Gadymy döwürlerden bäri nurana geljegi röwşen umytlar bilen baglanyşdyrýan çagalar — ösüp gelýän nesil baradaky alada Türkmenistanyň halkara kadalara hem-de halkymyzyň belent ynsanperwerlik ýörelgelerine laýyklykda alnyp barylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolmagynda galýar. 

Çagalary hemmetaraplaýyn alada we mähir bilen gurşap almak milletimize mahsus asylly ýörelgedir. Munuň özi häzirki zaman türkmen jemgyýetinde has-da aýdyň ýüze çykýar hem-de halkymyzyň durmuş we ruhy sagdynlygyny kesgitleýär. 

“Döwlet adam üçindir!” diýen baş ýörelgeden ruhlanyp, tutuş ýurdumyz boýunça häzirki zaman mekdebe çenli çagalar edaralary hem-de orta mekdepler, iň ýokary tehnologiýalar bilen üpjün edilen döredijilik merkezleri, bedenterbiýe-sagaldyş we dikeldiş okuw-terbiýeçilik toplumlary bina edildi hem-de olaryň gurluşyklary giň gerim bilen dowam etdirilýär. Şeýle merkezlerde näsag çagalar saglygyny dikeldýärler we döwrebap bilim alýarlar. 

Ahal welaýatynyň häzirki döwürde gurluşygy alnyp barylýan täze edara ediş merkezinde bina edilýän çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi munuň aýdyň nyşanydyr. Bu ýerde döredilýän mümkinçilikler häzirki döwrüň talabyna we täze taryhy eýýamyň belent döredijilik ruhuna doly kybap gelýär. Bu ýerde çagalaryň diňe bir saglygyny berkitmek däl, eýsem, olaryň dynç almaklary, höwes edýän hünärleri boýunça ukyplaryny ösdürmekleri üçin ähli zerur şertleriň döredilendigini bellemeli. 

Bir söz bilen aýdylanda, ýurdumyzda körpe türkmenistanlylaryň bagtyýar durmuşy, beden we ruhy taýdan sazlaşykly ösmekleri üçin ähli şertler döredilýär. Olaryň bilime, saglygyny berkitmäge bolan hukuklary berjaý edilýär, körpeleriň ruhy, aň-paýhas hem-de döredijilik babatynda ukyp-başarnyklaryny doly açmaklary üçin şertler üpjün edilýär. 

Munuň özi ýurdumyzda durmuşa geçirilýän we her bir maşgalanyň abadançylygynyň üpjün edilmegine, ösüp gelýän ýaş nesilleriň milli we umumadamzat ruhy gymmatlyklary esasynda terbiýelenilmegine gönükdirilen toplumlaýyn özgertmeleriň aýdyň netijesidir. 

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň şu ýylyň 11-nji fewralynda geçirilen taryhy mejlisinde eden çykyşynda her bir döwletiň beýikliginiň onuň ukyply nesilleri ösdürip ýetişdirmegi arkaly kesgitlenilýändigini aýtdy. Döwletimiziň geljegi bolan ýaşlar özleriniň gazanýan üstünlikleri, eýeleýän belent sepgitleri bilen Garaşsyz Watanymyzyň abraýyny belende götermelidirler diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi hem-de munuň üçin ähli mümkinçilikleriň we amatly şertleriň dörediljekdigini nygtady. 

Döwletimiz çagalykdan başlap, şahsyýetiň esasy häsiýetleriniň hem-de olaryň ruhy ýörelgeleriniň kemala gelýändigine doly göz ýetirmek bilen, howandarlyga mätäç çagalara hemmetaraplaýyn kömek we goldaw berýär. 

Bu gün şeýle ynsanperwer ýörelgeler çaganyň hukuklarynyň we kanuny bähbitleriniň üpjün edilmegini hem-de goralmagyny kepillendirýän hukuk namalarynda, netijeli ykdysady çäreler ulgamynda, ýetim hem-de ene-atalarynyň howandarlygyndan çetde galan çagalaryň durmuş ulgamyna doly goşulyşmagyna gönükdirilen anyk durmuş çärelerinde, olary özbaşdak durmuşa taýýarlamak, ýokary ahlak, watançylyk hem-de raýatlyk düşünjesi ruhunda terbiýelemek boýunça geçirilýän işlerde öz beýanyny tapýar. Döwlet tarapyndan hemaýata mätäç ýaş nesliň saglygyny berkitmek meseleleri ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda durýar. 

Mälim bolşy ýaly, şu maksatlar bilen Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy esasynda, 2021-nji ýylyň mart aýynda Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy döredildi hem-de Türkmenistanyň Mejlisiniň karary bilen bu gazna Gurbanguly Berdimuhamedowyň ady dakyldy. 

Milli we daşary ýurt walýutasynda açylan bank hasaplaryna kömege mätäç adamlara goldaw bermäge gyzyklanma bildirýän adamlardan gelip gowuşýan serişdeleriň möçberleri artýar. Bu bolsa pederlerimiziň kömege mätäç adamlara hemmetaraplaýyn goldaw bermek ýaly ynsanperwer ýörelgeleriniň netijeli dowam etdirilmegine mümkinçilik berýär. 

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalary we Milli Geňeşiň Mejlisiniň deputatlary bilen şu ýylyň 1-nji martynda geçiren duşuşygynda bu gaznanyň döredilen pursadyndan bäri jemgyýetimiziň we döwletimiziň howandarlyga mätäç çagalaryň durmuşyna doly derejede gatnaşmak hukugyna eýe bolandygyny we munuň lukmançylyk kömegini bermekde, saglygy dikeltmekde we derman serişdelerini almakda maddy goldawyň berilmegini öz içine alýandygyny, şeýle hem ýöriteleşdirilen mekdeplerde umumy bilim almak, olary ýörite sport we beýleki zerur enjamlar bilen üpjün etmek meseleleriniň göz öňünde tutulandygyny nygtady. 

Gahryman Arkadagymyz türkmen jemgyýetinde hossarsyz çagalaryň ýeke galmaýandygyny belläp, dürli sebäplere görä hossarlaryny ýitiren çagalar hakyndaky aladany döwletimiziň öz üstüne alýandygyny aýtdy. Şeýle hem hossarsyz çagalara, ilkinji nobatda, oba arçynlyklary goldaw berýär. Hormatly ýaşulularyň maslahaty bilen çagalar belli bir maşgala berkidilýär. Şeýlelikde, maşgala bu çagany özüniňki ýaly görýär. 

Häzirki döwürde gaznanyň ýanynda Ýaşulular geňeşi hereket edip, ol çagalary ogullyga ýa-da gyzlyga almak bilen baglanyşykly wezipeleriň oňyn çözülmegine gatnaşýar. Geňeşiň esasy wezipesi gazna Düzgünnamada kesgitlenen wezipeleri ýerine ýetirmäge, şeýle hem howandarlyga mätäç çagalara kömek bermäge hemmetaraplaýyn ýardam etmekden ybaratdyr. 

Ýaşulular geňeşiniň agzalary ene-atasyndan mahrum bolan çagalary ogullyga almak, olara at we familiýa bermek bilen baglanyşykly dürli meselelere garaýarlar. Olara bu meseleler boýunça anyk çözgütleri kabul etmek ygtyýarlyklary berildi. Ýaşulular bu işde Türkmenistanyň kanunçylygyna we milli däp-dessurlara daýanarlar. Bu çäreler çagalara olar hakynda edilýän hemmetaraplaýyn aladany duýmaga we jemgyýetde öz ornuny tapmaga mümkinçilik berýär. 

Haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleri ýurdumyzyň degişli lukmançylyk edaralarynda bejergi almaga mätäç çagalar, zerur bolanda, olary daşary ýurtlara ugratmak üçin ulanylýar. 

Gaznanyň howandarlygyndaky çagalary terbiýelemek, olara orta, ýörite we ýokary bilim bermek hem-de ýaşaýyş jaýy bilen üpjün etmek bilen baglanyşykly meseleler döwletimiziň hemişe üns merkezinde saklanar diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi. 

Ýurdumyzyň raýatlary, dürli edara-kärhanalar we şereketler gazna öz serişdelerinden yzygiderli geçirip durýarlar. Şeýlelikde, keselli çagalaryň birnäçe çylşyrymly operasiýalary maliýeleşdirildi. 

Adamlaryň ykbalyna dahylly bolmak ýaly ýörelgede nusgalyk görelde bolýan Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurduň Prezidenti wezipesinde işlän döwründe türkmen halkynyň gadymdan gelýän asylly dessurlaryna üýtgewsiz eýerdi we öz aýlygynyň bir bölegini Haýyr-sahawat gaznasynyň hasabyna yzygiderli geçirdi. 

Bu gaznanyň esaslandyrylan gününden bäri köp wagt geçmedik hem bolsa, öňde goýlan maksatlara we wezipelere ýetmek ugrunda giň gerimli işler geçirildi. 

Geçen ýyl ýurdumyzyň welaýatlarynyň etraplarynyň we şäherleriniň hassahanalarynyň çagalar bölümleri üçin ähli zerur enjamlar bilen üpjün edilen täze, häzirki zaman “Tiz kömek” awtoulaglary berildi. 

Haýyr-sahawat gaznasyndan howandarlyga mätäç çagalara ýurdumyzyň paýtagtynyň hem-de welaýatlarynyň lukmançylyk edaralarynda dürli operasiýalary geçirmek, bejergi üçin çykdajylary, çagalar öýlerinde, ýöriteleşdirilen mekdeplerde we mekdep-internatlarynda terbiýelenilýän we okaýan ýaş raýatlar üçin lukmançylyk maksatly enjamlary satyn almaga tölegleri geçirmek asylly däbe öwrüldi. 

Geçen döwürde hossarsyz galan hem-de maddy ýagdaýy çäkli maşgalalardan çagalaryň 25-siniň ýüregini, bogunlaryny we gözüni operasiýa etmek üçin maliýe serişdeleri bölünip berildi. Şeýle hem emeli beden agzalary, eşitdiriş enjamlary, maýyplar üçin ýörite çaga arabalary satyn alyndy. “Halkyň Arkadagly zamanasy” şygary astynda geçýän ýylda-da bu ynsanperwer ýörelge netijeli dowam etdirilýär. 

Ýakynda ýurdumyzyň iň döwrebap hassahanalarynda — Lebap welaýatynyň Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş merkezinde, Mary welaýatynyň çagalar hassahanasynda hem-de Aşgabat şäherindäki Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş ylmy-kliniki merkezinde hossarsyz galan hem-de maddy ýagdaýy çäkli maşgalalardan ýene 10 çaga operasiýa edildi. Olar Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleriniň hasabyna maliýeleşdirildi. Häzir näsag çagalaryň ählisi-de iň gowy lukmanlaryň gözegçiliginde saklanylýar. 

Häzirki döwürde lukmançylyk edaralary tarapyndan doga näsag çagalaryň ýüregini we ýürek damarlaryny operasiýa etmäge taýýarlyk işleri alnyp barylýar. Olary hem Haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleriniň hasabyna maliýeleşdirmek meýilleşdirildi. 

Ýaş türkmenistanlylar, olaryň ýakynlary we hossarlary, şeýle hem saglygy goraýyş pudagynyň işgärleri ýaş nesilleriň sagdynlygy we abadançylygy hakynda edilýän ýadawsyz tagallalar, Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanda çagalaryň durmuşy, hemmetaraplaýyn sazlaşykly ösüşi we ukyplaryny açmaklary ugrunda döredilýän şertler üçin Gahryman Arkadagymyza hem-de bu işleri mynasyp dowam etdirijä — hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyk sözlerini beýan edýärler. 

(TDH)

Mälim bolşy ýaly, 11-nji fewralda geçirilen Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisinde ata Watanymyzy geljek 30 ýylda ösdürmek meselelerine garalyp, örän möhüm resminamalara gol çekildi. Onda uzak möhletleýin resminama — «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» kabul edildi. Hususan-da, bu maksatnama Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halk hojalygyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň anyk ugurlaryny we täze wezipeleriň ençemesini öz içine alýar. 

Garaşsyz Türkmenistanyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga hyzmat etjek täze maksatnama geljek 30 ýylda ýurdumyzy ählitaraplaýyn ösdürmäge ýardam berer. Bu barada hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow: «Bu maksatnama biziň geljegimiziň kepilidir. Döredip, gurup bilýän millet hökmünde bütin dünýäde halkymyzyň mertebesini has beýgeltjek ösüş ýoludyr» diýip aýratyn nygtaýar. Şu jähetden, «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylymyzyň 25-nji martynda geçirilen Hökümet mejlisinde agzalan resminamanyň durmuşa geçirilişiniň hemişe berk gözegçilikde saklanylmalydygyna üns çekildi. Mejlisde Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe öňde goýlan belent maksatlary agzybirlikde üstünlikli amala aşyrmak babatda täze wezipeler kesgitlenildi. 

Bu Hökümet mejlisinde kesgitlenen wezipeler «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Olar türkmen ykdysadyýetiniň kuwwatyny we mümkinçiliklerini artdyrmakdan, senagat pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmekden, täze önümçilikleri ýola goýmakdan, telekeçiligi mundan beýläk-de ösdürmekden hem-de dünýä döwletleri bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmekden ybaratdyr. Bu wezipeleriň hatarynda häzirki zaman önümçiliklerini ýola goýup, elektron senagatyny döretmegi dowam etmek, elektron we kompýuter önümleriniň önümçiligini kämilleşdirmek hem-de artdyrmak, dokma senagatynyň kuwwatyny ýokarlandyrmak hem bar. Munuň özi ýurdumyzda öndürilýän önümleriň dünýä bazarlaryna iberilýän möçberiniň has-da artmagyna, ata Watanymyzyň dünýä giňişliginde durmuş-ykdysady taýdan we ählitaraplaýyn ösen, ýokary kuwwaty bolan senagat döwleti hökmünde ykrar edilmegine doly mümkinçilik berer. 

Aýjeren DURDYGYLYJOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Aşgabat, 1-nji aprel (TDH). Şu gün Hindistan Respublikasynyň Prezidenti Ram Nath Kowind Türkmenistana döwlet sapary bilen geldi. 

Iki dostlukly ýurduň Döwlet baýdaklary bilen bezelen paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde belent mertebeli myhmany garşylamak dabarasy boldy. Hindistanyň Baştutanynyň gelmeginiň hormatyna haly düşelen ýodajygyň iki tarapynda hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzüldiler. 

Asylly däbe görä, milli lybasdaky oglan we gyz Prezident Ram Nath Kowinde hem-de onuň maşgalasyna duz-çörek hödürlediler we gül çemenini gowşurdylar. 

Mälim bolşy ýaly, gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlaryň ählisi bilen netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak, şol sanda Aziýa sebitiniň ýurtlary, hususan-da, Hindistan Respublikasy bilen gatnaşyklary ösdürmek Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Munuň özi döwletara gatnaşyklaryň taryhynda dostlukly döwletiň Baştutanynyň ýurdumyza ilkinji saparydyr. Şu gezekki ýokary derejedäki duşuşyk, şeýle-de şanly seneleriň ikisiniň — türkmen-hindi diplomatik gatnaşyklarynyň ýola goýulmagynyň 30 ýyllygynyň hem-de Hindistanyň Garaşsyzlygynyň 75 ýyllyk ýubileýiniň baýram edilýän ýylynda geçirilýändigi bilen şertlendirilendir. 

