Çagalar baradaky hemmetaraplaýyn alada, olaryň beden hem-de ruhy taýdan sagdyn ösüp ýetişmekleri üçin amatly şertleri döretmek, ýaş türkmenistanlylaryň bilime, saglygy goraýşa bolan hukuklaryny üpjün etmek we beýleki köp sanly aladalar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň amala aşyrýan durmuş maksatly syýasatynyň möhüm ugry bolup durýar.

Çagalaryň abadan hem-de bagtyýar durmuşyna gönükdirilen tagallalar, ilki bilen, Watanymyzyň geljekki ykbaly, onuň mynasyp hem-de nurana ertiri üçin döwlet Baştutanymyzyň belent jogapkärçiliginden gelip çykýar. Milli Liderimiziň hemişe nygtaýşy ýaly, ýaş nesil hakyndaky alada, bar bolan mümkinçilikleri ýüze çykarmak üçin başlangyç şertleri döretmek häzirki zaman türkmen jemgyýetiniň durmuş hem-de ruhy sagdynlygyny, onuň ruhy-ahlak ýörelgeleriniň dowamatlylygyny kesgitleýär.

Halkymyzyň häsiýetiniň, dünýägaraýşynyň sütünleriniň biri ilatyň goldawa has mätäçlerine durmuş taýdan goldaw bermek bolupdy we ol şeýledigine-de galýar. Häzirki wagtda bu ynsanperwer däp çaganyň kanuny bähbitlerini üpjün etmegiň we goramagyň hukuk kepilliginiň toplumlaryny, şonuň ýaly-da, ýetim çagalaryň jemgyýetde öz ornuny tapmaga, olary özbaşdak durmuşa taýýarlamaga gönükdirilen ykdysady we anyk ugurly çäreleri öz içine alýar.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe ösüp gelýän ýaş nesilleri durmuş taýdan goldamak, howandarlyga mätäç çagalaryň saglygynyň dikeldilmegine ýardam bermek, olaryň bagtyýar durmuşda ýaşamagy hem-de olarda belent ynsanperwerlik häsiýetleriniň kemala gelmegi üçin amatly şertleri döretmek maksady bilen, şu ýylyň mart aýynda ýörite Haýyr-sahawat gaznasy döredildi.

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň karary bilen, Gurbanguly Berdimuhamedowyň ady dakylan Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça Haýyr-sahawat gaznasynyň döredilen gününden bäri köp wagt geçmedik hem bolsa, eýýäm giň möçberli, netijeli işler durmuşa geçirilýär. Golaýda Balkan, Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň etrap hem-de şäher hassahanalarynyň çagalar bölümleri üçin täze, döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen “Tiz kömek” awtoulaglarynyň berilmegi munuň aýdyň mysalydyr. Ýörite ulaglaryň açarlaryny bu sebitlere iş sapary wagtynda döwlet Baştutanymyzyň hut özi gowşurdy.

Milli Liderimiziň baştutanlygynda häzirki wagtda ýurdumyzda çagalaryň saglygyny goraýyş ulgamyny ýokary hünärli hünärmenler, halkara talaplara laýyk gelýän lukmançylyk enjamlary bilen üpjün etmek, ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny üznüksiz pugtalandyrmak hem-de ilata edilýän lukmançylyk hyzmatynyň hilini ýokarlandyrmak boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz paýtagtymyzdaky we welaýatlardaky degişli lukmançylyk edaralarynda howandarlyga mätäç näsag çagalara dürli operasiýa bejergilerini geçirmek üçin Haýyr-sahawat gaznasyndan serişde bölüp bermek hakynda Çözgüt kabul etdi.

Bejergi alýan ýaş çagalaryň hem-de saglygy goraýyş ulgamynyň işgärleriniň adyndan milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa döwletimiziň baş baýlygy we guwanjy bolan ýaş raýatlaryň saglygy hem-de abadançylygy baradaky ýadawsyz aladasy üçin tüýs ýürekden hoşallyk beýan edildi.

(TDH).

Hormatly Prezidentimiz Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda öndürilýän oba hojalyk önümlerini gaýtadan işleýän senagaty ösdürmek barada möhüm wezipeleri öňde goýýar. Milli Liderimiziň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň birinji mejlisinde bu barada aýdan teklipleri olaryň üstünlikli ýerine ýetirilmegine, şeýlelikde, pudagyň ýokary göterilmegine badalga berdi. Munuň özi ata Watanymyzyň senagatlaşdyrylmagy, ykdysadyýetiniň ösdürilmegi babatda uly ähmiýete eýedir.

Geçen ýyllarda bu ugurda amala aşyrylan taslamalary nazara almak bilen, döwlet Baştutanymyz şeýle belleýär: «Biziň halkymyz Garaşsyzlyk döwründe ýurdumyzy agrar ülkeden senagat taýdan ösen döwlete öwürmek boýunça ägirt uly işleri amala aşyrdy. Ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, onuň düzümlerini kämilleşdirmäge örän köp maýa goýumlary gönükdirildi. Netijede, ýurdumyzda köp pudakly ykdysadyýet döredildi».

Elbetde, ykdysadyýetiň şeýle ýokary depginde ösdürilmeginde gaýtadan işleýän senagatyň goşandy hem örän uludyr. Sebäbi her bir ýurtda ýetişdirilýän hasylyň, öndürilýän önümiň gaýtadan işlenilmegi ep-esli mukdarda goşmaça girdejiniň gazanylmagyna mümkinçilik döredýär. Bu pudakda hil taýdan döwrüň talaplaryna laýyk gelýän, bäsdeşlige ukyply, dünýä bazarynda uly isleg bildirilýän önümleriň öndürilmegi bolsa onuň esasy şertidir. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, biziň ýurdumyzda muňa aýratyn üns berilýär. Şonuň netijesinde-de, bu ugra gönükdirilen kärhanalaryň öz işlerini ýokary derejede alyp barmaklaryna düýpli goldaw-kömekler edilýär. Şeýlelikde, olar ýurdumyzyň ykdysady ösüşine mynasyp goşant goşýarlar.

Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň Daşoguz şäherindäki «Serdar» pagta egirme fabrigi hem şolaryň biridir. Bu ýerde onlarça ýyllardan bäri ýurdumyzda kemala getirilen pagtanyň süýümi gaýtadan işlenilip, ondan ýokary hilli ýüplük taýýarlanylýar. Öndürilen şol ýüplükler bolsa dünýäniň ençeme ýurtlaryna, ýagny Russiýa, Türkiýe, Birleşen Arap Emirlikleri, Gyrgyzystan ýaly döwletlere iberilýär.

— Fabrigimizde her ýyl 2 müň tonnadan gowrak pagta süýümi gaýtadan işlenilýär — diýip, kärhananyň ykdysatçysy Akjagül Gazakowa gürrüň berýär:  — Şondan hem 1750 tonna golaý ýüplük öndürilýär. Mundan başga-da, bu ýerde önümçilik galyndylaryndan mebel pamygy hem taýýarlanylýar. Umuman, fabrigimiz ýylyň dowamynda bökdençsiz iş alyp barmak bilen, bellenilen meýilnamalary doly ýerine ýetirip gelýär.

Bu barada aýdylanda, kärhananyň häzirki dowam edýän «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hem üstünlikli işleýändigini bellemek gerek. Şeýlelikde, bu ýerde şu ýylyň geçen 7 aýynda 917,5 tonna ýüplük öndürilipdir. Bu hem ýylyň oňat netijeler bilen jemleniljekdigine şaýatlyk edýär.

Häzirki wagtda kärhanada işçi-hünärmenleriň 187-si gös-göni önümçilikde zähmet çekýär. Olaryň esasy böleginiň gelin-gyzlardan ybaratdygyny aýtmak bolar. Şeýle ezber işgärleriň hatarynda topar ýolbaşçylary Şabibi Kuwwatnyýazowa, Tylla Babaýewa, egrijiler Farangiz Mätkerimowa, Altyn Esebaýewa, Aýna Tekäýewa, Bahar Gutlyýewa, Aýgözel Myradowa we beýlekiler bar.

Önümçilikde guwandyryjy netijeleriň gazanylmagyna kärhanada ýokary öndürijilikli enjamlaryň ornaşdyrylmagy uly ýardam berýär. Şonuň ýaly-da, bu ýerde işgärler üçin oňat iş hem-de dynç alyş şertleri döredilipdir. Kärhanada ýörite naharhana işgärlere hyzmat edýär. Mundan başga-da, olaryň arasynda höweslendiriş çäreleri guralýar.

— Hormatly Prezidentimiziň öz öňlerinde goýýan wezipelerinden ugur alyp, bildirýän belent ynamyny ödemäge çalyşýan kärhanamyzyň işgärleri mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramyna şu ýylyň 9 aýy üçin bellenilen meýilnamalaryny üstünlikli berjaý etmek bilen, mynasyp sowgatly barmagy maksat edinýärler — diýip, kärhananyň ykdysatçysy, KA-nyň ilkinji guramasynyň başlygy Akjagül Gazakowa sözüniň üstüni ýetirdi: — Şoňa görä-de, olaryň agzybirlikli zähmetleri barha ýokary depgine göterilýär. Munuň hem ýene-de guwandyryjy üstünlikleri getirjekdigine berk ynamymyz bar.

Gutlymyrat AŞYROW,

«Daşoguz habarlary».

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunda geçirilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisinde ýurdumyzyň halk hojalygynda gazanylýan üstünlikler öz miwesini berdi. Bu ýerde Gazagystandan, Gyrgyzystandan, Täjigistandan, Özbegistandan sergä gatnaşmaga gelen işewürleriň öndüren önümleri bilen birlikde ýerli telekeçilerimiziň päk zähmetinden kemal tapan milli önümlerimiziň ýüzlerçe görnüşleri sergä çykaryldy.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň telekeçileriniň önümleri bilen deňeşdirilende, türkmen harytlarynyň hil derejesiniň hiç bir babatda hem pes däldigine göz ýetirip bolýar. Ýurdumyzda ençeme ýyllardan bäri adygyp gelýän «Aýbölek» mebel fabriginiň dünýä derejeli mebelleri, okuwçylar üçin niýetlenen partalary, çaga sallançaklary islegli harytlaryň sanawyny uzaldýar. «Derýaplastik», «Muhammet Balkan», «Ak bulut», «Aýdyň gijeler» ýaly hojalyk jemgyýetleriniň plastmassa gap-gaçlary, ýuwujy serişdeleri, çygly süpürgiçleri, dürli görnüşli ýagtylandyryjylary we tehnologiýa önümleri sergä gatnaşyjylarda aýratyn täsir galdyrdy. Diýarymyzda öndürilýän azyk harytlary has-da baý görnüşe eýe bolupdyr. Bu babatda «Hasar» hojalyk jemgyýetiniň dürli görnüşli süýjüleridir kökeleri özboluşlylygy bilen tapawutlanýar. Sergide halkymyzyň baý amaly-haşam sungaty, çeper el işleri hem öz beýanyny tapypdyr. Ol önümler nepisligi, täsinligi bilen aýratyn tapawutlanýar. Şu ýerde gadym döwürlerden bäri türkmeniň adyny arşa galdyryp gelýän nepis halylarymyz barada aýtman geçmek bolmaz. Çeper elli türkmen gelin-gyzlarynyň döreden ajaýyp halylary göreni haýrana goýýar. Olar nagyşlarynyň täsin taryhy, tebigy reňkleriniň ýerbe-ýerligi bilen dünýä halyçylyk sungatynda uly orun eýeleýär. Sergide haly-palaslar, gülli owadan keçeler, el işleri, milli lybaslar bilen birlikde «Abadan haly» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň haly we haly önümleri aýratyn pawilýonlary eýeläpdir.

Sergide Merkezi Aziýa ýurtlarynyň öndüren milli önümleri hem juda ünsüňi özüne çekiji boldy. Gyrgyz Respublikasynyň telekeçileriniň pyrtykaldan, limondan, almadan öndüren jemleri, çagalar üçin niýetlenen «Multifrut» şerbedi, «Balary» atly dag baly, «Yssyk-kölüň çemeni» diýlip atlandyrylan dürli ot-çöplerden taýýarlanan çaýlar, «Kelinçek» atly aş önümleri köp görnüşliligi bilen tapawutlandy. Bu sergä täjik telekeçileri aýratyn taýýarlykly gelipdirler. Olaryň ter we guradylan dürli ir-iýmişleri hem-de miweleri dessine ünsüňi çekýär. Tekjelerde ýerleşdirilen şetdalylaryň «Guldor», «Ozody», «Zarnigor» sortlary, erik kişdesiniň «Subhoni», almanyň «Şohiseb», üzüm kişmişleriniň «Zarafşan» sortlary diýseň özüne çekijidir. Bu öndürilen önümler täjik daýhanlarynyň päk zähmetinden kemal tapypdyr.

Özbegistan Respublikasynyň telekeçileriniň we işewürleriniň sergä getiren dürli önümleri çeperligi, köpöwüşginliligi bilen tapawutlanýar. Dürli ösümlikleriň tohumlary we däneleri Özbegistanyň oba hojalygynyň baý mazmunyny açyp görkezýär.

Jemläp aýdylanda, Halkara deňiz portunda geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň milli önümleriniň halkara sergisi dost-doganlyk gatnaşyklarynyň barha pugtalanýandygynyň şaýady boldy. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýunyň barha ýakynlaşýan günlerinde geçirilen bu serginiň söwda gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda, medeniýetleriň özara ýakynlaşmagynda ähmiýeti uludyr.

Oguljemal HOŞGELDIÝEWA,

Türkmen döwlet medeniýet institutynyň talyby.

Milli Liderimiz Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 9-njy iýulynda bolup geçen giňişleýin mejlisinde ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň eksport edilýän möçberlerini artdyrmagyň üstünde netijeli işleri alyp barmagyň wajypdygyny belledi. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen ysnyşykly ykdysady gatnaşyklary ýola goýmak, halkara söwda ulgamynda iň gowy daşary ýurt tejribesini özleşdirmek üçin daşarky bazarlaryň isleglerini hem-de mümkinçiliklerini öwrenmek möhüm bolup durýar.

