Häzirki wagtda ýurdumyzda ähli ulgamlar bilen bir hatarda bank ulgamy hem kämilleşýär. Bank hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmak, bank hyzmatlarynyň görnüşlerini artdyrmak ykdysady ösüşimiziň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezilýär. Bu ulgamyň işiniň yzygiderli ösdürilmegi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň bäsdeşlige ukyply innowasion ösüşini üpjün etmegi, dünýä ykdysady giňişligine goşulyşmagy, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini dünýäniň öňdebaryjy ýurtlarynyň derejesine ýetirmegi üçin wajyp bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz: «Bank ulgamy bazar ykdysadyýetiniň esasy düzümleriniň biridir, türkmen ykdysadyýetiniň özgerişliklere taýýardygyny görkezýän aýnasydyr» diýip, belleýär. Şu nukdaýnazardan, bank hyzmatlary babatda geçirilýän özgertmeler bank bazaryna gatnaşyjylaryň we müşderileriň arasyndaky gatnaşyklaryň düýpli üýtgemegini aňladyp, ilkinji nobatda, hyzmat ediş tizligini artdyrmagy hem-de hyzmat etmegiň dürli ugurlaryny peýdalanmak arkaly müşderileriň wagtyny tygşytlamagy göz öňünde tutýar. Şunuň bilen baglylykda, hödürlenilýän hyzmatlaryň tizligi hem-de elýeterliligi banklaryň we müşderileriň arasyndaky gatnaşyklary düýbünden täze derejä çykarýar.

Ýurdumyzda dünýä tejribesine laýyk gelýän bank kanunçylyk binýady kemala getirildi. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 138-nji maddasynda: «Türkmenistanyň bank ulgamy Türkmenistanyň Merkezi bankyny we karz edaralaryny öz içine alýar. Türkmenistanyň Merkezi banky ýeke-täk döwlet pul-karz syýasatyny geçirmegi, nagt pul dolanyşygyny guramagy, hasaplaşyk-töleg ulgamynyň işlemegini, karz edaralarynyň algydarlarynyň we goýumçylarynyň bähbitlerini goramagy, şeýle hem Türkmenistanyň halkara ätiýaçlyklarynyň dolandyrylmagyny üpjün edýär we kanunda göz öňünde tutulan gaýry wezipeleri ýerine ýetirýär» diýip kepillendirilýär. Şu konstitusion kadadan gözbaş alýan, 2011-nji ýylyň 25-nji martynda kabul edilen, «Türkmenistanyň Merkezi banky hakynda» Türkmenistanyň Kanuny Türkmenistanyň Merkezi bankynyň işiniň, döwlet häkimiýet edaralary, karz edaralary bilen onuň özara gatnaşyklarynyň hukuk, guramaçylyk we ykdysady esaslaryny kesgitleýär hem-de Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmäge we pugtalandyrmaga gönükdirilendir.

Türkmenistanyň Merkezi banky, milli we dünýä ykdysadyýetindäki bolup geçýän özgertmeleri göz öňünde tutmak bilen, döwrüň talabyna laýyk gelýän pul-karz syýasatyny işläp düzýär we ony yzygiderli kämilleşdirýär. Bu öz gezeginde pul toplumynyň düzümini kämilleşdirmäge ykdysady ösüşde karz pullarynyň ornuny we ähmiýetini ýokarlandyrýar.

Kanunda netijeli ýeke-täk döwlet pul-karz syýasatyny geçirmek, nagt pul dolanyşygyny guramak, hasaplaşyk-töleg ulgamynyň netijeli işlemegini üpjün etmek Türkmenistanyň Merkezi bankynyň esasy maksatlary bolup durýar. Şeýle hem ýeke-täk döwlet pul-karz syýasatyny durmuşa geçirmek boýunça çäreleri amala aşyrmak, Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda daşary ykdysady gatnaşyklarda pul kadalaşdyrmasyny we pul gözegçiligini özbaşdak we bank ulgamynyň üsti bilen guramak hem-de amala aşyrmak, Türkmenistanyň çäginde nagt pul dolanyşygyny guramak bu kanunyň esasy wezipeleriniň hatarynda durýar.

Häzirki döwürde ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyryp ösdürmekde, öňde goýlan sepgitlere üstünlikli ýetmekde döwlet maksatnamalarynyň ähmiýeti örän uludyr. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda «Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011—2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» hem-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019—2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» kabul edildi. Bu maksatnamalara laýyklykda, ýurdumyzda bank ulgamynyň işini döwrebaplaşdyrmak hem-de bu ulgama halkara bank tejribesiniň iň öňdebaryjy usulyýetini, innowasion tehnologiýasyny ornaşdyrmak, pul serişdeleriniň kadaly dolanyşygyny üpjün etmek, töleg ulgamlaryny kämilleşdirmek işleri baş wezipeleriň biri hökmünde öňe çykýar.

Ýurdumyzda programma-tehniki serişdeler, maglumat serişdeleri we maglumat ulgamlary dürli döwlet edaralarynda bank ulgamynda, bilim ulgamynda, ylymda, senagatyň aýry-aýry pudaklarynda işjeň peýdalanylýar. Bank ulgamynda hem innowasion syýasaty girizmek arkaly karz bermek, maýa goýumlaryny maliýeleşdirmek we dürli tölegleriň çalt we öz wagtynda geçirilmegini üpjün etmek, kassa-hasaplaşyk amallarynyň ähli görnüşlerini we nagt pul geçirimlerini gysga wagtyň içinde amala aşyrmak, bank kepilligini bermek, karzlara bolan islegleri yzygiderli ýokarlandyrmak ýaly işler döwrebaplaşdyrylýar. Şeýle-de milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda hem-de bank ulgamynda düýpli öňegidişlikleri gazanmaga, ähli pudaklary ösen döwletleriň derejesine ýetirmäge, işleriň we hyzmatlaryň hilini geljekde has-da ýokarlandyrmaga giň ýol açyldy.

Ösüşiň häzirki zaman şertlerinde ykdysadyýetiň beýleki pudaklary bilen bir hatarda, bank ulgamyny sanly ykdysadyýete geçirmek üstünlikli amala aşyrylýar we maksatnamalaýyn üpjün edilýär. Bank amallaryny sanlylaşdyrmak bolsa öz gezeginde diňe bir müşderilere hödürlenýän hyzmatlaryň sanyny köpeltmek bilen çäklenmän, eýsem, olaryň hilini ýokarlandyrmaga, wagtyny gysgaltmaga we harajatlary kemeltmäge hem mümkinçilik berýär. Şol bir wagtyň özünde bank tarapyndan puluň hereketine gözegçiligi ýola goýmaga we ýokary netijeli çözgütleri kabul etmäge amatlyklary döredýär.

Innowasiýalar eýýamynda geçirilýän çäreleriň netijesinde, milli pul birligi häzirki zaman elektron serişdelerinde işjeň peýdalanylýar. Ilat tarapyndan «Altyn asyr» bank kartlarynyň, «Visa» we «Master Card» halkara töleg usullarynyň ulanylmagy pul dolanyşygyny ösdürmegiň täze tapgyryny açdy. Bu bank kartlary ýurdumyzyň raýatlary tarapyndan harytlar we hyzmatlar boýunça hasaplaşyklar, syýahatçylyk, okuw we beýleki maksatlar üçin işjeň ulanylýar.

Türkmenistanda hereket edýän milli kart ulgamy hem ýokary ösüş depginler bilen adamlaryň gündelik durmuşyna girýär we olara dürli maksatly hasaplaşyklary ýerine ýetirmekde mümkinçilik berýär. Sanly ulgama geçmek müşderilere edilýän bank hyzmatlarynyň gerimini we milli töleg ulgamynyň mümkinçiliklerini giňeltmäge, karz edaralarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga ýardam edýär. Şeýle hem ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan ilata hödürlenilýän nagt däl hasaplaşyklaryň hilini ýokarlandyrmak we gerimini giňeltmek boýunça geçirilýän işleriň çäklerinde,

QR-kod hyzmaty, galtaşyksyz töleg hyzmaty arkaly hasaplaşyklary ýerine ýetirmek üçin hem degişli işler alnyp barylýar. Munuň özi islendik satyn alnan zat üçin smartfon arkaly töleg geçirip bolýar.

Ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ulgamynda amala aşyrylýan düýpli özgertmeler türkmen manadynyň durnukly ösüşe täsirini ýokarlandyrmaga, halkara gatnaşyklary täze derejä çykarmaga, döwletiň ykdysady kuwwatyny has hem berkitmäge giň ýollary açýar. Şeýle hem raýatlaryň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmaga, olaryň ýaşaýyş-durmuş derejelerini dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesine ýetirmäge ähli amatlyklar döredilýär.

Arslan MÄMMETORAZOW,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy boýunça ýurdumyzyň ýangyç-energetika ugruna degişli uly möçberdäki maýa goýumly taslamalaryň ençemesi alnyp barylýar. Şolaryň aglabasy türkmen döwletiniň nebitgaz pudagynyň ykdysady kuwwatyny mundan beýläk-de pugtalandyrmakda möhüm ähmiýete eýe bolmak bilen çäklenmän, eýsem, ählumumy energiýa howpsuzlygynyň berkidilmegine degerli ýardam berýär. Şeýle-de Türkmenistanyň halkara energetika bileleşiginiň öňdebaryjylarynyň biri hökmündäki derejesiniň has-da belende galýandygyny görkezýär.

Gahryman Arkadagymyzyň ulag, energetika ulgamlarynda öňe sürýän başlangyçlaryna, tekliplerine halkara derejede has uly üns berilýär. Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan milli Liderimiziň tekliplerine, başlangyçlaryna uly goldaw berilmegi muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Durnukly ösüş babatda maksatlara ýetmek üçin energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ygtybarly üstaşyr geçirmek, ulaglaryň ähli görnüşleriniň arasynda gatnaşyklary berkitmek boýunça Türkmenistanyň işläp taýýarlan we öňe süren rezolýusiýalarynyň taslamalary Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan biragyzdan kabul edildi.

Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlaryna eýe bolmagy we daşary ýurt maýadarlar üçin hyzmatdaşlyga amatly şertleriň döredilmegi ýurdumyzyň dünýäde iri energetika döwlet hökmünde ykrar edilmegine getirdi. Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen tebigy gazyny halkara bazarlara diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek boýunça ägirt uly işler amala aşyryldy. Ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynda bu hyzmatdaşlyk oýlanyşykly işjeň we maksada okgunly alnyp barylýar. Şeýle il-ýurt bähbitli, halkara ähmiýetli döwletli işleri amala aşyrýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Nurbibi TAŇŇYÝEWA,

S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň talyby.

Welaýatymyzyň telekeçileri hormatly Prezidentimiziň halkymyzy ýylyň dowamynda ter gök önümler bilen ýeterlik üpjün etmek, şol önümleriň daşary ýurtlara ugradylýan möçberlerini artdyrmak barada öňde goýýan wezipeleriniň üstünlikli ýerine ýetirilmegine goşant goşmaklyga gönükdirilen giň gerimli işleri amala aşyrýarlar. Häzirki dowam edýän «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda olaryň bu ugurdaky işleriniň günsaýyn öňe ilerleýändigini bellemeli.

Munuň şeýledigini S.A.Nyýazow adyndaky etrabyň J.Hudaýbergenow adyndaky geňeşliginiň çäginde ýerleşýän, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Altyn tug» hususy kärhanasyna degişli ýyladyşhanada durmuşa geçirilýän çäreleriň mysalynda hem görmek bolýar. Şu günler bu ýerde ýetişdirilen bereketli pomidor hasylyny ýygnamak, ony içerki we daşarky bazarlara ugratmak işleri ýokary depginde alnyp barylýar.

Ýeri gelende aýtsak, bu ýyladyşhana mundan 1,5 ýyla golaý wagt öň ulanylmaga berildi. Geçen ýylyň tomsunda hormatly Prezidentimiz welaýatymyza iş saparynyň barşynda bu ýerde hasyl ýetişdirmek boýunça berjaý edilýän çäreler bilen ýörite tanyşdy. Şondan bäri geçen döwürde ýyladyşhananyň işgärleri has-da yhlasly zähmet çekmek bilen, bildirilen ynamy ödemek üçin has oňat netijeleri gazanýarlar.

Ýyladyşhananyň ýolbaşçysy Çarymämmet Garabaýewiň aýtmagyna görä, geçen ýylyň ahyrlarynda bu ýerde pomidor hasylynyň täze tapgyry ýetişipdir hem-de ony ýygnamaklyga girişilipdir. Şu mahala çenli onuň 450 tonnadan gowragy ýygnalyp, bellenilen ýerlere ugradylypdyr. Şol sanda üstümizdäki ýylyň başyndan bäri hyrydarlara ýetirilen pomidoryň mukdary 200 tonna golaý bolupdyr. Öndürilen bu önümleriň esasy böleginiň daşary ýurtlara goýberilendigini hem bellemek gerek.

— Biz öz öndürýän önümlerimizi, esasan, Russiýa, Gazagystan, Gyrgyzystan, Owganystan ýaly ýurtlara ugradýarys — diýip, ýyladyşhananyň ýolbaşçysy nygtady: — Biziň önümlerimiziň geçginliligini olaryň hiliniň ýokarylygy, halkara ölçeglerine doly laýyk gelýändigi bilen düşündirmek bolar. Biz ýurdumyzyň abraýynyň artmagyna, ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagyna goşant goşýandygymyza diýseň guwanýarys.

Elbetde, önümleriň hiliniň, görnüşiniň oňat bolmagy bu ýerdäki işleriň talabalaýyk ýola goýulmagy bilen baglanyşyklydyr. Sebäbi, pomidor nahallaryna ideg etmekde, olaryň hasylyny ýygnamakda, ugratmakda ähli zerur düzgünleriň pugta berjaý edilmegi şeýle netijeleri berýär. Şoňa görä-de, ýyladyşhananyň işçi-hünärmenleriniň ýadawsyzlygyny, öz jogapkärçiligine birkemsiz düşünýändiklerini nazara almak artykmaçlyk etmez.

Mundan başga-da, ýyladyşhanada önümleriň ýygnalyşyna, ugradylyşyna welaýat Arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmek gullugynyň, welaýat gümrükhanasynyň, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň welaýat komitetiniň işgärleri hem yzygiderli gözegçilik edýärler, bu babatda usuly hem-de beýleki degişli kömeklerini berýärler. Şeýle agzybirlikli aladalar üstünlik getirýär.

Gutlymyrat AŞYROW,
«Daşoguz habarlary».
Surata düşüren Ilaman ÖWEZOW.

Aşgabat, 29-njy ýanwar (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly wideoaragatnaşyk arkaly nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwletimiziň durmuşyna degişli birnäçe möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy we käbir resminamalaryň taslamalaryna garaldy.

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň gün tertibine geçip, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary G.Müşşikowa söz berdi.

Wise-premýer gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, Türkmenistanyň Merkezi bankynyň gymmat bahaly metallar we gymmat bahaly daşlar baradaky komitetini şu düzümiň gaznasy diýip atlandyrmak boýunça döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyrygyna laýyklykda geçirilen işler barada hasabat berdi we degişli Kararyň taslamasynyň taýýarlanandygyny aýtdy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa harytlaryň gelip çykan ýerleri bilen baglanyşykly meseleleri tertipleşdirmek boýunça geçirilen işler barada hasabat berildi.

2019-njy ýylda kabul edilen «Harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, harydyň gelip çykan ýeriniň adyny ulanmaga bolan hukuk goralýar we şahadatnama bilen tassyklanylýar.

Ýurdumyzyň çäginde aýratyn häsiýetleri şu geografik ýer üçin mahsus bolan tebigy şertler we etnografik ugurlar bilen kesgitlenen harydy öndürýändigini tassyklaýan resminamany bermäge ygtyýarly döwlet edaralary Ministrler Kabineti tarapyndan kesgitlenilýär.

Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy tarapyndan degişli düzümler bilen bilelikde harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlaryna degişli meseleleri düzgünleşdirmek boýunça zerur işler alnyp barylýar. Munuň özi milli önüm öndürijileriň we sarp edijileriň bähbitleriniň hukuk goraglylygynyň ýokarlanmagyny üpjün eder.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň bank-maliýe ulgamynyň işini döwrebaplaşdyrmak boýunça häzirki zaman ýagdaýlaryny we halkara ülňüleri nazara alyp, amala aşyrylýan işleriň, bazar ykdysadyýetiniň täzeçil usullaryny ornaşdyrmagyň wajypdygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz Merkezi bankyň gymmat bahaly metallar we gymmat bahaly daşlar baradaky komitetini degişli gazna öwürmek barada aýdyp, bu düzümiň täze derejesiniň onuň işine bildirilýän talaplara laýyklykda mundan beýläk-de kämilleşdirilmegine ýardam berjekdigini belledi.

Milli Liderimiz hödürlenen Karara gol çekip, resminamany elektron resminama dolanyşygy arkaly wise-premýere iberdi we onuň ýerine ýetirilişini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz harytlaryň gelip çykan ýerleri bilen baglanyşykly meseleleri tertipleşdirmek barada aýdyp, Türkmenistanda senagat toplumyny ösdürmek, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiligi işjeňleşdirmek, şol sanda gaýtadan işleýän düzümi ösdürmek boýunça toplumlaýyn çäreleriň içerki bazarlary dürli görnüşli we bäsdeşlige ukyply önümler bilen doly üpjün etmäge gönükdirilýändigini aýtdy.

Munuň özi ýurdumyzyň önüm öndürijileriniň we sarp edijileriň hukuk goraglylygyny üpjün etmek, harytlaryň ýokary hil derejesini kepillendirmek hem-de eksport möçberlerini artdyrmak boýunça amala aşyrylýan çäreleriň ähmiýetlidigini görkezýär diýip, milli Liderimiz belledi we bu ugurda alnyp barylýan işleri yzygiderli dowam etmek boýunça wise-premýere birnäçe görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Meredow gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, şeýle hem “2030-njy ýyla çenli döwür üçin nebitgaz senagatyny ösdürmegiň maksatnamasyny” üstünlikli durmuşa geçirmek ugrunda ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi.

Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawodyň EСO-93 kysymly benzini orta möhletleýin esasda daşarky bazarlara ýerlemek we daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen degişli şertnamalary baglaşmak boýunça alnyp barylýan işler barada habar berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýangyç-energetika toplumynyň ýurdumyzyň ykdysadyýetinde möhüm orun eýeleýändigini belläp, pudagyň kärhanalarynyň eksport mümkinçiliklerini yzygiderli berkitmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz nebitgaz toplumynyň işini mundan beýläk-de köpugurly esasda ösdürmek, onuň düzümlerini täzeçil usulda döwrebaplaşdyrmak, ýurdumyzda we daşary döwletlerde uly islegden peýdalanýan nebithimiýa önümleriniň önümçilik möçberlerini artdyrmak babatda wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Şeýle hem milli Liderimiz iri maýa goýum taslamalarynyň, şol sanda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan halkara gaz geçirijisiniň gurluşygynyň bellenilen möhletlerde ýerine ýetirilişine yzygiderli gözegçiligi ýola goýmagy tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýew gözegçilik edýän pudaklarynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, hususan-da, gurluşyk we senagat toplumyna degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň düzüminde maglumat howpsuzlygy we sanly tehnologiýalar bölümini açmak boýunça ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 27-nji awgustynda ministrliklerde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimliklerinde awtomatlaşdyrylan elektron maglumat binýatlar ulgamyny döretmek hakynda gol çeken Kararyny ýerine ýetirmek maksady bilen, Gurluşyk we binagärlik, Energetika ministrlikleriniň hem-de “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň merkezi edaralarynda degişli düzümi döretmek teklip edilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda, awtomatlaşdyrylan elektron maglumat binýatlar ulgamyny döretmek boýunça alnyp barylýan işleriň wajypdygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz milli ykdysadyýetimizi sanly ulgama geçirmek boýunça öňde durýan wajyp wezipelere ünsi çekip, sanly ulgamy ähli düzümlere giňden ornaşdyrmak boýunça wise-premýerler Ş.Durdylyýewe hem-de B.Öwezowa tabşyryk berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Öwezow gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, “Türkmenhowaýollary” agentliginiň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek maksady bilen durmuşa geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, howa ulaglary düzüminiň dolandyrylyşyna häzirki zamanyň täzeçil usullaryny giňden ornaşdyrmak meselelerine ünsi çekdi. Munuň özi şu günki ýagdaýa laýyk gelmelidir. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz wise-premýere bu pudakda alnyp barylýan işleriň ýokary derejesini üpjün etmek we iş meýilnamalaryny ýerine ýetirmek bilen baglanyşykly meselelere gözegçiligi güýçlendirmegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow raýat awiasiýasynyň ýurdumyzyň sebitlerini baglanyşdyrmak we halkara logistik giňişlige goşulyşmagyny üpjün etmek arkaly ýurdumyzyň ulag ulgamynyň möhüm bölegidigine ünsi çekdi.

