Aşgabat, 16-njy oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşynyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň mejlisini açyp, onda ýurdumyzda güýz-gyş möwsümine taýýarlyk görmek bilen baglanyşykly alnyp barylýan işlere garaljakdygyny we beýleki käbir meseleleriň ara alnyp maslahatlaşyljakdygyny aýtdy. 

Ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow ýurdumyzyň welaýatlarynda we Aşgabat şäherinde bug gazan hojalygy, energetika, gaz, suw we jemagat hojalygy kärhanalarynyň 2022-2023-nji ýyllaryň gyş ýyladyş möwsüminde bökdençsiz hem-de howpsuz işini üpjün etmek boýunça geçirilýän çäreler barada hasabat berdi. 

Ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, welaýatlaryň, Aşgabat şäher häkimlikleriniň ýyladyş möwsümine taýýarlygy, ilaty elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy we jemagat hyzmatlary bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça işleriň ýerine ýetirilişine gözegçilik barlaglary geçirildi. Şeýle-de ýurdumyzyň sarp edijilerini elektrik togy bilen ygtybarly we bökdençsiz üpjün etmek maksadyndan ugur alnyp, ýurdumyzda hereket edýän gaz turbinalarynda, bug turbinalarynda hem-de dürli güýjenmeli elektrik geçiriji howa ulgamlarynda, dürli kuwwatlyklardaky transformator beketlerinde abatlaýyş işleriniň meýilnama laýyklykda ýerine ýetirilendigi barada habar berildi. Dürli howa şertlerinde esasy awtoulag gatnawly ýollarda ulaglaryň bökdençsiz hereketini üpjün etmek boýunça degişli işler geçirildi. 

Soňra energetika ministri H.Rejepmyradow güýz-gyş ýyladyş möwsümine taýýarlygyň çäklerinde ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi. Bu ugurda öňde durýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksady bilen, anyk çäreler durmuşa geçirildi. Hususan-da, degişli meýilnama, ýerine ýetirilmegi göz öňünde tutulýan işleriň sanawy düzüldi, olary durmuşa geçirmegiň möhletleri kesgitlenildi. Şeýle-de “Türkmenenergo” döwlet elektroenergetika korporasiýasynyň ýanynda we onuň garamagyndaky edara-kärhanalarda ýörite iş toparlary döredildi. Gyş möwsüminde sarp edijileri we ilatly ýerleri elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek üçin anyk çäreler görüldi. 

Soňra döwlet ministri — “Türkmengaz” döwlet konserniniň başlygy B.Amanow pudakda güýz-gyş möwsüminde içerki sarp edijileri tebigy gaz bilen yzygiderli hem-de ygtybarly üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Önümçilik desgalarynda abatlaýyş we düýpli bejergi işleri ýerine ýetirildi, ýöriteleşdirilen enjamlar tehniki taýdan gözden geçirildi hem-de degişli bölekler zerurlyga görä täzelenildi. “Türkmengaz” döwlet konserni tarapyndan ýerlerde ugurdaş, hususan-da, ýyladyş enjamlarynyň tehniki ýagdaýyna we ulanyş düzgünleriniň berjaý edilişine gözegçilik etmek boýunça degişli çäreler görülýär. 

Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministri A.Altyýew pudakda güýz-gyş möwsümine taýýarlygyň çäklerinde alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Möwsümleýin çäreler bilen bir hatarda, maldarçylygy ösdürmek, iri şahly mallaryň baş sanyny we pudagyň önüm öndürilişiniň möçberini artdyrmak, iým binýadyny gowulandyrmak boýunça işleriň geçirilýändigi habar berildi. Mallaryň ýyly we dok gyşladylyşyny üpjün etmek üçin alnyp barylýan çäreler barada-da hasabat berildi. Häzirki wagtda iým taýýarlamak we olary maldarçylyk hojalyklaryna ugratmak, gyş möwsümine taýýarlyk işleri alnyp barylýar. 

Ilaty ter gök, miwe we beýleki oba hojalyk önümleri bilen yzygiderli üpjün etmek maksady bilen, welaýatlarda ýetişdirilen güýzlük ýeralmany, gök we beýleki ekinleri ýygnap almak, olary bellenilen kadalara laýyklykda sowadyjy ammarlarda ýerleşdirmek işleri alnyp barylýar. Şunuň bilen bir hatarda, çörek bişirilýän we önümçilik bölümleriniň, ýyladyşhanalaryň, beýleki önümçilik desgalarynyň ýyladyş ulgamlarynyň howpsuz ulanylyşyny üpjün etmek maksady bilen, degişli çäreler geçirilýär. 

Aşgabat şäheriniň häkimi R.Gandymow paýtagtymyzda güýz-gyş möwsümi boýunça geçirilýän işler barada hasabat berdi. Şäher häkimligi tarapyndan beýleki degişli gulluklar bilen bilelikde 2022-2023-nji ýyllaryň gyş möwsüminde ilaty elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy we ýylylyk bilen ygtybarly, bökdençsiz üpjün etmek boýunça zerur taýýarlyk işleriniň geçirilýändigi barada habar berildi. 

Aşgabat şäher häkimliginiň Jemagat hojalygy müdirligi tarapyndan binalar, ýaşaýyş jaýlary, çagalar baglary, orta mekdepler, saglygy goraýyş desgalary, şeýle-de edara-kärhanalar ýylylyk bilen üpjün edilýär. Şeýle-de paýtagtymyzyň ýaşaýjylaryny gyş möwsüminde elektrik energiýasy bilen ygtybarly we bökdençsiz üpjün etmek üçin, elektrik beketlerinde, paýlaýjy elektrik geçirijilerde degişli işler geçirilýär. Aýazly günlerde awtoulaglaryň sazlaşykly hereketini üpjün etmek maksady bilen, Jemagat hojalygy müdirligi tarapyndan doly taýýarlyk çäreleri görüldi. 

Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanow güýz-gyş möwsümine taýýarlyk görlüşine degişli çäreler barada hasabat berdi. Welaýatda bilim-terbiýeçilik edaralarynyň, ýaşaýyş jaýlarynyň, saglygy goraýyş ulgamyna degişli edaralaryň ýyladyş, energiýa, gaz üpjünçiliginiň degişli derejede işlemegi üçin zerur işleriň geçirilendigi, howpsuzlyk kadalarynyň berjaý edilişine seljerme işleriniň amala aşyrylandygy habar berildi. 

Welaýatyň çäklerindäki mekdeplerde, çagalar baglarynda, saglyk ulgamyna degişli binalaryň we desgalaryň ýyladyş ulgamy tebigy gaz bilen üpjün edilýär. Şeýle-de güýz-gyş möwsüminiň dowamynda ýyladyş desgalarynyň kadaly işledilmegi üçin elektrik we gaz beketleri gözden geçirilip, suw howdanlarynyň, suw göteriji enjamlaryň daşky örtükleri abatlanyldy. Ýyladyş ulgamlarynyň hem-de bug gazanlarynyň abatlaýyş işleriniň geçirilendigi, tehniki gözegçilik işleriniň amala aşyrylandygy, bug gazanlar, energetika, gaz, suw geçiriş we jemagat hojalygy kärhanalarynyň üznüksiz hem-de howpsuz işlemegini üpjün etmek boýunça degişli işleriň geçirilendigi barada hasabat berildi. 

Öz nobatynda, Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew gyş möwsüminde mekdepleriň, çagalar baglaryň, saglygy goraýyş edaralarynyň, ýaşaýyş jaýlarynyň, kärhanalaryň hem-de guramalaryň ýyladyş, elektrik ulgamlarynyň üznüksiz işlemegini üpjün etmek, tebigy gazyň we elektrik energiýasynyň sarp edilişine gözegçiligi ýola goýmak boýunça ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi. Welaýatyň ähli edara-kärhanalarynyň, orta mekdepleriniň, çagalar baglarynyň, hassahanalaryň, saglyk öýleriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň ýyladyş ulgamlarynyň gazanhanalarynda we ýylylyk geçirijilerinde abatlaýyş işleri geçirildi, ýyladyş desgalary möwsüme doly taýýar edilip, häzirki wagtda kadaly işledilýär. Şeýle-de olaryň ýyladyş ulgamy, tebigy gaz, agyz suwy, elektrik energiýasy bilen kadaly üpjün edilýändigi we gündelik gözegçilikde saklanylýandygy barada hasabat berildi. 

Soňra Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradow ilaty ýylylyk elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen yzygiderli üpjün etmek boýunça ýerine ýetirilen işler barada hasabat berip, bu ugurdaky işleriň taýýarlanylan meýilnama laýyklykda ýerine ýetirilendigini aýtdy. Hususan-da, elektrik we gaz ulgamlary abatlanyldy, elektrik beketlerinde arassaçylyk işleri geçirildi, ýerlerde gaz hem-de elektrik enjamlary barlanyldy. Mekdeplerde, çagalar baglarynda, durmuş ugurly beýleki desgalarda ýylylygyň üpjün edilmegine gözegçiligiň ýola goýlandygy, zerurlyga görä, ýerlerde bejeriş-dikeldiş işleriniň ýerine ýetirilýändigi habar berildi. 

Welaýatyň agyz suw ulgamynda taýýarlyk işleriniň çäklerinde suw arassalaýjy desgalarda, suw howdanlarynda, eltiji we paýlaýjy suw geçirijilerinde möwsüme taýýarlyk işleri talabalaýyk alnyp baryldy. Häzirki wagtda welaýatyň ýyladyş ulgamlary kadaly işledilýär hem-de ilatymyzyň, edara-kärhanalaryň ýylylyk, tebigy gaz we elektrik energiýasy bilen bökdençsiz üpjün edilmegi berk gözegçilikde saklanylýar. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew mekdepleri, çagalar baglaryny, saglygy goraýyş edaralaryny, ýaşaýyş jaýlaryny ýylylyk, agyz suwy, şeýle-de welaýatyň etraplarynyň, şäherleriniň we şäherçeleriniň ilatyny elektrik energiýasy, gaz bilen üpjün etmek boýunça ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi. Sebitiň etrapdyr şäherlerinde bar bolan ýyladyş gazanlarynyň we ulgamlarynyň bejergi, abatlaýyş işleri geçirilip, olar möwsüme doly taýýar edildi. Elektrik we gaz beketleriniň ýyladyş enjamlarynyň abatlyk ýagdaýy gözden geçirildi, suw geçiriji ulgamlary abatlanyldy, olaryň işleýşine gözegçilik ýola goýuldy. Häzirki wagtda welaýatdaky ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň, saglygy goraýyş edaralarynyň ýyladyş ulgamy, ilatyň we edara-kärhanalaryň tebigy gaz, agyz suwy, elektrik energiýasy bilen üpjünçiligi kanagatlanarly ýagdaýda bolup, yzygiderli gözegçilikde saklanylýar. 

Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew 2022-2023-nji ýyllaryň güýz-gyş möwsümine taýýarlyk görmegiň çäklerinde alnyp barlan işler barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, welaýatyň ähli etraplarynda we şäherlerinde ýylylyk, gaz, suw, energiýa üpjünçilik ulgamlarynyň öňdäki möwsüme doly taýýarlygy gözden geçirildi, ähli desgalaryň degişli derejede işlemegini üpjün etmek üçin olarda abatlaýyş işleri amala aşyryldy. Sebitde ýerleşýän ugurdaş düzümleriň, bilim, saglygy goraýyş edaralarynyň, ýaşaýyş jaýlaryň, kärhanalaryň we guramalaryň işini degişli derejede saklamak üçin maksatnamalaýyn esasda çäreler görüldi. Häzirki wagtda welaýatdaky ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň, saglygy goraýyş edaralarynyň ýyladyş ulgamlary hem-de ilatyň, edara-kärhanalaryň tebigy gaz, agyz suwy, elektrik energiýasy bilen üpjünçiligi kanagatlanarly ýagdaýda bolup, gündelik gözegçilikde saklanylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabatlary diňläp, gyş möwsüminiň ýetip gelmegi bilen, ilaty, ýaşaýyş-durmuş desgalaryny, kärhanalary we guramalary ýyladyş, suw, elektrik energiýasy, gaz hem-de beýleki jemagat hyzmatlary bilen bökdençsiz üpjün etmekde ähli gulluklaryň sazlaşykly işini guramagyň zerurdygyny nygtady. Aýratyn-da, bu meselede mekdeplere, çagalar baglaryna we hassahanalara uly üns bermeli diýlip bellenildi we möwsüme öz wagtynda, talabalaýyk taýýarlyk görmek tabşyryldy. 

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz bu meseleleriň çözülmeginde ministrlikleriň, pudak edaralarynyň ýolbaşçylarynyň, aýratyn-da, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimleriniň jogapkärçilik çekýändiklerini belläp, wise-premýerlere degişli tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanowa hem-de onuň garamagyndaky düzümleriň ýolbaşçylaryna ýüzlenip, sarp edijileri nebit önümleri we gaz bilen üpjün etmek boýunça meýilleşdirilen işleriň öz wagtynda ýerine ýetirilmeginiň möhümdigine ünsi çekdi hem-de bu ugurda degişli görkezmeleri berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň oba hojalyk toplumy boýunça orunbasary A.Ýazmyradowa, toplumyň we welaýatlaryň ýolbaşçylaryna ilatly ýerleri, halk hojalygynyň pudaklaryny suw serişdeleri bilen bökdençsiz üpjün etmek tabşyryldy. Şeýle-de degişli gulluklar bilen bilelikde welaýat derejesinde barlag toparlaryny döredip, kärhanalarda hem-de edaralarda, köp gatly ýaşaýyş jaýlarynda ýyladyş desgalarynyň işleýşine yzygiderli gözegçilik etmek tabşyryldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow möwsümleýin oba hojalyk işleri barada aýdyp, bugdaý ekişiniň hem-de pagta ýygymynyň depginlerini güýçlendirmegiň zerurdygyna wise-premýeriň we welaýat häkimleriniň ünsüni çekdi. Şunda möwsümde ulanylýan oba hojalyk tehnikalary, kabul ediş harmanhanalary, pagta arassalaýjy kärhanalary bökdençsiz işledilmelidir. Ekerançylaryň öndürijilikli zähmet çekmekleri üçin ähli zerur şertler döredilmelidir. 

Soňra döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekowa hem-de toplumyň ýolbaşçylaryna güýz-gyş möwsüminde sarp edijilere elektrik energiýasynyň bökdençsiz iberilmegini üpjün etmek babatda birnäçe tabşyryklary berdi we elektrik stansiýalarynda möwsümleýin abatlaýyş işlerini geçirmegiň zerurdygyny belledi. Şeýle-de raýatlar tarapyndan elektrik enjamlarynyň howpsuz ulanylmagy berk gözegçilikde saklanylmalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz paýtagtymyzyň ähli degişli gulluklarynyň güýz-gyş möwsümindäki meýilnamalaýyn işleriniň öz wagtynda we talabalaýyk ýerine ýetirmegi babatda görkezmeleri berdi. 

Hormatly Prezidentimiz wise-premýer M.Mämmedowa ýüzlenip, köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde, telewideniýede we radioda elektrik energiýasyny, tebigy gazy talabalaýyk ulanmak, ýangyn howpsuzlygy boýunça hünärmenleriň çykyşlaryny, “Türkmengaz” döwlet konserni, Energetika we Içeri işler ministrlikleri bilen bilelikde degişli wideoşekilleriň görkezilişini guramagyň zerurdygyny nygtady. Şeýle-de möwsümiň dowamynda pudagyň ministrlikleriniň we edaralarynyň, kärhanalarynyň, guramalarynyň binalarynda, ýaşaýyş jaýlarynda, umumy ýaşaýyş jaýlarynda we okuw otaglarynda ýyladyş ulgamlarynyň bökdençsiz işini üpjün etmek tabşyryldy. 

Döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary N.Amannepesowa, şeýle-de toplumyň ýolbaşçylaryna ýüzlenip, bilim we saglygy goraýyş edaralarynda, aýratyn-da, çagalar baglarynda, orta we ýokary orta mekdeplerinde ýyladyş ulgamlarynyň talabalaýyk işini üpjün etmegiň zerurdygyny aýdyp, degişli tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary B.Gündogdyýewe, harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylaryna ýyladyş gazanlarynyň, energetika, gaz, suw hem-de jemagat hojalyklarynyň bökdençsiz işiniň üpjün edilmegini, olaryň gözegçilikde saklanylmagyny tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz ýol gözegçiligi gullugynyň işgärlerine şäher, welaýat, şäherara ýollarda sürüjiler tarapyndan ýol hereketiniň kadalarynyň dogry berjaý edilişine berk gözegçilik etmegi tabşyrdy. 

Hormatly Prezidentimiz maliýe we ykdysadyýet ministri M.Serdarowa ýüzlenip, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, obalaryň hem-de şäherleriň ýaşaýyş-durmuş üpjünçiligi bilen bagly maliýe meseleleriniň wagtynda çözülmelidigini aýdyp, degişli tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz gün tertibine geçip, Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa söz berdi. Ol döwletimiziň hukuk esaslaryny berkitmek, ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan durmuş-ykdysady özgertmeleri ilerletmek boýunça alnyp barylýan işler barada habar berdi. 

Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy şu ýylyň 13-nji oktýabrynda Gazagystan Respublikasynyň Astana şäherinde geçirilen Aziýada özara gatnaşyklar we ynanyşmak çäreleri boýunça Maslahatyň VI sammitiniň dowamynda bu maslahaty ösdürmek işinde ajaýyp hyzmatlary we gymmatly goşandy üçin “Aziýada özara gatnaşyklar we ynanyşmak çäreleri boýunça Maslahatyň 30 ýyllygy” atly birinji derejeli ýubileý medaly bilen sylaglanmagy mynasybetli gutlady. 

