 5 müň 671-e deň bolup, 2012-nji ýylda geçirilen ilat ýazuwy bilen deňeşdirilende, 12,4 göterim artdy. Ýaşaýyş jaýlarynyň sany 1 million 344 müň 268-e deň bolup, 13,6 göterim, olaryň umumy meýdany bolsa 165 million 167 müň 523 inedördül metr bolup, 24,5 göterim artdy. Umuman, alnan statistiki maglumatlar ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryny taýýarlamakda uly maglumat binýady bolup hyzmat eder. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýangyç-energetika toplumynyň, hususan-da, nebitgaz toplumyna degişli kärhanalaryň önümçiligini artdyrmak üçin döwrebap tehnologiýalary ornaşdyrmak we toplumlaýyn çäreleri geçirmek işini dowam etdirmegiň möhümdigine ünsi çekdi. Mundan başga-da, ilata «Bir penjire» elektron görnüşli dürli döwlet hyzmatlaryny ýola goýmak, tomusky dynç alyş möwsüminde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda jemgyýetçilik ulag hyzmatlarynyň ýokary hilli ýerine ýetirilmegini üpjün etmek, howa gatnawlarynyň sanyny artdyryp, hyzmatlary talabalaýyk ýola goýmak Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň öňünde duran ilkinji nobatdaky wezipeleriň hatarynda görkezildi. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň doly güýjünde ulanylmagynyň üpjün edilmeginiň möhümdigini, deňiz we derýa ulaglarynda daşalýan ýükleriň möçberini artdyrmagyň, hyzmatlaryň täze daşary ýurt ugurlarynyň mümkinçiliklerini öwrenmek boýunça degişli işleriň geçirilmelidigini belledi. 

Içerki bazaryň azyk we beýleki zerur harytlar bilen üpjünçiligini gowulandyrmak üçin söwda toplumynyň önümçilik kuwwatyndan doly peýdalanmak, şol sanda elektron söwdalary guramak, bu işe sanly ulgamy ornaşdyrmak arkaly dokma önümleriniň hilini we möçberini, daşarky bazarda bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmak üçin toplumlaýyn çäreleriň görülmegi möhümdir. Çagalar sungat we çeperçilik mekdepleriniň işini talabalaýyk guramak, bu mekdepleriň okuw meýilnamalaryna täzeden seredip, olary döwrüň talabyna laýyk kämilleşdirmek, taryhy we medeni ýadygärlikleri rejelemek, dikeltmek, gorap saklamak üçin netijeli işleri ýola goýmak medeniýet edaralarynyň ilkinji wezipeleriniň hatarynda kesgitlenildi. Bilim ulgamynyň edaralarynyň täze okuw ýylyna toplumlaýyn taýýarlyk görmekleri, orta we ýokary okuw mekdeplerinde ýeňil hem-de düýpli abatlaýyş işlerini geçirmekleri zerurdyr. 

Ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerine zehinli, mynasyp ýaşlary kabul etmek, giriş synaglaryny guramaçylykly we adalatly geçirmek, jemgyýetçilik gözegçiligini ýola goýmak tabşyryldy. Şeýle-de bilim maksatnamalarynydyr meýilnamalaryny kämilleşdirmek, mekdepleri okuw kitaplary, gollanmalar bilen ýeterlik möçberde üpjün etmek esasy wezipeleriň hatarynda görkezildi. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamy bilen bagly meselä degip geçip, döwrebap hassahanalarda hyzmatlary ýokary hilli ýola goýmagyň, lukmanlaryň hünär derejesini yzygiderli ýokarlandyrmagyň wajypdygyny belledi. Derman senagatyny has-da ösdürmek, ilaty ýokary hilli derman we saglygy goraýyş serişdeleri bilen doly üpjün etmek üçin zerur çäreleri görmegiň möhümdigine üns çekildi. Oba hojalyk önümleriniň, hususan-da, gallanyň we gowaçanyň hasylyny artdyrmak üçin guramaçylyk, usuly işleri güýçlendirmek, ýurdumyzyň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän bugdaý tohumyny ekmek, onuň ätiýaçlyk goruny döretmek oba hojalyk toplumynyň esasy wezipeleriniň hatarynda kesgitlenildi. 

Hormatly Prezidentimiz ýokary hilli, ekologik taýdan arassa azyk we beýleki oba hojalyk önümleriniň, ot-iýmlik ekinleriň önümçiligini artdyrmagyň wajypdygyna ünsi çekip, ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak, suw tygşytlaýjy tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça zerur çäreleri görmegi, Türkmenistanyň sanitariýa we fitosanitariýa kadalaryny, karantin düzgünlerini halkara tejribeden ugur alyp kämilleşdirmegi tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz Döwlet ýer kadastry maglumatlarynyň ýeke-täk ulgamynyň ähmiýetini belläp, ony şu ýylyň ahyryna çenli işe girizmek üçin işleri çaltlandyrmak barada görkezme berdi. 

Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, «Açyk gapylar», hoşniýetli goňşuçylyk we deňhukukly, özara bähbitli hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasaty alyp barýandygyny tassyklap, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzyň ekologiýa ugurly başlangyçlaryny öňe sürmek we bu ugurda netijeli halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça işleri dowam etdirmegiň zerurdygyny nygtady. 

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, geçen ýarym ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýeti netijeli ösdi, bäsdeşlige ukyply, ýokary hilli dürli harytlary öndürýän täze kärhanalary döretmek boýunça zerur işler alnyp baryldy. Daşary syýasy ugry durmuşa geçirmegiň çäklerinde Birleşen Milletler Guramasy we beýleki iri halkara guramalar bilen işjeň gatnaşyklara ähmiýet bermek bilen, energetika we suw howpsuzlygy, ekologik meseleler babatda ysnyşykly hyzmatdaşlyk amala aşyrylýar. Şunda ulag, bilim we medeniýet ulgamlaryny ösdürmek, adam hukuklaryny, azatlyklaryny goramak, ählumumy howpsuzlygy berkitmäge gönükdirilen netijeli işler ýola goýuldy. 

Geçen ýarym ýylda jemi içerki önümiň ösüşi 6,2 göterime deň boldy. Ýurdumyzda senagat hem-de durmuş maksatly desgalaryň gurluşygy giň gerimde dowam etdirilýär. Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, hasabat döwründe ýurdumyzda 1 milliard 400 million manatdan gowrak möçberde düýpli maýa goýumlar özleşdirildi. Bu döwürde «akylly» şäher konsepsiýasyna laýyk gelýän Arkadag şäheriniň açylyşy geçirilip, ol halkara sylaglaryň 21-sine mynasyp boldy. Şäheriň gurluşygynda öňdebaryjy maglumat we kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ulanylmagy ilat üçin oňaýly, howpsuz durmuşy üpjün eder. 

Ýurdumyzyň welaýatlarynda, şäherlerinde we etraplarynda meýdany 1 million 400 müň inedördül metre barabar bolan ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berildi. Senagat desgalarynyň, çagalar baglarynyň, mekdepleriň we beýleki desgalaryň gurluşyklary meýilnama esasynda alnyp barylýar. Şu ýyl gallanyň bol hasyly ýygnaldy. Bu bolsa azyk howpsuzlygyny üpjün edýär. Ýurdumyzyň energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek syýasaty kesgitlenen meýilnamalara laýyklykda dowam etdirilip, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasy, şeýle hem beýleki sebit taslamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär. Şol bir wagtyň özünde, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiligi ösdürmegiň, eksport harytlarynyň möçberini artdyrmagyň, elektron senagaty döretmegiň döwlet maksatnamalarynyň netijeli amala aşyrylýandygy nygtaldy. 

Ykdysady we maliýe durnuklylygyny gazanmak, iş bilen üpjünçiligi ýokarlandyrmak, ýurdumyzyň eksport mümkinçiligini artdyrmak, pudaklara sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, bilim ulgamyny ösdürmekde we ýaşlar syýasatyny amala aşyrmak işleri häzirki döwrüň ileri tutulýan ugurlary hökmünde kesgitlenildi. Möhüm wezipeler barada aýtmak bilen, döwlet Baştutanymyz şu ýylyň ikinji ýarymynda köp sanly möhüm halkara hem-de milli çäreleriň meýilleşdirilendigini belledi. Hemişe bolşy ýaly, döwletimiziň Garaşsyzlyk we Bitaraplyk baýramlary örän ýokary derejede geçirilmelidir, beýik akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllyk ýubileýine taýýarlyk işleri degişli derejede alnyp barylmalydyr, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisini geçirmäge düýpli taýýarlyk görülmelidir. 

Hormatly Prezidentimiz Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzyň syýasy, ykdysady we medeni durmuşynda ýokary üstünlikleri gazanan, il içinde uly abraýdan peýdalanýan raýatlarymyzy döwlet sylaglary bilen sylaglamak we olara hormatly atlary dakmak üçin hödürlemek hem-de resmileşdirmek boýunça degişli işleri geçirmegi tabşyrdy. Bu işler Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň, soňra bolsa Türkmenistanyň Mejlisiniň karary esasynda ýerine ýetirilmelidir. 

Şeýle hem oba hojalyk toplumynyň ýolbaşçylaryndan we welaýat häkimlerinden beýleki ýolbaşçylara 1-nji awgustdan 1-nji sentýabra çenli dynç almaga rugsat berildi. Ýurdumyzyň ýolbaşçy düzümi “Awazada”, “Arçmanda” we “Ýyly suwda” ýa-da beýleki şypahanalarda dynç alyp biler. 

Mejlisde hormatly Prezidentimiz birnäçe resminamalara gol çekdi. Şolaryň hatarynda 2024-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndan zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberini 10 göterim ýokarlandyrmak hakynda Perman hem-de Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň bölünmegi arkaly, onuň binýadynda Türkmenistanyň Oba hojalyk ministrligini hem-de Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrligini döretmek we olara ýolbaşçylary bellemek hakynda Permanlar bar. Türkmenistanyň daşary syýasat edarasy, sebitleýin dolandyryş ulgamy, ykdysadyýet, bilim pudaklary, bedenterbiýe we sport ugruna degişli, Türkmenistanyň çäginiň sanitariýa taýdan goralmagynyň Düzgünlerini tassyklamak hakynda birnäçe Permanlara we Kararlara, ýurdumyzyň ýokary we orta hünär okuw mekdeplerine okuwa kabul etmek bilen bagly resminamalara gol çekilip, Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň hem-de Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň müdiriýetleriniň çözgütleri tassyklanyldy. 

Şeýle hem geçen hepdede hormatly Prezidentimiz Aşgabat şäherinde 2023-nji ýylyň noýabr aýynda Kuraş boýunça dünýä çempionatyny ýokary derejede geçirmek hakynda Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, degişli guramaçylyk topary döredildi we onuň düzümi tassyklanyldy. 

15-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow daşary işler ministrlikleriniň arasynda geçirilýän türkmen-täjik geňeşmelerine gatnaşmak üçin paýtagtymyza sapar bilen gelen Täjigistan Respublikasynyň daşary işler ministri Sirojiddin Muhriddini kabul etdi. Döwlet Baştutanymyz we myhman döwletara gatnaşyklaryň yzygiderli ösdürilmegine ynam bildirip, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady ugurlarda, medeniýet, bilim, ulag we beýleki ulgamlarda iki ýurduň hyzmatdaşlygynyň möhüm meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar. 