Welaýatlarda ýolagçylara ýokary derejeli hyzmatlar ulgamyny hödürleýän hem-de dürli görnüşdäki uçarlary kabul etmäge ukyply uçuş-gonuş zolakly häzirki zaman howa menzilleriniň gurulmagynyň wajypdygy bellenildi. Munuň özi howa ulaglarynyň ösen düzümini kemala getirmek, täze enjamlaryň we tehnikalaryň ygtybarlylygyny ýola goýmak boýunça amala aşyrylýan strategiýanyň möhüm bölegidir diýip, hormatly Prezidentimiz belledi we bu babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow azyk we oba hojalyk önümleriniň önümçiligini artdyrmagyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň taslamasyny taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Wise-premýer milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda Türkmenistanda azyk bolçulygynyň üpjün edilmegine gönükdirilen döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilýändigini habar berdi. Şeýlelikde, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikler döredilýär, degişli önümleriň möçberleri yzygiderli artdyrylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň azyk howpsuzlygyny pugtalandyrmak boýunça öňde goýan wezipelerini üstünlikli ýerine ýetirmek maksady bilen, ýurdumyzda häzirki zaman maldarçylyk we guşçulyk toplumlary, ýyladyşhanalar, gaýtadan işleýän kärhanalar gurulýar. Şeýle hem täze önümçilik kuwwatlyklary işe girizilýär.

Mundan başga-da, miweli bag nahallary ekilýär. Munuň özi ýokary hilli ir-iýmişleriň önümçiliginiň artmagyna we içerki bazarda bolçulygyň üpjün edilmegine mümkinçilik berdi. Şunuň bilen baglylykda, miweçiligi ösdürmek üçin berilýän ýer bölekleriniň möçberlerini artdyrmak meýilleşdirilýär. Şeýle hem ýurdumyzda ekologiýa taýdan arassa gök we miwe önümlerini ýetişdirmek üçin suw tygşytlaýjy tehnologiýalar bilen üpjün edilen döwrebap ýyladyşhanalar gurulýar hem-de olary saklamaga niýetlenen sowadyjy ammarlar işe girizilýär.

Azyk we oba hojalyk önümleriniň öndürilişini artdyrmagyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň çäklerinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň önümçilik taslamalarynyň 88-sini amala aşyrmak meýilleşdirilýär. Munuň özi diňe bir içerki bazarlary ýokary hilli önümler bilen üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, onuň eksport möçberini artdyrmaga-da mümkinçilik berer.

Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer milli Liderimiziň garamagyna degişli Maksatnamanyň taslamasyny hödürledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmekde, onuň senagat we eksport mümkinçiliklerini yzygiderli artdyrmakda milli ykdysadyýetimiziň döwlete dahylsyz pudagyna möhüm ornuň degişlidigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiligi ösdürmek, oba hojalygy pudagynyň işini kämilleşdirmek, gaýtadan işleýän önümçiligi we ýurdumyzda öndürilýän bäsdeşlige ukyply önümleriň görnüşlerini artdyrmak boýunça başy başlanan işiň netijeli dowam etdirilmegi zerurdyr diýip belledi we bu babatda wise-premýerler Ç.Gylyjowa hem-de E.Orazgeldiýewe anyk tabşyryklary berdi.

Milli Liderimiz söwda toplumyny mundan beýläk-de döwrebaplaşdyrmak, ilatyň azyk önümlerine bolan isleglerini öwrenmek we ony doly kanagatlandyrmak, alyjylara edilýän hyzmatlaryň medeniýetini ýokarlandyrmak boýunça wise-premýere birnäçe görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Geldinyýazow ýurdumyzyň ylym ulgamyny mundan beýläk-de ösdürmek, hususan-da, 2021-nji ýylda aspirantura we alymlyk derejelerine dalaşgärlige hem-de kliniki ordinatura kabul etmegiň meseleleri boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyzyň Türkmenistanda ýokary hünärli işgärleri we ylmy işgärleri taýýarlamak, ylmy taslamalara döwlet tarapyndan maliýe goldawyny bermek hakyndaky Kararyna laýyklykda, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş düzümleriniň, ylmy edaralaryň we ýokary okuw mekdepleriniň zerur ugurlar boýunça teklipleri seljerildi.

Netijede, 2021-nji ýylda aspirantura we kliniki ordinatura kabul ediljek adamlaryň sanawy kesgitlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň täzeçil ösüşinde möhüm orun eýeleýän ylmyň hemişe döwür bilen aýakdaş gitmelidigine ünsi çekdi. Ony mundan beýläk-de ösdürmek üçin zerur tagallalar edilmelidir.

Döwletimizde kabul edilen möhüm maksatnamalaryň yzygiderli durmuşa geçirilmegi pudagyň işiniň kämilleşdirilmegine kuwwatly itergi berer we netijeli, durnukly hem-de bähbitli sanly, häzirki zaman IT-tehnologiýalaryna esaslanýan ulgamy döretmäge, dünýäniň ösen tejribesine laýyklykda ylym bilen önümçiligiň arasynda ýakyn gatnaşygyň ýola goýulmagyna mümkinçilik berer.

Döwlet Baştutanymyz täze we has zerur ulgamlar boýunça ýöriteleşen alymlaryň täze nesliniň taýýarlanmagynyň wajypdygyny belläp, wise-premýere ylma bolan gatnaşyklary höweslendirmek, zehinli ýaşlary ösdürmek, olaryň hünär ukyplaryny işjeňleşdirmek üçin zerur şertleri döretmegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowa Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk baýramy, Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni, şeýle hem paýtagtymyzda akyldar şahyryň täze ýadygärliginiň açylmagy mynasybetli wideoaragatnaşyk arkaly medeni çäreleri geçirmäge taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Aşgabadyň günortasyndaky ajaýyp künjekleriň birinde Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň açylyşy mynasybetli, Daşary işler ministrligi bilen bilelikde, daşary ýurtlaryň medeniýet we sungat ussatlarynyň gatnaşmagynda onlaýn tertipde birnäçe duşuşyklar meýilleşdirildi.

Dünýäniň dürli ýurtlarynda oturdylan Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň ýanynda şahyrlaryň, terjimeçileriň, ylmy işgärleriň gatnaşmagynda çeper okaýyşlary, ylmy maslahatlary, türkmen edebiýatynyň nusgawy şahyrynyň ömri we döredijiligi bilen baglanyşykly çäreleri guramak göz öňünde tutulýar. Bu dabaralardan taýýarlanylan wideogörnüşler Medeniýet we sungat işgärleriniň güni, şeýle hem Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli guraljak dabaralarda görkeziler.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, türkmeniň beýik akyldar şahyrynyň hormatyna guralýan çäreleriň, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary astynda geçýän ýylda belleniljek Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň hormatyna guralýan dabaralaryň aýratyn ähmiýetli bolmalydygyny belledi.

Milli Liderimiz Magtymguly Pyragynyň eserleriniň dürli dillere terjime edilmegi, şeýle hem dürli ýurtlarda onuň ýadygärlikleriniň dikeldilmeginiň dünýäniň dürli halklarynyň türkmen nusgawy edebiýatynyň görnükli wekiline goýýan hormatynyň we onuň baý edebi mirasynyň çuňňur öwrenilýändiginiň aýdyň nyşanydygyny nygtady. Beýik şahyryň umumadamzat gymmatlyklaryny, ynsanperwer ýörelgeleri wasp edýän pelsepewi eserleri häzirki döwürde hem öz ähmiýetini ýitirmeýär.

Döwlet Baştutanymyz daşary ýurtlaryň wekilleriniň gatnaşmagynda çäreleriň geçirilmeginiň Magtymgulynyň bahasyz edebi we pelsepewi mirasynyň giňden wagyz edilmegine we umuman, dünýäniň halklarynyň arasynda özara düşünişmek gatnaşyklarynyň ösdürilmegine möhüm goşanda öwrüljekdigini belläp, wise-premýere bu çäreleri hem-de şanly seneleriň hormatyna guraljak beýleki dabaralary ýokary derejede geçirmek babatda anyk görkezmeleri berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şu ýyl paýtagtymyzyň 140 ýyllygynyň belleniljekdigini aýdyp, bu şanly sene mynasybetli, dürli filmleriň döredilmegini, mowzuklaýyn sergileri we döredijilik bäsleşiklerini guramagy tabşyrdy.

Ak mermerli Aşgabat — biziň buýsanjymyz, Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň ösüşiniň aýdyň nyşany, biz bu şäheri uly söýgi bilen abadanlaşdyrýarys, onuň adamlaryň ýaşaýşy üçin amatly bolmagyny üpjün edýäris, şanly sene mynasybetli guraljak çärelerde hut şu ýörelgeler öz beýanyny tapmalydyr diýip, milli Liderimiz belledi we bu babatda wise-premýere birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew ýurdumyzyň sebitlerinde ýazky ekiş möwsümine görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi. Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna “Welaýatlar boýunça 2021-nji ýylda oba hojalyk ekinlerini ýerleşdirmek hem-de önümleri öndürmek hakyndaky” Kararyň taslamasy hödürlenildi.

Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi önüm öndürijiler bilen şertnamalary baglaşyp, önümleri ylalaşylan baha esasynda satyn alar, şeýle hem agrotehniki kadalara laýyklykda, önüm öndürijileri ýokary hilli gowaça tohumy we tehniki hyzmatlar, suwaryş suwy hem-de mineral dökünler bilen üpjün eder.

Umuman, ýurdumyz boýunça dürli görnüşli oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek üçin bölünip berlen ýer bölekleriniň mukdary 1 million 393 müň 120 gektara barabardyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda gök, bakja we miwe önümleriniň önümçilik mukdarlaryny mundan beýläk-de artdyrmagyň wajypdygyna ünsi çekdi. Munuň özi ilatymyzyň ýokary hilli, ekologiýa taýdan arassa oba hojalyk önümlerine bolan islegleriniň kanagatlandyrylmagyny üpjün eder.

Gowaça ekişi bellenilen möhletde geçirilmelidir, ak ekinlere degişli ideg işleri ýola goýulmalydyr. Munuň özi bu ekinlerden bol hasyl almaga mümkinçilik berer diýip, döwlet Baştutanymyz belledi hem-de zerur agrotehniki çäreleriň öz wagtynda geçirilmegi, pudaga öňdebaryjy tejribeleriň we ylmy taýdan esaslandyrylan ekin dolanyşygynyň girizilmegi babatda birnäçe tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow welaýatlaryň toprak-howa şertlerine laýyklykda oba hojalyk ekinlerini ýerleşdirmek hem-de önümleri öndürmek hakyndaky Karara gol çekip, ony elektron resminama dolanyşygy arkaly wise-premýere iberdi we bu babatda degişli görkezmeleri berdi.

Mejlisiň Başlygy G.Mämmedowa milli parlamentiň kanun çykaryjylyk işi, ýurdumyzda amala aşyrylýan durmuş-ykdysady özgertmeleriň hukuk binýadyny kämilleşdirmek, jemgyýetimizi demokratiýalaşdyrmak we täzeçil ösüşi üpjün etmek boýunça geçirilýän çäreler barada maglumat berdi.

Bellenilişi ýaly, häzirki döwürde Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek baradaky merkezi topar, welaýatlaryň häkimlikleri, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň saýlaw toparlary bilen bilelikde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň agzalarynyň saýlawlaryna taýýarlyk işlerini dowam edýär.

Saýlawlaryň demokratik esasda geçirilişine syn etmek maksady bilen, syýasy partiýalar, jemgyýetçilik birleşikleri, raýatlar toparlary tarapyndan hödürlenen synçylar merkezi saýlaw topary tarapyndan bellige alyndy. Şeýle hem möhüm jemgyýetçilik-syýasy çäräniň ähmiýetini wagyz etmek bilen baglanyşykly işler geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Mejlisiň ýurdumyzda syýasy medeniýetiň ýokarlanmagyna, raýat edaralarynyň we demokratik gymmatlyklaryň berkidilmegine gönükdirilen işleriniň esasy ugurlaryna ünsi çekdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Aral milli maksatnamasyny işläp taýýarlamak we onuň durmuşa geçirilmegine gözegçilik etmek boýunça Pudagara topary döretmek boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Şunuň bilen baglylykda, ählumumy gün tertibiniň möhüm ugurlary boýunça köptaraplaýyn halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Bitarap Türkmenistanyň alyp barýan daşary syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridigi bellenildi. Şunda, howanyň üýtgemegi, daşky gurşawy goramak, tebigy serişdelerden rejeli peýdalanmak we ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek meselelerine möhüm orun degişlidir.

Milli Liderimiziň bu ugurda öňe sürýän işjeň başlangyçlary dünýä bileleşiginiň hemmetaraplaýyn goldawyna mynasyp bolýar. Şolary iş ýüzünde durmuşa geçirmek maksady bilen, Daşary işler ministrligi tarapyndan degişli işler alnyp barylýar.

Türkmenistan halkara Konwensiýalaryň 20-sine we ekologiýa, daşky gurşawy goramak boýunça köptaraplaýyn resminamalara goşuldy. Şolaryň bäşisine geçen ýylyň dowamynda goşuldy. Munuň özi bu ugurlarda milli, sebit we halkara derejedäki netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek üçin pugta hukuk binýadyny emele getirýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýokarda agzalan ugurlar boýunça öňe süren başlangyçlarynyň hatarynda Aral deňzi we bu zolakdaky ekologiýa ýagdaýy bilen baglanyşykly meseleleri çözmek boýunça teklipleriniň aýratyn ähmiýete eýedigini bellemek gerek. Şolary durmuşa geçirmek maksady bilen, 2019-njy ýylda BMG-niň Aral sebiti üçin Ýörite maksatnamasynyň Konsepsiýasynyň taslamasy taýýarlanyldy. Bu resminama şol ýylyň dekabr aýynda Aşgabatda BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamasyna laýyklykda geçirilen köptaraplaýyn geňeşmeleriň dowamynda beýan edildi.

Häzir Türkmenistanyň başlangyjy boýunça şol Ýörite maksatnamany döretmek boýunça Kararnamanyň taslamasy Aziýa we Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we durmuş toparyna (ESKATO) agza ýurtlaryň garamagyna hödürlenildi. Oňa 2021-nji ýylyň aprel aýynda geçiriljek ESKATO-nyň nobatdaky mejlisinde garamak meýilleşdirilýär.

Aralyň guramagy netijesinde emele gelýän ýaramaz ýagdaýlary aradan aýyrmak boýunça işleri yzygiderli dowam etmek üçin, milli Liderimiziň tabşyrygy boýunça, ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde Aral milli maksatnamasynyň Konsepsiýasy işlenip taýýarlanyldy. Onda Aral sebitiniň durmuş-ykdysady we ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça milli derejedäki çäreleriň esasy ugurlary kesgitlenildi.

Bu Konsepsiýa ilatyň ýaşaýşy üçin amatly şertleri döretmek, suw serişdelerini dolandyrmagyň we peýdalanmagyň ulgamyny kämilleşdirmek, tokaý zolaklaryny döretmek we biodürlüligi goramak ýaly wajyp wezipeleri öz içine alýar.

Aral sebitinde ykdysady abadançylygy ýokarlandyrmak, oba hojalygy ösdürmek we ýerden peýdalanmagyň häzirki zaman usullaryny ornaşdyrmak ýaly ugurlary öz içine alýan ýörite senagat zolagyny döretmek boýunça çäreler göz öňünde tutulýar.

Tassyklanan ugurlaryň hatarynda ýaşaýyş jaýlaryny we durmuş maksatly desgalary gurmak, daşky gurşawy goramakda täzeçil we döwrebap tehnologiýalary peýdalanmak, ylmy-barlag işlerini geçirmek we ilatyň ekologiýa ugry boýunça sowatlylygyny ýokarlandyrmagyň usullaryny kämilleşdirmek ýaly wezipeler bar.

Bu konsepsiýa esaslanyp, Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllarda Aral boýunça Milli maksatnamasyny taýýarlamak we onuň durmuşa geçirilişine gözegçilik etmek üçin Pudagara topary döretmek teklip edilýär. Ol hemişelik esasda hereket etmelidir. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna degişli Kararyň taslamasy hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň Aral meselesiniň ýaramaz täsirlerini ýeňip geçmek boýunça döwletara gatnaşyklar üçin möhüm binýat bolan we ähmiýeti sebitiň çäklerinden daşyna çykýan Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň çäklerinde hyzmatdaşlyk meselelerinde möhüm orun eýeleýändigini we Aral meselesiniň çözgüdine uly üns berýändigini belledi.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, bu ugurda öňde goýlan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin dünýä bileleşiginiň goldawy, toplumlaýyn halkara çemeleşme, Birleşen Milletler Guramasynyň bu işlere netijeli gatnaşyklary wajypdyr. Türkmenistanyň BMG-niň Aral üçin Ýörite maksatnamasyny taýýarlamak baradaky başlangyjy hut şu ugra gönükdirilendir.

Aral meselesiniň möhüm çözgüdi boýunça netijeli gatnaşyklaryň ösdürilmegine, ykdysady, durmuş, ynsanperwer we ekologiýa ugurlarynda giň möçberli milli maksatnamalaryň we taslamalaryň durmuşa geçirilmegine hemmetaraplaýyn goldaw bermek arkaly, ýurdumyz bar bolan oňyn tejribeleri we döredijilikli mümkinçilikleri umumy abadançylygyň bähbidine amala aşyrmaga çalyşýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu barada aýtmak bilen, hödürlenen Karara gol çekdi we ony elektron resminama dolanyşygy arkaly wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna iberdi hem-de 2021 — 2025-nji ýyllarda Aral boýunça Milli maksatnamany taýýarlamak babatda Pudagara toparyň netijeli işini üpjün etmek boýunça anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri hasabatyň dowamynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň hormatly Prezidentimiziň başlangyjy boýunça kabul edilen Kararnamasynda yglan edilen Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň açylyş dabarasyny geçirmäge görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz bu wakanyň wajypdygyny belläp, Bitarap Türkmenistanyň BMG bilen strategik hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna üýtgewsiz ygrarlydygyny aýtdy. Ählumumy ugurda netijeli we deňeçer gatnaşyklary ýola goýmagyň binýady hökmünde parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetini dikeltmegiň we ony tassyklamagyň wajypdygyna düşünip, ýurdumyz 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakyndaky teklibi öňe sürdi.

Bu başlangyç dünýä bileleşiginiň goldawyna mynasyp boldy hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň degişli Kararnamasy bilen berkidildi. Türkmenistan mundan beýläk-de Birleşen Milletler Guramasynyň parahatçylyk döredijilikli tagallalaryna mynasyp goşant goşar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi we öňde boljak dabaranyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy.

Soňra wise-premýer, DIM-niň ýolbaşçysy şu ýylyň 30-njy ýanwarynda geçirilmegi meýilleşdirilýän Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň işi boýunça Milli toparynyň nobatdaky mejlisine görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi. Onuň gün tertibine BMG-niň bu iri ýöriteleşdirilen edarasy bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde ýerine ýetirilen çäreler we şu ýyl üçin meýilleşdirilen işler bilen baglanyşykly meseleleriň toplumy girizildi.

“Beýik Ýüpek ýoly: Zarawşan — Garagum geçelgesi” ulgamlaýyn nominasiýasy boýunça birnäçe milli ýadygärlikleri ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmäge hödürlemek boýunça tekliplere garalar.

Türkmenistanyň Taryhy we medeni ýadygärlikleri goramak, öwrenmek we rejelemek baradaky milli müdirliginiň we “Gadymy Merw” döwlet taryhy-medeni goraghanasynyň hünärmenleri Beýik Britaniýanyň London uniwersitetiniň arheologiýa institutynyň hünärmenleri bilen hyzmatdaşlykda Beýik Ýüpek ýolunyň Amul — Merw şahasynyň ugry boýunça arheologik gözleg-barlag saparyny amala aşyrdylar. Şunuň bilen baglylykda, orta asyrlarda bu kerwen ýolunyň ugruna garaldy. Onuň ugrunda Amul galasy, Mansaf rabady, Könegala, Akjagala, Gyzyljagala kerwensaraýlary, Tahmalaj-at düşelgesi, Kuşmeýhan orta asyr şäheri ýaly ýadygärlikler bar. Olaryň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň ýokarda agzalan nominasiýa boýunça sanawyna girizmäge mynasypdygy tassyklanyldy.

Bu gün Türkmenistanyň çäginden geçýän gadymy kerwen ugry bolan Beýik Ýüpek ýolunyň halkara söwda gatnaşyklarynyň, Aziýa bilen Ýewropa ýurtlarynyň birnäçesiniň ykdysady we medeni hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegine oňyn täsirini ýetiren ugur hökmünde ajaýyp taryhy-medeni miras hökmünde garalýar.

Birnäçe daşary ýurtlaryň ylym-bilim merkezleriniň hormatly doktory, professor, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi” atly ýurdumyzda we daşary döwletlerde uly meşhurlyk gazanan kitabynda anyk maglumatlara, ähmiýetli dokumental çeşmelere, arheologik we binagärlik ýadygärliklerine, etnografik maglumatlara ylmy taýdan syn bermek usuly bilen ýurdumyzyň Beýik Ýüpek ýolunyň möhüm bölegi hökmündäki ähmiýetine ýokary baha berilýär. Bu ýol tutuş adamzadyň ösüşine oňyn täsirini ýetiripdir.