Täze kanunlary işläp taýýarlamak hem-de hereket edýänlerini döwrebaplaşdyrmak maksady bilen, yzygiderli seljerme işleri geçirilýär. Halkara guramalar bilen ýola goýlan hyzmatdaşlyk yzygiderli ösdürilýär. Mejlisiň deputatlary döwlet Baştutanymyzyň ýolbaşçylygynda ýurdumyzda amala aşyrylýan oňyn özgertmeleriň, Döwlet Maslahatynda öňde goýlan wezipeleriň, kabul edilýän kanunçylyk namalarynyň ähmiýetini düşündirmek hem-de wagyz etmek boýunça çärelere işjeň gatnaşýarlar. 

Hormatly Prezidentimiz döwlet ösüşiniň ileri tutulýan ugurlaryna, raýatlaryň durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna, olaryň döredijilikli zähmetine gönükdirilen kanun çykaryjylyk işiniň mundan beýläk-de kämilleşdirmeginiň möhümdigini nygtady. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, milli parlamentiň wekillerine ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşynda alnyp barylýan işleri, daşary we içeri syýasatyny wagyz etmekde, düýpli özgertmeleriň many-mazmunyny düşündirmekde uly orun degişlidir. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy “Aziýada özara gatnaşyklar we ynanyşmak çäreleri boýunça Maslahatyň 30 ýyllygy” atly birinji derejeli ýubileý medaly bilen sylaglanmagy mynasybetli gutlap, täze taryhy döwrüň wezipelerine laýyklykda, ýurdumyzyň hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça geçirilýän işler barada maglumat berdi. Häzirki wagtda iş toparlarynda kanunlaryň birnäçesiniň taslamalary ara alnyp maslahatlaşylýar. 

Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň sebitlerine yzygiderli iş saparlaryny amala aşyrýar, welaýatlary ösdürmek boýunça geçirilýän işler, ilatyň durmuşy, zähmet çekmegi we dynç almagy üçin döredilýän şertler bilen ýerinde içgin tanyşýar. Gahryman Arkadagymyz Ahal welaýatyna iş saparynyň dowamynda täze metjidiň gurluşygy bilen baglanyşykly taslama, şeýle-de onuň ýerleşjek ýeri bilen tanyşdy, welaýatyň täze edara ediş merkezinde alnyp barylýan gündelik gurluşyk işleriniň netijeli häsiýete eýe bolmagy hem-de üstünlikli amala aşyrylmagy üçin gymmatly maslahatlary berdi. Hormatly Arkadagymyz 7-nji oktýabrda metjidiň ýerleşjek ýerinde ýazan kitaplary üçin gelip gowşan galam haky serişdeleriniň hasabyna toý sadakasyny berdi. Munuň özi Türkmenistanyň Konstitusiýasynda dine uýmak erkinligi babatda beýan edilen kepillendirmeleriň ýurdumyzda berjaý edilýändiginiň subutnamalarynyň biridir. 

Halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek barada aýdylanda, şu ýylyň 5-nji oktýabrynda Türkmenistanyň Adalatçysynyň diwanynyň mümkinçiliklerine baha bermek üçin Aziýa — Ýuwaş umman sebiti forumy boýunça wekiliýet bilen duşuşyk geçirildi. Duşuşygyň barşynda ýurdumyzda parlament derejesinde adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramak boýunça alnyp barylýan işler, emele gelen kämil kanunçylyk ulgamynyň artykmaçlyklary we beýlekiler babatda geçirilýän çärelere garaldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Halk Maslahatynyň agzalarynyň täze taryhy eýýamyň maksatlaryny durmuşa geçirmek, Türkmenistanyň eýeleýän ornuny pugtalandyrmak hem-de halkara giňişlikde başlangyçlarymyzy ilerletmek işine goşýan goşandynyň wajypdygyny belledi. Şunda döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn üstünlikli ösdürilmegine we mähriban halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen wezipeleri çözmek babatda, jemgyýetçilik guramalary hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde yzygiderli işleri alyp barmagyň zerurdygyny nygtady. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow nebit önümlerini ekologik talaplara laýyklykda saklamak işlerini kämilleşdirmek boýunça geçirilýän çäreler barada hasabat berdi. 

“Türkmennebit” döwlet konserniniň degişli kärhanasynyň üsti açyk ýer ammarlarynda saklanýan ýangyç mazudynyň hapalanmagynyň, şeýle-de daşky gurşawa zyýan ýetirmeginiň we ýangyn howpunyň döremeginiň öňüni almak üçin ýangyç mazudyny polat çeleklerde saklamagyň maksadalaýyk boljakdygy barada habar berildi. Şu maksat bilen, dik polat çeleklerini satyn almak barada halkara bäsleşik geçirildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, nebiti gaýtadan işleýän senagatyň döwrebaplaşdyrylmagynyň hem-de bäsdeşlige ukyply, ýokary hilli, ekologik taýdan arassa önümleri çykarmakda häzirki zaman tehnologiýalarynyň işjeň peýdalanylmagynyň möhümdigine ünsi çekip, hödürlenen teklibi makullady hem-de wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow ýurdumyzyň welaýatlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi. Welaýatlarda bugdaý ekişiniň, bugdaý ekilen meýdanlara mineral dökünleri bermek hem-de gögeriş suwuny tutmak işleriniň dowam edýändigi habar berildi. Şunuň bilen bir hatarda, pagta ýygnap almak boýunça zerur çäreler durmuşa geçirilýär. 

Şeýle-de häzirki wagtda ýurdumyzda döredilen oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznalaryndan ýer böleklerini alan daýhan hojalyklarynyň we hususy önüm öndürijileriň döwlet tabşyrygyna girýän oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek boýunça alyp barýan işleri seljerilip, ýerleriň hasyllylygyny ýokarlandyrmak, suw serişdelerini netijeli ulanmak arkaly iri daýhan hojalyklaryny we hususy önüm öndürijileri döretmek boýunça degişli işler geçirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda alnyp barylýan işleriň häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelmelidigine ünsi çekdi. Azyk bolçulygynyň üpjün edilmegine, ekerançylyk meýdanlarynda alnyp barylýan ideg işleriniň agrotehniki kadalara doly laýyk gelmegine möhüm ähmiýet berilýär. Döwlet Baştutanymyz wise-premýere pagta ýygymynyň we bugdaý ekişiniň depginlerini ýokarlandyrmakda degişli düzümleriň sazlaşykly işini üpjün etmek bilen baglanyşykly meseleleri berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. 

Şeýle-de wise-premýer Türkmen alabaýynyň baýramy mynasybetli oktýabr aýynyň soňky ýekşenbesinde meýilleşdirilen çärelere taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Dabaralaryň çäklerinde “Ýylyň türkmen edermen alabaýy” atly halkara bäsleşigiň ikinji we jemleýji tapgyry, şeýle-de döredijilik bäsleşiginiň jemleýji tapgyry geçiriler. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biriniň maddy we medeni mirasymyzy gorap saklamakdan hem-de dünýäde wagyz etmekden ybaratdygyny aýtdy. Türkmen alabaýlarynyň seçgiçilik işiniň ösdürilmegi, bu täsin tohumyň baş sanynyň artdyrylmagy şu babatda alnyp barylýan işleriň möhüm ugruna öwrüldi. Döwlet Baştutanymyz türkmen alabaýynyň baýramy mynasybetli çäreleri ýokary derejede geçirmek meselelerine aýratyn üns berilmelidigini belläp, wise-premýere degişli tabşyryklary berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow gözegçilik edýän ministrliklerinde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. 

Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň öňünde goýlan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin Diýarymyzyň ähli künjeginde amala aşyrylýan gurluşyk işlerini, senagatyň beýleki pudaklaryny, ýurdumyzyň ilatyny ýokary hilli gurluşyk armaturasy bilen ýeterlik möçberde üpjün etmek üçin “Türkmendemirönümleri” döwlet kärhanasynda abatlaýyş-bejeriş işlerini geçirmegiň, onuň önümçilikde zerur bolan himiki serişdeler, oda çydamly materiallar hem-de ätiýaçlyk şaýlary bilen üznüksiz üpjün edilmeginiň möhümdigi barada habar berildi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna degişli teklipleriň taslamalary hödürlenildi. 

Hormatly Prezidentimiz hasabat diňläp, degişli toplumlaryň mundan beýläk-de ösdürilmegi ugrunda amala aşyrylýan toplumlaýyn çäreleriň döwrüň talaplaryna doly laýyk gelmelidigini belledi we gurluşyk senagatynyň hemmetaraplaýyn ösdürilmeginiň, onuň kuwwatlyklarynyň yzygiderli artdyrylmagynyň, gurluşyk serişdelerini öndürmäge ýöriteleşdirilen pudaklaýyn düzümleriň maddy-enjamlaýyn binýadynyň döwrebaplaşdyrylmagynyň möhümdigine ünsi çekip, bu ugurda alnyp barylýan işleri dowam etdirmegi, öňde durýan wezipeleri ýerine ýetirmek üçin ähli tagallalary görmegi tabşyrdy. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Atdaýew döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça Türkmen-özbek serhetýaka söwda zolagyny döretmek boýunça geçirilen işler barada hasabat berdi. 

Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Türkmen-özbek serhetýaka söwda zolagyny — Söwda merkezini döretmek we onuň işini düzgünleşdirmek hakynda baglaşylan Ylalaşyga laýyklykda, degişli düzümler tarapyndan bu ugurda talabalaýyk işler geçirilýär. Serhetýaka söwda zolagynyň işini halkara we sebit lomaý-bölek söwdasynyň häzirki zaman iş tejribesini hasaba alyp ýola goýmak göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer serhetýaka söwda zolaklarynyň meýdany we ýerleşjek ýerleriniň çäkleri boýunça teklibi döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürledi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistan bilen Özbegistanyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň deňhukuklylyk, özara hormat goýmak hem-de ynanyşmak ýörelgelerine esaslanýandygyny aýdyp, doganlyk we dostlukly ýurduň Türkmenistanyň ygtybarly hyzmatdaşydygyny aýratyn belledi. Şunda söwda-ykdysady hyzmatdaşlyga uly orun degişlidir. Özara haryt dolanyşygynyň yzygiderli ýokarlanmagy hem munuň subutnamasydyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi we bar bolan ägirt uly mümkinçilikleri doly peýdalanmak arkaly hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de giňeldilmegi babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa Daşoguz welaýatynda Türkmen-özbek dostluk festiwalyny geçirmegiň guramaçylyk meseleleri barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, dostluk festiwalyny, özbek tarapy bilen ylalaşyga laýyklykda, Daşoguz welaýatynyň Daşoguz şäherinde 16-17-nji noýabrda geçirmek teklip edilýär. Festiwalyň çäklerinde iki ýurduň medeniýet we sungat ussatlarynyň bilelikdäki konsertini, döredijilik duşuşyklaryny, doganlyk halklaryň amaly-haşam sungatynyň sergisini guramak, sahna oýunlarynyň, filmleriň görkezilişi göz öňünde tutulýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow öňde boljak döredijilik forumynyň gadymyýetden gaýdýan dostluk hem-de hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine esaslanýan, iki ýurduň halklarynyň bähbitlerine laýyk gelýän türkmen-özbek gatnaşyklarynyň hemmetaraplaýyn pugtalandyrylmagyna ýardam etjekdigine ynam bildirip, festiwalyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek babatda wise-premýere anyk görkezmeleri berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary N.Amannepesow ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde sanly ulgam arkaly geçiriljek halkara ders bäsleşiklerine görülýän toplumlaýyn taýýarlyk çäreleri barada hasabat berdi. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň 2017-nji ýylyň 15-nji sentýabryndaky Karary bilen tassyklanylan “Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasynda” hem-de ony durmuşa geçirmegiň meýilnamasynda, 2020-nji ýylyň 6-njy oktýabryndaky degişli Karary bilen tassyklanylan “Türkmenistanda himiýa ylmyny we tehnologiýalaryny toplumlaýyn ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynda”, 2020-nji ýylyň 4-nji dekabrynda tassyklanan “Türkmenistanda tebigy we takyk ylmy ugurlara degişli dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasynda” we ony durmuşa geçirmegiň meýilnamasynda kesgitlenen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksady bilen, şu ýylyň 14 — 17-nji noýabrynda Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde himiýa dersi boýunça halkara internet olimpiadasyny hem-de 5-6-njy dekabrda Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda II açyk halkara fizika internet olimpiadasyny guramak göz öňünde tutulýar. Geçiriljek çärelere ýurdumyzyň we Russiýanyň, Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň, Hytaýyň, Italiýanyň, Rumyniýanyň, Türkiýäniň, Hindistanyň, Belarusuň, Özbegistanyň, Gazagystanyň hem-de beýleki onlarça döwletiň ýokary okuw mekdepleriniň talyplarynyň gatnaşmagyna garaşylýar. Halkara olimpiadalarda ýeňiji bolanlar dürli derejeli diplomlar bilen sylaglanylar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, bilim ulgamynda alnyp barylýan işleriň netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça ileri tutulýan wezipelere ünsi çekdi. Şunda bu ulgamda innowasion usullary ulanmagyň, işleri döwrüň talaplaryna laýyklykda guramagyň, öňdebaryjy tejribäni öwrenmegiň we ornaşdyrmagyň, abraýly halkara guramalar hem-de daşary ýurtlaryň ugurdaş düzümleri bilen hyzmatdaşlygy giňeltmegiň örän wajypdygy nygtaldy. 

Ýaşlar syýasaty babatda döwlet syýasatynda kesgitlenen çäreleriň durmuşa geçirilişine aýratyn üns çekildi. Bu ugurda bellenilen wezipeleriň berjaý edilmegi ýokary ahlakly, ukyp-başarnykly, beden taýdan sagdyn, ruhy taýdan kämil nesilleri terbiýelemäge, ýaşlaryň häzirki zaman derejesindäki ýokary bilimleri almagy, olaryň döwletiň jemgyýetçilik durmuşyna işjeň gatnaşmaklary üçin şertleri döretmäge gönükdirilendir diýip, hormatly Prezidentimiz belledi hem-de wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň barşynda Buýruga gol çekdi. Resminama laýyklykda, wezipe borçlaryny talabalaýyk ýerine ýetirmän, işde goýberen düýpli kemçilikleri üçin, bilim ministri G.Ataýewa berk käýinç yglan edildi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň 20-21-nji oktýabrda Türkmenistana meýilleşdirilen resmi saparyna taýýarlyk görmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. 

Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri goňşy ýurtlar bilen netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmakdan we giňeltmekden ybaratdyr. Şolaryň hatarynda Türkmenistanyň köp ugurlar boýunça özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürýän ýurdy Özbegistan bolup durýar. 

Özbek tarapy bilen bilelikde saparyň maksatnamasynyň taslamasy taýýarlanyldy. Saparyň jemleri boýunça ikitaraplaýyn resminamalaryň toplumyna gol çekmek göz öňünde tutulýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, iki doganlyk halkyň taryhy gatnaşyklaryna hem-de ruhy-medeni gymmatlyklarynyň umumylygyna daýanýan türkmen-özbek hyzmatdaşlygynyň hemişe dostlukly, hoşniýetli goňşuçylyk häsiýete eýedigini nygtady. Häzirki wagtda asyrlaryň dowamynda ýola goýlan bu hoşniýetli däpler mynasyp dowam etdirilip, mazmun taýdan baýlaşdyrylýar. 

Ikitaraplaýyn görnüşde netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek bilen, Türkmenistan we Özbegistan köptaraplaýyn esasda hem, BMG-niň we beýleki abraýly halkara, sebitleýin guramalaryň çäklerinde netijeli gatnaşyk edip, birek-birege özara goldaw berýärler. Ýokary, Hökümet we pudaklaýyn derejelerdäki yzygiderli gatnaşyklar döwletara hyzmatdaşlygyň hemmetaraplaýyn pugtalandyrylmagyna, onuň köptaraplaýyn mümkinçilikleriniň netijeli durmuşa geçirilmegine ýardam edýär. 

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň ýurdumyza boljak resmi saparynyň hem-de onuň çäklerinde meýilleşdirilen çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyryp, nobatdaky gepleşikleriň möhümdigini, onuň strategik häsiýete eýe bolan özara bähbitli türkmen-özbek hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmäge täze itergi bermäge gönükdirilendigini belledi. 

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew agentligiň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, ýurdumyzda ulag-kommunikasiýa ulgamynda giň möçberli maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmek we hereket edýän ulag geçelgelerini ösdürmek, sebit we dünýä söwda-ykdysady gatnaşyklarynyň çuňlaşdyrylmagyna kuwwatly itergi berjek täze geçelgeleri döretmek, bu ulgamda ýerine ýetirilýän hyzmatlaryň gerimini giňeltmek hem-de hilini gowulandyrmak boýunça degişli işler geçirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzirki zaman şertlerinde ählumumy durnukly ösüşiň möhüm bölegi hökmünde ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlygyň aýratyn ähmiýete eýedigini belledi. Biziň ýurdumyz geografik taýdan amatly ýerleşmek bilen, sebit we yklym ähmiýetli möhüm üstaşyr ulag geçelgesi, logistik merkez hökmünde öz ornuny ynamly pugtalandyryp, bu ugurda bar bolan ägirt uly mümkinçiliklerini umumy bähbitler üçin peýdalanmaga çalyşýar. Şunuň bilen baglylykda, Ýewropanyň we Aziýanyň halklarynyň hyzmatdaşlygyny özara hormat goýmak, deňhukuklylyk, ynanyşmak ýörelgeleri esasynda pugtalandyrmakda Beýik Ýüpek ýolunyň taryhy ornuny dikeltmek uly ähmiýete eýedir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

Hormatly Prezidentimiz onlarça döwlet tarapyndan netijeli peýdalanylýan ygtybarly üstaşyr ulag gatnawlaryny üpjün etmek boýunça alnyp barylýan giň gerimli işleriň ähmiýeti barada aýdyp, agentligiň ýolbaşçysyna üstaşyr gatnawlaryň möçberlerini mundan beýläk-de artdyrmak we çäklerini giňeltmek boýunça tabşyryklary berdi. 

