Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Baş arhiw müdirliginiň Türkmenistanyň Prezidentiniň arhiw gaznasy tarapyndan neşir edilýän «Syýasat we jemgyýet» ylmy-nazaryýet žurnalynyň 8-nji sany çapdan çykdy.

Žurnalda çap edilen makalalaryň özenini düzýän sowal-jogap, seljeriş we statistiki maglumatlar milli Liderimiziň köpugurly döwlet syýasatynyň esasy ugurlaryny şöhlelendirýär. Ýylda bir gezek çapdan çykýan žurnalda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça tutuş ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan düýpli we demokratik özgertmeleriň esasy ugurlary hem-de wezipeleri aýdyň açylyp görkezilýär.

“Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany” diýen şygar astynda geçen 2020-nji ýyl ýurdumyzyň ýyl ýazgysyna möhüm wakalar bilen girdi. Şolarda ykdysadyýetimizi döwrebaplaşdyrmakda hem-de sanlylaşdyrmakda, döwlet dolandyryşyny kämilleşdirmekde, ylym, bilim, medeniýet, saglygy goraýyş ulgamlarynda ata Watanymyzyň gazanan üstünlikleri we depginli ösüşleri beýan edilýär.

Žurnalda ýerleşdirilen makalalaryň esasy mowzuklary Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 25 ýyllygy we 2019-njy ýylda Halk Maslahatynyň mejlisinde milli Liderimiziň başlangyjy boýunça kabul edilen çözgüde laýyklykda badalga berlen konstitusion özgertmeleriň täze tapgyrynyň üstünlikli tamamlanmagy hakda boldy. Şunuň bilen baglylykda, “Türkmenistan — Bitaraplygyň mekany”, “Halkara gatnaşyklar” we “Döwlet adam üçindir!” diýen sözbaşy bilen çap edilen makalalary bellemek bolar.

“Hemişelik Bitaraplygyň görnüşleri: geçmişe nazar aýlamak” atly makalada Bitaraplyk syýasatyny amala aşyrmagyň dürli görnüşleri we ugurlary açylyp görkezilýär. Awtoryň belleýşi ýaly, hemişelik Bitaraplyk özünde çylşyrymly halkara hukuk institutyny jemleýär. Ol özüniň ösüşinde uzak hem-de çylşyrymly ýoly geçip, XIX asyryň başlarynda gutarnykly kemala geldi.

Ady agzalan makalada taryha gysgaça syn berlip, häzirki hemişelik Bitarap döwletleriň tejribesiniň giňelýändigi, hukuklarynyň we borçlarynyň çuňlaşýandygy nygtalýar. 1995-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesiniň ykrar edilmegi munuň aýdyň subutnamasydyr. Adamzat taryhynda şeýle ykrarnama ilkinji gezek kabul edildi.

2020-nji ýyl ýurdumyzyň halkara abraýynyň artmagy, geosyýasy we geoykdysady kuwwatynyň pugtalanmagy bilen şöhratlandy. Bu “Bitarap Türkmenistanyň sebit syýasaty: parahatçylyk, ynanyşmak we hoşniýetli goňşuçylyk esasyndaky hyzmatdaşlyk” atly makalada öz beýanyny tapýar. Makala hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän daşary syýasatyň esasy ugurlaryna bagyşlanýar.

Awtoryň belleýşi ýaly, ýurdumyz parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmek boýunça halkara başlangyçlary bilen çykyş edip, ähli meseleleri syýasy-diplomatik ýollar arkaly çözmegi özüniň ileri tutýan ugurlarynyň düýpli esaslary hökmünde garaýar. Şunda hemişelik Bitaraplyk instituty netijeli hyzmatdaşlygyň, ilkinji nobatda, sebit howpsuzlygy we öňüni alyş diplomatiýasy babatda täsirli gural hökmünde öňe sürülýär. Şunuň bilen baglylykda, dünýä bileleşigi tarapyndan, ilkinji nobatda, BMG tarapyndan Türkmenistanyň tutumly başlangyçlarynyň goldanylmagy, hususan-da, 2021-nji ýylyň «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýip yglan edilmegi aýratyn ähmiýete eýedir.

“Seljuklar döwletiniň daşary syýasatynda we diplomatiýasynda parahatçylyk, ynanyşmak we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgeleri” atly makalada türkmenleriň döwlet gurluşynyň sütünlerine binýat edilen parahatçylyk söýüjilik däpleri baradaky anyk taryhy wakalar beýan edilýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň eserlerinde işlenip taýýarlanylan usulyýet esasyna daýanmak bilen, Togrul beg, Alp Arslan, Mälik şa, Soltan Sanjar we beýleki taryhy şahsyýetleriň baştutanlygynda Beýik Seljuklar döwletiniň (1040 — 1157) diplomatiýasynyň mysalynda taryhy şertleriň we daşary syýasy strategiýasynyň kemala gelmeginiň ysnyşykly arabaglanyşygy açylyp görkezilýär. Makalada parahatçylygy saklamakda we harby dawalaryň öňüni almakda syýasy-diplomatik usullary, gepleşikler gurallaryny ulanmagyň ileri tutulýandygy aýdylýar.

“Türkmen Bitaraplygy — parahatçylygyň we ösüşiň syýasaty” atly makala ýurdumyzyň Bitaraplyk derejesine eýe bolmagynyň şanly senesine bagyşlanýar.

“Konstitusion özgertme: milli parlamentiň täzelikleri we geljegi” atly nazaryýet-seljeriş makalasynda Türkmenistanyň kanunçylyk namalaryny seljermek we umumylaşdyrmak hem-de bar bolan giň maglumatlar esasynda milli parlamentiň täze, iki palataly ulgamyna geçilmeginiň ýurdumyzyň hukuk binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmaga hem-de döwlet häkimiýetiniň bu edarasynyň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmaga ýardam etjekdigi barada giňişleýin beýan edilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, konstitusion özgertmeleriň maksadynyň täzeçilligi biri-biriniň wezipelerini özara doldurýan Halk Maslahatynyň we Mejlisiň bir düzümde sazlaşykly jemlenmegindedir. Bu ýurdumyzyň täze taryhynda örän möhüm waka bolup, döwletimiziň dünýä we milli demokratiýa tejribesiniň esasy ölçeglerine, halkara hukugyň umumy ykrar edilen ýörelgelerine hem-de kadalaryna berk ygrarlydygyny görkezdi.

Milli Liderimiziň medeni diplomatiýasyna bagyşlanyp ýazylan makalada “Türkmenistanda medeniýet ulgamyny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň” ýerine ýetirilişine aýratyn üns berilýär.

“Parahatçylygyň, ynanyşmagyň we durnukly ösüşiň dabaralanmagynyň hatyrasyna medeniýetleriň gatnaşygy” atly makalada hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň türkmen halkynyň hukuklaryny üpjün etmäge, öz medeni-milli özboluşlylygymyzy umumadamzat gymmatlyklary bilen sazlaşykda gorap saklamaga hem-de artdyrmaga, taryhy-medeni gymmatlyklarymyzy we maddy däl mirasymyzy öwrenmäge hem-de giňden wagyz etmäge, bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygy netijeli ösdürmäge gönükdirilen syýasatynyň manysy we özeni jikme-jik açylyp görkezilýär.

Mähriban Watanymyzyň medeni diplomatiýasynyň baý daşary syýasy tejribesi BMG — 2030 Gün tertibinde bellenilen Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde örän wajypdyr. Şunuň bilen baglylykda, 2013 — 2022-nji ýyllar aralykdaky döwür BMG tarapyndan medeniýetleriň ýakynlaşmagynyň halkara onýyllygy diýip yglan edilendigini hem belläp geçmek möhümdir.

Hormatly Prezidentimiziň köptaraply edebi döredijiliginde türkmenleriň belent ynsanperwer umumadamzat ýörelgeleri, halkymyzyň milli däp-dessurlary öz beýanyny tapýar. Döwlet Baştutanymyzyň dünýäniň dürli dillerine terjime edilen eserleri halkara bileleşikde ägirt uly gyzyklanma döredýär. Milli Liderimiziň “Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi” atly eseriniň çapdan çykmagy 2020-nji ýylyň şanly wakalarynyň biri boldy. Žurnalda çap edilen “Türkmen halkynyň miras mukaddesligi barada eser” atly makala hem bu kitaba bagyşlanypdyr.

“Türkmen halkynyň töwellaçylyk däbi” diýlip atlandyrylan makalada bolsa türkmen halky üçin goňşy halklar bilen ylalaşykly we agzybir ýaşamaga, iki tarapy ylalaşyga çagyrmak ýaly asylly däpleriň dowam etdirilýändiginiň aýdyň mysalydygy nygtalýar. Hemişelik Bitarap Türkmenistan häzirki wagtda asyrlaryň dowamynda toplanylan bu tejribäni daşary syýasat işlerinde giňden peýdalanýar.

“Türkmenistanyň ykdysadyýeti durnukly ösüş ýolunda” atly makala hem okyjylaryň gyzyklanmasyna eýe bolar, onda ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynyň dürli pudaklarynyň häzirki ýagdaýyna düýpli seljerme berilýär, milli ykdysadyýetimizi düzümleýin üýtgedip gurmak hem-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek ugrunda amala aşyrylýan çäreler beýan edilýär. Makalada hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň durmuşa geçirýän “Açyk gapylar” we bazar gatnaşyklaryna geçmek boýunça syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň mysaly hökmünde makroykdysady görkezijiler getirilýär.

Jemi içerki önümiň (JIÖ) ösüş depgini munuň aýdyň subutnamasydyr, soňky ýyllarda onuň ösüş derejesi 3,5 essä barabar boldy, 2020-nji ýylyň nyrhlarynda deňeşdirilende, JIÖ-niň ösüşi 5,9 göterime, şol sanda senagatda 3,3 göterime, söwdada 15,1 göterime, ulag-kommunikasiýa pudagynda 4,7 göterime deň boldy. Şonuň bilen birlikde, Bütindünýä bankynyň baha bermegine görä, Türkmenistan JIÖ-niň ösüş depgini boýunça dünýäniň has okgunly ösýän ykdysadyýetleriniň hatarynda berk orun eýeleýär hem-de ilatyň girdejileriniň ortaça ösen döwletleriň derejesindäki ýurtlarynyň hataryna girdi.

Makalanyň awtory milli Liderimiziň döwlet strategiýasynyň nebitgaz, ulag, gurluşyk, himiýa, energetika, oba hojalygy, dokma we halk hojalyk toplumynyň beýleki pudaklarynda hem-de durmuş ulgamynda Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň durnukly ösüşine ýardam berýändigini nygtaýar.

Žurnalyň täze sanynda çap edilen makalalaryň biri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Döwlet adam üçindir!” baş şygarynyň durmuşa geçirilişine bagyşlanýar.

“Kitap tekjesinde” atly bölümde döwlet Baştutanymyzyň “Ösüşiň täze belentliklerine tarap” atly saýlanan eserleriniň 13-nji jildine hem-de “Beýik özgertmeleriň ýyl ýazgysy” atly kitabyň 13-nji goýberilişine bagyşlanan syn ýerleşdirilýär.

Türkmen we rus dillerinde neşir edilýän bu žurnal giň okyjylar köpçüligine, şol sanda ýokary synp okuwçylaryna we mugallymlara, ýokary okuw mekdepleriniň talyplaryna hem-de mugallymlaryna, aspirantlara, syýasatşynas alymlara, syýasy partiýalaryň we jemgyýetçilik guramalarynyň işjeňlerine niýetlenendir hem-de Türkmenistanyň taryhy we häzirki döwri bilen gyzyklanýanlaryň ählisi üçin peýdaly bolar.

(TDH)

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Hatyra güni mynasybetli çärelere gatnaşdy

Aşgabat, 6-njy oktýabr (TDH). Şu gün — Hatyra gününde türkmenistanlylar 1948-nji ýylyň Aşgabat ýertitremesiniň pidalaryny, söweş meýdanlarynda wepat bolan gahrymanlary hasrat bilen ýatlaýarlar. “Halk hakydasy” ýadygärlikler toplumyna gül goýmak hatyra çäresine hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gatnaşdy.

Hakyda halkyň ruhy dünýäsiniň aýrylmaz bölegidir. Bu nesilleriň arasyndaky arabaglanyşyk bolup, durmuşy aýratyn çuň many-mazmuna eýe edýär, geçmişe nazar aýlap, geljege ynamly garamaga mümkinçilik berýär. Geçmiş taryhyny bilýän hem-de oňa hormat goýýan jemgyýetde belent ruhubelentlik höküm sürýär, ol milletiň watansöýüjilik we döredijilik mümkinçiliklerini birleşdirmäge hem-de durmuşa geçirmäge ýardam edýär.

Mundan 70 ýyldan gowrak ozal halkymyzyň taryhynda iň pajygaly wakalaryň biri bolup geçdi. Şol tebigy betbagtçylyk henizem her bir türkmenistanlynyň kalbynda hasrat bilen ýatlanylýar.

1948-nji ýylyň 5-nji oktýabryndan 6-njy oktýabryna geçilýän gijesinde, 1 sagat 12 minutda elhenç tebigy betbagtçylyk — ýertitreme bir pursatda milliardlarça tonna topragy süýşürip, paýtagtymyzy weýran etdi. Elhenç hasrat adamlaryň ykbalyna rehimsizlik bilen darap, aşgabatlylaryň müňlerçesiniň pida bolmagyna getirdi. Diri galanlaryň köpüsi öz ýakynlaryny ýitirdiler.

Diri galanlar edermenlik, durnuklylyk, gaýduwsyzlyk görkezdiler. Olar gijäniň tümlüginde, gözüňi açyp bolmaýan tozanyň içinde, dowam edýän hem-de täze weýrançylyklara getirip biljek ýer yranmalarynyň howpy astynda ýykylan jaýlardan özleriniň ýakynlaryny, goňşularyny halas etmek üçin ähli gujur-gaýratyny jemläp göreşdiler. Bu betbagtçylyk adamlaryň güýjüni hem-de agzybirligini pugtalandyrdy, olary jebisleşdirdi. Hasratly günlerde olar özleriniň iň gowy häsiýetlerini, çäksiz ruhy jomartlygyny, gaýduwsyzlygyny hem-de edermenligini görkezdiler.

...Ir bilen aşgabatlylaryň müňlerçesi paýtagtymyzyň günorta-günbatar böleginde ýerleşýän we edermen gahrymanlarymyza çuňňur buýsanjyň, halkymyzyň özüniň beýik geçmişine hormatynyň belent nyşanyna öwrülen “Halk hakydasy” ýadygärlikler toplumyna geldi.

Hormatly Prezidentimiziň awtoulagy ýadygärlikler toplumynyň öňündäki meýdançada saklanýar.

Milli Liderimiz gyrasynda milli goşunymyzyň merdana pederlerimiziň asylly däplerini dowam etdirijiler bolan edermen Hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzülen ýodadan ýöräp geçýär.

Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlanýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 1948-nji ýylyň ýertitremesinde gurban bolanlaryň ýagty ýadygärligini hatyralamak üçin “Ruhy tagzym” ýadygärligine gül çemenini goýdy. Şu pursat pajygaly gijede 1941 — 1945-nji ýyllaryň urşunyň gazaply söweşlerinde gahrymançylyk görkezen, ilhalar ynsan, mugallym we tutuş ömrüni asylly işe — ýaşlary terbiýelemäge bagyşlan atasy Berdimuhamet Annaýewi ýitiren döwlet Baştutanymyzyň hasratyny tüýs ýürekden paýlaşýanlaryň ählisini hakyky duýgudaşlyk gurşap aldy.

Tebigy betbagtçylykda ömür tanaplary kesilenler, gurban bolan Watan goragçylary baradaky halk hasratynyň özboluşly sazly senasyna öwrülen gamgyn “Keçpelek” sazy ýaňlanýar.

Halkymyz ruhubelentlik hem-de özüniň belent ynsanlyk borçlaryna wepalylyk ýaly ýokary ahlak häsiýetleri bilen ykbalyň agyr kynçylyklarynda ruhdan düşmän, olary ýeňip geçmegi başardy. Taryhyň agyr synaglaryndan geçen halkymyz mähriban şäherimiz Aşgabady täzeden dikeltdi hem-de ony dünýäniň iň owadan şäherleriniň birine, parahatçylygyň, asudalygyň, bagtyýarlygyň hem-de rowaçlygyň paýtagtyna öwürdi. Baş şäherimiz hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan şähergurluşyk maksatnamasynyň netijesinde aýratyn gözel görke eýe boldy, geljekde bolsa onuň has-da ösdürilmegi we gözelleşdirilmegi üçin ägirt uly mümkinçilikler bar. Şunuň ýaly gysga möhletde, gözümiziň alnynda amala aşyrylan işlere, ýetilen sepgitlere, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe görlüp-eşidilmedik belentliklere ýeten halkymyzyň döredijilik kuwwatyna guwanmazlyk mümkin däl!

Soňra milli Liderimiz faşizme garşy söweşlerde wepat bolan türkmenistanly esgerleriň hem-de mähriban Watanymyzyň erkinligi ugrundaky söweşlerde baş goýan gahrymanlaryň hatyrasyna bina edilen “Milletiň ogullary” we “Baky şöhrat” ýadygärlikleriniň etegine güýz gülleriniň çemenini goýdy. Bu pursatlar halkymyzyň türkmen topragynyň merdana ogullary baradaky öçmez-ýitmez hakydasynyň nyşanyna öwrüldi.

Bu gün halkymyz Watanymyzyň Garaşsyzlygy ugrundaky göreşde duşmanyň agdyklyk edýän güýjüne mertlerçe gaýtawul beren merdana esgerlerimiziň gaýduwsyzlygynyň öňünde baş egýär. Gahrymançylykly taryhymyzy ýatlamak bilen, biziň her birimiz gaýduwsyz pederlerimiziň ruhlaryny hatyralaýarys. Atlary rowaýata öwrülen gahrymanlaryň edermenligi baradaky ýatlamalar dowamat-dowamdyr.

Ildeşlerimiziň müňlerçesi 1941 — 1945-nji ýyllaryň urşunyň söweş meýdanlarynda gaýtalanmajak mertlik, harby borja ygrarlylyk, mähriban topragymyza çäksiz söýgi görkezdiler. Şolaryň hatarynda milli Liderimiziň atasy Berdimuhamet Annaýew hem bar. Onuň durmuş ýoly türkmen ýaşlary üçin hakyky watansöýüjiligiň hem-de borja wepalylygyň nusgasydyr.

