«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň 4-nji noýabrynda hormatly Prezidentimiz sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda şu ýylyň on aýynda alnyp barlan işleriň jemleri jemlenildi. Mejlisde ýurdumyzyň söwda we dokma pudaklarynda, şeýle hem telekeçilik ulgamynda şu ýylyň on aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri barada hasabat berlende, bu döwürde Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüş depgininiň 172,5 göterime deň bolandygy bellenildi. Bu ýokary görkeziji hususy eýeçiligiň oba hojalygynyň ösüş-özgerişlerinde tutýan mynasyp ornuny, ýurdumyzda azyk bolçulygynyň gazanylmagynda türkmen telekeçileriniň uly goşandynyň bardygyny alamatlandyrýar.  

Obasenagat toplumy milli ykdysadyýetimiziň möhüm ugurlarynyň biri bolup, soňky ýyllarda bu pudagyň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine aýratyn üns berilýär. Hormatly Prezidentimiziň hususy önüm öndürijilere yzygiderli berýän goldaw-hemaýatynyň, kiçi we orta işewürligiň netijeli işlemegi üçin döredilýän ähli şertleriň netijesinde oba hojalyk ekinleriniň öndürilýän möçberi barha artýar. Hususy eýeçilikde daýhan hojalyklarynyň döredilmegi, dünýäniň öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrylan döwrebap ýyladyşhanalaryň, sowadyjy ammarlaryň gurulmagy, sanly ulgamyň, öňdebaryjy tejribeleriň önümçilige ornaşdyrylmagy, önümçilikleriň tehniki taýdan döwrebaplaşdyrylmagy netijesinde telekeçiler oba hojalyk ekinleriniň dürli görnüşlerini ösdürip ýetişdirip, olardan bol hasyl alýarlar. Munuň özi içerki önümçiligi ýokarlandyryp, eksportyň mümkinçiliklerini has-da artdyrýar.  

Türkmen güneşiniň çogy siňen, ekologik taýdan arassa, ynsan saglygy üçin peýdaly dürli witaminlere baý, datly önümlere daşarky bazarda hem isleg uly. Ýurdumyzda hereket edýän «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň çäklerinde eksporta niýetlenen önümleri öndürýän işewürlere ýer bölekleri, karz serişdeleri bölünip berilýär. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» eksporta iberilýän oba hojalyk we azyk önümleriniň görnüşlerini köpeltmek, möçberlerini artdyrmak barada anyk wezipeler kesgitlenildi. Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiziň «Açyk gapylar» syýasaty netijesinde türkmen işewürleri baglaşylan şertnamalar esasynda öz önümlerini dünýäniň onlarça döwletine yzygiderli eksport edýärler. Eksporta iberilýän azyk önümleriniň agramly bölegini hem türkmen topragynyň datly miweleri we gök-bakja önümleri tutýar. Bu asylly işlerde dürli miweli baglary ösdürip ýetişdirýän «Erkin gurluşyk», «Parahat» hususy kärhanalarynyň, «Lezzetli miwe», «Miweli oba» hojalyk jemgyýetleriniň, gök-bakja ekinlerini ösdürip ýetişdirýän «Parasatly daýhan» daýhan hojalygynyň we başga-da onlarça telekeçileriň uly goşandy bar. 

Gündelik durmuşymyzda zerur bolan esasy azyk önümleriniň hatarynda ösümlik ýagyny öndürmek işlerinde-de işewürler ýokary işjeňlik görkezýärler. «Gündogar akymy», «Owadan ülke», «Berkarar zaman» hojalyk jemgyýetleriniň öndürýän günebakar, pagta we beýleki ösümlik ýaglary ekologiýa taýdan arassa, ýokary hilli bolup, diňe bir içerki bazarda däl, eýsem, ýurdumyzyň daşynda-da uly islege eýe. Oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirýän telekeçiler ýurdumyzda uludan bellenilýän Hasyl toýuny hem mynasyp zähmet sowgatlary bilen garşylaýarlar. Olaryň datly önümleri rysgal-berekediň hem bolçulygyň baýramy mynasybetli ýazyljak toý saçaklaryny öňküden-de baýlaşdyrar. 

Hormatly Prezidentimiz «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň şanly wakalarynyň biri bolan Türkmenistanyň Döwlet Maslahatynda eden taryhy çykyşynda häzirki wagtda kiçi hem-de orta telekeçiligiň sazlaşykly we netijeli ösmegi, hususy başlangyçlaryň goldanylmagy üçin has amatly hukuk, ykdysady, maliýe, durmuş şertleriniň döredilýändigini aýratyn nygtady. Döwlet Baştutanymyzyň: «Ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmek, azyk bolçulygyny döretmek, senagat kärhanalaryny, häzirki zaman söwda merkezlerini, döwrebap obalary gurmak boýunça öňümizde goýan wezipelerimizi amala aşyrmakda hususy pudaga uly orun degişlidir» diýip, ýokary baha bermegi hususy pudagyň wekillerini täze üstünliklere ruhlandyrýar. Bäsdeşlige ukyply täze, innowasion önümçilikleri döretmekde, senagat önümlerimiz, şeýle-de brend markaly harytlar bilen ýurdumyzyň sebit we dünýä bazaryndaky ornuny yzygiderli pugtalandyrmakda, täze bazarlara ýol açmakda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň agzalary hem ýokary işjeňlik görkezip, ak ýürekli zähmet çekýärler.  

Arkadagly Serdarymyzyň belleýşi ýaly, ösüş biziň alyp barýan syýasatymyzyň baş maksadydyr. Goý, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň ösüşli ýoly geljege rowan bolsun! 

Saparmyrat OWGANOW,

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň Merkezi Geňeşiniň başlygy, Milli Geňeşiň Mejlisiniň deputaty.

2022-nji ýylyň 9-njy noýabrynda Aşgabat şäherindäki «Ýyldyz» muhmanhanasynda Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň on birinji mejlisi öz işine başlady.

    Toparyň Türkmen bölegine Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow, Täjik bölegine Täjigistan Respublikasynyň Energetika we suw serişdeleri ministri Daler Juma ýolbaşçylyk etdi.

    Toparyň mejlisine Toparyň türkmen we täjik wekiliýetleri  gatnaşdylar. Taraplar Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparyň on birinji mejlisiniň gün tertibini tassykladylar.
      Türkmen we Täjik taraplary, Gahryman Arkadagymyzyň 2021-nji ýylyň 17–18-nji sentýabry aralygynda Täjigistan Respublikasyna iş saparynyň, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň 2021-nji ýylyň 4–5-nji awgusty aralygynda we 2021-nji ýylyň 27–28-nji noýabry aralygynda Türkmenistana degişlilikde döwlet we iş saparlarynyň ähmiýetini kanagatlanma bilen bellediler.

Bu saparlaryň dowamynda, Taraplar, Türkmenistan bilen Täjigistan Respublikasynyň arasynda söwda-ykdysady, ylmy-tehniki çygyrlarda işjeň hyzmatdaşlyga yhlaslylygy ýene-de bir gezek tassykladylar. Mundan başga-da, özara gyzyklanma bar bolan ugurlarda hyzmatdaşlygy ösdürmek we giňeltmek ugrunda birnäçe ylalaşyga gelindi.

Hökümetara topar, bu toparyň onunjy mejlisiniň (Duşenbe şäheri, 2021-nji ýylyň 28–29-njy iýuly) çözgütleriniň durmuşa geçirilişi barada Taraplaryň maglumatlaryny diňlediler.

Uzak möhletli häsiýete eýe bolan meseleler täzeden seredildi we Toparyň şu mejlisiniň Teswirnamasynda öz beýanyny tapar.

Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň on birinji mejlisiniň dowamynda topar, hyzmatdaşlygyň ähmiýetli ugurlary boýunça mundan beýläk netijeli özara gatnaşygyň üpjin edilmeginiň wajypdygyny bellediler.

Taraplar, ykdysady, söwda, tehniki, ylmy we medeni hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ýollaryny ara alyp maslahatlaşdylar we birnäçe ugurlar boýunça çözgütleri kabul etdiler.

       Täjik wekilýetiniň Türkmenistana saparynyň birinji gününde ýagny 2022-nji ýylyň 9-njy noýabrynda Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň Täjik böleginiň ýolbaşçysy Täjigistan Respublikasynyň Energetika we suw serişdeleri ministri Daler Jumanyň Türkmenistanyň Ministrler kabinetiniň başlygyň maliýe, ykdysadyýet bank toplumyna gözegçilik edýän orunbasary bilen Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň, Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň ýolbaşçylary bilen duşuşyklary bolup geçdi. Duşuşyklar hoşniýetli ýagdaýda geçdi. 

     Duşuşyklaryň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýä döwletleri bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Arkadagly Serdarymyzyň, Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

          Parahat Meretliýew

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet 

ministrliginiň baş hünärmeni

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda ähli ugurlarda uly ösüşlere beslenýän Türkmenistan döwletimiz ykdysady taýdan kuwwatly ýurda öwrüldi. Häzirki wagtda ýurdumyzda döwlet Baştutanymyzyň alyp barýan öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly, bazar gatnaşyklarynyň ýörelgelerini ösdürmek we halk hojalyk ulgamynyň işini döwrüň talabyna laýyk guramak boýunça ähli mümkinçilikler döredildi. 

Mälim bolşy ýaly, häzirki döwürde Türkmenistan döwletimizde amala aşyrylýan özgertmeler netijesinde halk hojalygynyň dürli pudaklaryna degişli gaýtadan işleýän senagat kärhanalary gurlup ulanylmaga berilýär. Şonuň bilen birlikde, ýurdumyzda ylmy-tehniki ösüşiň soňky gazananlary bilen enjamlaşdyrylan şeýle döwrebap kärhanalaryň işiniň takyk we dogry ýola goýulmagy bilen bagly wezipelere hem aýratyn üns berilýär. Bu babatda ykdysady maglumatlar möhüm ähmiýete eýe bolup durýar we olar buhgalterçilik hasaba alnyşynda özüniň beýanyny tapýar. 

Ata Watanymyz dünýä bileleşiginde ygtybarly, mynasyp hyzmatdaş hökmünde giňden tanalýar. Bu biziň ýurdumyza iňňän uly halkara ykdysady taslamalaryny durmuşa geçirmekde daşary ýurt hyzmatdaşlary bilen   arkalaşykly, ynamly iş alyp barmaga mümkinçilik berýär. Muny Halkara pul gaznasy, Bütindünýä banky, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş banky, Yslam ösüş banky, Aziýanyň ösüş banky ýaly maliýe guramalary bilen hyzmatdaşlyklary hem tassyklaýar. Hormatly Prezidentimiziň durmuşa ornaşdyrýan döwrebap özgertmeleri netijesinde diwersifikasiýa esaslanýan ykdysadyýetimizde guwandyryjy netijeler gazanylýar. Ýurdumyzda alnyp barylýan içeri we daşary syýasatyň özeni türkmen halkynyň abadan ýaşaýşyny üpjün etmek, sebit we dünýä ýurtlary bilen dostana gatnaşyklary, dürli ugurlar boýunça  hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak bilen Ýer ýüzünde parahatçylygy goramak, şol sanda dünýä müşgillikleriniň   oňyn çözgütlerini tapmaga önjeýli goşant goşmak, dünýäniň iň ösen döwletleriniň hataryna tiz goşulyşmak baradaky ajaýyp ýörelgelerden ybaratdyr.  

Ýurdumyzyň ykdysadyýetine ösen döwrebap tehnologiýalaryň we innowasiýalaryň hem-de halkara tejribeleriniň has içgin ornaşdyrylýan häzirki döwründe, kabul edilýän şeýle çözgütler hormatly Prezidentimiziň Türkmenistan döwletimizi ykdysady taýdan uzak möhletleýin ösdürmek boýunça alyp barýan döwlet syýasatynyň subutnamasydyr. Ýurdumyzda şeýle işleriň durmuşa geçirilmegi ugrunda yzygiderli goldawlary berýän we giň mümkinçilikleri döredýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli tutýan tutumly işleri elmydama rowaç alsyn! 

Akmuhammet SAPAROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we   dolandyryş institutynyň talyby.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow täze möhüm desganyň açylyş dabarasyna gatnaşdy 

 Aşgabat, 9-njy noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda paýtagtymyzyň günorta böleginde sil suwlaryny sowujy desgalar toplumyny ulanmaga bermek dabarasy boldy. 

Daşky gurşawy goramak, tebigata aýawly garamak, tebigy serişdeleri netijeli we rejeli peýdalanmak, geljek nesiller üçin onuň gözelligini, baýlygyny gorap saklamak döwlet Baştutanymyzyň amala aşyrýan ösüş strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Türkmenistanda durmuşa geçirilýän giň gerimli özgertmeleriň çäklerinde suw hojalyk pudagynyň maddy-enjamlaýyn binýady pugtalandyrylýar, Diýarymyzyň ähli sebitlerinde täze gidrotehniki desgalar gurlup ulanmaga berilýär. 