 Mejlisiň barşynda döwlet durmuşynyň beýleki möhüm meselelerine-de garalyp, olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Ahal welaýaty, 15-nji oktýabr (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy, Hormatly il ýaşulusy Gurbanguly Berdimuhamedow Ahal welaýatyna iş saparyny amala aşyryp, täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynda alnyp barylýan işler bilen gyzyklandy. Şeýle-de Gahryman Arkadagymyz bu ýerde köpçülikleýin bag nahallaryny oturtmagyň güýzki möwsümine taýýarlyk işleri we bina edilmegi meýilleşdirilýän desgalaryň taslamalary bilen tanyşdy, degişli ýolbaşçylaryň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. 

Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynyň alnyp barylýan ýerinde Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygyny welaýatyň täze merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow we Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň şäheriniň häkimi Ş.Durdylyýew garşylap, merkeziň çäklerinde alnyp barylýan köptaraply gurluşyk işleri barada giňişleýin maglumat berdiler.  

Gahryman Arkadagymyz, ilki bilen, köpçülikleýin bag nahallaryny oturtmagyň güýzki möwsüminiň ýakynlaşyp gelýändigini nazarda tutup, bu ähmiýetli ekologik çärä hemmetaraplaýyn taýýarlyk görülmelidigine ünsi çekdi. Munuň özi merkeziň çäginde amatly howa gurşawynyň emele gelmegini şertlendirer. Bu wezipäni oňyn çözmek üçin merkeziň daş-töweregi bagy-bossanlyga bürelmelidir diýip, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy. 

Hormatly Arkadagymyz germewleriň şekillerini synlap, olaryň her biriniň özboluşly aýratynlyklarynyň bolmalydygyna, iň esasysy bolsa, olaryň uzak möhletleýin häsiýetde bolmagynyň wajypdygyna ünsi çekdi. Gurluşyk işlerinde ulanylýan ähli serişdeleriň häzirki döwrüň talaplaryna we halkymyzyň milli ruhuna kybap gelmegi möhüm talap hökmünde kesgitlenildi. 

Soňra Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bu ýerde Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazowyň we Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň şäheriniň häkimi Ş.Durdylyýewiň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. 

Iş maslahatynyň dowamynda Ahal welaýatynyň döwrebap edara ediş merkezinde alnyp barylýan gurluşyk işleriniň ýokary hil derejesini üpjün etmek hem-de bu işleri bellenilen möhletlerde tamamlamak bilen baglanyşykly meselelere garaldy. Şeýle-de ýurdumyzyň hususy gurluşyk kärhanalarynyň alyp barýan işleri, olaryň häzirki zaman tejribesinden, täzeçil usullardan peýdalanyşlary barada giňişleýin hasabat berildi. 

Hasabatyň dowamynda Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow Ginnesiň rekordlar kitabynyň agzalarynyň bu ýerde bolup, 500 hünärmene niýetlenen okuw maslahatyny geçirmegi meýilleşdirýändiklerini habar berdi. 

Hormatly Arkadagymyz soňky ýyllarda Türkmenistanyň halkara ähmiýetli maslahatlaryň hem-de forumlaryň geçirilýän merkezi hökmünde ykrar edilendigini kanagatlanma bilen belläp, Ginnesiň rekordlar kitabynyň agzalarynyň bu ýerde okuw maslahatyny guramaklarynyň ýurdumyzyň dünýäniň gyzyklanma bildirýän döwletleri we abraýly halkara guramalar bilen ýola goýýan gatnaşyklarynyň hil taýdan täze derejä çykandygyny görkezýändigini aýtdy. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy okuw maslahatyna pudagyň öňdebaryjy hünärmenleriniň, bu ugurda ylmy işleri alyp barýan oba hojalykçy alymlaryň we ugurdaş ýokary okuw mekdepleriniň talyplarynyň gatnaşmagynyň maksadalaýyk boljakdygyny nygtady. 

Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň çäginde bina edilen birnäçe häzirki zaman desgalarynyň we giň möçberli çäreleriň Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilendigini belledi. Munuň özi Türkmenistanda alnyp barylýan işleriň, halkymyzyň döreden milli gymmatlyklarynyň we milli binagärlik aýratynlyklarynyň dünýä nusgalykdygynyň aýdyň beýanydyr. 

 Bu baradaky gürrüňi dowam edip, hormatly Arkadagymyz ady rowaýata öwrülen ajaýyp Akhan atly bedewiň çarpaýa galyp, dünýä rekordyny täzeländigini belledi. Şu nukdaýnazardan, ýurdumyzda Akhanyň sarpasy belentde tutulýar, täze merkezde onuň hormatyna ajaýyp heýkel bina edilýär diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi. 

Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow merkezde alnyp barylýan işleri yzygiderli gözegçilikde saklaýandygy we döwlet tarapyndan zerur goldawlaryň berilýändigi üçin Gahryman Arkadagymyza hem-de Arkadagly Serdarymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegi ugrunda ähli zerur tagallalary gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdy. 

Hormatly Arkadagymyz iş maslahatyny jemläp, öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegi, merkeziň birinji tapgyrynda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalaryň gurluşyklarynyň ýokary hil derejesinde tamamlanmagy ugrunda degişli düzümleriň sazlaşykly işiniň üpjün edilmelidigini nygtady. 

Soňra bu ýerde Gahryman Arkadagymyzyň garamagyna merkeziň çäginde gurluşygy alnyp barylýan we gurulmagy meýilleşdirilýän desgalaryň taslamalary hem-de olaryň ýerleşdiriljek ýerleriniň çyzgylary hödürlendi. Bellenilişi ýaly, döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, gurluşykda milli binagärlik ýörelgeleri bilen häzirki zamanyň ösen tejribesi utgaşdyrylýar. 

Gahryman Arkadagymyz desgalaryň gurluşygynda täzeçil tehnologiýalaryň, sanly ulgamyň işjeň ulanylmalydygyna ünsi çekdi. Şeýle hem gurluşyk işlerinde merkeziň ekologik ýagdaýyna möhüm ähmiýet berilmegi barada aýdyldy. Şunda degişli talaplaryň berk berjaý edilmegi, binalaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylmagy bilen baglanyşykly meselelere aýratyn ähmiýet berilmelidir. 

Şeýle-de Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy täze merkeziň şaýollaryna we köçelerine milli medeniýetimizde, sungatymyzda, edebiýatymyzda, taryhymyzda öçmejek yz goýan şahsyýetleriň atlarynyň dakylmagynyň olaryň bitiren hyzmatlaryna sarpanyň nyşanyna öwrüljekdigini we beýik şahsyýetleriň atlaryny ebedileşdirjekdigini belledi. Şunda B.Kerbabaýew, K.Gurbannepesow, G.Ezizow, A.Garlyýew, S.Ataýewa, M.Kulyýewa, M.Garryýew we beýlekiler ýatlanylsa, maksadalaýyk bolar. Bu meselede Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň hem-de Mejlisiniň, jemgyýetçilik guramalarynyň, syýasy partiýalaryň agzalary bilen maslahatlaşyp, onuň kanunçylyk taraplaryna üns berilmelidir. 

Bu ýerde merkeziň çäginde gurulmagy meýilleşdirilýän metjidiň gümmezleriniň görnüşleri, köp gatly jaýlarda oturdyljak häzirki zaman liftleriniň aýratynlyklary, şeýle-de Akhan atly bedewiň heýkeli we onuň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşy bilen baglanyşykly taslamalar, degişli çyzgylar görkezildi. Olaryň hatarynda täze merkeziň ulag ýollarynda guruljak awtobus duralgalarynyň, täze metjidiň ýanynda bina edilmegi meýilleşdirilýän açyk we ýapyk görnüşli awtomobil duralgalarynyň görnüşleri, lukmançylyk edaralarynyň enjamlarynyň aýratynlyklary baradaky maglumatlar, çyzgylar bar. 

Gahryman Arkadagymyz awtobus duralgalarynyň sowadyjylar bilen üpjün edilmeginiň häzirki döwrüň möhüm talabydygyny belläp, duralgalaryň ýanynda gazet-žurnallaryň söwdasyny guraýan dükanlaryň bina edilmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny belledi. Munuň özi şäher ilatynyň täzelikler we döwrüň möhüm wakalary bilen tanyşmaklaryny üpjün eder. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy merkezde “akylly” şäher konsepsiýasyndan ugur alynmalydygyna ünsi çekdi. Bu konsepsiýanyň esasy ugry bina edilýän desgalaryň gurluşygynda ekologik taýdan arassa serişdeleriň ulanylmagyndan we ýokary ekologik derejäni üpjün etmekden ybaratdyr. Merkeziň çäklerinde ýerine ýetirilýän ähli işlerde şu ýörelgelerden ugur alynmagy esasy talap bolup durýar. 

Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow merkeziň çäginde bina ediljek desgalarda dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň, aýratyn-da, Ýaponiýanyň we Koreýa Respublikasynyň liftleriniň oturdylmagy, lukmançylyk edaralarynyň häzirki zamanyň iň kämil enjamlary bilen üpjün edilmegi bilen baglanyşykly meseleleriň içgin öwrenilmelidigini belledi. Şeýle-de hormatly Arkadagymyz metjidiň gümmeziniň görnüşlerini synlap, olaryň halkymyzyň milli ruhuna we asylly ýörelgelerine kybap gelmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Akhan şaýolunyň ugry bilen ýola düşdi. Hormatly Arkadagymyz ýol ugruna yşyklandyryjy ulgamyň sütünlerini synlady we ady rowaýata öwrülen bedewiň heýkeliniň oturdylýan çatrygynda saklandy. Halkalaýyn ýoluň merkezinde bina edilýän heýkeliň özboluşly aýratynlyklaryny synlap, Gahryman Arkadagymyz gurluşykda ulanylýan serişdeleriň ýokary hilli we uzak möhletleýin esasda bolmalydygyna ünsi çekdi. 

Umumy beýikligi 31 metr bolan binanyň gurluşygynda häzirki zamanyň ösen tejribesi bilen milli binagärlik ýörelgeleri utgaşykly alnyp barylýar. Bu ýerde oturdylan Akhan atly bedewiň heýkeliniň beýikligi 9 metr bolup, onuň ýüzi täze şäheriň merkezine tarap bakyp dur. Gahryman Arkadagymyz bu görnüşde çuňňur many-mazmunyň bardygyny aýdyp, ajaýyp bedewiň şäher ilatyna mähir bilen garaýandygyny belledi. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy heýkeliň ýanaşyk ýerleriniň göwnejaý abadanlaşdyrylmagynyň möhüm talap bolup durýandygyny belledi we onuň bir tarapyndaky boşluk ýerde häzirki zaman suw çüwdüriminiň gurulmagynyň maksadalaýyk boljakdygyna ünsi çekdi. Munuň özi çarpaýa galan bedewiň belent başly suw çüwdürimi bilen bir bitewi sazlaşygy emele getirjekdigini, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzyň belent sepgitleri nazarlaýandygyny alamatlandyrar. Şol bir wagtyň özünde merkezde ajaýyp bedewiň heýkeli oturdylan halkalaýyn ýoluň yşyklandyryş ulgamyna möhüm ähmiýet berilmelidir, onuň agşamky görnüşleri has-da özüne çekiji bolmalydyr. 

Gahryman Arkadagymyz bu ýerde alnyp barylýan gurluşyklarda ulanylýan serişdeleriň berkligine, olaryň ýurdumyzyň howa şertlerine laýyk gelmegine möhüm ähmiýet berilmelidigini belledi. Munuň özi beýleki gurluşyklarda bolşy ýaly, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň uzak möhletleýinligini üpjün eder. Bu ýerde alnyp barylýan işleriň ýokary hil derejesine eýe bolmagy türkmen halkynyň milli buýsanjyna öwrülen Akhan atly bedewe goýýan sarpasynyň aýdyň nyşanyna öwrüler. 

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow häzirki döwürde ýurdumyzyň ähli künjeklerinde, şol sanda Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde alnyp barylýan işleriň baş maksadynyň halkymyz üçin amatly zähmet, ýaşaýyş we dynç alyş şertlerini döretmekden ybaratdygyny belledi. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän we “Döwlet adam üçindir!” diýen şygary baş ýörelge edinýän döwlet syýasatynyň halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň, ýurdumyzyň abadançylygynyň üpjün edilmegine gönükdirilendiginiň subutnamasydyr. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynyň birinji tapgyryny ýokary hilli tamamlamak bilen baglanyşykly öňde goýlan möhüm wezipeleri ýerine ýetirmek ugrunda alnyp barylýan işlerde hemmelere üstünlik arzuw edip, bu ýerden ugrady.

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda Diýarymyz beýik ösüşler bilen öňe barýar. Häzirki wagtda ykdysadyýetimizde sanly ulgamy ösdürmek boýunça oňyn işler durmuşa ornaşdyrylýar. Şonuň ýaly-da, awtomobil ýollarynyň hem-de köprüleriň gurluşygyna, gurluşyk we energetika düzümleriniň, jemagat gulluklarynyň sazlaşykly işlemegini üpjün etmäge uly üns berilýär.  

Ýakynda Garagum derýasynyň 316-njy kilometrinde akabanyň üstünden geçýän, Gurbangala — Zähmet demir ýol böleginde täze, döwrebap demir ýol köprüsi açylyp ulanmaga berildi. Desgany «Türkmendemirýollary» agentliginiň «Demirýollary» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň 6-njy şahamçasynyň gurluşykçylary gurdular. Munuň özi ulag ulgamynda uly işleriň durmuşa geçirilýändigini aýdyň beýan edýär.  

Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli şähergurluşyk maksatnamasynyň durmuşa geçirilişine, şeýle hem ýol-ulag düzüminiň ösdürilmegine aýratyn üns berýär. Munuň özi milli ykdysadyýetimiziň has-da kuwwatlydygynyň, halk bähbitli işleriň yzygiderli durmuşa ornaşdyrylýandygynyň aýdyň beýanydyr.  

Gurluşykçylar yhlasly zähmeti bilen demir ýol köprüsini ýokary derejede gurup ulanmaga berdiler. Döwrebap demir ýol köprüsiniň Garagum derýasynyň üstünden geçýän böleginiň uzynlygy 250 metre barabardyr. Gurluşygy türkmen hünärmenleriniň amala aşyrmagy milli hünärmenlerimiziň döwrebap desgalary gurmakda ýokary ussatlyklarynyň bardygyny subut edýär.  

Garagum derýasynyň üstünden geçýän demir ýol köprüsiniň gurluşygynda Russiýa Federasiýasynyň «Týumenstalmost» kärhanasyndan getirilen gurluşyk önümleri, şeýle hem öz ýurdumyzda öndürilen gurluşyk enjamlary peýdalanyldy. 

Türkmen halkynda köpri gurmak asylly ýörelge hasaplanýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz halkymyzyň bu asylly ýörelgesini döwrebap derejede kämilleşdirýär, ösdürýär, durmuşa geçirýär. Şeýle asylly ýörelgelerimizi döwrebap ösdürýän hormatly Prezidentimiziň jany sag bolsun, beýik işleri rowaçlyklara beslensin! 

Baba MYRATBERDIÝEW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň Kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň ilatynyň esasy bölegini Garaşsyzlyk ýyllarynda kemala gelen ýaş nesiller düzýär. Biz ýaşlara eziz Watanymyzyň geljegini gurujylar hökmünde garaýarys. 

 * * * 

Ýaş nesil barada döwlet derejesinde edilýän alada öz miwesini hem berýär. Watanymyza, halkymyza, ata-babalarymyzyň ajaýyp ýörelgelerine, milli däp-dessurlarymyza wepaly, ruhubelent, bilim almaga, hünär öwrenmäge, zähmet çekmäge höwesli ýaşlar kemala gelýär. Soňky ýyllarda halkara ders bäsleşiklerinde, sport ýaryşlarynda baýrakly orunlara mynasyp bolýan talyplarymyzyň, mekdep okuwçylarymyzyň sany has-da artýar. 

 * * * 

Dünýäniň dürli künjeklerinde Watanymyza, halkymyza mynasyp wekilçilik edip, üstünlikli çykyş edýän zehinli ýaşlarymyz biziň milli guwanjymyzdyr. 

 * * * 

Ýaşlarymyzyň ruhy-ahlak, medeni, aň-bilim we beden taýdan ösüşine uly ähmiýet berýäris. Çünki ylymly-bilimli, sagdyn ýaşlar döwletimiziň kuwwatly güýjüdir, nurana geljegidir. 

 * * * 

 Ykbalyny sporta baglan ýaş türgenlerimiz Garaşsyz Watanymyzyň at-abraýyny ýokarlandyrýarlar. 

 * * * 

Parasatly ata-babalarymyz nesillere ajaýyp däpleri miras galdyrypdyrlar. Agzybirlik, zähmetsöýerlik, ýaşuly nesle hormat-sarpa goýmak halkymyzyň asyrlarboýy durmuş kadasyna öwrülip geldi. Biziň ýaşlarymyz şol däpleri dowam etdirmelidirler. 