Orta asyrlaryň bu möhüm ýolunyň taryhda onlarça döwletleri söwda, maglumat we medeni gatnaşyklar arkaly baglanyşdyrandygyny tassyklaýan maglumatlar bar. Kitapda türkmen halkynyň diňe bir taryhy we ruhy mirasy barada däl, eýsem, Ýewropa bilen Aziýanyň çatrygynda ýerleşen ýurdumyzyň geljekki ösüşi barada gürrüň berilýär.

Bu möhüm ugruň täzeden dikeldilmegi häzirki zaman ählumumy we utgaşykly ýagdaýlarynyň ösdürilmeginde ägirt uly ähmiýeti bardyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen yklymüsti ulag-logistika düzümini döretmäge gönükdirilen giň möçberli taslamalaryň amala aşyrylmagy ýurtlary we halklary ýakynlaşdyrmagyň esasy şertidir.

Zarawşan — Garagum geçelgesini ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna hödürlemek maksady bilen, teklip edilýän desgalar boýunça resminamalar toplumynyň gutarnykly görnüşini öz içine alýan degişli işler alnyp barylýar. Resminamalar halkara talaplara laýyklykda, bellenilen möhletde ÝUNESKO-nyň Bütindünýä komitetine hödürlenmeli. Beýik Ýüpek ýolunyň Zarawşan — Garagum geçelgesini bu abraýly sanawa girizmek meselelerine komitetiň 2021-nji ýylyň sentýabrynda geçiriljek nobatdaky mejlisinde garalar.

Şunuň bilen birlikde, Milli toparyň mejlisiniň gün tertibine Aşgabat şäherini ÝUNESKO-nyň Şäherleriň döredijilik toruna goşmak boýunça teklipler girizildi. Şeýle hem ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde ÝUNESKO kafedrasyny döretmek we birnäçe umumybilim berýän mekdepleri ÝUNESKO-nyň mekdepler assosiasiýasyna girizmek bilen baglanyşykly amala aşyrylýan işler ara alnyp maslahatlaşylar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ÝUNESKO-nyň doly hukukly agzasy bolmak bilen, Türkmenistanyň BMG-niň bilim, ylym we medeniýet ugurlary boýunça ýöriteleşen abraýly düzümi bilen hyzmatdaşlygyny işjeň ösdürýändigini we bu ugurda netijeli halkara gatnaşyklaryň berkidilmegine önjeýli goşant goşýandygyny belledi.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, ÝUNESKO-nyň bütindünýä medeni we taryhy mirasyny goramak boýunça Konwensiýasyna goşulmak bilen, ýurdumyz geljek nesiller üçin halkymyzyň bahasyz baýlygy, dünýä medeniýetiniň möhüm bölegi bolup durýan taryhy-medeni gymmatlyklary goramakda ägirt uly işleri alyp barýar.

Türkmenistanda ajaýyp ýadygärlikleriň ýerleşen ýerlerine uly üns berilýär we şolary goramak, rejelemek, dünýäde giňden wagyz etmek boýunça toplumlaýyn çäreler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň ajaýyp taryhy-medeni desgalary ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň abraýly sanawyna girizildi. Şeýle hem Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen taryhy ýadygärlikleri toplumlaýyn nominasiýa boýunça bu sanawa girizmek meýilleşdirilýär.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow bu barada aýtmak bilen, ÝUNESKO-nyň işi boýunça Milli toparyň durmuşa geçirýän çäresiniň köpýyllyk ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmekde ähmiýetlidigini belledi hem-de onuň nobatdaky mejlisiniň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi, däp bolan we täze ugurlardaky netijeli gatnaşyklary giňeltmek işlerini dowam etmegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow harby we hukuk goraýjy edaralarda ýurdumyzda parahatçylygy, asudalygy we durnuklylygy saklamak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Şeýle hem ýakynda Watan goragçylarynyň gününiň giňden bellenendigi, şu mynasybetli giň möçberli baýramçylyk maksatnamasynyň taýýarlanandygy hem-de harby özgertmeleriň durmuşa geçirilişi, onuň çäklerinde bu düzümleriň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, harby gullukçylaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak we harby gullukçylaryň hem-de olaryň durmuş goraglylygyny üpjün etmek boýunça maksatnamalaýyn işleriň alnyp barylýandygy hakynda hasabat berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Garaşsyz Türkmenistanyň öz Bitaraplyk derejesine we halkymyzyň ynsanperwerlik, hoşniýetli goňşuçylyk ýaly ýokary ahlak ýörelgelerine hemişe ygrarlydygyny belledi. Ýurdumyzyň tutuşlygyna goranyş we parahatçylyk söýüjilik häsiýetine esaslanýan Harby doktrinasy hut şu ýörelgelere esaslanýar.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, döwletimiz harby we hukuk goraýjy düzümleriň maddy-enjamlaýyn binýadynyň berkidilmegine, harby gullukçylar baradaky aladanyň hemmetaraplaýyn häsiýete eýe bolmagyna mundan beýläk-de üns berer hem-de Watan goragçylarynyň ýokary derejeli gulluk etmegi we amatly ýaşaýşy üçin ähli zerur şertler dörediler.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramyna hemmetaraplaýyn taýýarlyk görmegiň wajypdygyny belläp, bu mukaddes baýramy mynasyp garşylamak üçin zerur taýýarlyk işlerini alyp barmak babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Soňra milli Liderimiz hökümetimiziň öňünde durýan wajyp wezipeleri kesgitledi — şanly ýylda esasy wezipe jemi içerki önümiň durnukly ösüş depginini ýokary derejede üpjün etmekden ybaratdyr.

Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, şu maksat bilen, ähli ýolbaşçylar bu derejä ýetmäge we dünýä ykdysadyýetindäki ýaramaz täsirleri azaltmaga gönükdirilen çäreleri işläp düzmelidirler.

Milli Liderimiz Ministrler Kabinetiniň agzalaryna ýüzlenip, bolup biljek ykdysady ýitgileriň öwezini dolmak hem-de milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek boýunça zerur çäreleriň görülmelidigini belledi. Durnukly pul dolanyşygyny gazanmak we durnukly makroykdysady ýagdaýy saklamak üçin ähli zerur şertler döredilmelidir.

Hormatly Prezidentimiz beýleki döwletlerden getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri ýurdumyzda öndürmek boýunça önümçilikleri döretmek işlerini çaltlandyrmagy, şeýle hem içerki we daşarky bazarlarda uly isleg bildirilýän ýerli önümleriň eksport edilýän möçberlerini artdyrmagy talap etdi.

Bellenilişi ýaly, zähmet bazary bilen bagly işler hemişe üns merkezinde saklanylmalydyr. Emele gelýän ýagdaýlar bilen baglylykda, zähmet gorlary döredilmelidir hem-de maksadalaýyk dolandyrylmagy üpjün edilmelidir.

Milli statistiki ulgamy döwrebap ýagdaýa getirmeli hem-de statistiki hasabatyň görnüşlerini tükellemeli. Olary umumylaşdyryp, möhleti geçen we möhüm bolmadyk görnüşlerini gysgaltmaly. Sanly ulgam arkaly iş alyp barmaga geçmek boýunça çäreleri dowam etmeli hem-de dünýä tejribesinde bu ugurda gazanylan oňyn netijeleri peýdalanmaly.

Şeýle hem mejlise gatnaşyjylaryň öňünde ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk ýubileýi mynasybetli gurlup, ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulan senagat we durmuş maksatly desgalaryň hem-de binalaryň öz wagtynda maliýeleşdirilmegini berk gözegçilikde saklamak wezipesi goýuldy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow häzirki zaman bank hyzmatlaryny, elektron tölegleri ornaşdyrmagy çaltlandyrmaga ünsi çekdi. Bellenilişi ýaly, nagt däl hasaplaşyk ulgamyny giňeltmeli. Durnukly pul dolanyşygy üçin zerur şertleri döretmeli. Bank ulgamyna ynamy we onuň özüne çekijiligini ýokarlandyryp, berilýän karzlaryň netijeli bolmagyny hem-de wagtynda gaýtarylmagyny üpjün etmeli.

Hususy pudagyň fiziki we ýuridik şahslaryň pul goýumlaryny çekmegiň we olary bermegiň tertibini ýönekeýleşdirmeli. Şeýle hem banklaryň arasynda bäsleşigi döretmek arkaly hyzmatlar üçin töleglere gaýtadan seretmeli diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Şeýle hem hökümet agzalaryna pudaklara walýuta serişdeleriniň gelip gowuşmagyny hem-de olaryň ýurdumyzyň daşary söwda dolanyşygyna edýän täsirini her aýda seljermek tabşyryldy.

Halkara maliýe edaralaryndan (Halkara täzeleniş we ösüş banky, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş banky, Aziýanyň ösüş banky) hem-de halkara gaznalardan kiçi we orta telekeçiligi goldamak üçin pul serişdelerini, karzlary çekmek boýunça çäreler toplumyny amala aşyrmak bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow döwlet — hususy pudak hyzmatdaşlygy arkaly, garyşyk maliýe ýörelgeleri esasynda maýa goýumlaryň beýleki çeşmelerini ösdürmek boýunça işleri has-da güýçlendirmegi tabşyrdy.

Milli Liderimiz «dördünji senagat rewolýusiýasynyň» ykdysadyýetimiziň syýasy, ykdysady we durmuş ulgamyna täsir edip başlamagyna üns bermegi, şuny nazara alyp, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda durmuş-ykdysady wezipeleri çözmäge bütinleý täzeçe çemeleşmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz döwletiň düzgünleşdiriji ornuny göz öňünde tutup, bazar edaralaryny we usullaryny doly derejede ösdürmegiň üpjün edilmelidigini, döwlet eýeçiligine degişli desgalary hususylaşdyrmak boýunça netijeli çäreleriň işlenip taýýarlanylmalydygyny aýtdy.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, häzirki döwürde jemi içerki önümiň ösüş depgininde döwlete dahylly bolmadyk pudagyň paýy 70 göterime barabardyr. Şunuň bilen baglylykda, ykdysadyýetiň döwlete dahylly bolmadyk pudagyny ösdürmek üçin ähli zerur şertleri döretmek, 2021-nji ýylda jemi içerki önümiň düzüminde bu pudagyň paýyny 70,6 göterime ýetirmek üçin zerur tagallalar edilmelidir.

Şeýle hem mejlisde döwlet durmuşyna degişli beýleki meselelere garaldy we olar boýunça çözgütler kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen mejlisini tamamlap, oňa gatnaşyjylara berk jan saglyk, abadançylyk we berkarar Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyzda uly üstünlikler bilen garşy alýan her bir ýylymyz şanly wakalara beslenip, bagtyýar halkymyzyň ykbalyna özboluşly öwüşgin çaýýar. Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda 2021-nji ýylymyz hem ady bilen bagly şanly senelere, ajaýyp wakalara beslenýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýen şygar astynda geçýän şu ýylymyz hem ata Watanymyzyň taryhyna altyn harplar bilen ýazylar. Munuň şeýledigine ýurdumyzyň ulag-aragatnaşyk düzümleriniň ösdürilmegi bilen bagly wakalar hem aýdyň şaýatlyk edýär.

Häzirki wagtda milli Liderimiziň asylly başlangyçlary esasynda Türkmenistan döwletimizde ulag-aragatnaşyk ulgamynyň döwrebaplaşdyrylmagy ugrunda uly işler alnyp barylýar. Diýarymyzyň ulag infrastrukturasynyň düýpli ösdürilmegi we Türkmenistanyň ulag diplomatiýasynyň geriminiň has-da giňeldilmegi kuwwatly senagat döwletimiziň halkara ulag düzümlerine işjeň goşulyşmagyny şertlendirýär. Bu bolsa Merkezi Aziýa we Hazarýaka sebitinde ýerleşýän ýurdumyzyň ulag-üstaşyr geçirijiligini ýokarlandyryp, iri ulag merkezine öwrülmegine ýardam berýär.

Diýarymyzda 2020-nji ýylda Awtoulag kärhanalar toplumynyň we Awtomobil mekdepleriniň birleşiginiň okuw-türgenleşik merkeziniň açylmagy ýurdumyzyň kämil ulag düzüminiň kemala gelýändigini görkezýär. Muny ak şäherimiz Aşgabatda S.Türkmenbaşy we A.Nyýazow şaýollarynyň çatrygyndaky ýerasty awtomobil we pyýada geçelgeli «Mahabat» binasy ýerleşdirilen toplumyň açylyp, ulanylmaga berilmegi hem ýene bir ýola doly tassyklaýar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ulag diplomatiýasy dabaralanýar we halkara derejesinde iri taslamalar durmuşa geçirilýär. Bu babatda 2021-nji ýylyň 14-nji ýanwarynda Türkmenistanyň we Owganystan Yslam Respublikasynyň döwlet Baştutanlarynyň wideoaragatnaşyk arkaly gatnaşmagynda iri halkara desgalarynyň açylyş dabarasy boldy. Olaryň hatarynda Akina — Andhoý beketleriniň arasyndaky 30 kilometrlik demir ýoluň, Kerki — Şibirgan ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan uzynlygy 153 kilometrlik elektrik geçirijisiniň hem-de Ymamnazar — Akina we Serhetabat — Turgundy halkara optiki-süýümli aragatnaşyk we üstaşyr akymlarynyň işe girizilendigini bellemek gerek. Munuň özi Türkmenistanyň bütin dünýäde «Halkara parahatçylygyň we ynanyşmagyň ýyly» diýlip atlandyrylan 2021-nji ýylda ulag-aragatnaşyk ulgamyny ösdürmek arkaly, hakykatdan-da, parahatçylygy we özara ynamy giňden dabaralandyrýandygyny ýene bir ýola aýan edýär.

Ýurdumyzyň ulag diplomatiýasyny üstünlikli durmuşa geçirýän we ulag-aragatnaşyk ulgamyny has-da belent ösüşlere eýe edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli tutumly işleri elmydama rowaç alsyn!

Şamyrat KURBANOW,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.

Ýakynda Daşary işler ministrliginde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) Baş sekretary Hadi Soleýmanpur bilen onlaýn görnüşinde duşuşyk geçirildi.

YHG-niň binýadynda hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýyny hem-de ileri tutulýan ugurlaryny ara alyp maslahatlaşyp, duşuşyga gatnaşyjylar ählumumy howplar ýagdaýynda gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň ähmiýetini nygtadylar. Bellenilişi ýaly, Türkmenistan sebitde söwda-ykdysady, iri ulag we energetika taslamalarynyň başlangyçlary bilen çykyş edip, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň maksatlaryna ýetilmegine düýpli derejede ýardam edýär.

Duşuşygyň barşynda Türkmenistanyň daşary syýasat edarasynyň we YHG-niň Baş sekretary sebit ykdysady goşulyşmazlygyny çuňlaşdyrmakda giň hyzmatdaşlygyň ähmiýetini bellediler.

Öňňin Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde onlaýn görnüşinde Halkara pul gaznasynyň (HPG) bilermenler topary bilen duşuşyk geçirildi. Pikir alyşmalaryň dowamynda HPG-niň bilermenleri bilen ýurdumyzyň birnäçe ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň hem-de işgärleriniň arasynda geçirilen on günlük duşuşygyň netijeleri jemlenildi. Şolarda ykdysady ösüşiň orta möhletli geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy, türkmen ykdysadyýetiniň şu günki ýagdaýlaryna seljerme berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Türkmenistan «Açyk gapylar» syýasatyny amala aşyryp, halkara düzgünler, şol sanda ykdysady özgertmeleri amala aşyrmakda hem-de tehniki we maslahat beriş kömegini bermekde ýurdumyzyň möhüm strategik hyzmatdaşy bolan Halkara pul gaznasy bilen hyzmatdaşlygy giňeldýär.

Halkara pul gaznasynyň Türkmenistandaky makroykdysady we maliýe ýagdaýyna berýän yzygiderli bahalary hem-de çaklamalary bolup geçýän ýagdaýlary seljermäge, berilýän anyk maslahatlardan peýdalanmaga mümkinçilik berýär.

Halkara pul gaznasynyň hünärmenleri maglumat taýdan netijeli gatnaşyklar üçin Türkmenistanyň döwlet edaralaryna hoşallyk bildirip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň rowaçlygyna, onuň raýatlarynyň abadançylygyna gönükdirilen durmuş ugurly syýasatynyň amala aşyrylmagyna mundan beýläk-de goldaw bermäge gaznanyň taýýardygyny aýtdylar.

«Aşgabat».

Aşgabat, 28-nji ýanwar (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirdi. Oňa Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary, Lebap welaýatynyň we Aşgabat şäheriniň häkimleri, şeýle hem saglygy goraýyş we derman senagaty ministri gatnaşdylar.

Iş maslahatynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek, obasenagat toplumynda düýpli özgertmeleri amala aşyrmak bilen baglanyşykly hem-de eziz Diýarymyzyň Garaşsyzlygynyň şu ýyl belleniljek şanly 30 ýyllygy mynasybetli ulanylmaga beriljek desgalardaky işleriň ýagdaýy baradaky meselelere garaldy.

Hormatly Prezidentimiz, ilki bilen, göni wideoaragatnaşyga Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýewi çagyrdy. Wise-premýer milli Liderimiziň paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyran hem-de Halkara türkmen alabaý itleri assosiasiýasynyň buýurmasy esasynda gurulýan desgalar toplumynda alnyp barylýan işler bilen tanyşmagyň barşynda beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi.

Wise-premýer hasabatynyň çäklerinde alabaý itleriniň bäsleşiginiň jemleri boýunça ýeňiji diýlip yglan ediljek alabaýa “Ýylyň türkmen edermen alabaýy” diýen derejäniň berilmegi bilen baglylykda, ýeňijä gowşuryljak medalyň taýýarlanan şekil taslamalaryny döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň garamagyna hödürledi.

Şekil taslamalarda sekizburçlugyň içinde “Ýylyň türkmen edermen alabaýy” diýen ýazgy aýlaw görnüşde ýerine ýetirilipdir we onuň aşagynda 2021 diýen ýyl ýazgysy ýerleşdirilipdir. Medalyň ýüz tarapyndaky bu görnüşleriň merkezini alabaýyň şekili bezeýär.

Medalyň arka tarapynda aýlaw görnüşde “Halkara türkmen alabaý itleri assosiasiýasy” diýen ýazgy bar. Onuň merkezinde bolsa Ýer togalagynyň şekiliniň ýüzünde türkmen alabaýynyň kellesi — bu assosiasiýanyň nyşany ýerleşdirilipdir. Medal alajalar bilen berkidiler.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiziň görkezmelerine laýyklykda, toplumdaky alabaý itleriniň sergi meýdançasynyň, olara baha berjek emin agzalarynyň oturjak ýeriniň taslamalarynyň üstünde işlenilişi barada habar berildi.

Milli Liderimiziň görkezmelerinden ugur alnyp, taslamalar taýýarlananda we olaryň gurluşygynda ýokary hil derejesine möhüm ähmiýet bermek ileri tutulýar, olaryň halkymyzyň asyrlar aşyp gelýän milli binagärlik ýörelgelerine kybap gelmegine aýratyn üns berilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, milli mirasymyzyň gymmatlygy bolan alabaýlaryň halkymyzyň durmuşynda eýeleýän möhüm orny barada durup geçdi.

Şoňa görä-de, döwlet Baştutanymyz Türkmen alabaý itleriniň güni mynasybetli ilkinji gezek geçiriljek baýramçylyk çärelerine ýokary derejede taýýarlyk görmegiň zerurdygyny nygtap, onuň örän guramaçylykly we ýokary derejede geçirilmegini üpjün etmek babatda wise-premýere birnäçe degişli tabşyryklary berdi.

Milli Liderimiz hödürlenen taslamalara, hususan-da, alabaý itleriniň bäsleşiginiň geçiriljek meýdançasynyň taslamasyna käbir düzedişlerini girizip, bu babatda degişli tabşyryklary berdi.

Şeýle hem milli Liderimiz “Ýylyň türkmen edermen alabaýy” diýen derejä eýe boljak ýeňijä gowşuryljak medalyň hödürlenen şekil taslamasyny makullap, ony halkara talaplara laýyk getirmek üçin has-da kämilleşdirmek boýunça belliklerini aýdyp, medalyň Düzgünnamasyny taýýarlamak barada wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Soňra göni wideoaragatnaşyk arkaly geçirilýän iş maslahatyna Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň paýtagtymyza gözegçilik edýän orunbasary Ş.Durdylyýew hem-de Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjow çagyryldy. Häkim paýtagtymyzda alnyp barylýan işler, gurluşygy dowam edýän desgalardaky işleriň ýagdaýy, ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň gyş döwründe talabalaýyk ýyladylyşy, ilatyň elektrik energiýasy bilen üpjün edilişi barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat şäheriniň döredilmeginiň 140 ýyllygyny dabaraly belläp geçmäge taýýarlyk görlüşi bilen gyzyklanyp, bu senäni dabaralandyrmagyň maksatnamasyny taýýarlamagy tabşyrdy. Şeýle hem milli Liderimiz şäherde ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň ýyladylyşyny we elektrik energiýasy bilen üpjün edilişini berk gözegçilikde saklamak barada görkezme berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýew ady rowaýata öwrülen Şükür bagşynyň hormatyna dikeldilen ajaýyp ahalteke bedewine atlanan arkasy dutarly türkmen ýigidiniň heýkeli oturdylan ýol çatrygyndaky ýadygärlik binasynda döwlet Baştutanymyzyň beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi boýunça hasabat berdi.