Türkmen halky köpasyrlyk taryhynyň dowamynda suwa tebigatyň bahasyna ýetip bolmajak peşgeşi hökmünde garap gelýär. Geçmişde ata-babalarymyz suw gorlaryny tygşytly we rejeli peýdalanmak üçin howdanlary, kärizleri, köp sanly beýleki suw ulgamlaryny gurup, ýaşaýyş çeşmesi bolan suwuň her damjasyny örän netijeli ulanmagy başarypdyrlar. Halkymyz suw damjasyny altyn dänesine deňäp, ony aýawly ulanmak däbini nesilden-nesle geçirip gelýär. 

Täze inženerçilik-tehniki desgalaryň ulanmaga berilmegi türkmen paýtagtyny ösdürmek, ilkinji nobatda, Aşgabatda möhüm inženerçilik-kommunikasiýa ulgamlaryny gurmak meseleleriniň döwlet Baştutanymyzyň aýratyn üns merkezinde durýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. Häzirki wagtda paýtagtymyzyň günorta bölegi ýokary depginlerde ösýär. Şol ýerde täze edara ediş-işewürlik merkezi kemala gelýär. 

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Prezidentiniň 2020-nji ýylyň martynda gol çeken Kararyna laýyklykda, Aşgabat şäheriniň häkimligi paýtagtymyzyň sil suwlaryndan goralmagyny mundan beýläk-de güýçlendirmek maksady bilen, Russiýa Federasiýasynyň “Wozroždeniýe” önümçilik birleşigi” paýdarlar jemgyýeti bilen sil suwlaryny sowujy desgalar toplumyny gurmak hakynda şertnama baglaşdy. Bu toplum Köpetdagyň eteginde ýerleşýär. 

Sankt-Peterburgyň “Wozroždeniýe” önümçilik birleşigi” paýdarlar jemgyýeti indi 10 ýyldan gowrak wagt bäri türkmen bazarynda üstünlikli işleýär. Şu geçen ýyllaryň dowamynda russiýaly gurluşykçylar düzümleýin desgalaryň ençemesini gurdular. Şolaryň hatarynda awtomobil köprüleri, ýol aýrytlary, köprüler we beýleki desgalar bar. Bu paýdarlar jemgyýetine Aşgabatda, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda birnäçe taslamalar ynanyldy. 

 ...Şu günki dabaranyň geçirilýän ýerinde uly baýramçylyk ýagdaýy emele geldi. 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň awtoulagy ulanmaga berilýän desganyň ýanyna gelýär. Döwlet Baştutanymyzy Hökümet agzalary, Milli Geňeşiň, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, paýtagtymyzyň häkimliginiň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylary garşylaýarlar. 

Täze desganyň öňündäki meýdançada döredijilik toparlary çykyş edýärler. Ata Watanymyzyň gazanýan uly üstünliklerini hem-de Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy boýunça amala aşyrylyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilýän giň gerimli özgertmeleri wasp edýän joşgunly aýdymlar ýaňlanýar. 

Soňra döwlet Baştutanymyz açylyş dabarasy mynasybetli ýörite gurnalan mejlisler jaýyna barýar. Hormatly Prezidentimiz ýygnananlaryň öňünde çykyş edip, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe durmuşa geçirilýän milli maksatnamalaryň ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösmegine kuwwatly itergi berýändigini nygtady. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda Aşgabat şäherinde birnäçe önümçilik we medeni-durmuş maksatly binalardyr desgalary yzygiderli gurup ulanmaga berýäris. Şu gün hem paýtagtymyzyň günorta tarapynda gurlan sil suwlaryny sowujy desgalar toplumyny dabaraly ýagdaýda açyp, işe goýberýäris diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. 

 Sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň gurluşygy Russiýa Federasiýasynyň «Wozroždeniýe» önümçilik birleşigi» paýdarlar jemgyýeti tarapyndan ýerine ýetirildi. Bu döwrebap desgalar toplumynyň jemi uzynlygy 49 kilometre barabardyr. Sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň gurluşygynda täze binagärlik hem-de inženerçilik çözgütleri, häzirki zaman sanly tehnologiýalary ulanyldy. Bu döwrebap desgalar toplumy suw saklaýjy açyk howuzlary, köprüleri, suw sorujy beketleri, 34 kilometrden gowrak beton bilen berkidilen kanallary, 8 kilometrden gowrak turba geçirijileri we beýleki inženerçilik ulgamlaryny öz içine alýar diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

Hormatly Prezidentimiz sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň paýtagtymyzyň abadançylygyny üpjün etmekde möhüm orna eýe boljakdygyny nygtap, özboluşly binagärlik aýratynlygyna eýe bolan bu döwrebap desgalar toplumynyň uzak ýyllaryň dowamynda halkymyza netijeli hyzmat etjekdigine pugta ynam bildirdi. 

Aşgabat özüniň belent derejesine laýyklykda, ähli babatda, şol sanda öňdebaryjy sanly tehnologiýalary, bezegi, ekologik ugurlary boýunça nusgalyk şäher bolmalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi hem-de ýurdumyzyň paýtagtyny mundan beýläk-de ösdüreris, ak şäherimiz Aşgabady bagtyýarlygyň we ösüşiň nusgalyk merkezine öwreris diýip belledi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýygnananlary şu günki şatlykly waka — paýtagtymyzda gurlan sil suwlaryny sowujy ýokary hilli desgalar toplumynyň açylyp ulanmaga berilmegi mynasybetli tüýs ýürekden gutlap, hemmelere berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, alyp barýan asylly işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi. Döwlet Baştutanymyzyň çykyşy dabara gatnaşyjylarda ruhubelentlik döretdi we şowhunly el çarpyşmalar bilen garşylanyldy. 

Soňra Russiýa Federasiýasynyň “Wozroždeniýe” önümçilik birleşigi” paýdarlar jemgyýetiniň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy I.Bukato hormatly Prezidentimizi hem-de dabara gatnaşyjylaryň ählisini bu şanly waka bilen tüýs ýürekden gutlap, şu gün Türkmenistanyň paýtagty ak mermerli Aşgabatda öz gerimi boýunça täsin sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň açylýandygyny belledi. Bu taslama Russiýanyň “Sewkawgiprowodhoz” hem-de Türkmenistanyň “Türkmensuwylmytaslama” taslama institutlarynyň, Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik ministrliginiň Seýsmiki durnukly gurluşyk ylmy-barlag institutynyň hünärmenleriniň bilelikdäki işleriniň netijesidir. 

Türkmen we rus hünärmenleri örän giň gerimli işleri ýerine ýetirdiler. Bu işleriň deňi-taýynyň ýokdugy Russiýanyň hem-de Türkmenistanyň köp sanly ylmy bileleşikleri tarapyndan tassyklanyldy we degişli güwänamalar bilen berkidildi. Rus holdinginiň ýolbaşçysynyň habar berşi ýaly, şeýle derejedäki desgada ilkinji gezek innowasion häsiýetli serişde ulanyldy. Ol korroziýa durnuklylygy netijesinde suw desgalaryny gurmak üçin örän amatlydyr. Bu toplumyň çäginiň giň bolandygy üçin geodezik usullarda uçarmansyz uçuş serişdesi — geodeziýa gözegçiligi üçin ýörite kwadrokopter peýdalanyldy, Munuň özi gurluşyk işleriniň möhletini düýpli gysgaltmaga mümkinçilik berdi. 

I.Bukato bildirilen uly ynam, öz toplan tejribelerini nobatdaky gezek ulanmaga hem-de şeýle täsin, ölçegleri babatda örän iri taslamany durmuşa geçirmäge döredilen mümkinçilik üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, holdingiň öz şertnamalaýyn borçnamalaryny ýerine ýetirmäge jogapkärçilikli çemeleşýändigine we Aziýanyň merjeni ak mermerli Aşgabadyň sil suwlaryndan doly goraglydygyna ynandyrdy. 

Soňra “Selewaýa assosiasiýa” sebitara jemgyýetçilik guramasynyň wise-prezidentiniň wezipesini ýerine ýetiriji A.Nosow ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda Aşgabat şäheriniň günorta böleginde dünýäde deňi-taýy bolmadyk sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň özboluşly gurluşyk taslamasynyň durmuşa geçirilendigi baradaky güwänamany gowşurýar. 

A.Kostýakow adyndaky Gidrotehnika we meliorasiýa baradaky bütinrussiýa gözleg institutynyň direktory, Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň akademigi W.Şewçenko hem Aşgabat şäheriniň günorta böleginde sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň çäkleriň ýagyn we sil suw akymlarynyň täsirinden inženerçilik goraglylygyny üpjün edýän özboluşly gurluşyk desgasydygy baradaky hem-de sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň çäkleriň ýagyn we sil suw akymlarynyň täsirinden inženerçilik goraglylygyny üpjün edýän gurluşyk desgasynyň daşky gurşawa howpsuzdygy baradaky güwänamalary gowşurýar. 

Soňra “Sigmacert” halkara resminamalaşdyryş Bilim we barlag hyzmatlar kompaniýasynyň wekili Hüseýin Ýusuf Gündogar Aşgabat şäheriniň günorta böleginde gurlan sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň gurluşygynyň Standartlaşdyrma boýunça halkara guramanyň ISO 9001:2015 Hil dolandyryş ulgamynyň talaplaryna laýyk gelýändigi baradaky güwänamany gowşurýar. 

 Bu ýerde Aşgabady sil suwlaryndan goramak üçin niýetlenen inženerçilik desgasy bilen tanyşdyrýan wideofilm hem görkezildi. 

Ýurdumyzyň iň täze taryhynyň aýdyň nyşanyna, sazlaşygyň we gözelligiň nusgasyna öwrülen ýurdumyzyň baş şäheriniň keşbi günsaýyn özgerýär. Türkmenistanyň paýtagtyny dünýä ähmiýetli şähere öwürmek boýunça işler üstünlikli dowam etdirilýär. Häzirki Aşgabat gözümiziň alnynda emele gelýän täsin binagärlik toplumlary bilen haýran galdyrýar. Olarda beýik binalar hem-de giň meýdançalar, şaýollar, baglara bürenen köçeler, oňaýly seýilbaglar, ägirt uly tokaý-seýilgäh zolaklary täsin sazlaşyk döredýär. Paýtagtymyzyň gözelligi we arassalygy ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini häsiýetlendirmek bilen birlikde, bu ýerde adamlaryň aňyna we olaryň özleriniň umumy öýüne bolan garaýşyny üýtgeden özgertmeleriň giň gerimlidigini görkezýär. 

Köpetdagyň eteginde ýerleşen ak mermerli paýtagtymyzyň geografik ýagdaýyny nazara alanyňda, ol sil suw akymlarynyň geçýän zolagynda ýerleşýär. Şunuň bilen baglylykda, bu desgalar toplumynyň işe girizilmegi paýtagtymyzyň inženerçilik-kommunikasiýa ulgamyny halkara ülňülere laýyk getirmäge, birnäçe meseleleri, hususan-da, sil suwlaryny sowmak, sil akabalaryny hem-de golaýdaky çäkleri sil suwundan goramak boýunça wezipeleri çözmäge mümkinçilik berer. Ulanmaga berlen sil suwlaryny sowujy desgalar toplumy innowasion inženerçilik-tehniki taslamadyr. Onuň täsinligi desgalaryň düzümleýin gurluşynyň ulgamyndan, Köpetdagyň eteginiň tebigy howa, düzümleýin-tektonik hem-de inženerçilik-geologik şertleriniň täsinligini nazara almak bilen gurlan sil sowujy desgalaryň ýerleşişinden ybaratdyr. 

Ýurdumyzda howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak, biologik köpdürlüligi goramak, çölleşmä hem-de ýerleriň zaýalanmagyna garşy göreşmek, tokaý zolaklaryny döretmek, ilatly ýerlerde ekologik ýagdaýy gowulandyrmak boýunça giň gerimli işleriň dowam etdirilýändigini bellemek gerek. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sil suwlaryny sowujy desgalar toplumynyň binasyna ugraýar. Sabyrsyzlyk bilen garaşylan pursat gelip ýetýär — ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda döwlet Baştutanymyz dabaraly ýagdaýda toý bagyny kesýär we täze inženerçilik-tehniki desga açylýar. 

Sil suwundan goranmagyň taslamasynyň konsepsiýasy tebigata zyýan ýetirilmezligini hem-de şeýle desgalaryň gurluşygynda ähli kadalara we standartlara laýyklykda, az derejede çykdajylary göz öňünde tutýar. Sil suw akabalarynyň awtomobil ýollaryna zyýan ýetirmezden çekilmegi bu taslamanyň aýratynlyklarynyň biridir. Sil suwlary ýörite tehnologiýalar boýunça çekilen turbalar arkaly ýollaryň aşagyndan geçýär. Tebigy suw akabalarynyň durky täzelenildi. Olar Garagum derýasyna çekildi. Sil akabalary gurlanda, şol ýeriň tebigy-howa aýratynlyklary göz öňünde tutuldy. Dag gerişlerinden sil suwlary asyrlaryň dowamynda emele gelen hanadan akyp gaýdýar. Şoňa görä-de, bu taslama amala aşyrylanda, siliň hereketiniň ugry jikme-jik öwrenildi. 