Ýurdumyzyň ykdysady syýasatynyň esasy maksady milli ykdysadyýetimiziň depginli ösüşiniň yzygiderliligini üpjün etmekden ybaratdyr. Ykdysady taýdan täze ýörelgeleriň we çemeleşmeleriň üstünlikli amala aşyrylmagy netijesinde ýurdumyzda azyklyk we beýleki önümleriň, gündelik we durmuş harytlarynyň bolçulygynyň döredilmegine uly üns berilýär. Dünýäde çylşyrymly ýagdaýlaryň emele gelendigine garamazdan, Türkmenistanda öndürilýän önümleriň içerki we daşarky bazarlaryň isleglerini ödeýän sanawynyň giňemegine tarap ugur alynýar. Ýurdumyzda innowasion tehnologiýalara esaslanýan önümçilikleriň giňeldilmegi diňe bir içerki bazarda önümleriň bolçulygyny döretmek bilen çäklenmän, eýsem, önüm öndürijileriň öz önümlerini ýerlemekleri üçin täze bazarlary gözlemeklerine-de itergi berýär.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan işlenilip düzülen ykdysady strategiýa laýyklykda eksport edilýän önümleriň sanawyny artdyrmak, daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmek bolsa esasy ugurlaryň biri bolup durýar. Bu ugurda haryt dolanyşygynyň çaltlandyrylmagyna ýardam berýän amatly şertler döredilýär. Häzirki wagtda ýurdumyzda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän we import harytlarynyň ornuny tutýan önümleriň özümizde öndürilýän möçberini artdyrmak boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamanyň taslamasy hem taýýarlanylýar. Bu bolsa öz gezeginde, içerki bazaryň kadaly ýagdaýyny saklamaga, ýurdumyzyň eksport kuwwatyny ösdürmäge ýardam edýär.

Ýurdumyzyň eksport kuwwatynyň ýokarlanmagyna welaýatymyzdaky döwlet kärhanalarynyň birnäçesi uly goşant goşýar. Nah ýüplük egriji kärhanalaryň önümleriniň uly toparyna her ýyl Angliýa, Germaniýa, Türkiýe, Polşa, Gyrgyzystan ýaly döwletler tarapyndan uly isleg bildirilýär. Kaliý dökünlerini öndürmek boýunça eksport potensialyny ösdürmäge bolan mümkinçiliklerden peýdalanylýar. Buýan köküniň we ondan alynýan dürli önümleriň eksporty köpelýär. Ýurdumyzyň eksport kuwwatynyň ösmegine döwlete dahylly däl pudagyň wekilleri hem işjeň gatnaşýarlar. Meselem, diňe bir welaýatymyzda «Altyn saraý», «Döwrebap çözgüt», «Altyn bürgüt», «Mizemez gadam» ýaly hususy kärhanalaryň eksport paýy uludyr.

Atajan KADYROW,

Lebap welaýat gümrükhanasynyň Tallymerjen gümrük nokadynyň kiçi gözegçisi, maýor.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň geçirýän Ministrler Kabinetiniň her bir, şol sanda giňişleýin mejlisi, iş maslahatlary halk bähbitli beýik işlere beslenýär. Şonuň üçin hem milli Liderimiziň gatnaşmagynda geçirilýän çäreler, wakalar biziň her birimizde çuňňur gyzyklanma döredýär. Hökümetiň mejlislerinde, iş maslahatlarda döwlet syýasatynyň wajyp meselelerine hem-de birnäçe resminamalaryň taslamalaryna garalyp, degişli çözgütler kabul edilýär. Hormatly Prezidentimiziň gatnaşýan çäreleri bolsa Watanymyzyň häzirki zaman taryhynyň senenamasyny möhüm waka hökmünde bezeýär we baýlaşdyrýar.

Ministrler Kabinetiniň mejlisinde halk hojalyk toplumynyň pudaklaryny, şeýle hem telekeçilik ulgamyny okgunly ösdürmäge gönükdirilen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksady bilen görülýän anyk çäreleriň oňyn netijesi, ilkinji nobatda, makroykdysady görkezijilerde öz beýanyny tapýar. Şonuň üçin biz jemi içerki önümiň, bölek-satuw haryt dolanyşygynyň depginlerine, şeýle hem maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna maýa goýumlaryny özleşdirmek boýunça meýilnamalaryň ýerine ýetirilişine aýratyn gyzyklanma bildirýäris. Sebäbi olar hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda içeri we daşary syýasatyň, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň», Oba milli maksatnamasynyň durmuşa geçirilişiniň görkezijileridir.

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň ýanwar-iýun aýlarynda 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 5,2 göterim, bölek-satuw haryt dolanyşygy 17,5 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň möçberi 3,5 göterim ýokarlandy.

Bu maglumatlar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda Türkmenistan Watanymyzyň giň gerimli özgertmeler ýoly bilen ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly öňe barýandygyny beýan edýär. Amala aşyrylýan özgertmeleriň baş maksady bolsa ýurdumyzy, şol sanda onuň ykdysadyýetini ösdürmekden, halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmekden, Watanymyzyň halkara abraýyny has-da ýokarlandyrmakdan ybaratdyr.

Üstünlikli durmuşa geçirilýän özgertmeler, ilkinji nobatda, milli ykdysadyýetimizi, şol sanda onuň pudaklaryny sazlaşykly ösdürmek arkaly Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga gönükdirilendir. Hut şu maksat bilen, hormatly Prezidentimiz milli ykdysadyýetimiziň, onuň her bir pudagynyň ösüşi bilen baglanyşykly meselelere yzygiderli ähmiýet berýär hem-de bu babatda jogapkärli wezipeleri kesgitleýär.

Häzirki wagtda özgertmeleriň üstünlikli amala aşyrylmagy bilen ýurdumyzyň senagat, gurluşyk, ýangyç-energetika, ulag-aragatnaşyk, oba hojalyk, energetika, ylym-bilim we beýleki pudaklarynda oňyn netijeler gazanylýar. Olar Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny has-da artdyrmakda möhüm ähmiýete eýe bolýar.

Hormatly Prezidentimiziň Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak maksady bilen, milli ykdysadyýetimiziň meselelerine yzygiderli ähmiýet berýändigini bellemek gerek. Döwlet Baştutanymyzyň şu ýylyň 11-nji martynda geçiren iş maslahatynyň gün tertibine ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň möhüm meseleleriniň girizilmegi munuň subutnamasydyr. Şonda milli Liderimiz ýurdumyzda makroykdysady ýagdaýyň durnukly bolmagynda galýandygyny belläp: «Häzirki döwürde ýokary we durnukly ösüş ýeterlik derejede üpjün edilýär» diýip aýtdy.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, milli ykdysadyýetimiziň binýatlaýyn pudaklarynda alnyp barylýan işleriň döwrüň talabyna laýyk derejede guralmagy wajypdyr. Şeýle hem önümçilik kuwwatlyklarynyň artdyrylmagyna we bu ugurda ylmyň ýokary gazananlarynyň önümçilige ornaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidir.

Oba hojalyk toplumy milli ykdysadyýetimizde aýratyn orun eýeleýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýen şygar astynda geçýän 2021-nji ýylda ýurdumyzyň ýüpekçileriniň pile tabşyrmak baradaky şertnamalaýyn borçnamany ýerine ýetirmekleri, edermen gallaçylarymyzyň guşgursak ak bugdaýyň bol hasylyny öndürip, Watan harmanyna 1 million 400 müň tonnadan gowrak bugdaý hasylyny tabşyrmaklary milli ykdysadyýetimiziň gazananlaryny baýlaşdyran ajaýyp zähmet üstünligi boldy.

Şu ýyl halkara ulag, energetika we aragatnaşyk ulgamlarynyň işe girizilmegi, Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynyň «Malaý» gaz känindäki täze gaz gysyjy desganyň, Kerki şäherinde Halkara howa menziliniň dabaraly ýagdaýda açylmagy, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda täze ýyladyşhana toplumlarynyň işine badalga berilmegi hem milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny sazlaşykly ösdürmek barada edilýän tagallanyň aýdyň beýanydyr.

Häzirki wagtda «Gurýan döwlet gurply döwletdir» diýen aýtgy ýörgünlidir. Şu nukdaýnazardan alanymyzda, paýtagtymyzda we ýurdumyzyň welaýatlarynda gurlup ulanylmaga berlen hem-de gurluşygy alnyp barylýan durmuş-ykdysady, medeni-durmuş maksatly desgalar, binalar Watanymyzy giň gurluşyk meýdançasy hökmünde häsiýetlendirmäge mümkinçilik berýär, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyna ajaýyp sowgat bolup, berkarar döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň ýokarydygyny dabaralandyrýar.

Elbetde, her bir işde ussatlyk gerek. Ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurlup ulanylmaga berlen «Türkmeniň ak öýi» binalary ak güllerden, täze ýaşaýyş jaýlary, myhmanhanalar, bank edaralarynyň binalary dürli güllerden boglan çemenleri ýatladýar. Her gülüň öz ysynyň bolşy ýaly, olaryň hem öz gözelligi, ähmiýeti bolup, döwrümiziň Beýik Binagäri hormatly Prezidentimiziň binagärlik ussatlygyny dabaralandyryp, ýurdumyza bezeg berýärler.

Milli Liderimiziň nygtap belleýşi ýaly, täze ajaýyp binalarymyz döwletimiziň berkararlygynyň, halkymyzyň bagtyýarlygynyň we abadan durmuşynyň nyşanydyr, olar geljekki nesillere hemişelik ýadygär galar.

Şu ýerde hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen bilim ulgamynyň innowasion ösüşiniň, nebitgaz toplumyna maýa goýumlarynyň çekilmeginiň we innowasiýalaryň ornaşdyrylmagynyň hem milli ykdysadyýetimiziň ösüşine oňyn täsir edýändigini bellemek gerek. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, telekeçiligiň ösdürilmegi Türkmenistanyň bazar ykdysadyýetine kuwwatly itergi berýär.

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň milli ykdysadyýetiniň ösmeginde dostlukly döwletler, iri abraýly halkara guramalary bilen hyzmatdaşlygyň möhüm ähmiýete eýedigini-de bellemek gerek. Muny ýakynda, has takygy, 6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda halkara derejesinde geçirilen çäreler, şol sanda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumy hem-de onda sebitiň döwletleriniň söwda-ykdysady, maýa goýum, senagat we ulag-kommunikasiýalar ulgamlarynda hyzmatdaşlygynyň möhüm meseleleriniň ara alnyp maslahatlaşylmagy ýene-de bir gezek aýdyň görkezdi. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly

Berdimuhamedow Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynda ykdysady hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň ähmiýeti we ugurlary dogrusynda jikme-jik durup geçdi. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzy ösüşe besläp, Watanymyzyň berkararlyk binýadyny berkitmek, ykdysady kuwwatyny artdyrmak barada taýsyz tagalla edýän hormatly Prezidentimiziň beýik işleri hemişe rowaçlyklara beslensin!

Tirkeş MÄMMEDOW,

«Mugallymlar gazeti».

Hormatly oba zähmetkeşleri!

Gadyrly suw hojalyk işgärleri!

Sizi Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen ýylynda, eziz Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda Balkan welaýatynyň Bereket etrabynda göwrümi 18 million kub metr bolan täze suw howdanynyň gurlup ulanylmaga berilmegi bilen tüýs ýürekden gutlaýaryn.

Ýaşaýşyň we bolçulygyň gözbaşy bolan mukaddes suw tebigaty janlandyrýar, giň giden sähralarymyzy gülzarlyga hem-de bereket mekanyna öwürýär. Şonuň üçin hem suwuň gadyr-gymmatyny, sarpasyny belent tutan halkymyz asyrlarboýy onuň her damjasyny altyn dänesine deňäpdir. «Suwly ýer — gül, suwsuz ýer — çöl», «Suw ýygnanyp köl bolar, köp ýygnanyp — il» diýen ýaly ajaýyp nakyllary döredipdir. Bu bolsa türkmen halkynyň ýaşaýşyň gözbaşy hasaplanýan mukaddes suwa bolan garaýşyny aýdyň beýan edýär.

Müňýyllyklaryň dowamynda kämil ekerançylyk usullaryny döreden ata-babalarymyz ýurdumyzyň gurak howa şertlerini gowulandyrmak, sahawatly ýaýlalarymyzy bagy-bossanlyga öwürmek hem-de ekinleriň bol hasylyny ösdürip ýetişdirmek ugrunda yhlas bilen tutanýerli zähmet çekipdirler. Muňa türkmen düzleriniň, sähralarynyň, daglyk zolaklarynyň köp ýerlerinde ynsan elleri bilen gurlan we döredilen guýular, kärizler, howdanlar, sardobalar, akabalar, köller, ýaplar we beýleki suw desgalary doly şaýatlyk edýär.

Balkan welaýatynyň Bereket etrabynda gurlan bu suw howdany Garagum derýasynyň aşaky akymynda güýz we gyş pasyllarynda suw toplamaga, derýanyň akymyny sazlamaga hem-de welaýatyň ekerançylyk meýdanlaryny suwaryş suwy bilen üpjün etmäge uly ýardam berer.

Hormatly suw hojalyk işgärleri!

Suwuň asla ýok ýerlerine hem suw eltmegiň kämil usullaryny oýlap tapan ata-babalarymyzyň asylly ýörelgelerinden ugur alyp, häzirki döwürde ýurdumyzda suw serişdelerini aýawly saklamak we ondan tygşytly peýdalanmak boýunça giň gerimli maksatnamalaýyn işler durmuşa geçirilýär. Soňky ýyllarda biz suw baýlyklaryny goramak, suwuň her damjasyny aýawly we rejeli peýdalanmak boýunça köp işleri amala aşyrýarys. Suw tygşytlaýjy tehnologiýalary, ylmyň gazananlaryny, suw hojalyk desgalarynyň we ulgamlarynyň gurluşyklarynda öňdebaryjy tejribeleri önümçilige ornaşdyrmak boýunça giň gerimli işleri alyp barýarys.

Biz ýurdumyzyň ilatyny arassa agyz suwy bilen üpjün etmek boýunça hem öňümizde uly wezipeleri goýduk. Şu wezipelerden ugur alyp, «Türkmenistanyň ilatly ýerlerini arassa agyz suwy bilen üpjün etmek boýunça Baş Maksatnamany» kabul etdik. Häzirki döwürde bu ugurda tutumly işler amala aşyrylýar. Güneşli Diýarymyzyň dürli künjeklerinde döwrebap agyz suwy zawodlarynyň, suw arassalaýjy desgalaryň yzygiderli gurlup ulanmaga berilmegi bu aýdylanlaryň aýdyň mysalydyr.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda suw üpjünçiligini has-da gowulandyrmaga we suw serişdeleriniň ýeterlik gorlaryny döretmäge uly ýardam etjek täze howdanlaryň gurluşygy hem-de bar bolan suw howdanlarynyň göwrümini giňeltmek işleri giň gerimler bilen dowam edýär. Bu işler bilen bir hatarda, «Altyn asyr» Türkmen kölüniň gurulmagy ýurdumyzda ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmaga uly täsir edýär. Şeýle hem bu köle welaýatlaryň ekerançylyk ýerlerinde toplanan zeý suwlarynyň akdyrylmagy netijesinde, şor suw akabalarynyň işleýşi kadalaşýar. Ýerasty suwlaryň peselmegi bilen, ýerleriň melioratiw ýagdaýy gowulanýar. Netijede, oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygy ýokarlanýar, Garagum sährasynyň ösümlik we haýwanat dünýäsi yzygiderli baýlaşýar, şeýle hem bu kölüň hem-de onuň akabalarynyň ugrunda maldarçylygy we balykçylygy ösdürmek üçin giň mümkinçilikler döreýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe şäherlerimiziň we obalarymyzyň has-da gözelleşmegi, bagy-bossanlyga öwrülmegi ýurdumyzda suwuň bolçulygynyň hem-de netijeli ulanylmagynyň aýdyň mysalydyr. Biz mähriban halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak, suw hojalygyny ösdürmek boýunça alnyp barylýan işleri has-da kämilleşdirmek hem-de pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak üçin mundan beýläk-de giň gerimli we tutumly işleri dowam ederis.