Hormatly Prezidentimiziň göreldesine eýerip, Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary, Aşgabat şäheriniň häkimi gül desselerini goýýarlar.

Syýasy partiýalaryň hem-de jemgyýetçilik guramalarynyň, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleri, hormatly ýaşulular, talyp ýaşlar, paýtagtymyzyň ýaşaýjylary hem olara goşulýarlar. Sanlyja wagtyň içinde köp sanly gül desseleri ýadygärligiň öňüni örtýär.

Döwlet Baştutanymyz ýadygärlikler toplumynda halkymyzyň hem-de Watanymyzyň öňünde bitiren gahrymançylygy bilen taryhda öçmejek yz goýan, geljek nesilleriň bagtyýar durmuşy we eziz Diýarymyzyň asudalygy üçin şirin janyndan geçen meşhur şahsyýetleriň keşbini suratlandyrýan diwar şekillerini synlady. Şeýlelikde, halk gahrymanlaryny hormatlamak ýörelgeleri täze döwre laýyklykda ösdürilmelidir.

Hormatly Prezidentimiz ýadygärlikler toplumynyň ýaşlary watansöýüjilik ruhunda terbiýelemekdäki ornuna ünsi çekip, mekdep okuwçylarynyň hem-de talyplaryň topluma ýygy-ýygydan gelmegini guramagyň zerurdygyny, ýaşlarda merdana halkymyzyň beýik taryhyna buýsanjy hem-de hormaty, milletimiziň gahrymançylykly taryhyny yzygiderli öwrenmäge höwesi döretmäge aýratyn üns bermegiň wajypdygyny nygtady. Munuň üçin ýokary okuw mekdepleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň we beýleki ugurdaş düzümleriň bilelikdäki tagallalary zerurdyr. Özleriniň gahrymançylygy, watansöýüjiligi bilen taryhda öçmejek yz goýan pederlerimiziň nusgalyk ömürleriniň geljek nesillere ýetirilmeginde bu gymmatlyklara möhüm orun degişlidir. Olaryň ýaşlaryň aňynda we kalbynda mäkäm ornaşmagy ugrunda yzygiderli çäreler durmuşa geçirilmelidir diýip, milli Liderimiz belledi hem-de degişli ýolbaşçylara bu barada tabşyryklary berdi.

“Halk hakydasy” ýadygärlikler toplumynda geçirilen hatyra çäresi gadymy türkmen topragynda beýik pederlerimiziň däpleriniň dowam etdirilýändiginiň ýene bir aýdyň nyşany boldy. Bu gün halkymyzyň ýokary ruhubelentligi, erkin, rowaçlyklara beslenýän ýurdumyzda asuda ýaşamak we zähmet çekmek üçin nesilleriň hakydasynyň arabaglanyşygynyň ähmiýetine has-da gowy göz ýetirýärsiň.

Beýik Garaşsyzlygymyzyň şanly senesine hormatly Prezidentimiziň ajaýyp sowgady — «Garaşsyzlyk — bagtymyz» atly kitaby giň okyjylar köpçüliginiň gyzgyn söýgüsini gazandy. Şu günler täze kitabyň tanyşdyrylyş dabaralary ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň işgärleriniň gatnaşmagynda dowam edýär. Olarda Garaşsyzlyk ýyllarynda dürli ugurlarda ýetilen sepgitleriň beýany, bagtyýarlyk dessany bolan gymmatly eseriň many-mazmuny, ähmiýeti açylyp görkezilýär.

Tanyşdyrylyş dabaralary 1-nji oktýabrda Türkmenistanyň ylym, bilim, saglygy goraýyş, sport, ýaşlar, jemgyýetçilik hem-de oba hojalyk toplumlarynda, 2-nji oktýabrda bolsa söwda toplumynyň mejlisler jaýynda, şeýle-de gurluşyk, energetika we jemagat hojalygy pudaklarynyň işgärleriniň gatnaşmagynda Aşgabat şäher häkimliginiň mejlisler jaýynda, ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Merkezi serkerdeler öýünde geçirildi. Dabaralaryň ählisi hem uly ruhubelentlige beslendi. Ýakynda ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň, şeýle-de Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň guramagynda «Türkmendemirýollary» agentliginiň mejlisler jaýynda hem täze kitabyň tanyşdyrylyş dabaralary boldy.

Tanyşdyrylyş dabaralarynda ýurdumyzyň dünýädäki şan-şöhratyny belende göteren baş baýramymyz — beýik Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy, Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna», «Garaşsyz Türkmenistanyň Watan goragçysy» atly Türkmenistanyň ýubileý medallary, «Türkmen edermen» medaly we ýadygärlik nyşany — Altyn şaý milli manadymyz bilen sylaglanmagy mynasybetli gutlaglar, «Garaşsyzlyk — bagtymyz» atly ajaýyp eserini sowgat berendigi üçin köp sagbolsunlar aýdyldy. Şeýle gymmatly kitaplaryň höwrüniň köp bolmagy arzuw edildi.

Köňülleriň bossany bolan täze kitapdaky: «Garaşsyz döwletli bolmak arzuwy ençeme asyrlap halkymyzyň ýüreginde ýaşady. Döwrümiziň bagtyýar nesilleri hasyl bolan arzuwlary berkidýän nesiller hökmünde uly jogapkärçiligi egne alýarlar, hut şunuň bilenem olar tükeniksiz mertebäniň, at-abraýyň eýeleridir. Olar özbaşdak döwletli bolmagyň nähili uly bagtdygyny, şol bir wagtyň özünde nähili uly borçdugyny, döwleti berkitmegiň öz ykballaryna düşen mukaddes paýdygyny her ädimde duýmalydyrlar. Bu, hakykatdan hem, nesillere ykbalyň taýsyz peşgeşidir, mukaddes paýydyr.

Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan — bu döwlet biziň halkymyzyň agzybirlik, döwletlilik, özbaşdaklyk baradaky telim asyrlyk arzuw-maksatlaryndan bina bolandyr.

Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan — bu döwlet, hakykatdan-da, gülläp ösýän, adamzada ýagşylyk nuruny saçýan beýik döwletdir!» diýen sözler mukaddes Garaşsyzlygymyzyň gadyr-gymmatyny belent ruhda beýan edýär. Kitapda Garaşsyzlygymyz, onuň gözbaşlary hem esaslary barada aýdylýar. Biziň özbaşdak millet, özbaşdak döwletli halk hökmündäki her bir üstünligimiziň, ýeňişlerimiziň hem gazanýan abraý-mertebämiziň gözbaşynda Garaşsyzlygymyzyň durandygy, Garaşsyzlygyň diňe biziň özbaşdak döwletimiziň barlygyny däl, ozaly bilen, özbaşdak halk hökmünde biziň özümiziň barlygymyzy aňladýandygy nygtalýar. Garaşsyzlyk bagtymyza deňelýär. Bagtymyzy gazanmak, berkitmek, Watanymyzy ösüşleriň ýoly bilen öňe, diňe öňe äkitmek ugrunda amala aşyrylan we amala aşyrylýan işler milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynyň, il-halkymyzyň egsilmez gaýratynyň, joşgunly zähmetiniň netijesidir.

Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, «Biz Garaşsyzlyk bilen geçmişlidiris, şu günlüdiris, geljeklidiris. Garaşsyzlyk diýmek öz eliň, öz ýakaň diýmekdir. Garaşsyzlyk diýmek eliň uzadan ýerine ýetmegi diýmekdir. Garaşsyzlyk özüňi sylamak we özüňi sylatmak diýmekdir. Garaşsyzlyk öz halkyňy we öz topragyňy ilki özüň ykrar etmek, soňra özgelere-de ykrar etdirmek diýmekdir. Garaşsyzlyk mertebäňi duýmak we mertebäňi ykrar etdirmek diýmekdir. Garaşsyzlyk öz geçmişiňe, öz taryhyňa, öz milletlik derejäňe düşünmekdir we bulary hemmelere düşündirmegi başarmakdyr».

Tanyşdyrylyş dabaralarynda çykyş edenler Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň 25-nji sentýabrda geçirilen mejlisinde ilkinji gezek okyjylaryna gowşurylan kitabyň Watanymyzyň döwlet Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk şöhratly taryhynyň ýylýazgysydygyny nygtadylar. Olar onuň öz ugurlaryna degişli bölümleri, öňe sürýän pikir-garaýyşlary barada buýsanç bilen gürrüň etdiler. On üç bapdan ybarat kitabyň her babynda döwletimiziň baş ýörelgesine laýyk, ýagny adamyň, halkyň bähbidine gönükdirilen özgertmeleriň, gazanylan köpasyrlyk ösüşleriň waspy täsirli beýan edilýär. Munuň şeýledigi baplaryň atlandyrylyşyndan — «Howpsuz, özerkli ýaşaýşyň galasy», «Türkmen halky — döwlet häkimiýetiniň ýeke-täk eýesi», «Budur türkmen binasy!», «Galkynyşyň, ösüşiň, bagtyýarlygyň täze taryhy eýýamy», «Gözbaşlar joşly bolsa, bagtyňdan rowaçlyk hem üstünlik çykar», «Türkmen topragy — bereket mekany», «Türkmen halky — dörediji we gurujy halk», «Nusgalyk işler, ilkinjilik, täze önümçilikler, baý tejribe — ösüşiň özeni», «Ýoluňyz ak bolsun!», «Kalbyňyz hem ojagyňyz nurly bolsun!», «Ýaşyl ykdysadyýet» — ýaşaýyş ýörelgesi», «Bazary baryň baýlygy bar», «Garaşsyzlyk bilen geçmişlidiris, şu günlüdiris, geljeklidiris» diýen paýhasly jümlelerden hem aýdyň görünýär.

Garaşsyzlyk eýýamynyň bagt dessanynyň tanyşdyrylyş dabaralary ýurdumyzyň welaýatlarynda hem dowam edýär.

Rahmanberdi GÖKLEŇOW.

«Türkmenistan».

2018-nji ýylyň 23-24-nji aprelinde Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistana amala aşyran resmi saparynyň çäginde guralan dostluk konsertinde ýaňlanan jemleýji aýdymdan alnan bu sözler, hakykatdan-da, türkmen we özbek halklarynyň dostlugynyň ezeldendigini subut edýär. Jeýhunyň mele suwy müňýyllyklaryň dowamynda Amyderýany ýakalap oturan bu halklaryň bagryny badaşdyrypdyr. Bagry badaşan iki halkyň saçakly gatnaşyp, birek-biregiň üstünliklerine begenip, kyn gününde goldamagy asylly däbe öwrülip gidipdir.

2021-nji ýylyň 4-5-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistana amala aşyran resmi saparyny köp synçylar, halkara bilermenler taryhy waka diýip atlandyrdylar. Munuň özi tötänlik däldir. Çünki türkmen we özbek halklaryny müňýyllyklardan gaýdýan umumy taryhy ýakynlyk, dil, medeni, ruhy we beýleki umumylyklar baglanyşdyrýar. Munuň şeýledigini iki döwletiň Baştutanlary Daşkentde geçirilen ýokary derejeli syýasy gepleşiklerde-de tekrarladylar.

Döwletara gatnaşyklarda, ilkinji nobatda, döwlet Baştutanlarynyň syýasy erki, özara dostlugy hoşniýetli gatnaşyklary berkitmäge oňaýly täsir edýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň, Özbegistanyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň şahsy tagallalary netijesinde, soňky ýyllarda türkmen-özbek hyzmatdaşlygyna dostluk, özara ynanyşmak, ygrarlylyk ruhy mahsus.

Milli Liderimiziň Daşkende şu gezekki saparynyň has önjeýli bolandygyny döwletara, hökümetara, pudagara derejesinde 23 sany şertnama gol çekilmegi-de anyk görkezýär. Olar gümrük-wiza ýeňillikleri, barlag-geçiriş nokatlary, medeni-ynsanperwer ulgam, biologik dürlüligi gorap saklamak, oba hojalygy, himiýa senagaty, serhetýaka söwdasy, özara söwda we maýa goýumlary, metrologiýa, statistika we iş üpjünçiligi, suw tygşytlaýjy tehnologiýalar, üstaşyr we demir ýol gatnawlary, aragatnaşyk, ulag, maglumat tehnologiýalary ýaly ugurlary öz içine alýar.

Eýsem, ozalkylardan tapawutlylykda, Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistan Respublikasyna şu gezekki resmi saparynda üns berlen täze ugurlar haýsylar?!

Birinjiden, taraplaryň BMG-niň hem-de beýleki abraýly köptaraply düzümleriň çäklerinde başlangyçlary, şol sanda lukmançylyk diplomatiýasynyň maksatlaryny hem-de wezipelerini bilelikde ilerletmäge taýýardyklaryny tassyklandyklary nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň teklipleriniň ähmiýeti we zerurlygy bellenildi. Özbegistanyň Prezidenti lukman hünärmen hökmünde türkmen Lideriniň bu meseläni çuňňur bilýändigine aýratyn üns çekdi.

Ikinjiden, gepleşiklerde Merkezi Aziýadaky ýagdaýlara aýratyn üns berildi. Türkmenistanyň we Özbegistanyň Baştutanlary agzalan sebitiň dünýä geosyýasatyndaky ähmiýetli ornuny pugtalandyrmaga gönükdirilen sebitiň döwletleriniň arasyndaky syýasy dialogyň täze görnüşini — Mekezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşyklaryny döretmegiň gözbaşynda durlar. Daşkentdäki gepleşiklerde Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň ähmiýeti nygtalyp, şu ýylyň awgustynda Türkmenistanda geçirilen sammitiň we onda kabul edilen möhüm çözgütleriň ýokary netijeliligi bellenildi.

Üçünjiden, iki ýurduň serhetýaka sebitleriniň arasynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň uly ähmiýeti bar. Türkmenistanyň Lebap we Daşoguz welaýatlarynyň wekiliýetleriniň 22-nji sentýabrda Özbegistanyň Buhara we Horezm welaýatlaryna bolan saparlary munuň aýdyň subutnamasydyr. Hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek maksady bilen, sebitleriň ikitaraplaýyn forumyny ýola goýmak hem-de onuň birinji duşuşygyny öňümizdäki ýylda Hywada geçirmek teklip edildi. Saparyň barşynda serhetýaka söwda merkezini açmak barada Ylalaşyga gol çekildi.

Dördünjiden, taraplar birek-biregiň öndürýän harytlarynyň dünýä bazaryndaky hereketini goldamagy ylalaşdylar. Milli Liderimiz türkmen kärhanalarynda çykarylýan karbamidi daşary ýurt bazarlaryna ibermek hem-de Türkmenistanyň çäginde ýoduň, bromyň we natriý sulfatynyň önümçiligini guramak boýunça taslamalary amala aşyrmak üçin mümkinçilikleri öwrenmegi teklip etdi.

Türkmen-özbek gatnaşyklaryna hyzmatdaşlygy ilerletmegiň täze usullaryny gözlemek mahsus. Gazanylan ylalaşyklaryň durmuşa geçirilmeginiň işjeň guraly hökmünde Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-özbek topary çykyş edýär. Şu gezekki resmi saparyň başlanmagyna çenli onuň 16 mejlisi geçirildi. Şu ýylyň 14-nji sentýabrynda Daşkent şäherinde geçirilen soňky mejlisiň jemleri boýunça ýurdumyzyň degişli pudaklaryna 2022-2023-nji ýyllarda oba hojalyk gurallaryny hem-de traktor tirkeglerini, 2022 — 2026-njy ýyllar aralygynda bugdaýyň haşal otlaryna we kesellerine hem-de gowaçanyň zyýankeşlerine garşy ulanylýan himiki serişdeleri, 2022 — 2025-nji ýyllar aralygynda 512 000 tonna fosforit ununy, himiýa önümlerini satyn almaga ygtyýar berýän şertnamalara gol çekildi.

Energetika — türkmen-özbek hyzmatdaşlygynyň strategik ugry. Döwletleriň ikisem sebitiň ýangyç-energetika serişdelerine baý ýurtlar. Özbegistan Russiýa, Gyrgyz we Gazagystan Respublikalaryna «mawy ýangyjy» eksport edýär. Türkmenistan — Hytaý transmilli gaz geçirijisi Özbegistan üçin örän ähmiýetli. Özbegistan hem Türkmenistan ýaly, elektrik energiýasyny goňşy döwletlere satýar. Özbek elektroenergiýasy Owganystana, Täjigistana, Gyrgyzystana, Gazagystana iberilýär. Owganystanda durnukly ýagdaýyň ýola goýulmagyna gyzyklanýan Özbegistan Haýraton — Puli-Humri — Kabul aralygynda elektrik geçirijisini gurup, ulanmaga berdi. 2017-nji ýylyň maýynda Türkmenistanyň Energetika ministrligi bilen «Uzbekenergo» paýdarlar jemgyýetiniň arasynda elektrik energiýasyny üstaşyr ibermek we geçirmek babatda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama baglaşyldy. Özbegistan Hazaryň türkmen ýalpaklygyndaky uglewodorod serişdelerini özleşdirmäge gatnaşmaga, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygyna gatnaşmaga hem gyzyklanma bildirýär. Türkmenistan häzirki wagtda Özbegistana benzin eksporty boýunça ikinji orny eýeleýär. Türkmenistan 2021-nji ýylyň başyndan bäri Özbegistana 121 million litr benzini eksport edip, goňşy ýurda Russiýadan soň, ikinji esasy ýangyç iberiji boldy.

Ulag-kommunikasiýa ulgamy — türkmen-özbek hyzmatdaşlygynda ýene bir möhüm ugur. Türkmenistan arap dünýäsi we Pars aýlagy sebitindäki ýurtlardan gelýän üstaşyr ýükleriň Merkezi Aziýa döwletlerine we Hytaýa äkidilmeginde möhüm çatryk bolup durýar. Şol sebäpli Türkmenistan we Özbegistan öz döwletleriniň çäklerinden ýük gatnawlarynyň möçberiniň artdyrylmagyna gyzyklanýarlar. Bu babatda 2017-nji ýylyň 7-nji martynda ulanmaga berlen, Amyderýanyň üstünden geçirilen Türkmenabat — Farap demir ýol we awtomobil köprüleri — iki döwletiň arasyndaky hoşniýetli goňşuçylygyň nyşanyna öwrüldi. Bu köprüler diňe bir Amyderýanyň iki kenaryndaky Türkmenistany we Özbegistany birleşdirmän, eýsem, Merkezi Aziýanyň, Ýewropanyň we Ýakyn Gündogaryň ulag ulgamlaryny birleşdirýän möhüm ulag geçelgesiniň ugrundaky ulag-logistika desgalaryna öwrüldi.