 * * * 

 Şu günki ýaşlar Garaşsyzlyk ýyllarynda kemala gelen täze ruhly nesillerdir. 

 * * * 

 Beýik maksatlara ýetmek üçin her bir ýaş ynsan zähmeti baýdak edinmelidir. 

 * * * 

Siz bagtyýar döwürde ýaşaýarsyňyz. Siziň sagdyn ösüp, bilim almagyňyz üçin döwletimiz ähli mümkinçilikleri döredýär. Siz okamak, öwrenmek, yhlasly zähmet çekmek bilen ata Watanymyzyň şan-şöhratyny belende götermelisiňiz!

Balkan welaýaty: 

 7. Himiýa senagatyndaky öňegidişlikler 

Türkmenistan himiýa senagatynyň önümçiliginde zerur bolan çig mallaryň ätiýaçlyk gorlary boýunça dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýär. Ýurdumyzda himiýa önümçiligini depginli ösdürmekde Balkan welaýatyna aýratyn orun degişlidir. Welaýatyň iň çetki, magdana baý künjegi bolan Garabogazköl aýlagyny alyp göreliň! Bu ýerde gidromineral serişdeleriň, gazdyr nebitiň, ýerasty ýod-bromly şerebe suwlarynyň, kaliý, natriý duzlarynyň, kükürt we beýleki mineral çig mallaryň baý tebigy ýataklary jemlenendir. 

Häzirki wagtda Balkan welaýatynda magdan senagatyny ösdürmekde, beýleki gazylyp alynýan çig mal ýataklarynyň serişdelerini senagat möçberinde toplumlaýyn özleşdirmekde gazanylýan sepgitler örän ýokarydyr. Sebitde ýerleşýän döwlet we hususy senagat desgalarynda ýerasty gorlar, gidromineral serişdeler netijeli özleşdirilýär. Milli ykdysadyýetimiziň düzüminde gaýtadan işleýän senagatyň paýy barha ýokarlanyp, döwlet gaznasyna daşary ýurt pulunyň köp mukdarda gelip gowuşmagy üpjün edilýär. Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 8-nji iýulynda geçirilen mejlisinde Balkan welaýatynyň Hazar we Gumdag şäherlerinde tehniki ýody, bromy we brom önümlerini, Esenguly etrabynda ýod önümlerini öndürýän önümçilikleri maliýeleşdirmek, Türkmenbaşy etrabyndaky Garabogazköl aýlagynyň baý mineral serişdelerini himiýa taýdan giňden özleşdirmek üçin maýa goýum serişdelerini çekmek, «Guwlyduz» kärhanasyny doly täzeden gurmak, bu önümçiliklerde öndüriljek önümleri ýerleşdirmegiň ygtybarly bazarlaryny tapmak meselelerine hem garaldy. Çig mal gorlarynyň täze ýataklarynyň üstüni açmak, gaýtadan işlemek boýunça Balkanda badalga berlen iri möçberli, maksatnamalaýyn işler milli himiýa senagatyny ösdürmegiň önümçilik binýadyny barha pugtalandyrýar. Ýetilen sepgitler pudagyň, galyberse-de, welaýatyň eksport ugruny ep-esli artdyrmaga, senagatyň jemi içerki önümdäki paýyny has-da ýokarlandyrmaga ýardam edýär. 

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» bellenilen innowasion ösüş strategiýasyna laýyklykda, senagatyň jemi içerki önümdäki paýyny 2052-nji ýylda 43 göterime ýetirmek meýilleşdirilýär. Häzir ýurdumyzda, aýratyn-da, Balkan welaýatynda ýerleşýän himiýa ugurly iri senagat toplumlarynyň doly kuwwatynda işledilmegi, hereket edýän beýleki desgalaryň tehniki taýdan durkunyň täzelenmegi senagatyň jemi içerki önümdäki paýyny, meýilleşdirilişi ýaly, 27,8 göterime ýetirmäge oňyn şert döredýär. Bu görkezijiniň has-da artdyrylmagy bilen, sebitiň iri senagat ojaklarynda ýagyň, ýangyjyň, piroliza önümleriniň dürli görnüşleri öndüriler, natriý sulfatynyň görnüşleriniň mukdary birnäçe esse ýokarlandyrylar. Diýarymyzyň sebitleriniň ösüşine badalga berjek «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny» amala aşyrmagyň çäklerinde bişofit, epsomit, magniý oksidi we magniý metaly ýaly himiki birleşmeler natriý sulfat önümçiliginiň taşlandy şerebelerini gaýtadan işlemegiň esasynda öndüriler. Meýilnamalarda bellenilişi ýaly, 2052-nji ýylda, 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, ýurdumyzyň jemi içerki önüminiň düzüm gurluşynda senagatyň paýynyň artmagynyň hasabyna, Türkmenistanyň ösen dünýä döwletleriniň hataryndaky orny has-da pugtalanar. Ykdysady taýdan seljerilen geologik-tehniki çäreleriň çarçuwasynda günbatar sebitiň baý çig mal meýdanlarynda düýpli geologik-gözleg işleriniň depginini yzygiderli güýçlendirmek meýilleşdirilýär. 

Mineral dökünleri öndürmek boýunça ozal bar bolan önümçilik binýady tehniki taýdan döwrebaplaşdyrylýar. Netijede, azot, karbamid, kaliý, fosfor we beýleki zerur önümleriň öndürilişi barha ýokarlandy. Munuň özi diňe bir içerki bazardaky islegi kanagatlandyrmak bilen çäklenmän, milli önümleri köp möçberde eksporta ugratmaga-da mümkinçilik döretdi. Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komitetiniň maglumatlaryna salgylansak, 2020-nji ýylda daşary söwda dolanyşygynyň çäklerinde eksport edilen esasy harytlaryň sanawynda mineral dökünleri daşarky bazarlarda ýerlemekden alnan girdeji 209,3 million amerikan dollaryna barabar boldy. Bu görkeziji 2017-nji ýyl bilen deňeşdirilende 3,1 esse artdy. 2018-nji ýylda Balkan welaýatynyň Garabogaz şäherinde açylyp ulanmaga berlen täze zawodyň şeýle ýokary netijeleri gazanmakda paýy uludyr. Täze önümçilik toplumy ýylda 1 milliard kub metre golaý tebigy gazy gaýtadan işläp, bir gije-gündiziň dowamynda 3 müň 500, ýylda 1 million 155 müň tonna karbamid dökünini, her gije-gündizde 2 müň, ýylda 660 müň tonna sintetik ammiagy öndürmäge niýetlenendir. Onuň önümleri ýurdumyzyň daşary söwda dolanyşygynyň jemi möçberiniň artmagyna kuwwatly itergi berdi. Zawodda öndürilýän karbamid döküniniň düzüminde 46,2 göterim azot mineraly saklanýar, munuň özi şeýle dökünleriň sanawynda ýokary netijelilik hasaplanýar. «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň kärhanalarynda öndürilýän mineral dökünleri ulanyp, goşulan gymmaty has ýokary, düzümi boýunça dürli gatnaşyklarda azot, fosfor, kaliý birleşmelerini saklaýan garyşyk mineral dökünleri öndürmek, olary has bähbitli bahalardan eksport etmek bilen bagly iri maýa goýum taslamasyny amala aşyrmak boýunça daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen gepleşikler geçirilýär. Konserniň hünärmenleri Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň hünärmenleri bilen bilelikde garyşyk döküni öndürmek boýunça taslamanyň tehniki-ykdysady esaslandyrmasyny we tehniki tabşyrygyny taýýarladylar. Oňa laýyklykda, garyşyk döküni öndürmek üçin zerur bolan üpjünçilik ulgamynyň ykdysady taýdan has bähbitli, tebigy gurşawa ýetirjek zyýany nazarda tutulyp, bu önümçiligi ilatly nokatdan has daşda ýola goýmak maksadalaýyk hasaplandy. Häzirki wagtda ýyllyk kuwwaty 170 müň tonna barabar garyşyk mineral dökünlerini öndürýän desgany gurmak boýunça ygtybarly potratçyny saýlamak boýunça işler alnyp barylýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň şu ýylyň iýulynda Özbegistan Respublikasyna amala aşyran döwlet saparynyň barşynda türkmen kärhanalarynda öndürilýän karbamid dökünini daşary ýurtlara eksport etmek, ýoduň, bromyň we natriý sulfatynyň önümçiligini ýola goýmak boýunça bilelikdäki taslamalary amala aşyrmakda özbek tarapynyň gyzyklanmasyna hormat bilen garalýandygy aýdyldy.

  Sebitiň gyradeň ösüşini üpjün etmek meseleleri himiýa we gaýtadan işleýän senagat önümlerini öndürýän kärhanalary döretmek, ozal bar bolanlaryny düýpli döwrebaplaşdyrmak bilen baglydyr. Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň binýadynda ulanyşa girizilen, ýyllyk kuwwaty 21 müň tonna deň bolan biaksial ugurly polipropilen örtügini öndürýän täze önümhana bu ugurda içerki islegi kanagatlandyrmaga we polimeriň daşarky bazarlara iberilýän möçberini ýokarlandyrmaga düýpli itergi berdi. Welaýatyň ykdysadyýetini ösdürmek maksady bilen, sebitde hereket edýän daşary ýurt kompaniýalarynyň 100 göterim maýa goýumlaryny çekmegiň hasabyna nebiti we gazy çykarmak, bar bolan beýleki magdanlary gaýtadan işleýän desgalary gurmak boýunça işler alnyp barylýar. Welaýatda himiýa senagatynyň önümçilik kuwwatynyň artdyrylmagy Garabogazköl aýlagynyň çig mal gorlarynyň uly geljegi bilen baglydyr. Maksatnamanyň çäklerinde bu sebitde ýylda 1 million 155 müň tonna karbamid dökünini öndürýän zawodyň ikinji tapgyrynyň, şeýle-de ýyllyk kuwwaty 60 müň tonna deň bolan natriý sulfatyny öndürýän zawodyň gurluşyk taslamalaryna ösüşiň täzeçe sepgidi hökmünde garalýar. Welaýatda bar bolan «Hazar» himiýa we «Balkanabat» ýod zawodlarynyň her birinde täze ýod hem-de brom-demir öndürýän desgalary gurmak meseleleriniň üstünde hem işlenilýär. Munuň özi çig maly daşamak üçin geçirijileriň uzynlygyny we olary abatlamak, çalyşmak bilen bagly çykdajylary azaltmaga mümkinçilik berer. Gyýanlyda ýerleşýän polimer zawodynyň önümçiliginde ulanylýan himiki serişdeleri şol desganyň ýakynynda öndürmekde hususyýetçilere uly orun berilýär. 

Welaýatda meýilleşdirilen işleriň hatarynda ilat üçin zerur harytlary, serişdeleri öndürmek, ýerli şertlerde düýpgöter täze önümçilikleri, döwrebap senagat toplumlaryny gurmak we işe girizmek boýunça iri taslamalar durmuşa geçiriler. Bu kärhanalarda ähli işler taýýar önümleri öndürmek boýunça gutarnykly önümçilik aýlaw ýörelgesinde guralar. Şeýle çemeleşme çig mala, tebigy baýlyklara, zähmet ätiýaçlyklaryna we serişdelerine, arassa suwa, energiýa çeşmelerine, ulag-aragatnaşyk mümkinçiliklerine aňrybaş elýeterlilik ýörelgelerine esaslanýar. Sebitde bar bolan himiýa önümçiliklerine ylmyň we tehnikanyň iň täze gazananlary, döwrebap tehnologiýalar işjeň ornaşdyrylýar. Dünýä tejribesinden belli bolşy ýaly, munuň özi ösüşiň ileri tutulýan ýörelgesi hem-de aýrylmaz şerti bolup durýar. 

Şeýlelikde, bitewi ylmy-önümçilik klasterleri kemala gelýär. Olar milli ykdysadyýeti tiz senagatlaşdyrmaga, ösýän pudaklara daşary ýurt maýa goýumlaryny işjeň çekmäge, halkara ylmy-barlag hyzmatdaşlygyny has-da kämilleşdirmäge ýardam edýär. Iri önümçilik desgalaryny gurmakda, işe girizmekde, ýokary hilli we islegli harytlardyr önümleri öndürmekde ekologiýa kadalarynyň pugta berjaý edilmegi döwrüň ýene-de bir möhüm talaby hökmünde öňe sürülýär. Himiýa senagatyny ösdürmegiň çäklerinde öňde durýan wajyp wezipeler magdan baýlyklaryny, mineral-çig mal serişdelerini gaýtadan işlemegi çuňlaşdyrmakdan, önümçiligi döwrebap tehniki serişdeler bilen enjamlaşdyrmakdan we innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly ykdysadyýetiň düzümini diwersifikasiýalaşdyrmakdan, bäsdeşlige ukyply taýýar önümleri giň möçberde öndürmekden we olary dünýä bazarlaryna çykarmakdan ybaratdyr. Ýurdumyzda ornaşdyrylýan ylmy-tehniki ösüşiň gazananlary senagat kärhanalarynda çig mallary galyndysyz gaýtadan işlemäge mümkinçilik berýär. 

Hangeldi GURBANGELDIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýanyndaky Ykdysadyýeti töwekgelçiliklerden goramak agentliginiň Ykdysady töwekgelçilikleri seljeriş müdirliginiň başlygy.

Bu gün ýurdumyzyň bazarlaryny, söwda nokatlaryny türkmen işewürleriniň öndürýän harytlary bezeýär. Ilat arasynda uly islegden peýdalanýan bu önümler dünýä ülňülerine doly laýyk gelýär. Saçaklarymyzyň naz-nygmatdan dolup durmagy bolsa bereket-bolçulykdan, eşretli durmuşdan nyşan. 

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda «Bakjam» hususy kärhanasynyň alyp barýan işleri hem bellenilmäge mynasypdyr. 2008-nji ýyldan bäri halkymyza hyzmat edip gelýän kärhana bazar bolçulygynyň pugtalanmagyna saldamly goşandyny goşýar. 

— Telekeçilik — gyzykly we özüne çekiji iş. Hususy serişdeleriňi ulanyp, önümçiligiňi giňeldip bilýärsiň, şeýdibem, peýda gazanýarsyň. Işi göwnejaý guranyňda, öndürilýän önümiň mukdary-da köpelýär, hili-de gowy bolýar. Zähmet çekýän hünärmenleriň aýlyk haklary-da artýar. Önümçiligimizi has giňeltmek maksady bilen, döwletden ýeňillikli karz serişdelerini aldyk. Onuň hasabyna edara binasyny, önümçilik sehini gurduk. Häzir bizde hünärmenleriň 60-sy zähmet çekýär — diýip, kärhananyň ýolbaşçysy Annaberdi Agajanow gürrüň berdi. 

 Önümçilik sehi uly bolmadyk zawody ýada salýar. Onda, esasan, Italiýadan, Russiýadan getirilen ýokary öndürijilikli enjamlar oturdylypdyr. Bu ýerde täze tilsimatlaryň ornaşdyrylmagy bilen, önümleriň hili ep-esli gowulandy. Iş amallary awtomatlaşdyrylan usulda alnyp barylýar. Häzirki wagtda hususy kärhanada doňdurmalaryň 20-ä golaý görnüşi öndürilýär. Olar «Bakjam» haryt nyşany bilen söwda nokatlaryna ugradylýar. «Ýüpek ýoly», «Ertekiler dünýäsi», «Maşgala», «Dostluk», «Jadyly», «Sowgat», «Alaja», «Fakel», «Bereket» «Balam», «Sähra», «Karnet» görnüşli doňdurmalara isleg has ýokary. 

Kärhanada gök-bakja önümlerini, miweleri gaplamak işleri-de ýokary depginde alnyp barylýar. Hyýar, pomidor, ajy burç, reňkli kelem ýaly önümler 420, 480, 720, 980 gramlyk aýna gaplara gaplanýar. Alça, ülje, alma, erik ýaly miweler bolsa bir litrlik gaplarda alyjylara hödürlenilýär. Şeýlelikde, her gün 1 — 3 tonna çenli gök-bakja önümleri, miweler gaýtadan işlenilýär. Öý bikeleriniň işini has-da ýeňilleşdirmek maksady bilen, börek taýýarlamak hem göwnejaý ýola goýlupdyr. Kärhananyň önümleri diňe paýtagtymyzda däl, ýurdumyzyň beýleki sebitlerinde hem uly meşhurlyga eýe. 

Ýurdumyzda bazar bolçulygyny döretmekde «Aýly ýaz» hojalyk jemgyýeti-de uly işleri alyp barýar. Kärhana pomidor goýultmasyny, pomidor şiresini, marinada ýatyrylan sarymsagy, bulgar burçuny, ülje, erik, garaly şerbetlerini, dürli miwelerden şerbetleri öndürmäge ýöriteleşdirilendir. Bu harytlar «Teri» haryt nyşany bilen bellidir. 

«Gündogar ýalkymy» hojalyk jemgyýeti günebakar çigidini gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilipdir. Kärhananyň ýyllyk kuwwatlylygy 18 müň tonna barabar günebakar çigidini gaýtadan işlemäge niýetlenendir. Şondan 7 müň 200 tonna arassalanan ösümlik ýagy alynýar. Ösümlik ýagy «Günaý» haryt nyşany bilen satuwa çykarylýar. Mundan başga-da, hojalyk jemgyýeti ýaglylygy 25 — 65 göterime çenli bolan maýoneziň önümçiligini hem ýola goýdy. Telekeçi Amanguly Täçgulyýewiň ýolbaşçylyk edýän kärhanasynda raps, künji, gowaça, günebakar ýaly ekinleriň çigidinden ýag öndürilip gelinýär. 