Hormatly suw hojalyk işgärleri!
Gadyrly oba zähmetkeşleri!

Sizi Balkan welaýatynyň Bereket etrabynda göwrümi 18 million kub metre deň bolan täze suw howdanynyň gurlup ulanylmaga berilmegi bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlaýaryn. Size berekediň çeşmesi bolan bol suwly derýalarymyzyň, köllerimiziň, howdanlarymyzyň hözirini görüp, bagtyýar we eşretli durmuşda ýaşamagy, janyňyzyň sag, ömrüňiziň uzak, maşgala ojaklaryňyzyň abadan bolmagyny arzuw edýärin.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW.

Mälim bolşy ýaly, gojaman Hazaryň türkmen kenarynda ýerleşen «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen üstünlikli geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň çäklerinde ähmiýetli halkara çäreleriň ýene-de bäşisi guraldy.

Olaryň birinjisi — Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumy;

ikinjisi — Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy;

üçünjisi — Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisi;

dördünjisi — Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halklarynyň milli tagamlarynyň halkara festiwaly;

bäşinjisi — Merkezi Aziýa ýurtlarynyň medeniýet we sungat ussatlarynyň gala-konserti.

Şu makalalar tapgyryny şol çärelere bagyşlanan habarlar açýar. Olar sebit gatnaşyklarynyň täze ugurlaryny görkezmek hem-de sammite has giň gerimli häsiýeti çaýyp, onuň resmi maksatnamasynyň üstüni ýetirmek bilen çäklenmän, eýsem, köpasyrlyk taryhy-medeni, dostluk, doganlyk we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary bilen birleşen sebitiň döwletleriniň halklaryny has-da ýakynlaşdyrmaga mynasyp goşandyny goşdy.

1. Ykdysady forum — dünýä hojalyk gatnaşyklaryny ösdürmegiň möhüm şerti

6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda guralan hem-de hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gabatlanyp geçirilen sebitiň ýurtlarynyň ykdysady forumy möhüm wakalaryň birine öwrüldi. Ozal habar berlişi ýaly, oňa Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň, Özbegistan Respublikasynyň hem-de Türkmenistanyň Hökümetleriniň agzalary, ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, maliýe guramalarynyň, hususy işewürligiň, beýleki degişli düzümleriň, şeýle hem habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar.

«Awaza» milli syýahatçylyk zolagy soňky ýyllarda ýokary derejeli duşuşyklaryň, halkara we sebit ähmiýetli iri çäreleriň yzygiderli geçirilýän ýerine öwrüldi. Bu ýerde ähli babatda dünýä ölçeglerine kybap gelýän döwrebap düzüm döredildi.

Döwletara hyzmatdaşlygyň esasy ugurlaryny we mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmak, degişli ugurda möhüm wezipeleri kesgitlemek hem-de sazlaşykly çözgütleri işläp taýýarlamak üçin açyk meýdança öwrülen forum halkara bileleşigi tarapyndan hem uly gyzyklanma döretdi. Onuň gün tertibine girizilen hem-de söwda-ykdysady, maýa goýum, senagat we ulag-aragatnaşyk ulgamlarynda netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmek bilen bagly bolan meseleler sebitde, şeýle hem sebitara derejede, häzirki zaman dünýä hojalyk işlerinde netijeli gatnaşyklary ösdürmek nukdaýnazaryndan hem aýratyn ähmiýete eýe bolup durýar.

Bitarap Türkmenistan sebitde netijeli gatnaşyklary ilerletmekde işjeň orny eýeläp, sebitiň strategik ähmiýetinden hem-de ägirt uly kuwwatyndan ugur alyp, hyzmatdaşlyga yzygiderli we toplumlaýyn çemeleşmek hem-de oňa täze itergi bermek ugrunda çykyş edýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň foruma gatnaşyjylara iberen Gutlagynda bellenilişi ýaly, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady we senagat kuwwatyny berkitmek, integrasiýa gatnaşyklaryny giňeltmek, halklaryň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen iri möçberli maýa goýum taslamalaryny amala aşyrmak dünýä ykdysadyýetiniň globallaşma şertlerinde olary ösdürmegiň esasy ugurlary bolup durýar. Soňky ýyllarda Merkezi Aziýa döwletleriniň her birinde innowasion senagaty hem-de ösen ulag düzümini döretmäge gönükdirilen anyk ädimler ädildi. Şonuň bilen birlikde, olar häzir sebitiň içinde, şeýle hem beýleki döwletler we halkara ykdysady guramalar bilen özara gatnaşyklarda hyzmatdaşlygyň täze, döwrebap görnüşleri we nusgalarydyr. Olar dünýä ykdysadyýetiniň üýtgäp durýan ýagdaýlaryna, täze ykdysady merkezleriň döredilmegine, innowasiýalaryň, sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna kybap gelmelidir. Bularyň ählisi özara bähbitli hyzmatdaşlygyň häsiýetini gaýtadan kesgitlemegi, täze, geljegi uly bolan ugurlara çykylmagyny talap edýär.

Milli Liderimiziň Gutlagynda belleýşi ýaly, ara alnyp maslahatlaşyljak möhüm meselelere öz çemeleşmelerini beýan etmek bilen, Merkezi Aziýa strategik ähmiýetli, şeýle hem köp asyrlaryň dowamynda biziň ýurtlarymyzyň çäklerinden geçen Beýik Ýüpek ýolunyň aýrylmaz we örän möhüm bölegi bolan sebit hökmünde garaýyşlardan ugur alýar.

“Türkmenistan öz hyzmatdaşlary bilen has ýakyn ykdysady hem-de ylmy-tehniki taýdan goşulyşmaga gyzyklanma bildirýär” diýlip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Gutlagynda döwletimiziň möhüm ugurlarda bilelikde işlemäge, toplan tejribesini paýlaşmaga taýýardygy nygtalýar.

Geçen hepdede, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda guralan forumyň dünýä ykdysadyýetinde emele gelen wehimleriň dowam edip, ähli ýurtlaryň we sebitleriň, şol sanda Merkezi Aziýanyň ykdysadyýetine gös-göni täsir eden döwründe geçirilmegi onuň tapawutly aýratynlygydyr. Bu bolsa diňe çökgünligiň ýaramaz täsirlerini azaltmaga däl-de, eýsem, ykdysady ösüşiň durnukly ugruna çykmaga, durmuş taýdan ösüşiň maksatnamalaryny amala aşyrmak üçin şertleriň üpjün edilmegine, sebitiň ýurtlarynyň Baştutanlarynyň gazanan ylalaşyklaryna laýyklykda, özara gatnaşyklaryň meýilnamalaryny ýerine ýetirmäge gönükdirilen bilelikdäki meýilnamalary we anyk wezipeleri işläp taýýarlamagyň zerurdygyny şertlendirýär. Şunuň bilen baglylykda, forumyň gün tertibi Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygynyň esasy ugurlaryna gabat gelip, hormatly Prezidentimiz ýurtlarymyzyň arasyndaky doly bahaly söwda-ykdysady gatnaşyklary täzeden dikeltmegiň, özara haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmagyň, ony giňeltmegiň we hil taýdan täzelemegiň şolaryň ileri tutulýan ugurlary bolup durýandygyny belledi. Şondan ugur almak bilen, döwlet Baştutanymyz birnäçe başlangyçlary beýan etdi. Şolaryň biri-de orta möhletli döwre niýetlenen, ozal gazanylan ylalaşyklary ýerine ýetirmek boýunça “Ýol kartasyny” işläp taýýarlamak bilen bagly meseledir.

Milli Liderimiz bu wezipäni çözmegiň ýollaryny ulgamlaýyn esasda gözläp tapyp biljek bäştaraplaýyn iş edarasyny döretmegiň maksadalaýykdygy barada aýdyp, muňa daşary ýurtly hyzmatdaşlary çekmek mümkinçiligi bilen Merkezi Aziýada ykdysady we telekeçilik işjeňligine ýardam bermek boýunça Işewürler geňeşini döretmek baradaky meselä garamagy teklip etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sebitiň ýurtlarynyň ykdysady ösüşiniň möhüm ugry hökmünde daşary ykdysady gatnaşyklary işjeňleşdirmegi, ilkinji nobatda, munuň energetika, ulag, söwda ulgamlarynda bilelikdäki taslamalara gatnaşmagy teklip edip boljak goňşy döwletler bilen amala aşyrylmalydygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Eýran, Owganystan, Pakistan, Hindistan, Orta Gündogaryň we Günorta Aziýanyň gyzyklanma bildirýän beýleki döwletleri bilen ykdysady gatnaşyklar hem-de düzümleýin taslamalar boýunça hyzmatdaşlygyň maksatlaýyn ýollaryny döretmegiň üstünde oýlanyşmak teklip edildi. Bu meseleler umumy abadançylygyň maksatlaryna kybap gelýän sebit hyzmatdaşlygyny has-da giňeltmäge, maýa goýum işjeňligini höweslendirmäge, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň okgunly ösmegine ýardam etmäge gönükdirilen ykdysady forumyň barşynda hem ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň öz çykyşynda belleýşi ýaly, Türkmenistan esasy ugurlaryň hatarynda ulag we energetika ulgamlaryny ileri tutýar. Hyzmatdaşlygyň bu ugurlaryna garaýyşlaryň we çemeleşmeleriň umumylygy Merkezi Aziýa döwletleri üçin iş ýüzündäki gatnaşyklar babatda degişli şertleri döredýär. Bu ýerde gürrüň bir bitewi maksatlaryň ikisi dogrusynda barýar: birinjiden, sebitiň içinde netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmak, ikinjiden, häzirki zaman geoykdysadyýetiniň möhüm subýekti hökmünde kontinental we dünýä hojalyk gatnaşyklaryny doly derejede gurmak hakynda barýar. Şunuň bilen baglylykda, ýurtlarymyzyň eýe bolan bäsdeşlige ukyply artykmaçlyklaryny — strategik Ýewraziýa ýollarynyň çatryklarynda çäk taýdan ýerleşmeginiň amatlyklaryny, uly möçberli serişde — çig mal serişdeleriniň baý goruny, ykdysady ösüşde ölçegleriň birnäçesi boýunça düzüm ylalaşyklylygyny doly peýdalanmagyň zerurdygy bellenildi.

Ýokarda görkezilen şertler Merkezi Aziýany uly we uzak möhletleýin daşarky maýa goýumlary üçin özüne çekiji sebite öwrüp, giň halkara hyzmatdaşlyk üçin mümkinçilikleri açýar. Şunda ýene bir zat aýdyň, ol hem agzalan mümkinçilikleri ýakynlaşdyrmak üçin degişli derejedäki itergini sebitiň döwletleriniň özi anyk ädimler, ozaly bilen, giň gerimli düzüm taslamalarynyň başyny başlamak arkaly amal etmelidir.

Soňky ýyllarda Türkmenistan milli, sebit hem-de halkara ulag-logistika we energetika ulgamyny yzygiderli ösdürýär, kämilleşdirýär. Ýurtda ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça döwrebap ugurdaş düzümiň gurluşygy batly depginlerde dowam edýär.

Ýurduň gündogarynda gaz ýataklaryny Hazaryň kenary bilen birleşdiren «Gündogar — Günbatar» gaz geçirijisini gurmagyň milli taslamasy üstünlikli amala aşyryldy. Türkmen tebigy gazyny Hytaý Halk Respublikasyna ibermek boýunça strategik taslamanyň başy başlandy we durmuşa geçirildi.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy batly depginlerde dowam edýär. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlaryny gurmagyň taslamalaryna badalga berildi. Türkmenistandan Owganystana tarap geljekde Pakistanyň ýol-ulag düzümi bilen birleşdirilmegi göz öňünde tutulýan demir ýollar çekilýär.

Bu mysallar biziň sebitimizde we çäkleşýän zolaklarda iri taslamalary amala aşyrmagyň daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň goldaw bermegi we ýardam etmegi bilen amala aşyryp boljak wezipedigini görkezýär diýip, S.Berdimuhamedow belledi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Merkezi Aziýa döwletleriniň şol ugurlar boýunça bilelikde işlemeginiň uly mümkinçiliklerini görýär hem-de sebit boýunça goňşularyna döwrebap ulag-logistika we energetika düzümini döretmek boýunça meýilnamalary işläp taýýarlamaga işjeň goşulmagy teklip edýär.

Sebitde söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy berkitmek we giňeltmek möhüm wezipe bolup durýar. Hoşniýetli goňşuçylygyň bilelikdäki tejribesine we däplerine daýanmak bilen, hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna täze itergi bermek, biziň ýurtlarymyzyň işewürleriniň arasynda özara gatnaşyklaryň ugurlaryny işjeň peýdalanmak, sebitiň içinde maýa goýumlaryny höweslendirmek, serhetýaka söwda-täjirçilik işine ýardam etmek zerurdyr.

Bellenilişi ýaly, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň umumy ykdysady kuwwaty netijeli ulanylyp, dünýä ösüşiniň häzirki meýillerine we esasy ugurlaryna, ozaly bilen, onuň tehnologik, sanly, ekologiýa düzümlerine tarap gönükdirilmelidir.

Şeýle hem Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň tagallalary, olaryň syýasy erki, öňdengörüjiligi we jogapkärçiligi netijesinde häzir sebitde ähli ugurlarda bilelikde işlemek üçin örän amatly şertleriň döredilýändigi bellenildi. Biziň umumy üstünligimiziň, öňde goýlan maksatlary we wezipeleri ýerine ýetirmegiň özeni şundadyr.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň söwda-ykdysady we maýa goýum mümkinçilikleri, energetika we himiýa pudaklarynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri; ulag-logistika ulgamynda hyzmatdaşlyk ýaly ugurlar boýunça guralan forumyň bölümler boýunça geçirilen mejlisleriniň gün tertibine girizilen meseleler boýunça pikir alşyldy. Şeýle hem sebitde döwlet-hususy hyzmatdaşlygy ösdürmek meselesine aýratyn üns berildi.

