Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde, ýurdumyzyň bank ulgamynyň işi dünýäniň öňdebaryjy döwletleriniň derejesine ýetirilýär, ilata hödürlenýän bank hyzmatlarynyň gerimi giňeldilýär. Bu ulgamda amala aşyrylýan oňyn özgertmeler ýurdumyzyň raýatlarynyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da gowulanmagyna gönükdirilendir. Ýurdumyzyň bank ulgamynda ilat üçin ýokary amatlyklary üpjün edýän nagt däl hasaplaşyklaryň tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy raýatlar üçin bähbitlidir. Çünki nagt däl hasaplaşyklar raýatlaryň pulunyň goraglylygyny, wagtynyň tygşytlanmagyny üpjün edip, ýeňillikli töleg geçirimlerini, karz almak we goýum goýmak bilen baglanyşykly amatly şertleri döredýär.

Häzirki wagtda ýurdumyzda satyn alnan harytlar we hyzmatlar üçin hasaplaşyklary töleg terminallary arkaly nagt däl görnüşde geçirmek giň gerime eýe boldy. Karz edaralary tarapyndan hasaplaşyk töleglerini amala aşyrmak üçin ähli mümkinçilikler bar. Muňa mysal edip gaz, elektrik togy, suw, zir-zibilleri ýygnamak ýaly durmuş hyzmatlary, polisiýanyň ýol gözegçilik gullugy üçin tölegleri, awtobuslarda peýdalanylýan ýol kartlaryny doldurmak, orta we ýokary okuw mekdepleriniň tölegini tölemek ýaly tölegleri görkezmek bolar. Raýatlarymyza «Internet-bank», «Mobil-bank» ulgamlarynyň üsti bilen ykjam aragatnaşyk hyzmatlar üçin töleg tölemek, demir ýol we howa ýollary gatnawlary boýunça ýol peteklerini satyn almak, bir kartdan beýleki karta pul geçirimlerini amala aşyrmak, kart hasabyndaky hereketi görmek ýaly hyzmatlar hödürlenen. Şeýle hem yzygiderli gaýtalanýan tölegleri awtomatlaşdyrmak üçin ýörite mümkinçilikler döredilen. Her bir raýat degişli karz edarasyna baryp, şahsy bank hasabyny «Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlaryna birikdirip, döwrümiziň döredýän mümkinçiliklerinden peýdalanyp bilýär.

Türkmenistanyň «Halkbank» PTB-niň Daşoguz şäher şahamçasynda karz bermegiň sanlylaşdyrylan giň mümkinçiliklerinden peýdalanylýar. Bankda onlaýn — ýüzlenmek hyzmaty ýola goýlup, onuň üsti bilen öýden çykmazdan, bankyň https://halkbank.gov.tm resmi web-saýtynyň üsti bilen özüňizi gyzyklandyrýan sowallaryň jogaplaryny alyp bilersiňiz. Şonuň ýaly-da, karz almak üçin zerur bolan resminamalary internetiň üsti bilen onlaýn görnüşinde ugradyp bilýärsiňiz. Günüň islendik wagtynda ýüz tutmak üçin ýola goýlan bu hyzmat siziň wagtyňyzy tygşytlar. Bularyň ählisi «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda kesgitlenen wezipleri üstünlikli çözmek maksadynda ýurdumyzyň ähli pudaklarynda sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak, elektron maglumat binýatlar ulgamyny döretmek babatda gaýragoýulmasyz işleriň amal edilýändigini tassyklaýar. Bu özgertmeler diňe bir halkymyzyň mynasyp durmuş derejesini üpjün etmek bilen çäklenmän, ýurdumyzyň durnukly durmuş-ykdysady ösüşini-de üpjün edýär.

Maýsa AMANDURDYÝEWA,

Türkmenistanyň «Halkbank» paýdarlar täjirçilik bankynyň Daşoguz şäher şahamçasynyň KA-nyň ilkinji guramasynyň başlygy.

Aşgabat, 29-njy mart (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly nobatdaky mejlisini geçirdi. Mejlisde resminamalaryň taýýarlanan taslamalaryna seredildi hem-de käbir meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Milli Liderimiz mejlisi açyp hem-de oňa gatnaşyjylara ýüzlenip, 28-nji martda ýurdumyzda täze konstitusion edara bolan Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň agzalarynyň saýlawlarynyň geçirilendigini belledi. Halk Maslahatynyň döredilmegi döwletimiziň geljegi üçin ykbal çözüji waka öwrüler. Bu edara türkmen halkynyň bagtly durmuşynyň, ata Watanymyzyň nurana geljeginiň hatyrasyna Hökümetiň işläp taýýarlaýan we ýurdumyzyň halky bilen amala aşyrýan uly möçberli maksatnamalarynyň yzygiderli durmuşa geçirilmegini üpjün eder.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň başlygy G.Myradowa söz berdi, ol Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň geçirilen ilkinji saýlawlarynyň netijeleri barada giňişleýin habar berdi.

Saýlawlary guramaçylykly geçirmek maksady bilen, Merkezi saýlaw topary tarapyndan uly toplumlaýyn işler geçirildi.

Hereket edýän Saýlaw kodeksine we halkara hukugyň kadalaryna laýyklykda, saýlaw möwsümi geçirildi.

Welaýatlarda hem-de Aşgabat şäherinde ses berlişini geçirmek üçin döredilen saýlaw uçastoklarynyň 6-sy maddy-tehniki serişdeler bilen öz wagtynda doly üpjün edildi.

Umuman, Türkmenistan boýunça Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalygyna jemi 112 dalaşgär hasaba alyndy. Şeýlelikde, saýlawlar giň bäsdeşlik esasynda geçirildi — 48 mandatyň her birine ildeşlerimiziň aýratyn hormat-sarpasyna mynasyp bolan 2-3 adam dalaşgärlik etdi.

Saýlawlaryň aç-açanlygyny üpjün etmek maksady bilen, hasaba alnan dalaşgärleriň hemmesine Saýlaw kodeksine laýyklykda, saýlawyň öň ýanyndaky wagyz ediş işlerini alyp barmak hem-de saýlawçylar bilen duşuşmak üçin deň şertler we mümkinçilikler hödürlenildi.

Ses bermek işi ýekşenbe güni, 28-nji martda ir bilen sagat 10:00-da Türkmenistanyň Döwlet senasynyň ýaňlanmagy bilen başlandy. Saýlaw uçastoklarynyň 6-syna dabaraly ýagdaý mahsus boldy.

Saýlaw ulgamyny sanlylaşdyrmak boýunça görülýän çäreleriň çäklerinde, Aşgabatdaky hem-de welaýatlardaky saýlaw uçastoklarynda wideokameralar gurnaldy, ses berlişi Merkezi saýlaw toparynyň saylav.gov.tm saýtynda onlaýn görnüşde görkezildi.

Ses bermeleriň netijelerine laýyklykda, saýlawlar geçirildi diýlip ykrar edildi. Ähli welaýatlarda we paýtagtymyzda saýlawlaryň Türkmenistanyň Konstitusiýasyna hem-de Saýlaw kodeksine pugta laýyklykda geçirilendigi tassyklanyldy. Milli Geňeşiň Halk Maslahatyna saýlaw toparlarynda ses bermegiň netijeleri hakyndaky teswirnamanyň esasynda Türkmenistan boýunça jemi 48 adam — her welaýatdan we Aşgabat şäherinden 8 adam saýlanyldy.

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň umumy sanynyň 27 göterimini zenanlar düzýär. Bu bolsa olaryň ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşyna işjeň gatnaşýandygyna şaýatlyk edýär. Şeýlelikde, Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň baýram edilýän ýylynda we Aşgabadyň 140 ýyllygynyň öň ýanynda geçirilen möhüm jemgyýetçilik-syýasy möwsüm hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanan, türkmen döwletiniň demokratik we hukuk esaslaryny has-da pugtalandyrmaga, hakyky halk häkimiýetlilik ýörelgelerini berkarar etmäge gönükdirilen giň gerimli özgertmeleri durmuşa geçirmek ugrunda nobatdaky uly ädime öwrüldi.

Milli parlamentiň hil taýdan täze, iki palataly düzüminiň döredilmegi ýurdumyzyň yzygiderli ösüşi hem-de döwlet häkimiýet edaralarynyň netijeli işini ýokarlandyrmak üçin oňaýly şertleri döreder.

Geçirilen saýlawlar Diýarymyzyň rowaçlygy üçin uly ähmiýete eýe bolup, Türkmenistanyň demokratik ýol bilen ynamly öňe barýandygynyň, milli Liderimiz tarapyndan amala aşyrylýan ykbal çözüji özgertmeleriň dabaralanýandygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüldi.

G.Myradow Merkezi saýlaw toparynyň we saýlaw toparlarynyň ählisiniň agzalarynyň adyndan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalygyna saýlanmagy bilen tüýs ýürekden gutlady.

Watanymyzyň taryhynda täze parlamentiň düzümine ilkinji gezek geçirilen saýlawlar halkymyzyň agzybirligini we jebisligini, Türkmenistanyň düýpli demokratik özgertmeler ýoly bilen ynamly öňe barýandygyny bütin dünýä görkezdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Halk Maslahatynyň agzalarynyň saýlawlaryna gatnaşyp, ses beren raýatlarymyzyň ählisine minnetdarlyk bildirdi. Ses berenleriň köp sanly bolmagy biziň jemgyýetimizde oňat netije gazanmak üçin möhümdir.

Munuň özi biziň raýatlarymyzyň öz pikirini erkin beýan etmäge, döwlet ähmiýetli meseleleri çözmekde öz çözgüdini kabul etmäge bolan Konstitusiýada berkidilen hukugydyr. Geçen saýlawlar oňa gatnaşyjylaryň ählisi üçin deň mümkinçilikleriň döredilmegi, iki we ondan köp dalaşgäriň bolmagy bilen tapawutlandy. Halk Maslahatynyň agzalygyna dalaşgärleri hödürlemek we bellige almak milli kanunçylygymyzyň talaplaryna laýyklykda, deňhukukly esasda, açyklykda we aýanlykda geçirildi diýip, milli Liderimiz nygtady.

Döwlet Baştutanymyz Halk Maslahatynyň täze saýlanan agzalaryny saýlawçylaryň ynamyny gazanyp, syýasy köpdürlülik we köp partiýalylyk şertlerinde halkyň wekilleri bolmaklary bilen ýene-de bir gezek gutlady hem-de munuň iş ýüzünde hakyky demokratiýadygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow uly ynam edip, özüni Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň agzalygyna saýlandygy üçin, mähriban halkymyza minnetdarlyk bildirdi hem-de muny uly hormat hem-de bütin halkymyzyň öňündäki ýokary jogapkärçilik hökmünde kabul edýändigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz bildirilen ynamy ödemek üçin ähli tagallalary etjekdigini, Palatalaryň we tutuş Milli Geňeşiň doly bahaly işlemegi üçin hemmetaraplaýyn kömek berjekdigini aýtdy.