Toplumyň gurluşyk döwründe 36 million kub metrden gowrak ýerasty gum we çagyl gazylyp alyndy, 9 sany sil suwuny toplaýjy howdan guruldy. Sil sowujy we birikdiriji akabalaryň umumy uzynlygy 49 kilometrden gowrakdyr. Akabalaryň 35 kilometrden gowragy betondan ýerine ýetirildi. Akabalary betonlamak işlerinde häzirki zaman innowasion tehnologiýalaryny, şol sanda uçarmansyz uçuş enjamyny ulanmak arkaly geodezik usullar ulanyldy. Akabalar gurlanda, gidroizolýasiýanyň has ygtybarly bolmagy üçin 9 million metrden gowrak innowasion kompozit armaturasy, şeýle-de 540 müň inedördül metrden gowrak güýçlendirilen geomembrana ulanyldy. 

 Hormatly Prezidentimiz toplumyň içine girýär we suw sorujy bekediň enjamlaşdyrylyşy bilen tanyşýar. 

Suw sorujy beket suwy sormak üçin niýetlenen toplumlaýyn ulgamdyr. Ol hereket edýän we ätiýaçlyk suw sorujylary birleşdirýär. Suw sorujylar turba geçiriji armaturany we beýleki kömekçi enjamlary hem birleşdirýär. Bu ýerde Germaniýanyň “Wilo” kompaniýasynyň iş çarhy, ýörite innowasion nanokeramiki düzüm bilen örtülen 30 sany suwa çümdürilýän suw sorujy gurnaldy. Bu bolsa suw sorujylaryň içinden suw bilen bir hatarda, ownuk daşlaryň, hatda çägäniň geçmegine mümkinçilik bermek bilen, olaryň netijeli işlemegine hiç hili ýaramaz täsirini ýetirmeýär. Suw sorujy beketde gurnalan suw sorujylardan akabalara suwy akdyrmak üçin diametri 1 müň millimetr bolan 9 müň 100 metr turba çekildi. 

Sil suwlary sorujy bekede gelip gowşanda, akaba giňelýär hem-de awankamerany emele getirýär. Zibilleri saklaýjy gözenekler aýratyn desga hökmünde bolup, ol gözenekleriň biriniň hapalanandygyna garamazdan, ähli sorujy enjamlaryň kadaly işlemegini üpjün edýär. Mundan başga-da, islendik wagtda olara kadaly tehniki hyzmat etmek mümkindir. Sorujy enjamlaryň ýasy germewler bilen üpjün edilmegi, zerur bolan ýagdaýynda ýapgyt susak görnüşindäki awankamerany guratmaga hem-de ony arassalamaga we abatlaýyş işlerini geçirmäge mümkinçilik berýär. Sil suwlaryny toplaýjy desganyň mümkinçiligi sil suwlarynyň örän köp möçberini kabul etmäge niýetlenendir, ol zeper ýetmezden, hasaplanan 9 ballyk seýsmiki täsire durnuklydyr. Toplumyň gurluşygynda ýokary berklikdäki gurnamalar, ýokary hilli sement, suwa durnukly serişdeleriň beýleki görnüşleri peýdalanyldy. 

Sil we ýagyn suwlary akaba ulgamynyň üsti bilen Aşgabat şäheriniň gündogar serhedini yzarlap, şäheriň daşynda demirgazyk tarapa gönükdirilýär hem-de bar bolan suw sorujy akabalara guýulýar. Soňra bolsa suw ýygnamak we onuň ýitmezligi üçin ýörite gurlan “Altyn asyr” Türkmen kölüniň suw goruna baryp guýýar. Munuň özi Garagumda maldarçylygy, hususan-da, dowardarçylygy ösdürmek, öri meýdanlaryny giňeltmek üçin amatly şertleri döretmäge ýardam etmelidir. Sil suw akymlary geçenden soňra, suw toplaýjyda gaty maddalar — laý, gyrmança, çäge, daşlar galýar. Süzgüçlerden geçirilen suwlar bolsa sorujy enjamlaryň ulgamy arkaly sowular. Suw sowulandan soňra, sil akymyndan galan gaty maddalary aňsatlyk bilen arassalamak hem-de ýörite awtoulaglarda äkitmek mümkindir. 

Bu inženerçilik-tehniki desganyň howpsuzlygy, ekologik talaplara laýyklygy sil suw akabalarynyň akýan ugurlarynda sil suwlaryny toplaýjy desgalaryň gurulmagynyň hasabyna üpjün edilýär hem-de sil we ýagyş suw joşmalarynyň Aşgabat şäherine akmagynyň öňi alynýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow wideoşekiller arkaly ornaşdyrylan enjamyň tehniki aýratynlyklary we artykmaçlyklary bilen tanyşýar. 

Bekediň işi üç tapgyrdan ybaratdyr. Ilki bilen, suw toplaýjy howdandan gelýän suw birinji bölüme goýberilýär. Suw sorujy bekediň ikinji bölümi gury bolýar. Onda suw sorujylaryň ýerleşýän üçünji kamerasyna suwuň baryp girmegini sazlaýan gapaklar bardyr. Şol ýerden suw betondan gurlan akabalara akdyrylýar. Bu ýerde Germaniýanyň “Wilo” kompaniýasynyň her biriniň önümçilik kuwwatlylygy sekuntda 350 litr bolan 3 sany hereket edýän, 1 sany ätiýaçlyk suw sorujy enjamlary oturdylandyr. Şeýle-de beketde ýük göterijiligi 5 tonna deň bolan ýörite göteriji kran göz öňünde tutulandyr. 

Suw sorujy beket işe girizilmezden ozal, bellenen tertibe laýyklykda, sil suwlaryny ýygnaýjy desganyň ýatagyndaky suw durlanylýar. Soňra nobatçy operator suw sorujy enjamlary işe girizýär. Işçi suw sorujy enjamlar suwy basyş astynda 28 metr beýiklige göterip, sekuntda 1,0 kub metr suwy diametri 1000 millimetr bolan turba geçiriji arkaly sil suw akabasyna akdyrýarlar. 

Şeýle-de döwlet Baştutanymyz 2-nji sil suwlaryny ýygnaýjy desgany synlady. Bu desga merkezi Köpetdagyň demirgazyk we demirgazyk-gündogar gerişlerinden sil suwlary ýygnanýar. 2-nji sil suw ýygnaýjy desganyň göwrümi 1 million 29 müň 300 kub metr bolup, bu desga gyşda jarda we ýagyn suw akymlarynda emele gelýän suwlary ýygnamaga niýetlenendir. 

Toplumyň hünärmeni hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa döwrebap inženerçilik-tehniki desgany gurduryp berendigi, bu ýerde işgärleriň netijeli işlemegi üçin oňaýly şertleriň döredilendigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Watanymyzyň abadançylygynyň bähbidine tutanýerli zähmet çekjekdiklerine ynandyrdy. 

Soňra hormatly Prezidentimize sil suwlaryny sowujy desgalaryň, şol sanda sil suwuny sowujy akabalaryň umumy ýerleşdirilişiniň çyzgylary görkezildi. 

Döwlet Baştutanymyz täze desganyň aýratynlyklary bilen tanyşmagyny tamamlap, toplumyň işgärlerine üstünlikleri arzuw etdi we toplumyň işgärleri üçin niýetlenen ýeňil awtoulaglaryň, ýörite gurluşyk tehnikalarynyň açarlaryny gowşurdy.

Änew şäherinde hususy pudagyň wekillerine degişli önümçilikleriň ençemesi hereket edýär. Şolaryň hatarynda «besti» haryt nyşanly çaga lybaslaryny öndürýän kärhanany hem agzamak bolar.  

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Esli» hojalyk jemgyýetine degişli bolan bu önümçilik kärhanasynyň işe girizilenine bir ýyldan gowrak wagt boldy. Muňa garamazdan kärhanada öndürilýän önümler uly meşhurlyk gazandy. Ol ýerde, esasan-da, 6 aýlykdan başlap, 14 ýaşa çenli çagalara niýetlenen lybaslaryň önümçiligi alnyp barylýar. Önümçilik bölüminde ornaşdyrylan, Ýaponiýanyň «Juki» kompaniýasynyň iň häzirki zaman tikin enjamlary we beýleki degişli tehnologiýalar dürli ölçegdäki we biçüwdäki lybaslary taýýarlamaga mümkinçilik berýär. 

Kärhanada gelin-gyzlaryň 200-den gowragy işleýär. Olaryň aglabasy ýaşlar bolmak bilen, öz işlerine örän jogapkärli çemeleşýärler. Şeýle bolansoň, olaryň çekýän agzybirlikli zähmeti netijesinde öndürilýän çaga egin-eşiklerine daşary bazarda hem uly gyzyklanma bildirilýär. Önümiň ilkinji tapgyrynyň Wenesuela döwletine eksport edilmegi, ýakyn aýlarda Russiýa Federasiýasyna, Türkiýe, Fransiýa döwletlerine, Gazagystana, Özbegistana, Eýran Yslam Respublikasyna eksport edilmeginiň meýilleşdirilýändigi aýratyn bellärliklidir. 

Yhlas SAPAROW,

Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Ak bugdaý etrap birleşmesiniň esasy hünärmeni.

Ykdysady ösüş her bir jemgyýet üçin derwaýysdyr. Sebäbi ol jemgyýetçilik gurluşynyň nähilidigine garamazdan, halkyň durmuş-ykdysady ýagdaýynyň iň bir wajyp meseleleriniň biri bolup durýar. 

Önümleriň möçberiniň artdyrylmagy işçi güýjüniň we önümçilik serişdeleriniň hil taýdan kämilleşdirilmeginiň we olaryň peýdalanylyşynyň gowulandyrylmagynyň hasabyna gazanylýar. 

Önümçiligiň ösüşi onuň şertleriniň, ýagny işgärleriň sanynyň we önümçilik serişdeleriniň mukdarynyň artdyrylmagy esasynda amala aşyrylýar. 

Ykdysady ösüş diýlip, jemgyýetçilik önüminiň we ony öndürmekligiň şertleriniň mukdar taýdan köpelmegine we hil taýdan kämilleşmegine düşünilýär. Ykdysady ösüş ekstensiw ýa-da intensiw görnüşde bolup biler.  

Önümçiligiň ösüşi onuň şertleriniň mukdar taýdan artdyrylmagy esasynda amala aşyrylsa, oňa ekstensiw ykdysady ösüş diýilýär. Şonda, ol şertleriň tehniki (hil) derejesi öňküligine galýar. Mysal üçin, önümçiligiň ösüşi işgärleriň sanynyň köpeldilmeginiň hasabyna, çig malyň, materiallaryň, energetiki resurslaryň dolanyşyga goşmaça girizilmeginiň, täze gurluşygyň hasabyna alnyp barylsa, onda bu ösüşiň ekstensiw ýoludyr. Kähalatlarda intensiw ösüş ýoluna geçmeklik hem zerurlykdyr. 

Eger-de öndürilýän önümleriň möçberiniň artdyrylmagy önümçiligiň şertleriniň mukdar taýdan däl-de, olaryň hil taýdan kämilleşdirilmeginiň netijesinde gazanylýan bolsa, onda bu ykdysady ösüşiň intensiw görnüşi bolýar. Intensiw ösüş önümçiligiň şertleriniň peýdalanylyşyny gowulandyrmagyň hasabyna hem bolup biler. Ol has kämil zähmet serişdelerini peýdalanmagy we zähmet predmetlerini tygşytly ulanmagy, işgäriň hünärini ýokarlandyrmagy hem-de bar bolan önümçilik kuwwatlyklarynyň peýdalanylyşyny gowulandyrmagy göz öňünde tutýar. Gepiň gerdişine görä aýtsak, intensiw ösüş şertlerinde öndürilýän önümiň möçberini artdyrmak üçin hökman täze bir kuwwatlyklary, kärhanalary döretmek zerurlygy ýok. Munuň üçin önümçiligi kämilleşdirmek, ähli serişdeleri has rejeli peýdalanmak ýeterlikdir. 

Ykdysady ösüşiň iki görnüşi-de özara baglanyşyklydyr. Ykdysady durmuşda ekstensiw ýa-da intensiw ösüş ýollary ýeke-täk arassa görnüşinde duş gelmeýär. Olar hemişe özara utgaşykly amala aşyrylýar. Emma jemgyýetçilik önümçiliginiň ösüşiniň belli bir döwründe intensiw ýa-da ekstensiw ugur agdyklyk etmegi mümkin. Ykdysadyýeti intensiw usula geçirmeklik wajyp meseleleriň biridir. Munuň özi islendik jemgyýet üçin kanunalaýyklykdyr. 