Foruma gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň sebit hyzmatdaşlygyny berkitmek we giňeltmek baradaky başlangyçlaryny goldamak bilen, Türkmenistanyň Baştutanynyň durmuşa geçirýän döredijilikli içeri we daşary syýasatynyň netijelidigini bellediler. Nygtalyşy ýaly, ýurtda türkmen Lideriniň baştutanlygynda ykdysadyýeti senagatlaşdyrmak, ösdürmek we sanly ulgama geçirmek, täze, eksport ugurly hem-de import harytlarynyň ornuny tutýan önümleriň önümçiligini döretmek, ähli pudaklarda innowasiýaly we öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, hususy pudagy höweslendirmek, durmuş ulgamyny kämilleşdirmek boýunça toplumlaýyn maksatnamalar üstünlikli amala aşyrylýar.

Bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň Baştutanynyň oýlanyşykly maýa goýum strategiýasy öz netijelerini berýär. Koronawirus pandemiýasy zerarly dörän ýagdaýlara garamazdan, dünýä ykdysady çökgünligi şertlerinde hem Türkmenistanyň ykdysadyýeti durnukly ösmegini dowam edýär. Her ýyl iri möçberli sebit hem-de halkara ähmiýetli milli taslamalary amala aşyrmaga uly möçberde maýa serişdeleri gönükdirilýär.

Bularyň hemmesi, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyçlarynyň, şol sanda energetika we ulag ulgamlarynda başlangyçlarynyň BMG, beýleki abraýly halkara guramalar, maliýe edaralary tarapyndan goldanylmagy uzak möhletli, yzygiderli köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy guramak üçin şertleri döredýär.

Şunuň bilen baglylykda, forumyň barşynda Bitarap Türkmenistanyň Merkezi Aziýadaky netijeli gatnaşyklary ösdürmäge goşýan goşandy aýratyn bellenildi. Häzirki döwürde onuň geosyýasy we geoykdysady gatnaşyklar ulgamynda eýeleýän orny yzygiderli artýar. Bellenilişi ýaly, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegi ugur edinýän strategik taýdan möhüm pudaklarda hyzmatdaşlygyň giňeldilmegi sebitiň bäş ýurdunyň hemmesiniň abadançylygynyň maksatlaryna doly kybap gelýär.

Foruma gatnaşyjylar durnukly we sazlaşykly ykdysady ösüşi gazanmaga, Merkezi Aziýa döwletleriniň ykdysadyýetlerini berkitmegiň hem-de hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny ösdürmegiň, sebitiň ýurtlarynyň goşulyşmagynyň hem-de özara bähbitli hyzmatdaşlygyny giňeltmegiň bähbidine sebitiň döwletleriniň kuwwatyny netijeli peýdalanmaga gönükdirilen maslahatlaryň birnäçesini işläp taýýarladylar. Olar Jemleýji resminamada öz beýanyny tapdy.

Foruma gatnaşyjylar çäräniň yzygiderli geçirilmegi barada pikirlerini aýdyp, şol maslahatlaryň döwletara işewür hyzmatdaşlygy has-da giňeltmäge, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň integrasion işlerini we ykdysady kuwwatyny yzygiderli ösdürmäge, däbe öwrülen gatnaşyklary hil taýdan täze derejä çykarmaga ýardam etjekdigine ynam bildirdiler. Şonuň üçin bularyň hemmesiniň daşary ýurtlaryň işewürlik we syýasy toparlarynda, şeýle hem döwrebap multimedia we interaktiw tehnologiýalara eýe bolmagy netijesinde köp sanly okyjylary bolan habar beriş serişdelerinde uly gyzyklanma döretmegi kanunalaýyk ýagdaýdyr.

Türkmenistanyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, döwlet we hususy kärhanalarynyň hem-de olaryň geljekki hyzmatdaşlarynyň arasynda ikitaraplaýyn duşuşyklaryň geçirilip, olaryň barşynda özara gatnaşyklaryň geljegi uly bolan ugurlaryň we anyk taslamalaryň ara alnyp maslahatlaşylandygyny hem bellemek gerek.

Ýurdumyzyň işewür toparlarynyň wekilleri Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Özbegistanyň we Täjigistanyň kompaniýalary bilen umumy bahasy ABŞ-nyň 131,5 million dollaryna barabar bolan, eksport we import ugurly hem-de hyzmatdaşlyk şertnamalarynyň 74-sini baglaşdylar. Olar oba hojalyk we azyk önümlerini, plastik turbalary, dürli görnüşdäki polimer önümlerini ibermek, ulag hyzmatlaryny ýerine ýetirmek bilen bagly işleri öz içine aldy.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň çäklerinde möhüm pudagara resminamalaryň 11-sine gol çekildi. Olar taraplaryň birnäçe ugurlarda, şol sanda ulag, halkara konteýner we multimodal ýük daşamalary, senagat, nebitgaz we elektroenergetika ulgamlarynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmek pikirini tassyklady.

Şeýlelikde, Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna beslenen, “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda geçirilen forum uzak möhletleýin geljegi hem-de anyk netijeleri gazanmagy nazarlaýan döwletara hyzmatdaşlygyň täze görnüşiniň esasyny goýdy.

(TDH).

Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherindäki nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda ýokary hilli nebit we nebit-himiýa önümleri taýýarlanylýar. Olar içerki we daşarky bazarlaryň geçginli harytlarydyr.

Ýeri gelende aýtsak, zawodlar toplumy juda gysga döwrüň içinde milli ykdysadyýetimiziň ýangyç-energetika toplumynyň kerwenbaşysyna öwrüldi. Tutuş ýurtda öndürilýän senagat önümleriniň saldamly bölegi ägirt uly mümkinçiliklere we baý önümçilik tejribelerine eýe bolan şu kärhana degişlidir. Bu toplum, dürli kysymly awtomobil benzinlerini, awiasiýa we tehniki kerosinlerini, dizel ýangyjyny, mazudy, çalgy ýaglaryny, polipropileni, peç ýangyjyny, koksy, suwuklandyrylan gazy, gurluşyk, ýol bitumlaryny, nebit we nebit-himiýa önümlerini öndürýär. Köp islegli, ýokary hilli önümleriň öndürilişi bu ýerde ýylsaýyn artýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň geçen ýedi aýynda topluma gelip gowşan 2 million 693,5 müň tonnadan gowrak nebitiň 2 million 672 müň tonnadan gowragy gaýtadan işlenildi. Bu görkezijiler zawodlar toplumynda netijeli işleriň bitirilýändiginden habar berýär. Ýurdumyzyň ýangyç-energetika ulgamynyň bu öňdebaryjy kärhanasynyň önümçilik düzümleriniň yzygiderli täzelenişi başdan geçirýändigi aýratyn nygtalmaga mynasypdyr. Hut şu ýagdaýyň özem önümleriň görnüşleri, hili babatda dünýä nusgalyk işleri bitirmäge, taýýar önümleri içerki we daşarky bazarlara bökdençsiz ýetirmäge giň mümkinçilikleri açýar. Bu ugurda gazanylýan oňyn netijelerde toplumyň Hazar deňziniň ýakasyndaky «Kenar» toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanasynyň hünärmenleriniň çekýän tutanýerli zähmeti öwgä mynasyp. Baýry kärhanada bir asyrdan-da köp wagt bäri taýýar nebit önümlerini kabul etmek, saklamak, içerki hem-de daşarky bazarlaryň sarp edijilerine ugratmak işleri üstünlikli amala aşyrylýar. Diňe bir şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda «Kenar» kärhanasyndan müşderilere ugradylan nebit önümleriniň umumy möçberi 42 million 492 müň tonnadan hem geçdi. Şonuň 1 million 204 müň tonna golaýy dünýä bazarlaryna ugradylypdyr. Içerki bazarlarda ýerleşdirilen taýýar harytlyk önümleriň möçberi 2,5 million tonna golaýlaýar.

Bu ýerde öňden bar bolan iki sany nebit önümleri guýulýan gämi duralgasynyň işläp ýörenine hem ýarym asyrdan-da köp wagt geçipdir. Ýurt Garaşsyzlygymyzyň ýyllary içinde ol duralgalarda abatlaýyş, täzeden enjamlaşdyryş işleri yzygiderli geçirilipdir. Häzirki wagtda bu ýerde ýük göterijiligi bäş müň tonna barabar bolan tankerler bökdençsiz kabul edilýär. Ýakyn wagtlarda bu ýerde täze, häzirki zamanyň talaplaryna laýyk gelýän duralgany gurmak hem göz öňünde tutulýar. Üç ýyl mundan öň bu kärhananyň düzüminde nebit önümlerine niýetlenen, awtomatlaşdyrylan demir ýol estakadasynyň gurlup, işe girizilmegi zawodlar toplumyndaky täzelenişiň mynasyp dowam etdirilýändigini açykdan aýdyň subut edýär. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde zawodlar toplumynda yzygiderli gurlup, önümçilige tabşyrylýan her bir täze desga ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmakda möhüm ädim bolýar. Goýberiş-sazlaýyş işleri ýokary derejede awtomatlaşdyrylan bu häzirki zaman desgasynyň ýyllyk kuwwaty 3 million 850 müň tonna dury nebit önümlerini sarp edijilere öz wagtynda, bökdençsiz ýükläp ugratmaga niýetlenilendir.

Kuwwatlylygy we ählitaraplaýyn netijeliligi bilen tapawutlanýan demir ýol estakadasynda nebit önümleri demir ýol çeleklerine görnüşleri boýunça bellenilen mukdarda guýulýar we olaryň her biriniň agramy elektron terezi arkaly ölçenilip, degişli resminamalar sarp edijileriň salgylary boýunça awtomatlaşdyrylan usulda resmileşdirilýär. Bu ýerde çeleklere önüm guýlanda emele gelýän buglary ýygnamagyň hasabyna her ýylda 300 tonnadan gowrak benzin ýitgisiniň, şonuň bilen birlikde-de daşky gurşawyň hapalanmagynyň öňüni almaga doly mümkinçilik bar.

— «Kenar» toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanamyzda bitirilýän işler biziň ýurdumyzdan daşarda hem uly ähmiýete eýedir. Çünki kärhanamyz ýükleriň üstaşyr geçirilmegini hem üstünlikli alyp barýar. Bize daşary ýurtlardan deňiz arkaly gelýän nebit önümleri demir ýol çeleklerine guýlup, niýetlenen ýurtlara üstaşyr iberilýär. Biziň işimizde sähel haýal-ýagallyga ýol berilmeýär. Hünärmenlerimiz öz işine juda jogapkärli çemeleşýärler. Kärhanamyzda häzirki wagtda taýýar nebit önümleriniň gämilere ýüklenýän iki sany nokady hereket edýär. Ýakyn geljekde şeýle möhüm nokatlaryň ýene birini gurmak göz öňünde tutulýar. Munuň özi kärhanamyzyň işleriniň has-da ilerlemegine täsirini ýetirer. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda gazanýan netijelerimiz bolsa Gahryman Arkadagymyzyň biz barada edýän taýsyz tagallalaryna mynasyp jogabymyzdyr — diýip, «Kenar» toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanasynyň nebit önümlerini göndermek boýunça bölüminiň başlygy Annamyrat Orazow buýsanç bilen aýdýar.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Awazadaky taryhy wakalardan soňky oýlanmalar

Bu söhbediň näme hakyndadygyny okyjylar eýýäm sözbaşydan aňan bolsalar gerek. Hawa, gürrüň biziň sebitimiz — Merkezi Aziýa sebiti barada. Bu dogrusynda buýsanç bilen aýtmaga näçe diýseň esas bar. Eýýäm geçilen ýollar, şu günki hallar, ak ertirlere uzaýan pikir-hyýallar muny görkezip dur.

Golaýda Hazaryň türkmen kenaryny baýramçylyk lybasyna beslän şanly wakalar bilen baglanyşykly hem näçe aýtsaň aýdybermeli. Biziň hemmämiziň bilşimiz ýaly, bu ýerde dünýä owazy ýeten möhüm wakalaryň birbada altysy bolup geçdi. Sebitde abadançylygyň mundan beýläk hem berkemegine, söwda-ykdysady, ruhy-medeni ösüşleriň gazanylmagyna, ýürekdeşlik hem dost-doganlyk gatnaşyklarynyň asyrlara uzamagyna hyzmat etjek şol uly wakalaryň ýaňy, taryhy döwrümiziň şanyna çalynýan ajaýyp mukam ýaly bolup, henizem gulaklarymyzda ýaňlanyp durandyr.

Elbetde, şeýle! Bu ýerde asla ulaltma ýok. Hatda şahyrana sözleriň özi hem şol wakalaryň süňňünden syzylyp, dilimize gelýär. Biz şeýle sözleri bir ýerlerden gözlämzok! Sebitiň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyndan başlap, ähli çäreler ýene bir gezek biziň ýurtlarymyzyň her biriniň ýüzüni görkezdi. Ýüzüni görkezdi hem sebit üçin, dünýä üçin juda ähmiýetli işler bilen baglanyşykly parasatly sözüni diňletdi. Şoňa laýyklykda aýtsak, hakykatda, adalatly, mert, ynsanperwerlikli işleriň ählisinde adamzadyň pikir-garaýyşlarynyň bir bolmalydygy ýaly, şu gezekki wakalar Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halklarynyň pikir-hyýallarynyň birdigini görkezdi. Agzybirlik, doganlyk, halklaryň bolelin, bagtly durmuşy ugrundaky tagallalar ýene bir gezek ýeňiş gazandy! Köňüller — bir, maksatlar — bir.

Ata-babalarymyzyň ýaşan, guran, döwran süren, durmuşy gülleden topragynda mydama şeýle bolupdyr. Pikir-hyýallar, maksatlar, menziller, işler, aladalar hem tagallalar bir bolupdyr. Şeýle bolanda, bu topraklarda ýaşan ynsanlar, il-halkyň başynda duran hanlar-soltanlar döwletliligiň hem mertebäniň belent derejesine eýe bolupdyr. Gülläp ösen medeniýet, rahatlyk hem eşret diňe şu ýol bilen gazanylypdyr. Bu halklaryň uzak geçmişlerden gaýdýan şöhratly taryhynyň, şol taryhyň dowamynda adamzat ösüşlerine tizlik beren ylmynyň, edebiýatynyň, sungatynyň, ýaşaýyş medeniýetiniň biri-birine juda ýakynlygy, hatda bölünmezligi şunuň bilen baglanyşyklydyr.