10-njy iýulda Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Mukamlar köşgünde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Ömrümiň manysynyň dowamaty» atly täze kitabynyň tanyşdyrylyş dabarasy boldy. Dabaraly ýagdaýda geçen çärä Hökümet agzalary, Mejlisiň deputatlary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, medeniýet ulgamynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylary we işgärleri, hormatly ýaşulular, talyplar gatnaşdylar. 

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň täze kitaby türkmen halkynyň taryhyna has giňişleýin garamaga, milli özboluşlylygy, däp-dessurlary, durmuş ýörelgeleri bilen tanyşmaga, halkymyzyň dünýäniň ylmy, ykdysady, medeni ösüşine goşan saldamly goşandyna düşünmäge mümkinçilik berýär. Onda ata-babalarymyzyň beýik işleri, halkymyzyň ruhy gymmatlyklary, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň, hemişelik Bitaraplygymyzyň ýörelgeleri, türkmen topragynyň gülläp ösüşleri hakynda söz açylyp, taryhyň, şu günüň, geljegiň özara baglanyşygy barada çuňňur oýlanmalar beýan edilýär. 

12-nji iýulda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň nobatdan daşary umumy ýygnagy geçirildi. Onuň gün tertibine ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde birleşmäniň ýerine ýetiren işleriniň netijeleri girizildi, şeýle hem hususy ulgamy goldamak boýunça çäreler, birnäçe guramaçylyk meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Şeýlelikde, geçen hepdäniň esasy wakalary Watanymyzyň okgunly ösüşiniň aýdyň nyşany bolmak bilen, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän özgertmeleriň we ägirt uly işleriň netijeli häsiýete eýe bolan halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, ykdysadyýetiň ähli ugurlarynda ösüşiň ýokary görkezijilerine ýetmäge, halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmäge mümkinçilik berýär. 

(TDH)

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň döwlet syýasatynyň netijesinde ata Watanymyzyň ähli künjeklerinde düýpli özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar, gurmagyň we döretmegiň röwşen ýoly dabaralanýar, dünýä jemgyýetçiliginiň ykrarnamasyna eýe bolýar. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň,  hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň çuň parasaty bilen berkarar Diýarymyzda döwrüň beýik ösüşlerini aýdyň şöhlelendirýän Arkadag şäheri döredi. Täze döwrebap şäherçeler, obalar guruldy, olaryň ýene-de onlarçasynyň gurluşygy üstünlikli dowam etdirilýär. Döwrebap desgalaryň, iri zawodlaryň hem-de fabrikleriň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň, hassahanalaryň, has oňaýly we otaglarynyň ýerleşişi gowulandyrylan ýaşaýyş toplumlarynyň we beýleki möhüm desgalaryň ýüzlerçesiniň gurluşygy güýçli depginlerde alnyp barylýar. Ýurtlary hem-de sebitleri birleşdirýän, awtomobil we demir ýollarynyň, gaz geçirijileriniň hem-de elektrik geçirijileriniň, aragatnaşyk ulgamlarynyň iri gurluşyklarynyň gerimi dünýä ýaň salýar. 

 Ýurdumyzda bu ulgamdaky bitirilen beýik işleriň many-mazmuny, taryhy ähmiýeti dogrusynda gürrüň gozgalanda Gahryman Arkadagymyzyň jöwher paýhasyndan dörän «Ömrümiň manysynyň dowamaty», «Türkmenistanyň elektroenergetika kuwwaty» atly kitaplaryna ýüzlenmek aýratyn ýakymlydyr. Gahryman Arkadagymyz golaýda çap edilen «Ömrümiň manysynyň dowamaty» atly kitabynda: «Türkmenistanyň Döwlet energetika instituty ýurdumyzyň çalt depginlerde ösýän energetikasy, senagaty üçin bilimiň öňdebaryjy usullary esasynda ýokary hünärli işgärleri taýýarlamak maksady bilen döredildi. Elektrik energiýasy ykdysadyýetimiziň ähli ulgamlaryny ösdürmek üçin iň esasy binýatlaýyn zerurlyk bolup durýar. Institutyň ýaşlary bilen duşuşykda elektrik energiýasy, energetika ulgamy, onuň şu güni, geljekki mümkinçilikleri barada gürrüň berdim. Ýaşlaryň ruhy we beden taýdan sagdynlygy, hünärli, kämil şahsyýet bolmagy, döredijilik ukyby, pikirlenmek başarnygy jemgyýetimiziň kämilleşmegine hem-de döwletimiziň ösüşine uly itergi berýän güýçdür» diýip belläp geçýär. Gahryman Arkadagymyzyň beýik ynamyny ödemek üçin institutymyzda professorlardyr mugallymlaryň agzybirlikli zähmetiniň netijesinde öňdebaryjy tehnologiýalaryň, tejribeleriň esasynda döwrebap bilimlere eýe bolan hünärmenleri taýýarlamak babatda möhüm işler üstünlikli alnyp barylýar. Talyplarymyz halkara derejesinde, ýurdumyzyň çäginde geçirilýän dürli bäsleşiklerde öňdebaryjy orunlary eýeleýär.  

Häzirki wagtda Aşgabatda, Ahalda, Balkanabatda, Lebapda, Daşoguzda we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda dünýäniň öňdebaryjy enjamlary, tehnologiýalary bilen üpjün edilen täze kuwwatly elektrik stansiýalary hereket edýär. 

  Marydaky Döwlet elektrik bekediniň çäginde 1574 megawatt kuwwaty bolan ýurdumyzda ilkinji garyşyk bug-gaz elektrik bekedi türkmen elektroenergetikasynyň eksport mümkinçilikleriniň artdyrylmagyna, düzüminiň mundan beýläk-de ösüşine gönükdirilendir. Bu ýerde ABŞ-nyň dünýä belli «General Electric» kompaniýasynyň dört gaz we iki bug turbinalary oturdylandyr. Onuň esasy aýratynlygy elektrik öndürmek üçin ýangyç hökmünde diňe bir tebigy gaz däl, eýsem, bug hem ulanylýar.  

Bu ýerde suw gyzdyrylyp, buga öwrülýär. Soňra bolsa ýokary basyş bilen bug turbinasyna geçirilip, ony aýlanmaga mejbur edýär. Netijede, bug turbinasy bilen toguň generatoryny baglanyşdyrýan rotor hem aýlanýar. Şeýlelikde, elektroenergiýanyň goşmaça mukdary işlenip çykarylýar. Desgada ýangyç hökmünde ulanylýan tebigy gazyň harçlanmasy üzül-kesil azalýar. Bug-gaz elektrik stansiýalary diňe bir ykdysady babatda bähbitli bolman, ekologiýa babatda hem amatlydyr. Çünki ýangyjyň ýanmagyndan emele gelýän, adatça, atmosfera zyňylýan galyndylar bu ýerde goşmaça elektrik energiýasyny öndürmeklige harçlanýar. 

Döwrebap paýlaýjy elektrik beketleriniň onlarçasynyň gurulmagy bilen, paýtagtymyzyň, beýleki şäherleriň we ilatly ýerleriň energiýa üpjünçilik hem-de yşyklandyryş ulgamlary täzelenildi. Bu ulgamda geçirilýän giň gerimli işler ýurdumyzda her ýyl gurulýan iri senagat toplumlaryny we köpsanly durmuş maksatly desgalary elektrik energiýasy bilen durnukly üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, elektrik energiýasyny goňşy döwletlere hem ibermäge mümkinçilik berýär. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamyny çekmegiň taslamasy hem şolaryň iň möhümleriniň biridir. Köp ýyllaryň dowamynda   Türkmenistan parahatçylykly durmuşy gurmakda doganlyk owgan halkyna hemmetaraplaýyn ýardam berip gelýär. Ymamnazar — Andhoý we Serhetabat — Hyrat, Rabatkaşaň — Kalaýnau elektrik geçirijileriň gurulmagy munuň aýdyň subutnamasydyr. Şol ulgamlar goňşy döwletiň energetika düzüminiň möhüm bölegine öwrüldi. Bularyň ählisi tutuş sebitiň hem durmuş-ykdysady ösüşine oňyn täsirini ýetirýär. 

Türkmenistan häzirki wagtda energiýa serişdeleriniň möçberi we sebit derejeli ähmiýeti jähetden dünýäde giňden tanalýar. Türkmen energetika senagatynyň durnukly we ýokary depginlerde ösdürilmegi elektrik energiýasynyň eksportyny, ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň kuwwatyny artdyrmaga mümkinçilik berýär. Önümçilik pudagynyň batly depginler bilen döwrebaplaşdyrylmagy hem-de diwersifikasiýalaşdyrylmagy netijesinde ýurdumyzda strategik pudaklaryň, şol sanda energetika senagatynyň durnukly ösüşleri üpjün edildi. Çünki her bir edaradyr kärhananyň, önümçilik desgasynyň işiniň öňe ilerlemeginiň gönüden göni elektrik energiýa ulgamy bilen bagly bolup durýandygy hemmämize mälimdir. Berkarar Diýarymyzda dünýäde iň öňdebaryjy tilsimatlar, tehniki enjamlar bilen üpjün edilen täze elektrik beketleriniň, elektrik geçiriji ulgamlaryň, döwrebap transformator podstansiýalarynyň, paýlaýyş ulgamlary toplumlarynyň gurulmagy bu ugurdaky birnäçe wajyp wezipeleriň netijeli çözgüdini hem şertlendirdi. Milli ykdysadyýetiň we halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna giň gerimli mümkinçilikleri döretdi.  

Gahryman Arkadagymyzyň çuň parasaty bilen dörän, türkmen döwletiniň beýik ösüşlerini dabaralandyrýan, jahana ýaň salýan Arkadag şäheri bu gün elektrik energetikasynyň «akylly» tilsimatlarynyň howpsuzlygyny, ygtybarlylygyny, eşretini äleme äşgär edýär. Arkadag şäheriniň ýaşaýyş jaýlarynda «akylly» tehnologiýalar esasynda umumy gözegçilik ulgamy gurulýar, onuň kömegi bilen her bir ýaşaýjy öýüniň ýagdaýyna gözegçilik edip bilýär. Bu ulgam energiýa serişdelerine gözegçiligiň we dolandyryşyň awtomatik ulgamynyň (ESGDAU) hasaplaýjylaryny, metanyň syzyşynyň, suwuň syzyşynyň enjamyny, gaz we suw ýapýan nurbatlary, sazlaýjylary öz içine alýar. «Akylly öý» maksatnama üpjünçiligi energiýanyň sarp edilişine gözegçilik etmäge we heläkçilik barada habarnamany almaga mümkinçilik berýär.  