Gysga döwrüň içinde biziň ýurtlarymyz asyrlara barabar şöhratly ýoly geçdiler. Milli döwletlilik gazanyldy, durmuş-ykdysady ösüşiň täze nusgasy döredildi, oňyn halkara tejribe toplandy. Häzirki wagtda Türkmenistan üçin Hindistan ýakyn dost we möhüm hyzmatdaşdyr, ýurdumyzyň Garaşsyzlygyny ykrar eden dünýäniň ilkinji döwletleriniň biridir. Şu gezekki sapar hem-de onuň çäklerinde göz öňünde tutulan ýokary derejedäki gepleşikler soňky ýyllarda hil taýdan täze mazmun bilen baýlaşdyrylan özara bähbitli ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň ýolunda nobatdaky netijeli ädime öwrüler. 

...Paýtagtymyzyň howa menziliniň ýokary derejeli myhmanlary kabul ediş binasynyň öňündäki meýdançada Hindistan Respublikasynyň Liderini resmi garşylamak dabarasy boldy. Bu ýerde Prezident Ram Nath Kowindi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow mähirli mübärekledi. Iki ýurduň Baştutanlary dostlarça salamlaşyp, ýörite bellenen ýere barýarlar. 

 Hormat garawulynyň serkerdesi dabaraly hasabat berýär. Hindistan Respublikasynyň we Türkmenistanyň Döwlet senalary ýerine ýetirilýär. Iki ýurduň Liderleri hormat garawulynyň esgerleriniň nyzamynyň öňünden geçýärler we Türkmenistanyň Döwlet baýdagyna hormat-sarpa goýýarlar. 

Soňra belent mertebeli myhmanyň awtoulag kerweni motosikletçileriň hormat kerweniniň ugratmagynda “Ýyldyz” myhmanhanasyna tarap ugraýar. 

2-nji aprelde Aşgabatda geçiriljek ýokary derejedäki türkmen-hindi duşuşygynyň ilkibaşdan dostlukly, özara hormat goýmak we ynanyşmak häsiýeti bilen tapawutlanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň taryhynda täze, möhüm tapgyr boljakdygy şübhesizdir. 

Häzirki döwürde biziň ýurtlarymyzyň arasyndaky däp bolan gatnaşyklar çuňňur taryhy köklere we taraplaryň hoşniýetli erk-islegine daýanyp berkidilýär, şol sanda köptaraplaýyn esasda pugtalandyrylýar. Türkmen-hindi hyzmatdaşlygy köp ugurlar boýunça ösdürilýär. Döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesi, şol sanda köptaraplaýyn görnüşde, iri halkara guramalaryň ugry boýunça gatnaşyklar iki dostlukly ýurduň netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge pugta ygrarlydygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Statistiki maglumatlar, döwlet, hökümetara we pudagara derejede gol çekilen köp sanly resminamalary birleşdirýän ygtybarly şertnama-hukuk binýady hem-de geçirilýän syýasy geňeşmeler we dürli düzümleriň arasynda ýola goýlan gatnaşyklar munuň mysaly bolup biler. 

Dürli derejedäki duşuşyklaryň barşynda taraplaryň ýola goýlan syýasy gatnaşyklary ösdürmäge, ykdysady we medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga taýýardygy tassyklanylýar. Özara bähbitlilik esasynda guralýan gatnaşyklary yzygiderli berkitmek boýunça anyk ädimler kesgitlenilýär. 

Söwda, ykdysady, ylmy we tehnologik hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-hindi toparynyň işine uly ähmiýet berilýär. Onuň mejlisleriniň çäklerinde ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlary, ileri tutulýan taslamalar ara alnyp maslahatlaşylýar. 

Ynsanperwer ulgamda hem hyzmatdaşlyk giňeldilýär. Asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan medeni, ruhy we taryhy gatnaşyklar onuň ygtybarly binýady bolup hyzmat edýär. Türkmen halkynyň beýik ogullary Baýram han we Abdyrahym han-hanan Hindistanyň taryhyna şöhratly sahypalary ýazdylar. Hindistanyň halky olaryň mirasyna, hindi paýtagtynyň merkezinde gurlan Türkmen derwezesi ýaly meşhur taryhy-binagärlik ýadygärligine uly hormat-sarpa goýýar. Iki ýurduň alymlary, döredijilik intelligensiýasynyň wekilleri döwletleriň ikisinde geçirilýän halkara maslahatlaryň, festiwallaryň we sergileriň işine işjeň gatnaşýarlar. 

Bilim we ylym ulgamlary özara gatnaşyklaryň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Mälim bolşy ýaly, Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň gündogar dilleri we edebiýaty fakultetinde talyplar hindi dili hünäri boýunça okadylýar. 

Umuman, Türkmenistan we Hindistan köpugurly hyzmatdaşlygyň ägirt uly mümkinçiliklerine eýedir. Şolardan netijeli peýdalanmak iki ýurduň arasynda has berk we ygtybarly dostluk köprülerini, hyzmatdaşlygy ýola goýmaga ýardam eder. Prezident Ram Nath Kowindiň şu gezekki döwlet sapary bu gatnaşyklara täze, kuwwatly itergi bermäge, onuň möhüm ugurlaryny açmaga mümkinçilik berer. 

Garaşylyşy ýaly, Aşgabatda geçiriljek ýokary derejedäki gepleşikleriň çäklerinde özara gyzyklanma bildirilýän meseleleriň ençemesi ara alnyp maslahatlaşylar hem-de köpugurly gatnaşyklary ösdürmäge, türkmen we hindi halklarynyň, döwletlerimiziň arasyndaky özara ynanyşmagy we düşünişmegi pugtalandyrmaga gönükdirilen ikitaraplaýyn resminamalaryň toplumyna gol çekiler. Duşuşygyň barşynda hyzmatdaşlygyň gaýragoýulmasyz wezipelerini, şol sanda täze geljegi uly meýilnamalary ara alyp maslahatlaşmak göz öňünde tutulýar. 

Mahlasy, Prezidentler Serdar Berdimuhamedowyň we Ram Nath Kowindiň arasynda ýokary derejede geçiriljek gepleşikler uzak möhletli geljegi nazara almak bilen, Türkmenistanyň we Hindistan Respublikasynyň arasyndaky gatnaşyklary täze derejä çykarmaga ýardam eder.

Ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli pudaklaryny häzirki zamanyň talaplaryna laýyk derejede ösdürmekde ylmy açyşlara, täze tehnologiýalara döwlet derejesinde aýratyn üns berilýär. Olaryň önümçilige, gündelik durmuşymyza ornaşdyrylmagyna giň mümkinçilikler döredilýär. Milli ykdysadyýetiň binýatlyk sütünleriniň hatarynda durýan nebitdir gazdan başga-da, Hak nazary düşen mukaddes topragymyzyň goýnunda, nebitdakylyň, bromuň, sulfatyň, kükürdiň, kaliý, natriý ýaly duzlaryň, gazylyp alynýan başga-da ençeme baýlyklaryň gorlarynyň ýeterlik derejede bolmagy ata Watanymyzy juda gysga wagtda dünýäde himiýa senagatynyň depginli ösýän künjekleriniň birine öwürdi. Bu buýsançly hakykat gymmatly önüm bolan ýod önümçiligi babatda-da şeýledir. Dünýä bazarlarynda köp isleg bildirilýän bu önüm Balkan welaýatynda taýýarlanylýar. Aslynda, nebitiň ägirt uly geljeginiň bir bölegi gönüden-göni himiýa pudagyna degişlidir. Himiýa senagatyna degişli çig mallaryň gymmatly görnüşleriniň Zeminde iň köp toplanan ýerleriniň biri hökmünde Garabogaz aýlagyny görkezmek bolar. Bu aýlag mineral serişdeleriň köpdürlüligi bilen haýran galdyrýar. Aýlagdaky duz erginleri we duz çökündileri, şor suwlar, natriý sulfaty, kaliý, magniý, brom, bor, litiý, rubidiý, stronsiý, ýod we beýleki minerallaryň ätiýaçlyklarynyň ygtybarly çeşmesidir. 

Ýokary derejede minerallaşan ýerasty ýod-bromly suwlar gymmatly gidromineral çig mallaryň hatarynda durýar. Türkmenistan ýoduň gorlary boýunça dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýär. Ýeri gelende aýtsak, Garaşsyz döwletimiz sebitde ilkinji, tutuş dünýäde dördünji bolup öz ilatyny ýodlaşdyrylan nahar duzy bilen üpjün eden ýurtdur. Bu mukaddes önümi talabalaýyk ýodlaşdyrmakda zerur çig malyň öz Diýarymyzdan alynýandygy has-da guwandyryjydyr.  

Dünýä bazarlarynda islegli harydyň çig mal kuwwatlylygy, ilkinji nobatda, Hazar deňziniň deňsiz-taýsyz suwy bilen baglanyşyklydyr. Geljekde bu uly mümkinçilikden has netijeli peýdalanyljakdygy-da hakykatdyr. Häzirki wagtda welaýatda ýod önümçiligi boýunça üç kärhana hereket edýär. Olar — «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň «Balkanabat» we «Bereket» ýod zawodlary, şeýle hem Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Himiýa senagat» hojalyk jemgyýetiniň ýod zawodydyr. Bu kärhanalarda öndürilýän ýoduň agramly bölegi dünýä bazarlaryna eksport edilip, önüm hemişe ýokary islegden peýdalanýar.  

 Eýsem, gürrüňini edýän ýodumyzyň aňyrsy näme?! Ol Mendeleýewiň periodik tablisasynyň VII toparyndaky himiki element, galogenleriň biridir. Ýody 1811-nji ýylda fransuz himigi Bernar Kurtua açýar. Ol deňiz suwotularynyň külüniň esasy şor erginini konsentrirlenen kükürt kislotasy bilen gyzdyranda, gara reňkli, ýylpyldaýan plastinkajyklar şekilli kristal görnüşdäki melewşe («ýod» — «melewşe» sözünden gelip çykýar) buguň bölünip çykýandygyny görýär. Biosferada, aýratyn-da, deňizde ýaşaýan bedenjikleriň ýod toplaýandygy-da mälimdir. Şunda ýoduň esasy rezerwuary hem dünýä ummany hasaplanýar (bir litrinde orta hasap bilen 5 — 105 gr). Juda seýrekdigine garamazdan, ýod tebigatda giňden ýaýran himiki elementdir. Onuň ätiýaçlyk gorunyň agramly böleginiň Çili we Ýaponiýa döwletleriniň kenarýaka suwlaryna degişlidigi aýdylýar. Maglumatlara görä, Çilide tehniki ýoduň her ýylda öndürilýän möçberi 720 tonnadan geçýär. Şu ýerde başga bir maglumata üns bereliň. Geçen ýyl ýurdumyz boýunça öndürilen tehniki ýoduň möçberi 745,7 tonna deň boldy. Şonuň 170 tonna golaýy «Balkanabat» ýod zawodyna, 239 tonnadan gowragy «Himiýa senagat» hojalyk jemgyýetine, 338 tonna golaýy «Bereket» ýod zawodyna degişlidir. Dünýä kartasyna nazar aýlanyňda, taýýar tehniki ýody dünýä bazarlaryna çykarmakda Türkmenistanyň geografik taýdan has amatly künjekde ýerleşýändigine göz ýetirmek kyn däldir. Şu ýylyň geçen iki aýynda welaýat boýunça gymmatly önümiň 121 tonna barabarynyň taýýarlanyp, önümçiligiň ösüş depgininiň 107 göterime golaý ýokarlandyrylmagy bu ugurda bitirilýän işleriň dowamat tapýandygyndan habar berýär. 

Tebigatdaky ýod birleşmeleriniň bir bölegi ýerasty suwlara geçýär. Ony almak üçin peýdalanylýan ýodly-bromly suwlara günbatar Türkmenistan örän baýdyr. Balkan eteginiň ýerasty suwlarynda 25 — 45 mg/l, Gumdagyň ýerasty suwunda 40 — 50 mg/l, Çelekeniň, Monjuklynyň, Gyzylgumuň, Boýadagyň ýerasty suwlarynda 25 — 33 mg/l ýoduň bardygy anyklandy. Ol suwlaryň ählisi-de tehniki ýody senagat möçberinde almak üçin amatlylygy bilen tapawutlanýar. Ýodly-bromly suwlar nebit känleri üçin aýratyn häsiýetlidir. Şeýle suwlaryň käbiriniň bir litrinde 100 mg-dan gowrak ýod bolýar. 

 Ýod ynsan bedenine zerur mikroelementleriň biridir. Onuň ýetmezçiligi adamda galkan görnüşli mäziň kesellemegine getirýär. Adamyň we haýwanlaryň bedeniniň gije-gündiziň dowamynda ýoda talaby olaryň agramynyň 1 kilogramyna 3 mkg çemesidir. Iýmitde we suwda ýod ýetmezçilik edende, 1 tonna duza 10 — 25 gr ýodly kaliý goşulyp ulanylýar. Düzüminde ýod bolan dökünleri ulanmak oba hojalyk ekinlerinde hasyllylygyň mukdaryny artdyrýar.  

Gymmatly çig maly gaýtadan işläp, harytlyk görnüşe getirmekde Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň iň häzirki zaman tehnologiýalary bilen birkemsiz enjamlaşdyrylyp gurlan «Türkmendermansenagat» birleşiginiň «Bereket» ýod zawody bu gün tutuş sebitde giňden tanalýan kärhanalaryň biri bolup durýar. Onuň ýyllyk kuwwatlylygy ýodly taýajyklaryň 250 millionyny, ýodly galamlaryň 50 million sanysyny hem-de diş serişdeleriniň 500 müňüsini öndürmäge niýetlenendir. Kärhanada taýýarlanýan ekologik taýdan arassa serişdeler stasionar bejeriş edaralarynda hem-de gaýragoýulmasyz lukmançylykda, şonuň ýaly-da, ýol işlerinde juda amatlylygy bilen tapawutlanýar. Bir gezek ulanylýan ýod taýajyklarynyň we galamlarynyň lukmançylykda zerur halatlary köpdür.  

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolup durýan hususy kärhanalar hem ýurdumyzda tehniki ýoduň öndürilýän möçberiniň artdyrylmagyna mynasyp goşant goşýarlar. «Himiýa senagat» hojalyk jemgyýetiniň buýurmasy esasynda Balkan welaýatynyň Bereket etrabynyň «Çalja» meýdançasynda gurlup işe girizilen ýod zawody muňa aýdyň mysaldyr. Kärhanada taýýarlanýan tehniki ýoduň ähli möçberi ýörite himiki serişde bilen arassalanyp, dünýä ülňülerine laýyk getirilýär. Bilşimiz ýaly, ekologiýa babatda juda arassalygy bilen tapawutlanýan türkmen tehniki ýody senagat pudagynda reňkli metal, sintetik kauçuk, reňk, lak, kombinirlenen iým, däri-derman taýýarlananda juda zerur bolup durýan önümdir.  