Milli Liderimiz G.Myradowa şu saýlawlary taýýarlamaga gatnaşan adamlaryň ählisine Ministrler Kabinetiniň adyndan minnetdarlyk bildirmegi tabşyrdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň agzalaryna ýüzlenip, bu günki mejlisiň ikinji bölegini howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek bilen bagly meselelere bagyşlamak barada karara gelendigini habar berdi.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, berkarar Watanymyzda amala aşyrylýan özgertmeleriň netijesinde uly ösüşler gazanylýar. Şol ösüşler bolsa Garaşsyz, hemişelik Bitarap ýurdumyzyň dünýädäki at-abraýyny has-da belende galdyrýar. Netijede, ata-babalarymyzyň berk binýatly döwlet gurmak hakyndaky arzuwlarynyň durmuşa geçirilýändigi dünýä ýüzüne aýan bolýar. Garaşsyz Watanymyzda halkymyzyň yrylmaz döwletliligi, rysgalynyň bollugy, niýetiniň-päliniň bolsa diňe ýagşylyga ýugrulandygy üçin ynsan kalplary şatlyga we buýsanja beslenýär.

Ata-babalarymyz şu gymmatlyklary, ýagny döwletliligi, rysgal-bereketliligi, ýagşy niýetliligi, pespälligi, ynsanperwerligi ömrüň manysy hasap edipdirler. Şu ýörelgelere eýerip, biz ýaşlarymyzda adamzadyň bagtly ýaşaýşy üçin iň gerekli bolan asyllylyk, medeniýetlilik, edep-ekramlylyk, ynsanperwerlik, birek-birege goldaw etmek ýaly häsiýetleri terbiýeleýäris diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Biziň haýyr işleri amala aşyrýandygymyzyň häzirki zamanyň ösüşe we parahatçylyga gönükdirilen şygary bilen umumy kökleri bardyr. Şunuň özi ata-babalarymyzyň döwletlilik ýörelgeleriniň tutuş adamzat üçin ählumumy häsiýetleriniň bardygyny aýan edýär. Sebäbi olar adamlary ýagşy işleriň başyny tutmaga, iň gowy adamkärçilik däplerine eýermäge çagyrýar. Ejizi goldamak, mätäje hemaýat etmek hem pederlerimiziň iň naýbaşy adamkärçilik pentleriniň we däpleriniň biridir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň şeýle setirlerini mysal getirdi:

Ýetimi göreňde, güler ýüz bergil,
Goldan gelse, oňa tagam-duz bergil,
Bir gamly göreňde, şirin söz bergil,
Entäni goldara hemaýat ýagşy.

Ata-babalarymyzyň il bilen bolmak, birek-birege kömek etmek, dertli gününde derdini, begenen gününde şatlygyny paýlaşmak ýörelgeleri halkymyzyň baý durmuş tejribesinden, nusga alarlyk medeniýetinden habar berýär diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi. Elbetde, hemme adama birmeňzeş ykbal berilmeýär. Bagtly adamlar köp, ýöne, gynansak-da, durmuşda kim ejiz bolýar, ýene biri bolsa ene-atanyň mährinden ir galyp, durmuşyň ajysyny datmaly bolýar. Şonuň üçin hem ejizi, ýetim-ýesiri goldamak, oňa eliňden gelen kömegiňi berip, ýardam etmek ýaly adamkärçilik ýörelgesi biziň üçin kada öwrülipdir diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, ata-babalarymyz özüniň malyndan, halal gazanjyndan bir sebäp bilen başyny alada aldyran, güni güzaply geçýän adamlar ýa-da ýetim çagalar üçin aýryp goýmagy-da däbe öwrüpdirler. Şeýle etmek bilen olaryň aladasyny, agyr gussasyny, azajyk hem bolsa, egismäge çalşypdyrlar. Bu däpler häzirki döwrümizde hem şeýle. Pederlerimiziň ejize howandarlyk etmek däpleri we kadalary biziň döwlet syýasatymyzda hem öz beýanyny tapýar. Sebäbi türkmen jemgyýetinde birek-biregi goldamak ýörelgesi agzybirligiň we merdanalygyň, gaýratlylygyň binýady bolup, halkymyzy jebisleşdirýär diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzda çagalar üçin köşkleriň, çagalar öýleriniň, mekdep-internatlarynyň täze, döwrebap binalary gurulýar. Ýurdumyzda bir sebäp bilen ata-enesinden mahrum bolan çagalaryň terbiýelenýän we hossarlyk edilýän bilim-terbiýeçilik edarasy «Döwletliler köşgi» diýlip atlandyrylýar. Bu işlerimiz ejize howandarlyk etmek, mätäji goldamak ýörelgeleriniň biziň döwletliligimiziň bir sütünine öwrülendigini aňladýar.

Döwlet Baştutanymyz bular barada aýtmak bilen, şeýle ykbally adamlar baradaky aladalarymyzyň gerimini has giňeltmek, olary has göwnejaý ýerine ýetirmek üçin, ýörite haýyr-sahawat gaznasynyň döredilmeginiň gerekdigi barada pikire gelendigini habar berdi. Sebäbi ýurdumyzyň çäginde haýsydyr bir sebäp bilen kömege mätäç ýagdaýda galan çagalarymyza goldaw etmek üçin şeýle gaznanyň orny uly bolar.

Biziň döretjek täze gaznamyz ata-babalarymyzyň ýörelgelerini hakyky iş ýüzünde durmuşa geçirmäge ýardam eder diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi hem-de Ministrler Kabinetiniň agzalarynyň goldamagy bilen şeýle gaznany döretmek hakyndaky Karara gol çekjekdigini belledi.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz öz gazanjyndan ilkinji bolup, täze döreden haýyr-sahawat gaznasyna serişde goýýandygyny habar berdi. Eger-de ejize hossarlyk etmegi göwnünde besleýän ildeşlerimiz bar bolsa, olar hem öz halal gazanjyndan hossarlyk gaznasyna serişde geçirip bilerler. Bu gazna daşary ýurtlular üçin hem açyk bolar diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Täze döredilen gaznanyň serişdeleri şol çagalaryň tölegli saglyk, bilim hyzmatlaryndan peýdalanmaklary, mynasyp dynç almaklary we beýleki zerurlyklary üçin gönükdirilip bilner diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy hem-de bu Karara gol çekdi.

Milli Liderimiz ady agzalan Karara gol çekip. Mejlisiň Başlygy G.Mämmedowa söz berdi. Milli parlamentiň ýolbaşçysy şu ýylyň 28-nji martynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň agzalarynyň saýlawlarynyň üstünlikli geçirilendigini aýratyn belläp, onuň milli demokratiýanyň gazananlarynyň esasynda amala aşyrylandygyny hem-de nobatdaky gezek halkymyzyň agzybirligini, jebisligini we watançylyk duýgusyny äşgär edendigini aýtdy.

Mejlisiň Başlygy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy bu möhüm waka, şeýle hem Halk Maslahatynyň agzalygyna saýlanylmagy bilen tüýs ýürekden gutlap, döwlet Baştutanymyz üçin saýlawçylaryň ýüz göteriminiň ses berendigini belledi.

Ýurdumyzyň parlamentiniň ýolbaşçysy çykyşyny dowam edip, milli Liderimiziň başlangyjy esasynda döredilýän gazna at dakmak barada teklibi beýan etdi. Bellenilişi ýaly, ýurdumyzda adam hakynda alada döwlet derejesinde iň wajyp gymmatlyk hökmünde garalýar. Adam hakynda alada hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzda amala aşyrylýan ähli özgertmeleriň esasy ugry bolmagynda galýar. Şunda geljegimiz bolan ýaş nesillerimiziň döwrebap bilim we terbiýe almagy, sagdyn endiklere eýerip, bagtly durmuşda ýaşamagy üçin ähli şertler döredilýär. Biziň Watanymyz ähli arzuwlaryň hasyl bolýan ýurduna — bagtly çagalygyň mekanyna öwrüldi. Çagalygy goramak ýörelgeleri Esasy Kanunymyzda kanunçylyk taýdan berkidilip, kabul edilen kanunlarda, Türkmenistanyň gatnaşýan halkara konwensiýalarynda, şeýle hem milli maksatnamalarda doly öz beýanyny tapýar.

Türkmenler ata-baba öz çagalaryna aýratyn alada we mähir bilen garap, olara iň oňat zatlary bagyş edipdirler. Gahryman Arkadagymyz çagalary alada, mähir bilen gurşap almak, pespällik, ula-kiçä hormat goýmak ruhunda terbiýe bermek ýaly asylly ýörelgeleri döwlet syýasatynda ileri tutulýan ugurlaryň birine öwürdi. Bu asylly ýörelgeler Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe täze mazmuna eýe boldy.

Milli Liderimiziň başlangyjy bilen, çagalaryň hemmetaraplaýyn sazlaşykly ösmegi üçin mümkinçilikleri döredýän häzirki zaman çagalar baglary, orta mekdepler, çagalar dynç alyş we sagaldyş merkezleri gurlup ulanylmaga berilýär. Çagalaryň saglygyny goramak hem-de dikeltmek boýunça ägirt uly işler durmuşa geçirilýär. Ähli welaýatlarda saglygy dikeldiş okuw-terbiýeçilik toplumlarynyň gurlup ulanylmaga berilmegi bilen olaryň döwrebap bilim almagy we jemgyýetde öz orunlaryny tapmagy üçin hemme şertler döredilýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda döwletimiz her bir çaga mähirli garaýyş bilen öz howandarlygyny edýär.

Döwlet Baştutanymyzyň ata-baba däplerimize eýerip, haýyr-sahawat gaznasyny döretmek baradaky başlangyjyny Mejlisiň deputatlary doly goldaýarlar. Geljegimiz bolan ýaş nesilleriň hemmetaraplaýyn kadaly ösüşini üpjün etmek baradaky aladalaryň ählisi milli Liderimiziň alyp barýan ynsanperwer işleri bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Şunuň bilen baglylykda, milli parlamentiň ýolbaşçysy täze döredilýän Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat etmek boýunça haýyr-sahawat gaznasyna Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyny dakmak we bu barada Türkmenistanyň Mejlisiniň kararynyň kabul edilmegine rugsat bermegi barada Gahryman Arkadagymyzdan uly hormat bilen haýyş etdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowa söz berildi. Ol döwlet Baştutanymyzy Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň ilkinji saýlawlarynyň üstünlikli geçirilmegi hem-de bu täze parlament düzümine saýlanmagy bilen tüýs ýürekden gutlady. Bu möhüm jemgyýetçilik-syýasy çäräniň hem-de ýurdumyzda iki palataly parlamentiň döredilmeginiň biziň jemgyýetimiziň hakyky halk häkimiýetlilik däplerine ygrarlydygyny tassyklaýandygy nygtaldy.

Bu saýlawlar Türkmenistanda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanan, Watanymyzyň rowaçlygyna we has-da gülläp ösmegine, halkymyzyň abadançylygyna gönükdirilen düýpli özgertmeleriň yzygiderli durmuşa geçirilmegi üçin berk binýat bolan demokratik işleriň çuňlaşdyrylmagy ugrunda möhüm ädim boldy.

Wise-premýer, DIM-niň ýolbaşçysy ýurdumyzyň diplomatik toplumynyň adyndan milli Liderimiziň ene-ata howandarlygyna mätäç çagalara kömek we goldaw bermek üçin haýyr-sahawat gaznasyny döretmek baradaky çözgüdiniň doly goldanylýandygyny aýtdy. Bu çözgüdiň döwlet Baştutanymyzyň ýaş türkmenistanlylaryň bagtyýar durmuşy baradaky hemişelik atalyk aladasynyň nobatdaky subutnamasydygy nygtaldy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň çagalar baradaky syýasaty ýaş nesilleriň Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň kadalaryna we ýurdumyzyň halkara borçnamalaryna laýyklykda hemmetaraplaýyn — beden, aň-bilim, ruhy, ahlak we durmuş taýdan ösüşine gönükdirilendir.