Şeýle hem wise-premýer Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramy mynasybetli ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän paýtagtymyzyň Tähran köçesiniň ugrunda gurulýan Söwda we dynç alyş merkezli desgalar toplumynda milli Liderimiziň beren görkezmelerini ýerine ýetirmek boýunça alnyp barylýan işler barada habar berdi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Şükür bagşynyň heýkeli oturdylan ýol çatrygyndaky ýadygärlikde we onuň töwereginde bagy-bossanlyklaryň döredilip, abadanlaşdyryş işleriniň ýaýbaňlandyrylmalydygyna wise-premýer Ş.Durdylyýewiň hem-de Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjowyň ünsüni çekdi. Bu ýeriň adamlaryň gelim-gidimli ýerine öwrülmegini gazanmak, şol sanda medeni-köpçülikleýin çäreleriň geçirilmegi üçin hemme şertleriň döredilmegi barada birnäçe tabşyryklary berdi.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz desgalary gurmak bilen çäklenmän, eýsem, olaryň netijeli we maksadalaýyk ulanylmagyny, ýokary hilli hyzmatlaryň ýola goýulmagyny üpjün etmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň yzygiderli belleýşi ýaly, amala aşyrylýan gurluşyk işleri şol bir wagtda halkara ülňülere, şol sanda hil, estetiki we ekologiýa babatdaky talaplara doly laýyk gelmelidir.

Ýurdumyzyň ähli künjeklerini gurşap alan giň gerimli özgertmeleriň öňbaşçysy bolmak bilen, Aşgabat Türkmenistanyň yzygiderli durmuşa geçirýän oňyn bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik we hoşniýetli goňşuçylyk syýasatynyň aýdyň nyşany bolup durýar.

Hormatly Prezidentimiz täze toplumda iri söwda merkezleriniň işini guramagyň öňdebaryjy çözgütleriniň hem-de döwrebap bezeg pikirleriniň öz beýanyny tapmalydygyna ünsi çekdi we “Aşgabat” diýip atlandyrmak teklip edilen täze toplumyň bezeginde milli nagyşlaryň görnüşleriniň we ýazgylarynyň ulanylmalydygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz bu toplumyň ady bilen baglanyşykly hödürlenen taslama şekiline birnäçe düzedişleri girizip, onuň gözellik, ykjamlylyk we amatlylyk, yşyklarynyň öwüşginlilik ýaly ugurlary özünde jemlemegi bilen bagly meseleleri göz öňünde tutmak babatda birnäçe tabşyryklary berdi.

Soňra milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýewe hem-de Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjowa ýüzlenip, paýtagtymyzyň ýurdumyzyň durmuşyndaky ähmiýetine ünsi çekdi. Häzirki döwürde Aşgabat dünýäniň iň owadan şäherleriniň biridir. Ýurdumyzyň syýasy, durmuş-ykdysady, ylmy merkezi bolup durýar. Tehnologik ösüşiň we innowasiýalaryň milli merkezi, şeýle hem döwletimiziň bilim we medeni merkezidir.

Aşgabadyň özboluşly desgalary Ginnesiň rekordlar kitabyna on bir gezek girizildi. Munuň özi ýurdumyzyň baş şäherinde amala aşyrylýan özgertmeleriň tutuş dünýä üçin nusga alarlyk mysaly bolup durýar.

Şu ýyl biz şanly senäni — Aşgabadyň 140 ýyllygyny dabaraly belläp geçeris. Döwlet Baştutanymyz sözüni dowam edip, häzirki döwürde Türkmenistanyň Prezidentiniň Aşgabady ösdürmek — dünýäniň iň gözel we ýaşamak üçin ähli amatlyklary bolan şäherleriniň birine öwürmek boýunça konsepsiýasynyň yzygiderli durmuşa geçirilýändigini nygtady. Soňky ýyllarda ýurdumyzyň paýtagtynyň çäkleri giňeldildi. Aşgabat dünýä derejesindäki iri şäherleriň birine öwrüldi.

Hormatly Prezidentimiz diplomatiýanyň we Bitaraplygyň sebit we halkara merkezi hökmünde hem Aşgabadyň abraýynyň barha artýandygyny nygtap, bu ýerde Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ştab-kwartirasynyň, şeýle hem paýtagtymyzda dürli halkara guramalaryň wekilhanalarynyň ýerleşdirilendigini belledi.

Aşgabat şäherinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň gatnaşmagynda Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji Ählumumy maslahat geçirildi diýip, hormatly Prezidentimiz belledi.

Şeýle hem Aşgabat dünýäde ak mermer bilen örtülen binalaryň has köp toplanan şäheri hökmünde Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. Milli Liderimiz paýtagtymyzyň ýurdumyzyň durmuşyndaky ähmiýetini nazara alyp, Aşgabat şäheriniň 140 ýyllygyny ýokary derejede geçirmek boýunça çäreleri guramak barada tabşyryk berdi.

Şu maksat bilen, döwlet Baştutanymyz Hökümet toparyny döretmegi, bu şanly senäni dabaraly geçirmek boýunça çäreleriň meýilnamasyny taýýarlamagy tabşyrdy. Çäreleriň meýilnamasynda “Ak şäherim Aşgabat” monumentinde toý dabarasyny geçirmek göz öňünde tutulmalydyr.

Şeýle hem şäheriň seýilgählerinde baýramçylyk çärelerini guramak, sungat ussatlarynyň çykyşlaryny, sergileri, taryhy-rejelemek işlerini geçirmek meýilleşdirilmelidir. Hormatly Prezidentimiz medeniýet we sungat işgärleriniň arasynda şanly sene mynasybetli geçiriljek döredijilik bäsleşiginiň maksadalaýyk boljakdygyny belledi.

Aşgabat barada wideofilmleri taýýarlamak, şäherde täze gurulýan binalary we desgalary açyp, ulanmaga bermek bilen bagly dabaralary degişli derejede geçirmeli. Dürli sport ýaryşlaryny, aýlawda at çapyşyklaryny guramaly. Aşgabadyň ýaşaýjylaryna täze iň ýokary derejeli amatlyklary bolan öýleri ulanmaga bermeli. Şol şanly senäni baýramçylyk feýerwerkini geçirmek bilen tamamlamaly diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Aşgabat şäheriniň döredilmeginiň 140 ýyllygyny belläp geçmek boýunça toparyň düzümini we bu şanly sene mynasybetli geçiriljek çäreleriň meýilnamasyny taýýarlap, ýakyn wagtda Ministrler Kabinetine seretmäge bermegi tabşyrdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz iş maslahatyny Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýew hem-de göni wideoaragatnaşyga çagyrylan saglygy goraýyş we derman senagaty ministri N.Amannepesow bilen dowam etdi.

Wise-premýer täze guruljak Halkara fiziologiýa ylmy-kliniki merkeziniň binagärlik taslamasyny taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Saglygy goraýyş we derman senagaty ministri bu desgany gurmak boýunça öňde goýlan wezipeler we onuň niýetlenen ugurlary barada habar berdi.

Täze Halkara fiziologiýa ylmy-kliniki merkezde geljekde ýurdumyzda we sebitde köp duş gelýän keselleri, şol sanda süýjüli diabet, dem alyş ýollarynyň we gan aýlanyş ulgamynyň, madda çalşygynyň kesellerini, Aralýaka sebitiň adamyň saglygyna oňaýsyz täsirini, dermanlyk ösümlikleriň melhemlik täsirini, allergologiýanyň we immunologiýanyň, kadaly iýmitlenmegiň, fiziki işjeňligiň, sportuň we zähmetiň fiziologiýasyny öwrenmek, şeýle hem bu ugurlar boýunça kliniki, okuw, ylmy we barlaghana işlerini alyp barmak meýilleşdirilýär.

Bu merkeziň düzüminde ylmy-kliniki barlaghana, fiziologiýa, diabet we umumy bölümler hem-de Myrat Garryýew adyndaky Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň degişli kafedralary üçin okuw otaglary we beýleki bölümleri göz öňünde tutulýar.

Bu merkez bäş gatdan ybarat bolup, onuň gurluşyk meýdany 6 gektara barabar bolar. Desganyň ýanaşyk ýerinde 240 orunlyk awtoduralgany gurmak meýilleşdirilýär. Halkara fiziologiýa ylmy-kliniki merkezi ýurdumyz boýunça arid zolagyň meselelerini öwrenýän merkezi bejeriş-öňüni alyş edarasy bolup hyzmat eder.

Soňra wise-premýer Ş.Durdylyýew paýtagtymyzda gurulmagy meýilleşdirilýän nobatdaky saglygy goraýyş desgasy — Halkara sagaldyş-dikeldiş merkeziniň taslamasy boýunça hasabat berdi. Onuň ýerleşjek ýeri hem milli Liderimiziň görkezmelerine laýyklykda, oýlanyşykly saýlanyp alyndy.

Bu taslama bilen baglylykda, saglygy goraýyş we derman senagaty ministri N.Amannepesow taslamanyň amala aşyrylmagy babatda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa lukmançylyk edarasynyň öňünde durýan wezipeler barada hasabat berdi. Hususan-da, 7 gatly merkeziň gurluşyk meýdany 6 gektara barabar bolup, onuň meýdançasynda 240 orunlyk awtoduralgany gurmak meýilleşdirilýär.

Halkara sagaldyş-dikeldiş merkeziniň düzüminde ýürek-damar, nerw, endokrin, iýmit siňdiriş, daýanç-hereket ediş we beýleki beden agzalarynyň dowamly kesellerinden we operasiýadan soň uly ýaşly adamlaryň hem-de çagalaryň saglygyny ýatymlaýyn we gatnaw şertlerinde dikeltmek üçin aýratyn binalarda ýerleşdirilen bölümler, okuw hem-de kömekçi-hojalyk bölümleri göz öňünde tutulýar.

Bu merkezde derman serişdelerini ulanmazdan, häzirki zaman lukmançylygynyň iň döwrebap tehnologiýalary adamlaryň saglygyny berkitmekde ulanylar. Merkezde edilýän hyzmatlar dürli keseller bilen kesellän näsaglaryň adaty durmuşa gaýdyp gelmegine, ýaşaýyş hiliniň gowulanmagyna we işe ukyplylygynyň dikeldilmegine oňyn täsir eder. Şonuň bilen bir hatarda, Halkara sagaldyş-dikeldiş merkezinde lukmanlaryň bilim derejelerini we hünär kämilligini ýokarlandyrmak üçin ähli şertler dörediler.

Hormatly Prezidentimiz hasabatlary diňläp, täze guruljak saglygy goraýyş desgasynyň ýerleşjek ýerindäki beýleki desgalar bilen sazlaşykly utgaşmalydygyny, binalarynyň owadan bolmalydygyny belledi. Täze desga ýokary hil derejesinde ýerine ýetirilip, onuň bellenen möhletlerde ulanylmaga tabşyrylmagy üpjün edilmelidir. Ol ýerde ýüz tutýan näsaglar üçin ähli amatly şertler döredilmelidir.

Şonuň bilen birlikde, täze saglygy goraýyş desgasy iň kämil lukmançylyk enjamlary we täze tehnologiýalar bilen üpjün edilmelidir diýip, milli Liderimiz degişli tabşyryklary berdi. Döwlet Baştutanymyz hödürlenen desgalaryň şekil taslamalaryny tassyklap, olary gurmak boýunça halkara bäsleşigi yglan etmek barada görkezme berdi.

Soňra saglygy goraýyş we derman senagaty ministri ýurdumyzda ýokanç keselleriň ýaýramagyna we olaryň öňüni almaga gözegçilik etmek boýunça toplumlaýyn çäreleriň durmuşa geçirilişi barada hasabat berdi.

Ministr Türkmenistanyň bellige alan “Sputnik V” sanjymynyň ähmiýeti barada aýdyp, Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparyň öňüni alyş çärelerini geçirmek boýunça alyp barýan işleri barada habar berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýokanç keselleriň garşysyna göreşmek we olaryň öňüni almak boýunça işleri dowam etmegiň, öňümizde ýetip gelýän ýaz-tomus pasyllary bilen baglylykda, zerur bolsa güýçlendirmegiň möhümdigini aýtdy. Bu babatda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow BSGG tarapyndan ykrar edilen derman serişdelerini we sanjymlaryny bellige almak boýunça işleri dowam etmek babatda saglygy goraýyş we derman senagaty ministrine birnäçe tabşyryklary berdi.

Bellenilişi ýaly, Türkmenistanda ynsan saglygynyň pugtalandyrylmagy, adamlaryň döredijilikli zähmet çekmegi we ýokary derejeli dynç almagy üçin amatly şertleri üpjün etmek durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň hemişe ileri tutulýan ugry bolar.

Döwlet Baştutanymyz keselleriň öňüni almak ugrunda ýaýbaňlandyrylan maksatnamalaýyn çäreleriň barşynda üç halkalaýyn düzgüniň berk berjaý edilişini hem-de agyz-burun örtükleriniň halkara kadalara laýyk gelmegini hem-de bellenilen möhletine çenli ulanylyşyny berk gözegçilikde saklamak hem-de bu babatda ilatyň arasynda düşündiriş işlerini yzygiderli alyp barmak barada tabşyryklary berdi.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow raýatlarymyza hem-de daşary döwletlere okamaga gitjek talyplarymyza barýan ýurtlarynda ulanylýan sanjymlara görä, sanjym geçirmegiň üpjün edilmegini hem-de Türkmenistana gelýän daşary ýurtly raýatlaryň öz ýurtlarynda degişli sanjym alandyklaryny tassyklaýan güwänamany olardan talap etmegi tabşyrdy, şeýle hem isleg bildirýän sanjymlaryny biziň ýurdumyzda hem ulanar ýaly mümkinçiligi döretmegiň möhümdigi barada degişli ýolbaşçylara görkezmeleri berdi.

Şunda döwlet Baştutanymyz keseli bejereniňden, onuň öňüni almagyň has möhümdigi barada aýtmak bilen, häzirki döwürde ýokanç keselleriň öňüni almagyň ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda durýandygyna ünsi çekdi.

Soňra göni wideoaragatnaşyga Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň Lebap welaýatyna gözegçilik edýän orunbasary M.Meredow hem-de Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew çagyryldy. Häkim welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri, ilaty elektrik energiýasy, tebigy gaz we agyz suwy bilen üpjün etmek boýunça geçirilýän işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, welaýatda ýazky ekiş möwsümine taýýarlyk görmegiň, şol sanda gowaça ekiljek meýdanlary möwsüme taýýarlamak işlerini talabalaýyk geçirmegiň, şeýle hem ekişde ulanyljak ähli oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny möwsüme doly taýýar etmegiň möhümdigine ünsi çekdi.

Şunuň bilen baglylykda, häkime degişli tabşyryklar berildi. Hususan-da, milli Liderimiz welaýatyň pagta öndürijileriniň zerur bolan gowaça tohumlary bilen üpjün edilmegi, ekiş möwsümine çenli ýokary hilli gowaça tohumlarynyň taýýarlanylmagy barada degişli tabşyryklary berdi. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň oba hojalyk pudagynyň kuwwatyny artdyrmak barada döwlet tarapyndan yzygiderli alada edilýändigini aýdyp, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň netijeliligine, ekin meýdanlarynyň üpjünçiligine gözegçiligi güýçlendirmek barada görkezme berdi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow welaýatda ýazlyk ýeralmanyň we gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerini, tohumlary hem-de ekişde ulanyljak oba hojalyk tehnikalarynyň we gurallarynyň möwsüme doly taýýarlanylmagy barada häkime tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlarynyň kadaly işlemegini üpjün etmegi, şeýle hem etraplarda, şäherlerde we şäherçelerde elektrik energiýasynyň, tebigy gazyň we agyz suwunyň bökdençsiz üpjün edilmegini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Meredow Lebap welaýatyna bolan iş saparynyň netijeleri barada hasabat berip, Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli ulanylmaga tabşyrylmagy meýilleşdirilen “Türkmeniň ak öýi» binasynyň, sagatda 100 ýolagça hyzmat etmäge niýetlenen döwrebap Kerki howa menziliniň hem-de Çärjew etrabynda gazturbinaly elektrik bekediniň gurluşyklarynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy barada habar berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, desgalaryň gurluşygynyň iş depginini artdyrmagyň möhümdigini belledi hem-de wise-premýere we häkime gurluşyklaryň ýokary hil derejesinde we bellenen möhletlerde ulanylmaga tabşyrylmagyny üpjün etmek barada degişli tabşyryklary berdi.

Milli Liderimiz sanly wideoaragatnaşyk boýunça geçiren iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzy ykdysady taýdan has-da ösdürmäge, mähriban halkymyzyň bagtly we abadan durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Türkmenistanyň halky ýurduň hemişelik Bitaraplygynyň şanly senesini her ýyl uly buýsanç bilen dabaralandyrýar. Şanly senäniň hormatyna guralýan dabaralar halkymyzyň asylly däp-dessurlary, asyrlaryň dowamynda döreden ruhy gymmatlyklary we ynsanperwer ýörelgeleri bilen utgaşýar.

Türkmen Bitaraplygy haýsydyr bir syýasy bileleşigiň öňe süren taglymaty bolman, eýsem, halkymyzyň döreden köp asyrlyk ýörelgesiniň we häzirki zaman dünýägaraýşynyň özboluşly sazlaşygydyr. Hemmeler bilen hoşniýetli gatnaşykda bolmak, dostanalyk ýaly häsiýetler türkmen halkyna asyrlaryň dowamynda mahsus bolandyr. Hut şonuň üçin hem ýurdumyzyň Bitaraplyk derejesi milli jemgyýetçilik aňynda giň goldawa eýe bolmak bilen çäklenmän, eýsem, türkmen halkyny daşky dünýä üçin has düşnükli we açyk görkezýär.

Milli ykdysady ösüşiň wezipelerini has doly ýerine ýetirmek mümkinçiligi bitaraplyk syýasatynyň möhüm bir ugruna öwrüldi. Ykdysady-hukuk nukdaýnazaryndan, bitaraplyk türkmen topragynyň baýlyklaryny özleşdirmek, ýangyç-energetika serişdelerini dünýä bazaryna çykarmak babatda möhüm ykdysady taslamalary işläp taýýarlamaga daşary ýurt maýalaryny çekmegiň wajyp guraly bolup durýar.

Hemişelik Bitarap döwlet hökmünde Türkmenistan öz borçnamalaryny yzygiderli we birkemsiz berjaý edýär. Dünýä bileleşiginiň doly hukukly agzasy bolmak bilen, Esasy Kanunda berkidilen, umumy ykrar edilen halkara hukuklary goldaýar. Daşary syýasatda beýleki döwletleriň içki işine gatyşmazlyk, güýç ulanmazlyk, harby toplumlara we birleşiklere goşulyşmazlyk ýaly ýörelgelere ygrarly bolup, sebitiň we dünýäniň döwletleri bilen parahatçylyk söýüjilik, dostluk, birek-birege hormat goýmak esasynda ýola goýulýan gatnaşyklary ösdürýär.

Bitarap Türkmenistan parahatçylygy, parahatçylyk dörediji ýörelgeleri goldamak işinde halkara bileleşige hemişe ýardam bermäge taýýardyr. BMG-niň Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylyk dörediji tagallalarynyň çäklerinde Türkmenistan hemişelik Bitaraplyk konsepsiýasyny iş ýüzünde üstünlikli durmuşa geçirmekde BMG bilen uzak möhletleýin hyzmatdaşlyga aýratyn ähmiýet berýär.

Türkmen Bitaraplygy deňsiz-taýsyz dereje bolup durýar. Çünki ol döwletiň özbaşdak we hoşniýetli erkine laýyklykda saýlan ýolunyň anyk netijesidir. Ýurdumyz özüniň bitaraplyk ýörelgesi bilen adamzat medeniýetiniň ösüşine özboluşly goşant goşýar. Goňşy Owganystana yzygiderli ynsanperwerlik kömeginiň berilýändigini, bu ýurduň ykdysadyýeti üçin möhüm taslamalaryň durmuşa geçirilýändigini bellemeli. Munuň özi bitaraplygyň, şonuň bilen baglanyşyklylykda, hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer syýasatynyň anyk netijeleridir diýip bolar.