Arkadagly Serdarymyzyň belleýşi ýaly, geçen taryhy döwrüň dowamynda senagat we innowasiýa ösüş nusgasyna gönükdirilen strategik ugruň yzygiderli durmuşa geçirilmegi, sözüň doly manysynda, döwletimiziň ykdysady garaşsyzlygyny üpjün etdi. Bu bolsa dünýäniň ähli ýurtlaryna diýen ýaly täsirini ýetiren koronawirus pandemiýasynyň ýaýramagy bilen emele gelen ykdysady çökgünligiň, energiýa serişdeleriniň bahalarynyň duýdansyz we çalt peselen şertlerinde Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň köp pudaklarynyň deňagramly ösüşini, bäsdeşlige ukyplylygyny saklamaga mümkinçilik berdi. 

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisinde «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» kabul edildi. Bu maksatnama laýyklykda, geljekde ýurdumyzda innowasion häsiýete esaslanýan milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa arkaly ösdürmäge gönükdirilen özgertmeler dowam etdiriler. Ýakyn geljekde ýokary we ekologiýa taýdan arassa tehnologiýalara esaslanýan gaýtadan işleýän önümçilik pudaklaryny ösdürmäge-de hemmetaraplaýyn ýardam berler. Bu bolsa ýurdumyzyň dünýä ykdysadyýetinde barha artýan ornuny üpjün etjek eksport mümkinçiliginiň möçberini has-da artdyrmaga şert döreder. Bu babatda, hormatly Arkadagymyz şeýle belleýär: «Garaşsyz döwletimiz milli ykdysadyýetimiziň hereketlendiriji güýçlerinden biri bolan telekeçiligi geljekde hem hemmetaraplaýyn goldar. Şunuň bilen birlikde, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak maksady bilen, innowasion ýagdaý üçin ähli amatly şertler dörediler. Şeýlelikde, biz köp girdeji alarys we maýa goýumlary öz wagtynda gaýtaryp bileris. Geljekde bazar gatnaşyklarynyň täze ugurlary kesgitlenip, ykdysady ösüşiň mümkinçilikleri dörediler. Biz innowasiýalara esaslanýan işewürligiň täze görnüşleri bolan iri kompaniýalaryň döredilmegini hem goldamalydyrys». 

Ýeri gelende aýtsak, Türkmenistan energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermekde özüniň öňdeligini berkitmegi hem dowam etdirer. Hut şu maksat bilen hem nebitgaz pudagyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etdirmek maksat edinilýär. Bu bolsa nebiti we gazy gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen häzirki zaman toplumlarynyň gurluşygyny göz öňünde tutýar. Täze känleri, şol sanda Hazar deňziniň türkmen bölegindäki ýataklary we «Galkynyş» känini senagat taýdan özleşdirmegi çaltlandyrmagy aňladýar. 

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkymyzyň abadançylygyny, ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny ýokarlandyrmaga, halkara hyzmatdaşlygy giňeltmäge gönükdirilen içeri we daşary syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň beýany boldy. 

31-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiziň sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatynda oba hojalyk toplumyndaky işleriň ýagdaýyna hem-de welaýatlarda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy bilen baglanyşykly meselelere garaldy. Döwlet Baştutanymyz ýetişdirilen pagta hasylynyň ýitgisiz ýygnalyp alynmagynyň häzirki günüň möhüm talabydygyny hem-de bu işde käbir etraplaryň depgininiň pesdigini belläp, welaýatlaryň häkimlerine bu babatda birnäçe tabşyryklary berdi. Bugdaý ekişini bellenilen möhletde tamamlamak, ekişde ulanylýan tehnikalary doly güýjünde işletmek meselelerine aýratyn üns bermek zerurdyr. 

Şeýle-de ýeralmanyň, gök-bakja ekinleriniň, şalynyň, gant şugundyrynyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny almak ugrunda ähli tagallalaryň edilmegi möhümdir. Mundan başga-da, döwlet Baştutanymyz şu ýyl ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen dürli maksatly binalardaky gurluşyk işleriniň berk gözegçilikde saklanylmagyny, ählihalk bag ekmek dabarasynyň ýokary guramaçylyk derejesiniň üpjün edilmegini tabşyrdy. 

2-nji noýabrda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda şu ýylyň on aýynda harby we hukuk goraýjy edaralaryň alyp baran işleriniň netijelerine garaldy. Mejlisiň gün tertibine Garaşsyz döwletimizde howpsuzlygy hem-de asudalygy üpjün etmek, Ýaragly Güýçleriň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, olaryň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça öňde durýan wezipeler bilen baglanyşykly möhüm meseleler girizildi. 

Ministrler Kabinetiniň 4-nji noýabrda sanly ulgam arkaly geçirilen nobatdaky mejlisinde şu ýylyň ýanwar — oktýabr aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň netijelerine, döwletimizi durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň meselelerine garaldy. Habar berlişi ýaly, on aýyň jemleri boýunça jemi içerki önümiň ösüş depgini durnukly saklanýar. 2021-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önümiň möçberi 10,9 göterim artdy. Hasabat döwründe bölek satuw haryt dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim, daşary söwda dolanyşygy bolsa 39,1 göterim köpeldi. Şu ýylyň ýanwar — oktýabr aýlarynda Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 114,3 göterim, çykdajy bölegi bolsa 97,6 göterim ýerine ýetirildi. 

Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,4 göterim ýokarlandy. Aýlyk zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda, doly maliýeleşdirildi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, 2021-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 5,3 göterim artdy. Oba milli maksatnamasynda kesgitlenen işleriň çäklerinde hasabat döwründe durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy alnyp baryldy. 

Döwlet Baştutanymyzyň görkezmelerine laýyklykda üstünde işlenen 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasy taýýarlanyldy. Şunda serişdeleriň ep-esli bölegi durmuş ulgamyny ösdürmäge gönükdiriler. 2023-nji ýyl üçin bölünip berilýän maýa goýumlary milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny pugtalandyrmaga, pudaklar üçin täze önümçilikleri gurmaga hem-de hereket edýänlerini döwrebaplaşdyrmaga, ýaşaýyş jaýlaryny gurmaga mümkinçilik berer. 

Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň on aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleriniň Garaşsyz Watanymyzyň göz öňünde tutulan maksatnamalara laýyklykda üstünlikli ösmegini dowam etdirýändigini aýdyň görkezýändigini kanagatlanma bilen belledi. Nygtalyşy ýaly, jemi içerki önümiň 6,2 göterim ösüş derejesini saklap galmagy başardyk. Ýurdumyzda iri senagat we durmuş maksatly desgalaryň gurluşygy dowam edýär. Bellenen meýilnamalara laýyklykda, 61 sany iri desga açylyp ulanmaga berildi. Ýylyň ahyryna çenli ýene-de birnäçe desgany ulanmaga bermek göz öňünde tutulýar. Ykdysadyýetimizi mundan beýläk-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, öndürilýän harytlaryň görnüşlerini artdyrmak hem-de önümleriň eksport ugurlaryny giňeltmek möhüm wezipeleriň hatarynda kesgitlenildi. 

5-nji noýabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Köpetdagyň etegindäki Magtymguly Pyragynyň medeni-seýilgäh toplumynyň töwereginde bag nahalyny ekip, ählihalk bag ekmek dabarasynyň güýzki möwsümine badalga berdi. Gündogaryň beýik akyldarynyň ýadygärliginiň we özboluşly binagärlik aýratynlygy bilen Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilen «Türkmenistan» teleradioýaýlymlar merkeziniň binasynyň aralygynda ýerleşen bu gözel künjek ýyl-ýyldan täze tokaý zolaklaryna bürelýär. 

Watanymyzy bagy-bossanlyga öwürmäge gönükdirilen Milli tokaý maksatnamasyny durmuşa geçirmek işiniň nobatdaky tapgyryna Hökümet agzalary, Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy, Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, paýtagtymyzyň häkimliginiň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylary, köp sanly ýaşaýjylar öz saldamly goşantlaryny goşdular. Ekologik çärä gatnaşyjylaryň hatarynda ýurdumyzdaky diplomatik wekilhanalaryň hem-de halkara guramalaryň ýolbaşçylary hem boldy. Güýz paslynyň bu ajaýyp gününde ýurdumyzyň ýaşaýjylary öz joşgunly zähmeti bilen mähriban topragymyzy “ýaşyl begrese” büremek üçin ählihalk bag ekmek dabarasyna gatnaşdylar. Şeýle-de ozal bar bolan baglara ideg edildi. 

Ählihalk bag ekmek dabarasyna Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy, Hormatly il ýaşulusy Gurbanguly Berdimuhamedow hem gatnaşdy. Hormatly Arkadagymyz Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň çäginde guralan ählihalk bag ekmek dabarasyna badalga berdi. Bu asylly çärä täze merkeziň ýolbaşçylary, gurluşykçylar, hormatly ýaşulular we ýaşlar gatnaşdylar. Bilelikdäki tagallalar esasynda bu ýerde dürli bag nahallarynyň 5 müňden gowragy ekildi. 

Şeýle-de Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygy, ady rowaýata öwrülen Akhan atly bedewiň ýadygärligini öz içine alýan binagärlik toplumynyň bezeg işlerinde innowasion işläp taýýarlamalaryň ulanylyşy bilen gyzyklandy. Şunuň bilen birlikde, Gahryman Arkadagymyz ak mermerli Aşgabadyň töwereklerinde alnyp barylýan işler, hususan-da, onuň günorta-günbatar künjegindäki tokaý zolaklary, Köpetdagyň gerşinde gurlan Saglyk ýolunyň, Arçabil şaýolunda ýol-ulag düzümleriniň desgalarynyň abadanlaşdyrylyşy bilen tanyşdy. Şunda gurluşyk taslamalary amala aşyrylanda, ekologik ugruň göz öňünde tutulmalydygyna hem-de milli binagärlik ýörelgeleriniň iň täze tehnologiýalar bilen sazlaşykly utgaşdyrylmalydygyna üns çekildi. 

Ikitaraplaýyn parlamentara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmak Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Pakistan Yslam Respublikasynyň Senatynyň Başlygy Muhammad Sadik Sanjrani bilen 31-nji oktýabrda geçiren telefon arkaly söhbetdeşliginiň barşynda ara alyp maslahatlaşylan esasy mesele boldy. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda Türkmenistan we Pakistan syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda işjeň hyzmatdaşlyk edýärler. 

Şol bir wagtda ýurtlaryň ikisi-de sebitde amala aşyrylýan iri energetika hem-de kommunikasiýa taslamalaryna işjeň gatnaşýarlar, şolaryň hatarynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygyny, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça ýokary woltly elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlarynyň taslamasyny görkezmek bolar. Söhbetdeşligiň barşynda Gahryman Arkadagymyz ýakyn parlamentara gatnaşyklary ýola goýmak hem-de berkitmek, kanunçylyk ulgamynda tejribe alyşmak, parlamentarileriň yzygiderli duşuşyklaryny we geňeşmelerini guramak üçin uly mümkinçiligiň bardygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, parlamentara hyzmatdaşlygyň döwletlerimiziň arasyndaky köpugurly gatnaşyklaryň üstüni ýetirjekdigine pugta ynam bildirildi. 

1 — 3-nji noýabrda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň Başlygy Walentina Matwiýenkonyň çakylygy boýunça Russiýa Federasiýasynda resmi saparda boldy. Saparyň maksatnamasynyň çäklerinde hormatly Arkadagymyzyň Russiýanyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň Başlygy bilen gepleşikleri geçirildi. Onuň dowamynda iki döwletiň hem ynsanperwer, jemgyýetçilik, medeni gatnaşyklaryň ösdürilmegine, zenanlaryň we ýaşlaryň ugry boýunça ýurtlarymyzyň arasynda gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna mundan beýläk-de ýardam bermegi maksat edinýändikleri tassyklanyldy. 

Duşuşyk tamamlanandan soňra, Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň we Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Hyzmatdaşlyk boýunça parlamentara toparyny döretmek hakynda Ylalaşyga gol çekmek dabarasy boldy. Resminama Gahryman Arkadagymyz hem-de Russiýa Federasiýasynyň parlamentiniň ýokarky palatasynyň Başlygy gol çekdiler. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy ştab-kwartirasy türkmen paýtagtynda ýerleşýän “Aşgabat görnüşiniň” hemişelik hereket edýän Sekretariatyny döretmäge Türkmenistanyň taýýardygyny tassyklady. 

2-nji noýabrda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Russiýa Federasiýasyna resmi saparynyň çäklerinde RF-niň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň umumy mejlisinde maksatnamalaýyn çykyş etdi. Öz çykyşynda hormatly Arkadagymyz Türkmenistanyň hem-de Russiýanyň kanun çykaryjy edaralarynyň ýakyndan, başlangyçly özara gatnaşyklarynyň iki döwletiň arasyndaky toplumlaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň möhüm we aýrylmaz bölegidigini nygtady. Çykyşynyň dowamynda Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy parlament diplomatiýasynyň halkara giňişlikde parahatçylygy, ynanyşmagy we açyklygy pugtalandyrmak işine uly goşant goşmaga, dünýäniň syýasy gün tertibine oňyn itergi bermäge, ykrar edilen halkara hukuk kadalarynyň, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň düzgünleriniň, esasy halkara ylalaşyklaryň we konwensiýalaryň ýoýulmagyna ýol bermezlige gönükdirilendigine ynam bildirdi. 