  Türkmen ýodunyň önümçiliginiň ýola goýluşynyň taryhyna gysgaça nazar aýlalyň. Balkanabadyň ýod zawody 1969-njy ýylda önüm berip ugraýar. Eýýäm 1975-nji ýylyň sentýabrynda bu ýerde öndürilýän tehniki ýod SSSR Döwlet standartynyň hil belgisine mynasyp bolýar. Ýeri gelende aýtsak, öňki Soýuzda öndürilýän ýoduň tas deň ýarysyna barabary bizde taýýarlanypdyr. Ýurt Garaşsyzlygymyzyň ýyllary içinde täze enjamlar bilen döwrebaplaşdyrylan kärhana gysga döwrüň dowamynda ýoduň «A» we «B» kysymlarynyň hilini gowulandyrmagy başardy. Ýoduň has gymmatly görnüşi bolan «Ç» kysymy köp möçberde öndürilip başlandy. Ol lukmançylyk ýoduny taýýarlamakda giňden ulanylýar. 1994-nji ýylyň awgust aýyndan arassa tehniki ýody almak ýola goýuldy. Kärhana ýokary hilli önümi üçin 1998-nji ýylda «Platin ýyldyzy» atly halkara baýragyň eýesi boldy. 2000-nji ýylda bu önümçilige Madridde «Hil üçin» diýen halkara baýrak gowşuryldy. Häzirki wagtda öndürilýän «A» kysymly tehniki ýoduň 99 göterimi, «Ç» kysymly ýoduň 98,5 göterimi arassa hasaplanýar. 1998-nji ýylda gurlan Boýadag ýod zawody 2002-nji ýylda Balkanabat ýod kärhanasyna birleşdirilýär.  

Hazar himiýa zawody ýod we brom işläp çykarýan kärhanalaryň ýene biri bolup, ol 1932-nji ýylda Çeleken ýarym adasynda gurulýar. Nebit bilen birlikde çykarylýan suwlaryň 1 litrinde bromuň 400 — 500 mg-a, ýoduň 25 — 30 mg-a çenlisiniň bardygy anyklanýar. Kärhana ýokary hilli önümleri üçin Meksikanyň bazar gatnaşyklary boýunça «Göwher ýyldyzy» baýragy bilen sylaglanýar. 2020-nji ýylda «Balkanabat» ýod zawodyna birleşdirilýär. Öz işine ussat hünärmenleriň 730-a golaýynyň tutanýerli zähmet çekýän kärhanasy bolan «Balkanabat» ýod zawody Uzboý şäherçesiniň töwereklerinde ýodly-bromly guýularyň 52-sini, Hazar şäheriniň töwereginde şeýle guýularyň 260-syny bu gymmatly çig maly almak üçin peýdalanýar.  

Hawa, şöhratly taryha eýe türkmen ýodunyň juda uzaklary nazarlaýan geljegi bar. Ýakyn ýyllarda Balkanda ýod, brom hem-de olardan alynýan önümleri öndürýän kärhanalaryň kuwwatlylygyny artdyrmak meýilleşdirilýär. Welaýaty 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasyna laýyklykda, 2025-nji ýylda tehniki ýoduň Türkmenistanda öndürilýän möçberi 1 müň 30 tonna ýeter. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň «Balkanabat» ýod zawodynda kaustik sodanyň, hloruň we hlor önümleriniň önümçiligini ýola goýmak hem göz öňünde tutulýar. Kärhananyň önümhanalarynyň durkuny täzelemek, täze kiçi zawodlary gurmak işleri-de yzygiderli alnyp barylýar. Ýakyn geljekde her biriniň ýyllyk kuwwatlylygy 60 tonna barabar tehniki ýody öndürmäge niýetlenen iki sany kiçi zawod gurlar. Olaryň işe girizilmegi bilen, senagatyň dürli ugurlarynda we lukmançylykda uly isleg bildirilýän türkmen ýodunyň öndürilişi, daşarky bazarlara eksporty has-da artar.  

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow 25-nji martda sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň mejlisini geçirdi. Onda Hökümetiň täze düzümini düzmek bilen bagly hem-de ýurdumyzyň durmuşyna degişli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy we çözgütler kabul edildi. Mejlisde döwlet Baştutanymyz «Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň düzümini tassyklamak hakynda» Karara gol çekdi. 

Hökümeti düzmegi Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň maliýe-ykdysadyýet we bank toplumyna gözegçilik edýän orunbasaryny wezipä bellemekden başlamak bilen, hormatly Prezidentimiz ulgamyň öňünde durýan örän wajyp wezipeleri kesgitledi. Olaryň arasynda aýratyn orun bank ulgamyna degişlidir. Ulgamyň işiniň döwrebaplaşdyrylmagy, onuň ýerine ýetirýän amallarynyň baýlaşdyrylmagy, müşderilere hödürlenýän hyzmatlaryň sanynyň artmagy, hiliniň ýokarlandyrylmagy ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň gowulanmagyna, kärhanalaryň maliýe-ykdysady durnuklylygyny üpjün etmäge ähli amatlyklary döreder. 

Ulgamyň işjeňligini ýokarlandyrmak, ilkinji nobatda, banklaryň esaslyk maýa goýum gorlaryny artdyrmak bilen baglydyr. Diňe berk binýatly serişde gorlary bolan banklar müşderileriň bu babatda amallaryna we hyzmatlaryna ösen islegini gysga wagtda, az harajat bilen, ýokary hilli ýerine ýetirmäge ukyplydyr. Şondan ugur alyp, ýurdumyzyň banklary özüniň maliýe ýagdaýyny gowulandyrmak maksady bilen, toplumlaýyn işleri geçirýärler. Ilatyň we edara-kärhanalaryň banklara ynamyny ýokarlandyrmak, wagtlaýynça ulanylmaýan pul serişdelerini goýuma çekmegi höweslendirmek, ykdysadyýetiň önümçilik pudaklaryna we telekeçilere uzak möhletli, uly möçberli ýeňillikli karzlary bermek, töleg-hasaplaşyk işlerini yzygiderli kämilleşdirmek, sanly ulgama geçmek, halkara maliýe guramalary bilen köpugurly, işjeň hyzmatdaşlygy ýola goýmak, maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmäge işjeň gatnaşmak ýaly wezipeler kesgitlendi. Olaryň üstünlikli çözülmegi ulgamyň işini düýbünden täze derejä çykarar we banklaryň serişde binýadyny berkider. Şeýlelikde, bank ulgamy diňe bir ileri tutulýan milli maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmäge işjeň gatnaşmak bilen çäklenmän, eýsem, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» amala aşyrylmagyna hem saldamly goşant goşar. Munuň özi bank işiniň we ösüşiniň önümçilik, dolanyşyk we sarp ediş bilen berk baglanyşyklydygyny aňladýar. Banklar öz iş tejribesinde hojalyk işini kadalaşdyrmagyň umumy mehanizmine girmek bilen, býujet, salgyt, nyrh emele getirmek ulgamlary, şeýle hem nyrh we girdejiler syýasaty, daşary ykdysady gatnaşyklaryň şertleri bilen özara baglanyşykly hereket edýärler.  

Bankyň ösüşini kesgitleýän we işini kämilleşdirýän esasy şertleriň biri sagdyn bankara bäsdeşlikdir. Bu ýagdaýda banklar müşderi ugrunda göreşmäge, hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmaga, tölegini azaltmaga, hyzmatlaryň gerimini giňeltmäge, bazara täze bank önümlerini hödürlemäge höwesli bolýar. Şol bir wagtyň özünde ýurdumyzyň banklary halkara maliýe edaralarynyň we ösen döwletleriň banklarynyň öňdebaryjy tejribesini öwrenmäge aýratyn üns berýärler. Milli aýratynlyklarymyzy göz öňünde tutup, öz iş tejribelerini giňeldýärler. Şeýle oňyn çözgütleriň kabul edilmegi ulgamyň işini döwrüň talabyna laýyk ýola goýmaga mümkinçilik berýär. 

Ulgamyň işini kadalaşdyrmak maksady bilen, soňky ýyllarda banklary dolandyrmagyň hukuk eýeçilik görnüşi üýtgedilip, olar döwlet eýeçiliginden paýdarlar jemgyýetine tapgyrlaýyn geçirilýär. Şeýlelikde, banklaryň serişde binýady berkäp, hukugy we mümkinçiligi giňeýär. Ahyrky netijede, jogapkärçilik ýokarlanýar. 

Bank işiniň durnuklylygy köp babatda olaryň ýerine ýetirýän amallarynyň we hyzmatlarynyň töwekgelçilik derejesini peseltmek bilen baglydyr. Şeýle ýagdaýda banklar üçin amatly şert döreýär. Düşewüntlilige mümkinçilik artýar. 

Hormatly Prezidentimiz banklaryň maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmäge işjeň gatnaşmalydygyny aýratyn nygtaýar. Hakykatdan hem ýurdumyzda üstünlikli amala aşyrylýan milli we sebit maýa goýum taslamalaryna banklaryň gatnaşmagy olaryň öz wagtynda, ýokary hilli amala aşyrylmagyna ähli amatlyklary döreder. Şeýlelikde, maýa goýum taslamalarynyň netijeliligi ýokarlanar, özüni ödeýän möhleti gysgalar. Ýurduň eksport mümkinçiligi artar, ykdysady kuwwaty berkär. Ilatyň iş üpjünçiligi we ýaşaýyş-durmuş şertleri has gowulanar. 

Baýramdurdy TAÝHAROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň professory.

Häzirki döwürde ata Watanymyz ähli ulgamlarda, şol sanda ýangyç-energetika toplumynda hem giň gerimli özgertmeleri üstünlikli amala aşyrýar. Şunda ykdysadyýetiň durnukly ösüşi, ýurdumyzyň mundan beýläk-de öňe gitmegi we gülläp ösmegi hem-de halkymyzyň rowaçlygynyň üpjün edilmegi üçin nebitgaz senagatynyň ägirt uly mümkinçiliklerini netijeli ulanmak milli strategiýanyň möhüm ugry bolup durýar. 

“Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň” tassyklanylmagy ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiň täze sepgitlerine tarap yzygiderli öňe gitmegine gönükdirilen maksatlara ýetmegiň ýolunda ädilen ähmiýetli ädim boldy. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişmegi mynasybetli dabaradaky çykyşynda ösüşiň täze döwründe öz öňümizde has belent maksatlary goýandygymyzy belläp, biziň esasy maksadymyzyň mähriban Watanymyzyň asudalygyny we howpsuzlygyny, durmuş-ykdysady taýdan ösüşini, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmakdan, bütin dünýäde parahatçylygy hem-de özara ynanyşmagy berkitmegi üpjün etmekden ybaratdygyny nygtady. 

Şeýle hem nebitgaz pudagynyň ösdürilmegine we onuň halkara energetika ulgamyna goşulyşmagyna gönükdirilen syýasatyň mundan beýläk-de dowam etdiriljekdigi bellenildi. 

Şunuň bilen baglylykda, uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek boýunça innowasion önümçilikleriň kemala getirilmegi, ýangyç-energetika toplumynyň eksport kuwwatynyň diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmegi, şeýle hem energiýa serişdelerini ugratmagyň köpugurly turbageçiriji ulgamynyň döredilmegi möhüm wezipe bolup durýar. 

Nebiti we tebigy gazy gaýtadan işlemekde ýöriteleşdirilen döwrebap toplumlaryň gurulmagy, “Barsagelmez”, “Goturdepe”, “Demirgazyk Goturdepe”, “Nebitdag”, “Altyguýy”, “Uzynada”, “Günorta Uzynada”, “Keýmir”, “Akpatlawuk” ýaly täze geljegi uly känleriň, şol sanda Hazar deňziniň türkmen böleginiň we “Galkynyş” käniniň sanly tehnologiýalaryň, döwrebap enjamlaryňdyr programma üpjünçiliginiň ulanylmagynyň hasabyna senagat taýdan özleşdirilmegi bellenilen meýilnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmegine ýardam berer. 

Ýurdumyzyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin maksatnamasynyň çäklerinde Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisiniň kuwwatlyklaryny tapgyrlaýyn artdyrmak, strategik taýdan möhüm taslamany — Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisini gurmak, “Bagtyýarlyk” ýatagynyň şertnamalaýyn çäklerinde täze ýataklary ulanmaga girizmek, uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek boýunça iri senagat desgalaryny, şol sanda nebithimiýa, gazhimiýa, himiýa we elektroenergetika pudaklaryna degişli desgalary, harytlyk gazy öndürmek boýunça zawodlary we gaz gysyjy desgalary, her welaýatda gazhimiýa toplumlaryny, şol sanda polietilen we polipropilen, kauçuk we polisterol, poliwinil hlorid, poliwinil atsetat, metanol, sintetik dokma süýümlerini öndürmek boýunça kärhanalary gurmak göz öňünde tutulýar. Şunda önümçiligiň ekologik ýagdaýyna aýratyn üns berler. 

Nebitiň, gazyň we beýleki tebigy serişdeleriň täze ýataklaryny ýüze çykarmaga gönükdirilen geologiýa-gözleg işlerini giňeltmek, ýurdumyzyň belli ýataklarynyň çäklerinde geofiziki barlag işlerini geçirmek we gözleg guýularyny burawlamak, geljekde özleşdirilýän nebitgaz ýataklarynda nebiti we gazy amatly çykarmak üçin 4D gözegçilik tehnologiýasyny ornaşdyrmaga mümkinçilik berjek meýdan seýsmiki toplumlarynyň 3D modelirlemeginiň täze usullaryny we programma üpjünçiliklerini işläp taýýarlamak ilkinji nobatdaky wezipeleriň hatarynda kesgitlenildi. 

Mundan başga-da, nebitgaz ýataklarynda ulanylýan guýularyň önüm berijiligini ýokarlandyrmak üçin täze tehnologiýalary ornaşdyrmak, buraw işlerini güýçlendirmek, täze, ýokary netijeli we ekologik taýdan arassa tehnologiýalara, nou-haulara esaslanýan önümçilikleri döretmek göz öňünde tutulýar. Şunda çig maly çykarmakdan, gaýtadan işlemekden, önüm öndürmäge we bäsdeşlige ukyply ýokary goşmaça bahaly önümi ýerlemäge çenli doly zynjyr dörediler. 

Daşary ýurt maýa goýumlaryny we öňdäki wezipeleri çözmek üçin tejribeli kompaniýalary işjeň çekmek ýangyç-energetika ulgamynda döwlet strategiýasynyň esasy ugurlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz üstünlikli iş alyp barmak üçin ähli şertleri we amatly maýa goýum ýagdaýyny döredýär hem-de energetika ulgamynda uzak möhletleýin özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmegi maksat edinýär. 

Ata Watanymyz geosyýasy taýdan amatly ýerleşmeginiň hem-de uglewodorod serişdeleriniň baý gorlaryna eýe bolmagy netijesinde Merkezi Aziýa sebitinde “mawy ýangyjy” ibermek boýunça öňdäki orunlaryň birini eýeläp, dürli ugurlar boýunça, şol sanda Ýewropa we Aziýa bazarlaryna tebigy gazyň eksportyny artdyrmak üçin hem uly kuwwata eýedir. 

Türkmenistan dünýäniň onlarça döwleti, öňdebaryjy tehnologiýalara eýe bolan iri daşary ýurt kompaniýalary, maliýe düzümleri we halkara guramalar bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýdy. Şolaryň hatarynda Hytaýyň kompaniýalary, hususan-da, dünýäde iň iri gaz känleriniň biri bolan “Galkynyş” känini özleşdirmäge, “Bagtyýarlyk” ýatagynyň şertnamalaýyn çäginde Önümi paýlaşmak hakynda ylalaşygyň esasynda gözleg işlerini geçirmäge, “Malaý” käninde kuwwatly gaz gysyjy bekedi işe girizmäge işjeň gatnaşýan Hytaýyň Milli nebitgaz korporasiýasy (CNPC) hem bar. 

Bular barada aýtmak bilen, Hazar deňziniň türkmen böleginde we kenar ýakasynda Önümi paýlaşmak barada ylalaşygyň esasynda eýýäm köp ýyllaryň dowamynda üstünlikli işläp gelýän “Dragon Oil” (BAE), “Petronas” (Malaýziýa), “Eni” (Italiýa) ýaly meşhur kompaniýalary belläp geçmek gerek. Mundan başga-da, Hazar deňziniň “Dostluk” ýatagynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnamanyň esasynda uglewodorod serişdelerini çykarmak we özleşdirmek işleri alnyp barylýar. 