Özbegistan daşarky bazara çykmak üçin Türkmenistan tarapyndan gurlan demir ýollary üstaşyr ýük gatnawlary üçin ulanmaga gyzyklanýar. Bu babatda ýeterlik tejribe hem toplanyldy. 1996-njy ýylyň 13-nji maýynda Tejen — Sarahs — Maşat demir ýolunyň resmi açylyş dabarasy mahalynda Özbegistanyň, Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň, Gruziýanyň Prezidentleri Daşkent — Aşgabat — Baku — Poti ugry boýunça agzalan döwletleriň arasynda demir ýol ýüklerini daşamak barada ylalaşyga gol çekipdiler.

Türkmen Lideriniň Özbegistan Respublikasyna resmi saparynyň barşynda Özbegistanyň türkmen tarapynyň Aşgabat ylalaşygyny ilerletmek hem-de Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň düzümini doly güýjünde ulanmak baradaky başlangyçlaryny goldaýandygy nygtaldy. Türkmenistan özbek tarapynyň BMG-niň howandarlygynda özara Ulag-kommunikasiýa arabaglanyşygyny ösdürmegiň sebit merkezini döretmek baradaky başlangyjyny goldady. 2017-nji ýylyň 20-nji maýynda Awazadaky duşuşykda özbek Lideri ýüreklere jüňk bolan bir jümläni aýdypdy: «Tebigat bize deňiz bermedigem bolsa, Taňry bize deňiz ýaly sahawatly goňşy beripdir». 2021-nji ýylyň güýzüniň örküjinde Daşkentdäki duşuşykda türkmen Lideri biziň ýurdumyzyň Özbegistan — Türkmenistan — Hazar deňzi ugry boýunça, soňra Gara deňziň portlary arkaly Ýewropa çykmak bilen, ulag ýollaryny ösdürmek boýunça bilelikde işlemäge taýýardygyny nygtady. Ýeri gelende bellesek, eýýäm bu ugurda anyk işler görünýär. 2021-nji ýylyň 10-njy aprelinde Türkiýäniň Stambul şäheriniň Bogazköpri menzilinden Özbegistan Respublikasynyň Ürgenç şäherine ugran 25 sany 40 putluk konteýnerlerden ybarat otly düzümi 21-nji aprelde “Teýmur Ahmedow” fider gämisinde Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna geldi. Bu konteýner otly düzümi ilkinji ekspress otly düzümi boldy.

Türkmenistan we Özbegistan «Orta Aziýa – Ýakyn Gündogar» (Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman) täze ulag geçelgesi taslamasyna bilelikde başlaýjylardyr. Bu baradaky Hökümetara Ylalaşygyna 2011-nji ýylyň 25-nji aprelinde Aşgabatda gol çekilipdi. Milli Liderimiz şu gezekki duşuşykda Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman — Katar halkara üstaşyr ulag geçelgesiniň taslamasyny durmuşa geçirmek babatda işjeň gatnaşyklaryň zerurdygyny aýtdy.

Türkmenistan hem, Özbegistan hem Owganystanyň ulag infrastrukturasyny ösdürmäge öz goşandyny goşýarlar. Türkmenistan 2007 we 2018-nji ýyllarda öz serişdeleriniň hasabyna Serhetabat — Turgundy demir ýoluny gurdy. 2016-njy ýylyň 28-nji noýabrynda Türkmenistan — Owganystan — Täjigistan demir ýolunyň Kerki — Ymamnazar — Akina aralygy ulanmaga berildi. Özbegistan bolsa Owganystana tarap Termez — Haýraton — Mazary-Şerif demir ýoluny gurdy.

Goňşularyň arasynda söwda hyzmatdaşlygy hem barha berkeýär. Türkmen-özbek gatnaşyklarynyň ösdürilmegine uly şahsy goşandyny goşan Özbegistan Respublikasynyň ilkinji Prezidenti Islam Karimow «Türkmen bilen özbegiň bazaram bir, mazaram» diýen aýtgyny aýtmagy gowy görerdi. Bu ýan-ýana, birek-biregiň içinde gatyşyp oturan iki halky dyrnagy etden aýryp bolmaýşy ýaly, umumy ykbalyň baglanyşdyrýandygyna şaýatlyk edýän ganatly jümledir. Onuň hakykatdygyna iki döwletiň arasynda ýylba-ýyl artýan söwda dolanyşygy güwä geçýär. 2017-nji ýylda iki ýurduň arasyndaky haryt dolanyşygy ABŞ-nyň 177 million dollaryna barabar boldy. Koronawirus pandemiýasy zerarly dünýäde emele gelen çylşyrymly şertlere garamazdan, Türkmenistan bilen Özbegistanyň arasyndaky haryt dolanyşygynyň durnukly artýandygy Daşkentde şu gezekki syýasy gepleşikleriň barşynda aýratyn nygtaldy. Soňky ýyllarda bu görkeziji üç essä golaý artdy. Soňky üç ýylda Özbegistanda türkmen maýasynyň gatnaşmagynda kärhanalaryň sany 11-den 162-ä çenli artdy. 2021-nji ýylyň 8 aýynda ikitaraplaýyn haryt dolanyşygynyň görkezijisi ABŞ-nyň 418,1 million dollaryna barabar boldy.

Hormatly Prezidentimiz şu saparyň barşynda Türkmenistanyň Hökümeti tarapyndan özbek kärhanalarynyň öndüren, umumy bahasy ABŞ-nyň 307 million dollaryndan gowrak bolan önümleri satyn almak babatda şertnamalary baglaşmak boýunça anyk teklipleriň işlenip taýýarlanylandygyny belledi. Munuň özi ikitaraplaýyn haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmaga saldamly goşant bolar. Hormatly Prezidentimizi şu gezekki gepleşiklerde 2018-nji ýylda birek-birekde Söwda öýlerini açmak hakynda gol çekilen Ylalaşygyň ýerine ýetirilmegini çaltlandyrmak barada degişli tabşyryklary bermegi teklip etdi. Şu gezekki saparyň barşynda bolsa özara söwdanyň sanawyny giňeltmek hem-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, dürli pudaklarda senagat hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmak, isleg bildirilýän önümleri öndürmek hem-de üçünji ýurtlaryň bazarlaryna çykmak, logistika düzümini kemala getirmek hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Şunuň bilen baglylykda, taraplar degişli ýolbaşçylara “Ýol kartasyny” taýýarlamagy tabşyrmak barada ylalaşdylar.

Milli sergiler, ykdysady forumlar — söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyny berkitmegiň özboluşly gurallary. 2008-nji ýylyň ýanwarynda Aşgabatda Özbegistanyň harytlarynyň Milli sergisi, 2009-njy ýylyň 12-13-nji fewralynda Daşkentde Türkmenistanyň harytlarynyň Milli sergisi guraldy. Ýeri gelende ýatlasak, bu sergi Türkmenistanyň daşary ýurtda geçiren ilkinji Milli sergisidi. 2018-nji ýylyň 29 — 31-nji marty aralygynda Aşgabatda Özbegistan Respublikasynyň Milli senagat sergisi guraldy. Bu ýöriteleşdirilen ykdysady gözden geçirilişiň iki döwletiň Baştutanlarynyň başlangyjy bilen türkmen paýtagtynda ilkinji gezek geçirilendigini bellemek gerek. Hormatly Prezidentimiziň Daşkende şu gezekki saparynyň öňüsyrasynda bu ýerde geçirilen bilelikdäki ykdysady forum netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge gönükdirilen oňat netijeleri berdi. «Uzawtosanoat» we «Turkmenistan — Motors» bilelikdäki kärhanasy ilkibada 10 müň, soňra ýylda 50 müň sany oba hojalyk tehnikasyny we tirkeglerini öndürmegi ylalaşdylar. Forumyň jemleri boýunça ýurdumyzyň telekeçileri tarapyndan ikitaraplaýyn resminamalaryň 13-sine, şol sanda jemi ABŞ-nyň 13,5 million dollaryna golaý bolan eksport-import amallaryny amala aşyrmak baradaky resminamalara gol çekildi.

Oba hojalygy — hyzmatdaşlygyň möhüm ugry. Türkmenistan hem, Özbegistan hem senagat-agrar ýurtlar. Türkmenistan 2008-nji ýyldan başlap, goňşy döwletde öndürilen gowaça ekijileriň we kultiwatorlaryň uly tapgyryny yzygider satyn alýar. 2017-nji ýylda ýurdumyzda «Türkmen — UzABTO» hojalyk jemgyýetiniň binýadynda oba hojalyk tehnikasyny öndüriji «Uzagrotehsanoatholdingiň» Tehniki merkezi açyldy. Hormatly Prezidentimiziň 2018-nji ýylyň 23-24-nji aprelindäki döwlet saparynyň barşynda taraplar oba hojalyk tehnikasyny, awtoulaglary, elektrotehnikalary bilelikde öndürmek boýunça ylalaşyklary gazandylar. Hormatly Prezidentimiz Özbegistanyň Baştutanynyň pagta ösdürip ýetişdirmek boýunça beren maslahatlaryny we tekliplerini öz ýurdumyzda üstünlikli ulanyp, bu möhüm oba hojalyk ekinini ösdürip ýetişdirmegiň möçberiniň ep-esli ýokarlanmagyny gazanandygymyzy nygtap belledi.

Ekologiýa we suw hojalygy meselesine türkmen-özbek hyzmatdaşlygynda möhüm orun degişli. Iki döwlet 1996-njy ýylda gol çekilen ylalaşyga görä, Amyderýanyň suwuny deň paýlaşýarlar. Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasy Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň işini mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň we kämilleşdirmegiň tarapdary hökmünde çykyş edýärler. Türkmenistan Özbegistan Respublikasynyň başyny başlan, Aralýaka sebitini ekologik innowasiýalaryň we tehnologiýalaryň zolagy diýip yglan eden BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamasynyň awtordaşy bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz iki ýurduň suw hojalyk meselelerinde hyzmatdaşlygynyň deňhukuklylyk we özara hormat goýmak häsiýetine eýedigini belledi. Şu gezekki gepleşiklerde iki ýurduň Liderleri Suw hojalyk meseleleri boýunça bilelikdäki hökümetara toparyň işiniň başlanandygyny we onuň birinji mejlisiniň netijeli jemlerini kanagatlanma bilen bellediler. Düýeboýun suw howdanyndaky Soltan Sanjar bendini abatlamak taslamasyna girişiler.

Medeni-gumanitar ulgam hyzmatdaşlygyň mäkäm köprüsine öwrülýär. Ol taryhy, dil, medeni we ruhy umumylyklaryň sapaklary arkaly biri-birine berk baglanyşýan iki halkyň erk-isleginden gelip çykýar. Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistan Respublikasyna 2018-nji ýyldaky saparynyň barşynda Daşkentdäki görnükli türkmen şahyrynyň we akyldarynyň ady dakylan köçede Magtymguly Pyragynyň hormatyna ýadygärligi açyldy. Hywada Magtymgulynyň bilim alan Şirgazy han medresesine baryp görmegi iki döwletiň hem Baştutanlarynyň türkmen akyldaryna goýýan beýik sarpasynyň nyşany boldy. 2018-nji ýylyň 24-nji aprelinde hormatly Prezidentimiz Özbegistanyň Horezm welaýatynda bolup, Ürgenç şäheriniň Türkmenler mähellesinde türkmen-özbek dostluk öýüniň açylmagyna gatnaşdy, «Uly howly» galasyna baryp gördi. Hywa şäheriniň taryhy-binagärlik ýadygärlikleri bilen tanyşdy. Daşkendiň Ýaşnabat raýonynda açylan Türkmenistanyň «Aşgabat» seýilgähi iki halkyň gatnaşyklarynyň berkidilýändiginiň subutnamasyna öwrüldi. Özbek Lideri Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça Aşgabatda döredilýän “Daşkent” seýilgähiniň iki halkyň arasyndaky dostlugyň täze nyşanyna öwrüljekdigine ynam bildirdi. Türkmenistanyň Prezidentiniň resmi saparynyň amala aşyrylan döwründe “Ýüpek ýolunyň merjeni” atly Daşkent halkara kinofestiwalynyň çäklerinde geçirilen türkmen kinosynyň günleri tomaşaçylarda uly gyzyklanma döretdi. 2022-nji ýylda Özbegistan Respublikasynyň Türkmenistandaky Medeniýet günlerini guramagyň mümkinçiligini öwrenmek teklip edildi.

Sungat — halk diplomatiýasynyň özboluşly «dili». Muny türkmen-özbek gatnaşyklarynda aýdyň görmek bolýar. Iki döwletiň Prezidentleriniň 2007-nji ýylda Aşgabatda, 2009-njy ýylda Daşkentde we Buharada, 2010-njy ýylda Daşoguzda, 2017-nji ýylda Türkmenabatda, 2018-nji ýylyň aprelinde Ürgençde, 2021-nji ýylyň oktýabrynda Daşkentde geçirilen bilelikdäki türkmen-özbek dostluk konsertlerine gatnaşmaklary bir derýanyň iki kenarynda mekan tutan goňşy halklaryň jebis dostlugyndan aýdyň nyşandyr. 2018-nji ýylyň 24-nji aprelinde iki döwletiň Baştutanlarynyň Horezm welaýatynda bilelikdäki türkmen-özbek dostluk konsertine gatnaşmaklary sungatyň iki halky ýakynlaşdyrýan bitewi köprüdigini ýene bir gezek subut etdi.

Hawa, «Kyýamat güni goňşudan», «Alysdaky garyndaşdan, ýakyndaky goňşy» ýaly pähimli sözler ata-babalarymyzyň bu ýörelgä elmydama ygrarly bolandygynyň alamaty. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Özbegistan Respublikasyna şowly tamamlanan resmi sapary türkmen-özbek hyzmatdaşlygyny has-da berkitdi.

Jumamyrat GURBANGELDIÝEW,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň rektory.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň saýasynda ýurdumyz gülleýär, gül açýar. Eziz Diýarymyzyň her bir pudagy ýokary derejede ösýär, özgerýär. Munuň şeýle bolmagynda Gahryman Arkadagymyzyň bimöçber aladalary ýatyr. Her ulgamyň ösüşlerini, ondaky ýetilen sepgitleri baýram edip, şol pudakda zähmet çekýän hünärmenleriň ajaýyp üstünliklerini gutlamak maksady bilen ýurdumyzda hünär baýramçylyklary bellenilýär. Her ýylyň 10-njy oktýabrynda Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň güni dabaraly ýagdaýda bellenilip geçilýär.

Zähmet üstünliklerine beslenýän eli ýeňil lukmanlarymyz ýokanç we ýokanç däl keselleriň öňüni almakda janlaryny aýaman zähmet çekýärler. Olar ynsan saglygynyň goragynda Gahryman Arkadagymyzyň saýasynda döredilip berilýän giň mümkinçiliklerden peýdalanyp, yhlasly işleýärler.

Beýleki ulgamlarda bolşy ýaly, saglygy goraýyş ulgamynda hem uly öňegidişlikler gazanyldy. Has takygy, döwrebap hassahanalardyr saglyk öýleri, şypahanalar gurlup, ulanylmaga berildi. Welaýatymyzyň çäginde «Ene mähri», «Gaýragoýulmasyz tiz kömek» merkezleri, Baýramaly etrabynda Gatakar oba saglyk merkezi gurlup, halkymyza ýetirildi. Mary şäher iç keselleri hassahanasynyň, Baýramaly şypahanasynyň, Mary şäherindäki 2-nji saglyk öýüniň durky düýpgöter täzelendi. Bu gurlup, ulanylmaga berilýän hassahanalardyr saglyk öýleri dünýä ülňülerine gabat gelýän enjamlar bilen enjamlaşdyrylyp, halkymyza ýokary hilli lukmançylyk hyzmatlaryny bermek üçin giň mümkinçilikleri özünde jemleýär.

Ynsan saglygy ugrunda irginsiz aladalanýan alym Arkadagymyzyň saýasynda “Saglyk” Döwlet maksatnamasynyň rejelenen görnüşi we ony amala aşyrmagyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin meýilnamasy işlenilip düzüldi. Bu meýilnamanyň esasy maksady raýatlarymyzyň ýaşaýyş dowamlylygyny uzaltmakdan, keselleriň öňüni almakdan we şypahana ulgamyny kämilleşdirmekden ybaratdyr.

Şeýle-de, hormatly Prezidentimiziň “Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri atly” köp jiltli ensiklopediki kitaby saglygy goraýyş işgärleri üçin ýan kitabyna öwrüldi.

Tawus HOJANIÝAZOWA.

Welaýat AIDS-iň öňüni alyş merkeziniň bölüm müdiri,TDP-niň Mary şäher komitetiniň işjeň agzasy.

Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 1-nji sentýabrynda talyplar we okuwçylar bilen geçiren umumy okuw sapagynda ýaşlaryň eziz Watanymyzy ösdürmäge mynasyp goşant goşýandyklaryny buýsanç bilen belläp geçdi. Hormatly Prezidentimiziň ýaşlarymyzyň zähmetine ýokary baha berýän pursadynda Amyderýanyň kuwwatly köprüleriniň, Köýtendagda gurlan iri kärhanalaryň, Garlyk şäherçesiniň, etrabymyzyň çägindäki «Watan» döwlet elektrik stansiýasynyň, Kerki şäherindäki Halkara howa menziliniň gurluşyklary göz öňümden hatar-hatar kerwen gurap geçdi. Garaşsyz döwletimiziň bu şanly gurluşyklarynda ýaşlarymyz yhlasly zähmet çekdiler. Häzirki wagtda hem sebitde iri desgalaryň gurluşygy dowam edýär. Gurluşyk işlerine ýaşlarymyz işjeň gatnaşýarlar. Olar hormatly Prezidentimiziň beýik maksatlara ýetmek üçin halal zähmeti hemra edinmegiň zerurdygy barada eden öwüt-nesihatlaryna wepalydyklaryny işde subut edýärler.