Milli Liderimiziň asylly başlangyjynyň türkmenistanlylar tarapyndan doly goldanyljakdygy hem-de daşary ýurtlarda uly gyzyklanma döretjekdigi gürrüňsizdir, çünki döredilýän gazna daşary ýurtly hyzmatdaşlar üçin hem açyk bolar. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer, DIM-niň ýolbaşçysy gazna Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyny dakmak baradaky teklibi goldaýandygyny aýtdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew çykyş edip, döwlet Baştutanymyza ýurdumyzyň taryhynda ilkinji gezek Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň saýlawlarynyň üstünlikli geçirilmegi hem-de bu edara saýlanylmagy mynasybetli tüýs ýürekden çykýan gutlag sözlerini beýan etdi.

Şeýle hem wise-premýer ýurdumyzda ata-babalarymyzdan gelýän ynsanperwerlik, ýagşy niýetlilik we birek-birege goldaw bermek ýörelgelerini ösdürmäge, olary ilatymyzyň arasynda, esasan-da, ýaş neslimize wagyz-nesihat etmek meselesine aýratyn ornuň berilýändigini belledi.

Şeýle ýörelgeleriň esasynda ýurdumyzda bu gün çagalaryň beden we ruhy taýdan ösüp kemala gelmegi, dünýä ölçeglerine laýyklykda bilim almagy üçin döwletimiz tarapyndan ähli şertler, mümkinçilikler döredilýär. Bu ugurda ýurdumyzyň ähli künjeklerinde döwrebap mekdepler, çagalar baglary hem-de dynç alyş we sagaldyş merkezleri gurlup, ulanmaga berilýär.

Wise-premýer hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýurdumyzda çagalar üçin haýyr-sahawat gaznasyny döretmek baradaky teklibini obasenagat toplumynyň ähli işgärleriniň goldaýandygyny aýtdy. Bu başlangyç ýurdumyzyň ýaş raýatlarynda zähmete söýgi, bilime höwes döretmekde, ruhy-ahlak gymmatlyklaryny kemala getirmekde, çagalaryň we ýaşlaryň hukuklarynyň hem-de azatlyklarynyň goralmagyny kepillendirmekde uly ähmiýete eýe bolar.

Döwlet Baştutanymyz çykyşlary umumylaşdyryp, bu günki mejlisde howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek bilen bagly möhüm meseläniň ara alnyp maslahatlaşylandygyny we indi bu wezipeleri işjeň hem çalt durmuşa geçirmelidigini nygtady.

Soňra milli Liderimiz Ministrler Kabinetiniň agzalaryna ýüzlenip, gözegçilik edýän ministrlikleriniň, pudak edaralarynyň ýolbaşçylary bilen bilelikde ýurdumyzyň welaýatlarynda we Aşgabat şäherinde iş saparynda bolup, ýerlerde öz ugurlary boýunça alnyp barylýan işler bilen ýakyndan tanyşmagy hem-de işleriň depginini güýçlendirmek üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýer G.Müşşikowa ýurdumyzyň sebitlerinde iri önümçilik we durmuş maksatly binalaryň hem-de desgalaryň gurluşyklarynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýyny ýerinde görmek we seljermek, ykdysadyýet, maliýe we bank toplumynyň welaýat düzümleriniň işleriniň hem-de hyzmatlarynyň talabalaýyk guralyşy bilen tanyşmak üçin 29 — 31-nji mart aralygynda Daşoguz, 31-nji mart — 1-nji aprel aralygynda Balkan, 2-nji aprelde hem Lebap welaýatlaryna baryp görmegi tabşyrdy.

Milli Liderimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanowa «Galkynyş» gaz käninde alnyp barylýan işlere, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň türkmen böleginiň gurluşyk işlerine we beýleki durmuş maksatly binalarda hem-de desgalarda alnyp barylýan işlere ýerinde gözegçilik etmek üçin, 29-njy mart — 2-nji aprel aralygynda Mary we Lebap welaýatlaryna baryp görmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz wise-premýer E.Orazgeldiýewe ýüzlenip, gowaça ekişiniň we bugdaýa ideg etmek işleriniň geçirilişini, şeýle hem suw desgalarynda we edara-kärhanalarda alnyp barylýan işleri ýerinde seljermek we bu işlere ýardam bermek üçin, 29-30-njy mart aralygynda Ahal, 31-nji mart — 1-nji aprel aralygynda Daşoguz, 2-3-nji aprel aralygynda Mary welaýatlaryna baryp görmegiň zerurdygyny aýtdy.

Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýew ýubileý ýylynda açylyp, ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän iri önümçilik we durmuş maksatly binalarda hem-de desgalarda alnyp barylýan işleri ýerinde görmek, seljermek maksady bilen, 29-30-njy martda Lebap, 31-nji martda Daşoguz, 31-nji mart — 1-nji aprel aralygynda Balkan, 2-nji aprelde hem Ahal welaýatynda bolar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ulag we kommunikasiýa toplumyna degişli alnyp barylýan gurluşyk işleri bilen tanyşmak üçin, wise-premýer B.Öwezowa 29-30-njy mart aralygynda Lebap, 31-nji mart — 2-nji aprel aralygynda bolsa Balkan welaýatlarynda bolmak barada görkezme berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjowa desgalaryň gurluşyk işleriniň geçirilişini ýerine baryp görmek, dokma we söwda kärhanalarynda işleriň guralyşy, Oba milli maksatnamasy we kabul edilen beýleki maksatnamalar esasynda telekeçiler tarapyndan alnyp barylýan işler bilen ýerinde tanyşmak üçin, 29-njy mart — 2-nji aprel aralygynda Ahal welaýatynda bolmak tabşyryldy.

Milli Liderimiz Lebap welaýatynda geçiriljek Medeniýet hepdeligine we Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli, Mary welaýatynda geçiriljek dabaralara görülýän taýýarlyk, şeýle hem Balkan, Daşoguz we Lebap welaýatlarynda gurluşygy alnyp barylýan «Türkmeniň ak öýi» binalarynda gurluşyk işleriniň gidişi bilen tanyşmak üçin wise-premýer M.Mämmedowa 30-31-nji mart aralygynda Lebap we Mary, 1-nji aprelde Daşoguz, 2-nji aprelde bolsa Balkan welaýatlaryna baryp görmegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Geldinyýazowa şu ýyl paýtagtymyzda geçiriljek iri halkara ýaryşlary ýokary derejede guramak maksady bilen, daşary ýurtly türgenleriň we wekilleriň Halkara howa menzilinde, ýaşajak we iýmitlenjek ýerlerinde alnyp barylmaly işleri, Olimpiýa şäherçesindäki Welotrek we Tennis toplumlarynyň taýýarlygyny, şol ýerde ýygyndy toparlaryň ýerine ýetirmeli amallarynyň tertibini, Halkara ýaýlyma beriş merkeziniň, ilkinji lukmançylyk kömegi nokatlarynyň işini, jemgyýetçilik howpsuzlyk düzgünlerini, degişli çäklerde arassaçylyk we zyýansyzlandyryş çärelerini öwrenmek üçin 29-njy mart — 2-nji aprel aralygynda Aşgabat şäherinde iş saparynda bolmak barada görkezme berdi.

Şeýle hem milli Liderimiz wise-premýer, daşary işler ministri R.Meredowyň hem-de Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy S.Berdimuhamedowyň Hökümet agzalary bilen bilelikde Türkmen-rus hökümetara iş toparynyň nobatdaky mejlisini geçirmek üçin 30-njy mart — 2-nji aprel aralygynda Russiýa Federasiýasynyň Moskwa şäherine iş saparyna ugradylýandyklaryny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanowa harby we hukuk goraýjy edaralaryň şahsy düzüminiň ýetip gelýän Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramyna ýerlerde görýän taýýarlygy bilen tanyşmagy tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Mejlisiň Başlygy G.Mämmedowa ýüzlenip, mundan beýläk palatalaryň we tutuş Milli Geňeşiň doly işlemegi üçin käbir guramaçylyk meselelerine seretmelidigini belledi.

Milli Liderimiz aýdanlaryny umumylaşdyryp hem-de mejlisiň netijelerini jemläp, degişli ýolbaşçylara bu iş saparlarynyň netijeleri barada soňra hasabat bermegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilýän mejlisine gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň agzalarynyň saýlawlarynyň üstünlikli geçirilmegi hem-de täze parlament düzüminiň agzalygyna saýlanmagy mynasybetli gutladylar.

Taryhy ähmiýetli waka öwrülen hem-de döwlet Baştutanymyzyň milli parlamentiň iki palataly ulgamyny döretmek barada başyny başlan bu möhüm jemgyýetçilik-syýasy çäräniň döwletimiziň demokratik esaslarynyň has-da pugtalandyrylmagyna, hakyky halk häkimiýetlilik ýörelgeleriniň berkarar bolmagyna ýardam etmäge gönükdirilendigi bellenildi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary hormatly Prezidentimize Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzasy hökmünde işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdiler, şeýle hem milli Liderimizi täze haýyr-sahawat gaznasynyň döredilmegi bilen gutladylar. Döwlet Baştutanymyzyň bu çözgüdiniň Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ata-babalarymyzyň ynsanperwerlik ýörelgeleriniň barha rowaçlanýandygynyň aýdyň subutnamasydygy bellenildi. Şol ýörelgelere eýerilmegi ýaşlarda asyllylyk, medeniýetlilik, edep-ekramlylyk, ynsanperwerlik, birek-birege goldaw bermek ýaly belent häsiýetleri kemala getirmekde hem möhüm ähmiýete eýedir.

Döwlet Baştutanymyz gutlaglar üçin minnetdarlyk bildirip, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimizde asylly milli ýörelgelerimiziň mundan beýläk-de mynasyp dowam etdiriljekdigini belledi.

Milli Liderimiz Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisini tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglygyny, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Häzirki wagtda ata Watanymyz Türkmenistan bütin dünýäde ykdysady taýdan ösen güýçli senagat döwleti hökmünde ykrar edilýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda milli ykdysadyýetimiz diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilýär, onuň pudaklaryna ylmy-tehniki ösüşiň iň soňky gazananlary yzygiderli ornaşdyrylýar. Bu ugurda ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmeklige döwlet derejesinde aýratyn uly üns berilýär. Muňa ýurt Baştutanymyzyň degişli Karary bilen «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» we bu maksatnamany durmuşa geçirmek boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasynyň tassyklanylmagy hem aýdyň şaýatlyk edýär.

XXI asyr tehnologiýalar asyry. Bu asyr innowasiýalaryň çalt ösýänligi — täze kämil görnüşleriniň oýlanyp tapylýandygy bilen tapawutlanýar. Ylmy-tehniki progresiň şeýle çalt depginler bilen ösmegi netijesinde döredilýän innowasion tehnologiýalaryň mümkinçilikleriniň çäksizdigi bolsa, aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Şoňa görä-de, häzirki zaman innowasiýalar eýýamynda biziň durmuşymyzyň ähli ugurlary tehnologiýalaşdyrylýar. Indi olar adamzat durmuşynyň aýrylmaz bölegine öwrülip, durmuş müşgilliklerini ýeňilleşdirmäge ýardam berýär, ählumumy durnukly ykdysady ösüşiň binýady hökmünde doly ykrar edilýär.