Ýurdumyzda nebiti we gazy çykarmagyň ýokary derejesi köp halatda ýataklary işläp taýýarlamagyň netijeli tehnologiýalaryny we usullaryny ulanmak arkaly üpjün edilýär. Şunuň bilen baglylykda, Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň “Tatneft” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti bilen “Goturdepe” ýatagyndaky gatlaklaryň nebit berijiligini ýokarlandyrmak we guýulary düýpli abatlamak boýunça elin hyzmatlary bermek barada Ylalaşyga gol çekilmeginiň ähmiýetini bellemek gerek. 

Şeýle hem “Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumyny we Seýdiniň nebiti gaýtadan işleýän zawodyny ösdürmegiň konseptual strategiýasy” atly tehniki-ykdysady esaslandyrmanyň işläp taýýarlanylmagynyň mümkinçiliklerini agzap geçmek ýerlikli bolar. Onuň çäklerinde ýangyç-energetika toplumynyň zawodlaryny ösdürmegiň anyk ugurlaryny, dünýä bazarlarynda uly isleg bildirilýän gymmat bahaly nebit önümleriniň görnüşlerini artdyrmagyň maksadalaýyklygyny kesgitlemek, şeýle hem daşary ýurt bazarlarynda nebit we nebithimiýa önümlerine bolan islegden we bar bolan serişde mümkinçiliklerinden ugur alnyp hereket edýän tehnologik desgalary döwrebaplaşdyrmagyň we täze desgalary gurmagyň mümkinçiliklerini hem-de ugurlaryny öwrenmek meýilleşdirilýär. Şunda onuň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga hem-de ekologik taýdan arassa önümçiligi döretmäge gönükdirilen çäreler göz öňünde tutular. 

Şunuň bilen birlikde, wodorod ýangyjynyň, bioýangyjyň, yşyklandyryş we tehniki kerosiniň, suwuklandyrylan nebitgazyň, dürli görnüşli dizel ýangyjynyň, tehniki çalgy ýaglaryň we polipropileniň, şeýle hem gyzdyrylan elektrod koksunyň, ýol we gurluşyk bitumynyň önümçiliklerini ýola goýmak möhüm bolup durýar. 

Ýurdumyzda Gün we ýel energiýasyny peýdalanýan tehnologiýalary ornaşdyrmak esasynda gaýtadan dikeldilýän energiýanyň önümçiligi mundan beýläk-de ösdüriler, “ýaşyl” energetika tehnologiýalaryna maýa goýumlaryň mukdary artdyrylar. 

Energiýa serişdelerini gaýtadan işlemek ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmek täze ekologik standartlaryň çäklerinde öňdebaryjy tehnologiýalary paýlaşmak, tebigy gazy we nebiti çykarmak, gaýtadan işlemek üçin ýurdumyza täze enjamlary getirmek maksady bilen, maýadarlary çekmek, ekologik taýdan howpsuz önümçilikleri ornaşdyrmak geljekki işleriň ileri tutulýan ugurlary bolar. 

Türkmenistan dünýäniň esasy energetika döwletiniň biri hökmünde Milletler Bileleşiginiň ünsüni energetika howpsuzlygyny üpjün etmek meselelerine çekmek bilen, mundan beýläk-de maksada gönükdirilen halkara işini dowam etmegi maksat edinýär. 

Umuman, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» göz öňünde tutulan wezipeleriň üstünlikli çözülmegi hem-de nebitgaz senagatynyň mundan beýläk-de ösdürilmegi ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny has-da pugtalandyrmaga we halkymyzyň rowaçlygyny ýokarlandyrmaga ýardam berer. 

(TDH)

Hususy ulgamda ýokary tehnologiýaly innowasion önümçilikleri ösdürmek, kiçi we orta telekeçiligi düzümleýin üýtgedip gurmak ýurdumyzda öňe sürülýän esasy ugurlaryň hatarynda durýar. Häzirki döwürdäki tehniki ösüş, sarp edijileriň islegleriniň göwnejaý kanagatlandyrylmagy, köp babatda ykdysadyýetiň hususy böleginiň netijeli işine baglydyr. Diýarymyzyň telekeçileri bu gün dürli pudaklarda netijeli işleri alyp barmak bilen, çylşyrymly we giň möçberli taslamalary durmuşa geçirýärler. Bu buýsançly hakykat Balkan welaýatynyň hususy kärhanalarynda alnyp barylýan işlerde-de aýdyň görünýär.  

Geçen ýyl Balkan welaýaty boýunça öndürilen 16,3 milliard manatlykdan gowrak senagat önümleriniň deň ýaryna golaýy hususy eýeçilikdäki kärhanalaryň paýyna düşdi. Sebit boýunça taýýarlanyp, sarp edijilere ýetirilen gök we bakja önümleriniň, miwäniň, et we süýt önümleriniň, ýumurtganyň hem agramly bölegi hususyýetçiler we telekeçiler tarapyndan öndürildi. Welaýatda bar bolan gara mallaryň, dowarlaryň, düýeleriň, gylýallaryň, guşlaryň bilelikde alnandaky umumy sanynyň 96 göterime barabary hususy eýeçilikde jemlenýär.  

Bu ugurdaky işler «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda hem üstünlikli dowam etdirilýär. Eýýäm şu ýylyň iki aýynda welaýat boýunça ýola goýlan bölekleýin söwda dolanyşygynyň möçberi 892 million manatdan hem geçip, 111,2 göterim ösüş gazanyldy. Bu görkezijiniň 809 million manatlygynyň hususy önüm öndürijileriň paýyna düşýändigi guwandyryjydyr.  

Günbatar sebitiň ykdysadyýetiň hususy böleginde gazanýan şeýle üstünliklerinde Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy, Balkanabat şäherindäki «Batly gadam» kärhanasynyň mynasyp paýy bar. Tutuş ýurdumyzda iri hususy kärhanalaryň hatarynda bolan bu toplum öz öndürýän dürli ölçegdäki ýüplüklerini içerki we daşarky bazarlara ugratmak bilen birlikde, olary birkemsiz boýamak we dürli görnüşli joraplary taýýarlamak işlerini hem alyp barýar. Munuň özi pagtany özümizde gaýtadan işläp, harytlyk görnüşine ýetirmek babatda döwlet tarapyndan edilýän talabyň toplumda üstünlikli ýola goýulýandygyndan habar berýär. Kärhanada oturdylan täze innowasion tehnologiýalar Ýewropa döwletleriniň öňdebaryjy kämil enjamlarydyr. Ýüplük önümçiligi bölüminde zähmet çekýän hünärmenleriň irginsiz tagallalary netijesinde, her gije-gündizde 13,5 tonna golaý ýüplük taýýarlanýar. Ýokary hil ülňülerine laýyk öndürilýän dürli ölçegdäki ýüplükler daşarky bazarlarda-da uly islegden peýdalanýar.  

 — 2018-nji ýylda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde kabul edilen «Oba hojalyk pudagynda geçirilýän özgertmeleri has-da kämilleşdirmek hakynda» taryhy Karar telekeçileriň öňünde giň mümkinçilikleri açdy. Şol resminama laýyklykda, Balkan welaýatynyň Serdar etrabynyň çäginden 11 müň gektardan gowrak mes toprakly ýer bölegini 99 ýyl möhlet bilen peýdalanmaga aldyk. Garagum derýasynyň boýundaky ekin dolanyşygyna girizen şol ýerimiziň müňlerçe gektaryna her ýyl gowaça ekip, pagtanyň bol hasylyny almagy başarýarys. Munuň özi bize girdejili işlemäge mümkinçilik berýär. 

Biz geçen ýyllarda kärhanamyzda täze önümçilikleriň birbada ikisini — boýag we jorap önümhanalaryny işe girizdik. Daşary ýurtlaryň kämil tilsimatlary bilen birkemsiz üpjün edilen bu önümhanalarymyzda geçen ýyl ýüplükleriň müňlerçe tonnasy dürli reňkler bilen boýaldy. Jorap jübütleriniň millionlarçasy öndürilip, baglaşylan şertnamalar esasynda Russiýa Federasiýasyna, Azerbaýjan we Gazagystan döwletlerine, şeýle hem öz söwda nokatlarymyza ugradyldy. Ýurdumyzda guralýan sergilere öz önümlerimiz bilen gatnaşmagymyz daşary ýurtly işewürleriňdir täjirleriň harytlarymyza gyzyklanmasyny has-da artdyrýar — diýip, kärhananyň ýolbaşçysy Arazberdi Amanmämmedow gürrüň berýär.  

Üstümizdäki ýylyň geçen 2 aýynda kärhanada 797 tonnadan gowrak ýüplük, şeýle hem jorap jübütleriniň 1,354 müňe golaýy taýýarlanyp, bellenilen meýilnama artygy bilen hötde gelindi. Taýýar ýüplügiň 759 tonna barabary, jorap jübütleriniň 40 müňe golaýy daşarky bazarlara çykaryldy.  

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» kabul edilmegi ýurduň täze döwür üçin uzak möhletlik ösüş ýoluny aýdyňlaşdyrdy. Bu maksatnamada ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýän durmuş-ykdysady ösüşiň milli nusgasynyň döwletimiziň doly syýasy bitewüligini we ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň üznüksiz ýokarlanmagyny üpjün edýändigi nygtalýar. Şunda durmuşa gönükdirilen bazar ykdysadyýetiniň ýurdumyzda kemala gelen we özgerýän milli nusgasynyň baş maksadynyň hojalyk gatnaşyklarynyň erkinligine, peýdaly bäsdeşlige şert döretmekden, innowasion esasda we tebigy serişdeleri aýamak bilen, jemgyýetiň ösýän maddy, ruhy isleglerini kanagatlandyrmakdan, senagat önümçiligini, hyzmatlar ulgamyny pudaklaýyn, sebitleýin we üznüksiz hem-de deň ölçegli ösdürmekden ybarat bolup durýandygy bellenilýär. Maksatnamanyň we ony amala aşyrmak boýunça çäreleriň Meýilnamasynyň bütin mazmuny şu baş maksatdan ugur alýar. Şunuň bilen baglylykda, ykdysadyýetiň dürli pudaklaryny sazlaşykly ösdürmegiň, hojalyk meseleleriniň durmuş we ekologik meseleler bilen utgaşykly çözülmeginiň zerurlygy ykdysady ulgamyň dolandyrylyşyny kämilleşdirmekde hem möhüm wezipeleri öňde goýýar. Ol wezipeler täze strategik maksatnamada jikme-jik beýan edilýär. Bu wezipelerden gelip çykýan möhüm ykdysady çäreleriň hataryna, ozaly bilen, şular degişli bolup durýar:  

 — ozaldan işläp gelýän senagat kärhanalarynyň durkuny täzeläp, olary doly önümçilik kuwwatyna çykarmak; 

— harytlaryň we hyzmatlaryň ýerleşdirilişini artdyrmak üçin ýurduň içerki bazarynyň sygymyny giňeltmek boýunça toplumlaýyn çäreleri durmuşa geçirmek; 

 — eýeçiligi hususylaşdyrmagyň barşynda durmuş-ykdysady durnuklylygyň kepili hökmünde orta synpyň emele gelmegini gazanmak; 

 — zähmetiň kadalaşdyrylyşyny we hakynyň tarifleşdirilişini kämilleşdirmek işini çaltlandyrmak; 

 — ýurduň sebitleriniň durmuş-ykdysady taýdan ösdürilmegini önümçiligi rejeli ýerleşdirmek arkaly dowam etdirmek; 

— milli ykdysadyýetiň dolandyrylyşyny onuň durmuşa gönükdirilen bazar nusgasyna laýyklykda döwrebaplaşdyrmak üçin durmuş-ykdysady ösüşi seljermegiň we çaklamagyň usulyny kämilleşdirmek.  

Şonuň ýaly-da, orta möhletli geljekde ýerden we suwaryş suwundan rejeli peýdalanmak, ekinleriň hasyllylygyny we mallaryň önüm berijiligini ýokarlandyrmak, ekerançylykda suwaryşyň suw tygşytlaýjy innowasion tehnologiýalaryny tapgyrlaýyn ornaşdyrmak we ony ykdysady taýdan höweslendirmek, keseligine we dikligine önümçilik bileleşmesini ösdürmek üçin oba hojalyk kärhanalaryny we daýhan hojalyklaryny institusional taýdan pugtalandyrmak, durmuş-ykdysady ösüşiň döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegine hususy kärhanalaryň indikatiw meýilnamalaşdyryş esasynda çekilmegini guramaçylykly ýola goýmagyň kämil mehanizmini döretmek, ykdysadyýetiň institusional düzümini ösen bazar gatnaşyklaryna laýyklykda kämilleşdirmek üçin telekeçilik işi bilen meşgullanýan iri fiziki taraplaryň kärhanalara öwrülmegini ýola goýmak, ykdysady maksadalaýyklyga görä, milli ykdysadyýetiň düzüm emele getiriji pudaklaryndan başga pudaklarynda daşary ýurt maýasynyň gatnaşmagyndaky bilelikdäki kärhanalaryň, şol sanda hususy kärhanalaryň hem döredilmegini giňeltmek, ýurtdaky haryt öndürijileriň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak üçin ykdysady monopolizmi düzgünleşdiriş çärelerini yzygiderli kämilleşdirmek ýaly ugurlar bilen utgaşykly durmuşa geçirilmegi öňde duran wezipeleriň üstünlikli amala aşyrylmagyna ýardam eder. 

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyny» amala aşyrmak boýunça çäreleriň Meýilnamasynda ylmyň aýry-aýry ileri tutulýan ugurlary boýunça degişli wezipeleriň çözülmegine gönükdirilen düýpli we amaly ylmy-barlag işleriniň guralyşyny utgaşdyrmak babatdaky işler hem bellenendir. Olaryň hatarynda, hususan-da, şu çäreleri aýratyn bellemek mümkin: 

— ýerli çig mallardan dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply we daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutup biljek önümleri öndürmegiň ylmy esaslaryny, tehnologiýalaryny işläp düzmek hem-de önümçilige ornaşdyrmak; 

— milli ykdysadyýetiň pudaklarynyň, edara-kärhanalarynyň serişdelerini ýurdumyzy ylmy-innowasion esasda sanlylaşdyrmak we senagatlaşdyrmak işine gönükdirmäge gatnaşmak; 

— Türkmenistanyň geologiýa-tektoniki şertleri üçin seýsmiki howpa hem-de seýsmiki töwekgelçilige baha bermegiň täze usullaryny işläp taýýarlamak; 

— türkmen halkynyň taryhy, medeni we edebi mirasynyň öwrenilmegini dowam etdirmek hem-de ony häzirki we geljekki nesillere has giňişleýin elýeterli etmek. 

Milli ylym ulgamynyň ösdürilmegi bilen baglylykda, ylmy-guramaçylyk işleriniň yzygiderli kämilleşdirilmegi zerur bolup durýar. Şonda düýpli we amaly ylmy barlaglaryň özara baglanyşykly ösmegine ýardam bermek, akademiki, pudaklaýyn we ýokary okuw mekdeplerindäki ylmy barlaglaryň häzirki zaman bitewi usulyýet binýadyny kemala getirmek hem-de kämilleşdirmek üçin ylmyň aýry-aýry iri ugurlary boýunça ylmy temalary ýerine ýetirijileriň, aspirantlaryň, doktorantlaryň we alymlyk derejesine dalaşgärleriň gatnaşmagynda ylmy-usulyýet okuw maslahatlarynyň geçirilmeginiň hemişelik esasda ýola goýulmagy, şonuň ýaly-da dünýä ylmynyň ösüş meýillerini hem-de milli ylmyň öňünde durýan özboluşly aýratynlyklary nazara almak bilen, tejribeli alymlar tarapyndan ylmyň pudaklary boýunça ylmy-usulyýet gollanmalarynyň taýýarlanmagy hem-de neşir edilmegi aýratyn ähmiýete eýe bolýar.  