2007-nji ýylda Aşgabatda BMG-niň Merkezi Aziýa üçin Öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň açylmagy Türkmenistan bilen BMG-niň netijeli we sazlaşykly ösdürilýän hyzmatdaşlygynda täze tapgyra öwrüldi. Merkeziň işi Merkezi Aziýa giňişliginde durnuklylygyň saklanmagyna hem-de netijeli özara gatnaşyklaryň berkidilmegine ýardam berýär.

Halkara işlerde bar bolan jedelli meseleleri we gapma-garşylyklary syýasy-diplomatik serişdeler arkaly çözmäge goldaw bermek Türkmenistanyň üýtgewsiz ýörelgesi bolup durýar. Şeýlelikde, ýurdumyzyň adalatly we parahatçylyk döredijilikli ýörelgeleri häzirki döwürde ählumumy ykrarnama we hormata mynasyp bolýar. Hormatly Prezidentimiziň «Bähbitleriň köpdürlüligi — maksatlaryň bitewüligi» diýen sözleri ählumumy howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmek boýunça halkara tagallalary utgaşdyrmakda Türkmenistanyň eýeleýän ornuny kesgitledi.

Bitaraplyk — munuň özi syýasy, ykdysady, taryhy, medeni ugurlary özünde jemleýän janly we dörediji güýçdür. Hut şonuň üçin hem bu mesele boýunça geçirilýän halkara maslahatlaryň dowamynda Bitaraplygyň täze mümkinçilikleri açylýar we dürli ýurtlaryň wekilleriniň arasynda özara bähbitli gatnaşyklaryň tejribeleri baýlaşdyrylýar. Halkara forumlaryň bilim ulgamyny ösdürmek babatda hem ähmiýetlidigini bellemeli. Şeýle forumlaryň maglumatlary okuw gollanmalaryna girizilip, olary geljekki diplomatlar, ykdysatçylar, hukukçylar, žurnalistler bolan ýurdumyzyň talyplary içgin öwrenýärler. Görnüşi ýaly, Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy beýleki pudaklar bilen bir hatarda, ýurdumyzyň bilim ulgamyny hem döwrebaplaşdyrmaga, bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge, ösen ýurtlaryň tejribesini öwrenmäge we işe ornaşdyrmaga giň mümkinçilikleri açdy.

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 73-nji mejlisinde 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmek hakynda Rezolýusiýa kabul edildi. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda 2021-nji ýyl «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýyly diýlip yglan edildi.

Türkmen Bitaraplygy döwrümiziň we geljegimiziň ugur görkezijisidir, ähli ugurlar boýunça giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin uly mümkinçilikdir.

Goý, halkymyzy ösüşiň hem parahatçylygyň ýoly bilen alyp barýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, tutumly işleri hemişe rowaç bolsun!

Ogultäç BALLYÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň dosenti, hukuk ylymlarynyň kandidaty.

Ýurdumyz tebigy gazyň gorlary boýunça Merkezi Aziýada birinji, dünýäde dördünji orny eýeleýär. Şonuň üçinde Türkmenistany dünýäniň energetika döwleti diýip atlandyrmak bolar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistan döwletimiz häzirki zaman halkara hyzmatdaşlyk ulgamynyň iň bir işjeň gatnaşyjylarynyň biri bolmak bilen, sebitde we dünýäde parahatçylygy, ählumumy howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge öz mynasyp goşandyny goşýar. Garaşsyz döwletimiziň daşary syýasaty oňyn bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk we özara bähbitli hyzmatdaşlyk kadalaryna berk eýermek esasynda amala aşyrylýar. Şonuň netijesinde, hormatly Prezidentimiziň daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda energetika diplomatiýasy hem ýokarlanýar.

Hormatly Prezidentimiziň ylmy taglymatynyň düýp özeni bolsa ýurduň ykdysadyýetiniň ylmy esasda ösdürilmeginden ybaratdyr. Ýurdumyzyň ykdysadyýetinde esasy orunlaryň birini eýeleýän energetika ulgamynyň öňünde goýlan wezipeleriň üstünlikli amala aşyrylmagy ulgamyň barha ösdürilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Gahryman Arkadagymyzyň energetikany ösdürmekde alyp barýan syýasaty we öňe sürýän başlangyçlary, ilkinji nobatda, energetika ulgamynyň kuwwatyny düýpli artdyrmaga, milli ykdysadyýetimiziň ösüşiniň durnukly depginini gazanmak bilen birlikde halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini öňküden-de ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Häzirki wagtda döwletara hyzmatdaşlygynyň täze derejesiniň esasynda, çalt depginler bilen ösýän kuwwatly energetika insfrastrukturasy emele gelip, elektrik energiýasynyň ulanylyşynyň netijeliliginiň ýokarlanmagy, energiýanyň aýawly saklanylmagy, pudaga innowasion tehnologiýalaryň we döwrebap dolandyryş usullarynyň girizilmegi, ekologiýany gorap saklamak hem-de energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerini ulanmaklygyň, energiýa göterijileriň halkara üstaşyr geçirilişini deňhukukly we adalatly esasda amala aşyrmaklygyň netijesinde bu meselelere aýratyn üns berilýär. Ýurdumyzda türkmen energiýa serişdelerini diwersifikasiýa ýoly bilen dünýäniň dürli ýurtlarynyň sarp edijilerine elýeterli etmek we elektrik energiýasynyň öndürilişini artdyrmak, täze energetika kuwwatlyklaryny döretmek, energiýa paýlaýjy ulgamlaryň tehniki ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça hem netijeli işler alnyp barylýar.

Ýurdumyz tebigy gazyň gorlary boýunça Merkezi Aziýada birinji, dünýäde dördünji orny eýeleýär. Şonuň üçin-de Türkmenistany dünýäniň energetika döwleti diýip atlandyrmak bolar. Hemmämiziň bilşimiz ýaly, indi birnäçe ýyl bäri türkmen elektrik energiýasy Owganystan Yslam Respublikasyna üznüksiz ugradylýar. Bu bolsa iki döwletiň arasyndaky dost-doganlyk gatnaşyklaryny has-da täze derejä çykarýar. Elektrik energiýasyny daşary ýurtlara eksport edýän ýurt hökmünde Türkmenistan barha uly kuwwatlyklara eýe bolýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hem bu pudagy ösdürmek boýunça möhüm wezipeleri amala aşyrmak göz öňünde tutulýar. Ýurdumyzda gurlup işe girizilýän gaz turbinaly elektrik stansiýalarynda öndürilýän elektrik togunyň möçberi we kuwwaty barha ýokarlanýar. Hut şonuň üçin-de, Owganystan döwletine iberýän elektrik energiýamyzy iki esse artdyrmaga giň mümkinçilikler açyldy. Aýdylanlaryň aýdyň mysaly hökmünde 14-nji ýanwarda hormatly Prezidentimiziň we Owganystan Yslam Respublikasynyň Prezidentiniň gatnaşmagynda türkmen-owgan dost-doganlyk nyşany hökmünde iri taslamalaryň:

Akina — Andhoý menzilleriniň arasynda uzynlygy 30 kilometr bolan demir ýolunyň;

Kerki — Şibirgan ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan, uzynlygy 153 kilometrlik elektrik geçiriji ulgamynyň;

Ymamnazar — Akina hem-de Serhetabat — Turgundy optiki-süýümli halkara ulgamyň işe girizilmeginiň teleköpri arkaly açylyş dabarasy boldy. Bu dabara türkmen-owgan dost-doganlyk gatnaşyklaryny has-da berkidýän nyşan hökmünde taryhymyza altyn harplar bilen ýazyldy. Bilelikdäki taslamanyň işe girizilmegi iki döwletiň we doganlyk halklaryň däbe öwrülen dostlukly, netijeli gatnaşyklara ygrarlydygyny, şeýle hem Türkmenistanyň goňşy Owganystanyň durmuş-ykdysady ösüşini işjeň goldaýandygyny nobatdaky gezek äşgär etdi. Badalga berlen bu taslama iki döwletiň ulag-üstaşyr, energetika kuwwatyny we kommunikasiýa pudaklarynda netijeli gatnaşyklary amala aşyrmak üçin mümkinçiliklere giň ýol açdy we Owganystanda energetika bazaryny döretmekde möhüm ädim boldy. Bu iri taslama Owganystanyň demirgazyk welaýatlaryndan elektrik energiýasynyň howpsuzlygynyň üpjün edilmegine we ýurduň umumy elektrik üpjünçiligini gowulandyrmaga ýardam eder.

Akina — Andhoý demir ýolunyň işe girizilmegi Owganystanyň we Türkmenistanyň arasyndaky söwda gatnaşyklaryny işjeňleşdirmäge mümkinçilik berer. Owganystanyň demir ýol müdirliginiň geçiren seljermesine laýyklykda, daşalýan ýükleriň möçberiniň birinji ýylda 20 göterim, ikinji ýylda 50 göterim artjakdygy baradaky aýdylanlar bolsa has-da buýsançlydyr. Çünki bu taslama goňşy ýurduň ykdysadyýetini ösdürmek üçin goşmaça şertleri döreder, onuň kiçi we orta işewürligini işjeňleşdirmek üçin täze mümkinçilikleri açar, owgan önümlerini dünýä bazarlaryna çykarmaga mümkinçilik berer. Şeýle-de täze iş orunlary peýda bolar. Ulanylmaga berlen bu iri taslamalar goňşy Owganystan Yslam Respublikasy bilen dost-doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarymyzy has-da berkidip, hyzmatdaşlyk ulgamynyň işjeňligini barha ýokarlandyrar.

Bu taryhy açylyşlaryň yzysüre, ýagny 15-nji ýanwarda Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynyň «Malaý» gaz känindäki täze gaz gysyjy desganyň açylmagy hem ýylymyzyň ajaýyp wakasy boldy. Türkmenabat şäherinden, takmynan, 70 kilometrlikde ýerleşýän döwrebap desganyň işe girizilmegi bilen 60-a golaý täze iş ornunyň döredilmegi-de halkymyzyň şatlygyny goşalandyrdy. Umuman, asyryň bu beýik taslamalarynyň amala aşyrylmagy Türkmenistan Diýarymyzyň bütin adamzadyň ykbalyna dahylly beýik işleri amala aşyrýandygyny ýene-de bir gezek dünýä aýan etdi.

Goý, dostlukly ýurda ugradylan elektrik energiýasydyr optiki-süýümli aragatnaşyk we üstaşyr ulgamlary mährem ojaklara ýagtylygy hem ýylylygy paýlasyn. Bize baky bagtyýarlygy peşgeş beren Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, belent başy aman bolsun!

Merdan AKMUHAMMEDOW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.

Bagtyýarlygyň we parahatçylygyň ýurduna öwrülen eziz Diýarymyz Gahryman Arkadagymyzyň paýhasly başlangyçlaryndan badalga alýan oňyn özgertmeler netijesinde ösýär. Ýurdumyz ähli ugurlary öz içine alýan döwrebap täzelenişleriň ruhy bilen galkynýar.

Asuda, abadan döwletimiziň beýik ösüşleri, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri türkmen jemgyýetiniň durmuşyna täze nur çaýýar. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ata Watanymyzda gazanylýan üstünlikleriň giň gerimlidigini bellemek has hem ýakymlydyr.

Dünýäde gazanylan ähli üstünlikler we ýeňişler, ýetilen belent sepgitler ylym-bilimiň, ösen aňyýetiň miweleridir. Häzirki taryhy döwürde ýurdumyzy ösdürmegiň türkmen nusgasy täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar. Türkmenistanyň dünýä bileleşigine has ynamly goşulyşmagyny üpjün etmek, onuň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak wezipesi döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Bu wezipeleri durmuşa geçirmekde milli bilim we ylym ulgamy özünde uly mümkinçilikleri jemleýär. Iň täze döwrebap enjamlar, tehnologiýalar önümçilige, bilime ýokary depginde ornaşdyrylýar. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary bilen, kämil hünärmenleri taýýarlamak işi durnukly ösüşiň belent maksatlaryny nazarlaýan ýurdumyzda barha giň gerime eýe bolýar.

Watanymyzyň ähli ugurlary öz içine alýan ösüş depgini barha ilerleýär. Baky Bitarap döwletimizde milli maksatnamalaryň çäklerinde ykdysadyýetiň sazlaşykly ösmegi, durmuş düzüminiň toplumlaýyn döwrebaplaşdyrylmagy ähli pudaklaryň düşewüntliligini we bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrýar. Halkyň aň-bilim mümkinçilikleriniň netijeli artdyrylmagy hem-de bu ugurda amal edilýän ägirt uly işler bilen bagly alnyp barylýan öňdengörüjilikli, oýlanyşykly we iňňän sagdyn syýasat biziň ähli ösüşlerimiziň, gazanýan üstünliklerimiziň özeni bolup durýar.

Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde ylym-bilimi ösdürmäge, ýaşlara döwrebap bilim öwretmäge Gahryman Arkadagymyz tarapyndan giň mümkinçilikler döredilýär. “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynyň her bir güni ildeşlerimiziň eziz Watanymyzyň gülläp ösmeginiň bähbidine çekýän tutanýerli we döredijilikli zähmetinde gazanýan ajaýyp üstünliklerine beslenýär. Şeýle il-ýurt bähbitli we umumadamzat ähmiýetli beýik işleriň gözbaşynda duran hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! Ösüş-özgerişlikleriň täze belentlikleri bilen röwşen geljegi nazarlap, bedew bady bilen öňe barýan ýurdumyz mundan beýläk-de gülläp össün!

Geldimyrat GELDIMYRADOW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň mugallymy.

Ýene-de bir ýyl taryh gatyna siňdi. 2020-nji ýylda ýurdumyzyň dürli pudaklarynda ösüşler gazanyldy we ykdysady kuwwatyň durnukly ýagdaýda galmagyny üpjün edildi. Bu elbetde, hormatly Prezidentimiziň parasatly syýasy, ykdysady, maliýe we medeni ulgamlarda alyp barýan syýasatlarynyň netijeleridir.

Döwletimiziň baky Bitaraplygynyň şanly 25 ýyllygynyň uludan bellenmegi, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyna ählitaraplaýyn we giňden taýýarlyk görmek bilen baglanyşykly işlere badalga berilmegi, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde milli parlamentiň 2 palataly ulgama geçirilmegi bilen baglanyşykly Konstitusion kanuna girizilen üýtgetmeleriň we goşmaçalaryň biragyzdan kabul edilmegi we beýlekiler geçen ýylyň möhüm wakalarynyň hataryna girdi.

Ýurdumyzyň mukaddes Garaşsyzlyk we baky Bitaraplyk ýyllarynda gazanan ýokary netijeleri, ýeten belent sepgitleri mynasybetli biz şu makalamyzda käbir pudaklarda gazanylan üstünlikler barada gürrüň açmagy makul bildik.

Arkadagyň suw diplomatiýasy rowaçlanýar

Suw — ýaşaýşyň çeşmesi. Ol düýn hem şeýledi, bu gün hem şeýle, ertir hem şeýle bolmagynda galar. Gadymy döwürlerden häzirki günlere çenli diriligiň özeni hasaplanan suw serişdeleri islendik döwletiň, sebitleriň, bütin dünýäniň howpsuzlygyna, ykdysadydyr durmuş babatdaky ösüşine gönümel täsir edýär. Ösüşleriňdir ýaşaýşyň ählumumylaşýan we täze ülňülere geçilýän häzirki zaman şertlerinde suwa bolan islegleriň yzygiderli ýokarlanmagy, onuň ýetmezçiligi bilen baglanyşykly meseleleri-de emele getirýär. Olaryň oňyn çözülmegi bilen baglanyşykly tagallalaryň durmuşa geçirilmegi bolsa, sazlaşykly, jogapkärçilikli we uzakmöhletli maksatnamalary işläp düzmegi talap edýär. Bu babatda hormatly Prezidentimiziň tagallalarydyr öňdengörüjilikli we sebitiň bähbitlerine hyzmat edýän parasatly suw diplomatyýasy netijesinde, Türkmenistan öz üstüne düşýän borçlarydyr wezipeleri gyşarnyksyz berjaý edýär. Sebitiň suw gorlaryndan netijeli we aýawly peýdalanmak, serhetüsti suw çeşmeleriniň goraglylygyny ýokarlandyrmak milli Liderimiziň suw diplomatiýasynyň özeninde orun alýar. Sebitiň suw serişdeleriniň Aral basseýnindäki altmyş million töweregi ilatyň ählisiniň hem bähbitlerine deň derejede hyzmat etmegini gazanmak babatdaky tagallalaryň we onuň rowaçlanmagy ugrundaky başlangyçlaryň dünýä jemgyýetçiligi, halkara guramalardyr maliýe institutlar tarapyndan ýokary goldawa eýe bolmagy Gahryman Arkadagymyzyň adamzadyň bähbitlerine gönükdirilen syýasatynyň dabaralanmasydyr. Şeýle bolansoň 2017 — 2019-njy ýyllarda Türkmenistanyň Araly halas etmegiň halkara gaznasyna başlyklyk etmeginiň çäklerinde amala aşyrylan işler bu ugurda gazanylan üstünlikleriň girewi bolmak bilen, onuň geljekki ilerlemelerine-de esas döretdi.

Türkmenistan sebitde suw diplomatiýasynyň öňbaşçylarynyň biri hökmünde çykyş etmek bilen, bu gün tutuş adamzadyň meselesine öwrülen suw serişdelerinden ýerlikli peýdalanmakda we onuň gorlaryny aýawly saklamakda täzeçe çemeleşmeleri öňe sürýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň BMG-niň durnukly ösüş boýunça «Rio+20» maslahatynda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 70-nji mejlisiniň çäklerinde geçirilen BMG-niň 2015-nji ýyldan soňky döwür üçin durnukly ösüş boýunça sammitinde, BMG-niň tebigy betbagtçylyklaryň howpuny peseltmek boýunça Ýaponiýada geçirilen III Bütindünýä maslahatynda we Koreýa Respublikasynda bolup geçen VII Bütindünýä suw forumynda beýan eden başlangyçlary şeýle çemeleşmeleriň käbirleridir. Bu iri halkara forumlarda öňe sürlen pikirleriňdir garaýyşlaryň dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan oňyn garşylanmagy bolsa Türkmenistanyň suw serişdeleri babatda eýeleýän ornunyň üýtgewsizdigini we suw babatdaky türkmen diplomatiýasynyň netijeli aýratynlyklaryny tassyklaýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Aşgabatda Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini açmak, BMG-niň Araly halas etmek boýunça ýörite maksatnamasyny we BMG-niň Suw strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky teklipleri hem Merkezi Aziýanyň ekologiýasyny goramak, şonuň bilen birlikde-de, Aral deňziniň dünýä ekologiýasyna edýän ýaramaz täsirleriniň öňüni almak babatda derwaýys ädim hökmündäki aýratynlygy bilen tapawutlanýar. Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň döredilmeginiň taryhy ähmiýeti dogrusynda pikir edeniňde bolsa, bu gaznanyň netijeli işlemeginde, sebitiň ekologiýasyna we oba hojalygyna Aralyň oňaýsyz täsirlerini azaltmakda onuň ähmiýetini artdyrmakda, Aral basseýni ýurtlarynda tokaý zolaklaryny has köpeltmekde Türkmenistanyň jedelsiz täsirlerini görmek bolýar. Ýadyňyza düşýän bolsa, gürrüňi edilýän gazna Türkmenistan, Gazagystan Respublikasy, Gyrgyz Respublikasy, Täjigistan Respublikasy we Özbegistan Respublikasy tarapyndan döredilipdi.

2008-nji ýylda Araly halas etmegiň halkara gaznasyna BMG-niň Baş Assambleýasynda synçy derejesiniň berilmeginde hem Türkmenistanyň, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň täsiri ýokary bolandygy jedelsiz hakykatdyr. Gürrüňi edilýän gazna Milletler Bileleşiginde berlen synçy derejesi onuň diňe bir sebitdäki täsirliligini artdyrman, eýsem, halkara guramalar, maýa goýujy döwletler, ekologiýa gaznalary, halkara maliýe institutlary bilen Aral meselesi bilen baglanyşykly hyzmatdaşlygyň işjeňleşmegine-de oňyn täsir etdi. Şonuň netijesinde geçen döwrüň içinde we Türkmenistanyň Araly halas etmegiň halkara gaznasyna başlyklyk etmeginiň çäklerinde bu babatdaky maksatnamalaryň ençemesi durmuşa geçirildi we geçirilmegi dowam edýär. Muňa «Aral deňzi sebitindäki ýurtlara kömek bermek boýunça hereketleriň maksatnamasynyň», BMG-niň Baş Assambleýasynyň 68-nji mejlisinde tassyklanylan «Aralyň guramagynyň netijelerini aradan aýyrmak we Aralyň ýakasynda ekologiýa ulgamynyň heläkçiliginiň öňüni almak boýunça çäreleriň maksatnamasynyň» tapgyrlaýyn durmuşa geçirilýändigini mysal getirmek hem ýeterlik bolsa gerek.