Ynsan zähmeti bilen bagtly ýaşaýar. Hormatly Prezidentimiziň ýaşlar üçin döredip berýän giň zähmet meýdançalary olaryň durmuşyna many çaýýar. Ýaşlarda gujur-gaýrat bar, olarda belent maksat bar. Hormatly Prezidentimiziň sebitleri gyradeň ösdürmek maksady bilen işlenilip düzülen ykdysady strategiýasynyň çäklerinde gündogar sebitde amala aşyrylýan işler hem belent maksatlaryň durmuşa geçmegini üpjün edýär. Köýtende gurlan we gurulýan desgalar hem diňe bir ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny täze belentliklere çykarman, eýsem ýaşlarymyzyň ýaşaýyş-durmuşlaryna hem täsirini ýetirýär. Sebitde kuwwatly inženerçilik-kommunikasiýa, ulag infrastrukturasy döredildi, täze desgalaryň onlarçasy guruldy. Soňy bilen uly bir senagat merkezleriniň birine öwrüljek sebit ýaşlarymyzyň bagtyýarlyk mekanyna öwrüler. Ýaşlarymyz bu sebitde Türkmenistanyň taryhyna şöhratly sahypalary ýazjak işleriň heniz sanawynyň giňeljekdigine ynanýarlar.

Erkin NYÝAZOW,

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky ýaşlar guramasynyň Döwletli etrap geňeşiniň başlygy.

Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistan Respublikasyna resmi sapary başlandy

Aşgabat — Daşkent, 4-nji oktýabr (TDH). Şu gün günüň ikinji ýarymynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iki günlük resmi sapar bilen Özbegistan Respublikasyna ugrady.

Hormatly Prezidentimiziň uçary Daşkent şäheriniň Yslam Karimow adyndaky Halkara howa menzilinde gondy. Şanly waka mynasybetli Özbegistanyň paýtagtynyň howa menzili iki dostlukly ýurduň Döwlet baýdaklary bilen bezeldi.

Haly düşelen ýodajygyň ugry boýunça Hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzüldi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy uçaryň ýanynda Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew hem-de Türkmenistanyň Hökümet wekiliýetiniň agzalary mähirli garşyladylar.

Däbe görä, belent mertebeli myhmany milli lybasdaky çagalar uly ruhubelentlik bilen garşylaýarlar.

Soňra türkmen we özbek Liderleriniň awtoulag kerweni howa menzilinden Garaşsyzlyk meýdançasynda ýerleşýän Garaşsyzlyk we ynsanperwerlik binasyna tarap ugrady. Döwlet berkararlygyny, özygtyýarlylygy hem-de özbek halkynyň abadan durmuşa bolan arzuw-hyýallaryny alamatlandyrýan bu ýadygärlik Daşkent şäheriniň ajaýyp künjekleriniň birini bezeýär.

Granit daşyndan bina edilen bu ýadygärlikde Özbegistanyň çäkleri görkezilen Ýer togalagy şekillendirilipdir. Binanyň ýanynda “Bagtyýar ene” diýen ýene bir ýadygärlik oturdylypdyr. Onda elinde perzendini saklaýan enäniň heýkeli goýlupdyr. Çuňňur many-mazmuna beslenen enäniň bu keşbi nesilleriň dowamatlylygyny, köpasyrlyk milli ýörelgelere hem-de ruhy gymmatlyklara aýawly çemeleşilmegini aňladýar hem-de bu ýörelgeler häzir hem özbek halkynyň agzybirligini we jebisligini üpjün edýär.

Belent ýadygärligiň etegine gül dessesini goýmak dabarasy tamamlanandan soňra Türkmenistanyň Baştutany Özbegistanyň Prezidenti bilen bilelikde awtoulagda “Kuksaroý” döwlet kabulhanasyna tarap ugraýar.

5-nji oktýabrda ýokary derejedäki türkmen-özbek gepleşikleri geçiriler, onuň dowamynda Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedow we Şawkat Mirziýoýew taraplaryň mundan beýläk-de özara bähbitli hyzmatdaşlygyň hem-de bar bolan kuwwatlyklaryň has doly durmuşa geçirilmegi boýunça mümkinçiliklere gararlar.

Möhüm ähmiýeti bolan bu sapara taýýarlyk işleriniň Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýakynda geçirilen mejlisinde ara alnyp maslahatlaşylandygyny bellemek gerek. Onda 1993-nji ýylyň fewral aýynda diplomatik gatnaşyklary ýola goýan iki ýurduň häzirki wagtda syýasy, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlarda işjeň hyzmatdaşlyk edýändikleri bellenildi.

Diňe 2007—2021-nji ýyllar aralygyndaky döwürde ýokary derejedäki özara döwlet, resmi hem-de iş saparlarynyň 23-si amala aşyryldy, olar soňky döwürde ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda, ilkinji nobatda, iri halkara guramalaryň hem-de sebit düzümleriniň — BMG-niň, ÝHHG-niň, GDA-nyň we beýlekileriň ugry boýunça üstünlikli alnyp barylýan netijeli gatnaşyklaryň has-da berkidilmegine ýardam berdi.

Ýurtlaryň ikisi hem öňde boljak ýokary derejedäki duşuşyklara uly umyt baglaýar, bu gepleşikler diňe bir uzak möhletleýin, özara bähbitli esasda guralýan ikitaraplaýyn gatnaşyklary giňeltmek babatynda däl-de, Merkezi Aziýa sebitiniň giňişliklerinde işjeň ösdürilýän gatnaşyklary hasaba almak bilen hem örän möhümdir.

Häzirki wagtda Türkmenistan bilen Özbegistan sebit işleriniň oňyn ösdürilmegine, Merkezi Aziýa döwletleriniň arasynda hemmetaraplaýyn gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna, sebitde ygtybarly parahatçylygyň, durnuklylygyň hem-de howpsuzlygyň berkarar edilmegine ýardam bermäge gyzyklanmalarynda bitewi garaýyşlara eýerip, ählumumy ösüşe we abadançylyga ýardam berýärler.

Ýakyn goňşy döwletleriň doly derejeli, işjeň hyzmatdaşlygynyň ýola goýulmagy ählumumy bähbitler üçin oňyn halkara gatnaşyklary ugur edinýän Türkmenistanyň daşary syýasatyň örän möhüm we ileri tutulýan ugry bolupdy we şeýle bolmagynda galýar.

Döwlet Baştutanymyzyň Özbegistana şu gezekki resmi sapary mizemez dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarynyň gadymy ýörelgelerine esaslanýan köpasyrlyk türkmen-özbek hyzmatdaşlygynyň taryhynda möhüm sahypany açar.

Häzirki wagtda, döwlet ösüşiniň täze tapgyrynda doganlyk döwletler öňden gelýän, her bir tarapyň durmuş-ykdysady ösüşiniň hem-de milli bähbitleriniň ileri tutulýan ugurlaryna doly kybap gelýän hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykarmaga özara gyzyklanma bildirýärler.

Eýýäm üstünlikli amala aşyrylan giň gerimli bilelikdäki taslamalar, hususan-da, Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisiniň gurulmagy hem-de durmuşa geçirilmegi ýaňy-ýakynda meýilleşdirilen taslamalar hyzmatdaşlygyň uzak möhletleýin strategik häsiýete eýediginiň subutnamalarydyr.

Özbegistan ýurdumyzyň öňe sürýän möhüm dünýä ähmiýetli, şol sanda häzirki zaman ulag düzümlerini kemala getirmek hem-de täze ulag-üstaşyr geçelgelerini döretmek boýunça başlangyçlaryny yzygiderli goldaýar, bu başlangyçlar sebit hyzmatdaşlygyny has-da ösdürmek üçin täze mümkinçilikleri açýar.

Söwda-ykdysady gatnaşyklaryň giňeldilmeginiň döwletara aragatnaşyklaryň hemişe ileri tutulýan ugry bolandygyny we şeýle bolmagynda galýandygyny bellemek gerek, muňa, ilkinji nobatda, ählumumy pandemiýanyň ýetirýän oňaýsyz täsirlerine garamazdan, iki ýurduň arasyndaky barha artýan haryt dolanyşygy hem şaýatlyk edýär. Taraplaryň bu ugry mundan beýläk-de ösdürmäge hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlygyň diwersifikasiýa ýoly bilen çuňlaşdyrylmagyna özara gyzyklanma bildirýändikleri geçen aýda Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça geçirilen bilelikdäki türkmen-özbek toparynyň 16-njy mejlisinde hem tassyklanyldy.

Şu gün dostlukly ýurduň paýtagtyndaky ägirt uly häzirki zaman toplumynda — “Ýaşnabad” innowasion tehnoparkynda guralan türkmen-özbek ykdysady forumy ýokary derejedäki ikitaraplaýyn gepleşiklere işewürlik taýdan özboluşly badalga berdi, bu toplumda innowasion häsiýetli taslamalar amala aşyrylýar, dürli ugurlarda ylmy işläp taýýarlamalar we barlaglar geçirilýär.

Ýurdumyzyň Hökümet wekiliýetiniň agzalaryna açyk asmanyň astyndaky meýdançada goýlan, Özbegistanda öndürilýän awtoulaglar hem-de oba hojalyk tehnikalary görkezildi, bu tehnikalar eýýäm Türkmenistanyň toprak-howa şertlerinde özüniň netijelidigini subut etdi. Binanyň içinde hem daşary bazarlarda uly islege eýe bolan Özbegistanda öndürilýän harytlaryň dürli görnüşleri görkezildi.

Şu ýylyň awgust aýynyň başynda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda guralan Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisinde hem belli özbek kompaniýalarynyň harytlarynyň uly üstünlik bilen görkezilendigini ýatladýarys.

Bularyň ählisi taraplaryň her biriniň ösüşiniň we abadançylygynyň möhüm şerti bolan söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmäge özara gyzyklanma bildirýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Ykdysady foruma gatnaşyjylaryň belleýşi ýaly, Türkmenistan we Özbegistan Respublikasy uzak möhletleýin esasda guralýan hem-de iki ýurduň Liderleri tarapyndan amala aşyrylýan giň gerimli durmuş-ykdysady özgertmeleriň esasy maksatlaryna doly kybap gelýän köpugurly hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge uly üns berýärler.

Iki ýurduň Söwda-senagat edaralarynyň, ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hem-de işewürler toparlarynyň ýolbaşçylarynyň syn beriş çykyşlarynda dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň ählumumy ulgamyna işjeň goşulyşýan goňşy ýurtlaryň üstünlikli amala aşyrýan durmuş-ykdysady ösüş maksatnamalarynyň many-mazmuny açylyp görkezildi.

Häzirki wagtda durmuşa geçirilýän giň gerimli özgertmeleriň Türkmenistanyň we Özbegistanyň örän baý tebigy serişdeleriniň hem-de bar bolan ägirt uly ykdysady hem-de eksport kuwwatynyň dürli ugurlarda, hususan-da, ýangyç-energetika, ulag-kommunikasiýa, senagat, himiýa senagaty, elektroenergetika, oba hojalygy pudaklarynda, saglygy goraýyş we beýleki ulgamlarda hyzmatdaşlygyň gerimini giňeltmek üçin uly mümkinçilikleri açýandygy bellenildi.

Özbek tarapyna türkmen ykdysadyýetiniň binýatlyk pudaklarynyň gazanan üstünlikleri we ýeten sepgitleri, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan durmuşa geçirilýän ähli babatlarda güýçli ykdysadyýetli hem-de adamlaryň barha ösýän abadançylygyny üpjün edýän we okgunly ösýän döwleti gurmak strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlary barada gürrüň berýän ýörite wideoşekiller görkezildi.

Yzly-yzyna görkezilýän şekillerde ykdysadyýetiň ähli pudaklaryny döwrebaplaşdyrmak hem-de olaryň ösüşini diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça deňi-taýy bolmadyk giň möçberli işleriň barşy hem-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» çäklerinde täze obalary we şäherleri, öňdebaryjy tehnologiýalar bilen üpjün edilen iri senagat kärhanalaryny, durmuş-medeni we düzümleýin maksatly köp sanly desgalary gurmak boýunça taslamalaryň üstünlikli amala aşyrylyşy barada gürrüň berilýär.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň işi hem giňden beýan edildi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ykdysady strategiýasynda ýurdumyzyň telekeçilerine milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmakda, eksport ugurly hem-de daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmekde uly orun berilýär.

Ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligiň wekillerini innowasion ykdysadyýeti döretmäge çekmek bilen, olara uly goldaw berilýär. Bu bolsa ýurdumyzda öndürilen harytlaryň içerki we daşarky bazarlarda bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga gönüden-göni ýardam edýär.

Häzir Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary iş ýüzünde öňdebaryjy işläp düzmeleri ulanmak arkaly giň möçberli şähergurluşyk taslamalaryny durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşýarlar. Günbe-günden özgerýän ak mermerli Aşgabatda hem-de «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda we ýurdumyzyň beýleki sebitlerinde dürli maksatly täze desgalaryň gurluşyklary munuň aýdyň mysalydyr. Ýokary innowasion tehnologiýalar hem-de nou-haular şol gurluşyklaryň aýrylmaz bölegidir.

Forumyň çäklerinde iki ýurduň wekiliýetleriniň agzalary geljegi has uly bolan ugurlarda hyzmatdaşlygy diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça anyk ädimleriň birnäçesini bellediler. Iki ýurduň işewür toparlarynyň arasynda göni gatnaşyklary ýola goýmak, önümçilik birleşmelerini giňeltmek we çuňlaşdyrmak, bilelikdäki kärhanalary döretmek, täze tehnologik işläp düzmeleri ulanmak hem-de innowasion ykdysadyýeti döretmek boýunça işjeň tejribe alyşmak bilelikdäki işiň esasy ugrudyr. Yzygiderli esasda işewürler maslahatlaryny, ykdysady sergileri, işjeň duşuşyklary hem-de gepleşikleri geçirmek şol işleriň ilerlemegine gönüden-göni ýardam eder.

Ikitaraplaýyn resminamalaryň 13-sine, şol sanda jemi ABŞ-nyň 13,5 million dollaryna golaý bolan eksport-import amallaryny amala aşyrmak baradaky resminamalara gol çekilmegi Türkmenistanyň hem-de Özbegistanyň köpasyrlyk dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk däplerine ygrarlylygynyň, ýola goýlan özara bähbitli hyzmatdaşlygy yzygiderli giňeltmäge hem-de çuňlaşdyrmaga iki tarapyň hem gyzyklanma bildirýändiginiň subutnamasy boldy.

Türkmen-özbek ykdysady forumyna gatnaşyjylar gazanylan ylalaşyklaryň iki döwletiň hem-de olaryň doganlyk halklarynyň bähbidine köpugurly hyzmatdaşlygy ösdürmäge täze itergi berjekdigine ynam bildirdiler.

Forum tamamlanandan soň, aýry-aýry ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň, döwlet we hususy düzümleriň wekilleriniň gatnaşmagynda ikitaraplaýyn duşuşyklaryň birnäçesi geçirildi.

Aşgabat, 4-nji oktýabr (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň mejlisini geçirdi.

Mejlisiň dowamynda şu ýylyň 9 aýynda harby we hukuk goraýjy edaralarda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri ara alnyp maslahatlaşyldy hem-de olaryň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň esasy ugurlary kesgitlenildi. Şeýle hem degişli düzümleriň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak bilen baglanyşykly meselelere garaldy.

Ilki bilen, goranmak ministri B.Gündogdyýew şu ýylyň geçen döwründe ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryny, şol sanda goranyş häsiýetine eýe bolan Harby doktrinadan gelip çykýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksady bilen amala aşyrylýan işler barada hasabat berdi. Şeýle hem ministr mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramy mynasybetli dabaraly harby ýörişi guramaçylykly geçirmek boýunça edilen tagallalar barada hasabat berdi.

Çagyryş boýunça harby gullugy geçen harby gullukçylary gullukdan boşatmak hem-de Türkmenistanyň raýatlaryny nobatdaky harby gulluga çagyrmak işlerini ýokary derejede geçirmek boýunça ýaýbaňlandyrylan giň möçberli çäreler baradaky maglumatlar hasabatyň özenini düzdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, milli goşunymyzyň ähli düzümleriniň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň häzirki döwrüň möhüm wezipesidigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, ilkinji nobatda, dünýäniň ösen tejribesini işjeň ornaşdyrmak, harby gullukçylary hünär taýdan kämilleşdirmek meselelerine möhüm ähmiýet berilmelidir.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleri döwletimiziň parahatçylyk söýüjilik we harby-syýasy strategiýasynyň ygtybarly binýady bolmalydyr. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň Bitaraplyk derejesini hem-de daşary syýasy ugruny nazara almak arkaly işlenip taýýarlanylan we goranyş häsiýetine eýe bolan Harby doktrinadan gelip çykýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek meselelerine aýratyn üns bermegi tabşyrdy.

Milli Liderimiz harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, şahsy düzümleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak, şeýle hem harby gullukçylaryň ýaşaýyş-durmuş, gulluk hem-de dynç alyş şertlerini gowulandyrmak bilen baglanyşykly meseleleriň yzygiderli üns merkezinde saklanmalydygyny belledi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy harby gullukçylaryň ata Watanymyza söýgüsini artdyrmak we olary watansöýüjilik ruhunda terbiýelemek meseleleriniň wajypdygyny belläp, bu babatda ministre birnäçe tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli geçirilen dabaraly harby ýörişiň ýokary guramaçylyk derejesiniň üpjün edilendigini kanagatlanma bilen belledi.

Baş prokuror B.Atdaýew şu ýylyň başyndan bäri amala aşyrylan işleriň netijeleri hem-de hormatly Prezidentimiziň ozal beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi, birnäçe düzümlerde geçirilen seljermeleriň jemleri barada hasabat berdi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, dürli görnüşli hukuk bozulmalaryň wagtynda öňüni almagyň, sebäplerini we şertlerini ýüze çykarmagyň bu gullugyň düzümleriniň öňünde durýan wajyp wezipelerdigini aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz degişli düzümlerde kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň berjaý edilişine prokuror gözegçiligini yzygiderli alyp barmagyň zerurdygyny belläp, öňde durýan wezipeleriň durmuşa geçirilişine gözegçiligi güýçlendirmegi tabşyrdy.