Durmuş-ykdysady ösüşiň derwaýys meselelerini öwrenýän ykdysadyýet ylmy barada aýdylanda, ylmy taýdan esaslandyrylan ykdysady çaklaýşyň orny ýokarlanýar. Mälim bolşy ýaly, çaklaýyş durmuş-ykdysady ösüşi meýilnamalaşdyrmagyň möhüm bölegi bolup durýar. Şonuň bilen baglylykda, ylmy çaklaýşyň we strategik meýilnamalaşdyryşyň özara baglanyşygy durmuş-ykdysady ösüşiň geljegi boýunça ylmy taýdan esaslandyrylan hasaplamalary çözgüt kabul ediji edaralaryň hajatlaryna gönükdirmek arkaly üpjün edilýär. Şunda ýurduň ykdysady ulgamyny dolandyrýan döwlet edaralarynyň hem-de ykdysady ylmyň wekilleriniň tagallalarynyň birikdirilmegi täze döwrüň talaby bolup durýar. 

Şeýlelikde, Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň geljek 30 ýyl üçin kabul edilen Milli maksatnamasy ýurduň şu döwürde durnukly ösmeginiň ýoluny kesgitledi. Bellenen çäreler agzybir türkmen jemgyýetiniň tagallalaryny aýdyň maksatlarda birleşdirýär. 

Araznury ATAÝEW,

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň ykdysady ylymlar bölüminiň müdiri, ykdysady ylymlaryň doktory.

Aş­ga­bat, 31-nji mart (TDH). Şu gün hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow san­ly ul­gam ar­ka­ly Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň mej­li­si­ni ge­çir­di. Mej­li­siň do­wa­myn­da döw­let dur­mu­şy­na de­giş­li wa­jyp me­se­le­lere we mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň bin­ýat­lyk pu­dak­la­ry­nyň mun­dan beý­läk-de ös­dü­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len res­mi­na­ma­la­ryň tas­la­ma­la­ry­na ga­ral­dy. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz mej­li­siň gün ter­ti­bi­ne ge­çip, il­ki bi­len, Mil­li Ge­ňe­şiň Mej­li­si­niň Baş­ly­gy G.Mäm­me­do­wa söz ber­di. G.Mäm­me­do­wa Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň we­ki­li­ýe­ti­niň Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Al­ma­ty şä­he­ri­ne bo­lan gul­luk iş sa­pa­ry­nyň ne­ti­je­le­ri ba­ra­da mag­lu­mat ber­di. 

Şu ýy­lyň 28-29-njy mar­tyn­da ýur­du­my­zyň we­ki­li­ýe­ti Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Al­ma­ty şä­he­rin­de gul­luk iş sa­pa­ryn­da bo­lup, Ga­raş­syz Döw­let­le­riň Ar­ka­la­şy­gy­na gat­na­şy­jy döw­let­le­riň Par­la­men­ta­ra As­samb­le­ýa­sy­nyň 30 ýyl­ly­gy my­na­sy­bet­li ge­çi­ri­len da­ba­ra­ly mej­li­se hem-de bu şan­ly wa­ka ga­bat­la­nyp gu­ra­lan dür­li çä­re­le­re we du­şu­şyk­la­ra gat­naş­dy. 

Da­ba­ra­ly mej­li­siň gün ter­ti­bi­ne la­ýyk­lyk­da, As­samb­le­ýa­nyň şu ge­çen dö­wür­de ýe­ri­ne ýe­ti­ren iş­le­ri­niň ne­ti­je­le­ri­ne ba­gyş­la­nan çy­kyş­lar bol­dy. GDA-nyň Par­la­men­ta­ra As­samb­le­ýa­sy­nyň Ge­ňe­şi­niň baş­ly­gy Wa­len­ti­na Mat­wi­ýen­ko As­samb­le­ýa­nyň adyn­dan hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowa Pre­zi­dent saý­law­la­ryn­da ga­za­nan ynam­ly ýeň­şi my­na­sy­bet­li tüýs ýü­rek­den çyk­ýan gut­lag­la­ry­ny be­ýan et­di. 

Al­ma­ty şä­he­ri­ne iş sa­pa­ry­nyň çäk­le­rin­de Türk­me­nis­ta­nyň we­ki­li­ýe­ti­niň Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Par­la­men­ti­niň Se­na­ty­nyň Baş­ly­gy bi­len bo­lan du­şu­şygyn­da iki ýur­duň ara­syn­da däbe öwrülen dost­luk we hoş­ni­ýet­li gat­na­şyk­la­ryň mö­hüm bö­le­gi bo­lan par­la­men­ta­ra hyz­mat­daş­ly­gy mun­dan beý­läk-de ös­dür­me­giň me­se­le­le­ri ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­dy.  

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ýur­du­myz­da de­mok­ra­tik ýö­rel­ge­le­ri­ mun­dan beý­läk-de çuň­laş­dyr­mak­da we bu ba­bat­da Türk­me­nis­ta­nyň eýe­le­ýän or­nu­ny ber­kit­mek­de hem-de onuň hal­ka­ra gi­ňiş­lik­de öňe sür­ýän baş­lan­gyç­la­ry­ny iler­let­mek­de par­la­men­ta­ri­le­riň go­şan­dy­nyň äh­mi­ýet­li­di­gi­ni bel­le­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ka­nun çy­ka­ry­jy­lyk ul­ga­myn­da tej­ri­be al­şyl­ma­gy­na ýar­dam ber­ýän, hal­ka­ra jem­gy­ýet­çi­li­gi Türk­me­nis­ta­nyň de­mok­ra­tik, hu­kuk döw­le­ti hök­mün­de ösüş ýo­lun­da top­lan ta­ry­hy tej­ri­be­si we hä­zir­ki dö­wür­de ýe­ten de­re­je­si bi­len ta­nyş­dyr­ýan par­la­men­ta­ra gat­na­şyk­la­ry mun­dan beý­läk-de ös­dür­me­giň ze­rur­dy­gy­na ün­si çek­di. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry M.Mu­ham­me­dow gö­zeg­çi­lik ed­ýän dü­züm­le­rin­de al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­riň ýag­da­ýy, şeý­le hem hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň tab­şy­ry­gy­na la­ýyk­lyk­da, pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry hem-de we­la­ýat hä­kim­lik­le­ri bo­ýun­ça döw­let eýe­çi­li­gin­dä­ki des­ga­la­ry bäs­le­şik­li söw­da hem-de gaz­na bir­ža­sy ar­ka­ly hu­su­sy­laş­dyr­mak, or­ta we ki­çi te­le­ke­çi­li­gi ös­dür­mek bo­ýun­ça sy­ýa­sa­ty üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek hem-de döw­let em­lä­gi­ni do­lan­dyr­ma­gyň ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­mak ug­run­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän iş­ler ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, Ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mi­nistr­li­gi ta­ra­pyn­dan ýur­du­my­zyň mi­nistr­lik­le­ri, pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry, we­la­ýat­la­ryň hä­kim­lik­le­ri bi­len bi­le­lik­de döw­le­tiň ga­ra­ma­gyn­dan aýyr­mak hem-de hu­su­sy­laş­dyr­mak üçin kär­ha­na­lar we des­ga­lar bo­ýun­ça sel­jer­me­le­riň ge­çi­ri­len­di­gi ha­bar be­ril­di. Ge­çi­ri­len iş­le­riň ne­ti­je­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da, bir­nä­çe des­ga­ny bäs­le­şik­li söw­da ar­ka­ly hu­su­sy­laş­dyr­mak tek­lip edil­ýär. Bu tek­lip­le­re Ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mi­nistr­li­gi­niň ýa­nyn­da­ky Pu­da­ga­ra mer­ke­zi to­pa­ryň mej­lis­le­rin­de bel­le­nen ter­tip­de se­re­dil­di hem-de bir­nä­çe des­ga­ny bäs­le­şik­li söw­da ar­ka­ly hu­su­sy­laş­dyr­mak, döw­let eda­ra­sy­na de­giş­li paý­na­ma­ny bol­sa gaz­na bir­ža­sy­nyň üs­ti bi­len ýer­le­me­giň mak­sa­da­la­ýyk bol­jak­dy­gy bel­le­nil­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ha­sa­ba­ty diň­läp, tap­gyr­la­ýyn esas­da ba­zar gat­na­şyk­la­ry­na geç­mek, ho­ja­ly­gy do­lan­dyr­ma­gyň ne­ti­je­li usul­la­ry­ny or­naş­dyr­mak we des­ga­la­ry hu­su­sy­laş­dyr­mak me­se­le­le­ri­niň mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň öňün­de dur­ýan esa­sy we­zi­pe­ler­di­gi­ne ün­si çek­di. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz hö­dür­le­nen tek­li­bi ma­kul­lap, bu ugur­da göz öňün­de tu­tu­lan we­zi­pe­le­ri üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek üçin mun­dan beý­läk-de top­lum­la­ýyn çä­re­le­ri ama­la aşyr­mak ba­bat­da wi­se-prem­ýe­re anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di. Şeý­le hem döw­let eýe­çi­li­gin­dä­ki des­ga­la­ry hu­su­sy­laş­dyr­mak we paý­dar­lar jem­gy­ýe­ti­ne öwür­mek bo­ýun­ça me­ýil­leş­di­ri­len iş­le­riň öz wag­tyn­da ýe­ri­ne ýe­ti­ri­li­şi­ne berk gö­zeg­çi­li­gi ýo­la goý­ma­gyň ze­rur­dy­gy aý­dyl­dy. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry Ş.Abd­rah­ma­now Türk­me­nis­ta­nyň ne­bit­gaz pu­da­gy­na da­şa­ry ýurt ma­ýa go­ýum­la­ry­ny çek­mek bo­ýun­ça hal­ka­ra fo­ru­myň ne­ti­je­le­ri ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

Ýur­du­myz­da dur­nuk­ly yk­dy­sa­dy we sy­ýa­sy ýag­da­ýyň hem-de de­giş­li ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy­nyň Türk­me­nis­ta­nyň da­şa­ry ýurt­ly ma­ýa­dar­la­r üçin özü­ne çe­ki­ji­li­gi­niň art­ýan­dy­gy­nyň esa­sy şert­le­ri­niň bi­ri­di­gi nyg­tal­dy. 

Fo­ru­ma gat­na­şy­jy­lar ýur­du­my­zyň ne­bit­gaz pu­da­gyn­da ga­za­ny­lan üs­tün­lik­ler, ony mun­dan beý­läk-de ös­dür­me­giň me­ýil­na­ma­la­ry bi­len ta­nyş­dy­ryl­dy. Çy­kyş­lar Ha­zar deň­zi­niň türk­men bö­le­gi­ni öz­leş­dir­mek, türk­men te­bi­gy ga­zy­nyň ibe­ril­me­gi­ni di­wer­si­fi­ka­si­ýa­laş­dyr­mak hem-de ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni we gaz­hi­mi­ýa önüm­le­ri­ni hal­ka­ra ba­zar­la­ra çy­kar­ma­gyň yg­ty­bar­ly we dur­nuk­ly ul­ga­my­ny dö­ret­mek, Türk­me­nis­tan — Ow­ga­nys­tan — Pa­kis­tan — Hin­dis­tan trans­mil­li gaz ge­çi­ri­ji­si­ni gur­ma­gyň tas­la­ma­sy ýa­ly me­se­le­le­re ba­gyş­lan­dy. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň esa­sy pu­dak­la­ry­nyň bi­ri bo­lan ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­my­ny ös­dür­mek üçin ýur­du­myz­da giň ge­rim­li tas­la­ma­la­ryň ama­la aşy­ryl­ýan­dy­gy­ny, pu­da­gyň önüm­çi­lik kuw­wa­ty­ny has-da art­dyr­mak bo­ýun­ça ze­rur şert­le­riň dö­re­dil­ýän­di­gi­ni nyg­ta­dy. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz te­bi­gy se­riş­de­le­ri öz­leş­dir­mek­de Türk­me­nis­ta­nyň ola­ry re­je­li ulan­mak, daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak ba­ra­da ala­da et­mek, se­bit hem-de äh­lu­mu­my de­re­je­de ener­ge­ti­ka howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek me­se­le­le­ri bo­ýun­ça mö­hüm hal­ka­ra baş­lan­gyç­la­ry dur­mu­şa ge­çir­mek ba­bat­da gö­rel­de gör­kez­ýän­di­gi­ni ka­na­gat­lan­ma bi­len bel­le­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ýur­du­my­zyň ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­ni köp möç­ber­de iber­ýän döw­let hök­mün­de dün­ýä­niň ener­ge­ti­ka ba­za­ryn­da eýe­le­ýän or­nu­ny ber­kid­ýän­di­gi­ne ün­si çe­kip, Türk­me­nis­ta­nyň ýan­gyç-ener­ge­ti­ka top­lu­my­na da­şa­ry ýurt ma­ýa­la­ry­ny iş­jeň çek­mek bo­ýun­ça iş­le­ri do­wam et­me­gi tab­şyr­dy. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry E.Oraz­gel­di­ýew ýer se­riş­de­le­ri­ni re­je­li we ne­ti­je­li ulan­mak bo­ýun­ça ge­çi­ril­ýän mak­sat­na­ma­la­ýyn iş­ler ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedowyň ga­ra­ma­gy­na Döw­let mak­sat­na­ma­la­ryn­da göz öňün­de tu­tu­lan we­zi­pe­le­ri üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek mak­sa­dy bi­len, mi­nistr­lik­le­re, pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­na, hä­kim­lik­le­re hem-de ola­ryň ga­ra­ma­gyn­da­ky eda­ra-kär­ha­na­la­ra gur­lu­şyk hem-de önüm­çi­lik mak­sat­la­ry üçin je­mi 10 müň 545,22 gek­tar ýer bö­lek­le­ri­ni he­mi­şe­lik we wagt­la­ýyn peý­da­lan­ma­ga ber­mek bo­ýun­ça iş­le­nip taý­ýar­la­ny­lan tek­lip­ler hö­dür­le­nil­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ha­sa­ba­ty diň­läp, ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy ösü­şin­de oba­se­na­gat top­lu­my­na mö­hüm or­nuň de­giş­li­di­gi­ni bel­le­di hem-de oba ho­ja­ly­gy­na gol­daw ber­me­giň ugur­la­ry­ny yzy­gi­der­li kä­mil­leş­dir­me­giň we gi­ňelt­me­giň, eke­ran­çy­ly­gy, mal­dar­çy­ly­gy yzy­gi­der­li ös­dür­mek bo­ýun­ça tas­la­ma­la­ry üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­me­giň hem-de bu ugur­da iş alyp bar­ýan te­le­ke­çi­le­re gol­daw ber­me­giň wa­jyp­dy­gy­na ün­si çek­di. Umu­man, bu iş­ler azyk howp­suz­ly­gy­nyň ber­ki­dil­me­gi­ni, ýur­du­my­zyň eks­port kuw­wa­ty­nyň pug­ta­lan­dy­ryl­ma­gy­ny, da­şa­ry döw­let­ler­den ge­ti­ril­ýän ha­ryt­la­ryň or­nu­ny tut­ýan önüm­çi­li­giň ös­dü­ril­me­gi­ni üp­jün et­me­li­dir. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz oba ho­ja­ly­gyn­da­ky öz­gert­me­le­ri iş­jeň­leş­dir­me­giň, ho­ja­ly­gy do­lan­dyr­ma­gyň tä­ze, ne­ti­je­li usul­la­ry­ny or­naş­dyr­ma­gyň, te­le­ke­çi­lik baş­lan­gyç­la­ry­ny hö­wes­len­dir­me­giň ze­rur­dy­gy­ny bel­läp, hö­dür­le­nen tek­lip­le­ri ma­kul­la­dy hem-de bu ugur­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri top­lum­la­ýyn esas­da do­wam et­mek bo­ýun­ça wi­se-prem­ýe­re anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry Ç.Pur­çe­kow ýur­du­my­zyň çä­gin­de gur­lu­şyk önüm­le­ri­niň gör­nüş­le­ri­ni art­dyr­mak bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

Hä­zir­ki dö­wür­de san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti, san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak, bäs­deş­li­ge ukyp­ly, eks­por­ta ni­ýet­le­nen we im­por­tyň or­nu­ny tut­ýan önüm­çi­lik­le­ri çalt dep­gin­ler­de ös­dür­mek me­se­le­le­ri­ne aý­ra­tyn äh­mi­ýet be­ril­ýär. 

Ila­ty, aý­ra­tyn-da, ýur­du­my­zyň alys­da­ky se­bit­le­rin­de ýa­şa­ýan adam­la­ry iş bi­len üp­jün et­mek mak­sa­dy bi­len, or­ta we ki­çi te­le­ke­çi­li­gi ös­dür­mek, je­mi içer­ki önü­miň möç­be­ri­ni art­dyr­mak, döw­let-hu­su­sy­ýet­çi­lik gat­na­şyk­la­ry­ny has-da pug­ta­lan­dyr­mak, ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty­ny dur­mu­şa ge­çir­mek, şeý­le­lik­de, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­zi dep­gin­li ös­dür­mek bo­ýun­ça Se­na­gat we gur­lu­şyk önüm­çi­li­gi mi­nistr­li­gi ta­ra­pyn­dan de­giş­li iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. 

Wi­se-prem­ýer döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň ga­ra­ma­gy­na Le­bap we­la­ýa­ty­nyň Köý­ten­dag et­ra­byn­da ýyl­lyk kuw­wat­ly­ly­gy 50 müň ton­na kal­siý ön­dür­ýän önüm­çi­li­gi ýo­la goý­mak ba­ra­da­ky tek­li­bi hö­dür­le­di. Bu önüm­çi­lik ýur­du­my­zyň ba­zar­la­ry­ny ýer­li te­bi­gy se­riş­de­ler­den ön­dü­ri­len ýo­ka­ry hil­li gur­lu­şyk se­riş­de­le­ri bi­len do­ly üp­jün et­mä­ge hem-de tä­ze iş orun­la­ry­ny dö­ret­mä­ge ýar­dam eder. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ha­sa­ba­ty diň­läp, Türk­me­nis­tan­da ýur­du­my­zyň sarp edi­ji­le­ri­ni da­şa­ry ýurt­lar­dan ge­ti­ril­ýän ha­ryt­la­ryň or­nu­ny tut­ýan ýo­ka­ry hil­li önüm­ler bi­len do­ly möç­ber­de üp­jün et­mä­ge ukyp­ly, kuw­wat­ly gur­lu­şyk se­na­ga­ty­ny dö­ret­me­giň ze­rur­dy­gy­na aý­ra­tyn ün­si çek­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow pu­da­gyň kuw­wa­ty­ny yzy­gi­der­li pug­ta­lan­dyr­ma­gyň hem-de ýur­du­myz­da we da­şa­ry ýurt­lar­da uly is­leg bil­di­ril­ýän ýo­ka­ry hil­li gur­lu­şyk se­riş­de­le­ri­niň önüm­çi­li­gi­ni art­dyr­ma­gyň wa­jyp­dy­gy­ny nyg­tap, wi­se-prem­ýe­re bu ugur­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri do­wam et­mek ba­bat­da bir­nä­çe anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di.  

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry Ç.Gy­ly­jo­w ýur­du­my­zyň Se­na­gat­çy­lar we te­le­ke­çi­ler bir­leş­me­si­niň dö­re­dil­me­gi­niň 14 ýyl­ly­gy my­na­sy­bet­li ge­çi­ril­jek çä­re­le­re gö­rül­ýän taý­ýar­lyk ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 12-13-nji ap­rel­de ser­gi­niň ge­çi­ril­me­gi­niň göz öňün­de tu­tul­ýan­dy­gy ha­bar be­ril­di. Şol ser­gi­de TSTB-niň dür­li ul­gam­lar­da iş­le­ýän ag­za­la­ry­nyň 200-den gow­ra­gy ge­çen dö­wür­de ga­za­nan üs­tün­lik­le­ri­ni gör­ke­zer. 

Ser­gi bi­len ugur­daş­lyk­da ge­çi­ril­jek mas­la­hat­da türk­men te­le­ke­çi­le­ri­niň ga­za­nan üs­tün­lik­le­ri we tä­ze we­zi­pe­le­ri, hu­su­san-da, in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­la­ry, san­ly ul­gam­la­ry or­naş­dyr­mak, Türk­me­nis­ta­ny 2022 — 2052-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň Mil­li mak­sat­na­ma­syn­da hu­su­sy ul­ga­my ös­dür­mek bo­ýun­ça öň­de goý­lan we­zi­pe­ler ara al­nyp mas­la­hat­la­şy­lar. 

Wi­se-prem­ýer döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň ga­ra­ma­gy­na bir­leş­mä­niň dö­re­dil­me­gi­niň 14 ýyl­ly­gy my­na­sy­bet­li ge­çi­ril­jek çä­re­le­riň iş me­ýil­na­ma­sy­nyň tas­la­ma­sy­ny hö­dür­le­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, hä­zir­ki wagt­da ýur­du­my­zyň işe­wür­li­gi­niň yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­nyň onuň önüm­çi­lik se­riş­de­le­ri­ni art­dyr­ma­gyň, in­no­wa­sion teh­no­lo­gi­ýa­la­ry or­naş­dyr­ma­gyň ha­sa­by­na ber­ki­dil­ýän­di­gi­ni bel­le­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz döw­le­te da­hyl­syz ul­ga­myň mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň pu­dak­la­ry­ny döw­re­bap­laş­dyr­mak­da we di­wer­si­fi­ka­si­ýa ýo­ly bi­len ös­dür­mek­de, ýo­ka­ry hil­li, bäs­deş­li­ge ukyp­ly önüm­le­riň ön­dü­ril­ýän möç­be­ri­ni art­dyr­mak­da we gör­nüş­le­ri­ni gi­ňelt­mek­de, Türk­me­nis­tan­da azyk bol­çu­ly­gy­ny üp­jün et­mek­de hem-de ýur­du­my­zyň eks­port kuw­wa­ty­ny pug­ta­lan­dyr­mak­da mö­hüm orun eýe­le­ýän­di­gi­ni nyg­ta­dy. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz te­le­ke­çi­le­ri­mi­ziň ga­zan­ýan üs­tün­lik­le­ri­ne, türk­men işe­wür­li­gi­niň ma­ýa go­ýum kuw­wa­ty­na dün­ýä­niň işe­wür to­par­la­ry­nyň ün­sü­ni çek­me­giň wa­jyp­dy­gy­ny bel­le­di. No­bat­da­ky göz­den ge­çi­ri­liş ga­za­ny­lan üs­tün­lik­le­ri gör­kez­mek bi­len çäk­len­män, eý­sem, hu­su­sy kär­ha­na­la­ryň önüm­le­ri­ni we hyz­mat­la­ry­ny dün­ýä ba­zar­la­ryn­da iler­let­mä­ge, ýur­du­my­zyň işe­wür­li­gin­de ma­ýa go­ýum işi­ni iş­jeň­leş­dir­me­giň mö­hüm ugur­la­ry­ny kes­git­le­mä­ge ýar­dam ed­ýän top­lum­la­ýyn çä­rä öw­rül­me­li­dir. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow te­le­ke­çi­le­riň işi­ni gi­ňelt­mek üçin uly müm­kin­çi­lik­le­riň dö­re­di­len ýag­da­ýyn­da, ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň ýo­ka­ry dep­gin­ler bi­len ös­me­gi­ni üp­jün et­mekde we onuň ba­zar gat­na­şyk­la­ry­na geç­me­ginde oňaý­ly şert­le­riň dö­re­dil­jek­di­gi­ni aý­dyp, çä­re­le­riň me­ýil­na­ma­sy­ny ma­kul­la­dy hem-de Se­na­gat­çy­lar we te­le­ke­çi­ler bir­leş­me­si­niň ser­gi­sini­dir mas­la­ha­ty­ny ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­sin­de ge­çir­mek ba­bat­da wi­se-prem­ýe­re anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry M.Mäm­me­do­wa ap­rel aýyn­da mil­li baý­ram­çy­lyk­la­ra we şan­ly se­ne­le­re ba­gyş­la­nyp ge­çi­ril­jek me­de­ni çä­re­le­re gö­rül­ýän taý­ýar­lyk iş­le­ri, şeý­le hem me­de­ni-dur­muş mak­sat­ly bi­na­la­ryň açyl­ma­gy my­na­sy­bet­li gu­ral­jak da­ba­ra­lar ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

2022-nji ýy­lyň “Hal­kyň Ar­ka­dag­ly za­ma­na­sy” diý­lip yg­lan edil­me­gi my­na­sy­bet­li dür­li mas­la­hat­lar, dö­re­di­ji­lik du­şu­şyk­la­ry, şol san­da on­laýn çä­re­le­r hem-de de­giş­li wa­gyz-ne­si­hat du­şu­şyk­la­ry ge­çi­ri­ler. 

 Bü­tin­dün­ýä sag­lyk gü­ni my­na­sy­bet­li ýur­du­myz­da bir­nä­çe sport we me­de­ni çä­re­le­re giň ge­rim ber­ler. 

Ýur­du­my­zyň folk­lor to­par­la­ry­nyň ara­syn­da “Ber­ka­rar Wa­ta­nyň folk­lor sun­ga­ty” at­ly bäs­le­şi­gi ge­çir­mek me­ýil­leş­di­ril­di. 

Türk­men be­de­wi­niň mil­li baý­ra­my my­na­sy­bet­li baý­ram­çy­lyk çä­re­le­ri gu­ra­lar. Me­de­ni çä­re­ler bir­nä­çe des­ga­la­ryň açy­lyş da­ba­ra­la­ry­na hem ga­bat­la­ny­lar. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, ýur­du­myz­da ge­çi­ril­ýän me­de­ni-köp­çü­lik­le­ýin da­ba­ra­lar­da we hal­ka­ra çä­re­ler­de mil­li sun­ga­ty­my­zyň kö­pö­wüş­gin­li­li­gi­niň, türk­men hal­ky­nyň baý me­de­ni mi­ra­sy­nyň öz be­ýa­ny­ny tap­ma­ly­dy­gy­ny, ola­ryň giň­den wa­gyz edil­me­li­di­gi­ni bel­le­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz toý-da­ba­ra­la­ryň Di­ýa­ry­my­zyň ösü­şi­niň esa­sy ugur­la­ry­ny açyp gör­kez­me­li­di­gi­ne, jem­gy­ýe­ti­miz­de sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­le­ri­niň ber­ki­dil­me­gi­ne, mil­li mi­ra­sy­my­zyň we hal­ky­my­zyň ru­hy gym­mat­lyk­la­ry­nyň mö­hüm bö­le­gi bo­lan öz­bo­luş­ly kö­pa­syr­lyk däp-des­sur­la­ryň ma­ny-maz­mu­ny­nyň be­ýan edil­me­gi­ne gö­nük­di­ril­me­li­di­gi­ne ün­si çek­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz paý­tag­ty­myz­da we ýur­du­my­zyň şä­her­le­rin­de, oba­la­ryn­da mil­li des­sur­la­ry­my­za la­ýyk­lyk­da hal­ky­my­zy tä­ze ýe­ňiş­le­re, be­ýik üs­tün­lik­le­re ruh­lan­dyr­ýan köp­çü­lik­le­ýin çä­re­le­riň yzy­gi­der­li ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­sin­de gu­ral­ma­ly­dy­gy­ny bel­le­di we bu ba­bat­da wi­se-prem­ýe­re bir­nä­çe anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry S.Toý­ly­ýew Bü­tin­dün­ýä sag­lyk gü­ni my­na­sy­bet­li şu ýy­lyň 7-nji ap­re­lin­de Aş­ga­bat şä­he­rin­de ge­çi­ril­me­gi me­ýil­leş­di­ril­ýän çä­re­le­re taý­ýar­lyk gör­lü­şi ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­myz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baş­lan­gy­jy bi­len, 3-nji iýu­nyň «Bü­tin­dün­ýä we­lo­si­ped gü­ni» diý­lip yg­lan edil­me­gi hem-de şu ýy­lyň 15-nji mar­tyn­da ýur­du­my­zyň baş­lan­gy­jy bi­len, BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň 76-njy ses­si­ýa­sy­nyň 61-nji plenar mej­li­sin­de “Dur­nuk­ly ösü­şi ga­zan­mak üçin köp­çü­lik­le­ýin we­lo­si­ped sür­me­gi jem­gy­ýet­çi­lik ulag ul­gam­la­ry­na gi­riz­mek” at­ly Ka­rar­na­ma­nyň bi­ra­gyz­dan ka­bul edil­me­gi ýur­du­my­zyň spor­ty we be­den­ter­bi­ýe-sa­gal­dyş he­re­ke­ti­ni ös­dür­mek­de ga­zan­ýan üs­tün­lik­le­ri­ne hal­ka­ra bi­le­le­şik ta­ra­pyn­dan ýo­ka­ry ba­ha be­ril­ýän­di­gi­niň we olaryň yk­rar edil­ýän­di­gi­niň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr. 

“We­lo­si­ped” bi­na­syn­dan ba­dal­ga al­jak köp­çü­lik­le­ýin we­lo­si­ped­li ýö­ri­şiň ge­ç­jek ýo­lu­nyň ug­ry bo­ýun­ça sun­gat us­sat­la­ry­nyň, aý­dym-saz we tans to­par­la­ry­nyň çy­kyş­la­ry gu­ra­lar. 

Şu se­ne my­na­sy­bet­li Sag­lyk ýo­lu­na köp­çü­lik­le­ýin ýö­ri­şi gu­ra­mak hem-de “Sag­ly­gym — baş baý­ly­gym” diýen şy­gar as­tyn­da köp­çü­lik­le­ýin be­den­ter­bi­ýe-sport we sag­dyn dur­muş çä­re­le­ri­ni, ýa­ryş­la­rydyr gör­kez­me çy­kyş­la­ry ge­çir­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, jem­gy­ýet­de sag­dyn dur­muş ýö­rel­ge­si­ni ber­ka­rar et­mek hem-de spor­tuň dür­li gör­nüş­le­ri­ni, şol san­da sag­ly­gy pug­ta­lan­dyr­maga we ru­hu­be­lent­li­ge ýar­dam ed­ýän we­lo­si­ped spor­tu­ny giň­den wa­gyz et­mek bo­ýun­ça ge­çi­ril­ýän iş­le­riň wa­jyp­dy­gy­ny nyg­ta­dy. 