Göwher Jumaýewa künji ösdürip ýetişdirmekde, ondan ýokary hilli ýag almakda tejribe toplan telekeçidir. Işewür 5 gektar ekin meýdanyndan 4 tonnadan gowrak hasyl almagy, ondan 50 göterime çenli ýag almagy maksat edinýär. «Nurber» haryt nyşanly ýag önümleri 0,5, 1 litrlik ýörite gaplara gaplanyp, alyjylara hödürlenilýär. Umuman, ýurdumyzyň azyk bolçulygyna goşant goşýan şeýle kärhanalaryňdyr hojalyk jemgyýetleriniň sany barmak büküp sanardan kän. 

Arkadagly Serdarymyz hususy pudagyň milli ykdysadyýetdäki paýyny has-da artdyrmakda täzeçilligiň zerurdygyna, şunda häzirki zaman tehnologiýalaryny ulanmagyň möhümdigine aýratyn ünsi çekýär. Ýurdumyzda öndürilýän ýokary hilli önümler diňe bir içerki bazarlarymyzyň bereket-bolçulygyny artdyrman, eýsem, daşary döwletlere-de eksport edilýär. Işewürler importyň ornuny tutýan önümçiligiň gerimini barha giňeldýärler. 

Akmyrat NURALYÝEW.

«Türkmenistan».

Beýleki habarlar

Guýy gazmagy, ýol çekmegi, köpri gurmagy pederlerimiz sogaply iş hasaplapdyrlar. Bu döwletli ýörelgeler Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hem üstünlikli dowam etdirilýär. Muňa 12-nji oktýabrda Garagum derýasynyň 316-njy kilometrinde akabanyň üstünden geçýän, Gurbangala — Zähmet demir ýol böleginde täze, döwrebap demir ýol köprüsiniň açylyp, ulanmaga berilmegi hem aýdyň şaýatlyk edýär.

  Demir ýol köprüsiniň açylyş dabarasy şatlyk-şowhuna beslendi. Bu ýerde milli ak öýler dikilip, kejebede gelin getirmek, at çapdyrmak ýaly toý däpleri öz beýanyny tapdy. Zenanlaryň el işlerini, milli senetçiligi şöhlelendirýän ajaýyp pursatlar bu görnüşiň üstüni ýetirdi. Gämiçileriň gämi gatnawyny amala aşyrýan, çarwalaryň çarwa durmuşyny beýan edýän pursatlar hem ýatda galyjy häsiýete eýe boldy. Garagum derýasynyň kenarynda gurnalan ajaýyp sahnada welaýatyň medeniýet, sungat işgärleri joşgunly baýramçylyk çykyşlaryny ýerine ýetirdiler.  

Ýeri gelende bellesek, desgany «Türkmendemirýollary» agentliginiň «Demirýollary» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň 6-njy şahamçasynyň gurluşykçylary gurdular. Şoňa görä-de, yhlasly zähmeti bilen aýratyn tapawutlanan gurluşykçylara hormatly Prezidentimiziň adyndan gymmat bahaly sowgatlar dabaraly ýagdaýda gowşuryldy. Şeýle hem ýörite bezelen baýramçylyk otly düzüminiň täze köprüden ilkinji bolup geçmegi bu waka aýratyn öwüşgin berdi. Döwrebap demir ýol köprüsiniň Garagum derýasynyň üstünden geçýän böleginiň uzynlygy 250 metre barabardyr. Köpriniň gurluşygynda Russiýa Federasiýasynyň «Týumenstalmost» kärhanasyndan getirilen gurluşyk önümleri, şeýle hem öz ýurdumyzda öndürilen gurluşyk enjamlary peýdalanyldy.  

"Nesil".

Aşgabat — Astana, 14-nji oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisine hem-de “Merkezi Aziýa — Russiýa” sammitine gatnaşmak üçin, şeýle-de doganlyk ýurda döwlet saparyny amala aşyrmak maksady bilen, Gazagystan Respublikasyna ugrady. 

 Paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar ugratdylar. 

Ýurdumyz hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna esaslanýan daşary syýasy ugry yzygiderli durmuşa geçirmek bilen, ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn görnüşde netijeli gatnaşyklary ösdürýär. Türkmenistan ählumumy gün tertibiniň wajyp meselelerini, çözgütlerini işläp taýýarlamakda işjeň orny eýeläp, umumy abadançylygyň bähbidine parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmek, oňyn hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça tagallalary birleşdirmäge ägirt uly goşant goşýar. 

Ýurdumyz Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň assosirlenen agzasy bolmak bilen, Arkalaşygyň çäklerinde däp bolan dostlukly gatnaşyklara ygrarlydygyny görkezýär. Munuň özi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän daşary syýasatyň ileri tutulýan ugurlaryna laýyk gelýär. Türkmenistan Arkalaşygyň mümkinçiliklerini ösdürmegi hemmetaraplaýyn goldaýar, özara bähbitli gatnaşyklaryň üstüni häzirki döwrüň möhüm talaplaryna laýyklykda, täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmaga ýardam edýär. Arkalaşyga gatnaşyjy döwletleriň strategik ykdysady hyzmatdaşlygy hakynda Jarnama geljegi nazara alyp, netijeli gatnaşyklary yzygiderli pugtalandyrmaga mümkiinçilik berýär. Bu resminama Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça işlenip taýýarlanyldy hem-de GDA-nyň 2019-njy ýylyň oktýabrynda Aşgabatda geçirilen sammitiniň jemleri boýunça kabul edildi. 

Türkmenistan netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak ugrunda çykyş edip, döwletara gatnaşyklary ähli taraplaryň bähbitlerini nazara almak, hoşmeýilli erk-islegiň, medeniýetleriň we siwilizasiýalaryň dialogy, iň gowy tejribäni, oňyn pikirleri alyşmak esasynda guraýar. Bu ýörelgeler BMG-niň maksatlaryna hem-de Tertipnamasyna doly laýyk gelmek bilen, dostlugyň, özara düşünişmegiň, ynanyşmagyň berk binýadyny emele getirmäge, ilkinji nobatda, Arkalaşygyň ýurtlary we sebit boýunça goňşular bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga ýardam edýär. 

Şu sammitiň gün tertibi GDA-nyň giňişliginde goşulyşmagyň ähli ugurlaryna degişli möhüm meseleleri öz içine alýar. Şolar boýunça degişli çözgütleriň kabul edilmegi onuň çäklerinde özara gatnaşyklaryň gurallarynyň kämilleşdirilmegini üpjün eder... 

Hormatly Prezidentimiziň uçary Astana çenli uçuşy amala aşyryp, Gazagystan Respublikasynyň paýtagtynyň Nursultan Nazarbaýew adyndaky Halkara howa menziline gondy. Şol ýerde iki ýurduň Döwlet baýdaklary galdyryldy. 

Uçaryň öňünde belent mertebeli myhmany Premýer-ministr Alihan Smailow, Astana şäheriniň häkimi A.Kulginow we beýleki resmi adamlar, şeýle-de ýurdumyzyň Hökümet wekiliýetiniň agzalary mähirli garşyladylar. Haly düşelen ýodajygyň iki tarapynda Hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzüldiler. Myhmansöýerligiň asylly däbine görä, döwlet Baştutanymyza gül desseleri gowşuryldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň awtoulag kerweni GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisiniň geçirilýän ýerine — Kongres merkezine bardy. 

Gazagystan Respublikasynyň Baştutanynyň başlyklygynda geçirilen ýokary derejedäki duşuşyga Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýew, Ermenistan Respublikasynyň Premýer-ministri Nikol Paşinýan, Belarus Respublikasynyň Prezidenti Aleksandr Lukaşenko, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow, Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putin, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew, GDA-nyň Ýerine ýetiriji komitetiniň başlygy — Ýerine ýetiriji sekretary Sergeý Lebedew hem gatnaşdylar. 

Sammitiň resmi banneriniň, Arkalaşyga agza ýurtlaryň Döwlet baýdaklarynyň hem-de GDA-nyň baýdagynyň öňünde bilelikde surata düşmek dabarasy tamamlanandan soňra, foruma gatnaşyjylar “Almaty” zalyna çagyrylýar. Şol ýerde dar düzümdäki duşuşyk geçirildi. 

Prezident Kasym-Žomart Tokaýew GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisini açyk diýip yglan edip, ýygnananlary mübärekledi we şu duşuşyga Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň ilkinji gezek gatnaşýandygyny belledi. Gazagystanyň Lideri Arkalaşygyň ýurtlarynyň Liderleriniň adyndan, şeýle-de hut öz adyndan döwlet Baştutanymyza doganlyk türkmen halkynyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan jogapkärli döwlet işinde üstünlikleri arzuw etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow özüniň çykyşynda, ilkinji nobatda, GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň şu mejlisiniň guramaçylaryna şeýle möhüm we wekilçilikli duşuşyga gatnaşmaga çakylygy üçin minnetdarlyk bildirdi... 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow çykyşynda, ilki bilen, Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Kemelewiç Tokaýewe şu mejlisi gurandygy, hoşniýetlilik, myhmansöýerlik hem-de işlemek babatda döredilen ajaýyp şertler üçin minnetdarlyk bildirdi. 

Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň çäklerinde özara gatnaşyklar, obýektiw umumydünýä ýagdaýlaryna we çylşyrymlylyklara garamazdan, meniň pikirimçe, durnuklylygyny hem-de ösüşini saklap galýar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Biziň özara gatnaşyklarymyzyň şeýle häsiýeti olary mundan beýläk-de ösdürmegiň zerurlygyna we geljegine umumy düşünmegimiz, oňyn, ylalaşykly jogaby talap edýän dünýä hem-de sebit gün tertibiniň täze ýagdaýlaryna oňat düşünmek bilen şertlendirilendir diýip hasaplaýaryn. GDA-nyň çäklerindäki gatnaşyklaryň bize hyzmatdaşlygyň anyk we ileri tutulýan ugurlaryny kesgitläp, onuň güýçli taraplaryndan: hyzmatdaşlygyň tejribesinden, deňhukukly häsiýetinden, ýolbaşçylaryň jogapkärçiliginden, umumy taryhy tejribeden, çuňňur ynsanperwer gatnaşyklardan peýdalanmaga mümkinçilik berýändigine ynanýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. 

Bellenilişi ýaly, bu ýagdaýlar diňe bir Arkalaşygyň döwletleri üçin däl, eýsem, goňşy ýurtlar we sebitler babatda-da özüne çekiji hyzmatdaşlygyň nusgasy bolup, geljekde möhüm, netijeli döwletara gural hökmünde GDA-nyň işjeňliginde oňyn orny eýeläp biler we eýelemelidir. Gürrüň, ilkinji nobatda, ykdysady, söwda, maýa goýum gatnaşyklary barada barýar. Entek biziň bilelikdäki mümkinçiliklerimiziň bu babatda doly derejede ulanylmaýandygyny hakykatyň hatyrasyna aýtmalydyrys diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. 

Mälim bolşy ýaly, 2019-njy ýylyň oktýabrynda Aşgabatda geçirilen Arkalaşygyň döwletleriniň Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy boýunça işlenip taýýarlanylan GDA agza döwletleriň strategik ykdysady hyzmatdaşlygy hakynda Jarnama gol çekildi. Bu resminama biraz soň kabul edilen 2030-njy ýyla çenli ykdysady ösüşiň Strategiýasynyň esasyny düzüp, biziň hyzmatdaşlygymyza we işewür gatnaşyklarymyza täze itergi berdi. 

Ulag, ýangyç-energetika toplumy, aragatnaşyk, kommunikasiýalar, senagat taýdan ýakynlaşmak, söwda, innowasiýalar, tehnologiýalar ýaly ulgamlaryň strategiýanyň ileri tutulýan ugurlarynyň hataryna girendigini kanagatlanma bilen belleýäris diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we GDA-nyň şu günki kuwwatynyň geljegi uly bolan bu pudaklarynda möhüm ähmiýetli taslamalaryň durmuşa geçiriljekdigine, biziň ýurtlarymyzyň çäkleriniň bolsa yklymda Ýewropany we Aziýany birleşdirýän ykdysady hyzmatdaşlygyň esasy ýollaryna öwrüljekdigine ynam bildirdi. Şunuň bilen baglylykda, GDA-nyň ykdysady ugurlaryny we bähbitlerini Arkalaşygyň çäginden daşarda ilerletmegiň, biziň taslamalarymyza, ilkinji nobatda, üstaşyr ulag düzümini döretmäge, energiýa serişdeleriniň iberilmegini giňeltmäge, täze kommunikasiýalary çekmäge degişli taslamalara goňşy sebitleriň goşulmagyny üpjün etmegiň wajypdygy nygtaldy. 

Hususan-da, bu ugurda Hazar sebitinde hyzmatdaşlyk hem-de bu ýerde dünýä ummanyna göni çykalgasy bolmadyk döwletleriň gatnaşmagynda utgaşykly döwrebap logistikany döretmegiň uly mümkinçiliklerini görýäris. Biziň ýurtlarymyzyň köpüsi hut şu topara degişlidir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we GDA-nyň bähbitlerine Hazar deňzinde port düzümini, şol sanda Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň kuwwatlyklaryny, Türkmenistanyň ösýän söwda flotuny ulanmagyň geljegine garamagy teklip etdi. 

Bellenilişi ýaly, 2019-njy ýylda Türkmenbaşy şäherinde geçirilen birinji Hazar ykdysady forumynyň barşynda, golaýda Moskwada geçirilen ikinji Hazar ykdysady forumynda, şeýle-de BMG-niň howandarlygynda şu ýylyň awgust aýynda Türkmenistanda geçirilen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki maslahatda Hazarda köptaraplaýyn söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň düýpli meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Oňa gatnaşmaga köp döwletler, ilkinji nobatda, Arkalaşyga goňşy ýurtlar gyzyklanma bildirýärler. Hazar ugry GDA-nyň geljekki meýilnamalarynda möhüm orun eýelemelidir, ykdysady hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan zolagy hökmünde garalmalydyr diýip pikir edýärin diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. 

Türkmenistan Arkalaşygyň günorta ugrunda ýerleşýän ýurtlara — Owganystana, Eýrana we Pakistana gönükdirilen energetika, ulag, kommunikasiýa taslamalarynyň başyny başlady hem-de olary amala aşyrýar. Hindi ummanyna, Pars aýlagynyň ýurtlaryna, Ýakyn Gündogara çykmak arkaly olary diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça meýilnamalar bar. Şeýle taslamalara Arkalaşygyň döwletleri hem işjeň gatnaşyp bilerdi diýip hasap edýärin diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. 

Munuň özi geljegi örän uly we bähbitli işdir. Şoňa görä-de, hormatly Prezidentimiz geljekki hyzmatdaşlara bu taslamalar boýunça gatnaşyklaryň köptaraplaýyn guralyny işe girizmek baradaky başlangyjy beýan etdi. Şunuň bilen baglylykda, şeýle teklibiň olarda oňyn gyzyklanma we seslenme döretjekdigine ynam bildirildi. Şeýle-de GDA-nyň ugurdaş komitetlerine degişli tabşyryklary, ygtyýarlyklary bermegiň zerurdygy nygtaldy. 

Arkalaşygyň içindäki söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek barada aýdylanda bolsa, pandemiýa döwründe biziň işewür gatnaşyklarymyzyň depginini peselden kynçylyklary çalt ýeňip geçmek üçin döredijilikli işler talap edilýär diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. Biziň mümkinçiliklerimize anyk göz ýetirmek hem-de geljegi kesgitlemek üçin garaýyşlarymyza täzeden seretmek zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz munuň üçin geljekki hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmak, söwdany işjeňleşdirmek, dürli pudaklarda goşulyşmak bilen bagly gatnaşyklary pugtalandyrmak üçin meýdança hökmünde GDA ýurtlarynyň köpugurly ykdysady sergi-ýarmarkasyny guramak barada oýlanmagy teklip etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow daşary syýasy gün tertibi baradaky meselä degip geçip, ýakynda Çolpon-Ata şäherinde geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynda Türkmenistanyň howpsuzlyk ulgamynda birnäçe başlangyçlary öňe sürendigini ýatlatdy. Bu başlangyçlar tutuş Arkalaşyk üçin hem wajyp diýip hasaplaýaryn. Gürrüň dürli ýagdaýlarda we görnüşlerde ýüze çykýan açyk, gizlin wehimler barada barýar. GDA-nyň çäklerine ekstremistik we radikal elementleriň aralaşmagy, terrorçylyk howpy, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygy, bikanun hereketleriň beýleki görnüşleri, GDA-nyň käbir sebitleriniň içinde gapma-garşylykly ýagdaýlaryň döremek mümkinçiligi, maglumat tehnologiýalarynyň ýaramaz maksatlar bilen ulanylmagy, halklarymyzyň taryhy däplerine, binýatlyk gymmatlyklaryna garşy gelýän taglymlaryň daşyndan ornaşdyrylmagy şol howplaryň hataryndadyr diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Sanalyp geçilen wehimler bizden Arkalaşygyň gapma-garşylyklaryň meýdançasyna öwrülmezligini kepillendirýän netijeli goranyş gurallarynyň döredilmegini, berk, uzak möhletleýin, bölünmez howpsuzlyk ulgamyny döretmek boýunça çäreleriň görülmegini talap edýär diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. Şunuň bilen baglylykda, bu ulgamlarda GDA-nyň halkara hukuk we guramaçylyk binýadyny kämilleşdirmek möhümdir diýip, hormatly Prezidentimiz ýurtlarymyzyň Daşary işler ministrliklerine degişli teklipleri taýýarlamaga girişmegi tabşyrmagy, şeýle-de ýörite gulluklaryň ugry boýunça bilelikdäki işi işjeňleşdirmegi teklip etdi. Biz bilelikde GDA-nyň giňişliginiň parahatçylyk we ösüş üçin töwekgelçiliklerden azat, durnuklylyk zolagy bolmagynda galmagyny gazanmalydyrys. 