Arkadag şäherinde Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň «Arkadagenergo» önümçilik birleşigi korporasiýanyň «Döwletenergogözegçilik» kärhanasynyň Arkadag şäheri bölümi üçin ähli şertler döredilen täze edara binasynyň gurlup ulanylmaga berilmegi bu ugurdaky işleriň talabalaýyk alnyp barylmagyna mümkinçilik berýär. Arkadag şäherinde ähli binalarda «akylly» elektrik hasaplaýjy enjamlar gurnalan. Bu elektrik hasaplaýjylar elektrik energiýasynyň mukdaryny ölçemek we kesgitlemek, ölçeg netijelerini ýygnamak, saklamak, gaýtadan işlemek we geçirmek, öndürilen we sarp edilen elektrik energiýanyň möçberi barada maglumatlary emele getirmek ýaly amallary takyk ýerine ýetirýär. Şäheriň yşyklandyryjylarynyň, LED ýazgylarynyň, salgy ýazgylarynyň ýagtylygy, şuglalylygy, täsinligi köpleri haýran galdyrýar. Arkadag şäheri eziz Watanymyzyň beýik ösüşleriniň, türkmen ykdysadyýetiniň batly gadamlarynyň aýdyň dabaralanmasydyr. 

Goý, berkarar Diýarymyzy kuwwatly elektroenergetika ýurduna öwürýän Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, il-ýurt ähmiýetli beýik işleri rowaç bolsun!  

Serdar NAZAROW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň rektory, tehniki ylymlaryň kandidaty.

Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzy ösdürmek babatdaky toplanylan oňyn tejribe Türkmenistany kuwwatly döwlete öwürdi, dünýä tanatdy. Şunda milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösüşiniň ýurdumyzyň elektrik energetikasynyň kuwwatlyklarynyň yzygiderli artdyrylmagynyň zerurlygyny talap edýändigini nazarda tutup, Gahryman Arkadagymyzyň çuň parasaty bilen bu ugurda geçen sanlyja ýylyň içinde toplumlaýyn işler üstünlikli amala aşyryldy. Soňky ýyllarda pudagyň düzüminiň üsti Aşgabatda, Ahal, Balkan, Lebap we Daşoguz welaýatlarynda gurlan gazturbinaly elektrik beketleriniň birnäçesi bilen ýetirildi. Hemmämize mälim bolşy ýaly, Gahryman Arkadagymyzyň 2022-nji ýylyň sentýabrynda Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň talyplary we mugallymlary bilen taryhy duşuşygy boldy. Gahryman Arkadagymyz duşuşykda eden çuň mazmunly çykyşynda ýurdumyzyň elektroenergetikasynyň kemala gelmeginiň taryhy, ony döwrebaplaşdyrmak, alnyp barylýan döwlet syýasatynyň maksatlary hem-de wezipeleri, ykdysadyýetiň bu pudagynyň köpugurly döwrebap düzümlerini döretmek boýunça amala aşyrylýan beýik işler dogrusynda giňişleýin gürrüň berdi.

Azyk senagaty pudagyny ösdürmek hem-de ilatymyzy ýurdumyzda öndürilýän ýokary hilli azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek meseleleri hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hemişe üns merkezinde saklanýar. Ýurdumyzyň sebitlerini ösdürmek, oba hojalyk işleriniň barşy we bu ugra degişli beýleki meseleler Ministrler Kabinetiniň mejlisleriniň, iş maslahatlarynyň gün tertibine girizilýär. Döwlet Baştutanymyz 10-njy iýulda sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatynda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilmeginiň möhümdigini belledi hem-de geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlary möwsüme taýýarlamak, gowaça we şaly ekilen meýdanlarda geçirilýän ideg işleriniň, şugundyr ekişiniň öz wagtynda geçirilmegini gözegçilikde saklamak boýunça degişli tabşyryklary berdi. 

Arheologik maglumatlaryň tassyklamagyna görä, türkmen halky ekerançylygyň ilkinji medeniýetini esaslandyrypdyr. Halkymyz müňýyllyklaryň dowamynda topragy özleşdirmegiň hem-de bugdaýy ösdürip ýetişdirmegiň köpasyrlyk tejribesini toplapdyr. Çörege ähli döwürlerde-de maddy gymmatlyk hökmünde garalyp, ol bolçulygyň, rowaçlygyň nyşany hasaplanypdyr. Bugdaýyň bol hasylynyň ösdürilip ýetişdirilmegi türkmen topragynyň sahawatyny, saçaklarymyzyň berekedini, halkymyzyň abadançylygyny we ýurdumyzyň gülläp ösüşini alamatlandyrýar.  

Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 7-nji iýulynda geçirilen mejlisinde Balkan welaýatynyň edermen gallaçylarynyň döwlete bugdaý tabşyrmak boýunça meýilnamany üstünlikli berjaý edendikleri baradaky hoş habar aýdyldy. Häzirki wagtda galla hasylyny ýygnamak işi ýurdumyzyň beýleki sebitlerinde-de dowam edýär. Ýygnalan hasyl däne kabul ediş bölümlerinden ammarlara öz wagtynda we ýitgisiz daşalýar. Şunuň bilen bir hatarda, gowaça meýdanlaryna ideg etmek, ösdürilip ýetişdirilen ýeralmanyň, gök-bakja ekinleriniň hasylyny ýygnap almak, ony ilatymyza ýetirmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda ideg etmek işleri, Mary welaýatynda bolsa gant şugundyrynyň ekişi dowam edýär. 

Täze ykdysady gatnaşyklary kemala getirmek, oba hojalyk düzümleri üçin bäsdeşlik gurşawyny döretmek, ýer-suw serişdelerinden rejeli peýdalanmak, daşky gurşawy goramak, oba hojalyk ylmyny, hususan-da, tohumçylygy ösdürmek, täzeçil usullary, öňdebaryjy işläp taýýarlamalary giňden ornaşdyrmak obasenagat toplumynda durmuşa geçirilýän giň möçberli özgertmeleriň möhüm ugurlarydyr. Ýurdumyzyň oba hojalyk pudagyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek maksadyndan ugur alnyp, anyk çäreler durmuşa geçirilýär. Şunda däneçilik, pagtaçylyk bilen bir hatarda, maldarçylyk, guşçulyk, bagçylyk, üzümçilik, bakjaçylyk, balçylyk we beýleki ugurlar işjeň ösdürilýär. 

Diýarymyzda azyk howpsuzlygyny üpjün etmek maksady bilen, Howanyň üýtgemegi baradaky Milli strategiýanyň hem-de Milli tokaý maksatnamasynyň çäklerinde degişli çäreler durmuşa geçirilýär. Pudagyň öndürýän önümlerine bolan isleg hasaba alnyp, oba hojalyk önümçiligini howa şertlerine uýgunlaşdyrmak boýunça toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Türkmenistan bu ugurdaky halkara tagallalary goldamak arkaly degişli meseleleri çözmek üçin geljegi nazarlaýan deňeçer çözgütleri işläp taýýarlamakda işjeň orny eýeleýär. 

Azyk howpsuzlygyny berkitmek we azyk bolçulygyny üpjün etmek ýurdumyzyň ykdysady syýasatynyň möhüm ugurlarydyr. Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasy, onuň ýöriteleşdirilen edaralary, şol sanda guramanyň Azyk we oba hojalyk guramasy (FAO) bilen netijeli hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürýär. Ýeri gelende bellesek, ýurdumyz 2015-nji ýylda üçünji müňýyllygyň ösüş maksatlarynyň biri hökmünde azyk howpsuzlygyny üpjün etmek ulgamynda gazanan üstünligi üçin FAO-nyň ýörite baýragyna mynasyp bolupdy. 

Paýtagtymyzdaky hem-de welaýatlardaky söwda merkezleriniň we bazarlaryň tekjelerinde harytlaryň dürli görnüşleriniň bol bolmagy daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri, şol sanda azyk önümlerini öndürmek boýunça öňde durýan wezipeleriň üstünlikli çözülýändigine şaýatlyk edýär. Daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmegiň Döwlet maksatnamasynyň kabul edilmegi milli ykdysadyýetimiziň azyk senagaty pudagyny ösdürmegiň, halkymyzyň ýokary hilli we dürli görnüşli azyk önümlerine bolan isleglerini kanagatlandyrmagyň ýolunda wajyp ädime öwrüldi. 

Degişli maksatnamanyň çäklerinde oba hojalygynda we azyk senagatynda hem onlarça taslamalar durmuşa geçirilýär. Şunda öňde durýan sepgitlere ýetmekde döwletdir işewürlik tagallalarynyň birleşdirilmegini öz içine alýan döwlet we hususy taraplaryň hyzmatdaşlygyna möhüm orun berilýär. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň görkezmeleri esasynda ýurdumyzyň her bir sebitinde iri maldarçylyk hem-de guşçulyk toplumlarynyň gurluşyklary alnyp barylýar. Iýmlik ekinleri ekmekden, iýmlik goşundylary öndürmekden we almakdan başlap, eti, ýarym fabrikatlary satmak üçin taýýar görnüşe getirmäge çenli bolan ähli işlerde bökdençligiň bolmazlygyny üpjün etmek täze gurulýan kärhanalaryň häsiýetli aýratynlygydyr. 

Ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň hereket edýän netijeli önümçilik ulgamy, bir tarapdan, öndürilýän önümleriň hilini ýokarlandyrmaga, beýleki bir tarapdan bolsa kärhanalaryň düşewüntliligini artdyrmaga mümkinçilik berýär. Ýyladyşhanalar şäherleriň we obalaryň ilatyny ýylboýy gök önümler bilen üpjün edýär. Ýurdumyzyň kärhanalarynda gaplanan miweleriň, gök önümleriň, şireli miwe suwlarynyň, dürli görnüşli aş, çörek we konditer önümleriniň önümçiligi ýola goýuldy. Ähli işleri awtomatlaşdyrylan täze sowadyjy ammarlar guruldy we gurulýar. Azyk önümleri saklanylýan döwrebap ammarlar ýörite enjamlar, ýükleýji-düşüriji tehnikalar, göteriji gurallar bilen enjamlaşdyrylandyr. 

Zähmetiň ýokary derejede mehanizasiýalaşdyrylmagy hem-de awtomatlaşdyrylmagy oba hojalyk önümçiliginiň netijeliligini ýokarlandyrmagyň esasy şerti bolup durýar. Oba ýerlerinde işçi hünärleriniň derejesini we abraýyny ýokarlandyrmak üçin degişli çäreler geçirilýär, ýaş hünärmenler höweslendirilýär, ilatyň iş orunlary bilen üpjünçiligi gowulandyrylýar. 

Obasenagat toplumynyň inženerçilik-tehniki üpjünçilik meseleleri innowasion esasda çözülýär, şol sanda iň täze kysymly tehnikalar satyn alnyp, olar ýurdumyzyň toprak-howa şertlerine laýyk gelýär. Türkmen ekerançylary dünýäniň öňdebaryjy oba hojalyk tehnikalaryny öndüriji kompaniýalary bilen işjeň hyzmatdaşlyk edýärler. Şolaryň hatarynda ýurdumyzyň öňden gelýän ygtybarly hyzmatdaşlary bolan «John Deere» we «CLAAS» kompaniýalary bar. 