Sanly ykdysadyýet — durnukly ösüşiň baş şerti. Munuň şeýledigini üçünji müňýyllykda tutuş adamzat üçin ählumumy wehime öwrülen COVID-19 pandemiýasy zerarly dünýä ykdysadyýetinde emele gelen ýagdaýlar hem doly subut etdi. Bu döwürde innowasiýalara esaslanýan sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden peýdalanmak ykdysady ösüşi gazanmagyň hereketlendiriji güýjüne öwrüldi. Çünki pandemiýa milli çäklerde-de, sebit we dünýä derejesinde hem ykdysady gatnaşyklara oňaýsyz täsir etdi. Munuň özi agzalan döwürde innowasion tehnologiýalaryň adamzadyň durmuşynda eýeleýän ornuny, olaryň ösüş üçin örän zerurlygyny hakykat ýüzünde doly açyp görkezdi.

Ýurdumyzda sanlylaşdyrmak işi «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda üstünlikli alnyp barylýar. Konsepsiýa ykdysadyýetimizi sanlylaşdyrmagyň ähli ugurlaryny öz içine alýar. Şunuň bilen baglylykda, bu resminama kabul edilen gününden bäri ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça giň gerimli taslamalar durmuşa geçirildi. Bu bolsa milli ykdysadyýetimizde täze önümçilikleriň ýüze çykmagynda — ylmy siňňitli harytlaryň önümçiliginiň ýola goýulmagynda, ýurdumyzyň önümçilik kuwwatlyklarynyň artyp, eksport mümkinçilikleriniň has-da netijeli ösmeginde özüniň aýdyň beýanyny tapdy.

Diýarymyzda sanly ykdysadyýete geçmek işiniň netijeleri dürli ugurlaryň işiniň ilerlemegine uly täsir etdi. Birinjiden, ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylmagy degişli ugurda tehnologiýalardan baş çykarýan hünärmenleri talap edýändigini göz öňünde tutsak, onda ol bilim ulgamynyň hem ugurdaşlykda sanlylaşdyrylmagyna itergi berdi. Munuň özi «bilimler ykdysadyýetini» ösdürmeklige, ilatyň aň mümkinçiliklerini netijeli peýdalanmaklyga we olary ykdysady ösüşi gazanmak üçin gönükdirmäge täze şertleri döretdi. Degişli ugurda Gahryman Arkadagymyzyň hut özi sanly tehnologiýalardan baş çykarýan ählitaraplaýyn kämil hünärmenleri taýýarlamak boýunça Aşgabatda we ähli welaýatlarda IT-merkezlerini döretmek üçin 10 million amerikan dollarynyň goýberilendigini belläp geçdi. Ikinjiden, sanly ulgamy ösdürmeklik maglumat alyş-çalşygynyň hem sanlylaşdyrylmagyny talap edýär. Şu jähetden, ýurdumyzda sanly maglumat giňişligi döredildi, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ilat üçin elýeterliligi üpjün edildi, döwlet edaralarynyň we ýokary okuw mekdepleriniň binýadynda täze internet saýtlary açyldy, şeýle hem mahabatlandyrma has-da ösdi. Bu babatda gazanylan üstünlikler bolsa, Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň dünýäniň maglumat giňişligine üstünlikli goşulyşýandygyny doly äşgär etdi. Üçünjiden, önümçiligiň güýji innowasion tehnologiýalara bagly bolup durýar. Diýmek, Diýarymyzda sanly reformanyň amala aşyrylmagy milli ykdysadyýetimiziň önümçilik kuwwatynyň artmagyna mümkinçilik berdi. Bu ýagdaý eksport kuwwatlyklarymyzyň artmagynda we importa bolan islegiň peselmeginde aýdyň duýuldy. Dördünjiden, sanly ykdysadyýete geçmek ilat üçin amatly we elýeterli hyzmatlary hödürleýär. Ol hyzmatlar durmuşymyzy ähli babatlarda-da ýeňilleşdirýär, tygşytlylygy we tizligi üpjün edýär. Muňa mysal edip, ýurdumyzda nagt däl hasaplaşyklaryň ösendigini, gazet-žurnallara abuna ýazylyşygynyň hem-de ýol-ulag we töleg hyzmatlarynyň sanlylaşdyrylmagy arkaly ýeňilleşdirilendigini görkezmek bolar. Bularyň ählisi sanly ulgama geçmekligiň döredýän durmuş ýeňillikleri we mümkinçilikleridir.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, häzirki wagtda bütin adamzat koronawirus pandemiýasy sebäpli ählumumy çökgünligi başdan geçirýär. Bu çylşyrymly ýagdaýlar milli ykdysadyýetlere hem özüniň oňaýsyz täsirini ýetirýär. Munuň özi uzak möhletleýin durnukly ykdysady ösüşi gazanmak we özgertmeleriň maksatnamalaýyn esasda üstünlikli durmuşa geçirilişini üpjün etmek babatda täzeçe çemeleşmeleri peýdalanmaklygy we täze ylmy çözgütleri kabul etmegi zerurlyga öwürdi. Şoňa görä-de, hormatly Prezidentimiz «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzyň 12-nji fewralynda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde Watanymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek bilen bagly birnäçe maksatnamalary tassyklamak hakyndaky Kararlara gol çekdi. Onda ýurt Baştutanymyz «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» göz öňüne tutulan wezipeleriň amala aşyrylmagyny üpjün etmek, milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna sanly ulgamy ornaşdyrmak we ýurdumyzda bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek maksady bilen degişli Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy tassyklanyldy.

2021 — 2025-nji ýyllar üçin niýetlenen Döwlet maksatnamasy Türkmenistanyň Konstitusiýasyna we Kanunlaryna, Prezident maksatnamasyna, sanly ykdysadyýeti we sanly bilimi ösdürmegiň konsepsiýasyna hem-de Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda işlenip düzüldi. Ençeme şeýle ýokary ähmiýetli resminamalara görä taýýarlanmagy bu maksatnamanyň çäklerinde geçiriljek özgertmeleriň giň gerime eýe boljakdygyndan habar berýär. Munuň özi golaýda tassyklanan degişli Döwlet maksatnamasynyň ähmiýetini has-da artdyrýar.

Bu maksatnama sanly üpjünçilik ulgamyny ösdürmek, elektron hökümeti döretmek, adam maýasynyň ösüş derejesini ýokarlandyrmak, innowasion ösüş institutlaryny kemala getirmek, ykdysadyýete sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak we ony yzygiderli kämilleşdirmek arkaly ýerine ýetiriler. Onuň baş maksady jemi içerki önümde maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň goşmaça ösüşini üpjün etmekden hem-de sanly aragatnaşyk babatda welaýatlaryň, şäherleriň we obalaryň arasyndaky tapawudy aradan aýyrmakdan ybaratdyr. Maksatnamada ilata edilýän hyzmatlary doly sanlylaşdyrmak, ýerli elektron söwdany ösdürmek we kämilleşdirmek, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýokarlandyrmak we olaryň sanly ulgam babatdaky sowatlylygyny artdyrmak maksatly wagyz-nesihat işlerini alyp barmak, energetika toplumyny kämilleşdirmek we döwrebap alternatiw energiýa serişdelerini döretmek wezipeleri göz öňünde tutulýar. Bulardan başga-da, onda ýerli kompaniýalaryň döredilmegi üçin Startaplary goldamak, telelukmançylyk hyzmatlaryny hödürlemek hem-de bilimi, saglygy goraýşy, «döwlet-jemgyýet-işewürlik» gatnaşyklaryny düýpli özgertmek we ugurdaş hünärmenleri taýýarlamak hem-de olaryň hünär derejesini yzygiderli kämilleşdirmek ýaly wezipeler bar.

Bu gün mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna uly üstünlikler bilen barýan ýurdumyzda sanly ykdysadyýet has-da ösdürilýär. Bu ugurda milli Liderimiz: «Ykdysadyýetiň netijeli ösüşi innowasion tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy bilen berk baglydyr» diýip belleýär. Ine, munuň özi Diýarymyzda sanly ykdysadyýete geçmek bilen bagly durmuşa geçirilýän özgertmeleriň milli ykdysadyýetimiziň mundan beýläk-de durnukly ösmegine we Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da artmagyna gönükdirilýändigine doly güwä geçýär.

Jumamyrat GUTLYÝEW,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň talyby. «Nesil».

Täze ýyladyşhana toplumyndaky döwrebaplyk we sanly tehnologiýalar babatynda ýene-de käbir zatlary aýdyp bolar. Çünki bu ikisiniň sazlaşykly işine tas her ädimde diýlen ýaly gabat gelinýär.

Bu babatda ilkinji aýdylmaly zat ekini suwarmak, şol bir wagtyň özünde-de dökünlemek üçin iň häzirkizaman, kämil gurluşyň ornaşdyrylanlygydyr. Arassa ýerasty çeşmelerden alnan suw ýörite ulgamyň üsti bilen ýene bir gezek süzgüçden geçirilip, başga bir ulgamda oňa ekine berilmeli dökün goşulýar. Tutuş ýyladyşhanada her düýp pomidory damjalaýyn usulda suwarmak üçin hem umumy uzynlygy müňlerçe metre ýetýän ulgam guralypdyr. Bu ulgam inçejik şlangalar arkaly suwy ekiniň düýbüne çenli getirýär.

Toplumdaky ägirt uly çelekleriň biri bolsa suw gory üçin ulanylýar. Ekine bermek üçin taýýarlanylýan suw bu çelekde ätiýaçda toplanylyp, zerur wagty ýörite ulgam arkaly akdyrylýar. Ýyladyşhanalarda bellenen ýylylygy saklamak üçin bolsa «Erensan» kompaniýasynyň öňdebaryjy ýyladyş ulgamy ornaşdyrylypdyr. Kesgitli ýylylygy hemişelik saklamakda tebigy gaz ulanylýar.

Toplumyň sowadyjyly ammarynda hem ähli mümkinçilikleriň döredilendigini nygtamak gerek. Ammara berkidilen hünärmeniň gürrüň berşi ýaly, onda 120 tonna çenli pomidory saklap bolar.

Ýene bir aýdylmaly zat döwrebap ýyladyşhana toplumynda işgärleriň hünär kämilligini yzygiderli artdyrmak işleriniň hem göz öňünde tutulanlygydyr. Munuň üçin onuň dolandyryş merkezinde ýöriteleşdirilen okuw otagy döredilipdir. Bu otagda tejribeli hünärmenler tarapyndan gysga wagtlaýyn okuw geçirilip, hemmeleriň döwrebap tehnologiýalardan kämil derejede baş çykarmagy gazanylýar.

Ýokarda agzalanlaryň ählisiniň sanly tehnologiýa daýanyp, awtomatiki ýagdaýda işleýändigi aýratyn bellenilmeli ýagdaýdyr.

Häzirki döwürde ykdysadyýetimiziň dürli pudaklaryny ösdürmekde, durnukly ösüşiň maksatlaryna ýetmekde, raýatlaryň ýaşaýyş şertlerini ýokarlandyrmakda oňyn işler alnyp barylýar. Hususan-da, oba we şäher ýerlerini elektrik energiýasy bilen bökdençsiz üpjün etmek hem-de energiýanyň dürli görnüşlerinden aýawly we netijeli peýdalanmagy ýola goýmak babatda birnäçe işler durmuşa geçirilýär, degişli döwlet Maksatnamalary kabul edilýär.

Ýurdumyz tebigy gazyň, ýangyjyň gorlaryna, şeýle hem ýel we Gün energiýa çeşmelerine baýdyr. Şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiziň Karary bilen 2018-nji ýylyň 21-nji fewralynda «Energiýany tygşytlamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet Maksatnamasy» kabul edildi. Şeýle hem bu Maksatnamany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň meýilnamasy tassyklanyldy. Şol meýilnamada ýyladyş we gyzgyn suw üpjünçilik ulgamlary üçin kadalaşdyrmagyň intellektual ulgamlaryny, gurluşlary we enjamlary ornaşdyrmak boýunça teklipleri taýýarlamak ýaly işler göz öňünde tutulandyr.