Pandemiýa döwrüniň kynçylyklaryna garamazdan, biz medeniýet, ylym, bilim ulgamlarynda gatnaşyklary dowam etdirdik diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow kanagatlanma bilen belledi. Ynsanperwer hyzmatdaşlyk, ozalkysy ýaly, GDA-ny jebisleşdiriji şert bolmagynda galýar, ol döwletara gatnaşyklary pugtalandyrýar. Şunuň bilen baglylykda, sport hyzmatdaşlygy möhüm ugurlaryň biridir. Türkmenistan iri halkara sport çärelerini guramak bilen, bu ugra uly üns berýär. Häzir GDA-da sport hyzmatdaşlygyna, hakykatdan-da, giň we yzygiderli häsiýet bermegiň wagty ýetdi diýip hasaplaýarys diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we GDA-nyň Bedenterbiýe we sport boýunça geňeşiniň howandarlygynda halkara sport oýunlaryny geçirmek boýunça Utgaşdyryjy komiteti döretmek baradaky teklibi öňe sürdi. 

Has takygy, diňe bir GDA-dan däl, eýsem, gyzyklanma bildiren beýleki ýurtlaryň türgenleri üçin açyk bolan, yzygiderli esasdaky “Dostluk oýunlaryny” guramak boýunça işe başlamagy teklip edýäris. “Dostluk oýunlary” möwsümleýin, ýagny tomusky we gyşky oýunlar bolup, ýaşlaryň, ýetginjekleriň arasynda sportuň aýry görnüşleri boýunça geçirilip bilner. 

Utgaşdyryjy komitetiň maksatlary, düzümi, guramaçylyk ugurlary jikme-jik beýan edilen Tertipnamanyň taslamasyny işläp taýýarladyk diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi we türkmen tarapynyň bu başlangyjyň goldanylmagyna bil baglaýandygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, bar bolan tejribäni, degişli düzümleri nazara almak bilen, ilkinji “Dostluk oýunlaryny” Türkmenistanda geçirmäge taýýardyrys diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz sözüniň ahyrynda ýurdumyzyň GDA-nyň çäklerinde mundan beýläk-de ýakyndan hyzmatdaşlyga pugta ygrarlydygyny tassyklady, bilelikdäki hyzmatdaşlygyň uly geljeginiň bardygyna ynam bildirdi. Hormatly Prezidentimiz 2022-nji ýylda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynda netijeli başlyklyk edendigi üçin Gazagystan Respublikasyna minnetdarlyk bildirdi hem-de şu gezekki mejlisiň üstünlikli geçirilmegine goşan goşandy, işi netijeli utgaşdyrandygy üçin GDA-nyň Ýerine ýetiriji komitetiniň başlygy — Ýerine ýetiriji sekretary Sergeý Lebedewe minnetdarlyk sözlerini aýtdy. 

Mejlisiň barşynda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna gatnaşýan ýurtlaryň Liderleri köptaraplaýyn söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek, ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlygy giňeltmek bilen bagly möhüm meseleler boýunça pikir alyşdylar. 

GDA-nyň Ýerine ýetiriji sekretary wezipesini GDA-nyň Baş sekretary wezipesi diýip atlandyrmak ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň biri boldy. Sammite gatnaşyjylar tarapyndan kabul edilen çözgüde laýyklykda, öňümizdäki ýylda GDA-da Gyrgyz Respublikasy başlyklyk eder. 

Soňra Kongres merkeziniň “Astana” zalynda GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisi giňişleýin düzümde dowam etdi. Onuň barşynda geljekki bilelikdäki hyzmatdaşlygyň derwaýys meseleleri boýunça pikir alşyldy, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyny ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi. 

Arkalaşygy ösdürmekde GDA-nyň Parlamentara Assambleýasynyň orny baradaky mesele hem içgin ara alnyp maslahatlaşyldy. Işlän döwründe Arkalaşyk parlamentleriň derejesinde özara gatnaşyklaryň netijeli guraly hökmünde özüni görkezmegi başardy. Bellenilişi ýaly, geçen döwürde Assambleýanyň işi anyk many-mazmun, täze taslamalar, işjeň tejribe alyşmak bilen baýlaşdyryldy. 

Ynsanperwer meseleleriň çäklerinde Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynda mowzuklaýyn ýyllary yglan etmek baradaky çözgütlere, şeýle-de Russiýa Federasiýasynda 2024-nji ýylda “Arkalaşygyň medeni paýtagtlary” atly döwletara maksatnamany durmuşa geçirmek baradaky meselä garaldy. 

 Sammitde guramaçylyk meselelerine-de seredildi. 

GDA-nyň Ýerine ýetiriji komitetine sammitde beýan edilen, Arkalaşygyň çäklerinde özara gatnaşyklary kämilleşdirmäge gönükdirilen möhüm başlangyçlary seljermek hem-de olary durmuşa geçirmek boýunça anyk çäreleri işläp taýýarlamak teklip edildi. Şeýle-de duşuşykda dürli ugurlarda hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen çözgütleriň birnäçesi kabul edildi. 

 Günüň ikinji ýarymynda Kongres merkeziniň maslahatlar otagynda “Merkezi Aziýa — Russiýa” sammiti geçirildi. 

Şunda Türkmenistanyň, Russiýanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň döwlet Baştutanlarynyň şu günki duşuşygynyň esasynyň Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen şu ýylyň maý aýynda Aşgabatda geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň birinji Parlamentara forumynda goýlandygyny bellemek möhümdir. 

 Duşuşygyň öňüsyrasynda dostlukly ýurtlaryň altysynyň Liderleriniň resmi surata düşmek dabarasy boldy. 

 Prezident Kasym-Žomart Tokaýew sammiti açyp, belent mertebeli myhmanlara söz berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow çykyşynda, ilki bilen, Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewe myhmansöýerlik we netijeli işlemäge döredilen ajaýyp şertler üçin minnetdarlyk bildirdi. 

Şu günki duşuşyk Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Russiýanyň dünýä hem-de sebit gün tertibiniň esasy ugurlary boýunça ysnyşykly, köpugurly hyzmatdaşlygynyň dowam etdirilýändigini alamatlandyrýar diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Şolaryň hatarynda döwletlerimiziň üstünlikli ösmeginiň, ykdysady, söwda gatnaşyklarynyň giňeldilmeginiň hem-de çuňlaşdyrylmagynyň, durmuş, ynsanperwer wezipeleri çözmegiň esasy şerti hökmünde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy üpjün etmek möhüm ähmiýete eýe bolýar. 

Soňky wagtlarda dünýä geosyýasatyndaky ýagdaýlaryň tamalary ödemeýändigini gynanmak bilen aýtmaly bolýarys. Munuň özi BMG-niň we beýleki esasy institutlaryň netijeliligine täsirini ýetirýär. Döwletara gatnaşyklaryň many-mazmuny üýtgeýär. Gapma-garşylyklaryň, terrorçylygyň, ekstremizmiň we radikalizmiň howplarynyň çäkleri giňeýär. 

Nygtalyşy ýaly, şeýle şertlerde Merkezi Aziýanyň döwletleriniň we Russiýanyň ysnyşykly, netijeli gatnaşyklary aýgytlaýjy ähmiýete eýe bolýar. Häzirki wagtda takyk, utgaşykly syýasy-diplomatik iş, ýörite gulluklaryň ugry boýunça sazlaşykly hyzmatdaşlyk, biziň ýurtlarymyza we raýatlarymyza parahatçylygy, asudalygy, döwlet esaslarynyň berkligine ynamy üpjün etmäge ukyply ygtybarly, uzak möhletleýin gorag gurallaryny döretmek üçin maglumat serişdelerini, jemgyýetçilik institutlaryny herekete getirmek talap edilýär. Şol bir wagtyň özünde bu ugurda halkara guramalarda bilelikdäki işi işjeňleşdirmek, halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna hormat goýmak, olary netijeli durmuşa geçirmek işinde jebisligi we bitewüligi gazanmak zerur bolup durýar. 

Sebit babatda öňüni alyş çärelerini, bolup biläýjek gapma-garşylyklaryň öňüni almagyň gurallaryny, munuň üçin bar bolan serişdeleri we tejribäni doly derejede ulanmagy zerur hasaplaýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi hem-de anyk ugurlara ünsi gönükdirmegi teklip etdi: 

Birinjiden, biziň döwletlerimizde ýagdaýy durnuksyzlaşdyrmaga synaglara garşy durmak; ikinjiden, terrorçylyk, ekstremizm wehimlerinden, kiber we biologik howplardan goranmagyň kepilliklerini üpjün etmek; üçünjiden, jemgyýetçilik aňyna ýalan düşünjeleriň we ahlak ýörelgeleriň emeli ornaşdyrylmagyna garşy göreşmek; dördünjiden, dünýädäki ýagdaýlaryň umumy çylşyrymlaşmagynyň bolup biläýjek ýaramaz täsirleriniň öňüni almak. 

Ýokarda agzalan ugurlarda bilelikdäki işi işjeňleşdirmek maksady bilen, Daşary işler ministrlikleriniň arasynda altytaraplaýyn geňeşmeleriň iş tertibini kadalaşdyrmagy maksadalaýyk hasaplaýarys diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we munuň ýörite gulluklaryň, beýleki düzümleriň işine-de degişlidigini nygtap, ministrliklere, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylaryna ýokarda sanalyp geçilen wezipelerden ugur alyp, geňeşmeleriň algoritmini we mowzugyny işläp taýýarlamagy tabşyrmagy teklip etdi. 

Bellenilişi ýaly, Owganystandaky ýagdaý halkara gün tertibiniň aýratyn meselesidir. Şunuň bilen baglylykda, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Russiýanyň Owganystandaky ýagdaýlaryň durnuklylygyna deň derejede gyzyklanma bildirýändiklerine ynam bildirildi. Parahatçylykly, durnukly, sazlaşykly ösýän Owganystan biziň serhetlerimiziň, raýatlarymyzyň howpsuzlygynyň kepillikleriniň biridir. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Owganystandaky ýagdaýy syýasy taýdan kadalaşdyrmak boýunça halkara gurallary, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň, Russiýanyň, Eýranyň, Hytaýyň, BMG-niň edaralarynyň owgan ugrundaky tagallalaryny goldaýandygy nygtaldy. 

Owganystanyň halkara we sebit ykdysady gatnaşyklaryna goşulyşmagy möhüm meseledir. Soňky ýyllaryň dowamynda Türkmenistan Owganystanyň gatnaşmagynda iri düzümleýin taslamalaryň birnäçesiniň başyny başlady. Şolaryň hatarynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisi, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ýokary woltly elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlary, Türkmenistandan owgan ugry boýunça çekilen demir ýollar bar. 

Şeýle taslamalaryň amala aşyrylmagy arkaly Owganystan ykdysady we durmuş taýdan ösüşiň strategik mümkinçiliklerine eýe bolýar, yklymda baglanyşdyryjy merkez hökmünde özüniň geografik artykmaçlyklaryndan peýdalanyp biler diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. 

Altytaraplaýyn hyzmatdaşlygyň çäklerinde ykdysadyýet ileri tutulýan möhüm ugur bolup durýar. Biz bu babatda uly mümkinçilikleri görýäris. Munuň özi, ilkinji nobatda, energetika, senagat kooperasiýasy, dokma önümçiligi, obasenagat toplumy, logistika, täze tehnologiýalar, sebit söwdasy ýaly ugurlar bilen baglanyşyklydyr diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Şeýle-de ýurtlarymyzyň işewürlerini has ysnyşykly hyzmatdaşlyga höweslendirmegiň zerurdygy, hemişelik hereket edýän «Merkezi Aziýa — Russiýa» işewürler düzüminiň döredilmeginiň başyny başlamak mümkinçiligi bu ulgamlarda esasy teklipleriň hatarynda görkezildi. Onuň barşynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň dürli meselelerine garalyp bilnerdi. 

Ýurtlarymyzyň çäklerinde ulag gatnawlarynyň we üstaşyr geçirmegiň köpşahaly düzümini gurmak arkaly döwrebap, üstaşyr ulag, kommunikasiýa ulgamlaryny döretmek aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Şol ulgamlar dünýä ummanyna çykmak arkaly kontinental Ýewraziýanyň giňişligini öz içine alar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. 

Türkmenistan Ýewraziýa giňişliginde ulag gatnawlaryny kadalaşdyrmak babatda Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýanyň öňünde açylýan mümkinçiliklerden has doly peýdalanmaga tagallalary gönükdirmegi zerur hasaplaýar. Şunuň bilen baglylykda, Russiýadan Merkezi Aziýanyň üsti bilen Hindi ummanyndaky deňiz menzillerine çenli Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesiniň işini işjeňleşdirmek meselesine garamak zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi we Türkmenistanyň öz çäginden Pars aýlagyna, Eýranyň portlaryna, şol ýerden Hindistana gysga ýoly üpjün edýän ýurt hökmünde bu taslamany durmuşa geçirmäge girişmäge taýýardygyny tassyklady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ynsanperwer ulgamdaky hyzmatdaşlyk barada aýdyp, Türkmenistanyň ýurtlarymyzyň arasyndaky medeni, ynsanperwer, ylym, bilim, sport, syýahatçylyk ugurly gatnaşyklary ösdürmek we çuňlaşdyrmak ugrunda çykyş edýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, geljek ýylda Merkezi Aziýanyň hem-de Russiýanyň halklarynyň medeniýet we sungat festiwalyny guramak barada oýlanmak teklip edildi. 

GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň şu gün geçirilen mejlisinde GDA-nyň Parlamentara Assambleýasynyň işi baradaky maglumat diňlenildi. Onda bu möhüm guramanyň işi bilen baglanyşykly esasy ýagdaýlar bellenildi diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Şeýle-de Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýanyň Baştutanlarynyň sammiti bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň maý aýynda Aşgabatda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça ýokary derejede birinji “Merkezi Aziýa — Russiýa” Parlamentara forumynyň hem-de biziň ýurtlarymyzyň zenanlarynyň dialogynyň geçirilendigini nygtady. 

Parlamentara forum şu duşuşygy guramak üçin esas boldy diýip, döwlet Baştutanymyz ýöne, gynansak-da, şu gün bu wakalar barada aýdylmandygyny belledi. Şunda şeýle forumlaryň geçirilmeginiň, ilkinji nobatda, bilelikdäki hyzmatdaşlygy hem-de özara gatnaşyklary ösdürmek nukdaýnazaryndan örän wajyp bolup durýandygyna aýratyn üns çekildi. 

Sözüniň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň ýurtlarymyzyň arasyndaky doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk, deňhukuklylyk ýörelgelerine esaslanýan gatnaşyklaryň ösdürilmegine pugta ygrarlydygyny, mundan beýläk-de döredijilikli gatnaşyklara taýýardygyny tassyklady we şu duşuşyga gatnaşýan döwlet Baştutanlarynyň her birine bu işe uly şahsy goşandy üçin minnetdarlyk bildirdi. 

Duşuşygyň barşynda Russiýa Federasiýasynyň we Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri boýunça gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Şunuň bilen birlikde, ozal gazanylan döwletara ylalaşyklaryň ýerine ýetirilişine seljerme hem-de syn berildi, geljekki bilelikdäki işleriň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi. 

Ykdysady ulgamdaky gatnaşyklary ösdürmek bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşmagyň çäklerinde bu ugurda hyzmatdaşlygyň täze nusgasyny işläp taýýarlamagyň, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek boýunça çäreleriň durmuşa geçirilmeginiň, energetikada, senagatda, ulag-logistika ulgamynda, obasenagat toplumynda we beýleki ugurlarda bilelikdäki taslamalary amala aşyrmagyň zerurdygy bellenildi. Köpasyrlyk dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny, strategik hyzmatdaşlygy saklamak we hemmetaraplaýyn pugtalandyrmak üçin bilelikdäki tagallalaryň wajypdygy aýdyldy. 

Duşuşyga gatnaşyjylaryň pikirine görä, hyzmatdaşlygyň täze görnüşi Merkezi Aziýada gatnaşyklara itergi berer, gazanylan ylalaşyklar bolsa sebit döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň binýadyny berkider. 

Sammitiň jemleri boýunça döwlet Baştutanlarynyň Bilelikdäki Beýannamasy kabul edildi. Ol Ýewraziýa giňişliginde sebit hyzmatdaşlygynyň möhüm meselelerini öz içine aldy. Bu möhüm resminamada syýasat, howpsuzlyk, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda mundan beýläkki gatnaşyklaryň geljegi hem beýan edildi. 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Gazagystan Respublikasyna sapary dowam edýär.