Içeri işler ministri Ö.Hojanyýazow ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde şu ýylyň 9 aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, jemgyýetçilik tertibini üpjün etmek, düzgün bozmalaryň öňüni almak hem-de ýangyn howpsuzlygy gullugynyň işini kämilleşdirmek boýunça amala aşyrylan toplumlaýyn çäreler barada hasabat berdi.

Ministr “Ýol hereketiniň howpsuzlygy — ömrümiziň rahatlygy” ady bilen geçirilen biraýlygyň netijeleri barada aýdyp, Polisiýanyň ýol gözegçiligi gullugynyň işini kämilleşdirmek, ýurdumyzyň ulag ýollarynda heläkçilikleriň öňüni almak maksady bilen guralan biraýlygyň ähmiýeti hakynda hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, IIM-niň öňünde durýan möhüm wezipelere ünsi çekdi. Tertip-düzgüniň üpjün edilmegi bilen baglanyşykly meseleler içeri işler edaralarynyň hemişe üns merkezinde saklanmalydyr. Ministrligiň ähli bölümleriniň häzirki zaman tehnikalary, sanly ulgam bilen enjamlaşdyrylmagy, düzümlere täzeçil usullaryň we tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, işgärleriň hünär derejesiniň ýokarlandyrylmagy öňde durýan möhüm wezipeler hökmünde kesgitlenildi.

Milli Liderimiz ýangyn howpsuzlygyny üpjün etmegiň kadalarynyň berjaý edilişine gözegçilik etmegiň esasy wezipeleriň biridigini belläp, edaralarda we kärhanalarda, ilatyň arasynda ýangyn howpsuzlygy boýunça düşündiriş işleriniň geçirilmeginiň hem-de bu ugra degişli ähli düzgünleriň yzygiderli berjaý edilmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlisiň dowamynda IIM-niň işinde birnäçe kemçilikleriň bardygyny belläp, wezipe borçlaryny talabalaýyk ýerine ýetirmän, işde goýberen kemçilikleri üçin içeri işler ministri Ö.Hojanyýazowa berk käýinç yglan etdi hem-de ýol berlen kemçilikleri gysga wagtyň içinde düzetmegi oňa soňky gezek duýdurdy we degişli Buýruga gol çekdi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy mejlise gatnaşyjylaryň harby we hukuk goraýjy edaralar tarapyndan täze binalary açmak bilen baglanyşykly dabaralaryň bellenilen tertipde geçirilmeginiň ylalaşylmagynyň zerurdygyna ünsi çekip, bu ugurda geçirilýän işler barada öz wagtynda hasabat bermegi tabşyrdy.

Soňra Ýokary kazyýetiň başlygy G.Ussanepesow hukuk özgertmelerini üstünlikli amala aşyrmak boýunça durmuşa geçirilýän çäreler hem-de ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde şu ýylyň 9 aýynda amala aşyrylan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, kanunçylyk namalarynyň kabul edilen kadalaryna laýyklykda, kazyýetleriň ykdysady, raýatlyk, dolandyryş, jenaýat we beýleki meseleleriň çözgüdini üpjün edýän häzirki zaman döwlet düzümi bolup durýandygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz kazyýet ulgamynyň işiniň mundan beýläk-de kämilleşdirilmeginiň wajyp meseleleriň biridigini belläp, kabul edilýän çözgütlerde kanunçylygyň berjaý edilişini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Milli howpsuzlyk ministri G.Annaýew 2021-nji ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda milli howpsuzlygy üpjün etmek, eziz Diýarymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň gazananlaryny ygtybarly goramak boýunça amala aşyrylan işler hem-de döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, bu düzümiň işgärleriniň jogapkärli wezipäni alyp barýandygyny, hut şu nukdaýnazardan, döwletimiziň okgunly ösüşiniň bähbidine güýç-gaýratyny, bilimini we tejribesini gaýgyrman, netijeli gulluk etmelidiklerini belledi. Şunuň bilen baglylykda, jemgyýetimizde abadançylygy we hukuk tertibini üpjün etmek boýunça beýleki hukuk goraýjy edaralar bilen bilelikde alnyp barylýan işler talabalaýyk derejede dowam etdirilmelidir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow häzirki zamanyň ösen tejribesini we tehnologik işläp taýýarlamalaryny işjeň öwrenmegiň wajypdygyna ünsi çekip, Milli howpsuzlyk ministrliginiň şahsy düzüminiň hünär ussatlygynyň derejesini ýokarlandyrmak meselelerine üns bermegi tabşyrdy.

Döwlet serhet gullugynyň başlygy Ý.Nuryýew şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda Watanymyzyň mukaddes çäkleriniň asudalygyny üpjün etmek, serhetçileriň gulluk we durmuş şertlerini yzygiderli gowulandyrmak boýunça amala aşyrylan toplumlaýyn işler barada hasabat berdi.

Döwlet serhet gullugynyň başlygy ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysynyň ozal beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi hakynda aýdyp, degişli düzümleriň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak, gullugyň dolandyryş düzüminiň işini kämilleşdirmek boýunça ýaýbaňlandyrylan maksatnamalaýyn işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, Türkmenistanyň dünýäniň ýurtlary bilen parahatçylyk söýüjilik we özara hormat goýmak gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda, Garaşsyz, hemişelik Bitarap ýurdumyzyň mukaddes çäklerini dost-doganlyk serhedine öwürmekde serhet goşunlaryna möhüm ornuň degişlidigini belledi.

Serhet goşunlarynyň öňdebaryjy tehniki serişdeler bilen yzygiderli üpjün edilmegi harby gullukçylaryň hünär derejesiniň ýokarlandyrylmagyny talap edýär diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam edip, bu babatda gullugyň ýolbaşçysyna birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Soňra adalat ministri B.Muhamedow şu ýylyň geçen 9 aýynda kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek boýunça ýerine ýetirilen işler, kabul edilen kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň mazmunyny we ähmiýetini düşündirmek boýunça ilatyň arasynda geçirilen çäreleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty diňläp, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň razylygy bilen, B.Muhamedowyň başga işe geçmegi sebäpli, adalat ministri wezipesinden boşadylýandygyny we onuň Daşary işler ministrliginiň ygtyýaryna iberilýändigini aýtdy.

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň razylygy bilen, döwlet Baştutanymyzyň Permanyna laýyklykda, bu wezipä ýustisiýanyň uly geňeşçisi M.Taganow bellenildi.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz ýustisiýanyň kiçi geňeşçisi B.Myradowy adalat ministriniň orunbasary wezipesine bellemek we ony Balkan welaýatynyň prokurorynyň orunbasary wezipesinden boşatmak hakyndaky Karara gol çekdi.

Döwlet gümrük gullugynyň başlygy M.Hudaýkulyýew şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda alnyp barlan işleriň netijeleri, şeýle hem döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmegiň çäklerinde amala aşyrylýan işler barada hasabat berdi. Hasabatyň dowamynda gümrük gözegçiliginde häzirki zaman usullaryny we öňdebaryjy tehnologiýalary peýdalanmak boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada habar berildi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty diňläp, milli ykdysadyýetimiziň täzeçil ösdürilmeginde, Türkmenistanyň dünýä hojalyk gatnaşyklaryna netijeli goşulyşmagy üçin amatly şertleriň döredilmeginde, daşary syýasat işiniň möçberiniň, häsiýetiniň we görnüşleriniň kämilleşdirilmeginde gümrük gullugynyň wezipeleriniň uly ähmiýetini belledi.

Watanymyzyň ykdysady howpsuzlygynyň derejesini ýokarlandyrmak gullugyň wajyp wezipesi bolup durýar. Milli Liderimiz gullugyň işiniň hiliniň we netijeliliginiň ýokarlandyrylmagynyň biziň ýurdumyzyň dünýä döwletleri bilen daşary ykdysady hem-de söwda gatnaşyklarynyň ösdürilmegine gönüden-göni ýardam berýändigini aýdyp, bu babatda anyk çäreleri görmegi tabşyrdy.

Döwlet gümrük gullugynyň başlygyna ýolbaşçylyk edýän düzüminiň bar bolan oňyn tejribäni hem-de kabul edilen ähli çözgütleri hasaba almak bilen, guramaçylyk-dolandyryş işlerini kämilleşdirmek boýunça anyk tabşyryklar berildi.

Döwlet migrasiýa gullugynyň başlygy N.Atagaraýew ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde şu ýylyň 9 aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda gullugyň işini kämilleşdirmek, oňa häzirki zamanyň ösen tejribesini we sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça ýaýbaňlandyrylan giň möçberli işler barada hasabat berdi. Şeýle hem hereket edýän halkara kanunçylyk namalaryna laýyklykda, ýurdumyzda ýaşaýan we raýatlygy bolmadyk adamlaryň uly toparyna Türkmenistanyň pasportlaryny gowşurmak dabarasynyň guramaçylykly geçirilendigi barada habar berildi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, halkara gatnaşyklaryň işjeň ösdürilýän döwründe bu gullugyň her bir işgäriniň düzümiň öňünde durýan wezipeleriň oňyn çözgüdine mynasyp goşant goşmalydygyny belledi hem-de gullugyň ýolbaşçysyna döwrebap maglumat-tehniki serişdeleri işjeň ulanmak we öňdebaryjy tejribäni ornaşdyrmak boýunça birnäçe tabşyryklary berdi. Hormatly Prezidentimiz döwletimiziň Bitaraplyk derejesine esaslanýan ynsanperwerlik syýasaty netijesinde, ýurdumyzda ýaşaýan raýatlaryň hemmesiniň hukuklarynyň goraglylygyny üpjün etmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow şu ýylyň geçen 9 aýynda ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça amala aşyrylýan giň möçberli özgertmeleriň çäklerinde ýerine ýetiren işleriniň netijeleri barada hasabat berdi.

Ýurdumyzyň Belent Serkerdebaşysy hasabaty diňläp, oňyn Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de halkara işjeň hyzmatdaşlyk ýörelgeleriniň döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenendigini belledi. Ýurdumyzyň tutuşlygyna goranyş häsiýetine eýe bolan we Watanymyzyň howpsuzlygynyň üpjün edilmeginiň, halkymyzyň parahat hem-de abadan durmuşynyň kepili bolan Harby doktrinadan gelip çykýan wezipeleriň üstünlikli amala aşyrylmagy döwrüň wajyp wezipesi bolup durýar.

Ýaýbaňlandyrylan harby özgertmeler hut şu maksada gönükdirilendir. Onda Ýaragly Güýçleriň maddy-enjamlaýyn binýadynyň döwrebaplaşdyrylmagyna, ähli düzümleriň häzirki zaman enjamlary we täze, ýörite tehnikalar bilen üpjün edilmegine, harby gullukçylaryň durmuş meseleleriniň çözülmegine hem-de hünär derejesiniň ýokarlandyrylmagyna möhüm ähmiýet berilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow harby we hukuk goraýjy edaralar üçin kesgitlenen meýilnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň şahsy düzümleriň, serkerdeleriň hünär derejesine hem-de hukuk taýýarlygyna, döwrebap tehniki serişdelere we tehnologiýalara ussatlyk bilen erk edişine baglydygyny aýdyp, bu babatda wise-premýere, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna anyk tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz, Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy wezipe borçlaryny talabalaýyk ýerine ýetirmän, garamagyndaky edaralaryň işine gözegçiligi gowşadandygy üçin, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanowa berk käýinç yglan edip, ýol berlen kemçilikleri gysga wagtyň içinde düzetmegi oňa soňky gezek duýdurdy.

Mejlisde başga-da birnäçe meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

Türkmenistanyň Prezidenti, Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň nobatdaky mejlisini tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny hem-de ata Watanymyzyň parahatçylygynyň, durnuklylygynyň we rowaçlygynyň bähbidine alyp barýan gulluklarynda üstünlikleri arzuw etdi.

Ýakyn goňşy döwletler bilen dost-doganlyk gatnaşyklaryny ösdürmek Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Şoňa görä-de, gadymyýetden gelýän dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk we hyzmatdaşlyk ýörelgelerinden ugur alyp, Türkmenistan Özbegistan Respublikasy bilen gatnaşyklaryň giňeldilmegine aýratyn ähmiýet berýär. Häzirki wagtda türkmen-özbek gatnaşyklary yzygiderliligi hem-de ulgamlaýynlygy bilen häsiýetlendirilýär. 2007 — 2021-nji ýyllarda döwlet Baştutanlarynyň derejesinde iki ýurda döwlet, resmi we iş saparlarynyň 23-siniň amala aşyrylmagy munuň aýdyň delilidir.

Türkmenistanyň we Özbegistanyň arasyndaky diplomatik gatnaşyklar 1993-nji ýylyň 7-nji fewralynda ýola goýlup, şondan bäri geçen döwürde iki döwletiň arasynda dostlukly hem-de netijeli hyzmatdaşlygyň oňyn tejribesi toplandy. Türkmenistan bilen Özbegistany taryhyň, medeniýetiň, gymmatlyklaryň umumylygy, diliňdir däp-dessurlaryň ýakynlygy özara birleşdirmek bilen, ol iki ýurduň we halklaryň ygtybarly hyzmatdaşlyk saklamagyna aýratyn itergi berýär. Döwletleriň ikisi-de özygtyýarlylygyny hem-de Garaşsyzlygyny gazanandan soňra, daşary syýasatda oňyn gatnaşyklaryny netijeli dowam etdirdiler. Döwlet syýasatynyň ulgamlaýynlygy we maksada gönükdirilendigi, halkara durmuşyň derwaýys meseleleriniň ähli ugurlarynyň milli gyzyklanmalar bilen utgaşdyrylmagy däp bolan dostlukly gatnaşyklara eýerýän iki döwletiň daşary syýasatynyň netijeli häsiýete eýe bolmagyny kesgitleýän möhüm şertler bolup öňe çykdy.

Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň 2017-nji ýylyň 6-7-nji martynda döwlet Baştutany hökmünde ilkinji saparynyň Türkmenistana guralandygyny bellemek zerur. Bu taryhy sapar Özbegistanyň daşary syýasatda hoşniýetli gatnaşyklara berýän möhüm ähmiýetiniň görkezijisi, ýurduň Lideriniň goňşy ýurtlar bilen dostluk hem-de hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna aýratyn çemeleşmesiniň özboluşly subutnamasy boldy.

Häzirki ösüş tapgyrynda Özbegistan Respublikasy ýurduň milli gyzyklanmalaryna esaslanmak bilen, açyk, özara bähbitli we işjeň daşary syýasaty durmuşa geçirýär. Döwletiň häzirki daşary syýasy ugry dünýädäki we sebitdäki üýtgäp duran ýagdaýlaryň, şeýle-de ýurduň içinde amala aşyrylýan iri göwrümli özgertmeleriň nazarda tutulmagy bilen alnyp barylýar. Türkmen-özbek özara hereketleriniň ösüşi işjeň syýasy gepleşiklere, söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine, şeýle-de medeni-ynsanperwer gatnaşyklaryň dürli ugurlary boýunça ysnyşykly arkalaşygyň saklanmagyna esaslanýar. Şu nukdaýnazardan, 220-den gowrak döwletara, hökümetara we pudagara häsiýetli ylalaşykdyr şertnamalardan ybarat bolan resminamalaryň agramly bukjasy ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň berk binýadyny emele getirmek bilen, taraplaryň özara hereketleriniň ileri tutulýan ugurlarynyň giň gerimini öz içine alýar.

Iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň ösdürilmeginde Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Şawkat Mirziýoýewiň ýakyn dostlugy, hakyky hormaty we birek-birege bolan mizemez ynamy aýratyn ähmiýete eýedir. Ýokary derejedäki yzygiderli gatnaşyklar hyzmatdaşlygyň gerimini giňeldýär, iki döwletiň özara hereketleriniň täze ugurlaryny açýar. Şu ýylyň 6-njy awgustynda «Аwaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Şawkat Mirziýoýewiň arasynda bolan duşuşyk aýratyn wajypdyr, onuň dowamynda iki ýurduň Liderleri köpugurly hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmegine ygrarlydyklaryny ýene-de bir gezek tassykladylar.

Türkmenistanyň we Özbegistanyň Baştutanlarynyň arasyndaky özara ynanyşmak ýörelgelerine esaslanýan gatnaşyklar, şeýle-de ýokary derejede geçirilýän resmi gepleşikler ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň bar bolan ugurlaryny berkitmek bilen birlikde, onuň täze ulgamlaryny kesgitledi, taraplaryň özara hereketleriniň depginini we yzygiderliligini şertlendirdi. Ýokary döwlet derejesinde geçirilýän duşuşyklaryň hem-de gepleşikleriň barşynda gazanylan ylalaşyklar, geljegi uly meýilnamalar iki ýurduň arasyndaky syýasy, söwda-ykdysady we medeni gatnaşyklary täze, has ýokary tapgyra çykarmaga gönükdirilendir.

Ýurtlaryň halkara guramalaryň, hususan-da, Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerindäki hyzmatdaşlygy türkmen-özbek özara hereketleriniň halkara giňişlikdäki işjeňliginiň görnetin mysalydyr. Iki döwletiň häzirki döwrüň wehimlerine we howplaryna garşy göreşmek, goňşy Owganystanyň ykdysadyýetiniň dikeldilmegi hem-de kadalaşdyrylmagy, ekologiýa meseleleriniň çözgüdi, Aral deňzi bilen bagly ýagdaýlaryň netijeleriniň gowşadylmagy, durmuş-ykdysady ulgamdaky ösüş, adam hukuklaryny goramak ýaly meseleler boýunça garaýyşlarynyň meňzeşligi halkara we sebitleýin meýdançalarda özara hereketleriň esasy ugurlaryny kesgitleýär.

Sebitiň hem-de tutuş dünýäniň durnuklylygyna we howpsuzlygyna dahylly meseleler babatda halkara bileleşigiň tagallalaryny goldamak bilen, Türkmenistan we Özbegistan Respublikasy öz üstlerine alan halkara hem-de ikitaraplaýyn borçnamalaryna ygrarlydyklaryny aýdyň görkezmek arkaly, olaryň oňyn durmuşa geçirilmegi ugrunda hem möhüm işleri amala aşyrýarlar.