Himiýa senagatynda hem ýokary görkezijiler gazanylýar. Ýurdumyzyň oba hojalyk pudagy mineral dökünler bilen üpjün edilýär. Önümçilige işjeň ornaşdyrylýan öňdebaryjy tehnologiýalar hem-de ylmy işläp taýýarlamalar ata-babalarymyzyň köpasyrlyk ekerançylyk tejribesi bilen utgaşdyrylýar. Munuň özi oba hojalyk pudagynyň mümkinçiliklerini artdyrmak üçin berk binýady emele getirýär. 

Oba zähmetkeşlerine döwlet tarapyndan dürli ýeňillikleriň, şol sanda önümçilik harajatlarynyň peseldilmegine gönükdirilen mümkinçilikleriň döredilýändigini bellemek gerek. Şol ýeňillikler «Oba hojalygyny ösdürmegi döwlet tarapyndan düzgünleşdirmek hakynda», «Däneçilik hakynda», «Pagtaçylyk hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary, beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalary, döwlet Baştutanymyzyň degişli Kararlary bilen berkidilendir. Döwlet tabşyryklary esasynda oba hojalyk önümlerini öndürmek boýunça şertnamalaýyn borçnamalaryň ýerine ýetirilmegini üpjün edýän ekerançylara ýer bölekleriniň uzak möhletleýin kärendesine berilmegi, oba hojalyk paýdarlar jemgyýetleriniň döredilmegi diňe bir hususy ýerden peýdalanýanlaryň däl, ýer eýeleriniň, netijeli işleýän daýhan hojalyklarynyň we birleşikleriniň kemala gelmegine-de ýardam berýär. Obada bazar gatnaşyklarynyň kemala gelmegine gönükdirilen hojalygy ýöretmegiň täze usullaryna geçilmegi bazarlary ýurdumyzda öndürilýän dürli görnüşli önümler bilen üpjün etmäge, obasenagat toplumynyň eksport kuwwatyny artdyrmaga mümkinçilik berýär. 

Hormatly Prezidentimiziň durmuş-ykdysady strategiýasynda obasenagat toplumyny hem-de beýleki pudaklary okgunly ösdürmegiň möhüm şerti bolan suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagyna, daşky gurşawyň goralmagyna, halkymyzyň amatly ýaşaýyş-durmuş şertleriniň üpjün edilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. 

Häzirki wagtda suw hojalygy pudagynyň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli berkidilýär. Bu ulgamyň tehniki taýdan gaýtadan enjamlaşdyrylmagyna iri möçberli maliýe serişdeleri gönükdirilýär, ähli welaýatlarda täze gidrotehniki desgalar yzygiderli ýagdaýda ulanmaga berilýär. Suw hojalyk toplumynda geçirilýän giň gerimli özgertmeler ylmy işläp taýýarlamalaryň, innowasion tehnologiýalaryň üstünlikli durmuşa ornaşdyrylýandygynyň we Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bu pudagyň ösdürilmegine aýratyn üns berilýändiginiň aýdyň mysalydyr. 

Ýurdumyzyň dag etegindäki sebitlerde sil suwlaryny ýygnamak üçin niýetlenen suw howdanlaryna aýratyn orun degişlidir. Olar sil suw akymlarynyň ýetirýän zyýanynyň öňüni almaga, ýygnanan suwy ilatyň hojalyk zerurlyklary, ýagny ekerançylyk, üzümçilik we agaç nahallary ekilen meýdanlary suwarmak üçin peýdalanmaga mümkinçilik berýär. Welaýatlarda-da suw howdanlary guruldy we gurulýar. Olar suw akymlarynyň bellenilen ugurlar boýunça bökdençsiz geçirilmegini üpjün edýär. Suw hojalygynda häzirki zaman, ekologik taýdan kämil tehnologiýalar ornaşdyrylýar, suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagyna gözegçiligi ýokarlandyrmak üçin degişli çäreler amala aşyrylýar. 

Şunda iri möçberli milli taslamanyň amala aşyrylmagy — Garagum sährasynyň jümmüşinde täsin «Altyn asyr» Türkmen kölüniň döredilmegi aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Ynsan eli bilen kemala gelýän, örän çylşyrymly gidrotehniki ulgam bolan bu suw howdanynyň döredilmegi möhüm ekologik, ykdysady we durmuş meselelerini üstünlikli çözmäge, Türkmenistanyň çäklerinde hem, tutuş Merkezi Aziýa sebitinde hem uzak möhletleýin ekologik abadançylygy üpjün etmek wezipesiniň üstünde netijeli işlemäge mümkinçilik berýär. 

Türkmenistan suw serişdelerini rejeli peýdalanmak, serhetüsti suwlary peýdalanmak meseleleri boýunça oňyn hyzmatdaşlygy ösdürmek ugrunda yzygiderli çykyş etmek bilen, bu ulgamda möhüm başlangyçlary öňe sürýär. Olarda halkara hukuk kadalaryna hem-de sebitiň ähli döwletleriniň bähbitleriniň doly hasaba alynmagyna aýratyn üns berilýär. Biziň ýurdumyzyň 2012-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň Serhetüsti suwlary hem-de halkara kölleri peýdalanmak we goramak hakynda Konwensiýasyna goşulmagy bu ugurdaky ähmiýetli ädim boldy. Bu babatda «Altyn asyr» Türkmen köli, hakykatdan-da, innowasion häsiýetli taslama bolup, ýurdumyzyň dünýäniň suw serişdelerini we daşky gurşawy goramak bilen baglanyşykly ählumumy meseleleriniň oňyn çözülmegine uly goşant goşýandygynyň subutnamasydyr. Ol Türkmenistanyň BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň Helsinki konwensiýasynyň hem-de bu ugurdaky beýleki halkara ylalaşyklaryň kadalaryny üýtgewsiz berjaý edýändigini tassyklaýar. 

Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek boýunça öňde goýlan wezipeleri mundan beýläk-de üstünlikli çözmek maksady bilen, milli ykdysadyýetimiziň azyk senagaty pudagynyň okgunly ösdürilýändigini, öndürilýän önümleriň möçberiniň artdyrylýandygyny hem-de hiliniň ýokarlandyrylýandygyny, olaryň görnüşleriniň giňeldilýändigini ynam bilen aýtmak bolar. Ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň hil taýdan täze derejä çykarylmagy halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň üpjün edilmeginiň, Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň bähbidine amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeleriň esasy maksatlarynyň biridir. 

(TDH)

Dana halkymyz nesil terbiýesine hemişe iňňän uly üns berip, bu mesele dogrusynda yzygiderli aladalanypdyr. “Çaga eziz, edebi ondanam eziz” diýen pähime uýan ata-babalarymyzyň nesil terbiýesi hakyndaky aladasy hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň birine öwrüldi. Ýaş nesliň bilim-terbiýesine örän uly ähmiýet berilmegi tötänden däldir. Çünki, bagtyýar ertirimiziň aladasy şu günden başlanýar. 

Ajap eýýamymyzyň beýleki ýyllarynda bolşy ýaly, Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylymyzda-da ösüp gelýän nesle durnukly bilim, döwrebap terbiýe bermekde uly işler amala aşyrylýar. Bilim ulgamynda durmuşa geçirilýän düýpli özgertmeler ýaş nesle bilim-terbiýe bermegiň hilini dünýä ülňüleriniň derejesine ýetirilmeginde örän uly ähmiýete eýe boldy. Şol özgertmeler Garaşsyz, Bitarap döwletimiziň ylym-bilim edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň döwrebaplaşdyrylmagyna mümkinçilik berdi. Bilim ulgamynyň sanlylaşdyrylmagynda bitirilen we bitirilýän işler giňden ýaýbaňlandyryldy. Kämil ulgamyň ornaşdyrylmagy ýaş nesle bilim we terbiýe bermekde has ýokary netijeleriň gazanylmagyna giň ýol açdy. Bilim işgärleriniň iş we durmuş şertleriniň gowulandyrylmagy olaryň şahsy jogapkärçiliklerini ýokarlandyrdy. 

Mälim bolşy ýaly, islendik özgertmäniň ýokary netijesi döwrebap kanunçylyga bagly bolup durýar. Şonuň üçinem ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynyň kanunçylyk-hukuk binýady özgerýän döwrümiziň talaplaryna laýyklykda kämilleşdirildi. Soňky ýyllarda döwlet Baştutanymyzyň taýsyz tagallalary bilen täze mekdepleriň, çagalar baglarynyň döwrebap binalary gurlup, ulanmaga berilýär. Şol bilim edaralarynda bolsa, ösüp gelýän nesle bilim-terbiýe bermekde has ýokary netijeler gazanylýar. Şu tagallalaryň hemmesi hormatly Prezidentimiziň abadan ertirimiziň ylymly-bilimli, giň gözýetimli, zähmetsöýer, halal, ruhubelent ýaşlaryny kemala getirmäge gönükdirilendir. Şeýle bähbitli alada goşantly bolmagyň bilim işgärleri üçin şahsy jogapkärçiligem ýokary welin, guwançly taraplary tutanýerli zähmete ruhlandyrýar. 

Arkadagly Serdarymyzyň parasatly ýolbaşçylygynda ata Watanymyzyň bagtyýar geljegimize tarap gadamlary barha batlanýar. Şeýle aýdyň ýolumyzda türkmen iline Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda--da uly üstünlikleriň hemrasy bolýandygy täze sepgitlere ruhlandyrýar. 

 Döwran HAPBAÝEW. 

 Wekilbazar etrabyndaky 23-nji orta mekdebiň müdiri, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputaty.

Türkmenbaşy şäherindäki Halkara deňiz porty Aziýa hem-de Ýewropa ýurtlarynyň arasyndaky ykdysady we söwda hyzmatdaşlygyny hil taýdan täze derejä çykarmaga uly goşant goşýar. Bu deňiz portunyň milli ykdysadyýetimiziň, şeýle-de tutuş sebitiň ösüşinde eýeleýän orny möhüm ähmiýete eýedir. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe deňiz we derýa ulgamy hem düýpli ösüşleri başdan geçirýär. Şunda «Türkmendeňizderýaýollary» agentliginiň «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetinde bitirilýän işler has-da buýsandyryjydyr. Häzir bu zawodyň hyzmatlaryna daşary ýurtlarda hem uly gyzyklanma bildirilýär.  

Ulag pudagyny döwrebaplaşdyrmak hem-de oňa öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak ata Watanymyzy durmuş-ykdysady we ylmy-tehniki taýdan ösdürmekde derwaýys wezipeleriň biri hasaplanýar. Bu ugurda «Türkmendeňizderýaýollary» agentliginiň tabynlygyndaky edara-kärhanalarda, şeýle hem «Deňiz söwda floty» ýapyk görnüşli, «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetleriniň düzümlerinde alnyp barylýan işler özüniň giň gerimi bilen tapawutlanýar. 

Gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody ýylda 10 müň tonna polady işläp, 4 — 6 gämini gurmaga niýetlenendir. Mundan başga-da, bu ýerde 2 müň tonna polady işlemek arkaly, ortaça, 20 — 30 sany kiçi we orta göwrümli gämileriň abatlaýyş we bejeriş işlerini ýerine ýetirmäge doly mümkinçilik bar. Döwrebap tehnologiýalar ornaşdyrylan zawodda gämi dizaýny, taslama dolandyrylyşy, üpjünçilik, bejeriş, önümçilik, tehniki hyzmat ediş, hil we zähmet howpsuzlygy, bug gazanlary hem-de kompressorlar bilen bagly işler utgaşykly alnyp barylýar. Dürli görnüşli gämileri, nebit tankerlerini, deňiz platformalaryny, tirkeg gämilerini, katerleri, şeýle hem halk hojalygynyň senagat pudaklary üçin demirden dürli gurluşlary, taýýar önümleri, enjamlary, gurallary ýasamak, göwrümli demir listlerini işlemek, olary posdan arassalamak, ýylmamak we reňklemek, dürli senagat pudaklarynda, ýyladyşhanalarda giňden peýdalanylýan radiatorlary taýýarlamak hem-de ýurdumyzyň suw howdanlarynyň göwrümini giňeltmekde, iri akabalaryň suw geçirijiligini ýokarlandyrmakda ulanylýan dürli kysymly läbik sorujylar babatdaky işler berjaý edilýär. Munuň üçin bu ýerde zähmet çekýän hünärmenler ähli zerur şertler bilen üpjün edilipdir. Şeýle bolansoň ýerine ýetirilýän işler halkara hil ülňülerine hem laýyk gelýär.  

Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna gelýän konteýnerleri buýrujylaryň sargytlary esasynda abatlamak, kebşirlemek, reňklemek, deňiz giňişliginde ýük daşaýan, ýolagçy gatnadýan, beýleki işlerde ulanylýan gämileri we ýüzüji serişdeleri tehniki taýdan gözden geçirmek işleri-de üstünlikli alnyp barylýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň başyndan bäri «Deňiz söwda floty» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň «Çarlak», «Almaz» ýolagçy gämilerinde, nebit önümlerini daşaýan «Kenar» gämisinde, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň «Aýdak» tirkeg gämisinde, «Nurly tolkun» hususy kärhanasynyň «Nurana» ýolagçy hem-de «Blue Marine» daşary ýurt kompaniýasynyň «Topaz Glory» tirkeg gämisinde ýeňil abatlaýyş işleri geçirilip, sargytlar öz wagtynda we ýokary hilli ýerine ýetirildi. 

Degişli ugurlarda bilim alýan talyplaryň zawodyň abatlaýyş, bejeriş bölümlerinde okuw-önümçilik tejribeliklerini geçmegi hem oňat ýola goýlupdyr. Bu bolsa ýaş nesliň döwrebap bilim almagy we zähmet çekmegi babatda edilýän tagallalaryň guwandyryjy netijesidir.  

Hojaberdi BAÝRAMOW

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýan «Açyk gapylar» hem-de giň hyzmatdaşlyk syýasaty syn berilýän aýda ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň aýry-aýry döwletleriň we abraýly guramalaryň wekilleri bilen geçiren syýasy geňeşmelerinde, ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn görnüşdäki köp sanly duşuşyklarynda, sergilerde, işewürlik maslahatlarynda, medeni çärelerde öz beýanyny tapdy. Gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlar bilen ýola goýlan netijeli dialog Garaşsyz Türkmenistanyň ählumumy bähbitlere laýyk gelýän hyzmatdaşlygy giňeltmegi we çuňlaşdyrmagy maksat edinýändigini aýdyň görkezdi. 

Özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlary 1-nji iýunda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowanyň ýurdumyza iş sapary bilen gelen Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Helga Şmid bilen geçiren duşuşyklarynyň esasy mowzugy boldy. Bellenilişi ýaly, guramanyň Aşgabatdaky merkeziniň täze binasynyň açylmagy Türkmenistanyň we ÝHHG-niň uzak möhletleýin gatnaşyklary mundan beýläk-de berkitmäge çalyşýandyklarynyň subutnamasy boldy. 

1-nji iýunda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky türkmen-fin geňeşmeleri geçirildi. Onuň barşynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda, halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň, ÝB-niň, ÝHHG-niň çäklerinde netijeli özara gatnaşyklary ösdürmegiň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Geçen aýyň başynda Ermenistan Respublikasynda geçirilen Türkmenistanyň Medeniýet günleri iki ýurduň arasyndaky medeni-ynsanperwer gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek üçin möhüm binýat boldy. Onuň çäklerinde ýurdumyzyň sungat ussatlarynyň konserti, türkmen halkynyň taryhyna, özboluşly däp-dessurlaryna, Gündogaryň akyldary we görnükli şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna, Watanymyzyň häzirki döwürde ýeten sepgitlerine bagyşlanan amaly-haşam we şekillendiriş sungaty eserleriniň sergisi guraldy. 

2-nji iýunda Çolpon-Ata şäherinde (Gyrgyz Respublikasy) geçirilen “Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” formatyndaky ýokary derejeli sammite Ýewropa Geňeşiniň Başlygy Şarl Mişel, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň Prezidentleri hem-de Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary gatnaşdylar. Sammitde Merkezi Aziýa we Ýewropa Bileleşigine agza döwletleriň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryna, şol sanda, üstaşyr ulag, sanlylaşdyrma, daşky gurşawy goramak, serhet howpsuzlygy, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna garşy göreşmek, bilim, medeniýet, syýahatçylyk ulgamlaryndaky meselelere garaldy. 

5-nji iýunda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-ýapon hem-de ýapon-türkmen komitetleriniň başlyklarynyň sanly ulgam arkaly geçirilen duşuşygynda ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça komitetleriň bilelikdäki mejlisiniň Teswirnamasynda görkezilen taslamalary durmuşa geçirmegiň mümkinçiliklerine seredildi. 

Şol gün Duşenbe şäherinde (Täjigistan Respublikasy) geçirilen Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň (AHHG) müdiriýetiniň nobatdaky mejlisine we AHHG-nyň döredilmeginiň 30 ýyllygyna bagyşlanyp, «Merkezi Aziýa: güýçli sebitleýin institut arkaly durnukly geljege tarap» atly halkara maslahata Türkmenistanyň, Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň we Özbegistan Respublikasynyň wekiliýetleri, AHHG-nyň Ýerine ýetiriji komitetiniň agzalary, şeýle-de onuň düzüm birlikleriniň wekilleri gatnaşdylar. Mejlisde Aral deňziniň sebitindäki ýurtlara kömek bermek boýunça Hereketleriň maksatnamasynyň taslamalarynyň durmuşa geçirilişi, AHHG-nyň guramaçylyk gurluşyny we şertnama-hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça iş toparynyň alyp baran işleriniň netijeleri, guramanyň 30 ýyllygyna bagyşlanan ýubileý çäreleriniň guramaçylygy we geçirilişi bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Mejlisiň jemleri boýunça AHHG-nyň müdiriýetiniň birnäçe çözgütlerine gol çekildi. 

Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä güni mynasybetli 5-nji iýunda Türkmenistanyň Oba hojalyk toplumynyň edara binasynyň uly mejlisler zalynda “Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda daşky gurşawy goramak boýunça gazanylan üstünlikler we bu ugurda halkara hyzmatdaşlyk” atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. 

5-6-njy iýunda Tbilisi şäherinde (Gruziýa Respublikasy) geçirilen Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-gruzin toparynyň dördünji mejlisiniň çäklerinde ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ýokary derejesi bellenildi we iki ýurduň arasyndaky köptaraplaýyn gatnaşyklary söwda-ykdysady, ulag-logistika, energetika, medeni-ynsanperwer, ylym-bilim ulgamlarynda, şol sanda maýa goýum, oba hojalygy, sport, syýahatçylyk ugurlarynda mundan beýläk-de ösdürmegiň ugurlary kesgitlenildi. Duşuşygyň jemleri boýunça Teswirnama gol çekildi. 

4 — 7-nji iýunda Türkmenistanyň wekiliýetiniň Rim şäherine (Italiýa Respublikasy) amala aşyran iş saparynyň maksady türkmen medeniýetine degişli mirasy halkara jemgyýetçilikde ýaýbaňlandyrmakdan, gaýtalanmajak taryhy, arheologik we etnografik gymmatlyklaryň sergisini guramakdan ybarat boldy. Saparyň barşynda Italiýanyň medeniýet ministri, Rim şäheriniň häkimi bilen duşuşyklar geçirildi. Olarda iki ýurduň arasynda medeni-ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmegiň meseleleri, şol sanda Italiýada Türkmenistanyň täsin taryhy gymmatlyklarynyň sergisini geçirmek üçin netijeli ädimler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

7-nji iýunda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Atom energiýasy boýunça halkara agentligiň (IAEA) Türkmenistan üçin Çarçuwaly maksatnamasyny taýýarlamak bilen bagly mejlis geçirildi. Onda ýakyn ýyllarda Atom energiýasy boýunça halkara agentligiň ýurt boýunça maksatnamasynyň deslapky taslamasynda görkezilen hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary maslahatlaşyldy. 

7-8-nji iýunda Türkmenistanyň wekiliýeti Soçi şäherinde (Russiýa Federasiýasy) geçirilen Ýewraziýa hökümetara geňeşiniň we Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Hökümet Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlislerine, 3-nji Ýewraziýa kongresiniň, GDA-nyň we Ýewraziýa ykdysady bileleşiginiň 2-nji ýaşlar forumynyň işine gatnaşdy. Bu çäräniň çäklerinde “Ýewraziýa — biziň öýümiz” atly sergi guraldy. Sergide ýurdumyzyň birnäçe ministrlikleriniň, pudak edaralarynyň önümleri görkezildi. 

8-nji iýunda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Wengriýanyň Premýer-ministri Wiktor Orban bilen geçiren duşuşygynda türkmen-wenger hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

8-nji iýunda BMG-niň Türkmenistandaky agentlikleriniň hem-de bu guramanyň sebitleýin düzümleriniň ýolbaşçylary bilen sanly ulgam arkaly duşuşykda Birleşen Milletler Guramasy bilen dürli ugurlarda, şol sanda durnukly ösüş, sanlylaşdyrma, durnukly ulag, howanyň üýtgemegi we daşky gurşawy goramak, milli medeni mirasy gorap saklamak, bilim, saglygy goraýyş ulgamyna iň gowy tejribeleri girizmek we ornaşdyrmak boýunça meseleleriň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy. 

12-nji iýunda Daşary işler ministrliginde geçirilen ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisinde Türkmenistanyň milli gymmatlyklaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça geçirilen bilelikdäki işlere aýratyn üns berildi. 

Şol gün Ylymlar güni mynasybetli “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylym, tehnika we innowasion tehnologiýalar” atly halkara ylmy maslahat geçirildi. 

Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýy we geljegi 12-13-nji iýunda Mejlisde we Daşary işler ministrliginde ÝHHG-niň Milli azlyklaryň işleri boýunça Ýokary komissary Kaýrat Abdrahmanow bilen geçirilen pikir alyşmalaryň esasy mazmunyny düzdi. 