Häzirki döwürde Türkmenistanda we Aral basseýniniň beýleki döwletlerinde sebitiň, hatda dünýäniň ählumumy meselesine öwrülen gurap barýan Aral deňzi babatdaky wezipeleri çözmekde aýgytly çäreler, anyk ädimler, netijeli başlangyçlar durmuşa geçirilýär. Bu babatda Türkmenistanyň toplan tejribelerine aýratyn ähmiýet berilmegi ýöne ýerden däldir. Çünki ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda bu mesele bilen baglanyşykly giň möçberli döwlet maksatnamalary we taslamalary amala aşyrylýar. Şeýle maksatnamalaryň we taslamalaryň çäklerinde Türkmenistan sebitlerde häzirki zaman durmuş-ykdysady ulgamlaryň döredilmegine, ilatyň iş bilen üpjünçiligine, daşky gurşawyň goralmagyna ägirt uly serişdeler gönükdirýär. «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etrapdaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň durmuş-ýaşaýyş şertlerini özgertmek boýunça 2020-nji ýyla çenli döwür üçin rejelenen görnüşindäki Milli maksatnamasy», «Türkmenistanyň ilatly ýerlerini arassa agyz suwy bilen üpjün etmek boýunça Baş maksatnamasy» şeýle çäreleriň diňe käbiridir. Ýurdumyzda emeli we tebigy tokaýlary köpeltmek, Daşoguz welaýatynyň Bötendag sebitinde ýigrimi müň gektar meýdanda tokaý döretmek bilen, Araldan göterilýän duzuň ýurdumyzyň ekologiýasyna we oba hojalygyna edýän täsirini azaltmak, netijede bolsa diňe bir Türkmenistanyň däl, sebitiň ekologiýasynyň goraglylygyny güýçlendirmek häzirki döwürde döwlet Baştutanymyzyň bu babatdaky esasy talaplarynyň biri bolmagynda galýar.

Merkezi Garagumda döredilen ägirt uly gidrotehniki toplumyň, ähli welaýatlaryň ekerançylyk meýdanlarynyň şor suwlaryny toplamaga niýetlenen çylşyrymly gidromelioratiw desganyň — «Altyn asyr» Türkmen kölüniň birinji nobatdakysynyň işe girizilmegi, ikinji nobatdakysynyň bolsa gurluşygynyň dowam etdirilmegi Türkmenistana bolşy ýaly, tutuş Merkezi Aziýa döwletleri üçin-de aýratyn ähmiýetli bolmagynda galýar. Bu iri taslamanyň doly durmuşa geçirilmegi diňe bir Diýarymyzyň oba hojalygy üçin täze mümkinçilikleri döretmek bilen çäklenmän, eýsem, tutuş sebitiň ekologiýa abadançylygyna täsirini ýetirer.

Türkmenistanyň Milli strategiýasyna laýyklykda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň howanyň üýtgemeginiň ýaramaz täsirine durnuklylygyny ýokarlandyrmaga, howanyň duýulýan we garaşylýan üýtgemelerine uýgunlaşmak boýunça bellenen wezipeleriň durmuşa geçirilmegine, Araly halas etmek boýunça konwensiýany durmuşa ornaşdyrmaga, Durnukly ösüşiň wajyp hasaplanýan «Açlygy ýok etmek, azyk howpsuzlygyny üpjün etmek we iýmitlenmegi gowulandyrmak hem-de oba hojalygynyň durnukly ösüşine ýardam bermek» we «Hemmeler üçin suw serişdeleriniň bolmagyny we rejeli peýdalanmagyny üpjün etmek» ýaly esasy maksatlarynyň gutarnykly durmuşa ornaşdyrmakda hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň suw diplomatiýasyny toplumlaýyn esasda durmuşa geçirmekde örän ähmiýetlidir. Şonuň üçin «Altyn asyr» Türkmen kölüniň töwereginde özleşdiriljek ekerançylyk hem maldarçylyk toplumlaryna suwdan peýdalanmagyň innowasion häsiýetli tygşytly görnüşleri ornaşdyrylar.

«Howanyň üýtgemegi boýunça milli strategiýanyň», şeýle-de «Türkmenistanyň Milli tokaý maksatnamasynyň» durmuşa geçirilmeginiň dowamly ýagdaýa öwrülmegi, durmuş-ekologiýa ýagdaýlarynyň gowulandyrylmagyna berilýän aýratyn ähmiýet, ilaty arassa agyz suw bilen üpjün etmek, çölleşmä garşy göreşmegiň, biologik köpdürlüligi gorap saklamagyň çäklerinde giň möçberli tokaý zolaklarynyň döredilmegi hormatly Prezidentimiziň daşky gurşawyň goraglylygyna berýän üýtgewsiz ähmiýetini görkezmek bilen birlikde, sebitiňdir yklymyň ekologiýa abadançylygyna Türkmenistanyň goşýan aýratyn uly goşandy bolmagynda galýar. Bu bolsa Türkmenistanyň alyp barýan syýasatynyň Aralyň bioňaý täsirleriniň netijelerine garşy göreşmäge hem-de Aral sebitinde ekoulgamyň ýaramazlaşmagynyň öňüni almaga, biodürlüligi goramaga we tebigy serişdelerden netijeli peýdalanmaga, sebitiň altmyş milliony töwerekleýän halklarynyň ykdysady-durmuş goraglylygyna goşant goşmaga gönükdirilendir. «Aral deňziniň sebitindäki ýurtlara kömek bermek boýunça hereketleriň täze maksatnamasyny» (ADSM-4) işläp taýýarlamak we Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň gurluşyny hem-de hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça sebitleýin iş toparynyň üçünji duşuşygynda ara alnyp maslahatlaşylan hem-de ylalaşyk gazanylan şu we şuňa meňzeş meseleleriň ençemesi geljekde Aral meselesinde has-da öňegidişlik gazanmakda ähmiýetli orun eýelär. Bularyň ählisi sebitiň halklarynyň ählumumy abadançylyk we rowaç ösüşler babatdaky maksatlaryna hyzmat edýän özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de işjeň ýagdaýda saklamaga ýardam eder. Maksatlaryňdyr tagallalaryň şeýle oňyn netijelerde birleşmegi bolsa Gahryman Arkadagymyzyň suw hem-de sebitiň ekologiýasynyň abadançylygy ugrunda öňe sürýän syýasatlarynyň baş maksadyny emele getirýär.

Köpugurly özgertmeleriň täze tapgyry

Häzirki zaman dünýäsinde, iň azyndan, öz halkyny ekläp biljek derejede azyk önümlerini öndürmeýän döwlet, garaşsyz döwletdigine garamazdan, daşarky bazarlara garaşly bolmaga mejburdyr. Çünki garaşsyz döwlet bolmak üçin çäk bitewiligi esasy şertleriň biri bolsa-da, ýurduň doly manysyndaky garaşsyzlygyny gazanmak halkyňy azyk önümleri bilen üpjün etmegi hem talap edýär. Ykdysadyýeti güýçli döwletler-de halkyny azyk harytlary bilen doly üpjün edip bilmedik ýagdaýynda, maliýe babatdaky kuwwatyna garamazdan, kynçylyk çekip bilýärler. Bu bolsa geljekde olaryň durmuş üpjünçiliginiň, ykdysady ösüşiniň gowşamagyna getirýär.

Şu güne çenli bütin dünýäde ykdysady ösüşe oba hojalyk we azyk senagaty pudagy esas döretdi. Çünki bu pudak geçmişdir geljek bilen berk baglanyşyklydygy sebäpli, ykdysady ösüşiň düzümini üpjün edýän pudakdyr. Şonuň üçin hem beýleki pudaklara garanyňda bu pudagyň ähmiýeti has uludyr. Onuň sebäbini azyk önümçiliginiň gönüden-göni adamyň saglygy bilen baglanyşyklydygy, onuň ýaşamak üçin esasy zerurlyk bolup durýandygy, hiç hili ýagdaýda-da bazarlary azyk bilen üpjün etmek meselesini soňa süýşürip bolmaýandygy bilen düşündirip bolar. Şeýle ýagdaýlaryň öňüni almak, azyk howpsuzlygyny üpjün etmek, oba hojalygyny ösdürmek, galla garaşsyzlygyny gazanmak üçin hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Türkmenistanda oba hojalygynda özgertmeleriň uly toplumy durmuşa geçirildi we geçirilýär.

Ýurdumyzda oba hojalygyny ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda ilatyň ekologiýa taýdan arassa, ýokary hilli azyk önümlerine bolan isleglerini kanagatlandyrmak, gaýtadan işleýän pudagy çig mal bilen üpjün etmek, önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak we täze hojalyk gatnaşyklaryny kemala getirmek, şonuň netijesinde-de ýurdumyzda azyk bolçulygyny has-da pugtalandyrmak wezipesi durýar. Ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmäge daýhan birleşiklerini we fermer hojalyklaryny, telekeçilik başlangyçlaryny döwlet tarapyndan goldamaga, oba hojalyk önümlerini öndürmegiň möçberini durnukly artdyrmaga gönükdirilen täze oba hojalyk syýasaty yzygiderli hem-de netijeli durmuşa geçirilýär. Bu ulgamda edilmeli işleriň, ýetilmeli sepgitleriň sanawy «Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynda» anyk görkezilýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe türkmen daýhanyna işlemäge, toprakdan bol hasyl öndürip, eşretli durmuşda ýaşamaga döwlet tarapyndan ähli şertler döredilýär. Ýurdumyzda öndürilýän bugdaýyň döwlet tarapyndan satyn alyş nyrhynyň ýokarlandyrylmagy, dünýäniň ösen tehnikalary bilen yzygiderli üpjün edilip durulmagy, tehniki hyzmatyň, tohumyň, döküniň elýeter bahalardan berilmegi, tarp ýerleriň özleşdirilip, täze ekerançylyk ýerleriniň açylmagy topragyň hasyllylygynyň artmagyna oňaýly täsirini ýetirdi. Türkmenistan häzirki wagtda öz azyk howpsuzlygyny doly üpjün edýän kuwwatly döwlete öwrüldi we özünden artan gallasyny dünýä bazarlarynda satmaga mümkinçilik gazandy.

Halkyň, şonuň bilen birlikde-de döwletiň abadan durmuşyny üpjün etmegiň esasy şertleriniň biri bolan azyk garaşsyzlygyna önjeýli goşant goşýan oba hojalygy ýurdumyzyň halk hojalygynyň esasy pudagy bolmak bilen, ol, esasan, iki wezipäni özünde jemleýär: birinjiden, ýurdumyzyň ilatyny azyk önümleri bilen üznüksiz üpjün edýär, ikinjiden, senagat kärhanalarynyň çig mal gorlaryny emele getirýär. Olaryň netijeleri bolsa hormatly Prezidentimiziň alyp barýan oba hojalyk syýasatynyň baş maksatlarynyň biri bolan oba ilatynyň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga şert döredýär. Şonuň üçin döwlet durmuşynyň ähli döwürlerinde-de oba hojalyk pudagyny ösdürmek esasy mesele bolmagynda galýar.

Türkmenistanda oba ilatynyň şäher ilatyna garanyňda agdyklyk edýänligi sebäpli, oba ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak, olaryň girdejilerini artdyrmak diýmek, tutuş ýurduň ilatynyň ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagy diýmekdir. «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynyň» kabul edilmegi ýurdumyzda önümçilik düzümlerini artdyrmagyň, eksportyň möçberlerinidir görnüşlerini ýokarlandyrmagyň we onda oba hojalyk hem-de azyk harytlaryna aýratyn orun berilmeginiň döwletimiz üçin örän wajyp meseledigini görkezýär.

Bir döwürler ýeralmanyň, miwe önümleriniň, ýyladyşhanalarda ýetişdirilýän pomidordyr hyýaryň, gaplanan süýt hem süýt önümleriniň, azyklyk bugdaýyň... agramly bölegini daşary döwletlerden satyn alan Türkmenistan bu gün şeýle önümler bilen diňe bir içerki bazarlary üpjün etmek bilen çäklenmän, olary eksporta ugratmaga-da mümkinçilik tapdy. Bu gün türkmen telekeçileri häzirki zamanyň kämil enjamlary bilen enjamlaşdyrylan ýyladyşhanalarda ýetişdiren pomidorlaryny daşary döwletleriň ençemesine uly möçberlerde ugradýar. Bu gün türkmen telekeçileri islendik görnüşdäki çig maly, gaýtadan işlemek arkaly, taýýar önüme öwrüp, mundan 30 — 35 ýyl öň hem biziň üçin elýetmez görnen harytlar bilen içerki bazarlarymyzy üpjün edýär. Käbir önümleri bolsa, öň ony özlerinden satyn alan döwletlerimize eksport edýär.

Eýsem, oba hojalygynda, azyk howpsuzlygyny üpjün etmekde, eksporty artdyrmakda gazanylan bu ösüşler öz gözbaşyny nireden alyp gaýdýar?!

Oňa, ilkinji nobatda, Türkmenistanyň Konstitusiýasynda döwletimiziň ykdysadyýetiniň bazar ykdysadyýetine esaslanýandygynyň şöhlelendirilmegi esas döretdi. Bu öz-özüňi dolandyrmak, halkyň durmuş üpjünçiligini berkitmek, ykdysadyýetiň kuwwatyny artdyrmak üçin döwlet tarapyndan saýlanyp alnan iň dogry hem iň bähbitli ykdysady ugurdy. Şonuň netijesinde Türkmenistanyň oba hojalygy gysga döwrüň içinde düýpli özgertmeleri başdan geçirdi. Daýhanlara mülk ýerleri berildi, daýhan hojalyklary döredildi, fermer hojalyklary işe girizildi, ýöne bu ýerde ýene bir mesele, onda-da derwaýys mesele ýüze çykýardy. Türkmenistanda oba hojalygyny hususylaşdyrmakda juda oýlanyşykly ädim ädilmelidi, çünki döwletimizde ýer serişdeleri ýeterlik bolsa-da, suw serişdeleriniň ýerlikli, tygşytly peýdalanylmagy zerurdyr. Tarp ýerleri özleşdirmek, öň ulanylmadyk ýerleri ekin dolanyşygyna girizmek meselesi daýhanlaryň güýji ýeterden birbada agyrrakdy. Şu ýerde-de döwlet Baştutanymyz öňdengörüjilikli çözgüdi orta atdy. Milli Liderimiz ýeriň daýhanlara uzak möhletleýin kärendesine ýa-da ulanmaga berilmelidigini, şonuň netijesinde daýhanlaryň tarp ýerleri tapgyrlaýyn özleşdirip biljekdigini öňe sürdi. Suw üpjünçiligi meselesini çözmek hem-de ondan tygşytly peýdalanmak üçin bolsa mümkin bolan ähli ýerlerde suwaryşyň damjalaýyn usulyny ulanmagy degişli ýolbaşçylardan talap etdi. Munuň üçin ähli mümkinçilikleridir goldawlary elýeterli etdi. Döwletimiziň daýhanlara berýän goldawlary, elbetde, munuň bilen çäklenmedi. Uly möçberde ýer böleklerini alan daýhanlarymyza ýerleri özleşdirmek, ekin dolanyşygyny giňeltmek, olaryň tehniki üpjünçiligini gowulandyrmak üçin ýeňillikli karzlary hödürledi. Miweli agaçlary eken bagbanlarymyzy hasyl alýança salgytlardan we töleglerden boşatdy, alan hasyllaryny içerki bazarlarda erkin bahalardan satmaga, alan hasyllarynyň 10 göteriminden galanynyň girdejisini özlerine almaga rugsat berdi. Hormatly Prezidentimiz oba hojalygyny özgertmek, ýerden alynýan hasylyň möçberlerini artdyrmak, şonuň netijesinde-de azyk howpsuzlygyny berkitmek üçin geçirilen bu çäreler bilen birlikde, pudaga türkmen telekeçilerini hem-de işewürleri giňişleýin çekmegi müwessa bildi. Çünki telekeçileriň ýerleri özleşdirmäge we hasylyň köpdürlüligini gazanmaga gönükdirjek maýa goýumlary Döwlet býujetiniň çykdajylaryny azaltmak bilen birlikde, onuň girdejilerini artdyrýar. Bu milli Liderimiziň göz öňünde tutuşy ýaly hem boldy. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary oba hojalyk ekinleriniň dürli görnüşleri üçin müňlerçe gektar ýer alyp, olary özleşdirmäge girişdiler. Bu bolsa gysga döwrüň içinde özüniň oňyn netijesini-de berdi. Bu gün ýurdumyzyň telekeçileridir işewürleri öz topragymyzda biten azyk önümleri bilen ýylyň bütin dowamynda içerki bazarlarymyzy üznüksiz üpjün edýärler. Munuň şeýle bolmagy öň daşary ýurtlardan gyzyl pula satyn alynýan azyk önümleriniň importynyň görnetin azalmagyna we bu ugurdaky eksportyň artmagyna getirdi.

Oba hojalygynda ekerançylyga goýulýan maýa goýumlar, şol bir wagtyň özünde, azyk howpsuzlygy syýasatynda esas goýujy ugur hasaplanýar. Makroykdysady nazaryýetden seredilende, ösýän hem kanun taýdan kämil döwletiň ekerançylyk bilen baglanyşygy diňe bir obadan şähere edilýän göçüň ýüze çykarýan meseleleriniňdir kynçylyklarynyň öňüni almak ýaly wagtlaýyn çözgütlerden ybarat däldir. Oba hojalyk önümçiligi, ilkinji nobatda, azyk önümlerine bolan islegleri kanagatlandyrmaga gönükdirilen önümçilikdir. Şonuň üçin hem Türkmenistan azyk howpsuzlygynyň beýleki ugurlaryna degişli çäreleri-de durmuşa geçirýär. Olaryň ilkinjisi howpsuz azyk önümçiligidir. Azyk harytlarynyň önümçiligiň ilkinji tapgyryndan başlap, jana ýaramly, arassa we howpsuz öndürilmegi, gaýtadan işlenende hil derejesiniň goralyp saklanmagy, şeýle hem sarp edijilere ýetirilende talap edilýän ülňüler iýmitiň howpsuzlygy babatda aýratyn ähmiýetli bolup durýar. Bu ülňüleri ýa-da standartlara degişli esaslary üpjün edýän Türkmenistan olara laýyk gözegçiligi, önümçiligiň bu standartlara laýyklykda amala aşyrylmagy üçin zerur bolan işçi güýjüniň (ekerançylykda tehniki we önümçilikde işçi güýji) kemala gelmegi, önümçiligiň özgertmelere kybap gelýän esaslarynyň döredilmegi babatda-da oba hojalykçylara ýokary goldaw berýär.

Bu çäreleriň ikinjisi azyk bolçulygyna bolan kepillik bolup durýar. Halkda azyk bolçulygyna bolan ynamy berkitmek bilen birlikde, olaryň isleg bildirýän azyk önümleriniň ýeterlik mukdarynyň öndürilmegi we olara elýeterliligiň üpjün edilmegi hem azyk howpsuzlygyny üpjün etmekde aýratyn ähmiýetlidir. Ýurdumyzda makroönümçilik maksatnamasynyň işlenilip düzülmegi bilen birlikde, oba hojalykçylar öz mümkinçilikleriniň we döwletden alýan goldawlarynyň netijesinde, döwlet borçnamalaryndan daşgary, gaýry ekinleriň önümçiligini-de ýola goýýarlar. Munuň kanun esasynda berkidilmegi daýhanlara has erkin hereket etmäge we girdejilerini artdyrmaga esas berýär.

Işewürlik — ykdysady ösüşe badalga

Milli ykdysadyýeti ösdürmekde bazar gatnaşyklary ulgamyny döwrebaplaşdyrmagyň esasy şertleriniň biri bolup durýan telekeçiligiň kämilleşdirilmegi döwletiň ösüşlerine täze badalga bolup hyzmat edýär. Şonuň üçin hem innowasion ykdysadyýetiň kemala getirilmegine hususy işewürligiň gatnaşmagyny üpjün etmek ýa-da oňa telekeçileri giňişleýin çekmek esasy şertleriň biridir. Munuň şeýledigini ýurduň milli ykdysadyýetinde döwlete dahylsyz pudagyň tutýan ornunyň has-da ýokarlandyrylmagy meselesiniň «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» esasy ugurlarynyň biri bolup durýandygy hem görkezýär.

Hususy pudagyň dünýä bazarlaryndaky ornuny berkitmek, ony döwletara hyzmatdaşlykda işjeň ýagdaýa getirmek, şol bir wagtyň özünde-de, telekeçiligiň heniz ulanylmadyk mümkinçiliklerini hereketlendirmek, ýurdumyzyň telekeçileriniň işiniň ugurlarynyň, olaryň ygtyýarlyklarynyň giňeldilmegini, işewürleriň iri maýa goýum taslamalaryny we döwlet maksatnamalaryny durmuşa geçirmäge has işjeň gatnaşmagyny üpjün etmek häzirki zaman ösüşiniň esasy talaplarydyr.