Özbegistan ilkinjileriň hatarynda Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesini goldady we BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda kabul edilen degişli Kararnamanyň awtordaşy bolup çykyş etdi. Dostlukly ýurt Türkmenistanyň energiýa geçirijileriniň howpsuzlygy, ulag, ekologiýa boýunça halkara başlangyçlaryny, şol sanda sebitleýin hem-de halkara guramalara, olaryň ýolbaşçy düzümlerine agzalygyny işjeň goldaýar. Iki döwletiň arasyndaky syýasy gepleşikler ykdysady ulgamda hem netijeli, deňhukukly gatnaşyklaryň ýola goýulmagy üçin berk binýat bolup hyzmat edýär.

Özara daşary söwda dolanyşygynyň ýylyň-ýylyna barha artmagy ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň yzygiderli ösdürilýändiginiň möhüm görkezijileriniň biridir. Şu ýylyň dokuz aýynyň jemleri boýunça Türkmenistanyň daşary söwda dolanyşygynda Özbegistan öňdäki orunlarda durýar. Türkmenistandan goňşy ýurda nebit we nebit önümleri, mehaniki enjamlar, plastmassa we ondan ýasalýan önümler, himiýa, dokma, oba hojalyk harytlary, tehnologik abzallardyr beýleki serişdeler iberilýär. Özbegistandan biziň ýurdumyza oba hojalyk tehnikasy, gurluşyk materiallary, himiýa we taýýar dokma önümleri import edilýär. Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-özbek hökümetara toparynyň çäklerinde amala aşyrylýan işler iki döwletiň özara hereketleriniň netijeli görnüşidir.

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 14-nji sentýabrynda Daşkent şäherinde bu toparyň nobatdaky mejlisi geçirildi, onuň dowamynda ozal gazanylan ylalaşyklaryň durmuşa geçirilişi boýunça pikir alşyldy. Iki ýurduň ulag ulgamyndaky özara hereketleriniň ýokarlandyrylmagyna aýratyn üns berildi, ägirt uly mümkinçilikleri nazara alyp, ulag geçelgeleriniň ösdürilmegi boýunça bilelikdäki degişli çäreleriň zerurdygy nygtaldy. Mundan başga-da, taraplaryň arasynda Suw hojalyk meseleleri boýunça bilelikdäki türkmen-özbek hökümetara topary döredildi we 13-nji sentýabrda onuň birinji mejlisi geçirildi. Sebäbi suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagy Türkmenistanyň hem-de Özbegistanyň ikitaraplaýyn gün tertibiniň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda kesgitlenendir. Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistana nobatdaky resmi saparynyň çäklerinde geçirilýän bilelikdäki işewürler maslahaty bolsa dürli ugurlardaky özara bähbitli hyzmatdaşlygyň giňeldilmegi üçin täze mümkinçilikleri açar.

2018-nji ýylyň aprelinde Daşkent şäherinde türkmen-özbek işewürler maslahaty geçirildi, geçen ýylyň oktýabrynda bolsa iki ýurduň Söwda-senagat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň derejesinde Türkmenistan — Özbegistan Işewürlik geňeşiniň birinji mejlisi onlaýn görnüşde guraldy. Bu çäreler iki ýurduň döwlet hem-de hususy pudaklarynyň arasyndaky gatnaşyklaryň ösdürilmegi, bilelikdäki önümleriň göwrüm hem-de görnüş sanynyň has-da artdyrylmagy üçin giň mümkinçilik berýär. Özbek işewürlik wekiliýetiniň şu ýylyň awgustynda Awazada geçirilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisine işjeň gatnaşandygyny hem bellemek gerek. Söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň çäklerinde taraplar serhetýaka zolaklaryň, hususan-da, Türkmenistanyň Lebap we Daşoguz welaýatlarynyň Özbegistanyň Buhara hem-de Horezm welaýatlary bilen hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berýärler. Iki ýurduň sebitleriniň arasynda göni gatnaşyklary ýola goýmak maksady bilen, golaýda ýurdumyzyň Daşoguz, Lebap welaýatlarynyň häkimleriniň ýolbaşçylygyndaky wekiliýetleriň Horezm we Buhara welaýatlaryna saparlary guraldy.

Biziň ýurtlarymyz sebit ähmiýetli iri energetika taslamalarynyň durmuşa geçirilmegine hem işjeň gatnaşýarlar. Ulag ulgamy netijeli hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Amyderýanyň üstünden geçýän Türkmenabat — Farap awtomobil we demir ýol köprüleriniň gurluşygy munuň aýdyň subutnamasydyr. Olar 2017-nji ýylyň martynda Özbegistanyň Prezidentiniň Türkmenistana saparynyň çäklerinde dabaraly ýagdaýda açyldy. Özara hyzmatdaşlykda medeni-ynsanperwer ulgama hem aýratyn ähmiýet berilýär. Türkmenistanyň we Özbegistanyň wekilleri iki ýurduň çäginde geçirilýän dürli görnüşli medeni çärelere, konsertdir festiwallara, bäsleşiklere, sport ýaryşlaryna işjeň gatnaşýarlar.

Häzirki wagtda Özbegistanda türkmen dilinde okadylýan mekdepleriň 40-dan gowragy hereket edýär, ýurduň dürli ýokary okuw mekdeplerinde türkmen filologiýasy ugry boýunça ýokary bilimli hünärmenler taýýarlanylýar. 28-nji sentýabrdan 3-nji oktýabr aralygynda Daşkent, Samarkant, Buhara, Kokant, Hywa şäherlerinde guralan «Beýik Ýüpek ýolunyň merjeni» atly halkara kinofestiwalyň çäklerinde Türkmenistanyň kino günleri hem geçirildi. Özbegistanda dostlugyň nyşany hökmünde «Аşgabat» seýilgähi, beýik türkmen akyldary Magtymguly Pyragynyň adyny göterýän dynç alyş zolagy açyldy. Şunda Aşgabatda hem «Daşkent» türkmen-özbek dostluk seýilgähiniň gurluşygynyň başlanandygyny aýtmak zerur. Bu seýilgähi gurmak hakyndaky başlangyç hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa degişlidir. Şeýle-de Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygy mynasybetli geçirilen dabaralaryň çäklerinde, paýtagtymyzyň «Аşgabat» seýilgähi bilen Daşkendiň «Аşgabat» medeni-dynç alyş seýilgähiniň arasynda iki şäheriň ýolbaşçylarynyň, sungat ussatlarynyň gatnaşmaklarynda baýramçylyk teleköprüsi guraldy.

Milli Liderimiziň Daşkende nobatdaky resmi sapary Türkmenistanyň we Özbegistanyň arasyndaky netijeli hyzmatdaşlyga täze badalga berer hem-de iki ýurduň halklarynyň dostluk, özara hormat goýmak we ynanyşmak ýörelgeleri esasynda dowam etdirilýän gatnaşyklaryny has-da pugtalandyrar.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi.

2021-nji ýylyň 4-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda Moskwanyň Gazna biržasynyň wekilleri bilen wideoaragatnaşyk arkaly iş duşuşygy geçirildi. Iş duşuşygyna Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň orunbasary Toýly Mälikow we ministrligiň Döwlet maliýesini jemleýji we ykdysady syýasaty müdirliginiň, Ygtyýarlylandyryş we ygtyýarlylandyrmak işine gözegçilik bölüminiň, «Aşgabat gazna biržasy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň (MOEX) wekilleri gatnaşdylar.

Iş duşuşygynyň maksady Moskwanyň Gazna biržasy bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ýola goýmak mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat bolup durýar.

Iş duşuşygynyň başynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň orunbasary Toýly Mälikow gatnaşyjylar bilen mähirli salamlaşyp, Russiýaly wekilleri ilki bilen duşuşyga gatnaşýan Türkmen tarapy bilen tanyşdyrdy. Ol öz çykyşynda Russiýa Federasiýasy bilen Türkmenistanyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň gowy esaslarynyň bardygyny we olaryň dürli ykdysady ugurlarda işjeň ösýändigini belledi. Şeýle hem, iki ýurduň gazna biržalarynyň arasynda hyzmatdaşlygy ýola goýmakda we tejribe alyşmakda gyzyklanmanyň bardygyny aýtdy. Şunuň bilen, ol rus tarapyna söz berdi.

Russiýa Federasiýasynyň tarapyndan Russiýanyň bankynyň halkara hyzmatdaşlyk müdirýetiniň direktorynyň orunbasary Aleksandr Apokin, öz gezeginde, iki ýurduň arasynda bank ulgamynda hyzmatdaşlygyň bankara maslahatlaşmalar, kadalaşdyryjy hukuk esasyny ösdürmek we beýlekiler arkaly örän ýakyndygyny belledi. Mundan başga-da gysgaça Moskwanyň gazna biržasynyň täzelikleri, ýagny GDA ýurtlary bilen hyzmatdaşlyk barada gürrüň berdi.

Soňra «Aşgabat gazna biržasy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň Baş direktorynyň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetriji Myrat Saparowa söz berildi. Ol duşuşygynyň dowamynda «Aşgabat gazna biržasy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň alyp barýan işleri barada giňişleýin gürrüň berdi. Ol 2016-njy ýylda «Aşgabat gazna biržasy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň döredilendigi we häzirki wagtda onuň işiniň işjeň dowam edýändigini aýtdy.

2021-nji ýylyň 4-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde Hindistanyň Milli gazna biržasynyň (NSE) wekilleri bilen göni wideo aragatnaşyk arkaly iş duşuşygy geçirildi. Iş duşuşygyna Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň we «Aşgabat gazna biržasy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň wekilleri gatnaşdylar. Ýurdumyzda häzirki wagtda geljegi uly bolan gazna biržasynyň işine halkara derejesinde uly gyzyklanma bildirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda Türkmenistanda gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek boýunça döwlet we milli maksatnamalar kabul edildi. «Türkmenistanda gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmegiň 2012-2016-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» şeýle-de 2014-nji ýylda kabul edilen «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmekde möhüm ädim boldy.Bu hukuk namalary ýurdumyzda maliýe bazarynyň düzgünlerini we aýratynlyklaryny özünde jemleýär.2016-njy ýylda «Aşgabat gazna biržasy» esaslandyryldy.Bu maliýe ulgamy geljekde ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň ownuk we iri maýadarlarynyň pul serişdelerini bir ýere çekmekde uly mümkinçilikleri döreder.

Iş duşuşygynyň maksady Hindistanyň Milli gazna biržasy bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ýola goýmak mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Duşuşyk hoşniýetli we özara bähbitli ugurlar boýunça düşünişmek ýagdaýynda geçdi.

Duşuşygyň ahyrynda Mähriban Watanymyzyň halkara giňişliginde abraý-mertebesiniň belende galmagynda ägirt uly işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow TASS agentliginiň sowallaryna jogap berdi

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow TASS agentliginiň baş direktorynyň birinji orunbasary Mihail Gusmanyň Russiýa bilen gatnaşyklaryň dürli ugurlary baradaky sowallaryna jogap berdi, durmuş ýörelgeleri barada gürrüň berdi, şeýle hem Türkmenistanyň Owganystanyň täze hökümeti bilen hyzmatdaşlyga taýýardygy barada aýtdy.

— Jenap Prezident, Türkmenistan ýaňy-ýakynda beýik baýramy — Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyny giňden belläp geçdi. Şu ýyl Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň esaslandyrylmagyna-da 30 ýyl dolýar. Bu hem Arkalaşygyň ýurtlarynda ýaşaýan köp sanly adamlar üçin baýramçylykdyr, kim üçin, belki, uly ähmiýetli, kim üçin bolsa, azrak ähmiýetli senedir. Emma bu, hakykatdan-da, uly baýramdyr! Siz Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň 30 ýylda geçen ýoluna nähili baha berýärsiňiz, Arkalaşygyň Türkmenistan üçin ähmiýeti nähili, Siz bu guramadan nämä garaşýarsyňyz hem-de Arkalaşygyň geljegine nähili garaýarsyňyz?

— Mihail Solomonowiç, ilki bilen, Sizi Türkmenistanda mähirli garşylaýaryn hem-de şu söhbetdeşligi guramak üçin biziň ýurdumyza gelmäge mümkinçilik tapandygyňyza minnetdarlyk bildirmek isleýärin.

Pursatdan peýdalanyp, Russiýanyň iň abraýly habarlar agentligi — ITAR-TASS bilen hyzmatdaşlyga ýokary baha berýändigimizi bellemek isleýärin. Şeýle hem men Siziň “Häkimiýet ýörelgesi” atly telewizion gepleşigiňize höwes hem-de uly gyzyklanma bilen tomaşa edýärin, ol ýurtlaryň we halklaryň arasynda has gowy özara düşünişilmegine uly goşant goşýar, döwletara gatnaşyklarda açyklyga hem-de özara ynanyşmaga oňyn ýardam berýär.

Indi bolsa Siziň sowalyňyza geçeliň. Mälim bolşy ýaly, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy 1991-nji ýylyň ahyrynda, Sowet Soýuzynyň dargamagy bilen baglanyşykly wakalara jogap hökmünde esaslandyryldy. Ol çylşyrymly döwür boldy, öňki respublikalaryň arasyndaky gatnaşyklarda köp babatda düşünişmezlik galypdy, kadalaşdyrylmandy. Syýasy-hukuk, maliýe, emläk we köp sanly beýleki meseleler örboýuna galdy. Şonda GDA, şol döwürde aýdylyşy ýaly, “ylalaşykly aýrylyşmagyň” wezipesini ýerine ýetirdi. Emele gelen çylşyrymly ýagdaýlary hasaba almak bilen, käbir kemçiliklere garamazdan, bu wezipe ýerine ýetirildi. Emma şondan soňra hem Arkalaşyk öz işini dowam etdirdi. Geçen 30 ýylyň dowamynda bu gurama syýasy we ykdysady taýdan has berkedi, netijeli we durmuşa ukyply bileleşik hökmünde özüni görkezdi. Häzirki wagtda hem bu guramanyň anyk maksatlary hem-de dünýä ösüşiniň häzirki zaman meýilleri bilen aýakdaş barýan ösüş mümkinçilikleri bar.

Biziň pikirimizçe, şunda gürrüň, ozaly bilen, gatnaşyjy ýurtlaryň senagat, maýa goýum, innowasiýa babatda ösüşini çaltlandyrmak, Arkalaşygyň çäklerinde döwrebap, köp şahaly ulag-logistika ulgamyny döretmek, GDA-nyň Aziýa bilen Ýewropanyň arasyndaky baglaşdyryjy giňişlik hökmünde dünýä hojalyk gatnaşyklaryna goşulyşmagy, biziň ýurtlarymyzyň goňşy ýurtlarda desgalaryň we beýleki düzümleriň gurluşygyna işjeň gatnaşmagy üçin GDA-nyň bilelikdäki ykdysady mümkinçiliklerini has netijeli peýdalanmak barada barýar. Geçen ýyl GDA-nyň 2030-njy ýyla çenli Ykdysady ösüş strategiýasynyň kabul edilmegi bu wezipeleri hem-de oňa ýetmegiň ýollaryny anyklaşdyrdy. Bularyň ählisi sebit hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynda, Merkezi Aziýada durnuklylygy we ösüşi üpjün etmekde GDA tarapyndan doly derejede ulanylyp bilner. Biziň sebitimiz Ýewraziýa ulag ugurlarynyň strategik taýdan juda möhüm çäginde ýerleşýär hem-de örän uly tebigy-çig mal serişdelerine eýedir. Bu artykmaçlyklar Arkalaşygyň uzak möhletli ykdysady meýilnamalarynda hasaba alynýar.

Umuman, GDA gatnaşyjy ýurtlaryň häzirki wagtdaky hyzmatdaşlygyna dürli derejelerde hem-de görnüşlerde oňyn işjeň ýagdaý mahsusdyr. Bu gün biziň gatnaşyklarymyz örän açykdyr, iş ýüzünde netijelilige gönükdirilendir, adamlaryň hakyky zerurlyklaryna we isleglerine kybap gelýändir. Bu bolsa GDA-nyň güýçli tarapydyr hem-de Türkmenistan bu bileleşigiň çäklerinde hyzmatdaşlyga berk ygrarlydyr.

— Jenap Prezident, Türkmenistanyň daşary syýasatynda Russiýa aýratyn orun eýeleýär diýsem, ulaldyp aýtdygym bolmaz, bu taryhda hem şeýle bolupdy, häzirki şertler hem muny talap edýär. Siziň pikiriňizçe, Türkmenistan bilen Russiýanyň arasyndaky gatnaşyklarda haýsy ugurlarda has uly sepgitlere ýetildi, haýsy ugurlarda bolsa heniz mümkinçilikler doly peýdalanylmaýar? Siz tutuşlygyna Türkmenistan bilen Russiýa Federasiýasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýyna nähili baha berýärsiňiz?

— Türkmenistan bilen Russiýanyň gatnaşyklary iki strategik hyzmatdaşlaryň gatnaşyklarydyr. Şeýle häsiýetnama türkmen-russiýa hyzmatdaşlygynyň ähli ugurlary öz gerimine alýandygyny; onuň uzak möhletlidigini; häzirki döwrüň üýtgäp durýan ýagdaýlarynyň täsirine düşmeýändigini aňladýar.

Biz parahatçylygy hem-de howpsuzlygy üpjün etmek meselelerinde halkara we sebit giňişliklerinde, iri halkara guramalarda, ozaly bilen, Birleşen Milletler Guramasynda hyzmatdaşlyk edýäris, şunda, zerur bolan halatynda, öz hereketlerimizi utgaşdyrýarys. Şeýle hyzmatdaşlygyň çemeleşmeleriň ýakynlygyna ýa-da umumylygyna esaslanýandygyny bellemek isleýärin. Şunda halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna, BMG-niň Tertipnamasyna, deňhukuklylyk, döwletleriň özygtyýarlylygyna hormat goýmak, olaryň içki işlerine goşulyşmazlyk ýörelgelerine daýanylýar.

Ykdysady ulgamda Russiýa köp ýyllaryň dowamynda Türkmenistanyň daşary haryt dolanyşygynyň möçberleri boýunça öňdäkileriň hatarynda durýar we ýurdumyzyň iň iri maýa goýum hyzmatdaşlarynyň biridir.