Geçmişiň iň gowy sapaklaryny kabul edip almak bilen, olary döwrüň parasadynyň Gün deňine galmagy üçin peýdalanmagyň nähili zerur netijeleri berýändigini şu bäş döwletiň özara gatnaşygynyň, hyzmatdaşlygynyň mysalynda görmek bolar. Bular abadançylygyň hem ösüşiň ýagty ýolundan barýarlar diýip hem arkaýyn aýdyp bileris. Ine, şonuň bilenem biziň sebitimiz dünýäniň abadan, nurana sebiti derejesine eýe bolýar. Munuň şeýle bolmagynda Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk syýasatynyň, sebitde we dünýäde parahatçylygy üpjün etmek ugrundaky başlangyçlarynyň, tagallalarynyň belli bir bahasynyň ýokdugy düşnüklidir. Hut hormatly Prezidentimiziň öňe süren teklibi bilen, BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» atly Kararnama kabul edildi. Ýurdumyzda bu ýylyň şygarynyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilmegi hem Gahryman Arkadagymyzyň abadançylyk baradaky başlangyçlary, taryhy tagallalary bilen baglanyşyklydyr. Türkmenistan tarapyndan öňe sürülýän we dünýä bileleşigi tarapyndan biragyzdan goldanylýan şeýle başlangyçlar, tagallalar diňe öz halkymyz üçin däl, dünýä halklary üçin örän bähbitlidir. Şu ýerden hem biziň Gahryman Arkadagymyzyň parasatly syýasatçy, adamzadyň bagty ugrunda ýadawsyz göreşiji hökmündäki işleriniň milli çäklerden çykyp, bütinadamzat gymmatlygyna öwrülýändigine düşünmek mümkindir.

Hormatly Prezidentimiziň garaýyşlaryna esaslanyp aýtsak, aslynda, bu biziň müňlerçe ýyllyk taryhy tejribämiz, ata-baba ýol-ýörelgämiz bilen baglanyşyklydyr. Oguz hanyň nesillerine agzybirlik hakynda aýdanlaryny hemmeler bilýändirler. Şonuň ýaly hem, Oguz han: «Gylyjyňyzdan gan dammazdan owal, diliňizden parasat aksyn!» diýipdir. Mälik şa: «Parahatçylyk bilen gazanylýan ýeňşiň ýanynda ok-ýaragyň güýji hiç zatdyr» diýipdir. Gahryman Arkadagymyzyň mukaddes Garaşsyzlygymyzyň we hemişelik Bitaraplygymyzyň biziň döwletliligimiziň goşa ganatydygy hakynda aýdanyny ýatlalyň! Şundan hemişelik Bitaraplygymyzyň ýurdumyzda we dünýäde parahatçylyk dörediji güýçdügine, diňe parahatçylyk arkaly doly derejeli ösüşi, öňegidişligi gazanyp bolýandygyna düşünensiňiz. Hormatly Prezidentimiziň: «Biziň ähli ösüşlerimiziň, belent maksatlarymyza ýetmegimiziň esasynda abadançylyk baradaky üýtgewsiz taglymatymyz durandyr» diýen sözi muny has hem aýdyň edýär. Görnüşi ýaly, Garaşsyzlyk — munuň özi gazanylan iň beýik, iň mukaddes ýeňiş bolsa, parahatçylyk hem ösüş ugrundaky uly işler şol ýeňşi gorap saklamagyň, berkitmegiň iň ygtybarly ýoludyr.

Geliň, ýene Awazada bolup geçen wakalara dolanalyň! Bu ýerde birbada geçirilen alty sany halkara derejeli çäräniň her biri hakynda we biri-birini makullan, biri-biriniň üstüni dolduran ähmiýeti hakynda juda-juda köp zat aýtmak mümkin. Dünýäniň habar beriş serişdelerinde bu barada henizem aýdylýar we ýene aýdylar. Ýakyn we uzak ýyllar üçin ähmiýetlidigine görä, ol möhüm wakalara gaýta-gaýta dolanylyp gelner. Gatnaşygy, hyzmatdaşlygy, ynanyşmagy, dost-doganlygy ösdürmegiň ähli ugurlaryna täze güýç beren wakalaryň her pursady gymmatly boldy.

Hormatly Prezidentimiz Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynda: «Biziň bilelikde çözüp bilmejek meselämiz ýokdur» diýdi. Sebitiň ýurtlarynyň dürli ugurdan örän uly mümkinçiliklere eýedigini nygtady. Şol mümkinçiliklerden akylly-başly peýdalanylmagy biziň ýurtlarymyzyň her biriniň abadançylyk, rowaçlyk, ösüş baradaky bähbitlerine laýyk gelýär. Şonuň bilen birlikde, sebitiň diňe yklymda däl, dünýäde ornuny gürrüňsiz artdyrar.

Biziň bilelikde çözüp bilmejek meselämiz ýokdur! Bu dünýä döwletleri babatda aýdylanda-da örän dogrudyr diýesimiz gelýär. Munuň özi Türkmen Lideriniň dünýäni agzybirlige hem abadançylyga çagyrýan syýasatynyň ýaňy bolup eşidilýär. Şonuň üçinem, bu sözi ýene bir gezek ýürekden gaýtalasyň gelýär: adamzadyň bilelikde çözüp bilmejek meselesi ýokdur!

Akmyrat HOJANYÝAZ.

«Türkmenistan».

Halkara giňişlikde başlangyçlary işjeň öňe sürýän Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda ykdysady kuwwatyny barha pugtalandyrýar, halkymyzyň durmuş şertlerini has-da gowulandyrýar, sebit we dünýä derejesinde ygtybarly, jogapkärli hyzmatdaş hökmündäki abraýyny gün-günden belende galdyrýar. Geçen hepdäniň wakalary milli Liderimiziň başlangyjy bilen amala aşyrylýan «Açyk gapylar» syýasatynyň hem-de köptaraply durmuş ugurly maksatnamalaryň üstünlikli amala aşyrylýandygyny ýene-de bir gezek aýdyň görkezdi.

2-nji awgustda BMG-niň Nýu-Ýork şäherinde ýerleşýän ştab-kwartirasyndan şatlykly habar gelip gowuşdy. Şu ýylyň 29-njy iýulynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 96-njy plenar mejlisinde milli Liderimiziň başlangyjy bilen öňe sürlen “Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz hem ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek” atly Kararnama guramanyň ähli agza ýurtlary tarapyndan biragyzdan kabul edildi. 48 döwlet Kararnamanyň döredijileri bolup çykyş etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hoş habary kanagatlanma bilen kabul edip, watandaşlarymyzy bu waka bilen gutlady hem-de parahatçylygyň we ynanyşmagyň ýylynda Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan bu halkara resminamanyň kabul edilmeginiň aýratyn ähmiýete eýedigini belledi, çünki munuň özi ýurdumyzyň Bitaraplyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasatynyň ýokary netijeliliginiň nobatdaky subutnamasydyr.

Bu Kararnamanyň esasy wezipesi dünýä ykdysadyýetinde, hususan-da, ulag ulgamynda häzirki döwürde ýüze çykan töwekgelçilikleri peseltmek boýunça halkara jemgyýetçiligiň tagallalaryny güýçlendirmekden hem-de bu babatda degişli hukuk binýadyny kemala getirmekden ybaratdyr.

Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, Türkmenistan Milletler Bileleşigi bilen uzak möhletleýin geljege niýetlenen netijeli, doly görnüşli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmäge taýýardyr. Sebit hem-de ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleriniň özara ylalaşylan çözgüdini işläp düzmekde işjeň orny eýeleýän döwletimiz köpugurly hyzmatdaşlyga, şol sanda ulag ulgamyndaky gatnaşyklara çemeleşmeleri giňeltmek ugrunda çykyş edýär we döredijilik başlangyçlaryny tutuş adamzadyň bähbidine gönükdirmäge çalyşýar.

2-nji awgustda milli Liderimiz sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Ahal, Balkan, Daşoguz, Lebap, Mary welaýatlarynyň hem-de olaryň etraplarynyň häkimleri pagta ýygymyna, güýzlük bugdaýyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ekişine görülýän taýýarlyk barada hasabat berdiler.

Ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalarda alnyp barylýan gurluşyk işleriniň depgini hem-de medeni-köpçülikleýin baýramçylyk çäreleriniň guramaçylyk meseleleri barada habar berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow kärendeçileri oba hojalyk tehnikalary, suw, ýokary hilli tohum we beýleki serişdeler bilen üpjün etmegiň hem-de ähli degişli düzümleriň sazlaşykly işlemegini gazanmagyň möwsümleýin oba hojalyk işlerinde esasy wezipe bolup durýandygyny belledi. Pudaga innowasion usullary ornaşdyrmagyň hem-de önüm öndürijileri höweslendirmegiň wajypdygyna üns çekildi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň welaýatlaryny durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge, adamlaryň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen özgertmeleriň ähmiýeti barada aýdyp, dürli maksatly desgalarda we ilkinji nobatda, beýik Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli ulanylmaga berilmegi göz öňünde tutulýan desgalarda gurluşyk işleriniň barşyny berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

3-nji awgustda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Mejlisde harby we hukuk goraýjy edaralarda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň jemlerine, bu düzümleriň öňünde durýan wajyp wezipelere garaldy. Şeýle hem harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak, onuň düzümlerine sanly ulgamy ornaşdyrmak meseleleri we beýleki wezipeleri ýerine ýetirmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

4-nji awgustda paýtagtymyzda Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow bilen ýurdumyza döwlet saparyna gelen Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň arasynda geçirilen ýokary derejedäki duşuşyk geçen hepdäniň möhüm wakalarynyň biri boldy.

Gepleşikleriň dowamynda iki ýurduň özara bähbitlerine hem-de tutuş sebitiň durnukly ösüş maksatlaryna kybap gelýän syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklary giňeltmek üçin geljegi uly mümkinçilikleriň bardygy nygtaldy.

Döwlet Baştutanymyz gatnaşyklary has-da pugtalandyrmak üçin sebit görnüşindäki gurama hökmünde şu ýyl Türkmenistanyň başlyklyk edýän Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy (YHG) barada aýdyp, Täjigistanyň meýilleşdirilen çärelere, şol sanda şu ýylyň noýabr aýynda Aşgabatda geçirilmegi göz öňünde tutulýan YHG-niň 15-nji nobatdaky sammitine işjeň gatnaşjakdygyna ynam bildirdi. Şeýle hem milli Liderimiz Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşyklarynyň netijelidigine aýratyn ünsi çekip, syýasy gepleşikleriň şeýle görnüşiniň bäş döwletiň köptaraplaýyn hyzmatdaşlygynda täze tapgyry alamatlandyrýandygyny nygtady. Bu hemme ulgamlarda hyzmatdaşlygy durnukly ösdürmek üçin zerur şertleri üpjün etmäge gönükdirilendir.

Gepleşiklerde Owganystan Yslam Respublikasyndaky ýagdaýa aýratyn üns berildi. Daşary döwletleriň harby bölümleriniň goňşy ýurtdan çykarylmagy bilen baglylykda, abraýly halkara guramalaryň, ilkinji nobatda bolsa, Birleşen Milletler Guramasynyň gatnaşmagynda netijeli syýasy-diplomatik gurallary döretmek baradaky mesele aýratyn möhümdir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow howanyň üýtgemeginiň ýaramaz täsirlerine garşy hereket etmek, Merkezi Aziýa sebitiniň suw serişdelerini aýawly we oýlanyşykly peýdalanmak, Aral meselesini çözmek boýunça utgaşykly işleri has-da işjeňleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiziň türkmen we täjik kompaniýalarynyň iki ýurduň çäklerinde amala aşyrylýan bilelikdäki maýa goýum taslamalaryna gatnaşmagyna döwlet tarapyndan goldaw bermek, iki dostlukly ýurduň Söwda-senagat edaralarynyň arasynda hyzmatdaşlyk boýunça Işewürler geňeşini döretmek barada beýan eden birnäçe anyk başlangyçlaryny bellemek wajypdyr.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, biziň ýurtlarymyzyň tagallalary baş maksada ýetilmegine gönükdirilip bilner we şoňa gönükdirilmelidir, şol maksat bolsa, Aziýanyň, Ýewropanyň, Ýakyn Gündogaryň ulag ulgamlarynyň birleşdirilmegini üpjün edip biljek kuwwatly hem-de döwrebap düzümi kemala getirmekden ybaratdyr.

Şunuň bilen baglylykda, ýollary has doly peýdalanmak üçin Türkmenistanyň çäklerini ulanmak arkaly Täjigistana hem-de Täjigistandan ýükleri ýerüsti ugratmak boýunça ýeňillikleri girizmek baradaky meseläni jogapkär edaralara öwrenmegi tabşyrmagyň maksada laýykdygy bellenildi. Mundan başga-da, täjirçilik bähbitlerini nazarda tutup, iki döwletiň arasynda göni ýa-da üstaşyr howa gatnawlaryny ýola goýmak boýunça gepleşiklere täzeden başlamagyň mümkinçiliklerine hem garamak teklip edildi.

Duşuşygyň dowamynda Täjigistanyň Prezidenti hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy bu guramanyň Başlygynyň hormatly myhmany hökmünde Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Liderleri bilen bilelikde bu abraýly guramanyň döredilmeginiň 20 ýyllygyna bagyşlanyp, 16-17-nji sentýabrda Duşenbede geçiriljek sammite gatnaşmaga çagyrdy.

Gepleşikler tamamlanandan soň, dürli ulgamlarda türkmen-täjik gatnaşyklarynyň meselelerini öz içine alýan hem-de döwletara gatnaşyklarynyň şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň üstüni ýetiren ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy boldy.

5-nji awgustda milli Liderimiz hem-de Täjigistanyň Prezidenti Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gatnaşmak üçin Balkan welaýatyna ugradylar. Uçarda iki dostlukly döwletiň Prezidentleriniň özara söhbetdeşligi dowam etdi. Söhbetdeşligiň barşynda täze taryhy eýýamda iki döwletiň durmuş-ykdysady ösüşini nazara alyp, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Gazanylan ylalaşyklary amala aşyrmagyň ugurlary kesgitlenildi.

Şol gün Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Rejep Taýyp Ärdoganyň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy. Söhbetdeşligiň dowamynda özara gyzyklanma bildirilýän halkara we sebit syýasatynyň möhüm meseleleri boýunça pikir alşyldy.

Türkiýäniň käbir sebitlerinde giň möçberli tokaý ýangynlary bilen baglylykda, emele gelen çylşyrymly ýagdaý sebäpli, dostlukly döwletiň Baştutany şu ýylyň awgust aýynda meýilleşdirilen üçtaraplaýyn sammitiň möhletini yza süýşürmegi teklip etdi.

Döwlet Baştutanymyz türk Lideriniň teklibini düşünmek bilen kabul edip, pajygaly ýagdaý zerarly çuňňur gynanjyny, halkymyzyň, ýurdumyzyň Hökümetiniň adyndan we hut öz adyndan medet beriji sözlerini beýan etdi.

6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen halkara ähmiýetli çäreler geçen hepdäniň möhüm wakalary boldy. Şolaryň hatarynda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy, sebitiň ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy, ykdysady forum, milli önümleriň halkara sergisi, milli tagamlaryň halkara festiwaly hem-de sebitiň sungat ussatlarynyň bilelikdäki baýramçylyk konserti bar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde geçirilen ýokary derejeli foruma Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew, BMG-niň Baş sekretarynyň Merkezi Aziýa boýunça ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy Natalýa German gatnaşdylar.

Milli Liderimiz sammit başlamazdan ozal, mejlise gatnaşyjylar bilen ikitaraplaýyn duşuşyklary geçirdi. Şolaryň barşynda üçünji konsultatiw duşuşyk boýunça pikir alşyldy, Merkezi Aziýanyň halklarynyň rowaçlygyny we abadançylygyny üpjün etmäge gönükdirilen täze bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmek üçin tagallalary birleşdirmegiň wajypdygyna üns çekildi.

Döwlet Baştutanymyz foruma gatnaşyjylaryň öňünde 2018-nji ýylyň mart aýynda Nur-Sultan şäherinde, 2019-njy ýylyň noýabrynda bolsa Daşkentde geçirilen konsultatiw duşuşyklaryň netijeleriniň sebitiň döwletleriniň sazlaşykly hem-de netijeli işleriniň oňyn mysaly bolandygyny we olaryň netijeleriniň häzir Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda syýasy-diplomatik gatnaşyklary işjeňleşdirmekde öz beýanyny tapýandygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu barada aýdyp, birnäçe ähmiýetli başlangyçlar bilen çykyş etdi. Hususan-da, bäş ýurduň Hökümetlerine ozal geçirilen duşuşyklaryň netijeleri boýunça kabul edilen resminamalaryň mazmunyna düýpli seljerme geçirmegi hem-de orta möhletli döwre niýetlenen “Ýol kartasyny” işläp taýýarlamagy tabşyrmagy teklip etdi.

Milli Liderimiz Merkezi Aziýa döwletleriniň ykdysadyýetiniň esasy düzüm böleginiň energetika bolup durýandygyny belläp, Türkmenistanyň Merkezi Aziýa ýurtlaryna ýa-da olaryň çäklerinden daşary ýurt bazarlaryna özara bähbitli şertlerde tebigy gazyň iberilişiniň möçberini ep-esli artdyrmaga taýýardygyny tassyklady.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Merkezi Aziýa — Hazar — Gara deňiz sebiti ugry boýunça Gündogar Ýewropa çykalgasy boljak hem-de Merkezi Aziýa — Ýakyn Gündogar ugry boýunça täze ulag-kommunikasiýa ýollaryny kemala getirmegiň mümkinçiliklerini öwrenmek boýunça Hökümet derejesinde bäştaraplaýyn iş toparyny döretmek barada teklibi beýan etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Merkezi Aziýada ykdysady we telekeçilik işjeňligine ýardam bermek boýunça Işewürlik geňeşini hem-de Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Eýran, Owganystan, Pakistan, Hindistan, Orta Gündogaryň we Günorta Aziýanyň gyzyklanma bildirýän beýleki döwletleri bilen ykdysady gatnaşyklar hem-de düzümleýin taslamalar boýunça hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň maksatlaýyn ýollaryny döretmek barada başlangyjy öňe sürdi.

Ýokary derejedäki soňky bäştaraplaýyn duşuşykdan bäri geçen döwür sebit howpsuzlygy babatda ýeňil bolmady. Goňşy Owganystandaky ýagdaýlar durnukly däl. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň serhetlerinden uzakda bolmadyk ýerde ýerleşen birnäçe beýleki sebitlerde dawaly ýagdaýlar bar. Şeýle şertlerde bizden aýratyn jogapkärçilik hem-de oýlanyşyklylyk talap edilýär diýip, milli Liderimiz nygtady.

Döwlet Baştutanymyz ylmy diplomatiýanyň ugry boýunça sebitiň ýurtlarynyň lukmançylyk birleşikleriniň arasyndaky gatnaşyklary işjeňleşdirmegi teklip etdi hem-de Epidemiologiýa, wirusologiýa we bakteriologiýa boýunça Merkezi Aziýanyň sebit merkezini döretmegiň maksada laýykdygyny we Merkezi Aziýada ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça tagallalaryň utgaşdyrylmalydygyny nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hemme meseleleri birek-birek bilen habarlaşyp, özara bähbitleri nazara almagyň esasynda, hoşniýetli goňşuçylygyň hem-de hormat goýmagyň köpasyrlyk tejribesine daýanyp, öz ýörelgelerimizi açyk we ynanyşmak bilen beýan edip çözmegiň wajypdygyny belledi.

Öz gezeginde, sebitiň döwlet Baştutanlary Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky ykdysady gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna ýokary baha berip, halkara hem-de sebit derejesindäki meselelere we olary çözmekde çemeleşmelere garaýyşlaryny beýan etdiler hem-de ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda sebitleýin birleşmegi ösdürmegiň ýollaryny kesgitlediler.

BMG-niň Baş sekretarynyň ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy Natalýa German Merkezi Aziýa ýurtlarynyň soňky 30 ýylda döwlet işini pugtalandyrmakda, ykdysady ösüşde, ilatyň durmuş derejesini ýokarlandyrmakda ýeten belent sepgitlerini belläp, Birleşen Milletler Guramasynyň we BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň bu forumyň netijeleri boýunça kabul ediljek çözgütleri hem-de sebiti ösdürmegiň strategik ugurlaryny hemmetaraplaýyn goldamaga taýýardygyny tassyklady.

Duşuşygyň jemleri boýunça Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň Bilelikdäki Beýannamasy kabul edildi.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda dostlugy, hoşniýetli goňşuçylygy, özara düşünişmegi we hyzmatdaşlygy ösdürmekde, sebitde parahatçylygy hem-de howpsuzlygy pugtalandyrmakda, halkara bileleşikde Merkezi Aziýanyň döwletleriniň bilelikdäki bähbitlerini we başlangyçlaryny ilerletmekde bitiren ajaýyp hyzmatlary üçin gatnaşyjylaryň biragyzdan gelen çözgüdine laýyklykda, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň Hormat nyşany bilen sylaglanyldy. Bu dabara «Awaza» kongresler merkeziniň uly mejlisler zalynda geçirildi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowyň hem-de BMG-niň Baş sekretarynyň Merkezi Aziýa boýunça ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy Natalýa Germanyň gatnaşmagynda metbugat maslahaty geçirildi. Onda sebitiň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň jemleri beýan edildi.

«Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda sebitiň bäş ýurdunyň wekilleriniň, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň hem-de BMG-niň Ösüş Maksatnamasynyň Ýewropa we GDA ýurtlary boýunça sebit edarasynyň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda Merkezi Aziýanyň zenanlarynyň dialogy geçirildi.

Duşuşyga gatnaşyjylar dünýä we sebit derejesindäki dürli çäreleriň hem-de Merkezi Aziýa toparynyň zenanlar birleşikleriniň syýasy, şeýle-de durmuş ugurlarynda zenanlaryň ornuny pugtalandyrmakda, sebitde parahatçylygy, durnuklylygy hem-de ösüşi üpjün etmek bilen bagly möhüm meseleler boýunça çözgütleri kabul etmäge täsirini ýetirmegiň mümkinçiliklerini giňeltmekde gazanan tejribeleri bilen tanyşdylar.

Forumyň netijeleri boýunça Jarnama kabul edildi. Jarnama zenanlaryň döwletiň syýasy hem-de durmuş-ykdysady işine gatnaşmagyny giňeltmek üçin milli we sebit derejesinde amala aşyrylmagy zerur bolan çäreleri babatda maslahatlary öz içine aldy.

Söwda-ykdysady, maýa goýum mümkinçilikleri, energetika we himiýa pudaklarynda, ulag-logistika ulgamynda hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlary Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň meseleleriniň esasyny düzdi.

Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gabatlanyp geçirilen bu çärä Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Özbegistanyň we Türkmenistanyň Hökümetleriniň agzalary, ministrlikleriniň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, maliýe guramalarynyň, hususy işewürligiň, beýleki degişli düzümleriň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar.

Pikir alyşmalaryň netijeleri hem-de işlenip düzülen maslahatlar forumyň Jemleýji resminamasynda beýan edildi.

Şeýle hem Türkmenistanyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, döwlet hem-de hususy kärhanalarynyň ýolbaşçylarynyň we olaryň geljekki hyzmatdaşlarynyň arasynda ikitaraplaýyn duşuşyklaryň geçirilendigini bellemek gerek. Şolaryň barşynda özara gatnaşyklaryň geljegi uly ugurlary hem-de anyk taslamalar ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ýurdumyzyň işewür toparlarynyň wekilleri Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Özbegistanyň we Täjigistanyň kompaniýalary bilen umumy bahasy ABŞ-nyň 131,5 million dollaryna barabar eksport we import ugurly hem-de hyzmatdaşlyk şertnamalarynyň 74-sini baglaşdylar. Olar oba hojalyk we azyk önümlerini, plastik turbalary, dürli görnüşdäki polimer önümlerini ibermek, ulag hyzmatlaryny ýerine ýetirmek we beýleki işleri öz içine alýar.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň çäklerinde möhüm pudagara resminamalaryň 11-sine gol çekildi. Şolar aýry-aýry taraplaryň birnäçe ugurlarda, şol sanda ulag, halkara konteýner hem-de multimodal ýük daşamalary, senagat, nebitgaz we elektroenergetika ulgamlarynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge gyzyklanmalaryny tassyklady.

Awazada Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-özbek toparynyň nobatdaky mejlisi geçirildi, onuň barşynda bilelikdäki giň gerimli düzümleýin taslamalary durmuşa geçirmegiň, şol sanda täze üstaşyr ulag geçelgelerini gurmagyň möhümdigi nygtaldy.

Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we ynsanperwer hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-gyrgyz toparynyň mejlisinde üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek boýunça hyzmatdaşlyk, söwda-ykdysady, energetika ulgamlary, oba hojalyk, aragatnaşyk, saglygy goraýyş, bilim, ylym, sport hem-de syýahatçylyk uzak möhletleýin hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlary hökmünde kesgitlenildi.

Şol gün Türkmenistanyň, Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň, Özbegistan Respublikasynyň Prezidentleri Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisine hem-de milli tagamlarynyň halkara festiwalyna baryp gördüler, şeýle hem sebitiň döwletleriniň sungat ussatlarynyň baýramçylyk konsertine tomaşa etdiler.

Türkmenbaşy şäheriniň Halkara deňiz portunda ýurdumyzyň hem-de goňşy döwletleriň ykdysady gazananlarynyň sergisi boldy. Meýdany 2090 inedördül metre deň bolan meýdançada Türkmenistanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň esasy ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, kärhanalarynyň, işewürler düzümleriniň sergi bölümleri ýerleşdirildi.

Diwarlyklarda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli ykdysadyýetleriniň möhüm ugurlaryny ösdürmekde, şol sanda ýangyç-energetika toplumynda, gurluşyk, oba hojalyk, ulag we logistika, awtoulag gurluşygy, dokma hem-de azyk senagaty ulgamlarynda gazanan üstünlikleri görkezildi.

Serginiň çäklerinde birža söwdalary guraldy, şolarda ýurdumyzda öndürilen önümler söwdalaşyga çykaryldy. Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçiren söwdalarynda Beýik Britaniýanyň, Birleşen Arap Emirlikleriniň, Germaniýanyň, Russiýanyň, Türkiýäniň kompaniýalarynyň wekilleri, Gonkongyň, Owganystanyň, Özbegistanyň, Gyrgyzystanyň we beýleki ýurtlaryň işewürleri bäsleşdiler.

Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynda geçirilen söwdalarda ýurdumyzyň nebithimiýa we gurluşyk, ýeňil senagat, haly önümleri ýerlenildi. Geçirilen 113 geleşigiň bahasy ABŞ-nyň 108,9 million dollaryna hem-de 3,6 million manada barabar boldy.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli tagamlarynyň halkara festiwalyna gatnaşyjylar gadymy hem-de häzirki döwrüň usullaryny we sebitiň halklarynyň milli aşhana sungatynyň aýratynlyklaryny nazara almak bilen, özboluşly tagamlary taýýarlamakda ussatlyklaryny görkezdiler.

Türkmenistanyň sergi bölümi festiwalda aýratyn orun eýeledi, onda 300-e golaý tagam, şol sanda “Bereketli türkmen saçagy” kitaby esasynda taýýarlanylan tagamlar hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça deňziň türkmen kenarynda uly üstünlik bilen geçirilen ýokary derejeli çäreler Merkezi Aziýa ýurtlarynyň medeniýet we sungat ussatlarynyň baýramçylyk konserti bilen jemlenildi.

Baý many-mazmunly döredijilik maksatnamasynda halk we häzirki zaman sungatynyň köpdürlüligi hem-de özboluşlylygy, däp-dessurlaryň dowamatlylygy, parahatçylykda we agzybirlikde goňşy bolup ýaşaýan halklaryň dost-doganlyk gatnaşyklarynyň mizemezligi öz beýanyny tapdy.

Milli Liderimiziň döreden “Leýlisaç barada rowaýat” atly aýdymy tomaşaçylar üçin ajaýyp sowgat boldy. Ozodbek Nazarbekowyň “Dokmaçylar” folklor toparynyň ajaýyp tansy bilen sazlaşykda türkmen dilinde ýerine ýetiren bu aýdymy Garaşsyz Watanymyza bagyşlandy.

Jogapkärli döwlet işlerini eziz Diýarymyzyň gülläp ösmegine hem-de halkymyzyň abadançylygyna gönükdirýän döwlet Baştutanymyzyň zehininden dörän “Bagt nury” diýen ýene bir aýdymy tomaşaçylar dowamly el çarpyşmalar bilen garşyladylar.