We­lo­si­ped spor­ty eko­lo­gi­ýa taý­dan aras­sa we gy­zyk­ly bol­mak bi­len, tu­tuş dün­ýä­de, aý­ra­tyn hem, köp­çü­lik­le­ýin be­den­ter­bi­ýe-sa­gal­dyş he­re­ke­ti­niň ös­dü­ril­me­gi­ne sal­dam­ly go­şant goş­ýan ýur­du­myz­da uly meş­hur­ly­ga eýe bol­ýar. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz adam ha­kyn­da­ky ala­da­ny ile­ri tu­tul­ýan ugur hök­mün­de kes­git­län dur­muş ugur­ly döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ma­gy ne­ti­je­sin­de, Türk­me­nis­ta­nyň sag­dyn­ly­gyň we ru­hu­be­lent­li­giň ýur­dy hök­mün­de giň meş­hur­ly­ga eýe bo­lan­dy­gy­ny bel­läp, bu ugur­da mun­dan beý­läk-de giň ge­rim­li iş­le­ri ge­çi­rip, me­ýil­leş­di­ri­len äh­li çä­re­le­riň ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­si­ni üp­jün et­me­gi tab­şyr­dy. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň Baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry, Döw­let howp­suz­lyk ge­ňe­şi­niň sek­re­ta­ry Ç.Ama­now gö­zeg­çi­lik ed­ýän dü­züm­le­rin­de al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­riň ýag­da­ýy, ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ry Türk­me­nis­ta­nyň Ýa­rag­ly Güýç­le­rin­den, beý­le­ki go­şun­la­ryn­dan we har­by eda­ra­la­ryn­dan har­by gul­luk­dan bo­şat­mak hem-de Türk­me­nis­ta­nyň ra­ýat­la­ry­nyň har­by gul­lu­ga no­bat­da­ky ça­gy­ry­ly­şy ha­kyn­da Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň 2022-nji ýy­lyň 24-nji mar­tyn­da çy­ka­ran Per­ma­ny­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mek bo­ýun­ça ama­la aşy­ryl­ýan iş­ler ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. Bu res­mi­na­ma­da bel­le­ni­len äh­li iş­le­ri anyk we öz möh­le­tin­de ýe­ri­ne ýe­tir­mek mak­sa­dy bi­len, de­giş­li dü­züm­ler ta­ra­pyn­dan ze­rur ta­gal­la­lar edil­ýär. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, oňyn Bi­ta­rap­lyk, pa­ra­hat­çy­lyk sö­ýü­ji­lik, hoş­ni­ýet­li goň­şu­çy­lyk we ne­ti­je­li hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk ýö­rel­ge­le­ri­ne esas­lan­ýan we go­ra­nyş hä­si­ýe­ti­ne eýe bo­lan Har­by dokt­ri­na­ny üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­ýän Türk­me­nis­ta­nyň bu ug­ra yg­rar­ly­dy­gy­ny bel­le­di. Har­by dü­züm­le­riň äh­li me­ýil­na­ma­la­ry bel­le­ni­len wag­tyn­da ýe­ri­ne ýe­ti­ri­şi­ne yzy­gi­der­li gö­zeg­çi­li­giň ýo­la go­ýul­ma­gy­nyň ze­rur­dy­gy­na üns be­ril­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ça­gy­ryş bo­ýun­ça har­by gul­lu­gy geç­ýän har­by gul­luk­çy­la­ry ýur­du­my­zyň Ýa­rag­ly Güýç­le­rin­den, beý­le­ki go­şun­la­ryn­dan we har­by eda­ra­la­ryn­dan har­by gul­luk­dan bo­şat­mak me­se­le­le­ri ba­ra­da aý­dyp, ola­ry öý­le­ri­ne ug­rat­mak bo­ýun­ça da­ba­ra­ly çä­re­le­riň gu­ral­ma­ly­dy­gy­ny bel­le­di. Şun­da sö­weş­jeň we jem­gy­ýet­çi­lik-yn­san­per­wer­lik taý­ýar­lyk iş­le­rin­de has ta­pa­wut­la­nan har­by gul­luk­çy­la­ry hö­wes­len­dir­me­giň wa­jyp­dy­gy­ny aý­dyp, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz wi­se-prem­ýe­re, Döw­let howp­suz­lyk ge­ňe­şi­niň sek­re­ta­ry­na go­şun dü­züm­le­rin­de we har­by bö­lüm­ler­de berk ter­tip-düz­gü­niň sak­lan­ma­gy­na, wa­tan­sö­ýü­ji­lik çä­re­le­ri­niň ge­çi­ril­me­gi­ne, gul­lu­ga ça­gy­ry­lan ýaş es­ger­le­riň şöh­rat­ly pe­der­le­ri­mi­ziň wa­tan­sö­ýü­ji­lik däp­le­ri­ne söý­gü­si­niň artdyryl­ma­gy­na mö­hüm äh­mi­ýet ber­me­gi tab­şyr­dy. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, gul­lu­ga ça­gyr­ma­gyň ýaz­ky möw­sü­mi­ni ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­sin­de ge­çir­mek mö­hüm ta­lap hök­mün­de kes­git­le­nil­di. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň ýa­nyn­da­ky Ulag we kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar agent­li­gi­niň Baş di­rek­to­ry M.Ça­ky­ýew “Ulag, üs­ta­şyr ge­çir­mek we lo­gis­ti­ka me­se­le­le­ri bo­ýun­ça türk­men-azer­baý­jan bi­le­lik­dä­ki to­pa­ry­nyň türk­men bö­le­gi­ni dö­ret­mek we onuň dü­zü­mi­ni tas­syk­la­mak ha­kyn­da­ky” Ka­ra­ryň tas­la­ma­sy ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

Türk­me­nis­ta­nyň Hö­kü­me­ti bi­len Azer­baý­jan Res­pub­li­ka­sy­nyň ara­syn­da 2018-nji ýy­lyň 22-nji no­ýab­ryn­da gol çe­ki­len de­giş­li to­pa­ry dö­ret­mek ha­kyn­da­ky yla­la­şy­gy dur­mu­şa ge­çir­me­giň çäk­le­rin­de, bu to­pa­ryň türk­men bö­le­gi­niň dü­zü­mi­ni tas­syk­la­mak ha­kyn­da tek­lip taý­ýar­la­nyl­dy. Bu res­mi­na­ma döw­let Baş­tu­ta­ny­my­zyň ga­ra­ma­gy­na hö­dür­le­nil­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, hä­zir­ki dö­wür­de Türk­me­nis­tan bi­len Azer­baý­jan Res­pub­li­ka­sy­nyň ara­syn­da dost-do­gan­lyk, hoş­ni­ýet­li goň­şu­çy­lyk ýö­rel­ge­le­ri­ne esas­lan­ýan köp­ta­rap­ly gat­na­şyk­la­ryň üs­tün­lik­li ös­dü­ril­ýän­di­gi­ni aýt­dy. Dür­li de­re­je­de ge­çi­ri­len du­şu­şyk­la­ryň hem-de gep­le­şik­le­riň do­wa­myn­da ga­za­ny­lan yla­la­şyk­lar we öza­ra gat­na­şyk­la­ry ös­dür­me­giň gel­jek­ki me­ýil­na­ma­la­ry iki ýur­duň ara­syn­da­ky sy­ýa­sy, söw­da-yk­dy­sa­dy hem-de me­de­ni hyz­mat­daş­ly­gyň tä­ze de­re­jä çyk­ma­gy­na ýar­dam be­rer di­ýip, döw­let Baş­tu­ta­ny­myz bel­le­di. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, yzy­gi­der­li ge­çi­ril­ýän du­şu­şyk­la­ra, şol san­da Ulag, üs­ta­şyr geçirmek we lo­gis­ti­ka me­se­le­le­ri bo­ýun­ça bi­le­lik­dä­ki türk­men-azer­baý­jan to­pa­ry­nyň çäk­le­rin­de iki döw­le­tiň işe­wür dü­züm­le­ri­niň we­kil­le­ri­niň gat­na­şyk­la­ry­na mö­hüm äh­mi­ýet be­ril­ýär. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ýurt­la­ry­my­zy bag­la­nyş­dyr­ýan ulag ge­çel­ge­le­ri­niň stra­te­gik äh­mi­ýe­ti­niň bar­dy­gy­ny, ola­ryň giň möç­ber­li bi­le­lik­dä­ki dü­züm­le­ýin tas­la­ma­la­ry ama­la aşyr­mak­da aý­ra­tyn mö­hüm­di­gi­ni bel­le­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow üs­ta­şyr gat­naw­la­ry art­dyr­mak mak­sa­dy bi­len, de­giş­li çä­re­le­riň gö­rül­me­gi­niň wa­jyp­dy­gy­ny bel­läp, res­mi­na­ma gol çek­di we ony san­ly ul­gam ar­ka­ly agent­li­giň ýol­baş­çy­sy­na ibe­rip, bu ba­bat­da bir­nä­çe tab­şy­ryk­la­ry ber­di. 

Soň­ra agent­li­giň Baş di­rek­to­ry Bal­kan we­la­ýa­ty­nyň Türk­men­ba­şy şä­he­rin­de ulag we kom­mu­ni­ka­si­ýa pu­da­gy­nyň iş­gär­le­ri üçin 300 maş­ga­la ni­ýet­le­nen, ýo­ka­ry amat­ly­ly­gy bo­lan dört gat­ly ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň 5-si­niň gur­lu­şy­gy­nyň me­ýil­leş­di­ri­len­di­gi ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

Türk­men­ba­şy şä­he­rin­de ulag-kom­mu­ni­ka­si­ýa top­lu­my­nyň iş­gär­le­ri üçin ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my­nyň gur­lu­şy­gy bo­ýun­ça ge­çi­ri­len bäs­le­şi­giň jem­le­ri sel­je­ri­lip, “Ynam­ly hyz­mat­daş­lar” ho­ja­lyk jem­gy­ýe­ti­niň tek­li­bi­niň se­çi­lip al­nan­dy­gy ba­ra­da ha­sa­bat be­ril­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, soň­ky ýyl­lar­da, tu­tuş ýur­du­myz­da bol­şy ýa­ly, gün­ba­tar se­bit­de halk ho­ja­lyk top­lu­my­ny se­na­gat­laş­dyr­mak, hal­ka­ra äh­mi­ýet­li ulag ul­ga­my­ny saz­la­şyk­ly ös­dür­mek bi­len bag­la­ny­şyk­ly düýp­li öz­gert­me­le­riň ama­la aşy­ryl­ýan­dy­gy­ny bel­le­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz ýur­du­my­zyň şä­her­le­rin­de we oba­la­ryn­da hal­ky­my­zyň ýa­şa­ýyş-dur­muş şert­le­ri­ni mun­dan beý­läk-de go­wu­lan­dyr­ma­gyň, ila­tyň aba­dan­çy­lyk de­re­je­si­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­gyň mil­li mak­sat­na­ma­la­ryň hem-de bu ugur­da ama­la aşy­ryl­ýan stra­te­gi­ýa­nyň baş mak­sa­dy­dy­gy­ny aýt­dy. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz gur­lu­şyk iş­le­ri­niň hi­li­ne hem-de in­že­ner­çi­lik-teh­ni­ki üp­jün­çi­li­gi­ne, bi­na­la­ryň daş­ky we iç­ki be­zeg­le­ri­ne hem-de ola­ryň ýa­na­şyk ýer­le­ri­niň aba­dan­laş­dy­ry­ly­şy­na mö­hüm üns be­ril­me­li­di­gi­ni nyg­tap, bu ba­bat­da agent­li­giň ýol­baş­çy­sy­na bir­nä­çe anyk tab­şy­ryk­la­ry ber­di. 

Soň­ra mej­li­se ça­gy­ry­lan Türk­me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti­niň Di­wa­ny­nyň Döw­let pro­to­ko­ly we hal­ka­ra gat­na­şyk­lar bö­lü­mi­niň mü­di­ri S.Mu­ham­met­dur­dy­ýe­we söz be­ril­di. Ol ap­rel aýy­nyň ba­şyn­da Hin­dis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­za bol­jak döw­let sa­pa­ry­na gö­rül­ýän taý­ýar­lyk ba­ra­da ha­sa­bat ber­di. 

Ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki türk­men-hin­di gep­le­şik­le­ri­niň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça iki­ta­rap­la­ýyn öza­ra bäh­bit­li hyz­mat­daş­ly­gyň ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk bin­ýa­dy­ny pug­ta­lan­dyr­ma­ga, gat­na­şyk­la­ryň mun­dan beý­läk-de gi­ňel­dil­me­gi üçin yg­ty­bar­ly esa­sy­ny üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len res­mi­na­ma­la­ryň top­lu­my­na gol çek­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Ser­dar Berdimuhamedowyň ga­ra­ma­gy­na öz içi­ne me­de­ni çä­re­le­ri hem al­ýan sa­pa­ryň mak­sat­na­ma­sy hö­dür­le­nil­di. Mak­sat­na­ma­da göz öňün­de tu­tu­lan çä­re­ler be­lent mer­te­be­li myh­ma­na hem-de onuň ýa­nyn­da­ky we­ki­li­ýe­tiň ag­za­la­ry­na türk­men paý­tag­ty­nyň aja­ýyp ýer­le­ri, mäh­ri­ban hal­ky­my­zyň baý mil­li mi­ra­sy bi­len ta­nyş­ma­ga müm­kin­çi­lik be­rer. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow ha­sa­ba­ty diň­läp, Bi­ta­rap Türk­me­nis­ta­nyň dur­mu­şa ge­çir­ýän, gy­zyk­lan­ma bil­dir­ýän da­şa­ry ýurt­ly hyz­mat­daş­la­ryň äh­li­si bi­len ne­ti­je­li gat­na­şyk­la­ry pug­ta­lan­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len da­şa­ry sy­ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri­niň Azi­ýa se­bi­ti­niň ýurt­la­ry, şol san­da Hin­dis­tan Res­pub­li­ka­sy bi­len ne­ti­je­li hyz­mat­daş­ly­gy ös­dür­mek bi­len bag­ly­dy­gy­ny bel­le­di. 

Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz bu­lar ba­ra­da aýt­mak bi­len, Aş­ga­bat­da ýo­ka­ry de­re­je­de me­ýil­leş­di­ri­len du­şu­şy­gyň mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe­di­gi­ni nyg­ta­dy. Bu du­şu­şyk kö­pa­syr­lyk dost­lu­gyň berk bin­ýa­dy­na hem-de ta­ry­hy kök­le­re esas­lan­ýan türk­men-hin­di gat­na­şyk­la­ry­nyň ok­gun­ly ös­dü­ril­me­gi­ne ýar­dam et­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz bu ba­ra­da­ky gür­rü­ňi do­wam edip, yk­dy­sa­dy ul­gam­da iki­ta­rap­la­ýyn hyz­mat­daş­ly­gy iş­jeň­leş­dir­mek, söw­da do­la­ny­şy­gy­nyň möç­ber­le­ri­ni art­dyr­mak, gel­je­gi uly bi­le­lik­dä­ki tas­la­ma­la­ry ama­la aşyr­mak üçin ägirt uly kuw­wa­tyň bar­dy­gy­na ün­si çek­di. 

Ýan­gyç-ener­ge­ti­ka ul­ga­my bi­len bir ha­tar­da se­na­gat, ulag we kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar, öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­lar pu­dak­la­ryn­da ne­ti­je­li gat­na­şyk­lar üçin giň müm­kin­çi­lik­ler bar. 