Biz Russiýa bilen ýangyç-energetika ulgamynda, gämi we uçar gurluşygynda, obasenagat toplumynda, dokma senagatynda, ulag ulgamynda, ýol gurluşygynda, metallurgiýa senagatynda hem-de beýleki ugurlar boýunça hyzmatdaşlyk edýäris. Türkmenistanyň Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasy, Sankt-Peterburg şäheri, Astrahan welaýaty ýaly sebitleri bilen göni söwda-ykdysady gatnaşyklary ýola goýuldy we üstünlikli ösdürilýär. Russiýanyň beýleki sebitleri hem şeýle hyzmatdaşlyga gyzyklanma bildirýärler.

Medeni we ynsanperwer gatnaşyklar ösdürilýär. Bilim ulgamynda hyzmatdaşlyk aýratyn üstünlikli diýip aýdyp bilerin.

Häzirlikçe doly peýdalanylmadyk mümkinçilikler barada aýdylanda, gürrüň, ozaly bilen, bilelikdäki tagallalary talap edýän ugurlar barada gidýär ýa-da olar peýdalanylyp başlanylandyr. Olaryň hatarynda ulag we logistika ulgamyny aýratyn bellemek gerek. Şunuň bilen baglylykda, biz Hazar deňzi — Wolga derýasy ugry boýunça Russiýanyň demirgazyk portlaryna we soňra Ýewropa çykmagy göz öňünde tutýan ulag geçelgesiniň döredilmeginiň geljegi örän uly taslamasynyň üstünde işleýäris. Munuň üçin Russiýa bilen hyzmatdaşlygyň Hazar ugry has güýçlendirilýär.

Türkmenistanda hem, Russiýada hem hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleriniň ägirt uludygyna oňat düşünilýär, aýratyn-da, soňky ýyllar iki tarap hem bu kuwwaty özara bähbitlilik esasynda durmuşa geçirmek üçin tutanýerli tagallalary edýär.

Şeýlelikde, ähli ugurlar boýunça hyzmatdaşlygymyz örän giň gerime eýe boldy, şoňa görä-de, häzirki wagtda haýsy ugurda peýdalanylmadyk mümkinçilikleriň bardygyny aýtmak aňsat däldir.

— Jenap Prezident, Siz sowala şeýle giňişleýin jogap berdiňiz welin, men ýurtlarymyzyň arasyndaky gatnaşyklarda ýetilen uly sepgitler Siziň Prezident Wladimir Putin bilen şu ýyllaryň dowamynda geçiren köp sanly duşuşyklaryňyzyň netijesinde mümkin boldy diýsem, ýalňyşmaryn diýip pikir edýärin! Syýasy sözlükde “personal chemistry” — «şahsy ynanyşyk» diýen adalga bar. Iki döwletiň Liderleriniň özara gatnaşyklaryny synlanyňda, biziň Prezidentimiz bilen Siziň şahsy gatnaşyklaryňyza has köpräk orun berilýär diýen pikir döreýär we şunuň bilen baglylykda, Russiýanyň Prezidenti Wladimir Putin bilen emele gelen gatnaşyklara nähili baha berýärsiňiz?

— Men bu gatnaşyklara doly özara ynanyşmak, açyk, dostluk gatnaşyklary hökmünde baha berýärin, şunda ol örän anyk hem-de ahyrky netijä gönükdirilendir. Biziň ilkinji tanyşlygymyz haçanda men heniz wise-premýer wezipesinde işleýärkäm bolupdy we Türkmenistana amala aşyran saparlarynyň birinde onuň ýanynda boldum. Ýalňyşmaýan bolsam, şol duşuşyk 2002-nji ýylda bolupdy. Şunlukda, biz eýýäm 20 ýyla golaý wagt bäri tanyşdyrys, hemme ugurlar boýunça hemişe ak ýürekli, göni hem-de açyk hyzmatdaşlyk edýäris.

Meniň pikirimçe, Wladimir Wladimirowiç beýik adam, ol sada häsiýetli hem-de giň göwünli. Şeýle adam bilen söhbetdeş bolmak hemişe örän ýakymly.

Biz Russiýanyň Prezidenti bilen yzygiderli ýagdaýda ýüzbe-ýüz, telefon arkaly söhbetdeş bolýarys, pikir alyşýarys, halkara syýasatyň, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça maslahat edýäris. Her gezek hem men onuň bilelikde netijeli işlemäge gyzyklanmasyny, Türkmenistan bilen ýakyn hyzmatdaşlyga ygrarlydygyny, biziň ýurdumyza, saýlap alan ýolumyza hormat goýýandygyny duýýaryn.

Biziň ara alyp maslahatlaşan ähli meselelerimiz iki ýurduň halklarynyň bähbidine gönükdirilendir. Biz muňa ýokary baha berýäris hem-de men dünýä giňişliginde Türkmenistany, biziň Bitaraplygymyzy, halkara başlangyçlarymyzy hemişe goldaýandygy üçin Russiýanyň Prezidentine çuňňur minnetdardyryn.

— Gynansak-da, häzirki wagtda ýurtlarymyzy we halklarymyzy birleşdirýän, tutuş dünýäni gurşap alan ýene-de bir çylşyrymly, pandemiýa bilen baglanyşykly mesele bar. Türkmenistanyň halkyna bu meselede hem rowaçlyk hemra boldy, Siziň hut özüňiziň aladalaryňyz hem-de Hökümetiň öz wagtynda geçiren çäreleri netijesinde, Siziň ýurduňyza az sanly ýurtlaryň hatarynda bu howply ýokanç keselden goranmagyň başardandygyny bilýärin. Muňa garamazdan, entek howp aradan aýrylmady. Türkmenistan Russiýanyň “Sputnik V” we “Epiwakkorona” waksinalaryny resmi taýdan bellige aldy. Siz bu keseliň öňüni almak, onuň Siziň ýurduňyza ýaýramazlygy üçin nähili çäreleri görmek zerur diýip hasaplaýarsyňyz?

— Türkmenistan Russiýanyň “Sputnik V” we “Epiwakkorona” waksinalaryny resmi taýdan bellige alan dünýädäki ilkinji ýurtlaryň biridir. Bu bolsa köp babatda bize koronawirus pandemiýasyna üstünlikli garşy durmaga mümkinçilik berdi we mümkinçilik berýär. Şunuň bilen baglylykda, bu ýokanja garşy göreşde biziň ýurtlarymyzyň hyzmatdaşlygynyň aýratyn ähmiýete eýe bolandygyny bellemek isleýärin.

Pandemiýa ýaýrap başlan günlerinde Türkmenistan bilen Russiýanyň arasynda örän gysga möhletlerde ylmy-lukmançylyk bileleşikleriniň, degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ugry boýunça netijeli ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň gurallary ýola goýuldy. Biziň ýurtlarymyzyň bu çylşyrymly şertlerde hakyky raýdaşlygyň, birek-birege doganlyk goluny uzatmagyň hem-de goldawyň, tagallalary netijeli utgaşdyrmagyň ajaýyp nusgasyny görkezendigini doly ynam bilen aýdyp bilerin.

Hyzmatdaşlygyň şeýle ýokary derejeli häsiýetini nygtamak bilen, doly esasda Russiýanyň aýratyn ornuny belleýärin hem-de dostlukly ýurduň ýolbaşçylaryna minnetdarlygymy beýan edýärin.

Ýurdumyzda sanjym işleri bellenilen möhletlere hem-de zerurlyklara laýyklykda barýar, ol Türkmenistanyň ähli künjeklerini öz gerimine aldy. Saglygy goraýyş ulgamy, arassaçylyk-epidemiologiýa gulluklary sazlaşykly işleýärler, bu ýokanjyň öňüni almak boýunça ähli zerur çäreler geçirilýär. Häzirlikçe, Türkmenistana gelmekde, hususan-da, beýleki ýurtlar bilen howa gatnawlarynda belli bir çäklendirmeler dowam edýär. Häzirki şertlerde munuň özi tebigy ýagdaýdyr.

Biz dünýäde, goňşy ýurtlarda pandemiýa bilen baglanyşykly ýagdaýlary üns bilen synlaýarys hem-de ýagdaýa görä hereket ederis. Tutuşlygyna, Türkmenistanyň bu örän howply ýokanç kesele garşy gorag çärelerini netijeli guramagy başarandygyny aýdyp bilerin.

— Häzirki wagtda Türkmenistan örän ýokary depginlerde ösýär hem-de dünýä kartasynda barha uly ähmiýetli orny eýeleýär. Siziň ýurduňyzyň gazanýan üstünlikleri barada dünýäde barha köp bilýärler. Siziň birnäçe halkara başlangyçlary öňe sürendigiňiz hem-de olaryň dünýä bileleşigi tarapyndan giňden goldanylandygy bellidir. Siziň öňe süren başlangyçlaryňyzyň haýsysy Size has ýakyn we olaryň haýsy biriniň durmuşa geçirilendigine buýsanýarsyňyz?

— Ilki bilen, men şol başlangyçlarymyzy, meýilnamalarymyzy we garaýyşlarymyzy doly goldan hem-de häzirki wagtda hem olary üstünlikli durmuşa geçirýän Türkmenistanyň halkyna buýsanýaryn.

Soňky ýyllarda ýurdumyz, hakykatdan-da, okgunly ösýär, pandemiýa garamazdan, ykdysadyýetimiziň ösüş depginleri durnukly hem-de oňat derejede saklanýar. Bularyň ählisi ykdysadyýetimiziň durnuklylygynyň hem-de onuň uly kuwwatynyň subutnamasydyr. Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow öz ýurdy üçin köp işleri bitirdi, döwletiň esaslaryny goýdy. Bitaraplyk hukuk derejesini pugtalandyrmak boýunça uly işler geçirildi. Men 2015-nji ýylda biziň başlangyjymyz boýunça Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan ýurdumyzyň dünýäde ýeke-täk Bitaraplyk hukuk derejesiniň gaýtadan ykrar edilendigine, soňra bolsa 12-nji dekabryň «Halkara Bitaraplyk güni» diýlip yglan edilendigine buýsanýaryn.

Ol ýa-da beýleki ulgamda gazanylan anyk üstünlikler barada aýdylanda, olar az däldir hem-de hemmesini sanap geçmek köp wagt alar.

Milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň köpüsi tarp ýerden diýen ýaly dikeldildi. Häzirki zaman ýollarynyň müňlerçe kilometri, energetika düzüminiň iri desgalary guruldy, täze zawodlaryň onlarçasy ulanylmaga berildi. Biziň buýsanjymyz Aşgabady, onuň binagärlik keşbini, biziň adamlarymyzyň ýaşaýan häzirki zaman ýaşaýyş jaýlaryny synlap görüň!

Hazar deňziniň kenaryndaky ozal çöllük meýdan bolan künjekde kaşaň myhmanhanalary hem-de kottej şäherçelerini öz içine alýan «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy döredildi, bu zolaga ýurdumyzyň ýaşaýjylary her ýyl dynç almaga barýarlar. Bu mysallar ýurdumyzda amala aşyrylan işleriň diňe bir bölegidir.

Halkara giňişlikde biz dünýä bileleşiginiň Türkmenistanyň energiýa howpsuzlygy, ulag hyzmatdaşlygy, ekologiýa, parahatçylyk döredijilik hem-de öňüni alyş diplomatiýasy boýunça öňe süren başlangyçlaryny goldaýandygyna ýokary baha berýäris we muňa guwanmaga haklydyrys. Biziň tekliplerimizi goldap, BMG-de biragyzdan ses berilýändigi, Türkmenistanyň Bitaraplygynyň we onuň parahatçylyk döredijilik ugrunyň ähmiýetine barha aýdyň düşünilmegi hem-de goldanylmagy ählumumy parahatçylyga we howpsuzlyga ýardam bermek, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek, dünýä işlerinde BMG-niň esasy ornuny berkitmek, döwletara gatnaşyklarda deňhukuklylyk we birek-birege hormat goýmak ýörelgelerine ygrarlylyk boýunça daşary syýasy strategiýamyzyň dogrudygyna bizde berk ynam döredýär. Bularyň ählisi buýsanmak üçin esas döredýär, emma, gaýtalaýaryn, amala aşyrylan bu işler, hakykatdan-da, türkmen halkynyň we biziň döwletimiziň bitiren hyzmatydyr.

— Ýurduňyza ýetip gelýärkäm, uçardan Aşgabady synlanymda, ak mermerli ajaýyp şäher meni haýran galdyrdy. Şol ýakymly duýgular bilen hem duşuşyga geldim. Siziň paýtagtyňyz örän arassalygy, binagärlik gözelligi bilen kalbyňda täsin duýgulary oýarýar. Siz meniň ýüregime mährem bolan Hazar deňzini ýatladyňyz, men Hazaryň aňry tarapynda ösüp-ulaldym. Bizi ýaşlygymyz, umumy Hazar deňzi, beýik Garagum sährasy ýakynlaşdyrýar. Siz bir syry açyp bilermisiňiz: tutuş ýurduňyzyň Siziň Watanyňyzdygyna düşünýärin. Türkmenistanyň haýsy künjekleri Size has ýakyn, nirede Siziň kalbyňyz has ýakymly duýgulara beslenýär?

— Türkmenistan, hakykatdan-da, täsin ýurtdur, biziň ülkämizde synlap, lezzet alar ýaly künjekler köpdür. Bu meniň Watanym, bu ýerde meniň watandaşlarym ýaşaýarlar, zähmet çekýärler, çagalaryny terbiýeleýärler. Türkmenistanyň her bir künjegi özboluşly ajaýypdyr, biziň gadymy taryhymyzyň, medeniýetimiziň, däp-dessurlarymyzyň äheňlerini özüne siňdirendir.

Men ýygy-ýygydan ýurdumyz boýunça saparlarda bolýaryn, adamlar bilen duşuşýaryn hem-de olaryň tutanýerli zähmeti, ýaşaýan topragyna çäksiz söýgüsi netijesinde, Türkmenistanyň gün-günden gözelleşýändigine, ösýändigine göz ýetirýärin. Hemmetaraplaýyn amatly, abadanlaşdyrylan obadyr şäherler peýda bolýar, seýilgähler, dynç alyş zolaklary döredilýär.

Her bir adamda bolşy ýaly, çagalyk, ýetginjeklik ýyllarymy geçiren ýerlerim meniň üçin aýratyn mähremdir, olar baradaky ýatlama hemişe meniň kalbymy çoýýar. Adamyň Watany ýeke-täkdir, şoňa görä-de, her bir adam üçin onuň her daban ýeri, nähili hem bolsa, gözelmi ýa-da gözel dälmi, ýüregine örän ýakyndyr.

— Jenap Prezident, ozaly bilen, men Siz barada öwgüli sözleri aýdasym gelýär, Siz hatda ajaýyp sport taýýarlygy babatda ýokary derejede kämilligi saklaýarsyňyz, welosiped, karate, taekwondo, nyşana ok atmak bilen meşgullanýarsyňyz. Sportdan daşdaky adam hökmünde Siziň ýanyňyzda özümi oňaýsyz duýýaryn we ussat türgenlik derejesindäki jenap Prezidentiň ýanyna söhbede gelýärin. Munuň üçin meni bagyşlaň, bu ugurda buýsanmaga ýagdaýym ýok. Siz sportuň ynsan üçin örän möhümdigine, zerurdygyna, sportuň Siziň durmuşyňyzyň aýrylmaz bölegi bolup durýandygyna haçan göz ýetirdiňiz?

— Bu duýgy, elbetde, beden üçin zerurlykdan emele gelen tebigy duýgudyr. SSSR döwründe geçen çagalyk ýyllarymda ýetginjekleri sport bilen meşgullanmaga çekmek işleri oňat ýola goýlupdy. Ýadyňyza düşýän bolsa, bu ugurda dürli klublar we guramalar, mysal üçin, DOSAAF hereket edýärdi, olarda ýaşlara sportuň dürli görnüşleri boýunça tälim berilýärdi.

— Elbetde, ýadyma düşýär. «Goşuna, awiasiýa we flota ýardam bermek boýunça meýletin jemgyýet» diýlip atlandyrylýardy. Şeýle at bilen döşe dakylýan nyşanjyk hem bardy.

— Hut şu guramada hem sportuň dürli görnüşleri boýunça tälim berýärdiler. Munuň özi örän gyzykly hem-de özüne çekijidi, şoňa görä-de, men beýleki ähli ýetginjekler ýaly, özüme ýaraýan, nyşana ok atmak, erkin we nusgawy göreş, welosiped we awtomobil sporty bilen işjeň meşgullandym. Hormatly nyşanlara we beýleki sylaglara birnäçe gezek mynasyp boldum, ýetginjekleriň arasynda nusgawy göreş boýunça respublikanyň birinjiliginde öz agram derejämde 1-nji orny eýeledim. Şol bir wagtda DOSAAF guramasy tarapyndan ýetginjekleriň arasynda geçirilýän ýaryşlarda pnewmatik ýaragdan atmak boýunça bäsleşiklerde tapawutlanyp, birinji orny aldym.

Harby taýýarlyk boýunça bäsleşiklerde bolsa tüpeňden ok atmak boýunça «Türkmenistanyň çempiony» diýen derejä mynasyp boldum. Atçylyk sporty barada aýdylanda, bedewe atlanmaýan türkmeni göz öňüne getirmek kyndyr.

Men indi onlarça ýylyň dowamynda döwlet gullugynda işleýärin, şunda dynç günleri we zähmet rugsatlary ýok diýen ýalydyr. Iş günüm ir säherden başlanýar we giç agşama çenli dowam edýär. Şeýle ýagdaýda oňat beden taýýarlygyň bolmasa, netijeli işlemek, ýüze çykýan meselelere ünsüňi jemlemek mümkin däldir. Sportuň özüme gyzykly bolan birnäçe görnüşleri boýunça türgenleşiklerimi dowam etmek üçin wagt tapmaga çalyşýaryn. Şeýle türgenleşikler belli bir derejede özüňi, hereket tizligiňi, erkiňi, üýtgäp durýan ýagdaýlarda bada-bat dürs çözgütleri tapmak başarnygyňy saklamaga mümkinçilik berýär. Sportuň işjeň, tiz hereketleri talap edýän görnüşleri bu häsiýetleri taplamaga ýardam berýär hem-de olary işde peýdalanmaga kömek edýär.