Telekeçilige giň ýol 

Ähli ugurlarda okgunly ösüşleri gazanýan berkarar Diýarymyzda halkymyzyň bagtyýar durmuşyny berkidip, hil derejesini yzygiderli ýokarlandyrmakda üstünlikli dowam etdirilýän giň möçberli özgertmelerde hususy işewürleriň mynasyp paýy bar. Hormatly Prezidentimiz Döwlet Maslahatyndaky taryhy çykyşynda bu barada aýratyn nygtamak bilen, şeýle diýdi: «Häzirki wagtda kiçi hem-de orta telekeçiligiň sazlaşykly we netijeli ösmegi, hususy başlangyçlaryň goldanylmagy üçin has amatly hukuk, ykdysady, maliýe, durmuş şertleri döredildi. Ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmek, azyk bolçulygyny döretmek, senagat kärhanalaryny, häzirki zaman söwda merkezlerini, döwrebap obalary gurmak boýunça öňümizde goýan wezipelerimizi amala aşyrmakda hususy pudaga uly orun degişlidir». 

  Arkadagly Serdarymyzyň hususy ulgamyň durmuşa geçirýän giň gerimli işlerine ýokary baha bermegi ýurdumyzyň telekeçilerini täze üstünliklere ruhlandyrýar. Welaýatymyzyň Türkmenbaşy etrabynyň çäginde ýerleşýän hem-de Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Senagat plastik» hojalyk jemgyýeti şeýle ruhubelentligi hemra edinip, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň ýokary talaplaryna abraý bilen hötde gelmekde netijeli işleri alyp barýan hususy kärhanalaryň biridir.  

«Senagat plastik» hojalyk jemgyýeti ummasyz gorlara daýanýan uglewodorod çig mal serişdesini senagat taýdan gaýtadan işlemek arkaly alynýan polietilendir polipropilenden sarp edijileriň durnukly artýan isleglerinden peýdalanýan önümleri öndürmegi üstünlikli ýola goýmagy başaran hususy kärhanalaryň ilkinjileriniň biridir. Indi dört ýyldan gowrak wagt bäri hereket edip gelýän bu kärhanada plastmassa ýükasty tekjeler öndürilýär. Olar toplumlaýyn gaplanylýan dürli önümleri we harytlary ýükläp, düşürmekde giňden peýdalanylýar.  

Ýükasty tekjeler harytlaryň ammarlarda talabalaýyk ýerleşdirilip, uzak wagtlap saklanylmagynda hem wajyp ähmiýetlidir. Hususy kärhananyň öndürýän önümleri agaç tekjeler bilen deňeşdireniňde, howply we ýiti himiki serişdeleriň täsirlerine durnuklydyr. Sowuk we gyzgyn howa şertleri babatda hem şuny aýdyp bolar. Gyzgyn bug bilen ýuwup bolýan plastmassa tekjeler hapalardan aňsat arassalanýar. Ýakymsyz yslary özüne siňdirmeýändigi, çyglylyk saklamaýandygy olaryň ýene-de bir artykmaç taraplarynyň biridir. Munuň özi ýükasty tekjeleriň bu görnüşini önümleriň ähli görnüşlerini daşamakda netijeli ulanyp bolýandygyna şaýatlyk edýär. Şonuň üçin kärhananyň bu önümine isleg bildirýän müşderiler barha artýar. Öndürilýän ýükasty tekjeleriň diňe bir möçberleriniň däl, eýsem, görnüşleriniň hem artmagy şeýle islegleriň netijesidir. Ilkibada kärhanada plastmassa tekjeleriň ýylda 240 müňüsini öndürmek ýola goýlan bolsa, soňlugy bilen onuň möçberi iki esse artdy. Sarp edijileriň islegleri nazarda tutulyp, ýükasty tekjeleriň kiçi ölçegdäki görnüşini öndürmek hem ýola goýuldy. Ýene-de bir bellenilmeli zat, ýükasty tekjeler birnäçe gezek ulanmak mümkinçiligine eýe bolmak bilen birlikde, olary hatardan çykan ýagdaýynda senagat taýdan gaýtadan işläp bolýar. Bu bolsa daşky gurşawyň arassalygyny gorap saklamakda möhüm ähmiýete eýedir. 

«Senagat palstik» hojalyk jemgyýetiniň ýerli çig maldan öndürýän islegli önümleriniň netijeli taraplary başga-da köp. Şonuň üçin täze taryhy eýýamyň ýokary talaplaryna hötde gelmegi maksat edinýän hususy kärhananyň müşderileriniň hatary yzygiderli artýar. 

Nurmämmet HYDYROW,

«Balkan».

Şu ýylyň 9 aýynyň netijelerine bagyşlanyp geçirilen giňişleýin Hökümet mejlisinde ýurdumyzda jemi öndürilen önümiň, 2021-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,9 göterim artandygy bellenildi. Bu netijeler hormatly Prezidentimiz tarapyndan işlenip taýýarlanan maksatnamalaryň, şeýle-de dünýä ykdysadyýetindäki çökgünlik hadysalarynyň Türkmenistana edip biljek oňaýsyz täsirleriniň öňüni almaga gönükdirilen çäreleriň netijesinde milli ykdysadyýetimiziň ýokary ösüş depginleriniň birjik-de gowşamandygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Häzirki döwürde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylan oňyn netijeler, ykdysadyýeti döwrebaplaşdyrmak hem-de diwersifikasiýalaşdyrmak syýasatynyň döredýän mümkinçilikleri ösüşiň ykdysady we durmuş şertlerini özara baglanyşdyrmagyň möhüm mehanizmi bolup durýar. Aslynda, ykdysady ulgamyň ösüşi birnäçe makroykdysady görkezijiler arkaly kesgitlenilýär. Şunda öndürilen jemi içerki önümiň ýurdumyzyň çäklerinde ýerine ýetirilen hyzmatlaryň we döredilen, goşulan gymmatyň möçberleriniň aňlatmasy bolup durýar. Milli ykdysadyýetimiziň häzirki ýagdaýyna baha bermekde Döwlet býujetiniň orny uludyr. Ol ykdysadyýetiň maliýe ýagdaýyny häsiýetlendirýän görkezijidir. Hususan-da, býujetiň çykdajylar bölegi häzirki wagtda alnyp barylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna göz ýetirmäge mümkinçilik berýär. Şu ýylyň geçen 9 aýynda maliýe çykdajylar böleginiň 80,3 göteriminiň durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirilmegi bolsa, ilatyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmagy, durmuş-ýaşaýyş şertlerini ýokarlandyrmagy baş maksady hökmünde kesgitlenen durmuş syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygyny alamatlandyrýar.  

Milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini maýa goýum serişdelerinden üzňe üpjün etmek mümkin däldir. Häzirki döwürde Türkmenistanda iri maýa goýum serişdeleriniň diňe bir önümçilik kuwwatlyklarynyň döredilmegine däl-de, eýsem, durmuş ulgamyna hem uly möçberlerde gönükdirilmegi umumy ösüşiň ýokary derejesiniň gazanylmagyna hem-de ilatyň mynasyp ýaşaýyş durmuşynyň üpjün edilmegine şert döredýär. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberiniň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 12,6 göterim artmagy ýurdumyzda maýa goýum syýasatynyň maksatnamalaýyn esasda amala aşyrylýandygyny, şol bir wagtda onuň işjeň häsiýete eýe bolýandygyny görkezýär. Maýa goýumlar ykdysady ösüşiň iteriji güýji bolup durýar. Bu serişdeler täze önümçilik kuwwatlyklaryny döretmekde we bar bolanlarynyň durkuny täzelemekde, adam maýasyny ösdürmekde we kämilleşdirmekde uly orun eýeleýän ylym-bilim, saglygy goraýyş, medeniýet ulgamlaryny ösdürmegiň maliýe çeşmesi bolup durýar. Mejlisde “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň” çäklerinde hasabat döwründe göz öňünde tutulan desgalaryň birnäçesinde gurluşyk-gurnama işleriniň alnyp barylýandygy bellenildi. Bu, bir tarapdan, häzirki wagtda ýurdumyzda işjeň maýa goýum syýasatynyň durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýän bolsa, beýleki tarapdan, ýene-de birnäçe ýyldan bu gurluşyklaryň tamamlanmagy bilen täze önümçilikleriň, medeni-durmuş maksatly binalaryň işe giriziljekdigini, netijede, müňlerçe täze iş orunlarynyň dörediljekdigini aňladýar.  

Türkmenistan bu gün gurujylyk kuwwaty bilen tapawutlanýan ýurtlaryň biridir. Şu ýylyň 1-nji oktýabry ýagdaýyna görä, Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde 4 sany hassahananyň, 5 sany çagalar bagynyň, 6 sany umumybilim berýän edaralaryň, 179,2 kilometr inženerçilik ulgamlarynyň we desgalaryň, 415,8 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýlarynyň, 594,6 kilometr aragatnaşyk ulgamynyň gurluşygynyň tamamlanmagy, şeýle-de häzirki wagtda medeni-durmuş, önümçilik we düzümleýin maksatly desgalarda işleriň dowam etdirilmegi oba ýerlerini döwrebaplaşdyrmak, oba ilatynyň durmuş-ýaşaýyş şertlerini gowulandyrmak babatynda giň möçberli işleriň amala aşyrylýandygynyň aýdyň beýanydyr.  

Eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan syýasaty oýlanyşykly durmuşa geçirmek ýurduň şu günki we ertirki ösüşini üpjün etmekde wajyp bolup durýar. Şundan ugur alyp, milli ykdysadyýetimiziň senagat pudagyny ösdürmekde täzeçil çemeleşmelere uly orun berilýär. Senagat düzüminiň pudaklaýyn kuwwatlyklaryny, dokma pudagynda serişdeleriň ýokary hilli önümçilik möçberlerini ýokarlandyrmak, dokma senagatyny köpugurly ösdürmek bu pudagyň sazlaşykly ösüşiniň häsiýetli aýratynlygyny emele getirýär. Hormatly Prezidentimiziň taýýar dokma önümleriniň eksportyny artdyrmak, daşary ýurt bazarlarynda türkmen nyşanlary bolan dokma önümlerini giňden ýaýratmagy üpjün etmek babatynda beren tabşyryklary ýurdumyzyň eksport kuwwatyny ýokarlandyrmakda bu pudaga aýratyn ornuň degişlidigini ýene-de bir gezek tassyklaýar.  

Ýurdumyzda alnyp barylýan ykdysady özgertmeleriň esasy maksatlarynyň biri hem ykdysadyýetimiziň kesgitleýji pudaklarynda öndürilýän önümleriň hilini düýpgöter ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Şonuň esasynda dünýä bazarynda olaryň mynasyp ornuny eýelemegi üçin zerur bolan şertleri döretmek häzirki döwrüň wajyp meseleleriniň biridir. Hususan-da, ýokary hilli pagtanyň, ýüpegiň, saryja goýunlaryň ýüňüniň köp mukdarda bolmagy dokma senagatynyň kuwwatynyň artmagyna ýardam edýär. Çig mallaryň senagat taýdan täzeden işlenilmegi netijesinde goşulan gymmaty ýokary bolan, halkara ülňülerine laýyk gelýän dokma önümleriniň köp mukdarda daşarky bazarlara ýerlenilmegini gazanmak alnyp barylýan eksport syýasatynyň möhüm ugrudyr.  

Ýurduň ykdysady özbaşdaklygyny üpjün etmekde daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan harytlaryň önümçiligine wajyp orun degişlidir. Häzirki döwürde bu ugurda ýörite işlenip taýýarlanan maksatnamanyň hereket edýändigi aýratyn nygtalmaga mynasypdyr. Şunlukda bu maksatnamada öňde goýlan wezipeleriň aglabasynyň ykdysadyýetiň hususy bölegine degişlidigini bellemek gerek. Hasabat döwründe Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüş depgininiň 169,5 göterime, senagat önümleriniň ösüş depgininiň bolsa 109,2 göterime deň bolmagy munuň şeýlediginiň aýdyň subutnamasydyr.  

Ýurdumyzda durmuşa geçirilýän agrar syýasatyň esasy aýratynlygy döwletiň azyk garaşsyzlygyny ýerli önümçiligiň hasabyna üpjün etmek, şeýle-de oba ilatynyň ýaşaýyş-durmuşyny gowulandyrmak we hojalyk işini alyp barmagy üçin amatly şertleri döretmek boýunça kanunlaryň kabul edilýändigi, ykdysady çäreleriň bolsa yzygider amala aşyrylýandygy bilen baglanyşyklydyr. Şunuň bilen baglylykda, geçirilen giňişleýin mejlisde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi tarapyndan senagat we azyk harytlarynyň möçberlerini ýokarlandyrmak, oba hojalyk önümleriniň eksportyny has-da giňeltmek boýunça zerur işleri geçirmek, şeýle-de daşary ýurtlardan getirilýän oba hojalyk harytlarynyň, miweleriň ornuny tutýan ýerli önümleri öndürmäge aýratyn üns bermek ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda kesgitlendi.  

Köp ýurtlarda bolşy ýaly, ýurdumyzda hem azyk bolçulygyny döretmekde ileri tutulýan ugurlar oba hojalyk pudagyny ösdürmekden ybaratdyr. Ýurduň durnukly ykdysady we durmuş taýdan ösüşi üçin zerur bolan möçberlerde ilaty azyk bilen, senagaty bolsa oba hojalyk çig maly bilen üpjün etmek maksadyndan ugur alyp, netijeli agrosenagat önümçiligini döretmek döwletiň agrar syýasatynyň esasy wezipeleriniň biri bolup durýar.  

Bu gün döwlet Baştutanymyz tarapyndan azyk bolçulygyny üpjün etmek ugrunda amala aşyrylýan çäreler geljekde oba hojalyk ulgamynyň durmuşa gönükdirilen, döwletiň azyk garaşsyzlygyny üpjün edýän we sarp ediş isleglerini kanagatlandyrýan pudak bolman, eýsem, halkara zähmet bölünişigine mynasyp goşulyşmaga, önümçilik kuwwatynyň mundan beýläk-de artdyrylmagy üçin zerur maýa goýumlary çekmäge ukyply düzüm boljakdygyny hem alamatlandyrýar.  

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Ýangyç-energetika toplumy milli ykdysadyýetimiziň binýatlaýyn pudagydyr. Ol hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzy innowasion esasda senagatlaşdyrmak, halk hojalyk toplumyny sanly ulgama geçirmek, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri döretmek boýunça wezipeleri çözmek, döwletimiziň eksport mümkinçiliklerini artdyrmak boýunça durmuşa geçirýän strategiýasynda aýratyn orny eýeleýär. 

Türkmenistanyň energetika syýasaty ýangyç-energetika toplumynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagyna, dünýä bazarynda onuň ornunyň pugtalandyrylmagyna, täze düzümleýin taslamalaryň durmuşa geçirilmegine gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz pudaga öňdebaryjy tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylmagynyň, daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagynyň möhümdigine ünsi çekýär hem-de ýokary hilli, ekologik taýdan arassa önümleriň uly islege eýedigini nygtaýar. 

Biziň ýurdumyz iri nebitgaz ýataklaryna baýdyr. Şoňa görä-de, iň gowy dünýä tejribesiniň çekilmegine, gazyp alýan hem-de gaýtadan işleýän pudaklaryň giňeldilmegine, diwersifikasiýalaşdyrylan turbageçiriji düzümleriň kemala gelmegine, innowasion häsiýetli, içerki we daşarky bazarlarda uly islege eýe bolan, bäsdeşlige ukyply önümleri çykarýan önümçilikleriň döredilmegine gönükdirilen ýangyç-energetika toplumyny mundan beýläk-de döwrebaplaşdyrmak üçin ähli şertler döredilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň “Türkmennebit” we “Türkmengaz” döwlet konsernlerine, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasyna maliýe goldawyny bermek hakynda Kararyna laýyklykda, geljek iki ýylyň dowamynda nebitiň goşmaça möçberleriniň çykarylyşyny maliýeleşdirmek üçin zerur çäreler durmuşa geçirilýär. Täze nebitgaz ýataklaryny gözlemegiň we özleşdirmegiň hasabyna ýakyn ýyllarda tebigy gazyň, nebitiň möçberlerini artdyrmak boýunça işleriň meýilnamasyna laýyklykda, birnäçe nebitgaz ýataklarynda ulanyş-baha beriş guýularyny burawlamak, gaz geçirijileri çekmek işleri alnyp barylýar, Bagajadaky gazy gaýtadan işleýän desgany doly kuwwatynda ulanmak babatda degişli tagallalar edilýär. 

Döwlet Baştutanymyz pudagy diwersifikasiýalaşdyrmak, maýa goýumlary çekmek, ýurdumyzda amala aşyrylýan pudaklaýyn taslamalara gatnaşmaga gyzyklanma bildirýän iri ugurdaş kompaniýalar bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmek arkaly ýangyç-energetika toplumynyň ösdürilmeginiň, bu ugurda toplumlaýyn işleri dowam etmegiň zerurdygyny nygtaýar. Amatly maýa goýum ýagdaýy, işewürligi üstünlikli alyp barmak üçin ähli şertler döredilen Türkmenistan nebitgaz ulgamynda uzak möhletleýin, özara bähbitli hyzmatdaşlygy ugur edinýär. Häzirki güne çenli biziň ýurdumyz dünýäniň onlarça döwleti, öňdebaryjy tehnologiýalara eýe bolan iri daşary ýurt kompaniýalary, maliýe düzümleri we halkara guramalar bilen oňyn gatnaşyklary ýola goýdy. Bilelikdäki taslamalaryň ykdysady taýdan netijeliligi, durmuş taýdan ähmiýetliligi hem-de ekologik taýdan howpsuzlygy esasy talap bolup durýar. 