Ga­dym­dan bä­ri türk­men we hin­di halk­la­ry­ny bag­la­nyş­dyr­ýan hem-de hä­zir­ki dö­wür­de tä­ze ma­ny-maz­mun bi­len baý­laş­dy­ry­lan me­de­ni-yn­san­per­wer gat­na­şyk­lar döw­le­ta­ra hyz­mat­daş­ly­gyň mö­hüm bö­le­gi bo­lup dur­ýar. 

Türk­me­nis­tan we Hin­dis­tan Res­pub­li­ka­sy köp­ta­rap­ly gör­nüş­de, ab­raý­ly se­bit we hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň çäk­le­rin­de hem ne­ti­je­li hyz­mat­daş­lyk ed­ýär­ler. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow aý­dy­lan­la­ry jem­läp, de­giş­li ýol­baş­çy­la­ra Hin­dis­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Pre­zi­den­ti­niň ýur­du­my­za bol­jak döw­let sa­pa­ry­na ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­sin­de taý­ýar­lyk gö­rül­me­gi­ni üp­jün et­me­gi tab­şyr­dy. 

Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň mej­li­si­niň do­wa­myn­da döw­let dur­mu­şy­na de­giş­li baş­ga-da bir­nä­çe me­se­le­le­re ga­ral­dy we olar bo­ýun­ça de­giş­li çöz­güt­ler ka­bul edil­di. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz Ser­dar Berdimuhamedow Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň san­ly ul­gam ar­ka­ly ge­çi­ri­len mej­li­si­ni jem­läp, oňa gat­na­şan­la­ra berk jan sag­lygyny, maş­ga­la aba­dan­çy­ly­gy­ny, Wa­ta­ny­my­zyň mun­dan beý­läk-de gül­läp ös­me­gi­niň bäh­bi­di­ne alyp bar­ýan iş­le­rin­de üs­tün­likleri ar­zuw et­di.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow: «Halkymyzyň esasy böleginiň, has hem çet-gyradaky sebitlerde ýaşaýan ilatyň iş bilen üpjünçiligini ýokarlandyrmak maksady bilen, döwlet tarapyndan kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýum syýasatyny işjeňleşdireris» diýip belleýär. Bu jümle «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» hem öz beýanyny tapýar. Onda ykdysadyýetiň ähli pudaklary bilen bir hatarda, ilatyň iş bilen üpjünçilik we adam kapitaly meseleleri boýunça-da birnäçe wezipeler kesgitlenen. 

Halkyň bähbidine gönükdirilen islendik syýasat döwletiň ykdysady ösüşinde belent sepgitleri nazarlamaga mümkinçilik berýär. Munuň özi ýurtda raýatlaryň iş bilen üpjünçilik derejesini ýokarlandyrmak we täze iş orunlaryny döretmek babatda amala aşyrylýan durmuş-ykdysady syýasatyň esasy maksatlarynyň biridir. COVID-19 pandemiýasy zerarly dünýä ykdysadyýetinde emele gelen häzirki çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, täze iş orunlaryny döretmek boýunça döwlet tarapyndan kabul edilýän çözgütler netijeli zähmet bazaryny guramakda, pudakda täze ugurlaryň ýüze çykarylmagynda edilýän tagallalardan nyşandyr.  

Ýurdumyzda ilatyň iş bilen üpjünçiligini gowulandyrmak ugrunda döwlet tarapyndan durmuşa geçirilýän işleri degişli kanunçylyk binýadynyň yzygiderli kämilleşdirilmeginde hem görmek bolýar. Olaryň hatarynda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny», «Türkmenistanda ýaşlary zähmet bazaryna uýgunlaşdyrmagyň we olaryň iş bilen üpjünçiligini kämilleşdirmegiň Maksatnamasyny», «Ýurdumyzy 2022-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasyny» we «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyny» görkezip bileris. Durmuşa geçirilýän maksatnamalaýyn işleriň çäklerinde, ýakyn geljekde milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda täze iş orunlarynyň ýüzlerçesiniň döredilmegi göz öňünde tutulýar. Munuň özi ýurduň makroykdysady görkezijisi bolan jemi içerki önümiň ösüşine oňyn täsir etmek bilen, işsizligiň pes derejesiniň üpjün edilmegine ýardam berer. 

Ykdysady nazaryýetde islendik döwletde iş bilen üpjünçilik meselesi gozgalanda, işsizlik bilen bagly gürrüňlere-de ýüzlenmeli bolýar. Olar özara aýrylmaz baglanyşykly bolup, ýurduň ykdysady ösüşini düzýän esasy makroykdysady görkezijiler hökmünde çykyş edýär. Bu meseleler, ähli döwürde bolşy ýaly, häzirki wagtda dünýäniň ösen döwletlerinde-de ýüze çykýar. Hut şu nukdaýnazardan, makroykdysady meseleleriň hatarynda ilatyň iş bilen üpjünçiligini gowulandyrmak we işsizligi aradan aýyrmak boýunça döwlet tarapyndan täze gurallaryň ulanylmagy we çäreler toplumynyň işlenip düzülmegi zerurlyk hökmünde ýüze çykýar.  

Işsizligi aradan aýyrmak meseleleriniň hatarynda, eýeçiligine garamazdan, hereket edýän ähli edara-kärhanalar tarapyndan hünärine degişlilikde bar bolan boş iş orunlary baradaky maglumatlary gyzyklanýan taraplara yzygiderli geçirmegiň kämilleşdirilmegi, ýagny Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň degişli müdirliklerine habar bermegi ýa-da gündelik neşirlerde hünärmen ýa-da işgär zerurlygy boýunça bildirişleriň yzygiderli çap edilmegi; işgär düzümini degişli edara-kärhanasy tarapyndan hünäre ugrukdyrmak we gaýtadan taýýarlamak üçin okuw merkezlerini, ýörite gulluklary döretmek boýunça işleri amala aşyrmak hem-de häzirki wagtda ýokary depginde alnyp barylýan hususy pudagyň ornuny ýokarlandyrmak ýaly umumy çäreler toplumyny görkezmek bolar.  

Iş bilen üpjünçiligiň ýokarlanmagy, işsizlik meselesiniň aradan aýrylmagy halkyň durmuş-ýaşaýyş derejesini we alýan girdejilerini ýokarlandyrýar, şeýle-de ýerli kärhanalaryň önümçilik möçberiniň, şol bir wagtda ýurduň eksport mümkinçiliginiň artmagyna şert döredýär. Döwletimizde bu ugurda alnyp barylýan düýpli durmuş özgertmeleriniň hatarynda raýatlary durmuş taýdan goramak, ilatyň girdejilerini yzygiderli artdyrmak, medeni-durmuş ulgamyny netijeli ösdürmek, ýaşaýyş jaý üpjünçiligini gowulandyrmak bilen birlikde, daşky gurşawy goramak boýunça çäreler toplumyny mysal getirip bileris. 

Ilatyň girdejilerini artdyrmak ýurdumyzda «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelge esasynda amala aşyrylýan durmuş syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Halkymyzyň maddy hal-ýagdaýynyň ýokary derejesini üpjün etmek wezipesinden ugur alnyp, her ýylda Türkmenistanda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberleriniň 10 göterim ýokarlandyrylmagy hem-de dünýäde dowam edýän häzirki çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, ykdysadyýetimiziň ösüş depgininiň 6,2 göterimde saklanyp galmagy ýurdumyzda durmuş meseleleriniň has netijeli çözülmegine ýardam berýär.  

Işçi güýjüniň, ýagny iş bilen meşgullanýanlaryň esasy toparynyň hususy pudakda zähmet çekmegi ýurdumyzda telekeçiligi ösdürmäge aýratyn üns berilýändigini aýdyň görkezýär. 2025-nji ýyla çenli makroykdysady görkeziji bolan jemi içerki önümde hususyýetçiligiň paýyny 73,2 göterime ýetirmegiň esasy wezipe hökmünde kesgitlenmegi bolsa iş bilen üpjünçilik meselesinde, umuman, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmakda döwlete dahylsyz bölegiň tutýan ornunyň uludygyna göz ýetirmäge mümkinçilik berýär. 

Jumageldi SALAMOW.

29-njy martda paýtagtymyzdaky «Ýyldyz» myhmanhanasynda Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara forum öz işine başlady. Forumy «Türkmengaz», «Türkmennebit» we «Türkmenhimiýa» döwlet konsernleri, «Türkmengeologiýa» döwlet korporasiýasy «Türkmen Forum» hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda, «Gaffney Cline» britan kompaniýasynyň goldaw bermeginde guradylar.

 Paýtagtymyzda dünýäniň onlarça döwleti bilen onlaýn tertipde geçirilen bu çäräniň baş maksady ýurdumyzyň energetika pudagyny mundan beýläk-de durnukly ösdürmek we ýangyç-energetika toplumyna daşary ýurtlaryň maýa goýumlaryny çekmegiň mümkinçiliklerini artdyrmak boýunça gatnaşyklary berkitmekden ybaratdyr. 

Forumyň işine ýurdumyzyň degişli döwlet edaralarynyň, daşary ýurtlaryň belli nebitgaz işewür düzümleriniň, maliýe edaralarynyň, abraýly halkara guramalaryň we Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň ýolbaşçylary hem-de wekilleri, bu ugurda ýöriteleşdirilen öňdebaryjy kompaniýalaryň bilermenleri gatnaşdylar. Umuman, foruma dünýäniň 32 döwletinden kompaniýalaryň 90-synyň wekilleri gatnaşdylar. 

 Forumyň açylyş dabarasynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň oňa gatnaşyjylara iberen Gutlagy okaldy. 

Mejlisiň dowamynda milli nebitgaz pudagynyň hem-de daşary ýurt kompaniýalarynyň «Dragon Oil», «Fluхys», «Gaffney Сline» kompaniýalarynyň, Dubaý Elektrik energiýasy we suw üpjünçiligi edarasynyň (DEWA) ýolbaşçylary hem-de esasy hünärmenleri çykyş etdiler. Bellenilişi ýaly, ýangyç-energetika ulgamynda hyzmatdaşlyk häzirki döwürde dünýädäki durnukly ösüşiň esasy şerti bolup durýar. 

30-njy martda — forumyň ikinji güni «Täze energetika eýýamynda maýa goýum taslamalarynyň mümkinçilikleri», «Durnukly energetikany goldamakda maliýe institutlarynyň orny», «Uglewodorodlary çykarmakda we ugurdaş gazlaryň zyňyndylaryny azaltmakda innowasion tehnologiýalar we nou-haular», «Uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek we ugratmak ulgamynda halkara hyzmatdaşlygyň tejribesi, mümkinçilikleri we geljegi» ýaly degişli mowzuklar boýunça öz işini dowam etdi. Onda dünýäniň belli nebitgaz kompaniýalarynyň wekilleri bu ugurda toplan tejribeleri we täze işläp taýýarlamalary bilen tanyşdyrdylar. Halkara forum ýangyç-energetika pudagy boýunça türkmen we daşary ýurtly hünärmenleriň pikir hem-de tejribe alyşmagy babatda netijeli häsiýete eýe boldy. Forumyň ahyrynda oňa gatnaşyjylar çuňňur hormatlanylýan Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň adyna Ýüzlenme kabul etdiler.  

Halkara çäräniň jemleýji gününde Türkmenistanyň nebitgaz toplumynyň ýolbaşçylary bilen ikitaraplaýyn duşuşyklar hem geçirildi. Olarda ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň wekilleri bilen daşary ýurtly hyzmatdaşlar özara bähbitli gatnaşyklaryň geljekki ugurlaryny ara alyp maslahatlaşdylar. 

Daşoguz welaýaty, 30-njy mart. Şu gün Daşoguz welaýatynyň daýhanlary tassyklanan tertibe laýyklykda, gowaça ekişine girişdiler. Bu welaýatyň howa şertleri göz öňünde tutulyp, ekiş möwsümi ýurdumyzyň beýleki sebitlerine görä, biraz giç başlaýar. 

Asylly däbe görä, gowaça ekişine hormatly ýaşulular ak pata berdiler. Beýik Biribardan abadançylyk, mähriban Watanymyzyň gülläp ösmegi, döwlet Baştutanymyzyň döwletli tutumlarynyň rowaç almagy dileg edilip, meýdanlara ilkinji gowaça tohumlary sepildi. Soňra mehanizatorlar işe girişdiler. 

 Şu ýyl ýurdumyzyň demirgazyk sebitinde 140 müň gektara gowaça ekilip, ondan “ak altynyň” 275 müň tonnasyny ýygnamak göz öňünde tutulýar. Welaýatyň daýhanlary orta süýümli pagtanyň “Daşoguz-120”, “Daşoguz-114”, “Gubadag-3”, “S-4727”, “Jeýhun”, “F-149”, “Ýolöten-39” ýaly görnüşlerini ýetişdirýärler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyryklaryna laýyklykda, jogapkärli möwsüme — gowaça ekişine toplumlaýyn we guramaçylykly taýýarlyk görmegiň çäklerinde döwrebap tehnikalaryň — dürli kysymly traktorlaryň, ekijileriň, kultiwatorlaryň doly derejede we sazlaşykly işledilmegine hem-de pagtaçylaryň tohum bilen ýeterlik derejede üpjün edilmegine möhüm ähmiýet berilýär. 

Welaýatda ýerleri ekişe taýýarlamak we gowaça ideg etmek üçin oba hojalyk tehnikalarynyň uly toplumy, ýagny ýokary öndürijilikli traktorlaryň 2552-si bar. Şolaryň aglabasy dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynyň biri bolan “John Deere” we “CLAAS” kompaniýalaryndan satyn alnan traktorlardyr. Ekijileriň 454-si bökdençsiz ekiş işini üpjün eder. Olaryň hatarynda “Monosem” kompaniýasynyň sekiz hatarly ekijileri we beýleki enjamlary bar. 

Mundan başga-da, welaýatda ýörite toparlar döredilip, olar göçme ussahanalar, kebşirleýji enjamlar hem-de ýangyç daşamak üçin awtoulaglar bilen üpjün edildi. Bu bolsa bereketli hasylyň ygtybarly binýadyny goýýan ekerançylyk işleriniň bökdençsizligini üpjün etmäge mümkinçilik berer. 

Ýazky möwsümiň öňüsyrasynda Daşoguz welaýat häkimliginde maslahat geçirilip, oňa etrap häkimlikleriniň ýolbaşçylary we esasy hünärmenleri, tejribeli agronomlar, mehanizatorlar, kärendeçi-pagtaçylar gatnaşdylar.  

Ýygnananlar ekiş möwsümini öz wagtynda geçirmek, degişli agrotehniki çäreleri ýokary hilli ýerine ýetirmek bilen bagly meseleleri, şeýle hem “ak altynyň” we beýleki ekinleriň bol hasylyny ýetişdirmek bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar. 

Köneürgenç etrabynyň “Akgala” daýhan birleşigi ekiş möwsüminiň başlamagy mynasybetli geçirilýän dabaralaryň merkezine öwrülip, bu ýerde oba hojalyk tehnikalarynyň we demirgazyk sebitiň obasenagat toplumynyň önümleriniň sergileri ýaýbaňlandyryldy. Mowzuklaýyn çäreler Daşoguz şäherindäki Türkmen oba hojalyk institutynda we sebitiň beýleki ýerlerinde geçirildi. 

Welaýatyň aýdym-saz we folklor-tans toparlarynyň çykyşlary ata Watanymyza, halkymyza, ýurdumyzyň ýeten sepgitlerine, şeýle hem 2022-nji ýylyň «Halkyň Arkadagly zamanasy» şygaryna bagyşlandy.