— Jenap Prezident, dogrymy aýtsam, Siziň kärdeşleriňiziň — döwlet Baştutanlarynyň arasynda köp bolmasa-da, sport bilen meşgullanýanlary bar. Siz bolsa, şol bir wagtda, döredijilik bilen hem meşgullanýarsyňyz — kitap, goşgy ýazýarsyňyz, aýdym döredýärsiňiz. Men wideoýazgyda Siziň döreden sazyňyzy diňledim, onuň sazlaşygy, heňleri kybaplaşýar. Bu Siziň terjimehalyňyzyň aýratyn sahypasydyr. Döredijilik Size näme berýär?

— Döredijilik başarnygy maňa ata-babalarymdan galan miras bolsa gerek. Men mugallymlar maşgalasynda önüp-ösdüm, atam mugallym bolmak bilen, hekaýadyr goşgy ýazypdyr, soňra kakam hem mugallym bolup işledi we hekaýalary, goşgulary ýazdy. Siziň bilşiňiz ýaly, men hem köp ýyllaryň dowamynda mugallym bolup işledim. Belkem, şol sebäplidir, döredijilikde meniň zehinim doly derejede açyldy. Döredijiligiň, esasan-da, aýdym-saz ýazmagyň ylham berýändigini aýtmak isleýärin, ol durmuş işjeňligini döretmäge ýardam edýär.

Saz, goşgy döretmek, has takygy, esasy işimden daşgary gyzyklanma bildirýän sungatymdyr, ol iş-aladadan az-owlak ünsüňi sowmaga kömek edýär.

Kitap ýazmagy bolsa esasy işimiň, döwlete we halkyma gulluk etmegiň aýrylmaz, möhüm bölegi hasaplaýaryn. Döredijiligiň bu ugruna örän jogapkärli garaýaryn, galamy ele almazdan ozal, köp sanly maglumat çeşmelerini içgin öwrenýärin, arhiw maglumatlaryny alýaryn, hünärmenler bilen maslahatlaşýaryn.

Ýazýan eserlerimiň okyjylar köpçüligine gowuşýandygyna, diňe bir Türkmenistanda däl-de, başga ýurtlarda hem aýratyn ünsli seljerilýändigine düşünýärin. Bu öz ýazýan zadyňa ýokary derejede düşünmegi, jogapkärçiligi, oýlanyşykly döretmegi, maglumatlara daýanmagy talap edýär. Döredijiligiň bu görnüşinde ýokary derejäni saklap, peýda getirjekdigime umyt edýärin.

— Siz şahsyýet hökmünde kemala gelşiňiz barada aýtmak bilen, kakaňyzy ýatladyňyz, bu kanunalaýykdyr. Gynansak-da, Siziň uly hormata eýe bolan kakaňyz birnäçe aý mundan ozal aradan çykdy. Siziň bilşiňiz ýaly, beýik rus şahyry Aleksandr Twardowskiniň “Heniz kakamy soňky ýoluna ugradýançam, sakgalym döşüme düşse-de, özümi entek ýaş hasaplaýardym” diýen setirleri ýadyma düşýär. Bu dogrudyr. Siziň kakaňyz bagtly adam, ol oglunyň şeýle belent derejä ýetenini gördi. Siz uly adam bolup ýetişeniňizden soň hem, köp ýyllaryň dowamynda ol Siziň ýanyňyzda boldy, şahsyýet we meşhur ynsan bolup ýetişmegiňiz üçin köp hyzmatlary bitirdi. Türkmenistanyň Prezidenti hökmünde atalyk öwüt-ündewleriň, nesihatlaryň haýsy biri Siz üçin has möhüm we häzirki wagtda her gün ýardam berýär?

— Meniň kakam berk durmuş ýörelgelerine eýerýän, päk ahlak sypatlaryna eýe bolan ynsandy. Ol meniň öz garaýyşlaryna hökman eýermegimi talap etmeýärdi, maňa nähilidir bir üýtgeşik nesihat ýa-da ýörite görkezmeler bermeýärdi. Has dogrusy, ol meni öz göreldesiniň täsiri, işe, maşgala, mähriban ojagyna, goňşularyna, dost-ýarlaryna, garyndaşlaryna, bir söz bilen aýdylanda, ynsanyň kalbynda maşgala ojagy we has giň manyda «Watan», «Diýar» diýen mukaddes düşünjäni oýarýan ähli zatlara bolan gatnaşygynyň mysalynda terbiýeledi. Elbetde, ol maňa, ýokary döwlet wezipesinde işläp başlan wagtymda hem nesihatlaryny we maslahatlaryny berýärdi, ol ýa-da beýleki meseleler boýunça pikirlerini aýdýardy, men olara ünsli garaýardym. Kakamyň beren maslahatlarynyň köpüsi ýurdumyz üçin zerur hem örän peýdaly boldy.

Men hemişe onuň örän päk ýüreklilik, adamlara kömek etmäge islegi we başarnygy, adam tötänleýin ýalňyşan ýagdaýynda, oňa geçirimlilik etmek ýaly göreldesine eýermäge çalyşýaryn. Şeýle häsiýetleriň örän möhümdigi düşnüklidir, emma şunuň ýaly ynsan gylyklary döwlet derejesinde peýdalanylanda, aýratyn uly ähmiýete eýe bolýar.

— Kakaňyzyň ýatan ýeri ýagty bolsun! Ol öz ogluna buýsanýardy. Bu gün Siziň özüňiz bagtly ata, Siziň ajaýyp, asylly maşgalaňyz bar. Çagalaryňyz ösüp ýetişdi, Size olara guwanmaga esas bar diýip pikir edýärin. Siziň her pursady dürli çärelere beslenen iş tertibiňiz sebäpli, maşgala agzalaryňyz bilen duşuşmaga, gürrüňdeş bolmaga wagtyňyz barmy? Jemgyýetiň maşgala atly kiçijik toparynda iň gymmatly zat näme? Siz nämä has uly baha berýärsiňiz, maşgala gymmatlyklarynda iň möhüm zat näme?

— Size açyk aýdýaryn, meniň gulluk iş tertibime “maşgala bilen söhbetdeşlik” diýen mesele girizilen däldir. Bu degişme bolsa-da, maşgalam, agtyklarym üçin, hakykatdan-da, wagt ýetmezçilik edýär. Çagalarym indi uly adamlar bolup ýetişdi, oglum döwlet işinde, gyzlarymyň biri lukmançylykda, beýlekisi ykdysadyýet ulgamynda zähmet çekýär, agtyklarym bolsa sanlylaşdyrylan döwrüň nesilleridir. Mysal üçin, men dört ýaşly agtygymdan: “Saňa nähili oýunjagy sowgat etmeli?” diýip soraýaryn. Ol bolsa maňa: “Bir zat soramazdan ozal, ilki bilen, pikirleniň, soňra sowal beriň! Onsoňam, “LowiKod” ýa-da QR-kod açyp bolýarka, sowal bermegiň zerurlygy barmy, ine, biz özümiz size haýsy oýnawajy saýlap almagy teklip edip bileris” diýip jogap berýär. Görüň! Häzirki döwrüň çagalary nähili!

Hemmämiziň maşgala bolup, bile ýygnanýan pursatlarymyz hem bolýar. Emma olar örän seýrek ýagdaýdyr hem-de näme üçindir, tiz tamamlanýar. Emma bu zerurlykdyr, meniň maşgalam, ýakynlarym beýle ýagdaýa düşünýärler.

Ösüp gelýän ýaş nesilde nähili sypatlary görmek isleýändigim barada aýdylanda, olarda abraý, päk ýüreklilik, ahlak arassalygy, ululara hormat goýmak, maşgala ojagynyň mukaddesligine sarpa, Watana söýgi ýaly sypatlar jemlenmelidir. Bu sypatlar dünýe ýaly gadymydyr we ömürlikdir, beýle häsiýetler üýtgewsizligine galmalydyr hem-de ynsanyň, jemgyýetiň, döwletiň eýerýän ýörelgeleri bolmalydyr.

— Hormatly jenap Prezident, Siziň bilşiňiz ýaly, duşuşyga taýýarlanyp başlalym bäri köp wagt geçdi we mende ýene-de bir sowal bar, ol syýasy häsiýetlidir. Dünýädäki ýagdaýlar tiz üýtgäp durýar hem-de çylşyrymly häsiýete eýe bolýar, şeýle wakalar Owganystanda bolup geçdi. Bu ýurt Siziň hem, biziň hem goňşymyz, onda soňky wagtda wakalar şeýle bir tiz we garaşylmadyk ýagdaýda ýüze çykdy hem-de örän çylşyrymly ýagdaýlary emele getirdi. Bu ýurduň Türkmenistana örän ýakyn ýerleşýändigi sebäpli, howp abanýarmy? Ýagdaýyň şeýle ösüşinde howp barmy ýa-da Siziň pikiriňizçe, howp ýokmy? Siziň nukdaýnazaryňyzdan, Owganystandaky ýagdaýlar, umuman, nähili häsiýete eýe bolar?

— Soňky günlerde Owganystandaky syýasy ýagdaý düýpli üýtgemelere sezewar boldy. Goňşy ýurtdan — Owganystandan daşary ýurt goşun bölümleri çykarylandan soňra, täze hökümeti düzmek işleri başlandy. Bu ýurt öz taryhynda täze tapgyra gadam urýar.

Biz Türkmenistanda Owganystandaky ýagdaýyň ösüşini hem-de soňky wakalary üns bilen synlaýarys we häkimiýetiň çalşylmagynyň giň umumymilli gepleşikler esasynda parahatçylykly ýol bilen amala aşyryljakdygyna umyt edýäris.

Biz öz tarapymyzdan Owganystanyň täze hökümeti bilen däp bolan dost-doganlyk türkmen-owgan gatnaşyklaryny mundan beýläk-de pugtalandyrmak, bu ýurtda ýagdaýy tizden-tiz düzetmek maksady bilen, onuň durnukly durmuş-ykdysady taýdan gaýtadan dikeldilmegine zerur bolan ýardamy bermek üçin ýakyndan işleşmäge taýýardygymyzy beýan etmek isleýärin.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan özüniň oňyn Bitaraplyk derejesine esaslanmak bilen, diňe parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasaty durmuşa geçirýär, daşary ýurtlaryň içerki işlerine goşulmaýar.

Biz Bitaraplyk derejesinden ugur alyp, harby bileleşiklere we toparlara goşulmaýarys — öz syýasy giňişligimizi parahatçylyga, howpsuzlyga hem-de dünýäde durnukly ösüşe ýardam bermek üçin işjeň peýdalanýarys. Şunuň bilen baglylykda, Owganystandaky häzirki ýagdaý babatynda ýurdumyzyň eýeleýän ornuny düşündirmek isleýärin. Biziň garaýşymyz esasy üç ýörelgäni: syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady hem-de durmuş-ynsanperwer ugurlary özünde jemleýär.

Birinjiden, biz Türkmenistanyň Owganystandaky ýagdaýyň diňe parahatçylykly, syýasy-diplomatik ýollar arkaly, Owganystanda ýaşaýan ähli etnik we dini toparlaryň giňden gatnaşmagynda özara kabul ederlikli çözgütleri işläp taýýarlamagyň esasynda kadalaşdyrylmagy ugrunda çykyş edýändigini birnäçe gezek nygtapdyk.

Owgan halky öz ýurdunyň geljegini özbaşdak çözmelidir hem-de täze hökümet bilen döwlet gurluşynyň görnüşini kesgitlemelidir.

Ikinjiden, owgan tarapynyň gatnaşmagynda iri düzümleýin taslamalaryň durmuşa geçirilmegi Owganystanyň durnuklylygynyň, durnukly ykdysady ösüşiniň, bu goňşy ýurduň sebit hem-de dünýä hojalyk işlerine üstünlikli goşulyşmagynyň örän möhüm şerti bolup durýar.

Biziň ýurdumyzyň energetika, ulag we kommunikasiýa ulgamlarynda giň gerimli taslamalary durmuşa geçirmegi hem munuň mysaly bolup biler. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň gurluşygy uly ähmiýete eýe bolýar. Deslapky hasaplamalara görä, bu taslama Owganystana tebigy gazy göni ibermekden başga-da, diňe öz çäginden “mawy ýangyjy” üstaşyr geçirmegiň hasabyna bu ýurduň býujetine ABŞ-nyň bir milliard dollaryndan gowrak möçberde maliýe serişdeleriniň gowuşmagyny üpjün etmäge mümkinçilik berer. Mundan başga-da, çäklerinde bu gaz geçirijisi guruljak welaýatlarda birnäçe müň täze iş orunlary dörediler.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça optiki-süýümli elektrik geçiriji ulgamyň gurluşygy amala aşyrylýar, «Lapis-Lazuli» ulag geçelgesini döretmek işleri alnyp barylýar. Şunuň ýaly taslamalaryň üstünlikli amala aşyrylmagynyň doganlyk Owganystanyň ykdysady ösüşine kuwwatly itergi berjekdigine, daşary ýurtly maýa goýujylar tarapyndan işjeňligiň ýokarlanmagy üçin höweslendiriji şert boljakdygyna ynanýaryn.

Üçünjiden, Türkmenistan Owganystanyň ynsanperwer goldawa ýiti mätäçlik çekýändigine düşünmek bilen, owgan halkyna yzygiderli esasda kömek berýär. Biz Owganystana ynsanperwerlik ýükli kerwenleri yzygiderli iberýäris, oba ýerlerinde mekdepleri we hassahanalary gurýarys, Türkmenistanyň bilim edaralarynda Owganystanyň işgärlerini taýýarlamak işlerini barha giňeldýäris.

Ýakynda dostlugyň we hoşniýetli goňşuçylygyň nyşany hökmünde goňşy ýurda nobatdaky ynsanperwerlik ýüküni ugratmak barada çözgüdi kabul edendigimizi bellemek isleýärin. Bu işleriň ählisi Türkmenistanyň serişdeleriniň hasabyna maliýeleşdirilýär.

Biz mundan beýläk-de Owganystanyň doganlyk halkyna ynsanperwerlik kömegini bermek ýaly asylly däbi dowam etmegi ugur edinýäris.

Ýakyn wagtlarda baý taryhy geçmişi bolan owgan topragynda parahatçylygyň we ylalaşygyň berkarar boljakdygyna ynanýaryn.

— Söhbetdeşligimiziň ahyrynda, jenap Prezident, Size bir sowal bermek isleýärin, men geçirýän ähli duşuşyklarymyň soňunda hemişe şeýle sowal berýärin. Biziň gepleşigimiz “Häkimiýet ýörelgesi” diýlip atlandyrylýar we şunuň bilen baglylykda, şeýle sowaly berýärin: Siz, Türkmenistanyň Prezidenti üçin häkimiýet näme? Onuň “tagamy” nähili? “Häkimiýet” diýen düşünje örän täsin zat.

— Häkimiýet başynda durmak bilen, halkyň wepaly hemaýatkäri bolmagy, hakykatyň we ynamyň güýji bilen, öz Watanyma, halkyma hyzmat etmegi özüm üçin uly mertebe hasaplaýaryn. Şoňa görä-de, biz ýokary döwlet wezipesinde işlän tutuş döwrümiziň dowamynda “Döwlet adam üçindir!” diýen şygary baş baýdak edindik. Türkmen halkynyň taryhy we durmuş tejribesiniň utgaşdyrylmagy, milli hem-de umumadamzat gymmatlyklarynyň, ХХI asyryň başynyň jemgyýetçilik-syýasy garaýyşlarynyň gazananlarynyň sazlaşygynda guralan bu taglymat watançylygy, zähmetsöýerligi, ynsanperwerligi hem-de jogapkärçiligi ugur edinýär we adamlara raýatlyk borjunyň, wyždanynyň, ruhy ynançlarynyň emrine laýyklykda ýaşamaga we döretmäge ylham berýär. Bu taglymat ýurdumyzyň raýatlaryny birleşdirýän hem-de jebisleşdirýän, jemgyýetiň hil taýdan bütinleý täzelenmegini taplaýan ruhy esas bolup çykyş edýän umumymilli garaýyşlary açyp görkezýär.

Meniň üçin häkimiýet, ozaly bilen, örän ýokary jogapkärçilikdir. “Häkimiýet — munuň özi çözgütleri kabul etmek hem-de olary durmuşa geçirmek üçin ygtyýarlyklardyr we serişdelerdir” diýen nusgawy kesgitleme bar. Bu kesgitleme dogrudyr, emma jogapkärçilik bolmadyk halatynda, ol diňe howaýy düşünjedir. Diňe belent jogapkärçilik bu düşünjä many-mazmun, gymmatlyk hem-de ýaşaýşa höwes ylhamyny berýär.

Öz şahsy jogapkärçiligiňi duýmak howul-hara, oýlanyşyksyz çözgütleri kabul etmekden goraýar, «ýedi ölçäp, bir kesmäge», ol ýa-da beýleki çözgütleriň ýetirip biljek täsirlerine düşünmäge ýardam berýär.

Ol çözgütleriň aňyrsynda öz aladalary, arzuw-hyýallary bilen ýaşaýan adamlar bar. Prezidentiň belent wezipesini eýelemek bilen, men şu düşünjelerden ugur alýaryn. Häkimiýetiň güýjüni we täsirini adamlaryň, öz ýurduň bähbidine ulanmaly — meniň pikirimçe, munuň özi esasy, maksada gönükdiriji garaýyş bolup durýar.

— Jenap Prezident, köp sag boluň! Söhbetdeşlige wagt tapandygyňyz meniň üçin uly hormatdyr. Duşuşygymyz örän gyzykly we many-mazmunly boldy. Munuň üçin men hoşallygymy beýan edýärin. Şu söhbetdeşlige syn eden tomaşaçylaryň we okyjylaryň Sizi ajaýyp ýurduň Prezidenti hökmünde we Siziň ýurduňyzy häzirki zaman gülläp ösýän döwlet hökmünde has ýakyndan tanajakdyklaryna ynanýaryn. Size ähli gowulyklary, Türkmenistanyň halkyna we ýurduňyza rowaçlyklar, abadançylyk arzuw edýärin.

Jenap Prezident, sag boluň!