12-nji iýunda Daşary işler ministrliginde ÝUNESKO-nyň Tährandaky klaster edarasynyň direktory Golda El-Huri bilen geçirilen duşuşykda öňde durýan bilelikdäki taslamalar we çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy.  

13 — 16-njy iýunda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda dünýä halklarynyň saz sungatyna, milli medeniýeti gorap saklamaga, wagyz etmäge bagyşlanan “Awaza — 2023” atly halkara tans we folklor festiwaly hem-de “Folklor döredijiliginiň we halk tansynyň dessurlary” atly halkara ylmy-amaly maslahat geçirildi. 

19-njy iýunda Daşary işler ministrliginde Birleşen Milletler Guramasynyň Taslama hyzmatlary boýunça müdirliginiň (ÝUNOPS) Awstriýadaky köp ýurtly edarasynyň direktory hanym Freýa fon Grote bilen geçirilen duşuşykda halkara gün tertibiniň giň ugurlary boýunça Türkmenistan bilen BMG-niň özara gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmegiň geljekki mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Türkmen wekiliýetiniň gatnaşmagynda 19-20-nji iýunda Nýu-Ýorkda Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça ýokary derejeli hepdeligiň çäreleriniň çäklerinde BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary, Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça müdirliginiň ýolbaşçysy Wladimir Woronkow, şeýle-de BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasarynyň kömekçisi, BMG-niň Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça komitetiniň Ýerine ýetiriji müdirliginiň Ýerine ýetiriji direktory Natalýa German bilen ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi. Duşuşyklarda ýurdumyzyň häzirki döwrüň meselelerini çözmek üçin BMG we bu guramanyň hyzmatdaşlary bilen özara gatnaşyklary dowam etdirmäge taýýardygy nygtaldy. 

19-njy iýunda ýurdumyzda iş sapary bilen bolan Ýewropa parlamentiniň Merkezi Aziýa ýurtlary we Mongoliýa boýunça wekiliýetiniň ýolbaşçysy Tomaş Zdehowskiý bilen Mejlisde hem-de Daşary işler ministrliginde geçirilen duşuşyklarda parlamentara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň biri boldy. 

20-nji iýunda Türkmenistanyň we Ysraýyl Döwletiniň daşary işler ministrleriniň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň dowamynda taraplar iki ýurduň işewürler birleşikleriniň arasynda göni gatnaşyklary ýola goýmak esasynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek barada pikir alyşdylar. 

Şol gün Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Magtymguly adyndaky Dil, edebiýat we milli golýazmalar institutynda Eýran Yslam Respublikasynyň Beýik ruhy lideri Aýatolla Ali Hameneýiniň türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa iberen “Magtymguly Pyragynyň goşgular diwanynyň” iki jiltlik ýygyndysynyň sowgat hökmünde gelip gowuşmagyna bagyşlanan dabaraly maslahat geçirildi. 

Şeýle hem şol gün Aşgabatda utgaşykly görnüşde “Sebitde suw baýlyklaryndan tygşytly peýdalanmak boýunça çäreler üçin maliýe we maýa goýum goldawy” atly maslahat geçirildi. Maslahatyň netijesinde Jemleýji Beýanat kabul edildi. 

21-nji iýunda Nýu-Ýork şäherinde Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky hemişelik wekilhanasynda Türkmenistan bilen Trinidad we Tobago Respublikasynyň arasynda diplomatik gatnaşyklary ýola goýmak hakynda Bilelikdäki Beýannama gol çekildi. 

21-22-nji iýunda Türkmenistanyň wekiliýetiniň Abu-Dabi şäherine amala aşyran saparynyň dowamynda Anwar Gargaş adyndaky Diplomatik akademiýanyň (BAE) Baş direktory Nikolaý Mladenow hem-de akademiýanyň mugallymlary bilen duşuşyk geçirildi. Onuň dowamynda akademiýanyň usulyýet we okuw maksatnamasy, ylmy-barlag, neşirýat, ylmy-amaly işleri barada maglumat berildi. 

Türkmen wekiliýetiniň Birleşen Arap Emirliklerine amala aşyran saparynyň çäginde ýurduň Strategik ylmy-barlag we işläp taýýarlamalar merkeziniň baş direktory, BAE-niň daşary işler ministriniň halkara gatnaşyklary ösdürmek boýunça kömekçisi bilen geçirilen gepleşiklerde dostlukly döwletara gatnaşyklara, abraýly halkara guramalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlyga ygrarlylyk tassyklanyldy. 

23-nji iýunda Daşary işler ministrlikleriniň arasynda geçirilen türkmen-italýan we türkmen-litwa geňeşmelerinde hyzmatdaşlygy syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlar, şeýle hem halkara düzümleriň ugurlary boýunça giňeltmegiň geljekki mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

24 — 28-nji iýun aralygynda ýurdumyzda TÜRKSOÝ-nyň döredilmeginiň 30 ýyllygyna bagyşlanyp, Türki döwletleriň Medeniýet hepdeligi geçirildi. Onuň çäklerinde folklor we tans toparlarynyň bilelikdäki çykyşlary, sazandalaryň, opera aýdymçylarynyň döredijilik konsertleri, fotosuratlaryň hem-de çagalaryň çeken suratlarynyň sergisi guraldy. 

26-njy iýunda Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň maslahatlar zalynda geçirilen “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri we Magtymguly Pyragy” atly halkara ylmy maslahatyň baş maksady Magtymgulynyň edebi mirasyny çuňňur öwrenmekden, wagyz etmekden, Gündogar halklarynyň diliniň we edebiýatynyň özara baglanyşygy boýunça ylmy barlaglara badalga bermekden ybarat boldy. 

27-nji iýunda Daşary işler ministrliginde Hytaýyň Milli nebitgaz korporasiýasynyň (CNPC) prezidenti Hou Siszýun bilen geçirilen duşuşykda ýangyç-energetika ulgamynda hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. 

28-nji iýunda Daşary işler ministrliginde Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça ýapon-türkmen komitetiniň başlygy we “Kawasaki Heavy Industries, Ltd” kompaniýasynyň Ýerine ýetiriji direktory hem-de Ýapon-türkmen parlamentara dostluk toparynyň sekretariatynyň başlygy bilen geçirilen duşuşyklarda türkmen-ýapon gatnaşyklarynyň hil taýdan täze derejä çykarylandygy bellenildi. Şol gün Daşary işler ministrliginde Wengriýanyň Milli Assambleýasynyň Başlygynyň orunbasary Lezsak Sandor bilen geçirilen duşuşykda syýasy-diplomatik we medeni-ynsanperwer ulgamlarda türkmen-wenger hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

28-nji iýunda Daşary işler ministrliginde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Husraw Noziri bilen geçirilen duşuşykda Türkmenistan bilen YHG-nyň arasynda söwda, ulag, maýa goýum, energetika, ekologiýa, oba hojalyk, syýahatçylyk we beýleki ugurlar boýunça özara gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmegiň mümkinçiliklerine seredildi. 

30-njy iýunda Arkadag şäherinde geçirilen şäherleriň häkimleriniň forumyna Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) Baş sekretary, “Türki dünýäniň medeni paýtagty” diýlip yglan edilen şäherleriň dolandyryş düzümleriniň ýolbaşçylary gatnaşdylar. Açylyş dabarasyna gatnaşanlar Arkadag şäheriniň «Asyryň şäheri» diýlip atlandyrylmaga mynasypdygyny bellediler. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar tarapyndan şäheriň gurluşyk, binagärlik, bezeg, logistika, tehnologik çözgütlerine, durmuş derejesine ýokary baha berildi. Şol gün Arkadag şäheriniň “Märkaw” myhmanhanasynyň mejlisler zalynda geçirilen “Akylly” şäher Arkadag” atly halkara maýa goýum forumynda daşary ýurt maýadarlarynyň, işewürleriň, halkara maliýe-bank düzümleriniň hem-de Türkmenistanyň döwlet edaralarynyň, ýurdumyzyň telekeçileriniň arasynda netijeli gatnaşyklaryň çäklerini giňeltmek meselelerine seredildi. Forumyň çäklerinde ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi. Şeýle hem birnäçe resminamalara, şol sanda eksport-import amallary, hyzmatlar ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça şertnamalara gol çekildi. 

30-njy iýunda Arkadag şäherinde utgaşykly görnüşde “Arkadag şäheri — sanly we “akylly” tehnologiýalaryň mekany” atly halkara ylmy maslahat geçirildi. Bu ägirt uly taslamanyň Türkmenistan üçin ähmiýeti we ony geljekde-de durmuşa geçirmek, tejribe alyşmak, “akylly” şäher konsepsiýasyny işjeň ösdürmek boýunça netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň mümkinçilikleri forumyň çäklerinde ara alnyp maslahatlaşylan esasy mesele boldy. Şol gün Arkadag şäherinde ýurdumyzda ilkinji “akylly” şäheriň açylmagyna bagyşlanan halkara mediaforum geçirildi. Mediaforuma gatnaşyjylaryň bellemeklerine görä, Arkadag şäheriniň açylmagy Türkmenistanyň ekologik wezipeleri çözmek we adamlaryň ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamaklary üçin oňaýly şertleri döretmek maksady bilen, şähergurluşyk taslamalaryna innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmakda öňdäki orny eýeleýändiginiň subutnamasydyr. 

Şeýle hem şol gün Daşary işler ministrliginde Hytaý Halk Respublikasynyň Şensi welaýatynyň Halk hökümetiniň gubernatory Çžao Gan bilen geçirilen duşuşykda dürli ulgamlarda gatnaşyklary giňeltmek barada pikir alşyldy. 

Geçen aýda Daşary işler ministrliginde Moldowa Respublikasynyň, Müsür Arap Respublikasynyň, Koreýa Respublikasynyň, Fransiýa Respublikasynyň, Slowakiýa Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň Türkmenistandaky täze bellenilen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileri kabul edildi. Duşuşyklaryň dowamynda Daşary işler ministrlikleriniň arasynda geňeşmeleri geçirmek, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary, şol sanda BMG, ÝB we beýleki halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Umuman, iýun aýynyň möhüm halkara wakalaryna berlen syn hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkymyzyň bagtyýarlygynyň we rowaçlygynyň, ählumumy abadançylygyň bähbidine alyp barýan daşary syýasat strategiýasyny durmuşa geçirmek boýunça ministrlikleriň we pudak edaralarynyň alyp baran işleriniň netijeli häsiýete eýedigini aýdyň görkezdi. 

(TDH)

Daşoguz şäherindäki açyk görnüşli «Şabat» hususy kärhanasynda aýranyň düzümi has baýlaşdyrylan görnüşi öndürilip başlandy. Welaýatyň azyk önümçiliginde mynasyp orun eýeleýän bu kärhanada häzirki zamanyň ösen isleglerine laýyk gelýän süýt önümleriniň 20-den gowrak görnüşi taýýarlanylýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň alty aýynda bu ýerde jemi 3 million manatlykdan gowrak dürli görnüşli önümler çykarylyp, munuň özi geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ösüş depgininiň ýokarydygyny görkezýär. Şanly ýylymyzyň her bir aýynda kärhana boýunça 500 müň manatlykdan gowrak süýt önümleri öndürilýär.  