Deňhukuklylyk, uzak möhletleýinlik ýörelgelerine daýanýan, iki dostlukly ýurduň we halklaryň milli bähbitlerine, ileri tutulýan ugurlaryna laýyk gelýän Türkmenistan bilen Hytaýyň arasyndaky gatnaşyklar ýangyç-energetika toplumynda netijeli halkara hyzmatdaşlygyň aýdyň mysalydyr. “Bagtyýarlyk” şertnamalaýyn çäginiň uglewodorod känlerini, dünýäde iň iri gaz ýataklarynyň biri bolan hem-de ýurdumyzyň öňdebaryjy energetika döwleti hökmündäki derejesini has-da pugtalandyran “Galkynyş” gaz känini özleşdirmäge hytaý kompaniýalarynyň işjeň gatnaşmagy netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ýolunda möhüm ädim boldy. Häzirki wagtda türkmen “mawy ýangyjy” Hytaýa iberilýän gaz geçirijiniň gurluşygy boýunça bilelikdäki taslamanyň durmuşa geçirilmegi köpýyllyk hyzmatdaşlygyň aýdyň netijesidir. 

Gatnaşyjylaryň ählisiniň — öndürijileriň, üstaşyr geçirijileriň hem-de sarp edijileriň bähbitleriniň deňeçerligine esaslanýan XXI asyryň ägirt uly bu taslamasyny ählumumy durnukly ösüşiň aýrylmaz şerti bolan sebit we dünýä energetika howpsuzlygynyň berkidilmegine uly goşant diýip hasaplap bileris. Häzirki wagtda “Galkynyş” gaz ýatagynyň ikinji nobatdakysyny özleşdirmek hem-de gaz geçirijiniň dördünji (D) şahasyny çekmek boýunça ýokary derejede ylalaşyklar gazanyldy. Bu gaz geçiriji ulanmaga berlenden soňra türkmen tebigy gazynyň HHR-e iberilýän möçberi ýylda 65 milliard kub metre çenli ýokarlanar. 

Tebigy gazyň tassyklanan gorlary babatda Türkmenistan dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýär hem-de Merkezi Aziýa sebitinde gazy daşary ýurtlara iberýän esasy ýurtlaryň hataryna girýär. Ýurdumyzyň geosyýasy taýdan amatly ýerleşmegi, uglewodorod serişdeleriniň örän baý gorlary olary dürli ugurlar boýunça eksport etmegiň möçberini artdyrmak, gyzyklanma bildirýän ähli daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara bähbitli gatnaşyklary giňeltmek üçin uly mümkinçilikleri açýar. 

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň taslamasy ägirt uly geoykdysady ähmiýete eýedir. Bu energetika desgasy diňe bir türkmen gazynyň Günorta Aziýanyň iri döwletlerine uzak möhletleýin esasda iberilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, tutuş sebitiň durmuş-ykdysady ösüşi, sebitde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak üçin kuwwatly binýat bolar. TOPH taslamasynyň durmuşa geçirilmegi aýratyn-da, Owganystanda parahatçylygyň gaýtadan dikeldilmegi, täze iş orunlaryny döretmek ýaly möhüm meseleleriň çözülmeginde uly ähmiýete eýedir. Bu bolsa, öz nobatynda, ilatyň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam berer. 

“Dragon Oil” (BAE), “Petronas” (Malaýziýa), “Eni” (Italiýa) ýaly dünýä belli kompaniýalaryň Hazar deňziniň türkmen böleginde hem-de kenarýaka zolagynda önümi paýlaşmak hakynda ylalaşyklaryň esasynda üstünlikli iş alyp barmaklary ýurdumyzyň nebitgaz toplumyny ösdürmekde, daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmekde, uglewodorod serişdelerini özleşdirmekde möhüm ähmiýete eýe boldy. Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda gol çekilen özara düşünişmek hakynda Ähtnama esasynda Hazardaky “Dostluk” ýatagynyň uglewodorod serişdeleri özleşdirilýär. 

“Tatneft” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti (Tatarystan Respublikasy) bilen hyzmatdaşlyk işjeň ösdürilýär, özüni ygtybarly hyzmatdaş hökmünde görkezen bu kompaniýa bilen netijeli tehnologiýalary ulanmak arkaly ýurdumyzda nebitiň we gazyň çykarylyşynyň derejesini saklap galmak maksady bilen, “Goturdepe” ýatagynda nebit çykarylyşyny artdyrmak we guýulary düýpli abatlamak boýunça serwis hyzmatlarynyň berilmegini öz içine alýan goşmaça Ylalaşyk baglaşyldy. 

Şeýle-de ýurdumyzyň we daşary döwletleriň pudaklaýyn edaralarynyň bilelikdäki oňyn işlerini bellemek gerek. Şol hyzmatdaşlygyň netijesinde birnäçe resminamalara gol çekildi. Olaryň hatarynda “Türkmengaz” döwlet konserni bilen Daniýa Patyşalygynyň “Haldor Topsoe” kompaniýasynyň arasynda tebigy gazy monetizasiýa etmek arkaly ammiak we metanol önümçiligi boýunça özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Günbatar Türkmenistanyň Balkanýaka zolagynyň Goturdepe nebitgaz ýatagynyň gündogar böleginde we Günorta Burun künjeginde 3D we 2D ölçegli gözleg-barlag işlerini geçirmek maksady bilen, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasy bilen Singapur Respublikasynyň “Ýug-Neftegaz Private Limited” kompaniýasynyň arasynda Şertnama; Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy bilen Beýik Britaniýanyň “Petro Gas LLP” kompaniýasynyň arasynda TNGIZT-niň “Kenar” toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanasynda nebit we nebit önümleri guýulýan 3-nji gämi duralgasynyň taslamasyny düzmek we ony gurmak boýunça Şertnama; birnäçe deňiz ýataklary boýunça “Buried Hill” (Kipr), “ARETI” (baş edara binasy Ženewada ýerleşýär) kompaniýalary bilen önümi paýlaşmak hakynda Ylalaşyk bar. “Hazar” konsorsiumynyň düzüminde Gündogar Çeleken ýatagyny işläp taýýarlamaga gatnaşýan “Mitro International” kompaniýasy bilen hem netijeli gatnaşyklar ýola goýuldy. 

Energiýa serişdelerine barha artýan içerki talaby kanagatlandyrmak ýangyç-energetika toplumynyň öňünde durýan möhüm wezipeleriň biridir. Türkmenistanyň ýurtda öndürilýän önümleriň möçberlerini we görnüşlerini artdyrmaga gönükdirilen ykdysady strategiýasyna laýyklykda, soňky ýyllarda nebitgaz, nebithimiýa we himiýa pudaklaryna, elektroenergetika, gurluşyk senagatyna degişli iri döwrebap kärhanalar, şol sanda uglewodorod çig malyny gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen kärhanalar ulanmaga berildi. Ýokary dykyzlykly polietilen hem-de dürli kysymly polipropilen öndürýän Gyýanlydaky polimer zawodynyň, Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň, Ýaponiýanyň we Koreýa Respublikasynyň öňdebaryjy kompaniýalarynyň hem-de banklarynyň gatnaşmagynda gurlan Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan benzin öndürýän dünýädäki ilkinji zawodyň nebit önümlerine isleg barha artýar. 

Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň döwrebaplaşdyrylmagy we tehniki taýdan täzeden enjamlaşdyrylmagy netijesinde ýurdumyzda öndürilýän senagat önümleriniň dörtden bir bölegi bu toplumyň paýyna düşýär. Toplumda ýokary oktanly etillenmedik awtomobil we uçar ýangyjy, yşyk we tehniki kerosin, suwuklandyrylan nebitgaz önümi, dizel ýangyçlarynyň birnäçe görnüşleri, çalgy ýaglary, polipropilen we elektrodly taplanan koks, ýol we gurluşyk bitumy öndürilýär. 20 — 25 we 30 mikrometr galyňlygy bolan gaplama plýonkalarynyň, süýji-köke gaplanýan dürli galyňlykdaky polipropilen plýonkalaryň önümçiligi ýola goýuldy. 

Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny 2030-njy ýyla çenli döwür üçin ösdürmegiň Maksatnamasyna laýyklykda, ýakyn wagtda ýurdumyzyň dürli künjeklerinde täze gazhimiýa toplumlaryny, şol sanda izobutan, metanol, poliwinilasetat, suwuk hlor, natriý sulfaty ýaly önümleri öndürmek boýunça toplumlary gurmak meýilleşdirilýär. Dünýäniň ösen ýurtlarynda geljegiň ýangyjy hökmünde işlenilýän wodorodyň önümçiligini ýola goýmagyň mümkinçilikleriniň öwrenilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Munuň özi ykdysadyýetiň innowasion bölegini ösdürmäge, eksportda ýokary goşulan bahaly önümleriň paýyny artdyrmaga mümkinçilik berer. 

Türkmenistan tebigy gazyň has çuň we toplumlaýyn gaýtadan işlenilmegine uly ähmiýet bermek bilen, energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna iberýän döwletleriň biri hökmünde ornuny pugtalandyrmak bilen çäklenmän, eksportyň haryt düzümini diwersifikasiýalaşdyrmagyň, halkara energetika işewürliginiň täze görnüşlerini ösdürmegiň hasabyna bu ugurdaky işiň netijeliliginiň has-da ýokarlanmagyny gazandy. 

Pudagyň önümçilik kuwwatlyklaryny mundan beýläk-de artdyrmaga gönükdirilen çäreler ýurdumyzyň energetika howpsuzlygyny üpjün etmek bilen berk baglanyşyklydyr. Şunuň bilen baglylykda, energiýanyň ekologik taýdan has arassa çeşmesi hökmünde tebigy gazyň ähmiýeti barha artýar. Biziň döwletimiz BMG-niň tebigaty goramak babatda binýatlaýyn resminamalaryny, şol sanda howanyň üýtgemegi bilen bagly Pariž ylalaşygyny tassyklamak bilen, öz üstüne alan borçnamalaryny yzygiderli ýerine ýetirýär. Ekologik talaplar ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynda özgertmeleri amala aşyrmagyň kesgitleýji şertidir. 

Şulardan ugur alyp, soňky ýyllarda Türkmenistan energetika howpsuzlygy meselesine dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni çekip, öňdebaryjy energetiki döwletleriň biri hökmünde maksada gönükdirilen halkara hyzmatdaşlygy amala aşyrýar. Her ýyl geçirilýän duşuşyklar we maslahatlar ýurdumyza bildirilýän uly gyzyklanma şaýatlyk edip, hyzmatdaşlygy ýola goýmak üçin täze mümkinçilikleri açýar. Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça şu ýylyň mart aýynda geçirilen halkara forum munuň subutnamasydyr. Forumy “Türkmengaz”, “Türkmennebit” we “Türkmenhimiýa” döwlet konsernleri, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasy “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda, “Gaffney Cline” britan kompaniýasynyň goldaw bermeginde guradylar. 

Utgaşykly görnüşde geçirilen forumyň işine ýurdumyzyň degişli döwlet edaralarynyň, daşary ýurtlaryň meşhur işewür düzümleriniň, maliýe edaralarynyň, abraýly halkara guramalaryň we Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň ýolbaşçylarydyr wekilleri, bu ugurda ýöriteleşen öňdebaryjy kompaniýalaryň bilermenleri gatnaşdylar. Umuman, bu forum dünýäniň 32 döwletinden kompaniýalaryň 90-synyň wekillerini bir meýdança jemledi. Foruma gatnaşanlaryň wekilçilikli düzümi ýurdumyza maýa serişdelerini gönükdirmäge gyzyklanma bildirýänleriň sanynyň artýandygyny görkezýär. Dünýäniň işewür toparlarynyň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge çalyşmaklary ýurdumyzyň alyp barýan “Açyk gapylar” syýasaty, deňhukukly we özara bähbitli döwletara gatnaşyklary hem-de energetika ulgamyndaky netijeli başlangyçlary bilen şertlendirilendir. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň foruma gatnaşyjylara iberen Gutlagynda milli ykdysadyýetimiziň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolan ýangyç-energetika toplumyny ösdürmek boýunça eziz Diýarymyzda giň möçberli taslamalaryň amala aşyrylýandygy nygtaldy. Bu halkara maslahatyň daşary ýurt işewürlerine ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumyny ösdürmegiň strategiýasy, döwrebap tehnologiýalary işjeň çekmegiň tejribesi, hyzmatlary amala aşyrmagyň ýollary bilen tanyşmaga mümkinçilik berjekdigi aýratyn bellenildi. 

Duşuşykda “Täze energetika eýýamynda maýa goýum taslamalarynyň mümkinçilikleri”, “Durnukly energetikany goldamakda maliýe institutlarynyň orny”, “Uglewodorodlary çykarmakda we ugurdaş gazlaryň zyňyndylaryny azaltmakda innowasion tehnologiýalar we nou-haular”, “Uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek we ugratmak ulgamynda halkara hyzmatdaşlygyň tejribesi, mümkinçilikleri we geljegi” ýaly mowzuklar boýunça möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Forumdaky çykyşlarda tebigy serişdeleri özleşdirmekde Türkmenistanyň olary rejeli peýdalanmaga, daşky gurşawy goramaga, energetika howpsuzlygy meseleleri boýunça möhüm halkara başlangyçlary durmuşa geçirmäge jogapkärçilikli çemeleşýändigi nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurtly wekilleriň çykyşlarynda döwletimiziň döredijilikli teklipleriniň ähmiýetine üns berildi. Şol teklipler dünýä bileleşiginiň doly goldawyna mynasyp boldy, BMG-niň ählumumy energetika howpsuzlygyny üpjün etmek ulgamyndaky degişli Kararnamalary bilen berkidildi. 

Aşgabatda geçirilen forumyň “Sebitde energetika howpsuzlygyny üpjün etmekde Türkmenistanyň orny” atly mejlisi şol bir wagtyň özünde Dubaýda geçirilen “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisindäki ýurdumyzyň sergi bölüminde onlaýn tertipde görkezildi. “Ýaşyl” tehnologiýalaryň sazlaşykly ösdürilmegi we ýangyç-energetika toplumynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagy forumda garalan aýratyn mesele boldy. Şunuň bilen baglylykda, pudaga innowasiýalaryň we soňky işläp taýýarlamalaryň ornaşdyrylmagynyň, bu ugurda amala aşyrylan tejribe-synag taslamalarynyň, şol sanda energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri ulgamyndaky taslamalaryň bu möhüm meseläni çözmäge ýardam berýändigi bellenildi. Iri nebitgaz kompaniýalarynyň bilermenleri bu ulgamdaky täze işläp taýýarlamalarynyň tanyşdyrylyşlary bilen çykyş edip, tejribelerini paýlaşdylar hem-de pudakda özara gatnaşyklaryň täze ugurlaryny kesgitlemek bilen, onuň mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirdiler. 

Umuman, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda yzygiderli amala aşyrylýan daşary syýasatyň anyk häsiýete eýe bolmagy, ýurdumyzyň baý tebigy serişdeleri we amatly maýa goýum ýagdaýy nebitgaz pudagynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri açýar. Bu bolsa ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň pugtalandyrylmagyna, halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlanmagyna ýardam berýär. 

(TDH)

Ykdysady ösüşleriň aýdyň ýoly bilen geljege barýan ýurdumyzyň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmen jemgyýetine mahsus bolan oňyn ösüşleriniň aýdyň mysallarynyň köpdügini buýsanç bilen bellemek bolar. Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen ýörelgesini mynasyp dowam edýän Arkadagly Serdarymyzyň halkymyzyň bähbidini nazarlap kabul edýän ähli resminamalarynyň, amala aşyrýan işleriniň özenini ykdysady öňegidişlik düzýär.  

Hormatly Prezidentimiziň häzirki döwürde il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli başlangyçlary öňe sürmegi we döwrebap işleri amala aşyrmagy türkmen halkymyzy, Türkmenistan döwletimizi dünýä meşhur edýär.  

Hormatly Prezidentimiz: «Dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etdirmek, ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň sanawyny we eksport edilýän ugurlaryny giňeltmek wajypdyr» diýip aýratyn belleýär. 2022-nji ýylyň geçen aýlaryna ser salanyňda ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi ýokary derejede durnukly saklanýar. Ýurdumyzyň ykdysadyýetine uly möçberlerde maýa goýumlary gönükdirilýär. Prezident Maksatnamasynyň amala aşyrylmagy, şeýle hem ýurdumyzyň ykdysadyýetini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek boýunça geçirilýän özgertmeler häzirki döwürde özüniň oňat netijelerini berýär. Ýurdumyzda jemi içerki önümiň umumy möçberinde senagatyň paýy ep-esli artdy. Eksporta niýetlenen önümleri öndürýän beýleki pudaklaryň hem jemi içerki önümdäki paýy ýokarlandy. Bu bolsa döwletimiziň gaznasyna daşary ýurt pulundaky serişdeleriň durnukly gelip gowuşmagyna şert döredýär.  

Amala aşyrylýan il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli beýik işleriň netijesinde häzirki wagtda eziz Diýarymyz ykdysady we medeni taýdan örän kuwwatly döwlete öwrüldi. Ol dünýäniň sazlaşykly ösýän ýurtlarynyň hatarynda öz mynasyp ornuny eýeledi. Häzirki döwürde ata Watanymyz halkymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň hilini we derejesini özgertmäge oňyn täsir edýän örän uly gurluşyk meýdanyny ýada salýar. Paýtagtymyzda we welaýatlarda köp sanly döwrebap iri önümçilik desgalary çalt depginler bilen gurlup ulanmaga berilýär. Bu kärhanalar sazlaşykly ösýän ykdysadyýetimiziň has-da kuwwatlanmagyna, döwletimiziň rowaçlanmagyna uly goşant goşýar.  

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bizi üstünlikden-üstünlige alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli alyp barýan tutumly işleri hemişe rowaç alsyn! 

Oguljennet JUMABAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň   uly mugallymy.