Parahatçylygyň we ösüşiň bähbidine döredijilik raýdaşlygynyň dabaralanmasy türkmen artistleriniň hem-de olaryň Merkezi Aziýa ýurtlaryndan gelen kärdeşleriniň joşgunly ýerine ýetiren gadymy “Küştdepdi” tansynda öz beýanyny tapdy.

Konsert maksatnamasynyň çäklerinde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň halklarynyň milli tagamlarynyň halkara festiwalyna gatnaşan ussat aşpezleri sylaglamak dabarasy boldy.

Mahlasy, geçen hepdäniň wakalary «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary bilen geçýän ýylda Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ösüşiň hem-de döredijiligiň ýoly bilen okgunly hereketini ynamly dowam edýändigini aýdyň görkezdi, döwlet Baştutanymyzyň alyp barýan täzeçil we oňyn syýasaty halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilendir.

(TDH).

Parahatçylygyň, durnuklylygyň, dünýäde abadançylygyň we ösüşiň bähbidine hyzmatdaşlyk Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Bu ugur häzirki halkara gatnaşyklar üçin aýratyn ähmiýetlidir. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda Hazaryň türkmen kenarynda — «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygy bu gatnaşyklary aýdyň görkezdi.

Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewiň, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparowyň, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň hem-de Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň gatnaşmagynda geçirilen ýokary derejedäki duşuşyk dostluk, köpasyrlyk medeni-ruhy däpler arkaly baglanyşýan ýurtlaryň we halklaryň arasyndaky netijeli gatnaşyklara täze itergi berdi.

Häzirki döwürde taraplaryň üýtgewsiz hoşniýetli erkine hem-de Garaşsyzlyk ýyllary içinde özara gatnaşyklaryň baý tejribesine esaslanýan däpleriň üsti täze mazmun bilen ýetirilýär we olar yzygiderli baýlaşdyrylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sammitdäki çykyşynda bu barada aýratyn nygtady. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, hoşniýetli gatnaşyklaryň, birek-birege hormat goýmagyň taryhy däpleri, biziň halklarymyzyň doganlygy we ruhy-medeni taýdan ýakynlygy kuwwatly binýat bolup hyzmat edýär. Bu bolsa bize geljege ynamly garamaga, dürli ugurlar boýunça hyzmatdaşlygyň giň möçberli, uzak möhletleýin meýilnamalaryny taýýarlamaga mümkinçilik berýär.

Forumyň gün tertibine ýurtlaryň we ähli gyzyklanma bildirýän daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň netijeli gatnaşyklaryny işjeňleşdirmek bilen baglanyşykly meseleleriň toplumy girizildi. Onuň Türkmenistanda geçirilmegi Watanymyzyň dünýä giňişligindäki belent abraýynyň we döwlet Baştutanymyzyň sebit hem-de ählumumy derejede Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge gönükdirilen işjeň başlangyçlarynyň ykrar edilýändiginiň nobatdaky subutnamasydyr.

Tebigy serişdeleriň baý goruna eýe bolan hem-de çäk babatda amatly ýerleşen Merkezi Aziýa geosyýasy, ykdysady, söwda, üstaşyr ulag kuwwaty nukdaýnazaryndan Ýewraziýa yklymy üçin strategik taýdan ähmiýetlidir. Forumda çykyş eden bäş ýurduň Liderleri bu barada nygtadylar. Olar sebit we ählumumy gün tertibiniň wajyp meseleleri boýunça doly düşünişmeleriň bardygyny hem-de garaýyşlaryň ýakyndygyny tassyklap, goňşy döwletleriň tutuş adamzada ägirt uly bähbit getirmäge ukyply kuwwatlyklarynyň işjeň durmuşa geçirilmegini esasy ugur edinýändiklerini bellediler.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Awazada geçirilen sammitde öňe süren netijeli teklipleri sebitiň ýurtlarynyň köpugurly gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de berkidilmegine hem-de dünýä ykdysady gatnaşyklary ulgamyna hemmetaraplaýyn goşulyşmagyna gönükdirilendir. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, ilkinji nobatda, bilelikdäki işiň möhüm ugurlary kesgitlenip, ozal gazanylan ylalaşyklary ýerine ýetirmek üçin orta möhletleýin döwri öz içine alýan “Ýol kartasyny” işläp taýýarlamak zerurdyr.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan dünýäniň iri energetika döwletleriniň biri bolmak bilen, BMG-niň kabul eden “2030-njy ýyla çenli durnukly ösüşiň Gün tertibini” üstünlikli durmuşa geçirmegiň möhüm şerti bolan energetika pudagyndaky halkara hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna möhüm ähmiýet berýär.

Ýewropanyň we Aziýanyň energetika bazarlaryna goşulyşmak ýörelgesini yzygiderli ilerletmek arkaly, ýurdumyz döwletara söwda-ykdysady gatnaşyklary işjeňleşdirmek nukdaýnazaryndan bolşy ýaly, daşky gurşawy goramak, ekologiýa taýdan arassa energiýany peýdalanmak ýaly wajyp meseleleri çözmekde hem möhüm ähmiýetli taslamalary durmuşa geçirýär. Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisi munuň aýdyň miwesidir. Bu taslamada müňýyllyklaryň dowamynda Ýewraziýa yklymynyň halklaryny baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmek başlangyjy öz beýanyny tapdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyçlary ählumumy energetika howpsuzlygynyň täze binýadynyň döredilmegine gönükdirilendir. Olaryň wajypdygyny BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan, sebitiň döwletleriniň biragyzdan goldaw bermeginde, iki gezek kabul edilen degişli Kararnamalar hem tassyklaýar.

Milli Liderimiz sammitdäki çykyşynda bu meselä aýratyn ünsi çekip, energetika ulgamyndaky hyzmatdaşlygyň Merkezi Aziýa döwletleriniň hemmesiniň işjeň we doly görnüşde gatnaşmagy arkaly ýola goýulmalydygyny belledi. Bu sebitiň içinde bolşy ýaly, onuň çäklerden daşarda-da kuwwatly energetika düzüminiň döredilmegine gönükdirilmelidir.

“Türkmenistan öz tebigy gazyny Merkezi Aziýa ýurtlaryna ýa-da olaryň çäginden özara bähbitli şertlerde daşarky bazara iberilýän möçberini has-da artdyrmaga taýýardyr” diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Şunuň bilen birlikde, Türkmenistanyň Lebap we Mary welaýatlaryndaky kuwwatlyklary Merkezi Aziýanyň döwletlerine elektroenergiýanyň iberilişini ep-esli artdyrmaga mümkinçilik berýär.

“Şunuň ýaly taslamalar Merkezi Aziýada köpugurly energetika giňişligini döretmek üçin oňyn şertleri üpjün eder we ýurtlarymyzyň ykdysadyýetiniň ösdürilmegine kuwwatly itergi bermäge ukyplydyr” diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Sammite gatnaşyjylar Türkmenistanyň Prezidentiniň BMG-niň pes uglerod energetikasyny ösdürmek boýunça çäreleriň durmuşa geçirilmegine gönükdirilen Strategiýany işläp taýýarlamalydygy, şeýle hem BMG-niň howandarlygynda energetika ulgamynda möhüm ugurlaryň biri hökmünde wodorody ösdürmek boýunça halkara “Ýol kartasyny” döretmelidigi hakyndaky başlangyjyny biragyzdan goldadylar.

Ulag ulgamynda birnäçe wajyp ylalaşyklar gazanyldy. Bu ylalaşyklar dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk, birek-biregiň bähbitlerine hormat goýmak arkaly ösýän Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda işjeň we netijeli gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň möhüm bölegidir. Bellenilişi ýaly, biziň döwletlerimiziň esasy aýratynlygy olaryň Ýewropa bilen Aziýanyň çatrygynda amatly ýerleşmegidir. Bu bolsa üstaşyr gatnawlar we logistik hyzmatlary ýerine ýetirmek babatda giň mümkinçilikleri açýar.

Ozal hereket edýän yklymüsti ugurlary işjeňleşdirmek we sebitiň üstünden geçýän täze halkara geçelgeleri döretmek, goňşy döwletleriň sazlaşykly durmuş-ykdysady taýdan ösüşiniň möhüm şertlerini üpjün eder hem-de maýa goýum işjeňligini artdyrmaga mümkinçilik berer. Bu bolsa sebit hem-de sebitara söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer we syýahatçylyk ugurlary boýunça gatnaşyklaryň berkidilmegini şertlendirer.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz bu ugurda bilelikdäki iş boýunça toplanan tejribäni nazara almak bilen, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň utgaşykly ulag ulgamyny döretmek boýunça anyk meýilnamalary taýýarlamaga girişmegi teklip etdi. Şunda hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny, ilkinji nobatda bolsa, awtoulagdyr demir ýollarynyň, köprüleriň gurluşygyny hem-de ulag düzümine degişli beýleki desgalaryň bina edilmegi ýaly ugurlary kesgitlemek zerurdyr.

Ýurdumyzyň bu babatda giň möçberli işleri alyp barýandygyny, soňky ýyllarda köp işleriň ýerine ýetirilendigini, sebitiň ulag-kommunikasiýa ulgamynyň wajyp böleginiň döredilendigini bellemek gerek. Deňze çykalgasy bolmadyk döwletleriň hem bardygyny nazara alyp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Hazar deňzindäki port mümkinçiliklerini sebitiň ähli ýurtlarynyň bähbidine gönükdirmäge taýýardygyny tassyklady.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Günorta Ýewropa, şeýle hem Merkezi Aziýa — Ýakyn Gündogar ýurtlaryna çykalgasy bolan Merkezi Aziýa — Hazar — Gara deňiz sebitleri boýunça täze ulag-kommunikasiýa ugurlaryny döretmegiň mümkinçiliklerini öwrenmek boýunça hökümet derejesinde bäştaraplaýyn işçi toparyny döretmek hakyndaky teklibi öňe sürdi.

Bu teklipler konsultatiw duşuşygyň jemleri boýunça Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň Bilelikdäki Beýannamasynda görkezildi. Onda ulag-kommunikasiýa boýunça sebitleýin maslahaty döretmegi, Merkezi Aziýada ulag ulgamyny bilelikde ösdürmek boýunça maksatnamalary we ylalaşyklary ylalaşmagy tizleşdirmegiň zerurdygy nygtalýar.

Sammitiň dowamynda bellenilişi ýaly, özara haryt dolanyşygynyň möçberlerini artdyrmak we ony köpugurly esasda ösdürmek, azyk howpsuzlygyny üpjün etmek, oba hojalygyny, senagat kooperasiýasyny, innowasiýalary we sanly maglumat-kommunikasiýa tehnologiýasyny ösdürmek, esasy ugry bilim we ylym bolan medeni-ynsanperwer gatnaşyklary, telekeçileriň arasyndaky göni işewür hyzmatdaşlygy höweslendirmek häzirki döwrüň möhüm wezipeleri bolup durýar.

Hususan-da, dostlukly ýurtlaryň Liderleri söwda-ykdysady, energetika, ulag-logistika hem-de innowasion ugurlarda özara hyzmatdaşlyk etmek maksadyna gönükdirilen we ulgamlaýyn häsiýeti bermek üçin Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Senagatçylarynyň we telekeçileriniň bäştaraplaýyn geňeşini döretmegiň zerurdygyny bellediler.

Döwrüň howplaryna hem-de wehimlerine garşy durmakda umumy tagallalary utgaşdyrmak hyzmatdaşlygyň wajyp ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow goňşy Owganystandaky ýagdaýlaryň durnukly däldigini, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň serhetlerinden uzakda bolmadyk ýerde ýerleşen birnäçe beýleki sebitlerde dawaly ýagdaýlaryň bardygyny belledi.

“Şeýle şertlerde bizden aýratyn jogapkärçilik hem-de oýlanyşyklylyk talap edilýär. Biz doganlyk döwletler we halklar hökmünde biziň umumy öýümiz bolan Merkezi Aziýanyň berk we durnukly bolmagy üçin parahatçylygy, hoşniýetli goňşuçylygy hem-de özara düşünişilmegini ähli güýçlerimiz bilen pugtalandyrmalydyrys” diýip, milli Liderimiz nygtady.

Ýurdumyz oňyn bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik hem-de özara goldaw bermek ýörelgelerine ygrarly bolmak bilen, Owganystanyň durmuş-ykdysady düzümleriniň ösüşine uly goşant goşýar, dostlukly döwlete parahat durmuşyň binýadyny pugtalandyrmakda yzygiderli goldaw berýär.

Goňşy we beýleki ýurtlaryň gatnaşmagyndaky Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, serhetüsti demir ýollarynyň, elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlarynyň gurluşyklarynyň taslamalary, Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ugry boýunça “Lapis-Lazuli” ulag geçelgesini ulanmaga bermek boýunça işler we beýlekiler munuň aýdyň subutnamasydyr.

Duşuşygyň dowamynda koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy bilen bagly meseleler hem ara alnyp maslahatlaşyldy. Döwlet Baştutanymyz pandemiýa bilen göreşmek meselelerini çözmegiň ulgamlaýyn hem-de ýokary taýýarlykly çemeleşmegi talap edýär, СOVID-19 zerarly ýüze çykýan töwekgelçilikleriň derejesini peseltmek olar bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr diýip belledi hem-de ylmy diplomatiýa ugry boýunça hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegi, alym lukmanlaryň, bilermenleriň hem-de bilimleriň beýleki utgaşykly ulgamlarynyň hünärmenleriniň yzygiderli pikir alyşmaklary üçin ähli zerur şertleri döretmegi teklip etdi. Bu teklip Sammite gatnaşyjylaryň ählisi tarapyndan goldanyldy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow elmydama Merkezi Aziýada ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça tagallalary birleşdirmegi sebit hyzmatdaşlygynyň esasy meseleleriniň hatarynda goýýar.

“Ilkinji nobatda, gürrüň, Araly halas etmek, ýerleriň ýaramazlaşmagyna we çölleşmegine garşy göreşmek, buzluklary gorap saklamak we suw serişdelerinden oýlanyşykly peýdalanmak barada barýar. Bu ugurlarda biziň oňat işläp taýýarlamalarymyz bar, sebit we halkara derejede möhüm çözgütler kabul edildi. Mundan beýläk-de öňe hereket etmegi dowam etmek, BMG-niň ýöriteleşdirilen halkara düzümlerini, edaralaryny, maliýe institutlaryny has işjeň çekmek zerur” diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow foruma gatnaşyjylaryň öňünde eden çykyşynda belledi.

Ynsanperwer babatdaky hyzmatdaşlyga ulgamlaýyn hem-de yzygiderli häsiýeti bermek maksady bilen, taraplar “Merkezi Aziýa: bir geçmiş we bir geljek” ady bilen medeni-ynsanperwer gatnaşyklaryň ýeke-täk binýady hökmünde medeni dialogyň forumyny döretmek barada ylalaşdylar.