Bazar gatnaşyklary şertlerinde hususylaşdyrylyp, açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine öwrülmegi bilen kärhananyň önümçilik ulgamlary düýpli täzelendi hem-de häzirki zamanyň ýokary isleglerine laýyk gelýän kämil tehnologiýalar bilen enjamlaşdyryldy. Şunda öndürilýän önümleriň hil we bezeg derejesine hem aýratyn üns berilýär. Netijede, owadan bezegli, göze gelüwli gaplara gaplanan mesge ýagy, dorag, gatyk, gaýmak, aýran ýaly süýt önümleri ýöriteleşdirilen söwda nokatlarynyň üsti bilen sarp edijilere satylyp, bu önümlere isleg barha artýar.  

Häzirki wagtda bolsa kärhananyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek, önümleri daşary ýurtlara eksport etmek wezipesini ýerine ýetirmek babatda degişli işler alnyp barylýar. 

Amanmyrat SAPAROW.

Lebap welaýat Azyk önümçilik birleşiginde pagta çigidini gaýtadan işlemegiň hasabyna alynýan azyk we hojalyk önümleriniň mukdary barha artýar. Muny önümçilik birleşiginde şu ýylyň başyndan bäri edilen işler hem aýdyň görkezýär. 

Birleşikde Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň başyndan bäri 25 müň tonna golaý çigit gaýtadan işlenilip, arassalanylmadyk pagta ýagynyň 3950 tonnasy öndürildi. Şeýle hem birleşige degişli kärhanada sarunyň 9850 tonna golaýy, harpygyň 6600 tonnadan gowragy, arassalanan pagta ýagynyň 3200 tonna golaýy öndürilip, alyjylara ýetirildi. Önümçilik birleşiginde eýýäm onlarça ýyl bäri hojalyk sabynynyň önümçiligi hem üstünlikli alnyp barylýar. Şu ýylyň geçen döwründe bu önümiň 78 tonnasy öndürildi. Sabyn welaýatyň çäginden daşgary, ýurdumyzyň beýleki sebitlerindäki söwda nokatlaryna hem iberilýär. 

Umuman, welaýat Azyk önümçilik birleşiginde edilen işiň manat hasabyndaky möçberi 37,5 million manada golaýlady. Şunda girdejiniň agramly böleginiň arassalanan pagta ýagynyň önümçiliginden gelýändigini nygtamak gerek. Gazanylýan zähmet ýeňişleri birleşigiň işgärleriniň agzybir zähmetiniň miwesi bolup, Kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasy tarapyndan olary höweslendirmek, durmuş taýdan goldamak işleri hem yzygiderli alnyp barylýar. Işgärlerimiziň arasynda göreldeli zähmeti bilen döwlet sylaglaryna mynasyp bolanlary hem bar. Önümçilik birleşiginiň işgärleri döredilýän döwrebap zähmet we ýaşaýyş şertleri üçin Gahryman Arkadagymyza, Arkadagly Serdarymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirýärler. 

Jennet ALTYÝEWA,

Lebap welaýatynyň Azyk önümçilik birleşiginiň Kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy.

Aşgabat, 10-njy iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary T.Atahallyýewiň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda we sebitlerde alnyp barylýan işleriň barşy bilen bagly meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Häkim welaýatyň ekin meýdanlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, ýygnalan bugdaý hasyly kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara öz wagtynda, ýitgisiz daşalýar. Geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm we tekizleýiş işleri talabalaýyk ýerine ýetirilýär. Welaýatyň gowaça ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar. Ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ekişine taýýarlyk görülýär. 

Şeýle hem häkim Oba milli maksatnamasyna, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda ýerine ýetirilmegi meýilleşdirilen gurluşyk işleri barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleri ýerine ýetirilende agrotehnikanyň kadalarynyň berjaý edilmeginiň möhümdigini belledi hem-de bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkiminiň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji J.Annaýew welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi. Hasabatda bellenilişi ýaly, şu günler ýygnalan hasyly galla kabul ediş bölümlerinden elewatorlara hem-de ammarlara daşamak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Gowaça ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehniki möhletlerde we ýokary hilli ýerine ýetirilýär. Şeýle hem geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm, tekizleýiş işleri talabalaýyk alnyp barylýar. 

Şu ýylyň güýz möwsüminde ýeralmanyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ekişine taýýarlyk görmek boýunça zerur çäreler durmuşa geçirilýär. Şunuň bilen bir hatarda, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan dürli maksatly desgalarda ýerine ýetirilýän gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, dowam edýän oba hojalyk işleriniň möhüm ähmiýetine ünsi çekdi hem-de onuň agrotehniki möhletlerde we ýokary hilli alnyp barylmagy babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň welaýatda ýerine ýetirilýän oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi. Bellenilişi ýaly, galla hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara wagtynda, ýitgisiz daşamak boýunça degişli işler geçirilýär. Şunuň bilen birlikde, şu günler welaýatyň ekin meýdanlarynda geljek ýylyň bugdaý hasyly üçin sürüm we tekizleýiş işleri ýerine ýetirilýär. Gowaça hem-de şaly ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar. Ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki ekinleriň güýz möwsüminde geçiriljek ekişine taýýarlyk işleri dowam edýär. 

Şeýle hem häkim welaýatda Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň alnyp barlyşy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, oba hojalyk işleri ýerine ýetirilende agrotehniki çäreleriň öz wagtynda we dogry berjaý edilmelidigini belledi hem-de bu ugurda alnyp barylýan işleriň guralyşyna örän jogapkärçilikli çemeleşmegi häkime tabşyrdy. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew häzirki wagtda welaýatda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, sebitiň galla meýdanlaryndan ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara öz wagtynda, ýitgisiz daşamak boýunça zerur işler ýerine ýetirilýär. Ekin meýdanlarynda geljek ýylyň galla hasyly üçin ekişe taýýarlyk işleri alnyp barylýar. Şunuň bilen birlikde, gowaça ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda geçirilýär. Welaýatda ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ekişine taýýarlyk görmek boýunça degişli çäreler alnyp barylýar. Şaly ekilen meýdanlarda ideg işleri dowam edýär. 

Mundan başga-da, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda gurlup ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan medeni-durmuş hem-de önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, oba hojalyk ekinlerine edilýän ideg işleriniň bellenen agrotehniki möhletlerde, ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň möhüm talap bolup durýandygyny belledi we häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew şu günler welaýatda alnyp barylýan oba hojalyk işleri barada hasabat berdi. Ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara daşamak işleri bellenen talaplara laýyklykda ýerine ýetirilýär. Geljek ýylyň galla hasyly üçin meýdanlarda sürüm we tekizleýiş işlerini öz wagtynda geçirmek boýunça zerur çäreler görülýär. Şunuň bilen bir hatarda, welaýatyň gowaça meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň ilatyny ýeralma we beýleki oba hojalyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça öňde goýan wezipelerinden ugur alnyp, ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki ekinleriň ekişine taýýarlyk işleri dowam edýär, gant şugundyrynyň ekişi meýilnama laýyklykda alnyp barylýar. Mundan başga-da, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatda şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, oba hojalyk işleriniň talabalaýyk guralmagynyň, agrotehnikanyň kadalarynyň berk berjaý edilmeginiň bereketli toprakdan bol hasyl almagyň esasy şertleriniň biri bolup durýandygyny belledi hem-de bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary T.Atahallyýew ýurdumyzda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara öz wagtynda daşamak hem-de ýerleşdirmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm, tekizleýiş işleri dowam edýär. Şunda oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanylýar. 

Ýurdumyzyň gowaça meýdanlarynda üçünji we dördünji hatarara bejergi, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek we ösüş suwuny tutmak işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilýär. Ýazlyk ýeralma, beýleki gök-bakja ekinleri ekilen meýdanlarda ýetişdirilen hasyly ýygnap almak we bu önümler bilen içerki bazarlary üpjün etmek boýunça işler dowam edýär. Güýz möwsüminde ekilmegi meýilleşdirilýän ýeralma we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerini hem-de olaryň tohumlaryny möwsüme taýýarlamak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Şeýle hem wise-premýer Daşoguz, Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda ideg işleriniň, Mary welaýatynda bolsa gant şugundyrynyň ekişiniň dowam edýändigini habar berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilmeginiň zerur talap bolup durýandygyny belledi we bugdaý ekiljek meýdanlarda taýýarlyk işleriniň bellenen möhletlerde, ýokary hilli geçirilmegini, gowaça we şaly ekilen meýdanlarda ideg işleriniň talabalaýyk alnyp barylmagyny, gant şugundyrynyň ekişiniň meýilnama laýyklykda ýerine ýetirilmegini, güýz möwsüminde geçiriljek ekiş işlerine ýokary guramaçylyk derejesinde taýýarlyk görülmegini gözegçilikde saklamagy wise-premýere tabşyrdy. 

Soňra hormatly Prezidentimiz iş maslahatyna gatnaşyjylara ýüzlenip, häzirki wagtda oba hojalyk pudagynyň öňünde durýan wajyp wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine jogapkärçilikli çemeleşmegiň möhümdigine ünsi çekdi hem-de bu ugurda alnyp barylýan ähli işleriň ýokary hilli geçirilmegini üpjün etmek babatda degişli tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň, mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Dag etegindäki aňrysyna-bärisine göz ýetmeýän giň meýdana ekilip, gök öwsüp oturan miweli baglar gözüňi dokundyrýar. Şol baglardan hasyl almak üçin siňdirilýän yhlasy we peýdalanylýan tehnologiýalary göreniňde buýsanjyň artýar. 2021-nji ýylyň ýazynda Gahryman Arkadagymyz Ahal welaýatyna amala aşyran iş saparlarynyň birinde Kaka etrabynyň çäginde ýerleşýän «Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň işi, hususan-da, bu ýerdäki inžener-tehniki düzümler bilen tanşyp, ýer-suw serişdelerini aýawly peýdalanmak boýunça öwüt-ündewlerini beripdi. Şondan iki ýyl çemesi wagt geçensoň, bize-de halkymyzyň Milli Lideriniň sahawatly gadamynyň düşen ýerlerinde saparda bolup, keremli topragymyzyň rysgal-berekedine guwanmak miýesser etdi. 

Ata-babalarymyzdan galan «Agzybire Taňry biýr» diýen pähim bar. «Gök bulut», «Hemsaýa», «Miweli atyz», «Datly miwe» hojalyk jemgyýetleriniň güýçlerini birikdirip döreden «Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň işleri hem peder paýhasyndaky hakykaty nobatdaky gezek tassyklaýar. 2019-njy ýylyň ýazynda 1 müň 200 gektar meýdany özleşdirmäge girişen hususyýetçi daýhanlar geçen ýyl bereketli toprakda ösdürip ýetişdiren badam, pisse, alma, armyt, hurma, garaly, şetdaly ýaly miweli baglaryndan ilkinji hasyly ýygnadylar. «Hemsaýa» hojalyk jemgyýetine degişli ýer böleginde gurlan 5 gektar meýdany eýeleýän döwrebap ýyladyşhana toplumyndaky banandyr sitrus önümleri bolsa ylym bilen yhlasyň sazlaşygynyň güýjüni görkezýär. 