Energetika, ulag, ýokary tehnologiýalar ulgamlary, senagat, söwda, oba hojalygy tagallalary birleşdirmegiň esasy ugurlarynyň hatarynda bellenildi. Biz hemişe Türkmenistan bilen Russiýa Federasiýasynyň arasynda söwda-ykdysady gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagy, olara täze hil-häsiýetiň berilmegi, bu gatnaşyklaryň köpugurly ykdysady hyzmatdaşlyk derejesine çykarylmagy we şunda esasy ornuň maýa goýum, maliýe, tehnologiýa ugurlaryna degişli bolmagy ugrunda çykyş edýäris diýip, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy. Bellenilişi ýaly, ýokarda agzalan wezipeleriň çözülmegine iki ýurduň parlamentarileri öz goşandyny goşmalydyrlar, ýagny häzirki döwrüň ykdysady gatnaşyklaryny düzgünleşdirýän täze kanunlary kabul etmelidirler, bu ugurda milli kanunçylyklarymyzy oýlanyşykly we deňagramly sazlaşdyrmalydyrlar. 

Gahryman Arkadygymyz Türkmenistanda rus diline, edebiýatyna, rus halkynyň medeni we ruhy gymmatlyklaryna uly hormat goýulýandygyny aýratyn nygtady. Ýurdumyzda rus dilinde bilim berýän onlarça mekdep bar, A.S.Puşkin adyndaky umumybilim berýän türkmen-rus mekdebi hereket edýär, rus dili ähli orta we ýokary okuw mekdeplerinde okadylýar. Häzirki wagtda Aşgabatda Rus drama teatrynyň taslamasynyň we gurluşygynyň üstünde işlenilýär, Türkmen-rus uniwersitetini döretmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşylýar. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Russiýanyň çäklerindäki ýadygärliklerde, heýkel kompozisiýalarynda, edaralaryň atlarynda türkmen halkynyň beýik ogly, filosof, şahyr, akyldar Magtymguly Pyragynyň keşbiniň we adynyň ebedileşdirilendigi üçin minnetdarlyk bildirdi hem-de 2024-nji ýylda Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygynyň belleniljekdigini habar berdi. Şunuň bilen baglylykda, medeni-ynsanperwer ulgamda ýakyndan parlamentara gatnaşyklaryň mümkinçiligine garalmagynyň maksadalaýyk hasaplanýandygy, bu gatnaşyklaryň mazmunyny degişli orta möhletleýin toplumlaýyn maksatnamada beýan edip boljakdygy bellenildi. Şunuň bilen bir hatarda, ýurtlarymyzyň arasyndaky parlamentara dialogy mundan beýläk-de hemmetaraplaýyn goldamaga, özara düşünişmäge, kanun çykaryjylyk işi boýunça giňden tejribe alyşmaga ýardam bermäge, ähli netijeli pikirleri we başlangyçlary höweslendirmäge taýýardygy tassyklanyldy. 

Şol gün hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Döwlet Dumasynyň Başlygy Wýaçeslaw Wolodin bilen gepleşikleri boldy. Taraplar parlamentara ulgamda, ykdysadyýetde, ylym-bilim we sport ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar. Bulardan başga-da, ýaşlar syýasaty we gender deňligi ulgamlarynda giň mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. Türkmenistanyň wekiliýetiniň sebitara hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlaryna garamak üçin geçiriljek Hazarýaka döwletleriň parlament ýolbaşçylarynyň maslahatyna gatnaşmak mümkinçiligi ara alyp maslahatlaşyldy. Şeýle-de özara gyzyklanma bildirilýän meseleleriň birnäçesi boýunça taraplaryň garaýyşlary beýan edildi. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy bilelikdäki netijeli işe ygrarlydygyny tassyklady hem-de Döwlet Dumasynyň ýolbaşçysyny özi üçin islendik amatly wagtda Türkmenistana gelmäge çagyrdy. 

Russiýa saparynyň soňky gününde Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putin bilen duşuşdy. Gahryman Arkadagymyza Russiýanyň ýokary döwlet sylagy — IV derejeli “Watanyň öňünde bitiren hyzmatlary üçin” ordeni gowşuryldy. Munuň özi hormatly Arkadagymyzyň ählumumy parahatçylygyň, Russiýa bilen hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna goşan ägirt uly goşandynyň ykrarnamasy boldy. 

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň wekiliýetiniň Russiýa Federasiýasyna resmi saparynyň çäklerinde duşuşyklaryň birnäçesi geçirildi. Hususan-da, iki ýurduň parlamentleriniň ýokarky palatalarynyň Başlyklarynyň orunbasarlarynyň duşuşygy geçirildi. Duşuşygyň gün tertibine hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýy we geljegi bilen bagly meseleler girizildi. Şeýle-de Moskwada “Türkmenistanyň hem-de Russiýanyň parlamentara hyzmatdaşlygy: ugurlar we ileri tutulýan wezipeler” atly “tegelek stol” söhbetdeşligi guraldy. Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynyň “Galkynyş” milli at üstündäki oýunlar toparynyň ýolbaşçysynyň Moskwanyň Uly döwlet sirkiniň baş direktory bilen geçiren duşuşygynyň barşynda sirk sungaty ulgamynda hyzmatdaşlygyň geljegi barada pikir alşyldy, bu ugurda netijeli gatnaşyklary işjeňleşdirmek üçin giň mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. 

Geçen hepdede türkmen manadynyň dolanyşyga girizilmegine 29 ýyl doldy. Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynda bu waka mynasybetli ylmy-amaly maslahat geçirildi. Forumyň dowamynda bank ulgamynda amala aşyrylýan düýpli özgertmeler hem-de bu ulgamy sanlylaşdyrmagyň aýratynlyklary, taslamalary maliýeleşdirmekde, milli ykdysadyýetimizi maksatnamalaýyn ösdürmekde halkara maliýe düzümleri bilen hyzmatdaşlyk, durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmekde bank ulgamynyň eýeleýän orny baradaky çykyşlar diňlenildi. 

Şanly sene mynasybetli guralan çäräniň çäklerinde pul birlikleriniň nusgalary, şeýle hem Türkmenistanyň Merkezi banky tarapyndan Garaşsyzlyk ýyllary içinde goýberilen, gymmat bahaly metallardan taýýarlanylan ýadygärlik şaýy pullar, milli zergärçilik şaý-sepleri görkezilýän, ýurdumyzyň numizmatikasynyň taryhyna bagyşlanan maglumatlary özünde jemleýän sergi guraldy. 

Mahlasy, geçen hepdäniň wakalary türkmen halkynyň agzybirliginiň we jebisliginiň, parahatçylyk, ynsanperwerlik, hoşniýetlilik taglymlaryna üýtgewsiz ygrarlydygynyň aýdyň nyşany bolmak bilen, Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ösüşiň we döretmegiň ýoly bilen ynamly öňe barýandygyny, adamlar baradaky aladanyň bolsa döwlet syýasatynyň möhüm ugrudygyny nobatdaky gezek subut etdi. 

(TDH)

Ahal welaýatynda dokma senagatyna degişli iri kärhanalaryň birnäçesi hereket edip, olaryň öndürijilikli işleýänleriniň biri-de Bäherden etrabyndaky ýüplük fabrigidir. Pudagyň döwrebaplaşdyrylmagy, oňa ägirt uly maýa goýum serişdeleriniň gönükdirilmegi, ekologik taýdan arassa, ýokary hilli dokma önümleriniň önümçiligini giňeltmek ugrunda uly tagallalaryň edilmegi fabrigiň agzybir işçi-hünärmenlerinde uly zähmet joşgunyny döredýär. Önümçilik bölümlerindäki häzirki zaman kämil tehnologiýalar nah matalary dokamaga niýetlenen ýokary hilli ýüplük öndürmäge mümkinçilik berýär. Kärhananyň hünärmeni Gülşat Garamanowanyň aýtmagyna görä, häzirki wagtda bu ýerde 27/1, 34/1 belgili ýüplügiň günde ortaça 16-16,5 tonnasy öndürilýär. Güneşe baý türkmen topragynda daýhan zähmeti bilen ýetişdirilýän «ak altynyň» gaýtadan işlenilmegi netijesinde öndürilýän ekologik taýdan arassa ýüplük dünýä bazarynda hem uly islege eýe. Olaryň aglabasy Russiýa, Hytaýa, Pakistana, Hindistana, Türkiýä, Azerbaýjana, Gyzgyz Respublikasyna we beýleki döwletlere eksport edilýär.

 Bu ýerde zähmet çekýänleriň köpüsi ýaşlardyr. Olar kärhananyň daraýjy, lenteleýji, tow beriji, egriji we saraýjy bölümlerinde işleriň sazlaşykly alnyp barylmagy, ýokary hilli ýüplügiň öndürilmegi üçin yhlaslaryny gaýgyrmaýarlar. Işçi-hünärmenleriň işe höwesini artdyrmakda jemgyýetçilik guramalary tarapyndan guralýan medeni çäreleriň, hünär bäsleşikleriniň ähmiýetiniň hem uludygyny bellemelidiris.  

Aýdo ŞEKEROW.

Balkan welaýaty: 

 8. Dokma pudagynda täze gözýetimler 

Türkmenistan soňky ýyllarda gaýtadan işleýän senagatyň berk binýadyny tutmak bilen, halkara bazarda bäsdeşlige ukyply harytlary öndürýän ynamdar hyzmatdaş hökmünde öz abraýyny barha pugtalandyrýar. Milli ykdysadyýetiň binýatlaýyn pudaklarynyň bäsdeşlik ukybyny ýokarlandyrmak, türkmen haryt öndürijileriniň öndürýän önümleriniň dünýä bazarlarynda mynasyp ornuny üpjün etmek ileri tutulýan ugurlaryň biridir. Türkmenistan Garaşsyzlygyna eýe bolan ilkinji günlerinden bereketli topragymyzda inçe süýümli pagtadyr ak bugdaýy bol öndürmegi, azyk senagaty, ýüpekçilikdir dokmaçylyk pudaklaryny ösdürmegi maksat edindi. Şeýlelikde, könelişen ýeňil senagat kärhanalarynyň maddy-tehniki binýadyny döwrebaplaşdyrmak, täze kärhanalary gurmak we bar bolanlarynyň ykdysady netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça giň gerimli özgertmelere badalga berildi.  

Balkan welaýatynda dokma senagatyny ösdürmek boýunça başy başlanan taslamalar üstünlikli durmuşa geçirilýän işleriň hatarynda mynasyp orun aldy. Ugurdaş önümçiliklere uly möçberde maýa goýumlar gönükdirildi. Türkmenbaşy şäherinde, Serdar, Bereket, Esenguly, Magtymguly etraplarynda daşary ýurtly maýadarlaryň gatnaşmagynda döwrebap tehnikalar bilen enjamlaşdyrylan dokma toplumlary, egin-eşik, aýakgap, haly fabrikleri, ýüplük kärhanalary işe girizildi. Ekerançylyk güýçli ösüşe eýe boldy. Köp mukdarda ýokary hilli pagta süýümi, ýüpek öndürilip başlandy. Maldarçylyk pudagynyň geriminiň artmagy bilen, welaýatda ýüňüň, deriniň, bagananyň, mişiniň, çöpüriň, guş ýeleginiň önümçilik möçberleri artyp, olar sebitde dokma senagatynyň önümçilik kuwwatlyklarynyň ýokarlanmagyna oňyn täsir etdi.  

Döwlet Baştutanymyz sebitiň ykdysadyýetini mundan beýläk-de ösdürmekde dokma pudagynyň ornunyň uludygyny, onuň daşary ykdysady hyzmatdaşlygy hem-de eksport mümkinçiliklerimizi pugtalandyrmakda möhüm ähmiýete eýedigini aýratyn belleýär. Sebitleri ösdürmekde ýeňil senagatyň dokma pudagyna uly orun berilýändigi kabul edilýän ösüş maksatnamalarynda aýdyň görünýär. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» geljek 30 ýylyň dowamynda Balkan welaýatynda birnäçe dokma toplumlaryny, pagta egriji, ýüpek, ýüplük, jorap, aýakgap, egin-eşik, başgap tikinçilik fabriklerini, gön eýleýän, ýüň ýuwýan kärhanalary, el haly, keçe öndürýän kärhanalary gurmak, şeýle-de ozal hereket edýän egirme-dokma fabrikleriniň önümçilik kuwwatyny has-da artdyrmak, durkuny döwrebaplaşdyrmak göz öňünde tutulýar. Maksatnamada döwlete dahylsyz bolan kiçi we orta möçberli dokma senagat kärhanalarynyň onlarçasyny gurmak meýilleşdirilýär.  