Ýurdumyzda ykdysadyýetiň ähli ugurlaryny sanly ulgama geçirmäge uly üns berilýär. Sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi we ornaşdyrylmagy halka hödürlenýän hyzmatlaryň, önümçiligiň, söwdanyň, bilimiň, ýagny işleriň ähli görnüşleriniň ygtybarly amala aşyrylmagyna, awtomatlaşdyrylmagyna we tizlendirilmegine mümkinçilik berýär. Munuň üçin bolsa, akylly ulgamlary taslamak we intellektual çözgütleri ornaşdyrmak boýunça öňdebaryjy dünýä tejribesini öwrenmek möhümdir.

Energiýany tygşytlamak üçin, ilki bilen, elektrik energiýasynyň, suwuň we tebigy gazyň sarp edilişine, şeýle hem üpjün edilen ýylylyk energiýasyna ygtybarly gözegçilik etmek we bu baradaky sanly maglumatlary ýygnamak esasy mesele bolup durýar. Bu ugurda dünýä ýüzünde birnäçe öňdebaryjy kompaniýalar bilen bir hatarda Russiýa Federasiýasynyň «Bolid» kompaniýasy hem oňyn işleri durmuşa geçirýär. Has takygy, bu kompaniýa tarapyndan işlenip taýýarlanylan АСКУЭ «Ресурс» ulgamynyň üsti bilen elektrik energiýasynyň, gyzgyn we sowuk suwuň, tebigy gazyň hem-de ýylylyk energiýasynyň sarp edilişini awtomatik usulda hasaba almak, bu baradaky maglumatlaryň binýadyny döretmek, sarp edijileri Internet ýa-da Internet ulgamyndaky şahsy otaglar bilen üpjün etmek we bu otaglarda sarp edilen energiýa boýunça tölegleri görkezmek ýaly tehnologiki çözgütler hödürlenýär. АСКУЭ «Ресурс» ulgamy 2006-njy ýyldan bäri dürli ýurtlarda ornaşdyrylyp gelinýär. Mundan başga-da, energiýanyň sarp edilişine gözegçilik etmek, şeýle hem çylşyrymly fiziki hadysalary awtomatlaşdyrmak maksady bilen akylly ulgamlary taslamak, Zatlaryň Internetini (Internet of Things) ulanyp, intellektual çözgütleri işläp düzmek we ornaşdyrmak boýunça Şweýsariýanyň «STMicroelectronics» kompaniýasynyň alyp barýan işlerini hem belläp geçmek ýerlikli bolardy. Bu kompaniýa köp ýyllaryň dowamynda oňyn iş tejribesini toplap, köp üstünlikler gazanyp gelýär. Şeýle hem ol ýarymgeçirijili abzallary we elektron gurluşlary öndürmek bilen bagly birnäçe işleri alyp barýar.

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynda hereket edýän Ýaş alymlar geňeşi hem öz meýilnamasyna laýyklykda, degişli işleri durmuşa geçirýär. Has takygy, bu geňeşiň düzümine girýän agzalar intellektual ýa-da akylly ulgamlary guramak, awtomatlaşdyrmak, dolandyrmak we aralykdan maglumat alyş-çalşygyny ýola goýmak ýaly çözgütler boýunça ylmy işleri alyp barýarlar. Bu işleriň hataryna «Akylly öý ulgamy», «Aralykdan dolandyrylýan elektrik enjamlary», «Elektrik energiýasynyň sarp edilişiniň monitoringi», «Gaz syzmasyny habar beriji akylly gurluş» ýaly işler bilen bir hatarda, «Ýaşaýyş jaýlaryny ýyladyş we gyzgyn suw bilen üpjün etmekde sarp edilýän energiýany hasaba alyjy intellektual ulgamyň taslamasyny» hem belläp geçmek gerek. Bu taslamanyň çäklerinde hojalykda sarp edilýän ýylylyk energiýasyny we suwy hasaba alyjy akylly ulgamy ulanmagyň mümkinçiligi ýüze çykar. Munuň üçin bolsa degişli datçikler, mikrobarlagçy we goşmaça enjamlar ulanylyp, elektrik zynjyryň çyzgysy işlenip düzüldi we bu çyzga laýyklykda, dünýä tejribesinde giňden ornaşdyrylmagy dowam etdirilýän Zatlaryň Interneti tehnologiýasy boýunça maglumatlary Internet ulgamy arkaly her bir ulanyjynyň şahsy otagynda çyzyklar ýa-da olary şekiller bilen beýan etmek bolar.

Netijede, ýaşaýyş jaýlaryny ýylatmak we gyzgyn suw bilen üpjün etmek üçin sarp edilýän ýylylyk energiýasynyň mukdaryny intellektual ulgamlaryň esasynda hasaplamaga hem-de bu maglumatlary aralyga habar bermäge mümkinçilik döreýär. Bu bolsa ýurdumyzyň baý energiýa gorlaryny tygşytlamaga we olardan netijeli peýdalanmaga itergi berer.

Nurýagdy OTUZOW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň elektroenergetiki ulgamlar we torlar hünäriniň 3-nji ýyl talyby.

Milli ykdysadyýetimiziň innowasiýa ugruny ösdürmekde, täze pudaklary döretmekde, içerki zerurlyklary kanagatlandyrmak üçin daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan bäsleşlige ukyply dürli önümleriň özümizde öndürilýän möçberlerini artdyrmakda hem-de eksport ugurly önümleri öndürmekde himiýa senagatyna uly ähmiýetli orun degişlidir. Bu ugurda alnyp barylýan syýasat tebigy baýlyklarymyzyň rejeli hem-de netijeli peýdalanylmagyna gönükdirilendir. Strategik taýdan möhüm ähmiýetli bu wezipeler, diňe bir çig maly çykarmagy däl, içerki hem-de daşarky bazarlarda uly islege eýe bolan ýokary hilli dürli önümleri öndürmäge mümkinçilik berýän ylmyň we tehnikanyň soňky gazananlary esasynda çig malyň düýpli gaýtadan işlenilmegini hem öz içine alýar.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» esasynda utgaşdyrylyp taýýarlanan pudaklaýyn maksatnamalaryň durmuşa geçirilmegi netijesinde senagatyň beýleki pudaklary bilen bir hatarda, ylmyň we tehnologiýalaryň iň soňky gazananlaryna esaslanyp, himiýa pudagyna hem innowasion sanly tehnologiýalar we öňdebaryjy tejribeler ornaşdyrylýar.

«Türkmenistanda himiýa ylmyny we tehnologiýalaryny toplumlaýyn ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet Maksatnamasy» «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» düzüm bölegi bolup durýar. Döwlet Maksatnamasy himiýa pudagyny döwrebaplaşdyrmak, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşini mundan beýläk-de çaltlandyrmak, öňdebaryjy tehnologiýalar, innowasiýalar hem-de ylmyň gazananlary esasynda ykdysadyýetimizi ösdürmekde himiýa ylmynyň we tehnologiýalarynyň tutýan ornuny has-da ýokarlandyrmak, ylmy barlaglaryň netijelilerini önümçilige ornaşdyrmagyň depginini güýçlendirmek, ýurdumyzy suw serişdeleri bilen durnukly üpjün etmek we suw tygşytlaýjy tehnologiýalary döretmek barada Türkmenistanyň Prezidentiniň öňde goýan wezipelerine laýyklykda işlenip taýýarlanyldy.

Şeýlelik bilen, islendik himiýa kärhanasynda sanlaşdyryş ulgamy täzelikler üçin katalizator hökmünde ulanylyp bilner.

Soňky birnäçe ýylyň dowamynda köp ugurlar boýunça tehnologiýanyň ösmegi işewürlik we iş modelleriniň, şeýle hem alyjylaryň funksional, guramaçylyk we maliýe endikleriniň üýtgemegine sebäp boldy. Bu infrastruktura üýtgemeleri, çalt ösýän tehnologiýalar bilen birlikde, önümçiligi hem öz içine almak bilen, işewürligi ösdürmäge güýçli itergi berýär. Şeýle şertlerde innowasiýa çözgüdiniň ýüze çykmagy bilen, ony durmuşa geçirmegiň arasyndaky wagt aratapawudyny göz öňünde tutup, himiýa kompaniýalary ilkinji nobatda sanly strategiýany işläp düzmäge we içerki işleri sanlylaşdyrmaga gönükdirmelidir. Olar şulardan ybarat:

• häzirki zaman sanly kärhanany döretmek üçin anyk strategiýadan başlap, ösen işewürligi özgertmek prosesini çaltlandyrmak;

• meselä çuňňur düşünmek we kärhananyň içerki mümkinçiligini emele getirmäge we berkitmäge ukyply uzak möhletleýin strategiýany işläp düzmek arkaly kärhanada sanly tehnologiýalary ulanmak üçin zerur şertleri döretmek;

• çylşyrymly we dinamiki ekoulgamlarda töwekgelçilikleri kesgitlemek üçin gurluşly çemeleşmäni ösdürmek;

• sanly amallary meýilleşdirmek, durmuşa geçirmek we gözegçilik etmek üçin täze, täsirli çeşmeleri özüne çekip bilýän çeýe iş modellerini gurmak;

• täze pikirleri goldajak we öwrenmek islegini höweslendirjek täzelikleri korporatiw medeniýete yzygiderli birleşdirmek ulgamyny gurmak degişlidir.

Bular, esasan, gazyň we nebitiň öndürilişine, gaýtadan işlenişine we daşalyşyna gözegçilik edýän ulgamlardyr. Häzirki zaman ýokary tehnologiýaly ulgamlaryň, şeýle-de, sanly aragatnaşyk we awtomatlaşdyryş esasly dolandyryş ulgamlaryň önümçilige we durmuşa has çuňňur we hemmetaraplaýyn aralaşandygyny hem bellemek gerek. Häzirki döwürde sanly tehnologiýalar adaty himiki önümçiligiň köp basgançaklarynda adamlar üçin doly hukukly we girdejili usul bolup durýar.

Sanlylaşdyrma we awtomatlaşdyryş ulgamlary bolan häzirki zaman çylşyrymly enjamlar, ilki bilen, daşky gurşawy hem goşmak bilen, islendik adatdan daşary ýagdaý töwekgelçiligini düýpgöter azaldar. Şeýle hem çykdajylary azaltmaga, önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmaga, ýagny gelýän çig malyň birligi üçin ýokary hilli önümiň hasyllylygyny ýokarlandyrmaga ep-esli kömek edýär.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak: elektron senagatyny ösdürmek, bäsleşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça netijeli işler alnyp barylýar. Ýurdumyzyň ykdysadyýetini sanlylaşdyrmak Konsepsiýasyna laýyklykda, halk hojalygynyň ähli ugurlary bilen bir hatarda ylym ulgamynda hem degişli işler ýola goýulýar. Sanly tehnologiýany giňden ulanmak arkaly ylmyň, bilimiň we önümçiligiň arasyndaky özara baglanyşygy has-da işjeňleşdirmek, milli ykdysadyýetimizdäki sanly özgertmeleri ylmy-tehniki we intellektual taýdan üpjün etmek göz öňünde tutulýar.

Şonuň esasynda milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudaklarynyň biri bolan himiýa senagatyny sanlylaşdyrmak bilen, ýokary okuw mekdepleri bilen önümçiligiň arasynda ylmy maglumatlary alyşmagyň toruny emele getirmek möhüm ähmiýete eýe bolýar. Tehnologiýanyň adamzadyň durmuşyna ornaşan gününden onuň wezipesi işçi güýjüni, wagty we serişdeleri tygşytlamakdaky artykmaçlyklary ýüze çykarmakdyr.

Ejegül BERDIÝEWA,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň uly mugallymy.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda, ýurdumyzda milli ykdysadyýetimiziň ähli ugurlaryny sanlylaşdyrmak, hyzmatlary döwrebap talaplara laýyklykda ýola goýmak boýunça ägirt uly işler alnyp barylýar. Şonuň bilen bir hatarda bank ulgamynyň kanunçylyk-hukuk binýady hem yzygiderli kämilleşdirilýär. Ilata hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň hili has-da ýokarlandyrylýar, elýeterliligi üpjün edilýär.

«Türkmenistanyň ykdysady, maliýe we bank ulgamlaryny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» hem-de «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda, milli bank ulgamyna sanly tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Sanly tehnologiýalaryň giňden peýdalanylmagy ýurdumyzyň karz edaralarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga we müşderilere bökdençsiz bank hyzmatlaryny hödürlemäge mümkinçilik berýär.

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan «Goýum bank kartynyň» görnüşi bellenen tertipde ylalaşylyp, bu görnüşli kart hyzmaty raýatlarymyza hödürlenildi. Şeýle hem, «Türkmentelekom» elektrik aragatnaşyk kompaniýasynyň raýatlara hödürleýän internet hyzmatlary üçin hasaplaşyklary ýurdumyzyň islendik künjeginden bankomatlaryň, «Internet-bank» we «Mobil-bank» ulgamlarynyň üsti bilen nagt däl görnüşinde, «online» tertibinde amala aşyrmak mümkinçiligi ýola goýuldy. Nagt däl görnüşli tölegler barada ähli maglumatlar töleg geçirijiniň ykjam telefonyna SMS habary arkaly gelip gowuşýar. «Internet-bank» ýa-da «Mobil-bank» hyzmaty bilen müşderi islendik wagtda öz tölegleri barada maglumat bilen tanşyp bilýär. 2020-nji ýylda bank kart ulgamynda «Internet-bank» arkaly geçirilen nagt däl hasaplaşyklaryň pul möçberi 69 müň manada çenli ýetip, meýilnama 5 esse artygy bilen ýerine ýetirildi.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan ýurduň pul aýlanyşygyny kämilleşdirmek we nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini has-da giňeltmek maksady bilen, yzygiderli işler amala aşyrylýar. Olaryň hatarynda milli kartly töleg ulgamy boýunça elektron tölegleri geçirmegi ýola goýmak aýratyn orny eýeleýär. Bu bolsa öz gezeginde ýurduň pul-karz ulgamyny kämilleşdirmäge, nagt däl hasaplaşygy ösdürmäge, milli ykdysadyýetimizde pul serişdeleriniň dolanyşygynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga amatly şertleri döredýär.

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan raýatlarymyza döwrebap bank hyzmatlaryny hödürlemek boýunça işleriň çäklerinde «Maşgala» bank karty taýýarlanylyp, işe goýberildi. Dolanyşyga girizilen «Maşgala» bank karty raýatlaryň «Altyn asyr» bank karty hasabyna birikdirilýän, bank kartyň goşmaça nusgasydyr we raýat bilen bilelikde onuň maşgala agzalarynyň şol bir wagtda peýdalanmagydyr. Onuň maksady hasaplaşyk dolanyşygyny tizleşdirmek, töleg iberijiniň bankyndan tölegi kabul edijiniň bankyna geçirmek üçin sarp edilýän wagty tygşytlamakdan ybaratdyr.

Türkmenistanda sanly ykdysadyýetiň kemala gelmegi jemgyýetçilik durmuşynda we maliýe işinde maglumat we sanly serişdeleriň ähmiýetiniň güýçlenmegi bilen häsiýetlendirilýär. Munuň esasy sebäbini ykdysadyýetiň sanly görnüşinde jemlenen mümkinçilikleriniň ykdysady ösüşi üpjün etmek bilen bir hatarda ynsan durmuşynyň özgermegine hem giň şertleri döredýänligi bilen düşündirmek bolar.

Milli ykdysadyýetimizi durnukly ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da ýokarlandyrmak ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli işleri rowaç bolsun!

Hojamämmet ALÇEKOW,

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik bankynyň Maglumat tehnologiýalary bölüminiň müdiri.

«Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» hem-de «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda, nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek, bank ulgamyna sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, töleg ulgamyny dünýäniň ösen döwletleriniň derejesinde guramak, pul-karz dolanyşygynyň ýagdaýyna täsir etmek arkaly bazar isleglerini kanagatlandyrmak, ilatyň erkin duran pul serişdelerini bank ulgamyna möhletli we talap edilýänçä görnüşindäki goýumlara çekmek, maliýe bazaryny düýpli ösdürmek babatda anyk işler durmuşa geçirilýär.

Häzirki zaman innowasion ösüşiniň önümi bolan sanly tehnologiýalaryň bank ulgamyna giňden ornaşdyrylmagy olaryň işiniň kämilleşmegine, müşderiler bilen aragatnaşyk usullarynyň döwrebaplaşmagyna oňyn şert döredýär. Häzirki wagtda bütin dünýäde bolşy ýaly, ýurdumyzda hem ykdysadyýetiň ähli ugurlaryny sanlylaşdyrmak döwrebap ýola goýulýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň 2013-nji ýylyň oktýabr aýyndaky «Pul we alyş-çalyş amallarynyň meseleleri hakynda» Kararyna laýyklykda, ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudak edaralarynyň, ýerine ýetiriji ýerli häkimiýet edaralarynyň we olaryň tabynlygyndaky edara-kärhanalaryň işgärleriniň zähmet haklaryny, beýleki töleglerini bank kartlarynyň üsti bilen bermek ýola goýuldy.

2013-nji ýylda ýurdumyz boýunça jemi 87,3 müň bank karty hem-de 500-e golaý töleg terminaly bolup, 2021-nji ýylyň 1-nji ýanwaryndaky ýagdaýyna görä, olaryň sany degişlilikde, 4 459,8 müňe we 39,2 müňe ýetirildi, ýagny soňky sekiz ýylyň dowamynda degişlilikde, 51,1 esse hem-de 78,4 esse ösüş gazanyldy.

Ýurdumyzyň bank ulgamy tarapyndan nagt däl hasaplaşyklaryň depginini has-da ösdürmek üçin bu işlere yzygiderli maýa goýum serişdeleri goýulýar.

Häzirki wagtda bank ulgamy tarapyndan ýurdumyzyň çäginde raýatlarymyza «Altyn asyr», «Millikart», «Maşgala», «Goýum bank karty», «Overdraft karty», şeýle hem halkara «VISA» we «MasterCard» bank kartlaryny peýdalanmak arkaly hasaplaşyklaryň dürli görnüşlerini ýerine ýetirmek üçin giň mümkinçilik döredilendir. Hormatly Prezidentimiziň döredip berýän giň mümkinçiliklerinden ruhlanyp, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan kämil, döwrebap tehnologiýalaryň yzygiderli ornaşdyrylmagy netijesinde hödürlenilýän sanly hyzmatlaryň görnüşleri barha artýar.

Ýurdumyzda nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek, bank kartlaryndan peýdalanyjylara hödürlenilýän hyzmatlaryň görnüşlerini artdyrmak hem-de bank ulgamyna döwrebap hyzmatlary ornaşdyrmak maksady bilen geçirilýän işleriň çäklerinde bank kartlarynyň üsti bilen, hakyky wagt tertibinde hasaplaşyklary geçirmek üçin «Internet bank», «Mobil bank» we «Elektron söwda» ulgamlary hereket edýär. Ýurdumyzyň degişli karz edaralary tarapyndan «Türkmenhowaýollary», «Türkmendemirýollary» hem-de «Türkmenawtoulaglary» agentlikleri bilen bilelikde bank kartlaryny ulanyp, demir ýol, howa ýoly peteklerini, şäherara ugurlarda gatnaýan awtobuslarda petekleri internet ulgamynyň üsti bilen nagt däl görnüşde satyn almak mümkinçiligi döredildi. Her bir raýat degişli karz edarasyna baryp, şahsy bank hasabyny «Internet bank» hem-de «Mobil bank» hyzmatlaryna birikdirmek arkaly bu hyzmatlardan peýdalanyp bilýär.

2018-nji ýylyň 1-nji fewralyndaky ýagdaýyna görä, «Internet bank» we «Mobil bank» hyzmatyna birikdirilen müşderileriň sany degişlilikde, 333,3 we 1,0 müňden geçip, 2021-nji ýylyň degişli senesine çenli, «Internet bank» hyzmatyna birikdirilen müşderileriň sany 634,0 müňe, «Mobil bank» hyzmatyna birikdirilenleriň sany bolsa 28,4 müňe çenli ýetdi, ýagny degişlilikde, 1,9 esse we 28,4 esse ösüş gazanyldy.

Geçen ýylyň dowamynda bankomatlaryň, terminallaryň, «Internet bank», «Mobil bank» we «Elektron söwda» ulgamlarynyň üsti bilen amal edilen nagt däl hasaplaşyklaryň möçberi 8,8 milliard manada ýetdi, bu görkeziji 2019-njy ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 2,65 esse ýokarlandy.

2019-njy ýylyň 12 aýynda bank kartlarynyň üsti bilen geçirilen jemi hasaplaşyklaryň düzüminde nagt däl hasaplaşyklaryň paýy 16 göterim bolan bolsa, 2020-nji ýylyň 12 aýynda bu görkeziji 34,4 göterime deň bolup, 2,16 esse artdy.

Hormatly Prezidentimiziň ýokarda agzalyp geçilen Karary esasynda ýurdumyzda ornaşdyrylan döwrebap bank hyzmatlary arkaly nagt däl hasaplaşyklaryň möçberleri 2013-nji ýylda 4226,00 müň manat bolan bolsa, 2020-nji ýylda 8 792616,00 müň manat möçberine ýetdi.

Hormatly Prezidentimiziň sanly ykdysadyýete geçmek bilen bagly tabşyryklaryndan ugur alyp, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan sanly bank önümlerini ornaşdyrmak arkaly raýatlarymyzyň isleglerini kanagatlandyrmak boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Mysal hökmünde aýtsak, Türkmenistanyň «Halkbank» paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan ornaşdyrylan «Halkbank terminal» hyzmaty döwrebap, ygtybarly tehnologiýalaryň esasynda taýýarlanan, nagt däl hasaplaşyklarda ulanylýan adaty töleg terminalynyň ornuny tutýan mobil programma üpjünçiligi bolup durýar. Bu hyzmat söwda we hyzmat ediş nokatlarynda töleg terminallarynyň eýeleriniň öz müşderilerine sanly ulgamda hyzmatlary ýerine ýetirmegi üçin döredilýän ýene bir mümkinçilikdir.

«Halkbank terminal» mobil ulgamy ykjam telefona gurnamak bilen, harytlardyr hyzmatlar üçin tölegleri kabul etmek, amaly ýatyrmak ýa-da yzyna gaýtarmak, kassany ýapmak we söwdanyň jemi möçberini çykaryp görkezmek, amallaryň taryhyny görmek ýaly hyzmatlardan peýdalanmaga mümkinçilik berýär. Satyn alnan harydyň ýa-da hyzmatyň bahasy ykjam telefonyňyzda ornaşdyrylan «Halkbank terminal» mobil ulgamy arkaly girizilýär hem-de bank karty arkaly galtaşyksyz usulda töleg geçirilýär.

Geçen ýylyň awgust aýynda ornaşdyrylandygyna garamazdan, 2021-nji ýylyň 1-nji fewralyndaky ýagdaýyna görä, «Halkbank terminal» mobil ulgamy arkaly geçirilýän nagt däl hasaplaşyklaryň mukdary 1,3 million manatdan geçdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň karz edaralary nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini has-da giňeltmek maksady bilen, geçen ýylyň 1-nji ýanwaryndan başlap, ýurdumyzyň ähli karz edaralary müşderilere töleg terminallary arkaly harytlar we hyzmatlar üçin geçirilýän nagt däl tölegleriň möçberiniň 0,5 — 3% aralygynda yzyna gaýtaryp bermek, ýagny «Cash back» höweslendiriş hyzmatyny işe girizdi. Häzirki wagtda «Cash back» bank hyzmatynyň amatlyklaryndan peýdalanýan raýatlaryň sany günsaýyn artýar.

«Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» bellenen wezipeleri ýerine ýetirmek, nagt däl hasaplaşyklary amala aşyrmak, karz edaralarynda döwrebap bank hyzmatlaryny ornaşdyrmak arkaly raýatlarymyza döredilýän ýeňillikleriň görnüşleri yzygiderli artdyrylýar. Şeýle hyzmatlaryň ýene-de biri «Overdraft karzydyr».

Sanly karz hyzmaty bolan overdraft karzy nagt däl görnüşinde hasaplaşyklar geçirilende, müşderiniň aýlyk zähmet haky geçýän «Altyn asyr» bank kart hasabyndaky pul serişdeleri ýeterlik bolmadyk halatynda, bank bilen baglaşan şertnamasyna laýyklykda, raýatyň «Overdraft karty» hasabyna kesgitlenen çäklerde awtomatik usulda berilýän gysga möhletleýin karz serişdesidir. Şunda müşderiniň aýlyk zähmet haky «Altyn asyr», «Millikart» bank kart hasabyna gelip gowşanda, bellenen tertipde karz we oňa hasaplanan göterim gaýtarylýar. Mundan başga-da, degişli şertnamanyň hereket edýän döwründe karz gaýtarylandan soňra, goşmaça şertnama baglaşmazdan, awtomatik usulda dikeldilýän «Overdraft karty» hasabyna karzy gaýtadan ulanmak mümkinçiligi döreýär. Bu hyzmatyň mümkinçiliklerinden peýdalanýan raýatlaryň sany hem günsaýyn artýar.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän hasaplaşyklaryň görnüşiniň we geriminiň artmagy netijesinde, zähmet öndürijiligini artdyrmaga, wagty we serişdeleri tygşytlamaga uly mümkinçilik döreýär. Bank ulgamyna sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmagyň esasy maksady has köp zähmeti talap edýän işleri awtomatlaşdyryp, maliýe we ykdysadyýet ulgamynyň işiniň tizligini, dessinligini artdyrmakdan, ýerine ýetirilýän hyzmatlaryň gerimini giňeltmekden, netijeliligini we hilini ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Şeýle hem milli manadymyzyň dolanyşygy kämilleşýär, pul dolanyşygynyň tizleşmegi netijesinde bolsa ykdysadyýetde täze önümçilikleriň artmagyna ýol açylýar.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda sanly bank hyzmatlarynyň artdyrylmagy, ilatyň bu hyzmatlardan peýdalanmaga işjeň gatnaşmagy kart eýeleriniň wagtyny we maliýe serişdelerini tygşytlamaga mümkinçilik bermek bilen, milli ykdysadyýetimiziň sazlaşykly işine hem oňaýly täsirini ýetirýär.

Annamuhammet ATAMYRADOW,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň Bank işlerini awtomatlaşdyryş müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

«Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň «Türkmentelekom» elektrik aragatnaşyk kärhanasy tarapyndan amala aşyrylýan halkara hyzmatdaşlyklar netijesinde gazanylýan üstünlikler halkymyzyň abadan hem-de eşretli durmuşda ýaşamagy üçin alnyp barylýan işlere özboluşly goşant bolup, ýurdumyzyň dünýä möçberinde ygtybarly hyzmatdaşlygy berkitmeginiň esasy ýoly hasaplanylýar. Bu ugurdaky düýpli özgerişlikleri «Lebaptelekom» welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasynyň sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak babatdaky alyp barýan işleriniň mysalynda hem görmek bolýar.

«Lebaptelekom» welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasy gündogar sebitde hormatly Prezidentimiziň kommunikasiýalar ulgamy syýasatyny, sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak babatdaky işleri durmuşa geçirýän, şeýle hem bu ugurdaky işlere gözegçiligi amala aşyrýan kärhana bolup durýar. Kärhana hormatly Prezidentimiziň Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça uzakmöhletleýin maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ugrunda yzygiderli işleri alyp barýar. Şunda innowasion ugra, ýokary tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna, hemme ýerde kompýuterleşdirmek işiniň ösdürilmegine hem-de dünýäniň aragatnaşyk ulgamyndaky tejribesiniň özleşdirilmegine aýratyn üns berilýär. Ykdysadyýetiň ählumumy sanly ulgama geçirilmegi kärhanalardan, guramalardan we kompaniýalardan hünärmenleriň innowasion tehnologiýalary çalt özleşdirmegini, şeýle hem kiberhowpsuzlyk meselelerine aýratyn üns bermegi talap edýär. Kommunikasion pudagyň geljegi internet platformalar, bulutly serwisler, 5G ulgamyna, Big Data tehnologiýasyna geçmek, ykjam maliýe we beýleki düşünjeler bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Bu tehnologiýalary ornaşdyrmakda welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasynda birnäçe daşary ýurt kompaniýalarynyň elektron önümleri, şol sanda Hytaýyň «Huawei», Sloweniýanyň «NGN Iskratel» kompaniýalarynyň döwrebap enjamlary giňden ulanylýar.

Hormatly Prezidentimiziň syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we ynsanperwer syýasatlarynyň netijesinde ýurdumyzda internet ulgamynyň ilata elýeterli bolmagy ugrunda hemmetaraplaýyn goldaw berilýär. Bu ugurda welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasynyň sebitiň ähli etrapdyr şäherlerinde üznüksiz iş alyp barýandygyny bellemelidiris. Bu babatda on müňlerçe nokadyň häzirkizaman WI-FI tehnologiýasynyň hyzmatlaryndan peýdalanýandygy buýsançly. Fiziki şahslar bilen bir hatarda ýuridiki edaralary internet bilen üpjün etmekde hem mynasyp işler ýerine ýetirilýär. Häzirki wagtda welaýatyň oba hojalygy, bilim edaralarynyň, azyk senagaty pudagynyň we beýleki edaralaryň müňlerçesi internet torunyň elýeter hyzmatlaryndan peýdalanýar. Bu gazanylýan ösüşler hormatly Prezidentimiziň alyp barýan adyl syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasy. Il-ýurt bähbitli şeýle öňegidişlikleriň gözbaşynda duran hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il bähbitli, döwlet ähmiýetli tutýan tutumly işleri elmydama rowaç alsyn!

Jangeldi IŞANKULYÝEW.

Durnukly ösüşiň belent maksatlaryna ýetmegiň ýolunda ähli pudaklar sazlaşykly ösüş ýoluna düşüp, täze önümçilik kuwwatlyklary emele geldi. Sanly ulgamyň peýda bolmagy bilen ykdysady ösüş belent derejelere çykdy. Ýaşlaryň bilim almagyna, ylym öwrenmegine barha giň ýol açyldy. Gahryman Arkadagymyz eziz Diýarymyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmekde, ylym hem-de önümçilik gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda ýokary bilimli işgärleriň taýýarlanylmagyny üpjün etmegiň möhümdigine hemişe ünsi çekýär. Şeýlelikde, ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak, elektron senagatyny ösdürmek, bäsleşige ukyply sanly ykdysadyýeti kemala getirmek boýunça netijeli işler alnyp barylýar.

Ýurdumyzyň ykdysadyýetini sanlylaşdyrmak Konsepsiýasyna laýyklykda, halk hojalygynyň ähli ugurlary bilen bir hatarda ylym ulgamynda hem degişli işler ýola goýulýar. Sanly tehnologiýany giňden ulanmak arkaly ylmyň, bilimiň we önümçiligiň arasyndaky özara baglanyşygy has-da işjeňleşdirmek, milli ykdysadyýetimizdäki sanly özgertmeleri ylmy-tehniki we intellektual taýdan üpjün etmek göz öňünde tutulýar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetimiz ählitaraplaýyn ösdürilýär. Şeýle uly, beýik ösüşlerde sanly ulgamyň ähmiýeti has-da uludyr. Bu babatda döwrebap maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň täze gazananlaryna esaslanmak baş ugur bolup durýar. Şeýle hem ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti kemala getirmekde elektron senagatynyň ösdürilýändigi bellärliklidir. Sebäbi innowasion, ýokary tehnologiýalara esaslanýan önümçilikleriň ýola goýulmagy sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň möhüm ugurlarydyr. Şunda bilim mümkinçilikleriniň artdyrylmagy, bilimli hünärmenleriň taýýarlanylmagy ýaly ugurlara aýratyn üns berilýär. Munuň özi durmuşa geçirilýän işleriň toplumlaýyn häsiýete eýe bolýandygyny, sanly ykdysadyýetiň berk binýadynyň goýulýandygyny aýdyň görkezýär. Sanly ykdysadyýete geçmegiň esasy serişdesi hökmünde kesgitlenen kompýuter tehnologiýasyny giňişleýin peýdalanmakda we döwrebap aragatnaşyk ulgamyny kemala getirmekde döwletimizde oňyn öňegidişlikler gazanyldy. Önümçilik binýadynyň döwrebaplaşdyrylmagy bu ugurdaky ösüşlerimize doly şaýatlyk edýär.

Sözüň doly manysynda ulgamlaýyn düzüme goşulan sanly, kompýuter tehnologiýalary ykdysadyýetiň ösüşiniň möhüm şerti hem-de halk hojalygynyň dürli pudaklarynyň netijeli işleriniň möhüm bölegi bolup durýar. Häzirki döwürde ähli maglumat ulgamlary sanly tehnologiýalaryň esasynda işleýär. Şu nukdaýnazardan, döwrebap düşünjeli kompýuter enjamlaryndan baş çykarýan, kämil tehnologiýalara erk edýän ýaşlary ýetişdirmek döwrüň möhüm talabyna öwrüldi. Şonuň üçin eziz Diýarymyzda pudaklaryň we orta hünär okuw mekdepleriniň bilelikdäki tagallalary netijesinde edara-kärhanalaryň binýadynda sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça ýörite okuwlaryň guralmagy esasynda sanly ulgama geçmek işi netijeli häsiýete eýe bolýar.

Başymyzyň täji, gözlerimiziň röwşeni ata Watanymyzda eýelenýän şeýle ýokary sepgitler, gazanylýan üstünlikler, ilkinji nobatda halkymyzyň agzybirliginiň, jebisliginiň, bir başa bakmak ýol-ýörelgesiniň barha rowaçlanýandygynyň nyşanydyr. Agzybirlik, jebislik we bitewilik ýörelgesi ýurdumyzda döwlet syýasatynyň iň bir ileri tutulýan ugry bolup durýar. Ähli üstünliklerimiziň hem rowaçlyklarymyzyň seresi bolan bu mukaddes ýol-ýörelgäniň häzirki bagtyýarlyk döwrümizde has-da ösdürilýändiginiň şaýady bolmak her bir ildeşimiz üçin diýseň guwandyryjydyr.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyz rowaçlyklara beslenip, göwünleri galkyndyrýar. Durnukly ösüşiň belent maksatlaryna ýetmegiň ýolunda milli Liderimiziň alyp barýan giň gerimli netijeli işleri halkymyzyň bagtyýarlygyna, ýurduň gülläp ösmegine gönükdirilendir. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip atlandyrylýan şöhratly ýylymyzyň her bir güni, her pursady ýatda galyjy toý-baýrama, şanly wakalara beslenýär. Bu hakykat ajaýyp döwrümiziň adyna mynasyp bagtyýarlyk döwri bolup, bu günki gün agzybir jemgyýetimiziň bagtyýarlygynyň, abadan döwletimiziň berkararlygynyň mizemezdiginden habar berýär.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly baýramçylygynyň bellenilýän, “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylmagy netijesinde ýurdumyzyň ösüşi täze belentliklere göterilýär. Biz muny halkymyzyň bagtyýar durmuşynda, Diýarymyzyň rowaçly gadamlarynda aýdyň görýäris. Il-halk bähbitli şeýle döwletli işleriň gözbaşynda Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary, irginsiz zähmeti, halkymyza bolan belent söýgüsi bar. Goý, ata Watanymyzy ösüşiň şaýoly bilen öňe alyp barýan hormatly Arkadagymyzyň jany sag, beýik işleri rowaç bolsun!

Ýazgül MOLLAÝEWA,

Aşgabat şäherindäki ýöriteleşdirilen 75-nji orta mekdebiň mugallymy.

Eziz Diýarymyzy ähli babatda dünýäniň iň ösen döwletleriniň birine öwürmek we halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmak ugrunda uly tagallalary edýän hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» üstünlikli durmuşa geçirilýär. Milli ykdysadyýetimizdäki orny barha ýokarlanýan hususy işewürlikde hem sanly ulgamyň gazananlary işjeň ornaşdyrylýar. Ýurdumyzda hereket edýän kärhanalaryň öz harytlaryny we hyzmatlaryny onlaýn usulda hödürleýänleriniň sany barha artýar.

Garaşsyz Türkmenistanda kiçi we orta telekeçilik üçin döredilýän şert-mümkinçilikleriň çäklerinde işewürlige sanly tehnologiýalary ornaşdyrmaga aýratyn ähmiýet berilmegi ýöne ýerden däldir. Bütin dünýäde geçirilen köp sanly barlaglaryň netijeleri we gündelik durmuşymyzda şaýat bolýan hakykatlarymyz sanly tehnologiýalaryň hem işewürler, hem müşderiler üçin ozal görlüp-eşidilmedik mümkinçilikleri döredýändigini äşgär edýär. Sanly ulgam kiçi we orta telekeçiligiň ösmegi üçin aýratyn ähmiýetlidir. Çünki kiçi we orta telekeçilik ýokary derejede merkezleşdirilenligi we bazaryň özgerişine çalt uýgunlaşmak ukyby bilen tapawutlanýar. Bäsdeşlik göreşiniň ösenligi sebäpli kiçi we orta kärhanalar öz işlerine innowasiýalary we sanly tehnologiýalary has işjeň ornaşdyrýarlar. Bu bolsa tutuş ýurtda sanly ykdysadyýetiň ösüş depginine oňyn täsirini ýetirýär.

Sanly ykdysadyýetiň hödürleýän oňaýly şertleriniň hatarynda, ilkinji nobatda, Internet tory arkaly kärhanalaryň işini kämilleşdirmäge, önümçiligiň hilini ýokarlandyrmaga, bazaryň islegini öwrenmäge ýardam berýän bilimleri we maglumatlary edinmäge mümkinçiligi görkezmek bolar. Şeýle hem, sanly ulgam konsalting, ýuridik, buhgalter we beýleki zerur hyzmatlardan uzak aralykdan peýdalanmaga şert döredýär. Bu bolsa telekeçilere öz kärhanasynyň işiniň belli bir bölegini degişli ugurda ýöriteleşen hünärmenlere tabşyryp, wagtyny we serişdelerini tygşytlamaga ýardam edýär.

Sanly tehnologiýalaryň kämilleşmegi netijesinde mahabatyň täze görnüşleriniň döremegi, jemgyýetçilik torlarynyň we web-sahypalaryň hödürleýän mümkinçilikleri, internet dükanlarynyň we onlaýn bazarlaryň köpelmegi işewürligi ösdürmekde täze ýeňillikleriň peýda bolmagyny şertlendirýär. Şeýle çözgütler kiçi we orta telekeçilik bilen meşgullanýan taraplara işçi güýjüniň has netijeli peýdalanylmagy, ýörite desgalary gurmak ýa-da kärendesine almak zerurlygynyň aradan aýrylmagy, söwda we logistika serişdelerine sarp ediljek serişdeleriň tygşytlanmagy ýaly artykmaçlyklary döredýär. Tygşytlanan serişdeleriň harytlaryň we hyzmatyň hilini gowulandyrmaga gönükdirilmegi bolsa, hem öndürijiler, hem sarp edijiler üçin bähbitlidir.

Bu gün Garaşsyz Watanymyzda sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden peýdalanyp, halkymyza ýokary hilli harytlary we hyzmatlary hödürleýän hususy işewürleriň hatary barha giňeýär. Ýurdumyzda onlaýn dükanlaryň sany we olaryň hödürleýän hyzmatlarynyň görnüşleriniň köpelmegi munuň aýdyň mysalydyr.

Aýgül ATAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň talyby.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini we halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen maksatnamalar bilen baglanyşyklylykda ýurdumyzyň bank ulgamy hem ýokary depginler bilen ösýär. Milli ykdysady ösüşiň maliýe üpjünçiligini berkitmek, milli manadyň hümmetiniň durnuklylygyny saklamak, bank hyzmatlarynyň döwrebap, dünýä ülňülerine laýyk gelýän görnüşlerini ornaşdyrmak we çekilen serişdeleri işjeň ulanmak boýunça netijeli işler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzda nagt däl hasaplaşyklary ösdürmekde, töleg kartlaryny, halkara töleg ulgamyny ornaşdyrmakda, töleg ulgamyny dünýäniň ösen döwletleriniň derejesinde guramak boýunça uly işler edildi. Bularyň ählisi sanly ykdysady ulgama geçmegiň esasyny berkitdi.

Ýurdumyzyň sanly ykdysadyýete tapgyrlaýyn geçmegi bilen bank hyzmatlarynyň ähmiýeti has ýokarlanýar. Nagt däl hasaplaşyklar has uly mümkinçiliklere eýe bolýar. Islendik ýerde, hatda ykjam telefonlar arkaly hiç ýere barmazdan islendik hyzmatdan peýdalanmak mümkinçiligi artýar. Müşderilere internet ulgamynyň üsti bilen menzilara bank hyzmatlary, ýagny internet bank, mobil bank hyzmatlary ýerine ýetirilýärkä hem şahsyýeti anyklamak tertibi ýola goýuldy. Bank ulgamynda täze iş usullaryny ornaşdyrmak ýene-de üstünlikli dowam etdirilýär.

Bank işiniň kämilleşmegi bilen önümçiligiň maliýe üpjünçiligi, ilata töleg-hasaplaşyklary, karzlary, depozit we beýleki hyzmatlary amala aşyrmagyň usullary hem has ýeňilleşýär. Bu hyzmatlary has-da kämilleşdirmek maksady bilen pul-karz syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine hünärmenlerimiz yhlasly zähmetleri bilen öz goşantlaryny goşýarlar. Aýratyn-da hormatly Prezidentimiziň we döwletimiziň telekeçilige maliýe taýdan goldaw bermek, telekeçiligi ösdürmek boýunça çykaran kararlarydyr beýleki möhüm resminamalary bilen baglanyşykly önümçilik karzlarynyň dürli görnüşleri ýola goýuldy. Şol möhüm resminamalar «Telekeçilik işi hakynda», «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakyndaky» Kararlardyr. Bu Kararlar telekeçileri karz serişdeleri bilen üpjün etmekde berk hukuk esasyny döretdi. Bu resminamalar kiçi we orta telekeçilige degişli taraplaryň önümçilik, innowasiýa hem-de maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmak we olaryň önümçiligini ösdürmek, täze iş ýerlerini döretmek, ýyladyşhanalary gurmak bilen bagly maýa goýum taslamalaryny karz serişdeleri bilen üpjün etmekde giň mümkinçilikleri açdy. Bu Kararlara laýyklykda Türkmenistanyň banklaryna kiçi we orta telekeçilige degişli taraplara önümleri öndürmek, işleri hem-de hyzmatlary ýerine ýetirmek bilen bagly maýa goýum taslamalary üçin 10 ýyla, dolanyşyk serişdelerini almak üçin 1 ýyla çenli möhlete ýyllyk 5 göterim bilen karzlar berilýär. Telekeçilere berilýän karz serişdeleriniň möçberi örän giňedi. Dürli möhletleýin karz serişdelerini bermek üçin özbaşdak iş bilen meşgullanýanlaryň maýa goýum taslamalarynyň we işewürlik meýilnamalarynyň bolmagy zerurdyr.

Gazanylanlar bilen çäklenmän, bank hyzmatlary yzygiderli giňeldilýär, olary hil taýdan täze, has ýokary derejä götermek ugrunda aladalanylýar. Karzlar bilen geçirilýän hasap-hesip işlerinde dünýä tejribesiniň öňdebaryjy usullaryndan we täze tehnologiýalardan netijeli peýdalanylýar. Munuň özi bank bilen hyzmatdaşlyk edýänler üçin amatlylyklaryň köpelmegine getirýär.

Önümçilik maksatly karzlaryň göteriminiň pes bolmagy, karzlary üzmek üçin niýetlenilen ýeňillikli möhletiň müşderileriň bähbidinden ugur alnyp kesgitlenilmegi raýatlar üçin bähbitlidir. Karzlaryň düzüminde uzakmöhletleýin hem-de uly möçberde berilýänleriniň köpelmegi ilat üçin, aýratyn-da telekeçilik işi bilen meşgullanýanlar, öz işini ýöredýän işewürler üçin has amatlydyr. Häzirki wagtda raýatlara sarp ediş maksatly, şeýle hem telekeçiligi ösdürmek bilen baglanyşykly ýeňillikli karzlaryň dürli görnüşleri berilýär. Bu bolsa raýatlaryň hal-ýagdaýyny gowulandyrmaga, olaryň ýaşaýyş derejesini dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesine ýetirmäge, şeýle hem önüm öndürijileriň kämil önümçilik serişdelerini edinmeklerine, bu ugurda işjeň hereket etmeklerine oňyn täsirini ýetirýär.

Döwletimiz tarapyndan ykdysadyýetiň döwlete degişli däl böleginiň ornuny giňeltmek hakynda edilýän şeýle aladalar önümçiligiň ösmegine, ilatyň saçagynda azyk önümleriniň bolçulygynyň döremegine ýardam edýär. Döwlet tarapyndan berilýän giňişleýin goldawyň artmagy ykdysadyýetimiziň ösmegine hem uly goşantdyr.

Jumamyrat WELLEKOW,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň welaýat şahamçasynyň buhgalter hasaby we hasabatlar bölüminiň başlygy — baş buhgalteri.