Ekologiýa ölçeglerine laýyk gelýän öňdebaryjy usullaryň hem-de tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy «Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň üstünlikleriniň gözbaşydyr. Bu ýerdäki ekinleri suwarmak üçin Garagum derýasynyň 630-njy kilometrinden başlanýan suwaryş ulgamynyň gurluşy täsinligi bilen tapawutlanýar. Derýanyň suwy kuwwatly suw sorujylar arkaly sakadan 27,5 kilometr uzaklykda ýerleşýän göwrümi 70 müň we 100 müň kub metre barabar bolan suw howdanlarynyň ikisine eltilýär. 180 metrden gowrak belentlikde ýerleşýän howdanlarda toplanýan suw inženerçilik-tehniki desgalaryna birikdirilen damjalaýyn suwaryş ulgamy arkaly ekin meýdanlaryna paýlanýar. Damjalaýyn suwaryş ulgamynda ösümligiň diňe köküniň ýaýraýan çägine suw berilýär. Şeýle usulda örän köp möçberde suw tygşytlanýar. 

Ekin meýdanlaryny suwarmagyň awtomatlaşdyrylan usulda alnyp barylmagy we sanly ulgam arkaly dolandyrylmagy tebigatyň gymmatly baýlygyny tygşytly harçlamaga hem-de akabalary arassa saklamaga mümkinçilik berýär. Hünärmenler tarapyndan ekinleriň dürli görnüşleri üçin suwuň we dökünleriň gerekli möçberiniň anyklanylmagy, ýerli toprak-howa şertleriniň aýratynlyklarynyň göz öňünde tutulmagy, ekiljek bag nahallarynyň dogry saýlanyp alynmagy we talabalaýyk oturdylmagy ýokary hasyl almaga kömek edýär. 

Açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ekin meýdanlaryna aýlananyňda, bu ýerdäki miweli baglaryň bir böleginiň üstüniň tor görnüşli ýaşyl reňkli örtgi bilen örtülendigi ünsüňi çekýär. Baglaryň ýetişen hasylyny Günüň ýiti şöhlelerinden goramaga niýetlenen şeýle örtgüler miweleriň daşky keşbiniň gelşikliligini saklamaga mümkinçilik berýär. 

Ýakynda garalydan bol hasyl alan açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ekin ýerlerinde häzirki günlerde şetdaly, alma ýaly miweleriň hasyly ýygnalýar. Armyt, hurma, badam ýaly miweli baglardan hem ýokary hasyla garaşylýar.  

Işleriniň gerimini barha giňeldýän açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti şu ýylyň başynda meýdany 1600 gektara barabar bolan täze ýer bölegini hem özleşdirip, bu ýerde badam agaçlaryny ösdürip ýetişdirmäge başlady. Dag eteginiň oňaýly howa şertleri bu ösümlikden bol hasyl almaga mümkinçilik berýär. «Badam agajynyň hasyly ekilen wagtyndan soňky üçünji ýylda hasyl bermäge başlaýar. Altynjy we ýedinji ýylynda bolsa doly hasyllylyga durýar. Şonda 1 gektar meýdandan 2 tonna töweregi arassa maňyz, ýagny ahyrky önüm alyp bolýar. Talabalaýyk ideg edilen halatynda agajyň her düýbünden ortaça 6 kilograma çenli hasyl almak mümkin. Badamyň maňzy terligine azyk hökmünde ulanylýar, konditer önümlerini hem-de dürli tagamlary taýýarlamakda giňden peýdalanylýar. Şeýle hem ondan badam ýagy, badam uny, badam süýdi we goýaltma taýýarlanylýar. Lukmanlar bu önümleriň ynsan saglygy üçin örän peýdalydygyny belleýärler. Badamyň diňe bir miwesi däl, eýsem, daşky gabygy hem senagatyň dürli ugurlarynda ulanylýar. Ony ekologiýa taýdan arassa ýangyjy ýa-da gurluşyk materiallarynyň käbir görnüşlerini öndürmekde çig mal hökmünde peýdalanyp bolýar» diýip, açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň baş agronomy Sapa Berdiýew gürrüň berýär. 

Bu ýerde ýygnalan hasyly saklamak üçin sowadyjy ammaryň we oba hojalyk önümlerini gaýtadan işlemek boýunça önümhanalaryň gurluşygy güýçli depginde alnyp barylýar. Şeýle hem geljekde dagdan inýän sil suwlaryny toplap, ekin meýdanlaryny suwarmaga niýetlenen inženerçilik ulgamyny gurmak meýilleşdirilýär. Bu ulgam goşmaça suw gorlaryny döretmäge mümkinçilik berer. 

«Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ekin meýdanlarynda alnyp barylýan sazlaşykly işlerde tarp ýerleri özleşdirmek, oba hojalygyna innowasiýalary ornaşdyrmak, halkymyzy ekologiýa taýdan arassa we saglyk üçin peýdaly miwelerdir gök-bakja ekinleri bilen üpjün etmek, ýurdumyzda öndürilýän azyk harytlarynyň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak, ýer-suw serişdelerinden rejeli peýdalanmak, tebigatyň abadançylygyny gorap saklamak, täze iş orunlaryny döretmek ýaly möhüm wezipeleriň üstünlikli çözülmegine goşulýan mynasyp goşant görünýär. Bizem hormatly Prezidentimiziň hem-de Gahryman Arkadagymyzyň goldaw-hemaýatyndan ruhlanyp, yhlasly zähmeti bilen toprakdan rysgal tapan işewürlere mundan beýläk-de üstünlikleriň hemra bolmagyny arzuw edýäris. 

Ahmet GELDIÝEW,

Bilşimiz ýaly, ýakynda türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyza  Saud Arabystany Patyşalygyna sapary wagtynda Yslam ösüş bankynyň prezidenti Ahmad Mohammad Ali Al-Madani tarapyndan «Yslam ösüş banky we doktor Ahmad Mohammad Ali. Institutyň taryhy we onuň prezidentiniň ýoly» atly kitabyň sowgat berilmegi ýurdumyzyň ykdysady durmuşynda uly ähmiýete eýe boldy. Şoňa görä-de, 6-njy iýulda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda bu kitabyň tanyşdyrylyş dabarasy geçirildi. 

Gahryman Arkadagymyza ýokarda ady agzalan kitabyň gowşurylmagy ýurdumyzyň syýasy durnuklylygyna, ykdysady mümkinçilikleriniň ösüşine, Türkmenistanyň Yslam ösüş banky bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygynyň şanyna berlen sowgat boldy. Kitap bu halkara düzümiň taryhyna, şu gününe we onuň ýerine ýetirýän işine bagyşlanandyr. Neşirde banka agza ýurtlar, şol sanda Türkmenistan bilen bagly alnyp barylýan hyzmatdaşlyk, ýurdumyzyň ykdysady ösüşlerini özünde jemleýän maglumatlar beýan edilýär. 

Aslynda, Türkmenistanyň Yslam ösüş banky bilen hyzmatdaşlygy netijeli häsiýete eýedir. Biziň ýurdumyz 1994-nji ýyldan bäri onuň agzasydyr. Ýeri gelende bellesek, 2009-njy ýylda Aşgabatda Yslam ösüş bankynyň Dolandyryjylar geňeşiniň 34-nji duşuşygy geçirildi. Geçen ýyllaryň dowamynda bu bank tarapyndan ýurdumyzda dürli ugurlardaky taslamalaryň 26-sy maliýeleşdirildi. Şol taslamalar ýurdumyzyň durnukly durmuş-ykdysady ösüşi üçin uly ähmiýete eýe bolup, olar lukmançylyk we saglygy goraýyş, suw hojalygy, demir we derýa ýollary, telekommunikasiýalar, gaz geçiriji düzümler ýaly ugurlary öz içine alýar. 

Giň möçberli maýa goýum taslamalarynyň durmuşa geçirilmegine gatnaşmagyň mümkinçilikleri barada anyk maglumatlara ýüzlensek, bu iri maliýe düzümi bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde S.A.Nyýazow adyndaky Bejeriş-maslahat beriş merkezini tehniki taýdan enjamlaşdyrmak, nebit tankeriniň gurluşygy, Aşgabat şäherinde we Daşoguz welaýatynda anyklaýyş merkezlerini gurmak, optiki süýüm aragatnaşyk çylgymynyň gurluşygy, «Arçman» we «Ýyly suw» şypahanalarynda gidroterapewtik merkezleriň gurluşygy, «Mollagarada» 600 orunlyk palçyk bilen bejeriş merkeziniň, infuzion ergini öndürýän zawodyň gurulmagy, Gyzylgaýa — Bereket — Etrek demir ýolunyň gurluşygy, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň taslamalaryny maliýeleşdirmek ýaly işleri aýratyn agzamak bolar.  

Häzirki wagtda Yslam ösüş banky bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde internet we telekommunikasiýa ulgamlaryny ösdürmek, Türkmenbaşy şäherindäki «Balkan» gämi abatlaýyş kärhanasynda iki sany deňiz gämisini gurmak boýunça amala aşyrylýan taslamalary bellemek gerek. Şeýle-de bu iri halkara maliýe guramasy tarapyndan Balkanabat, Türkmenabat, Mary şäherlerinde guruljak onkologiýa merkezleriniň we Türkmenabat şäherinde fosfat dökünlerini öndürýän zawodyň gurluşygy maliýeleşdiriler. 

Belläp geçsek, Milli Liderimiz şu ýylyň 30-njy iýunynda haj parzyny berjaý etmek üçin Saud Arabystany Patyşalygynyň Mekge şäherine amala aşyran sapary wagtynda Yslam ösüş bankynyň prezidenti Ahmad Mohammad Ali Al-Madani bilen duşuşdy. Duşuşykda ýurdumyzyň Yslam ösüş banky bilen gatnaşyklarynyň häzirki ýagdaýy we ony ösdürmegiň geljekki ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Hyzmatdaşlygyň giň mümkinçilikleri barada pikir alyşmalaryň dowamynda doktor Ahmad Mohammad Ali Türkmenistandaky taslamalara gatnaşmagyň öz ýolbaşçylyk edýän düzümi üçin uly hormatdygyny belläp, bu ugurda bar bolan mümkinçilikleri öwrenmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Bu duşuşyk netijeli gatnaşyklaryň has-da berkidilýändiginiň nobatdaky subutnamasy boldy. 

Şeýlelikde, hormatly Arkadagymyza gowşurylan «Yslam ösüş banky we doktor Ahmad Mohammad Ali. Institutyň taryhy we onuň prezidentiniň ýoly» atly kitap Yslam ösüş bankynyň ýurdumyz bilen bagly alyp barýan hyzmatdaşlygyny beýan etmek bilen, geljekki halkaraçy hünärmenleri taýýarlamakda kämil nazaryýete we tejribä daýanýan gymmatly eser hökmünde hyzmat eder. 

Mährijemal MÄMEDOWA,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň halkara ykdysady gatnaşyklary kafedrasynyň uly mugallymy.