Ýurdumyzda hususy işewürligi ösdürmek we telekeçilik işi bilen meşgullanýan adamlary goldamak üçin oňaýly şertleriň döredilmegi, «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda», «Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hakynda» we beýleki Türkmenistanyň Kanunlarynyň kabul edilmegi bilen berkidildi. Bu kanunçylyk namalary TSTP-niň agzalarynyň sanynyň artmagyna, olaryň hereket ediş çygyrlarynyň barha giňemegine, şonuň bilen birlikde-de türkmen telekeçileriniň dünýä bazarlaryna aralaşmagyna esas döretdi. Şonuň netijesinde, häzirki döwürde «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýarlyk bilen eksporta ugradylýan harytlar dünýä jemgyýetçiliginde uly islegden peýdalanýar. Bu bolsa bir tarapdan öň diňe çig mal hökmünde ugradylýan harytlaryň harytlyk önüm halyna getirilmegi bilen, ykdysady mümkinçilikleriň ýokarlanmagyna täsir etse, beýleki tarapdan dünýä halklarynyň ünsüni Türkmenistana çekmäge, importyň möçberlerini azaltmak bilen, milli puluň hümmetiniň goraglylygyny güýçlendirmäge şert döredýär.

Türkmenistanda döwlete degişli kärhanalary hususylaşdyrmak ugrunda ädilen ädimler ýurduň ykdysady gorlaryny güýçlendirmekde, pudaklaryň hereketsiz, girdejisiz ýa-da pes girdejili ugurlaryny işjeňleşdirmekde we telekeçileriň mümkinçilikleri esasynda ýurtda innowasion tehnologiýalary giň ýaýrawda ornaşdyrmakda aýratyn ähmiýetli boldy. Döwletiň äden bu ädimi uzak ýyllaryň dowamynda býujede, şonuň bilen birlikde-de, milli ykdysadyýete agram salýan önümçilik kärhanalarynyň täze güýç gazanyp, girdejili çeşmä öwrülmegine, içerki bazarlar üçin täze bolan önümçiligiň ýola goýulmagyna, täze iş orunlarynyň döremegine getirdi. Şunda işçi birliginiň saklanylyp galynmagynyň esasy şertleriň biri hökmünde öňe sürülmegi halkyň durmuş goraglylygynyň üpjün edilmeginde, ýurtda işsizligiň derejesini mümkin bolan iň pes derejelerde saklamakda möhüm orun eýeleýär.

Türkmenistanda telekeçiligiň ösmeginde işewürlere diňe bir hukuk mümkinçilikleri döredilip berlip, «Öz günüňi özüň gör!» düşünjesinden ugur alynman, kynçylyk çekýän ýerlerinde döwlet tarapyndan ýeňillikli karzlaryň berilmegi, has uly başlangyçlarda döwlet pudaklarynyň paýdar hökmünde goşulyşmagy, halkara hyzmatdaşlyga giň mümkinçilik döredilmegi, onuň döwletara ylalaşyklar bilen berkidilmegi pudagyň ýaýrawynyň barha giňemegine getirdi. Muňa Türkmenistanyň Daşary ykdysady iş bankynyň dünýäniň abraýly maliýe institutlary bilen telekeçiligi goldamak ugrunda baglaşan şertnamalary-da şaýatlyk edýär. Döwlet tarapyndan berilýän şeýle ýeňillikler we döredilýän giň mümkinçilikler ýurdumyzda önümçiligiň täze ugurlarynyň kemala gelmegine hem-de olaryň dünýä bazarlarynda mynasyp orun eýelemegine getirdi. Türkmenistanda täze döredilen şeýle ugurlaryň biri-de, elektron we elektrotehnika senagatydyr.

Döwlet Baştutanymyz senagat toplumynda daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleriň döredilmegine aýratyn üns berýär. Geçen ýylyň fewral aýynda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde milli Liderimiz «2020 — 2023-nji ýyllarda senagat we önümçilik desgalaryny gurmak hakynda» Karara gol çekdi. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň işjeň gatnaşmagynda hem-de milli Liderimiziň yzygiderli goldaw bermegi netijesinde ýurdumyzda elektron senagaty ösdürilýär. Innowasiýa tehnologiýalara daýanýan ugurdaş düzümler emele gelýär. Şonuň bilen birlikde-de, durmuş tehnikalarynyň — gazdyr elektrik enjamlarynyň, howur peçleriň, tozan sorujylaryň hem-de sowadyjylaryň dürli görnüşlerini çykarmak boýunça önümçilikler döredilýär. Bular bolsa daşyndan getirilýän harytlaryň möçberlerini ýyl-ýyldan azaltmaga hem-de ilaty isleg bildirýän senagat harytlary bilen elýeterli bahadan üpjün etmäge täze mümkinçilikleri döreder.

«Aýdyň gijeler» hojalyk jemgyýeti ýurdumyzda işewürler üçin döredilýän giň mümkinçiliklerden peýdalanyp, ykdysadyýetiň elektron we elektrotehnika senagaty pudagynda önümçiligi ornaşdyran ilkinji hususy tarapdyr. Hojalyk jemgyýeti häzirki döwürde Smart TV platformaly we IP-týunerli telewizorlaryň önümçiligini ýola goýdy. Içerki hem-de daşarky bazarlaryň alyjylaryna telewizoryň suwuk kristal ekranly we 4K Ultra HD görnüşli, diagonaly 32 hem 42 dýuým «Tolkun», şeýle-de 55 dýuým «Zemin» nusgalaryny hödürleýän «Aýdyň gijeler» ýylda gürrüňi edilýän telewizorlaryň 100 müňüsini çykarmagy meýilleşdirýär. Täze kärhana munuň üçin «Xin Hong Bo Trading Limited» (Hytaý) kompaniýasynyň tehnologiýasyny we komplektleýjilerini ulanýar. Bu bolsa türkmen telekeçileriniň halkara kompaniýalar bilen hyzmatdaşlyk saklamakda, içerki bazarlarda täze önümçilikleri ýola goýmakda täze ädimleri ädendigini görkezýär.

«Aýdyň gijeler» gürrüňi edilýän önümçiligi ýola goýmak üçin täzeden gurnama işlerini geçirdi, ýygnama enjamlaryny oturtdy, arassaçylyk zolaklaryny, elektron komponentleri ýygnamak üçin tämiz otag we beýleki nokatlary enjamlaşdyrdy. Gabara parçalaryny plastmas önümlerini taýýarlaýan önümçilik bölüminde ýerli çig maldan öndürmegi ýola goýdy. Bu bolsa goşmaça iş orunlarynyň 130-synyň emele gelmegine mümkinçilik berdi.

Ýokarda-da belläp geçişimiz ýaly, «Aýdyň gijeler» hojalyk jemgyýeti elektron we elektrotehnika senagatyny döretmek boýunça Döwlet maksatnamasynyň çäklerinde, şeýle hem daşary ýurtlardan getirilýän harytlary ýurdumyzda öndürmegi ýola goýmak we eksporta gönükdirmek strategiýasyndan ugur alnyp döredilen ilkinji kärhanalaryň biridir. Bu hojalyk jemgyýeti ýaşaýyş we senagat otaglarynda ulanylýan LED çyralar, asma çyralar, köçe yşyklandyryjylar önümçiligini işe girizdi. Bulardan daşgary-da, kompýuterleri, planşetleri, ýurduň bilim edaralary üçin bilim berýän kompýuterleri ýygnamak işini ugrukdyrdy.

Döwlet Baştutanymyzyň tagallalary netijesinde ýurdumyzda telekeçiligiň ösmegi, bazar gatnaşyklaryna giň ýol açylmagy hususyýetçileriň sanynyň artyp, olaryň arasyndaky bäsleşigi hem güýçlendirdi. Türkmen işewürleri ýurdumyzda we daşary ýurtlarda alnyp barylýan gurluşyklara gatnaşyp, milli ykdysadyýetimiziň ösdürilmegine, halkymyzyň maddy hal-ýagdaýynyň ýokarlandyrylmagyna saldamly goşant goşýarlar. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň halkara işewür gatnaşyklary gol çekilen ylalaşyklaryň birnäçesinde, dünýä döwletleriniň esasy işewür toparlary bilen giň hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmakda öz aýdyň beýanyny tapdy.

TSTB-niň agzalary bolan hususy kärhanalar, hojalyk jemgyýetleri durmuş-medeni maksatly desgalaryň, senagat kärhanalarynyň ýüzlerçesiniň gurluşygyny tamamladylar we alyp barýarlar. Olaryň ýurdumyzyň dürli künjeklerinde ulanmaga beren ýaşaýyş jaýlary, mekdepler, çagalar baglary, saglyk öýleri, sport toplumlary, medeniýet öýleri... göreniň göwnüni galkyndyryp, töwerege özboluşly gözellik çaýýar. Telekeçilerimiziň ukyp-başarnyklaryna, zehinlerine bil baglaýan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow olaryň ýakyn geljekde dünýä derejesinde öz garaýşy, strategik pikirlenişi hem-de durmuş taýdan jogapkärçiligi bolan, jemgyýetimiziň we döwletimiziň ösmegine uly goşant goşmaga ukyply halkara derejeli işewürler bolup ýetişmekleriniň zerurdygyny öňe sürýär. Bu bolsa türkmen işewürleri üçin gaty uly jogapkärçilik we aýratyn ähmiýetli ynamdyr.

Gahryman Arkadagymyzyň hem nygtaýşy ýaly, örän gysga wagtyň — bary-ýogy on ýyldan gowrak wagtyň dowamynda telekeçilerimiz diňe bir ýurdumyzyň ykdysady durmuşynda däl, eýsem, jemgyýetimiziň ösüşiniň hilini kesgitleýän täsirli güýç hökmünde döwletimiziň syýasy durmuşynda-da özlerini ykrar etdirmegi başardylar. Bu bolsa milli ykdysadyýetimiziň hususy pudagyna bazar ykdysadyýetiniň esasy pudagy hökmünde hereket etmäge şert döretdi. Telekeçiler gurluşyk pudagynda, gurluşyk materiallaryny öndürmekde daşary ýurt kompaniýalary bilen üstünlikli bäsleşip bilýärler. Ony telekeçileriň durmuşa geçirýän işlerinde-de aýdyň görmek bolýar. Şeýle bolansoň döwlet Baştutanymyz Aşgabady ösdürmegiň nobatdaky meýilnamasyny durmuşa geçirmegi, Ahal welaýatynyň dolandyryş merkeziniň we onuň çäklerindäki dürli maksatly binalaryň, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtobanyň, Lebap welaýatynda Magdan baýlaşdyryjy toplumyň... we ýene-ýeneleriň gurluşyklaryny türkmen telekeçilerine ynandy. Olar bolsa özlerine bildirilen bu ýokary ynamy ödemek üçin öňde goýlan ähmiýetli wezipeleri abraý bilen ýerine ýetirmäge jan edýärler.

Kiçi we orta telekeçiligi goldamak, aslyýetinde, täze döwrüň talaplaryna kybap gelýän ykdysadyýetiň nusgasyny döredýär. Bu bolsa maýalar üçin ýurdumyzyň özüne çekijiligini, türkmenistanlylaryň abadan durmuşyny, ata Watanymyzyň gülläp ösüşini üpjün edýär. Sözümizi jemläp aýdanymyzda Gahryman Arkadagymyzyň ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň döwlete degişli bolmadyk pudagyny ösdürmek ugrunda amala aşyrýan syýasatynyň durmuşa geçirilmegi täze gaýtadan işleýän önümçilikleri döretmek, öndürilýän önümleriň möçberlerini artdyrmak, ilaty täze iş orunlary bilen üpjün etmek hem-de olaryň girdejilerini artdyrmakda täze mümkinçilikleri emele getirýär.

Logistika: täze ösüş

Döwletleriň ykdysady ösüşlerini ýokarlandyrmakda we olaryň dünýä bazarlarynda has köp paýa eýe bolmaklarynda daşary söwdanyň, esasan-da, eksportyň ähmiýeti juda uludyr. Onuň kanagatlandyryjy derejede bolmagy we üznüksizliginiň üpjün edilmegi döwletleriň gymmaty ýokary bolan harytlary eksport etmeklerine, önümdir bazar köpdürlüligini gazanmaklaryna baglydyr. Şonuň bilen birlikde-de, soňky ýyllarda toplumlaýyn häsiýete eýe bolýan daşary söwda işleri logistikanyň ähmiýetini artdyrdy. Bu bolsa ýurtlaryň eksport syýasatlaryny we strategiýalaryny logistik strategiýalary bilen bilelikde ösdürmek hem-de integrirlemek zerurlygyny ýüze çykardy.

Döwlet Baştutanymyzyň başlangyjy netijesinde Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmegi we onuň agzalarynyň ýurduň senagatlaşmagynda hem-de eksportunda işjeň orun almaklary, bäsdeşlige ukyply ýerli hem milli önümçiligiň ýola goýulmagy netijesinde, logistika pudagyna uly ähmiýet berlip başlandy. Şeýlelikde, türkmen logistik kompaniýalarynyň birnäçesi döredildi. Munda hormatly Prezidentimiziň tagallalary netijesinde berlen syýasy-diplomatik hem ykdysady goldawlar aýratyn ähmiýete eýe boldy.

Häzirki döwürde Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň üstaşyr ulag geçelgeleri bilen baglanyşykly 2014-nji ýylyň 19-njy dekabryndaky, 2015-nji ýylyň 22-nji dekabryndaky we 2017-nji ýylyň 20-nji dekabryndaky kararlarynyň durmuşa geçirilmegi ugrunda alyp barýan işleri diňe bir sebitde däl, eýsem, dünýäde-de uly goldaw tapýar. Sebäbi ählumumylaşýan dünýäde halkara hyzmatdaşlygy üpjün etmekde üstaşyr ulag geçelgeleriniň orny barha berkeýär we ol döwletleriň durnukly ösüşini üpjün etmekde mümkinçilikleriň ençemesini özünde jemleýär. Şeýle geçelgeleriň döredilmegi we onuň köpugurlylygynyň gazanylmagy, esasan-da, dünýäniň ösüp barýan döwletleri üçin zerurdyr. Merkezi Aziýada Beýik Ýüpek ýolunyň häzirki zaman görnüşiniň döwrebap ugurlaryny dikeltmekde 2014-nji ýylyň 3-4-nji sentýabrynda Aşgabatda geçirilen halkara hyzmatdaşlygy, durnuklylygy we durnukly ösüşi üpjün etmekde üstaşyr ulag koridorlarynyň ornuna bagyşlanan halkara konferensiýada kabul edilen Aşgabat jarnamasynyň ähmiýeti uly boldy diýsek ýalňyşmarys. Şondan soňky geçen döwrüň içinde milli Liderimiziň tagallalary netijesinde, ýurdumyzyň içerki ýol-ulag infrastrukturasyny kämilleşdirmekde, döwrebaplaşdyrmakda we täze ugurlary döretmekde uly öňegidişlik gazanyldy. Aşgabat şäherinde we welaýatlarda Halkara howa menzilleriniň bina edilmegi, täze demir ýol şahalarynyň gurulmagy, awtoulag ýollarynyň çekilmegi ýa-da durkunyň täzelenmegi, Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunyň ulanylmaga berilmegi... munuň diňe käbir mysallarydyr. Geçen gysga döwrüň içinde Türkmenistan diňe bir içerki ýol-ulag infrastrukturasyny berkitmek bilen çäklenmän, goňşy Owganystanyň-da demirýol düzümleriniň ösdürilmegine giň goldaw berdi we berýär. Serhetabat — Turgundy demir ýol şahasynyň we goňşy döwletiň içinde täze demir ýol ugurlarynyň gurulmagy munuň diňe käbir mysallarydyr. Türkmenistanyň şeýle ýokary goldawlary netijesinde bu gün Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe — Ýewropa ugry boýunça dünýä bazarlaryna çykmaga mümkinçilik tapdy we bu ýagdaý owgan ykdysadyýetine oňyn täsir etjekdigi bilen tapawutlanýar.

Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda 2016-njy ýylyň 26-27-nji noýabrynda Aşgabatda geçirilen Durnukly ulag ulgamy boýunça Ählumumy maslahat hem netijeliligi bilen köpleriň ünsüni özüne çekdi we onda kabul edilen Aşgabat beýannamasy dünýäniň syýasy sahnasynda hoşallyk bilen garşylandy. Çünki ol durnukly ykdysady ösüşi goldamakda, durmuş abadançylygyny ýokarlandyrmakda we ýurtlaryň arasyndaky halkara hyzmatdaşlygydyr söwdany ösdürmekde, harytlaryň hem-de adamlaryň netijeli hereket etmegi üçin durnukly, ygtybarly, täsirli, şeýle-de elýeterli multimodal üstaşyr ulag geçelgeleriniň möhüm ähmiýetini ykrar etmekde derwaýys resminama öwrüldi. Şonuň bilen birlikde-de, Aşgabat beýannamasy ulagdyr serhet infrastrukturasyny mundan beýläk-de ösdürmegiň, halkara üstaşyr ulag geçelgeleri boýunça hyzmatlary birleşdirmegiň we kämilleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Şol bir wagtyň özünde-de, gürrüňi edilýän Aşgabat duşuşygy halkara bazarlar bilen baglanyşdyrýan netijeli üstaşyr ulag ulgamlaryny döretmek we ösdürmek arkaly, deňze çykalgasy bolmadyk ýurtlaryň ykdysady ösüşine oňyn täsir etmegiň mümkindigini beýan etdi.

Türkmenistan bu gün multimodal ulag-aragatnaşyk ulgamyny, şol sanda demir ýollar, awtoulag, deňiz ýollary, ammarlardyr portlar ýaly infrastrukturalary ösdürmek we goldamak üçin döwlet bilen hususy pudagyň hyzmatdaşlygyny jebisleşdirmegiň, bilelikdäki maliýeleşdirmeler arkaly, bu ugra şereketleriň maýa goýumlaryny çekmegiň möhümdiginden ugur alyp, bäsdeşlige ukyply milli logistika kompaniýalarynyň emele gelmegine aýratyn üns berýär. Şonuň bilen birlikde-de, halkara ýollaryň, demir ýollarynyň, intermodal logistika merkezleriniň, şeýle-de portlaryň, ählumumy logistika we üpjünçilik zynjyrlarynyň, ulag integrasiýasynyň, biri-biri bilen baglanyşykly tehnologiýalardyr tehniki hyzmatlaryň hem-de infrastrukturanyň kämilleşdirilmeginiň halkara ulag-aragatnaşyk ulgamyna edýän oňyn täsirine ünsi çekýär. Bu, elbetde, öz miwelerini hem berýär. Ýadyňyza düşýän bolsa, üstümizdäki ýylyň 2-nji iýulynda Türkmenistanyň, Owganystanyň we Azerbaýjanyň Prezidentleriniň arasynda wideomaslahat görnüşinde üçtaraplaýyn duşuşyk geçirilipdi. Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe (Lapis Lazuli) halkara üstaşyr ulag geçelgesiniň iri möçberli bilelikdäki taslamasyny amala aşyrmak baradaky meseläniň gürrüňi edilýän iş maslahatynyň gün tertibine çykarylmagy, onuň sebitiň we yklymyň ählumumy bähbitlerine hyzmat edýändigini görkezdi. Duşuşygyň dowamynda milli Liderimiziň Bitewi logistik merkezi döretmek baradaky teklibi öňe sürmegi we onuň kärdeşleri tarapyndan oňyn garşylanmagy sebitiň ösüşi üçin ählumumylaşmagyň zerurdygyny tassyklaýar.

Elbetde, döwletleriň ösüş derejelerine göz ýetirmäge mümkinçilik berýän iň esasy görkezijileriň biri-de, şol ýurduň ykdysady görkezijileridir. Bu görkezijileriň ösüşe daýanýandygy ýurduň durmuş-ykdysady we medeni gurluşyna oňyn täsir edýär. Şeýle täsirler jemgyýetdäki şahsyýetleriň medeniýetini, durmuşyny, hal-ýagdaýyny ýokarlandyrýar. Bu ykdysady görkezijileriň üýtgemeginde we ýokarlanmagynda-da iň möhüm orny eýeleýän gurallaryň biri ýene-de logistika bolup durýar. Esasan-da, soňky ýyllarda ykdysady ösüşi we has çylşyrymly daşary söwda amallary bolan ýurtlaryň daşary söwda meýilleriniň artmagy logistikanyň ähmiýetini ýokarlandyrdy. Bu nukdaýnazardan ugur alyp, Türkmenistan ykdysady işleriň dowam etmegi üçin ýurtlaryň içerkidir daşarky söwda ulgamlarynyň durnukly bolmalydygyny we bu söwdanyň logistika strategiýalary bilen goldanmalydygyny öňe sürýär. Şeýle bolan ýagdaýynda logistika, ykdysady gurluşda mynasyp orny eýeläp, ýurduň ykdysadyýetine köp taraplaýyn goşant goşup biljekdigi ikuçsuzdyr. Şonuň üçin hem hormatly Prezidentimiz logistika işleriniň mikro we makro ölçeglere oňyn täsir edýändigini göz öňünde tutup, onuň ykdysadyýetdäki paýyny artdyrmagy maksat edinýär. Pudagyň kärhanalaryň bäsdeşlik ukybyny ýokarlandyrýandygy bolsa döwletler we şereketler babatdan alanyňda başga bir amatlylykdyr. Çünki ösüş durnuklylygyny saklaýan kärhanalar logistika işlerine, önümçilik işlerine we marketing işlerine deň derejede ähmiýet berýär. Häzirki döwürde türkmen telekeçileri logistikany netijeli dolandyrmak bilen, şereketlerde çykdajylary azaldýan, önümçiligi we onuň hilini ýokarlandyrýan, müşderileriň kanagatlylygyny artdyrýan, şeýlelik bilen bazaryň paýyny we bäsdeşlik güýjüni ýokarlandyrýan täsirleri gazanmak arkaly, dünýä ýaýraýarlar.