Dürli görnüşli sütükli, örülen matalary öndürýän täze dokma toplumlarynyň işe girizilmegi importyň öwezini özümizde öndürilýän matadyr taýýar önümler bilen dolmaga mümkinçilik berer. Üstesine, ilat üçin täze iş orunlarynyň müňlerçesi dörediler. Ýola goýuljak önümçilikler ilat arasynda hyrydarly keteni, ýüpek, nah, gyraw, mahmal, pamazy, biz, kendir, atlaz, jinsi, welwet, welýur, setin, kapron, poplin, ştapel ýaly başga-da birnäçe matalaryň köp görnüşini, dürli ýaşdaky adamlara niýetlenen möwsümleýin egin-eşikleri, şeýle hem goýun, düýe ýüňünden žaketleri, ýeňsizleri öndürmäge mümkinçilik berer. Täze kärhanalaryň agramly bölegi daşary ýurt maýasynyň gatnaşmagynda gurlar we ýokary paýly bilelikdäki kärhanalaryň sany artdyrylar. Türkmenbaşy şäheriniň golaýynda ýörite senagat ykdysady zolagyny döretmek, welaýatda hereket edýän döwlet eýeçiligindäki kiçi senagat kärhanalaryny mundan beýläk-de hususylaşdyrmak, hususy taraplaryň gatnaşmagynda paýdarlar jemgyýetlerini döretmek babatda işler alnyp barlar. Welaýatyň dokma kärhanalaryny gutarnykly bazar gatnaşyklaryna geçirmek üçin zerur özgertmeler amala aşyrylar. Durmuşa geçirilmegi meýilleşdirilýän tutumly işleriň netijesinde, welaýatyň jemi içerki önüminiň düzüminde ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz böleginiň paýy yzygiderli ýokarlanar.  

Hormatly Prezidentimiz dokma pudagynyň ýolbaşçylarynyň öňünde sebitlerde diňe bir häzirki zaman ýüplük egriji fabriklerini we dokma toplumlaryny gurmak bilen çäklenmän, eýsem, pudagyň giň mümkinçiliklerini has doly peýdalanmagy, önümleriň görnüşini, hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilen iri möçberli taslamalary işläp düzmegi wajyp ähmiýetli wezipeleriň hatarynda kesgitledi. Şeýlelikde, ýakyn geljekde welaýatyň şäherlerinde, etrap merkezlerinde lukmançylyk pamygyny, timar beriş serişdelerini, nah ýüplük egriji, tüýsüz nah we inçe süýümli, şeýle-de sintetik ýüplükleri çykarýan, kapron, ýüpek we pagta süýümlerinden garyşyk ýüplükleri öndürýän fabrikleri işe girizmek meýilleşdirildi. Şeýle kuwwatlyklar ýeňil senagatyň ýerli çig mala esaslanýan täze düzümlerini emele getirer. Milli maksatnamada bellenilen toplumlaýyn wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi sebit senagatynyň diwersifikasiýalaşmagyna, innowasion önümçilikleriň, halkara zähmet bölünişiginde mynasyp orun eýeleýän, dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply ýeňil senagat kärhanalarynyň döremegine itergi berer.  

Pagta süýümini gaýtadan işleýän iri senagat kärhanalary welaýatyň gowaça ekýän etraplarynyň ählisinde diýen ýaly gurlup ulanyşa girizildi. «Türkmenistanda öndürildi» diýen söwda nyşanly harytlara dünýä bazarlarynda bildirilýän isleg ýokary bolmagynda galýar. Bu ugurdaky ýokary sepgitler, ilkinji nobatda, önümçilik düzümlerini düýpli döwrebaplaşdyrmagyň, täze gurulýan önümçilik kärhanalaryna ylmyň we innowasion ösüşiň iň täze gazananlaryny ornaşdyrmagyň hasabyna üpjün edilýär.  

Mälim bolşy ýaly, welaýatda dokma senagatyny ösdürmek üçin oňyn şertler bar. Döwrebap ýeňil senagat önümçilikleriniň ýola goýulmagy derini we ýüňi, mata hem-de ýüplük galyndylaryny gaýtadan işlemäge, egrilen ýüplügi, regenirlenen süýümi köp möçberde öndürmäge, bu önümlere içerki sarp ediş islegini doly kanagatlandyrmaga hem-de olaryň eksportyny artdyrmaga täze mümkinçilikleri döreder.  

Içerki we daşarky bazarlarda bäsdeşligiň güýjemegi ýeňil senagatda öndürilýän taýýar önümleriň görnüşleriniň köpeldilmegini we yzygiderli täzelenmegini talap edýär. Pagta süýümini gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen dokma senagaty milli önümçilik düzümleriniň hatarynda ilkinji orunlaryň birini eýeleýär hem-de özüniň ykdysady netijeliligini barha ýokarlandyrýar. Sebitde pudagyň önümçilik kuwwatlyklarynyň artmagy, düşewüntli işlemegi täze gurlan hem-de döwrebaplaşdyrylan egirme-dokma, ýüplük, trikotaž, aýakgap, ýüpek, tikinçilik, ýüň ýuwýan, gaýyş-haryt fabrikleriniň, nah mata, sintetik, emeli ýüň haly, deri eýleýän gön kärhanalarynyň önümleriniň sarp ediş bazaryny tapmak we yzygiderli öwrenmek meseleleriniň ähmiýetini artdyrýar. Welaýatda bar bolan çig mallary birinji, ikinji, üçünji derejelerde işlemek, ugurdaş önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmagyň çäklerinde öndürilýän harytlaryň görnüşini köpeltmek we hil taýdan bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak boýunça toplumlaýyn çäreler bellenilendir. Bu kärhanalarda ulanylýan çig mal serişdeleriniň welaýatda köp mukdarda jemlenmegi, ýokary hünär taýýarlykly zähmet gorlarynyň bolmagy goşulan gymmaty ýokary önümleri çäklendirilmedik möçberde öndürmäge, olaryň özüne düşýän gymmatyny pese düşürmäge mümkinçilik berýär. Welaýatda dokma senagatynyň giň gerimde ösdürilmegi senagat pudagynyň ykdysady taýdan has-da ýokary göterilmegine şert döreder.  

Taryhdan belli bolşy ýaly, irki döwürlerde bu sebitde maldarçylyk ösüp, ýüň, ýüpek matalary dokamak, keçe basmak, el halysyny dokamak ýaly senetçilik ýokary derejelere ýetipdir. Aýratyn-da, dokmaçylygyň ösmegi oňa gerekli çig malyň oba ýerlerinde köp bolandygy bilen baglydyr. Häzirki wagtda el zähmetiniň ornuny dürli enjamlar tutýar. Senetler kämilleşip, öndürilýän önümleriň görnüşi artýar, hili bolsa ýokarlanýar. Ýüňi arassalaýan, ýuwýan, daraýan, ondan dürli haly, palas önümlerini dokaýan hojalyklar, ussahanalar döreýär. Balkan adamzat medeniýetiniň dürler hazynasyna giren türkmen el halyçylyk sungatynyň irki ojaklarynyň biridir. Bu günki gün türkmen halylary uly şan-şöhrata eýe bolýar. Ýurdumyzda haly kärhanalarynyň döwrebap derejede enjamlaşdyrylmagyna uly üns berilýär. Welaýatyň Serdar we Bereket etraplarynda ulanmaga berlen çeper halyçylyk kärhanalary iň täze tehnologik enjamlar bilen üpjün edildi. Halyçy gelin-gyzlaryň hünär ussatlygyny artdyrmak, tebigy serişdelerden himiki we tebigy boýaglary almagyň gadymy tehnologiýalaryny gaýtadan dikeltmek, irki nagyşlary hem-de çeper kompozisiýalary ýokary hilli çitimler arkaly beýan etmek ýaly ugurlar hemişe ileri tutulýar. Ýüň we ýüpek el halylaryna isleg içerki sarp edijileriň-de, daşary ýurtlularyň-da arasynda barha ýokarlanýar. Çitiminiň inçeligi, syklygy, reňkiniň doklugy, berkden tekiz ýumşaklygy bilen adygan türkmen el halysy dokma senagatynyň ösüşini ýokary göterýär. Munuň özi türkmen halylarynyň bazarda bäsdeşlige ukyplylygyny şertsiz ykrar etdirýär. Geljekde sebitde halyçylygyň mundan beýläk-de ösdürilmegi öý hojalyk şertlerinde toparlaýyn işlemäge isleg bildirýän zenanlary höweslendirmäge, dokma enjamyny ornaşdyrýan, çig mal bilen üpjün edýän, taýýar harydy kabul edýän önümçilik kärhanalarynyň işini ýola goýmaga giň mümkinçilik açar.  

Welaýatda geljek ýakyn ýyllarda ýeňil senagaty ösdürmegiň çäklerinde milli önümleriň dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak, eksporty höweslendirýän hojalyk usulyny işläp düzmek, iri daşary ýurt şäherlerinde türkmen dokma we haly önümleriniň söwda merkezlerini açmak, pudagyň tehniki taýdan könelişen kärhanalaryny döwrebaplaşdyrmak, hususylaşdyrmak, uly kärhanalarda eýeçiligiň we dolandyryşyň paýdarlar usullaryny peýdalanmak, hususy taraplaryň gatnaşmagyndaky deri-gön, aýakgap, ýüpek önümçilikleriniň maliýe-ykdysady netijeliligini ýokarlandyrmak ýaly wezipeleriň ähmiýeti artýar. Bu ugurda toplanan baý dünýä tejribesiniň jikme-jik öwrenilmegi gowy netije berer. Meselem, ösen tejribeli döwletler dokma pudagy üçin kämil enjamlary we tehnologiýalary öndürmek, önümçilik düzümleriniň gurluşynda bolsa dokma önümleriniň köpçülikleýin sarp edijä niýetlenen görnüşlerini, taýýar geýimleri öndürmek we eksport etmek işlerine uly orun berýär. Şol bir wagtyň özünde käbir döwletler, aýratyn-da, Ýewropa ýurtlary ilatyň aýry-aýry gatlaklarynyň sarp ediş talaplaryny kanagatlandyrmaga çalyşýar. Gündogar Aziýa döwletleri dünýä ilatynyň ähli gatlaklary üçin harytlary hödürlemek syýasatyna eýerýär. Türkmenistan bu babatda dokma önümçiliginde çig maly köp derejeli işlemek arkaly, taýýar harytlyk derejesine ýetirmekligi ileri tutýar.   Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýat derejesinde bu pudaga gönükdiriljek maýa goýumlaryň möçberini, şonuň netijesinde kemala geljek täze kärhanalaryň sanyny nazara alsak, onda dokmanyň sebitiň ykdysadyýetiniň iň kuwwatly pudaklarynyň birine öwrüljekdigini ynamly aýdyp bolar.  

Hangeldi GURBANGELDIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýanyndaky Ykdysadyýeti töwekgelçiliklerden goramak agentliginiň Ykdysady töwekgelçilikleri seljeriş müdirliginiň başlygy.

Dünýäde giňden ýaýran sanly ulgama geçmek işi adamzadyň gündelik durmuşynda düýpli özgerişleriň gazanylmagyny şertlendirýär. Sanly tehnologiýalar durnukly ösüşiň köp sanly meselelerini aýratynlykda, ugurlar boýunça çözmekde özboluşly gural bolup çykyş edýär. Ol iň çalt ösýän bazar bolmak bilen, adamlaryň ýaşaýyş şertleriniň üýtgemegine we kämilleşmegine getirýär. Sanly ykdysadyýetiň görkezijileri pudaklaryň özgerdilmegi bilen bir hatarda, täze bazarlaryň döremegi üçin hem döwrebap ugurlary kesgitleýär. Ösen döwürde önüm öndürijiler sarp edijiler bilen gönüden-göni aragatnaşyk saklaýar. Munuň üçin alyjylaryň isleglerini öwrenmekde we kanagatlandyrmakda elektron söwdanyň mümkinçiliklerinden peýdalanmak barha giň gerime eýe bolýar.  

Elektron söwda — bu internet arkaly harytlarydyr hyzmatlary satmak, satyn almak, paýlamak, mahabatlandyrmak bilen baglanyşykly täjirçilik işidir. Ol häzirki ählumumy tor ulgamynda dürli görnüşli onlaýn täjirçilik amallarynyň bir görnüşi bolup durýar. 

Elektron söwda ulgamyna onlaýn satuw, internet-banking, dürli görnüşli petekleri satyn almak, myhmanhanalarda otaglara sargyt işleri, internet arkaly tölegleri geçirmekde käbir amallar, marketing we mahabat ýaly ykdysady taglymatlar degişlidir. Ykdysady nukdaýnazardan seredilende, elektron söwda üç basgançakda amala aşyrylýar: serwer tor ulgamy (internet) arkaly habar berilýär, maglumat bazasynda saklanýar we alyjy önüm ýa-da hyzmat bilen üpjün edilýär. 

 Elektron söwda kärhananyň önümçilik maksatlaryna baglylykda, aşakdaky görnüşlere bölünýär: 

Işewürlik üçin telekeçilik. Bazarda hereket edýän kärhanadyr guramalaryň arasyndaky söwda gatnaşyklary. Kärhanalar, kompaniýalar we beýleki önüm öndürijiler biri-biri bilen aragatnaşykda bolýar, ýagny harytlary satmak, satyn almak, hyzmatlary ýerine ýetirmek üçin hyzmatdaşlyk şertnamalaryny baglaşýarlar. Şunda ýörite niýetlenen internet sahypalary ulanylýar. 

Sarp ediji üçin telekeçilik. Kärhanalar bilen sarp edijileriň arasyndaky haryt we hyzmat söwdasyny öz içine alýar. Bu bölek söwdanyň bir görnüşi bolmak bilen, onda onlaýn dükanlardan müşderilere öýünden ýa-da iş ýerinden dürli görnüşli harytlary sargyt etmäge, eltip bermek hyzmatyndan peýdalanmaga şert döredilýär. Elektron söwdanyň bu görnüşi önüm öndürijilere, şol bir wagtda sarp edijilere maliýe serişdelerini tygşytlamaga mümkinçilik berýär. 

Döwlet üçin telekeçilik. Hususyýetçiler bilen döwlet edaralarynyň arasynda ýüze çykýan ykdysady gatnaşyklar. Muňa Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň internet saýty aýdyň mysaldyr. Onda onlaýn amallaryň görnüşleri ýerleşdirilýär we yzygiderli tenderlerdir auksionlar yglan edilýär. 

Sarp ediji üçin sarp ediji. Bu görnüşde nesipetsin.com, kamilmarket.com, ynamdar.com, gipertm.com, saray.tm ýaly köpugurly harytlary we halkmarket.com.tm, akyol.com.tm ýaly bir ugra ýöriteleşen onlaýn bazarlarda harytlardyr hyzmatlar üçin internet sahypalary, öýjükli el telefonlaryna niýetlenen programma üpjünçilikleri arkaly söwda, şeýle-de mahabat işleri ýerine ýetirilýär.  

Döwlet raýatlar üçin. Döwlet onlaýn hyzmatlar arkaly ilaty maglumat elýeterliligi bilen üpjün edýär. Mysal üçin, şahsy we ýuridik taraplara salgytlaryny, jerimelerini menzil geçmezden tölemek, täjirçilik, telekeçilik işi üçin hasaba almak, rugsatnamalary bermek, iş gözleýän raýatlara iş ýerlerini saýlamaga mümkinçilik döretmek ýaly ýeňilliklerden peýdalanylýandygyny bellemek bolar. 

Sarp ediji üçin kärhana. Müşderiniň harytlaryň we hyzmatlaryň bahasyny kesgitleýän ýagdaýy. Şunda sarp ediji teklip edilýän önümi satyn almak isleýän bahasyny ses bermek arkaly aýdyp bilýär. Önüm öndüriji tarapyndan harydy satmak ýa-da satmazlyk baradaky kararyň netijesinde, amal ýerine ýetirilýär.  

Telekeçiden telekeçä we sarp edijä. Elektron söwdanyň iki görnüşini birleşdirýän bu ýagdaýda bir kärhana tarapyndan daşary ýurtdan haryt sargytlaryny ibermek üçin daşaýjy kompaniýalar bilen üçtaraplaýyn şertnama baglaşylýar. Bu ýerde üznüksiz ykdysady zynjyr emele gelýär: satyjy kärhana — ammar ýa-da ugradyjy — alyjy. 

«Birža üçin birža». Elektron söwdanyň bu görnüşiniň aglaba bölegini walýuta alyş-çalşygy we gymmatly kagyzlaryň söwdasy tutýar. 

Elektron söwdanyň düzüm bölekleri hökmünde web sahypalary onlaýn dükanlar, özüne çekiji kanallar (maksatly mahabatlar), sargyt bölümleri, müşderi hyzmatlary, satuw bölümleri, harytlary satyn almak we eltip bermek hyzmatlary çykyş edýär. 

Ylmy-tehniki ösüşiň döwrebaplaşýan döwründe söwdanyň elektron görnüşi ilat köpçüligine ykdysady taýdan wagty tygşytlama kanunyna esaslanyp, bir wagtda birnäçe amallary ýerine ýetirmäge, şeýle-de maliýe serişdelerini tygşytlamaga şert döredýär. Indi amallaryň elektron görnüşlerine ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň aglabasynda duş gelmek bolýar. Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna we Maksatnamasyna laýyklykda, döwletli başlangyçlar rowaçlanýar. Sanly ykdysadyýetiň görkezijileri her bir ädimde ýakyn ýardamçymyz bolup hyzmat edýär.  

Elektron söwdanyň beýleki bazarlardan esasy aýratynlygy hökmünde şulary görkezmek bolar: birinjiden, satyjylaryň çykdajylary beýleki bazarlarda hereket edenden az sarp edilýär. Çünki elektron söwdada internet torunda onlaýn dükan açmak ýeterlik. Önüm öndürmek we önümçiligi gurnamak üçin kärendesine ýer almak, işgärleriň onlarçasyny saklamak zerurlygy ýok. Ähli işler awtomatlaşdyrylyp, diňe harytlary eltip bermek hyzmaty üçin işgär saklansa ýeterlikdir. Netijede, önümleriň ýa-da hyzmatlaryň bahasyna täsir edýän goşulan gymmatynyň, sarp ediji bilen geleşik çykdajylarynyň möçberi azalýar we ýokary girdeji almaga şert döreýär. Ikinjiden, internet ulgamy özünde müňlerçe adamy jemleýär. Munda harytdyr hyzmatlaryň bilen diňe ýurduň çägindäki däl, eýsem, daşarky sarp edijileri hem bökdençsiz tanyşdyryp bolýar. Eger isleg dörän halatynda eltip bermek hyzmatyny tranzit kompaniýalaryň üsti bilen ugratmaga hem mümkinçilik bar. Üçünjiden, önüm öndürijä, dellallary goşmazdan, sarp ediji bilen gönüden-göni işlemäge mümkinçilik berýär. Bu satyjy bilen alyjynyň arasynda göni gatnaşygy döredip, öz gezeginde, harytlaryň bahasyna, hyzmatyň hiline hem mynasyp täsirini ýetirýär. 

Mahlasy, söwdanyň elektron görnüşiniň ornaşdyrylyp, yzygiderli kämilleşdirilmegi ilatyň hal-ýagdaýynyň has-da gowulanmagyna, daşarky sarp edijiler bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryň berkemegine, şol bir wagtyň özünde ýurtda ykdysady ösüşiň gazanylmagyna mümkinçilik döredýär.  

Jumageldi SALAMOW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy.

Aşgabat, 7-nji noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmaklarynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda oba hojalyk toplumyndaky işleriň barşy, welaýatlardaky möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depgini bilen baglanyşykly meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Häkim welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, aýratyn-da, pagta hasylyny soňky hanasyna çenli ýitgisiz ýygnap almak, bugdaý ekişini agrotehniki möhletlerde tamamlamak, şunda oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanmak, Hasyl toýuny dabaraly belläp geçmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Ýygym möwsüminde ulanylýan kombaýnlaryň we pagta hasylyny daşaýan tehnikalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň sazlaşykly işi üpjün edilýär.  

Häzirki günde welaýatda bugdaý ekişi dowam edýär. Ekişde oba hojalyk tehnikalarydyr gurallary doly güýjünde işledilýär. Bugdaý ekilen meýdanlarda gögeriş we ösüş suwy bellenilen agrotehniki möhletlerde tutulýar, meýdanlarda kadaly gögeriş alynýar. Mundan başga-da, häkim welaýatda ekilen güýzlük ýeralmadan, gök-bakja we beýleki ekinlerden bol hasyl almak, halkymyzy bu önümler bilen üpjün etmek ugrunda zerur işleriň amala aşyrylýandygy barada aýtdy. Şeýle hem welaýatda önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalary gurmak boýunça ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýetişdirilen “ak altyny” soňky hanasyna çenli ýygnap almagyň möhüm talap bolup durýandygyny aýtdy we dowam edýän pagta ýygymynyň depginini güýçlendirmek babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Döwlet Baştutanymyz bugdaý ekişi baradaky meselä ünsi çekip, ekişiň agrotehniki möhletlerde tamamlanmalydygyny hem-de onda oba hojalyk tehnikalarynyň doly güýjünde işledilmelidigini belledi we häkime anyk görkezmeleri berdi. 

Hormatly Prezidentimiz ilatymyzy ýurdumyzda öndürilýän azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmegiň möhümdigini belläp, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerinden ýokary hasyl öndürmek ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigini aýtdy. Döwlet Baştutanymyz welaýatda dürli maksatly desgalary gurmak boýunça meýilleşdirilen işleriň gözegçilikde saklanylmalydygy babatda häkime degişli tabşyryklary berdi. Şeýle hem Hasyl toýunyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek tabşyryldy. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew ýurdumyzyň günbatar sebitinde oba hojalyk işleriniň barşy, welaýatda önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalary gurmak boýunça meýilnamalaryň ýerine ýetirilişi, Hasyl toýuna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Häkim welaýatyň ekin meýdanlarynda bugdaý ekişini agrotehniki möhletlerde tamamlamak, ekişde ulanylýan tehnikalardan doly güýjünde peýdalanmak, bugdaý ekilen meýdanlarda gögeriş we ösüş suwuny agrotehniki möhletlerde tutmak, kadaly gögeriş almak ugrunda zerur tagallalaryň edilýändigini habar berdi. Pagta hasylyny ýitgisiz ýygnap almakda kombaýnlaryň, hasyl daşaýan tehnikalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň bökdençsiz işini üpjün etmek boýunça degişli işler geçirilýär. 

Şeýle hem häzirki wagtda welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda ýeralmadan, gök-bakja ekinlerinden bol hasyl almak, bu önümler bilen ýurdumyzyň ilatyny doly üpjün etmek boýunça işler geçirilýär, şunuň bilen bir hatarda, ýetişdirilen gant şugundyrynyň hasylyny ýygnamaga guramaçylykly taýýarlyk görülýär. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň öz wagtynda we ýokary hilli geçirilmeginiň zerurdygyny aýtdy hem-de gowaçanyň hasylyny soňky hanasyna çenli ýygnap almak boýunça öňde durýan wezipelere ünsi çekip, pagta ýygymynyň depginini güýçlendirmek babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. Döwlet Baştutanymyz bugdaý ekişiniň agrotehniki möhletlerde geçirilmelidigini, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleriniň talabalaýyk alnyp barylmalydygyny, ýeralma, gök-bakja we beýleki ekinler, gant şugundyry ekilen meýdanlarda ýokary hasyl almak ugrunda zerur çäreleriň görülmelidigini belläp, bu babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Şeýle-de hormatly Prezidentimiz dürli maksatly desgalary we binalary gurmak boýunça meýilleşdirilen işleriň alnyp barlyşyna gözegçilik etmegi, Hasyl toýy mynasybetli geçiriljek dabaralaryň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi häkime tabşyrdy. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň ýurdumyzyň demirgazyk sebitinde alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi. Şu günler welaýatda ýetişdirilen pagta hasylyny soňky hanasyna çenli ýygnap almak, bu işde kombaýnlaryň, hasyl daşaýan tehnikalaryň hem-de kabul ediş harmanhanalarynyň sazlaşykly işini üpjün etmek boýunça zerur çäreler görülýär. Şunuň bilen bir hatarda, welaýatda bugdaý ekişini agrotehniki möhletlerde tamamlamak, şunda tehnikalardan we beýleki oba hojalyk gurallaryndan netijeli peýdalanmak, bugdaý ekilen meýdanlarda kadaly gögeriş almak ugrunda degişli işler geçirilýär. 

Şeýle-de häkim welaýatda gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerinden bol hasyl öndürmek, ýetişdirilen şaly hasylyny ýitgisiz ýygnap almak ugrunda ýerine ýetirilýän işler, Hasyl toýuna görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. Mundan başga-da, welaýatda önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalary gurmak boýunça meýilleşdirilen işleriň degişli derejede alnyp barylýandygy barada habar berildi. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň oba hojalyk pudagynyň häzirki döwrüň talabyna laýyk derejede ösdürilmegine möhüm ähmiýet berilýändigini aýtdy hem-de pagta ýygymynyň depginini güýçlendirmegiň wajypdygyny belläp, bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Şunuň bilen bir hatarda, döwlet Baştutanymyz bugdaý ekişiniň bellenilen möhletlerde tamamlanmalydygyna ünsi çekdi we daýhan yhlasy bilen ýetişdirilen gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinleriniň, şaly hasylynyň öz wagtynda, ýitgisiz ýygnalyp alynmalydygyny, bu ugurda ähli zerur tagallalaryň edilmelidigini häkime tabşyrdy. 

Şeýle-de hormatly Prezidentimiz welaýatda dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň talabalaýyk alnyp barylmagynyň berk gözegçilikde saklanylmalydygyny, Hasyl toýunyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmeginiň üpjün edilmelidigini tabşyrdy. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew welaýatda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýerine ýetirilişi, Hasyl toýuna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Häkim pagta hasylyny soňky hanasyna çenli ýygnap almak, bugdaý ekişini öz wagtynda tamamlamak, ekişde oba hojalyk tehnikalaryny doly güýjünde işletmek, bugdaý ekilen meýdanlarda gögeriş we ösüş suwuny bellenilen agrotehniki möhletlerde tutmak, kadaly gögeriş almak boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Şu günler welaýatda ösdürilip ýetişdirilen şaly hasylyny ýitgisiz ýygnap almak ugrunda degişli işler geçirilýär. 

Şunuň bilen birlikde, welaýatyň meýdanlarynda güýzlük ýeralmadan, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerinden bol hasyl almak, ilatymyzy bu önümler bilen doly üpjün etmek boýunça wezipeleriň guramaçylykly alnyp barylýandygy habar berildi. Mundan başga-da, häkim welaýatda önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalary bina etmek boýunça meýilleşdirilen işleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň degişli derejede, talabalaýyk alnyp barlyşyny yzygiderli gözegçilikde saklamagyň zerurdygyny aýtdy. Döwlet Baştutanymyz pagta ýygymy möwsümini üstünlikli geçirmegiň we “ak altyn” hasylyny soňky hanasyna çenli ýygnap almagyň möhümdigine ünsi çekip, pagta ýygymynyň depginini güýçlendirmek babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. Hormatly Prezidentimiz ýetişdirilen şaly hasylyny gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak, welaýatyň meýdanlarynda ekilen gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinlerinden ýokary hasyl almak hem-de bu önümler bilen halkymyzy bolelin üpjün etmek boýunça zerur tagallalaryň edilmelidigini tabşyrdy. 

Şeýle-de welaýatda medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň barşyny gözegçilikde saklamak, Hasyl toýunyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek tabşyryldy. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, Hasyl toýy mynasybetli dabaralara taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. “Ak altyn” meýdanlarynda pagta ýygýan kombaýnlaryň we beýleki tehnikalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň, pagta arassalaýjy kärhanalaryň utgaşykly işi üpjün edilýär, bugdaý ekişinde oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanylýar. Bugdaý meýdanlarynda gögeriş we ösüş suwy bellenilen agrotehniki möhletlerde tutulýar hem-de kadaly gögeriş alynýar. Mundan başga-da, häkim welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda ýeralmadan, gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinlerinden ýokary hasyl almak we bu önümler bilen halkymyzy bolelin üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. 

Şu günler welaýatyň gant şugundyry ekilen meýdanlarynda hasyly ýygnamak boýunça işler guramaçylykly dowam etdirilýar. Şeýle hem welaýatda önümçilik, medeni-durmuş maksatly desgalary gurmak boýunça meýilleşdirilen işler ýokary depginde alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işlerine ünsi çekip, pagta ýygymynyň depgininiň güýçlendirilmelidigini aýtdy hem-de bu babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. Bugdaý ekişinde ulanylýan tehnikalaryň doly güýjünde, netijeli işledilmegine, ekin meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidir, ýetişdirilen gant şugundyrynyň bol hasylyny ýitgisiz ýygnap almak üçin ähli tagallalar edilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz bu babatda häkime degişli tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça öňde durýan wezipeler barada aýdyp, welaýatda dürli maksatly desgalary gurmakda meýilleşdirilen işleriň alnyp barlyşynyň gözegçilikde saklanylmalydygyny, sebitde Hasyl toýunyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmelidigini häkime tabşyrdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow ýurdumyzda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy hem-de Hasyl toýuna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatlarda bugdaý ekişi tamamlaýjy tapgyrda dowam edýär. Bugdaý ekişinde ulanylýan ähli oba hojalyk tehnikalaryny netijeli işletmek boýunça degişli işler geçirilýär. Ekiş geçirilen meýdanlarda kadaly gögeriş almak maksady bilen, gögeriş we ösüş suwy tutulýar. Mineral dökünler bilen iýmitlendirmek işleri alnyp barylýar. 

Bugdaý ekişi bilen bir hatarda, ýurdumyzda ösdürilip ýetişdirilen pagta hasylyny soňky hanasyna çenli ýitgisiz ýygnap almak boýunça zerur çäreler görülýär. Şunda pagta ýygýan kombaýnlaryň, hasyl daşaýan tehnikalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň bökdençsiz işini üpjün etmek ugrunda ähli tagallalar edilýär. Şeýle-de wise-premýer şu günler ýurdumyzyň Daşoguz we Lebap welaýatlarynda şaly oragynyň dowam edýändigini, Mary welaýatynda bolsa ýetişdirilen gant şugundyrynyň hasylynyň ýygnalýandygyny habar berdi. Mundan başga-da, Hasyl toýy mynasybetli dabaralary guramaçylykly geçirmek boýunça taýýarlyk işleri alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, oba hojalyk pudagynyň milli ykdysadyýetimizdäki möhüm ornuny belläp, ýurdumyzda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işlerini bellenilen möhletlerde geçirmek üçin ähli zerur çäreleriň görülmelidigini aýtdy hem-de wise-premýere bu işleri berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz pagta hasylyny soňky hanasyna çenli ýygnap almak, bugdaý ekişini agrotehniki möhletlerde tamamlamak, halkymyzy ýurdumyzda öndürilýän ýeralma, gök-bakja we beýleki oba hojalyk önümleri bilen doly üpjün etmek ugrunda ähli zerur çäreleriň görülmelidigine ünsi çekip, wise-premýere degişli tabşyryklary berdi. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda her ýylyň noýabr aýynda giňden bellenilýän Hasyl toýy mynasybetli geçiriljek dabaralaryň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi wise-premýere tabşyrdy. 

Döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasaryna hem-de welaýatlaryň häkimlerine ýüzlenip, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehniki möhletlerde talabalaýyk we öz wagtynda geçirilmeginiň üpjün edilmeginiň, öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine toplumlaýyn çemeleşmegiň zerurdygyny belledi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň hem-de mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

ýa-da Hasyl toýuna telekeçi bagbanlaryň mynasyp goşandy 

 «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň «jüýje sanaşylýan» döwri ýetip geldi. Daýhan zähmeti bilen ösdürilip ýetişdirilen gök-bakja ekinleridir dürli miweli baglar bol hasyl getirip, ak bazarlarymyza, mukaddes saçaklarymyza bereket bolup doldy. Ýurdumyzyň hususy pudagynda hereket edýän daýhan hojalyklary, hojalyk jemgyýetleri hem oba hojalyk ekinleriniň dürli görnüşlerini ösdürip ýetişdirip, olardan bol hasyl almak bilen, içerki önümçiligi ýokarlandyrmaga, eksportyň mümkinçiligini artdyrmaga uly goşant goşýarlar. Olar ajaýyp güýz paslynyň soňky aýynyň ikinji ýekşenbesinde güneşli ülkämizde giňden bellenilýän Hasyl toýuna mynasyp zähmet sowgatlary bilen barýarlar. Bagçylyk pudagyny ösdürip, halkymyzy ter miweler bilen üpjün etmekde türkmen telekeçileriniň aýratyn zähmetiniň bardygyny bellemek ýakymly. 

 Terligine bak, terligine! 

Bazarlaryň, marketleriň tekjelerini bezeýän, ýakymly ysy, owadan harytlyk görnüşi bilen göreniň gözüni egleýän «Ter» haryt nyşanly miweler Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynyň Saýwan obasynyň çäginde, gojaman Köpetdagyň eteginde ösdürilip ýetişdirilýär. Dag etegindäki 136 gektar meýdana uzap gidýän 92 müň 300 düýpden gowrak miweli baglar Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Ter» hojalyk jemgyýetine degişli. Bu baglardan indi alty ýyldan gowrak wagt bäri bol hasyl alynýar. 

— Daşary ýurtlardan pes boýly, ýokary hasylly nahallary getirip, ilki bilen, toprak-howa şertlerimizde synag-tejribe görnüşde ösdürip ýetişdirmegi ýola goýduk. Hersiniň arasy bir metrden az bolmadyk nahallara agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg işleri geçirildi. Olar damjalaýyn usulda suwarylyp, ösdürilip ýetişdirildi. Idegi ýetirilen baglar basym boý alyp, bir ýyl diýende hasyla durdular. Her möwsümde 60 gektardan gowrak almadan 400 tonna, 12 gektardan gowrak şetdalydan 120 tonna, 20 gektardan gowrak armytdan 100 tonna, 32 gektardan gowrak çereşnýadan 10 tonna, 5 gektardan gowrak garalydan 20 tonna hasyl alýarys. 

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda 70 tonna alma, 120 tonna şetdaly, 100 tonna armyt, 10 tonna çereşnýa, 20 tonna garaly ýygnap, Hasyl toýuna zähmet sowgatly barýarys. Şeýle-de ylmy gollanmalardan peýdalanyp, armyt bilen beýini çaknyşdyrmak arkaly, armydyň täze görnüşini ösdürip ýetişdirip, şu ýyl ilkinji hasylyny ýygnadyk. «Doweçi» diýlip atlandyrylan armydyň bu görnüşi ýumşak bolup, onuň özboluşly süýji tagamy bar. Şu möwsümde şetdalynyň 15 tonna golaýynyň Russiýa Federasiýasyna eksport edilendigini hem buýsanç bilen aýdasym gelýär. Hususy eýeçilikde pederlerimiziň bagbançylyk kesbi-kärini ýöredip, ene ýerden bol hasyl almagymyza döredilýän giň mümkinçilikler üçin hormatly Prezidentimize sagbolsun aýdýarys — diýip, «Ter» hojalyk jemgyýetiniň baş direktory Hojamyrat Çolyýew gürrüň berýär. 

Tejribeli telekeçiniň ýolbaşçylygyndaky hojalyk jemgyýetiniň işjanly bagbanlarynyň ösdürip ýetişdirýän miweli baglarynyň hasyly el zähmeti bilen ýygnalýar. Ýygnalan hasyl, ilki bilen, kuwwatlylygy 600 tonna barabar bolan sowadyjy ammarda kadaly temperatura gelýänçä saklanyp, soňra ýörite ulaglarda bazarlara iberilýär. Bu hojalyk jemgyýetinde baglara ideg etmekde, olaryň hasylyny ýygnamakda, gaplara ýerleşdirmekde we daşamakda hünärmenleriň 40-a golaýy zähmet çekýär. 

 Lezzetini diýsene! 

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Lezzetli miwe» hojalyk jemgyýetiniň ösdürip ýetişdirýän baglarynyň miwelerinden dadyp göreniňde, bu lezzeti duýýarsyň. Telekeçiler Ahal welaýatynyň Kaka etrabynyň A.Tahyrow adyndaky daýhan birleşiginiň çäginden uzak möhlete peýdalanmak üçin bölünip berlen 200 gektar meýdana ekilen miweli baglardan şetdalynyň bu ýyl has-da bol hasyl getirendigini, şu günki güne çenli ondan 207 tonnadan geçirip hasyl alandyklaryny buýsanç bilen aýdýarlar. 

— Onuň 30 tonnadan gowragyny golaýda Russiýa Federasiýasyna eksport etdik. Munuň özi datly miwelerimiziň daşarky bazarlarda hem uly islege eýedigini alamatlandyrýar. Ýurdumyzda miweli baglaryň toprak-howa şertlerimize uýgunlaşdyrylan, gurakçylyga çydamly, suwy az talap edýän, köp hasyl berýän görnüşlerini döretmek boýunça synag-tejribe işleri yzygiderli alnyp barylýar. Türkiýe Respublikasyndan miweli baglaryň türkmen topragyna, howa şertlerimize gabat gelýän görnüşlerini seçip almak bilen, onuň 250 müňden gowrak düýbüni ösdürip ýetişdirdik. Olaryň hatarynda badamyň «ferraduel» we «ferragnes» görnüşleriniň toprak-howa şertlerimize gowy uýgunlaşandygyny, şu ýyl badam baglarynyň hasylynyň, öňki ýyllara garanyňda, has bol bolandygyny bellemek ýakymly. Bu günki güne çenli almadan 130, badamdan 4 tonnadan gowrak, ýeralmadan 112, arpadan hem 538 tonna hasyl alyp, daýhanlarymyzyň şanly toýuna sowgatly geldik — diýip, «Lezzetli miwe» hojalyk jemgyýetiniň direktory Sapargeldi Dolyýew aýdýar. 

Türkmen telekeçileri meýdanlarda ösdürilip ýetişdirilen miweli baglaryň hasylyny ýygnap almak işlerini gyzgalaňly dowam etdirýärler. Diýmek, ak bazarlarymyz, bereketli saçaklarymyz ýylyň tutuş dowamynda bal tagamly miwelerden doly bolar. 

Keýik UMAROWA.

«Türkmenistan».