Mundan başga-da, bedenterbiýäni we sporty, syýahatçylyk ulgamynda ýakyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň, serhetüsti çäklerde syýahatçylyk zolaklaryny hem-de klasterlerini döretmek boýunça işleri güýçlendirmegiň zerurdygy bellenildi.

Şu gezekki sammitiň jemleri boýunça daşary syýasat edaralaryna 2022 — 2024-nji ýyllarda sebit hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça Ýol kartasynyň taslamasyny ylalaşmak boýunça işleri ýakyn wagtda tamamlamak, şeýle hem Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň nobatdaky konsultatiw duşuşygynda dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de ХХI asyrda Merkezi Aziýany ösdürmek maksady bilen hyzmatdaşlyk etmek hakyndaky şertnamany gol çekmäge taýýarlamak tabşyryldy.

Bilelikdäki Beýannamada Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen 2021-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynda halkara bileleşigi tarapyndan kabul edilen giň möçberli hem-de uzakmöhletleýin strategiýalary, konsepsiýalary we maksatnamalary durmuşa geçirmek işinde anyk netijeleri gazanmak maksady bilen, halkara giňişlikde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň sazlaşykly işini güýçlendirmegiň zerurdygy nygtaldy.

Türkmenistanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň hem-de Özbegistanyň Prezidentleriniň sammitiň çäklerinde geçirilen ikitaraplaýyn gepleşikleri hem hakyky dostluk we özara düşünişmek ýagdaýynda geçdi.

Şeýlelikde, Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen konsultatiw duşuşygy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň dünýä bileleşiginiň giň goldawyna eýe bolan başlangyçlarynyň uzak möhletleýin häsiýete eýedigini, Türkmenistanyň köpugurly netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek meselelerindäki işjeň ornuny, şonuň ýaly-da, sebitiň ýurtlarynyň mundan beýläk-de umumy abadançylygyň hem-de rowaçlygyň bähbitlerine laýyk gelýän özara peýdaly hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga çalyşýandyklaryny aýdyň görkezdi.

(TDH).

Hawa, žurnalistleriň «Awaza çäreleri» diýip atlandyran wakalary tamamlandy. Üstünden 3-4 gün geçen şol wakalar hakynda nämeler aýdyp bolar?!

Owalbaşda aýtmaly zat, olam biziň sebitimizde döwletara gatnaşyklaryny hil taýdan täze derejä çykarmaga ugur alnandygydyr. Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň duşuşygynyň indi üçünji gezek yzygiderli geçirilýändigi, her gezegem sebit we onuň daş-töweregindäki ýagdaýlar bilen baglanyşykly meseleleriň töwerekleýin ara alnyp maslahatlaşylýandygy, olary çözmek üçin güýçleri birleşdirmek, mümkinçilikleri jemlemek babatda ädimleriň ädilýändigi, bu gezek bolsa duşuşyk bilen utgaşyklylykda, bäş sany ähmiýetli çäräniň geçirilendigi, olaryňam bu döwletli işe sebitiň halklarynyň ünsüni çekmäge we doly goldawlaryny gazanmaga gönükdirilendigini kanagatlanmak bilen aýdyp bolar. Şu nukdaýnazardan seredeniňde, döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyny sebitiň halklarynyň gurultaýy hökmünde kabul edýärsiň. Bu gurultaýyň baş ideýasy, öňe sürýän esasy taglymaty bolsa halklarymyzyň dostlugyny we agzybirligini pugtalandyrmakdyr.

Merkezi Aziýa döwletleri ýurt Garaşsyzlyklaryna eýe bolanlaryndan soň, şu wagta çenli, esasan, milli döwletliligi berkitmek, ykdysady ösüş ýollaryny kesgitlemek, özleriniň Dünýä Bilelşiginiň doly hukukly subýektleridiklerini ykrar etdirmek bilen içgin gyzyklanyp geldiler. Indi olar sebitara gatnaşyklary ösdürmäge, kämilleşdirmäge, pugtalandyrmaga tarap ugur aldylar. Munuň özi sebitiň halklary üçin örän ähmiýetli bolup, şanyna toý tutubermeli ýagdaýdyr.

Meniň özüme-hä “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen şol çäreler türkmeniň uludan tutýan toýuny ýatlatdy. Ynha, parasatly gojalar üýşüp, çaý başynda paýhasly gürrüň edýärler. Olaryň çaý-suwuna seredip, hem-ä hyzmat edesiň gelýär, hem-de ýekeje sözüni sypdyrman, söhbetlerini diňläsiň gelýär, çünki edilýän gürrüňler ýöne-möne gürrüň däl. Olar her bir maşgalanyň ykbalyna täsir edýän gürrüňler. Men döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynda edilen gürrüňleri nebereleriniň geljegi üçin ähli jogapkärçiligiň öz üstlerine ýüklenendigine doly düşünýän paýhasly ýaşulularyň döwletli maslahatyna meňzetdim.

Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy hem-de onuň bilen utgaşyklylykda geçirilen Awaza çäreleri Ýer şarynyň şu sebitinde ýaşaýan halklaryň dünýä nusgalyk häsiýetlerini ähli aýdyňlygy bilen açyp görkezdi. Biziň halklarymyza owaldan mahsus bolan ýürekdeşligiň şular ýaly ýokary derejeli duşuşyklarda tebigy ýagdaýda ýüze çykmasy döwletara gatnaşyklaryny bezeýär. Muny duşuşygyň geçişini teleýaýlymda synlan her bir adam görendir. Awaza çärelerini synlan teletomaşaçylar ýene bir zada göz ýetirendirler. Biziň halklarymyzda il-gün, döwlet ähmiýetli meseleleriň çözgüdine erkekler bilen bir hatarda aýallar hem gatnaşýarlar. Bu durmuş hakykatydyr, ýöne bu hakykat biziň halklarymyzyň milli mentalitetine laýyklykda, özboluşly ýagdaýda ýüze çykýar. Mysal üçin, türkmen maşgalasynda aýalyň öz orny, erkegiň öz orny, ýagny etmeli işleri, hak-hukuklary we borçlary bar. Bu ýüzýyllyklaryň dowamynda kesgitlenen, sünnälenen sazlaşyk. Bu sazlaşyk sebitimiziň beýleki doganlyk halklarynda-da şeýle.

Toýuň ýaraşygy — gelin-gyzlar. Bu şu toýda-da şeýle boldy. Awaza çärelerine aýratyn öwüşgin beren zenanlaryň dialogy Merkezi Aziýanyň aýal-gyzlarynyň, ene-mamalarynyň hemmesiniň edep-terbiýesiniň, asyllylygynyň, öý-içerisine, Watanyna wepadarlygynyň, zähmetsöýerliginiň we ýene-de kän-kän gowy häsiýetleriniň bir gözbaşdan — sebitimiziň doganlyk halklarynyň asyl terbiýesinden gaýdýandygyny görkezdi. Biz döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy geçirmek bilen sebitde döwletara gatnaşyklary hil taýdan täze derejä çykarýandyklaryny aýdypdyk. Sebitiň zenanlarynyň dialogy hem şol täze gatnaşyklaryň özboluşly ýüze çykmasynyň bir mysalydyr. Ony sebitara hyzmatdaşlykda ulanmak arkaly, döwlet Baştutanlary maşgala gymmatlyklarynyň goraýjysy hökmünde zenan mertebesiniň geçmişde-de, şu günlerde-de juda belent tutulandygyny we tutulýandygyny ýene bir ýola aýan edýärler. Sebitimiziň zenanlary-da munuň şeýledigini bilýärler we muňa buýsanýandyklaryny Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlaryna Ýüzlenmelerinde beýan etdiler.

Elbetde, toý hödür-keremsiz bolmaýar. Awazada tutulan toýda-da, gadymy dessanlarymyzda beýan edilişi ýaly, kyrk gulakly gazanlar ataryldy. Her döwletden gelen ökde aşpezler ussatlyklaryny görkezdiler. Görüp otursak, biziň sebitimiziň tagamlary dünýäniň islendik künjeginiň tagamlaryndan artyk bolmasa, kem däl. Eli süýji aşpezleriň taýýarlan tagamlary sebitimiziň halklarynyň iýmite örän eserdeňlik bilen garap gelendikleri hakynda oýlandyrdy. Türkmeniň: “Görk agyzdan...” diýýän sözüniň juda ýerliklidigi, çuňňur manylydygy hakynda, ynsanyň saglygy babatda edilýän häzirki zaman aladalaryndan-gürrüňlerinden çen tutanyňda, ýene bir gezek çyndan oýlanýarsyň. Milli tagamlar her bir halkyň milli medeniýetini açyp görkezmek bilen, onuň ekologiýa abadançylygyna nägadar üns berýändigini hem görkezýär. Häzirki döwürde biziň ýurtlarymyzda tebigatyň, daşky gurşawyň abadançylygyna-arassalygyna ýokary derejede üns berilýär. Soňky ýyllarda döwletlerimiziň özara hyzmatdaşlygynda “ýaşyl ykdysadyýet” diýen adalganyň ýygy-ýygydan ulanylýandygy aýdanlarymyzy subut edýär.

“Toýuň görki bagşydyr”. Bu — hak aýdylan söz. Awazadaky toýda ýaňlanan aýdym-sazlar hemmelere ruhubelentlik paýlady, toýy bezedi. Diňläp-görüp otursak, sebitimiziň aýdym-sazlarynyň nusgalyk dereje kemi ýok. Gulaklarymyzyň-gözlerimiziň öwrenişenindenmi-nämemi, ozal känbir ünsem bermändiris, ýöne şu gezek aýdym-sazlarymyzyň başga-başga sebitleriň halklarynyňkydan birjik-de pes däldigi hakynda haýran galmak bilen oýlandyk. Elbetde, şu ýerde «Özüňki gözüňe yssy görünýändir» diýilmegi mümkin, ýöne özüňkini söýmän, iliňkini söýüp bolmaýar. Meniň şuny nygtasym gelýär: biziň halklarymyzyň aýdym-sazlarynyň hem-ä sözi düşnükli, hem-de owazy ýakymly.

Baýramçylyk konserti sungatymyzyň köküniň ýaýrawlydygy, çuňdugy, many-mazmunlydygy hakynda oýlandyrdy, ol gowy işleri etmäge höwes döredýär. Merkezi Aziýanyň halklarynyň sungatynyň güýji, ine, şunda, ol göwün argynlygyny aýyrmak bilen birlikde, ýaşamaga hem-ä höwes döredýär, hem-de güýç-kuwwat berýär.

Elbetde, toý-märeke etsem-goýsamsyz bolmaýar. Adamlar üýşüp, gowy zady görýärler, çen alýarlar ... hem-de özleriniň ýeten derejelerini görkezýärler. Awaza çärelerinde-de şeýle boldy. Ykdysady forum hem-de sebitiň halklarynyň milli önümleriniň sergisi ykdysadyetde ýetilen sepgitleri, edilmeli hem-de edilip bilnäýjek işleri görkezdi. Biziň sebitimiziň öňünde ägirt uly mümkinçilikler açylýar, Awaza çäreleri, ine, şol mümkinçilikleri ýagtyldyp görkezdi. Döwlet Baştutanlary bolsa şol mümkinçilikleri has degerli ulanmagyň ýollaryny-usullaryny orta atdylar:

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow duşuşykda eden çykyşynda şeýle diýdi: “...Ylym diplomatiýasynyň ugry boýunça ýurtlarymyzyň lukmançylyk jemgyýetçilikleriniň arasyndaky gatnaşyklary işjeňleşdirmegi hem-de koronawiruslaryň gelip çykyşlarynyň tebigatyny, şolar sebäpli döreýan keselleriň ýüze çykyşynyň görnüşlerini giňişleýin öwrenmäge, ýokanç keselleri bejermegiň hem-de olaryň öňüni almagyň täze usullaryny işläp taýýarlamaga girişmegi teklip edýärin”.

Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmek ulgamynda, döwrüň ýüze çykýan wehimlerine garşy göreşmekde tagallalary mundan beýläk-de birleşdirmegiň wajypdygy hakynda aýdyp, geljek ýylda “Merkezi Aziýa — BMG” sammitini geçirmegi teklip etdi.

Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow sebiti dünýä söwdasynyň örän möhüm merkezleriniň birine öwürmek üçin ähli mümkinçilikleriň bardygyny aýdyp, Ministrler Kabinetiniň Başlyklarynyň degişli meselelere gözegçilik edýän orunbasarlarynyň derejesinde bäştaraplaýyn hökümetara topary döretmegi teklip etdi.

Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon sebitiň azyk howpsuzlygyny üpjün etmek, ýer-suw serişdelerini oýlanyşykly ulanmak arkaly, obasenagat toplumyny hil taýdan ösdürmek we öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak meseleleri hakynda aýdyp, sebitleýin düzüm hökmünde Oba hojalyk boýunça ministrler geňeşini döretmegi teklip etdi.

Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew milli ykdysadyýetleriň ösmegi we ilatyň artmagy göz öňünde tutulyp, sebitiň energetika howpsuzlygy baradaky meseleleriň has-da möhüm häsiýete eýe bolýandygyna ünsi çekip, döredilmegi göz öňünde tutulýan Oba hojalyk boýunça ministrler geňeşiniň birinji mejlisiniň gün tertibine azyk howpsuzlygyna gözegçilik etmegiň sebitleýin ulgamyny ornaşdyrmak baradaky meseläni girizmegi teklip etdi.

Elbetde, şu teklipler konsultatiw duşuşykda gozgalan meseleleriň az mukdaryny şöhlelendirýär. Ýöne başlangyç ýola goýuldy, şu iň esasy zat. Şu tomus bütin dünýäde howanyň aşa gyzandygyny aýdýarlar. Awaza çäreleri biziň sebitimize jana ýaramly aram howanyň aralaşandygyny buşlady.

Uzagyndan bolsun!

Sözsoňy ýerine

Her gün işden soň, agşamara öýe gelýärsiň. Agşam salkynynda daşarda oýnap ýören agtyklaryň seni görüp, ylgap gelip gujagyňa dolýarlar. Şonda gündizki argynlygyňy unudýarsyň hem-de özüňi iň bagtly ynsanlaryň biri saýýarsyň. Şeýle pursadyň her gün gaýtalanyp durmagyny isleýärsiň. Awaza çäreleri şeýle günleriň köp bolmagyny üpjün etmäge gönükdirilendigi bilen kalplara ornaşdy.

Seýitguly GELDIÝEW,

Türkmenistanyň at gazanan žurnalisti.