Döwletimiziň orta hem uzak geljekdäki eksport syýasatynyň amala aşyrylmagynda, şeýle-de «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny» durmuşa geçirmekde we onuň netijeliligini ýokarlandyrmakda-da logistika iň bir möhüm pudakdyr. Türkmenistanyň logistikada we üstaşyr ulag geçelgelerinde eýeleýän orny Merkezi Aziýany ähli mümkinçilikleri bilen bilelikde Gara deňiz sebitine birleşdirmäge şert döredýär. Gündogar bilen Günbataryň arasyndaky üýtgeýän söwda dinamikasyna laýyklykda, barha janlanýan taryhy Beýik Ýüpek ýolunyň häzirki zaman görnüşini-de hasaba alanymyzda bu mümkinçilikleriň neneňsi uludygyny görmek bolýar. Şonuň üçin-de sebitde Türkmenistanyň logistika pudagyndaky ähmiýeti barha ýokarlanýar, berkeýär, ykrar tapýar. Bu ýagdaý bolsa ýurdumyzda logistikany hyzmat ediş pudaklarynyň birine öwürmek bilen, onuň geljeginiň parlak boljakdygyndan habar berýär.

Logistika pudagy soňky ýyllarda diňe bir biziň ýurdumyzda däl, tutuş dünýäde çalt depginler bilen ösýär. Çünki onuň ösüş mümkinçilikleri, dünýä döwletleriniň, şol sanda Türkmenistanyň ykdysady maksatlarynyň amala aşmagynda eýeleýän orny üýtgewsiz bolmagynda galýar. Şonuň üçin hem dünýäde logistikanyň ulag, harytlary saklamak, gaplamak, gümrük işlerini amala aşyrmak we sarp edijä gowşurmak ýaly hyzmatlarynyň mukdary artýar. Bu bolsa logistika infrastrukturasy ösen ýurtlaryň söwda dolanyşygynyň artmagyna getirýär.

Türkmenistan logistika pudagyny ösdürmek we diwersifikasiýalaşdyrmak bilen, ýurduň ykdysady ösüşinde jemi içerki önümiň paýyny artdyrdy. Şonuň netijesinde döwletimiz bu ugurda ösen ýurtlaryň tejribelerinden peýdalanmak arkaly, logistikanyň öndürijilik indeksinde sebitde öňdäki orny eýelemegi we iki yklymyň çatrygynda ýerleşen ykdysady taýdan kuwwatly logistik lidere öwrülmegi maksat edinýär. Şu nukdaýnazardan seredeniňde, sebitleýin güýje öwrülmek üçin döwletimiziň logistika pudagynyň maddy-tehniki üpjünçiligini berkitmek, çykdajylary azaltmak bilen birlikde, söwda dolanyşygyny ýokarlandyrmak, üstaşyr geçirijiligiň artmagy üçin zerur bolan ýeňillikleridir şertleri döretmek we pudagyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak zerurlygy ýüze çykýar. Munuň üçin milli Liderimiziň baştutanlygynda juda uly işler amala aşyryldy we aşyrylmagy dowam etdirilýär. Şonuň netijesinde Türkmenistanda telekeçilik ulgamynda eksporta gönükdirilen döwlete degişli we hususy önümçilik desgalaryny köpeltmek bilen bagly alnyp barylýan strategiýa ýerli logistika kompaniýalarynyň sanyny köpeltdi. Bu kompaniýalar satyjylaryň hem alyjylaryň arasyndaky esasy zynjyrlaryň biridir.

Ulag-aragatnaşyk hyzmatlaryny kämilleşdirmek, harytlaryň saklanyş mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak we munuň üçin tölegleri aradan aýyrmak ýa-da arzanlatmak, inwentar dolandyryşy hem-de ýeňilleşdirilen gümrük barlaglaryny ýola goýmak bu gün Türkmenistanyň hyzmatdaşlaryna hödürleýän teklipleriniň arasynda orun alýar. Çünki bu teklipler durmuşa geçirilen ýagdaýynda ulaglaryň hyzmatyndan peýdalanmagyň dowamlylygy azalmak bilen, harytlaryň eksportçydan importça gowuşmaly möhleti gysgalýar. Bu bolsa birinjiden, logistik hyzmatlaryň ygtybarlylygyny artdyrýar we müşderini mähetdel etmezden harytlaryň gowşurylmagyna mümkinçilik berýär, ikinjiden, müşderä edilýän hyzmatyň hiliniň ýokarlanmagyna şert döredýär, üçünjiden, ýük hem-de ýolagçy gatnatmakdaky hyzmatlaryň tygşytly, ekologiýa taýdan arassa we howpsuz bolmagyna getirýär, dördünjiden, hyzmatdaşlaryň bir ýa-da birnäçesi bilen bilelikdäki logistik kompaniýalary, merkezleri döretmäge, onuň hilinidir howpsuzlygyny üpjün etmäge, iň amatly üstaşyr ulag geçelgelerini saýlap almaga we ýükleriň daşalyşynda demirýoldyr deňiz ulaglarynyň paýyny artdyrmaga, bäşinjiden bolsa, şu çäreleriň netijesinde, harytlaryň özüne düşýän gymmatyny peseltmäge we gymmaty ýokary bolan milli harytlary dünýä bazarlaryna çykarmaga mümkinçilik berer.

Halkara ulag geçelgeleriniň ugrunda ýerleşýän ýurtlaryň halkara syýasatda täsirliliginiň, hödürleýän hyzmatlarynyň hiliniň, infrastrukturanyň hem-de dolandyryşyň, ulag-aragatnaşyga degişli çykdajylarda bäsdeşlik artykmaçlygynyň we logistik mümkinçilikleriniň ýokary bolýandygy tötänlik däldir. Şu nukdaýnazardan alanyňda Türkmenistan Merkezi hem-de Günorta-Gündogar Aziýa döwletleriniň, Pars aýlagy ýurtlarynyň ulag geçelgelerine goşulyşmak üçin uly artykmaçlykdan peýdalanýar we sebitiň Ýewropa çykalgasy üçin iň amatly ugry özünde jemleýär. Şonuň üçin-de gürrüňi edilýän ugurlaryň portlarynyň, demir ýollarynyň, awtoulag ýollarynyň we howa menzilleriniň bu ugra birleşdirilmegi Türkmenistan üçin hem, degişli döwletler üçin hem juda bähbitlidigi bilen tapawutlanýar.

Türkmen sahawatynyň şuglasy

Milli Liderimiziň tagallasy we parasatly syýasaty netijesinde, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisiniň möhüm tapgyrynyň — ýurdumyzyň çäklerinden geçýän böleginiň gurluşygyna girişildi. Bu tapgyr Türkmenistanyň çäklerinden Owganystan Yslam Respublikasynyň serhedine çenli geçjek bölegi — 265 kilometrlik uzaklygy özünde jemlär. Gürrüňi edilýän elektrik geçiriji umumy uzynlygy boýunça iki ulgamy öz içine alar. Olaryň ikisi, ilki, 102 kilometr ýol geçip, Owganystanyň Hyrat welaýatyna, soňra jemi 575 kilometr menzil aşyp ýurduň Gandagar welaýatyna baryp ýeter. Geçirijiden çekiljek üçünji ulgam bolsa 1150 kilometri külterläninden soňra, Pakistanyň Kwetta welaýatyna we onuň töwereklerindäki welaýatlara ýagtylyk, ýylylyk, nur paýlar.

Energetika pudagyna ylmyň we halkara tejribäniň häzirki zaman gazananlarynyň ornaşdyrylmagy Türkmenistanyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmak bilen birlikde, onuň sebitiň energiýa çeşmelerine bolan isleglerini kanagatlandyrmakdaky, bu babatdaky baý mümkinçilikleri diplomatik serişde hökmünde ulanmakdaky, ýurdumyzyň orta we uzak geljege niýetlenen geosyýasy täsirini berkitmekdäki... artykmaçlygyny ýüze çykarýar. Bu bolsa milli Liderimiz tarapyndan işlenip düzülen we barha giň gerimde durmuşa ornaşdyrylýan Türkmenistanyň energetika diplomatiýasynyň diňe bir bähbitlerden, ykdysady gazançlardan, birtaraplaýyn girdejilerden gözbaş alman, onuň şol bir wagtyň özünde dost-doganlyga, ynsanperwerlige, abadançylyga, parahatçylyga hyzmat edýändigini alamatlandyrýar. Şeýle bolansoň soňky ýyllarda Diýarymyzyň dürli künjeklerinde we Aşgabatda gazturbinaly elektrik beketleriniň birnäçesi bilen pudagyň düzümleriniň üsti ýetirildi.

Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy we başlangyjy bilen durmuşa geçiriljek Daşoguz — Balkan we Balkan — Ahal welaýatlarynyň arasyndaky halkalaýyn ulgam diňe bir içerki bazaryň elektrik energiýasyna bolan isleglerini kanagatlandyrmak bilen çäklenmän, artykmaç energiýa çeşmeleriniň eksport mümkinçiliklerini-de ýokarlandyrar. Bu bolsa türkmen ykdysadyýetiniň goşmaça, iň esasy-da, geljegi uly bolan girdeji çeşmesi bilen üpjün edilmegine täze bir mümkinçiligi döreder. Şeýle mümkinçiligiň biriniň — hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallasy bilen Mary DES-i bilen utgaşykly dolanyşyk esasynda işleýän ilkinji buggaz elektrik bekediniň işe girizilmeginiň taryhy waka bolandygy hemmämize mälimdir. Çünki bu häzirki zaman elektrik bekedi Türkmenistanyň energetika ulgamyndaky eksport kuwwatynyň artmagyna önjeýli goşant goşdy. Gürrüňimiziň esasy temasy bolan Türkmenistan—Owganystan—Pakistan halkara elektrik geçirijisiniň doly güýjünde işe girizilmegi bilen Mary DES-iň we buggaz elektrik bekediniň türkmen ykdysadyýetindäki ähmiýeti has-da artar. Elbetde, bu halkara elektrik geçirijisi elektrik akymy bilen birlikde, Owganystandyr Pakistana ýagtylyk, ýylylyk, aýdyňlyk, halkymyzyň mährem ýüreginiň dostana ynsanperwerligini alyp gider. Bu döwletleriň, esasanam Owganystanyň ykdysady kuwwatyna damýan altyn damja öwrüler, zawod-fabrikleriň ençemesiniň gurulmagyna, dostlukly döwletleriň ýaşlarynyň müňlerçesiniň iş bilen üpjün edilmegine mümkinçilik berer.

Gürrüňi edilýän taslamanyň bir günüň ýa-da bir aýyň dowamynda ýüze çykan taslama däldigini hemmämiz bilýän bolsak gerek. Onuň üstünde ýyllaryň dowamynda işlendi, ähli taraplaýyn öwrenildi. Çünki Gahryman Arkadagymyzyň we halkymyzyň ata-baba dowam edip gelýän ýörelgesine görä, ol taslama dahylly bolan ähli taraplaryň bähbitlerine hyzmat etmelidi. Şonuň üçin hem taslamanyň üstünde düýpli işlenilenden we öwrenilenden soňra, 2018-nji ýylyň ýanwar aýynda milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň we «Çalyk Holding A.Ş». kompaniýasynyň arasynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamynyň taslamasyny durmuşa geçirmekde hyzmatdaşlyk boýunça özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama gol çekildi. Ýokarda-da belläp geçişimiz ýaly, bu Ähtnama Owganystanyň söwda-ykdysady gatnaşyklaryny giňeltmäge we diwersifikasiýalaşdyrmaga, bu ýurdy üstünlikli dikeltmäge ähmiýetli hyzmat etjek taslamanyň hereketini tizleşdirdi. Çünki bu taslamanyň doly durmuşa geçirilmegi Owganystanda diňe bir iri däl-de, eýsem, orta we kiçi işewürligiň ösdürilmegine, owgan bazarynyň dolanyşygynyň artmagyna şert döredip, serhetýaka söwdasyny ösdürmäge-de mümkinçilik berer. Türkmen energiýasy goňşy döwletde senagat harytlarynyň önümçiligini, hyzmatlar ulgamyny we beýlekileri janlandyryp, owgan telekeçileriniň işlerini ösdürmäge-de ýardam eder.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň daşary syýasaty bilen baglanyşykly her bir çykyşynda diýen ýaly Owganystan meselesine degip geçmek bilen, ýurdumyzyň owgan halkyna durmuş düzümlerini gurmakda, olary elektrik energiýasy bilen üpjün etmekde, hünärmenleri taýýarlamakda we beýleki ugurlarda ýakyn goldaw berjekdigini hemişe nygtaýar. Şonuň bilen birlikde-de, Türkmenistan Owganystany parahatçylykly we döredijilikli ýol bilen ösdürmekde, sebitleýin durnuklylygy we hyzmatdaşlygy üpjün etmekde Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisiniň taslamasynyň durmuşa geçirilmeginiň uly ähmiýete eýe boljakdygyna berk ynanýar. Bu ýagdaýlaryň hormatly Prezidentimiziň hoşniýetli goňşuçylyga, ählumumy parahatçylyga we Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisiniň taslamasyna neneňsi ähmiýet berýändigine şaýatlyk edýär. Sebäbi Türkmenistan energiýa çeşmelerini diňe bir öz bähbitleri üçin ulanmaga çalyşman, eýsem, goňşy halklaryň bähbitlerine, hatda dünýä halklarynyň parahatçylygynyň hatyrasyna hyzmat etdirmäge çalyşýar. Bu bolsa hormatly Prezidentimiziň alyp barýan içeri we daşary syýasatynyň esasy aýratynlyklarynyň biridir. Şonuň üçin hem bu gün türkmen döwletiniň abraýy Zeminiň ähli künjegine ýaýylyp, mertebesi barha beýgelýär.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň Owganystanyň çäklerinden geçýän böleginiň hem-de TOP optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň gurluşygyna 2018-nji ýylyň fewral aýynda badalga berlipdi. Bu şanly wakalara bagyşlanan dabaralaryň çäklerinde bolsa taslama gatnaşyjy ýurtlaryň Hökümetleriniň arasynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamy hakynda ylalaşyga gol çekilipdi.

Türkmenistan soňky onýyllyklarda goňşy doganlyk owgan halkynyň durmuş-ykdysady taýdan dikeldilmegine gönükdirilen anyk ädimleri ädýär. Muňa mysal hökmünde köp ýyllaryň dowamynda ýeňillikli bahalar boýunça elektrik energiýanyň we suwuklandyrylan gazyň iberilmeginiň amala aşyrylmagyny, dostlukly döwletiň energetika düzüminiň uly bölegine öwrülen Ymamnazar — Andhoý hem-de Serhetabat — Hyrat elektrik geçiriji ulgamynyň taslamasyny görkezmek bolar. TOP taslamasy bolsa iki dostlukly ýurduň arasyndaky energetika ulgamyndaky hyzmatdaşlygy ösdürmekde täze bir badalgadyr. Türkmenistanyň we onuň milli Lideriniň tagallalary bilen owgan sarp edijileriniň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmak, täze önümçilikleridir iş orunlaryny emele getirmek üçin giň şertler döredildi. Owgan ýaşlarynyň ýüzlerçesi energetika hünäri boýunça Türkmenistanyň ýokary okuw mekdeplerinde bilim aldy.

Hemmämiziň bilşimiz ýaly, hormatly Prezidentimiziň Owganystandaky ýagdaý babatdaky çemeleşmeleri hem-de geçirýän işleri bar bolan meseleleri diňe diplomatik ýollar we serişdeler bilen kadalaşdyrmaga esaslanýar. Şeýle bolansoň gürrüňi edilýän mesele boýunça halkara gatnaşyklaryň täsirli görnüşini işläp taýýarlamak Türkmenistanyň halkara jemgyýetçilik tarapyndan goldaw tapýan oňyn ädimleriniň biridir.

Ählumumy ykdysadyýetiň ornunyň pugtalandyrylmagy dünýä energetikasynyň durnuklylygyna gönüden-göni baglydyr. Gymmat bolmadyk, ygtybarly häzirki zaman energiýa çeşmelerine elýeterliligiň üpjün edilmegi döwletleriň okgunly ösmegi, halklaryň abadançylygy üçin zerur şertleriň biridir. BMG-niň tagallalary, şeýle-de BMG tarapyndan kabul edilen 2030-njy ýyla çenli döwür üçin ösüş ulgamynda Gün tertibine laýyklykda edilýän tagallalar ýigrimi birinji asyryň derwaýys maksatlaryna ýetmäge gönükdirilendir.

Hawa, döwlet Baştutanymyz her bir taslama amala aşyrylanda iň täze tehnologiýalary ulanmagyň, innowasion önümçiligi döretmegiň zerurdygyny nygtaýar. Ýurdumyzyň elektrik energiýasy pudagyny döwrebaplaşdyrmagyň çäklerinde ähli elektrik beketlerinde halkara tejribede synagdan geçen inžener-tehniki gazanylanlar ornaşdyrylýar. Bu bolsa innowasion artykmaçlygy, ykdysady ähmiýeti we ekologiýa howpsuzlygy bilen öňe saýlanýar. Bu gürrüňi edilýän elektrik geçirijisiniň taslamasyny amala aşyrmakda-da şeýle bolar. Çünki ekologiýa abadançylygy, daşky gurşawy goramak hormatly Prezidentimiziň esasy talaplarynyň biridir.

Owganystan Türkmenistanyň başlangyjy boýunça durmuşa geçirilýän energetika we ulag-aragatnaşyk, durmuş ulgamlaryndaky taslamalaryň amala aşyrylmagyna uly umyt bildirýär. Dostlukly owgan halky onuň tutuş sebitiň ösüşine ýardam etjekdigine ynanýar. Şonuň üçin hem olar Owganystanyň parahatçylykly ýol bilen dikeldilmegine yzygiderli kömek-goldaw berýändigi üçin hormatly Prezidentimize alkyş sözlerini aýdýarlar. Bu başlangyçlardyr taslamalar owgan halkynyň türkmen halky bilen gadymdan gelýän dostluk gatnaşyklarynyň has-da berkemegine mümkinçilik berýär.

Ysmaýyl TAGAN,

žurnalist

2021-nji ýylyň 28-nji ýanwarynda göni wideo aragatnaşyk arkaly Halkara Pul Gaznasynyň Türkmenistan boýunça wekiliýetiniň ýolbaşçysy Natalýa Tamirisanyň ýolbaşçylygynda HPG-nyň bilermenleri bilen Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri M.Serdarowyň arasynda duşuşyk geçirildi.

HPG-nyň bilermenleri bilen ýurdumyzyň birnäçe ministrlikleriniň we pudak edaralarynyň ýolbaşçylarynyň we işgärleriniň arasynda geçirilen on günlük duşuşygynyň netijeleri jemlendi.

Soňky wagtlarda Türkmenistan Halkara pul gaznasy bilen hyzmatdaşlygyny has-da işjeňleşdirdi.

Häzirki wagtda Türkmenistan Halkara pul gaznasy, Bütindünýä banky, Aziýanyň ösüş banky, Ýewropanyň täzeleniň we ösüş banky, Yslam ösüş banky ýaly iri halkara maliýe guramalary bilen isjeň hyzmatdaşlyk edýär. Türkmenistanyň Prezidentiniň kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak boýunça syýasatyny durmuşa geçirmek maksady bilen, bank ulgamy tarapyndan ýeňillikli karzlar we daşary ýurt maliýeleşdiriş çeşmeleriň birnäçe görnüşleri bilen ýurdumyzyň hususy ulgamynyň gatnaşyjylary üpjün edilýär.

Agzalan duşuşyklarda taraplar ykdysady ösüşiň we Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň seljermesiniň orta möhletli geljegini ara alyp maslahatlaşdylar.

HPG-nyň wekiliýet topary Türkmenistanyň döwlet edaralaryna ykdysady syýasaty ösdürmäge goldaw bermäge taýýardyklary barada habar berdiler we wekiliýetiň sapary wagtynda maglumatlar we netijeli pikir alyşmalar üçin ýurduň döwlet edaralaryna minnetdarlyk bildirdiler.

Duşuşygyň ahyrynda oňa gatnaşyjylar ýurdumyzyň halkara maliýe guramalary we düzümleri bilen netijeli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmekde we ösdürmekde giň mümkinçilikleri döredip berýän Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözlerini beýan etdiler. Mähriban Watanymyzyň halkara derejesindäki abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli, umumyadamzat ähmiýetli tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagyny arzuw etdiler.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi